Rodaj

Rc Arabaya Giriş II Yakıtlı Motorlar için Rodaj Güvenli Rodaj yöntemleri

Rodaj konusuna başlamadan önce belirtmek lazımki en doğru rodaj, üreticinin tavsiye ettiği rodajdır. Takdir etmek gerekirki üretimini yapan ardından garantisini veren firmanın rodaj ile ilgili yazdıkları; muhtemelen, sağdan soldan alacağımız tavsiyelerden daha iyidir. Diyelimki elinizde böyle bir döküman veya video yok. Yada sadece yazılanları uygulamaktansa biraz da anlayarak bu işi yapmak istiyorsunuz. O zaman bu yazı tam size göre.

Bu yazı içinde genel kabul görmüş tüm metodları birleştirmeye çalışacağız. Öncelikle hazırlık evresi ve önceden bilinmesi gereken noktaların üzerinden geçelim.

Hazırlık;

Yakıt: Yakıt deyip geçmemek lazım. Kullandığınız yakıt motorun rodaj sonrasında da kullanacağınız yakıt olacağına göre, aslında yakıt seçimi ile motorun ömrünü ve alacağınız performansı da belirleyeceksiniz. Yakıtlar hakkında birçok kişinin bildiği nitro oranıdır ama az kişinin dikkat ettiği yağ içeriğidir. Her ikisine de dikkat etmek gerekir.

Nitro oranı arttıkça motordan alınan performans da artacaktır. Nitro yanma sırasında yüksek egzotermik bir reaksiyona uğradığı için ortamdan ısı da çeker, haliyle motorunuz daha serin çalışır. Bütün bu avantajlarına karşılık, yüksek performans, şiddetli patlamalar, daha fazla aşınma, gömlek ve piston ömrünü kısaltacaktır. Haliyle dengeli bir nitro oranı en iyisi olacaktır. On-road araçlarda %15-16 gibi nitro oranı yeterli performansı sağlayacaktır. Offroad araçlarda büyük blok motoru, ısınmayi ve zorlu çalışma şartlarını düşünerek %20 daha iyi bir oran olacaktır. Eger kullanım pist dışında olacak, fazla zorlayıcı ortamlar olmayacaksa bu değer biraz düşürülebilir. Örneğin tek vites, on road bir aracı sokakta veya basket sahası gibi bir ortamda kullanmak için %10 Nitro yeterlidir.

Yağ Aslında yakıtın en önemli bileşenidir. Yağ konusunda parametreler çok daha fazladır. Kullanılan yağlar; muhteviyat, oran ve akışkanlık olarak değişim göstermektedir. Iki tip yağ kullanılır; Hint yağı ve sentetik yağ. Hint yağı motor için çok

sağlıklı bir ortam sağlarken, organik olmasi nedeniyle yanma sonucunda kurum yaratır (Burada dikkat: kurum ve korozyon yani paslanma farklı şeylerdir ve kurumun kısa vadede motora zararı yoktur) ve sık olarak motor temizliği gerektirir. Aynı zamanda viskositesinin (akışmayışkanlık) yüksek olması nedeniyle küçük blok motorlarda çok yüksek devirlere çıkışı geciktirir veya engeller. Sentetik yağlar korosiv özelliklere sahip oldugu için kurum degil direkt olarak pas oluştururlar bu nedenle sentetik yağ kullanan markalar yakıtın içinde bu durumu engelleyici deterjan, inhibitör gibi malzemeler kullanır. Daha sonra da bu katkı malzemelerinin olumsuz sonuçlarını gidermek için antidetergent (köpürmeyi önleyici) gibi malzemeler eklenir. Buradan da anlaşılacağı gibi sentetik yağlar motor için hint yağı gibi saglıklı bir ortam saglamazlar. Öte yandan düşük viskosite sayesinde son devirler yükseldiği gibi aynı zamanda bu devirlere ulaşma zamanı azalır. Haliyle daha seri bir performans elde edilir. Bu durumda birçok yakıt üreticisi hintyağı ve sentetik yağı karıştırarak daha ortalama ürünler çıkarırlar. Yağ ile ilgili bir diger parametre de tabiki yağ oranıdır. Yağ oranı arttıkça aşınma azalacak ama silindirdeki yanıcı madde oranı da azalacak haliyle performans düsecektir. Yarışa odaklı ürünler toplamda daha az yağ içerirken ayni zamanda daha çok sentetik yağ kullanma eğilimindedir. Ortalama kullanım için olan yakıtlar ise haliyle tam tersidir. Tercih size kalmış. Yukarıdaki bilgilere göre amacınıza ve aracınıza uygun bir yakıt seçiniz.

Hint Yağı: Hangi yakıtı seçerseniz seçin, araçta kullanacaınız ilk 1-2 depo yakıtın, normalde kullanacağınızdan çok az daha yağlı olması hem işlerinizi kolaylaştıracak hem de başlangıçta olacak aşırı hızlı aşınmanın biraz önüne geçecektir. Bu nedenle saf, sakızı alınmış ve rafine edilmis bir miktar hint yağı faydalı olacaktır. Tek yapacağınız 75cc lik yakıta 1cc kadar eklemek. Bu “ekleme” işlemi önemlidir, “çalkalamak” ve “karıştırmak” yeterli olmayacaktır. Bir kap içinde enjektör ile çekip boşaltarak yapılacak karıştırma istenen homojenliği verecek en kolay yöntemdir. Nitro ve alkolün uçmamasi için bu işlemi mümkün olduğu kadar rodaja yakın bir zamanda ve kapalı bir sistemde yapınız.

Motor çalıştırma malzemeleri: Buji ısıtıcısı, buji anahtarı, yedek buji, aracınızı çalıştırma rotostart, startbox gibi sistemler ile oluyorsa onlar ve bataryaları. Ayrıca tabiki kumanda sisteminiz de hazir olmalı. Şimdi bu malzemeler ile ilgili bazı püf noktalarına bakalım.

Buji Isıtıcısı: Motorun çalışmaya başlaması, bujinin yeteri kadar kızması ile mümkündür. Bu nedenle iyi şarj edilmiş bir ısıtıcınız olduğundan emin olun. Rodaj sırasında motor bir çok kez stop edebilir ve bu cihazı çok sık kullanmanız gerekebilir bu nedenle tahmin ettiğinizden erken bitebilir. Hazırlıklı olmakta fayda var. Mümkünse, power panel üzerinden çalışan ve voltajı ayarlanabilen bir maşayı tercih edin. Bu şekilde hem bujiyi

daha kolay kontrol edebilir, hem de voltajı gereğinde arttırabilirsiniz. Eğer içine alkaline pil konulan bir model kullanıyorsanız, kullandığınız pilin iyi bir marka ve taze olduğundan emin olun. Bakkalarda, benzincilerde bulunan ucuz pillerden uzak durun.

Yedek Buji: Rodaj sırasında motorun yakıt/hava karışım oranını normalde kullanacağından daha yüksek bir yakıt oranı ile çalıştıracağız. Haliyle buji sıcak kalmakta zorlanacak ve yorulacaktır. Bunun sonucu olarak rodaj sırasında kullanacağımız bujinin rodaj ortasında veya rodajdan hemen sonra bitmesi mümkündür. Sonuç olarak yedek buji bulundurmakta fayda var.

Buji Anahtarı: Rodaj sırasında motorun boğulması mümkündür. Boğulma motorun çalıimamakta ısrar etmesi sonucu silindirin yakıtla dolması, haliyle yakıtı yakmak için gereken oksijenin (yani hava) gireceği yer kalmaması durumudur. Bu durumda silindirdeki yakıtı bosaltmak gerekir. Bunun için buji sökülür, ve volan çalistirma mekanizmasi ile (pull start, roto start, start box vs) çevrilerek egzos portundan yakitin tahliye edilmesi saglanir. Ayni zamanda bujinin saglam olup olmadigini da bujiyi sökerek ve çiplak olarak buji ısıtıcısina takarak anlariz. Buji teli sonuna kadar kizariyorsa bui saglamdir. Uçlardaki kizarmayan yerler veya gri renk almaya baslamis teller, bujinin ömrünün sonlarina yaklastiginin isaretleridir. Her iki islem için de bujiyi sökmek gerekir ve bunun için buji anahtarina ihtiyacimiz vardir.

Bataryalar: Yukarida belirtildigi gibi rodaj zahmetli bir dönem olabilir bu nedenle bataryalarin dolu ve pillerin kaliteli oldugundan emin olunuz. Sik olarak rastladigimiz sartboxlari beslemek için en ekonomik ve makul yöntem 12V-7A kuru akü kullanmaktir. Daha düsük amperajli aküler kutunun ihtiyaç duyacagi akimi saglayamayabilir. Biraz daha iyi ama masrafli olan çözüm 2 adet 7.2V paket pilin seri baglanmasi ile olusacak bataryayi kullanmaktir. Bu sekilde daha yüksek voltaj ile daha güçlü çalisan bir startbox elde edebilecegimiz gibi, pilleri birçk startboxta onlar için hazirlanmis yerlere koyarak daha rahat çalisabiliriz.

Isi ölçer: Motorumuzun bas düsmani hararettir. Bu nedenle motorumuzun sicakligini devamli olarak takip etmek ve gerektiginde müdahele etmemiz gerekir. Bu islem için çesitli cihazlar mevcuttur. Genel olarak siniflarsak

1- Onboard: Motora takilan sensor ile ölçüm yapar. Devamli ayni noktadan ve ayni sekilde ölçüm yaptigi için en güvenilir olandir. Ayni zamanda her daim monitör edilebilmesi de bir avantajdir. 2- Uzaktan IR: Pratiktir, ucuzdur ama kalibrasyon problemi vardir. Kizil ötesi isiklar farkli yüzeylerden farkli sekilde yansidiklari için ger motor için ayric kalibre edilmesi gerekir. En önemlisi herzaman ayni noktayi ölçtügünüzden emin olmazsiniz. 3- Uzaktan laser isaretleyicili IR: yukaridaki alternatifin, nereyi ölçtügünü gösteren, teknolojik alternatifidir. Haliyle daha pahalidir. 4- Atadan kalma tükürük usulü: Bu testlerdeki e sikki gibidir. hiç birisi yoksa direk motorun kafasina tükürün. eger sivi orada kaliyorsa problem yoktur. Yavas yavas buharlasiyorsa kivam iyidir. Cozzzt diey bir ses çikiyor ve salginizdan eser kalmiyorsa çok isinmis demektir.

Motorun isisini ölçecegiz ama nasil müdahele edecegiz? Önce motor neden isiniyor ve nasil sogturuz ona bir bakalim Motorun isinmasina neden olan iki sebep vardir. Birincisi içerideki yanma. Birçok kisinin düsündügünün aksine bu sicaklik motor için ihmal edilebilecek kadar düsük bir etkendir. Diger isinma nedeni ise sürtünmedir. Asil büyük isi buradan olusur. Daha önce belirttigimiz gibi yakitimizin içinde yağ var. Bu Yağın görevi bu sürtünmeyi azaltmaktir. Haliyle motoru sogutan faktörlerin basinda içeri giren yağ miktari gelir. Bu Yağı arttirmanin yoluda motora daha fazla yakit gelmesidir. Bu sekilde normalden fazla yakitla çalisma durumuna "zengin karisim", normalden az yakitla çalisma durumuna da "fakir karisim" denilir. Rodaj sirasinda ve daha sonrasinda bu karisim oranini degistirerek motorumuzun isisini kontrol altinda tutacagiz. Motorlarda, karbüratöre giren yakit hortumuna dik olarak konumlandirilmis vida bu ayar içindir. Sikildikça gelen yakit azalir ve haliye araç fakirlesir, daha yüksek performansli çalisir ama çok isinir. Açildikça (saat yönünün tersi) ise performans biraz düser ama motor da rahatlar ve daha serin çalisir.

Çalistirmadan önceki son bilgi; nasil durur bu meret?

Motoru ilk kez çalistiracagiz. Ama önce nasil durduracagimizi da bilelim. Motoru durdurmanin çesitli yöntemleri vardir

1- Karbüratöre giren hortumu elimizle kisarak yakit akisini durdurmak 2- Volana tahta, plastik, ayakkabi gibi bir seyle müdahele (yarim saniyelik dokunma bile yeterlidir) ederek. 3- Karbüratördek hava filtresini elle tikamak 4- Egzosu tikamak.

Motor durdugu zaman içinde yakit kalmasini istemeyiz. Bu durum uzun süre bekleyecek motorda korozyona neden olacagi gibi, her kosulda bir sonraki çalistirmanin daha zor olmasina neden olabilecektir. Durdurma yöntemini yukarida siraya göre tercih ediniz çünkü her tercih bir öncekinden daha çok miktarda yakiti içeride birakacaktir. Burada önemli bir noktada tüm yöntemlerin bilinip uygulanabilmesidir. Ileride kontrolden çikan bir motoru aninda durdurmak gerekirken, volana sürtecek birsey aramaktansa egzosu kapatip motoru kurtarmak evladir.

Ayrıca motor durduktan sonra pistonu en alt seviyeye getirmek, motorun sıkışmasını önleyecektir. Rodaj ve sonraki dönemlerde buna dikkat etmek rodajı kolaylaştıracağı gibi motorun ömrü için de faydalı olacaktır. Nasıl yapılacağını yine sitemizdeki ipuçları bölümündeki yazıdan öğrenebilirsiniz.

Evet artık motorumuzu nasıl durduracağımızı bildiğimize göre çalıştırmamızda da bir problem yok.

İlk Çalıştırma Motorun ilk 1-2 deposu zengin karışımla aracın tekerlekleri yerden kesilmiş, rölantide, ve tekerlekler mümkün olduğu kadar az hatta hiç dönmeyecek bir sürat ile yapılmalıdır. İlk çalıştırma için aracın kebini çıkarın ve bir standa üzerine yerleştirin, zengin fakir ayarını fabrika ayarına gore yarım tur (180derece) kadar açın. Motoru çalıştırın, motor kendi rölantisini bulana kadar bekleyin (5-10saniye). Bu sure zarfında buji ısıtıcısını çıkarmayın. Bu durumda lastikler dönmeye başlamışsa, rölanti ayar vidasını gevşeterek, rölantinin düşmesini sağlayın. (Not: Rölanti ayarı motordan yapılır. kumandadan değil.) Teknik olarak bu ilk depolarda kumandanın veya alıcının açık olmasına bile gerek yoktur. Motoru çalıştırmadan önce hava filtresini çıkarın, gaz servosunu, karbüratör ağzını maksimum kapatabileceği kadar çevirin. Motoru şimdi çalıştırırsak, rölantide çalışması gerekir. Tabiki hava filtresini tekrar takmayı unutmayın.

Motor bu şekilde bir mümkünse iki depo yaksın. Motor çalışırken sık sık sıcaklığını kontrol edin. Çift zamanlı nitro bir motorun makul sıcaklık aralığı 90-110 derece arasıdır. Bu değerler için en güvenilir kaynak tabiki motor üreticisinin tavsiyeleridir. Motor 1-2 dakika çalışınca stabil bir sıcaklığa ulaşmalıdır. Fazla ısınma olması halinde ana iğneyi 30’ar derecelik kademeler halinde açın. Buna rağmen sıcaklık düşmüyor hatta aksine artıyor ise motoru durdurun ve soğumasını bekledikten sonra tekrar çalıştırın. İlk depoda bu problem normal karşılanabilir ama bu durum devam ediyorsa aracı aldığınız yerle mulaka irtibata geçerek yardım isteyiniz.

İlk 2 depoyu boşta ve normal bir sıcaklıkta, depolardan sonra motorun soğumasını bekleyerek, aracın kebi yokken, yaktıktan sonra artık aracı yavaş yavaş kullanmaya başlayabiliriz. Not: depo bitmeye yakın araç aniden hızlanabilir. Bu depoda az yakıt kalması sonucunda, karışımın fakirleşmesinin normal sonucudur. Bu durum 4-5 saniye devam eder ve depo bittiği için araçta durur.

Rodajın Devamı. İlk 2 depo, bittikten sonra aracı yere indirin. Deposunu tekrar doldurun. Daha önceden açmadınızsa alıcı ve kumandayı açınız. Sağ-sol, ve gaz-fren fonksiyonlarını control ediniz. Artık aracı gezdirmeye başlayacağız. En az 2 depo boyunca aracınızı, kopek gezdirir gibi hiç bir zaman yarım gazdan fazla gaz vermeden ve ani gazlamalar yapmayarak oval bir pist şeklinde gezdirin. Yani düzlükte hafif gazlama sonra gazdan çekip 180 derece dönüş sonra tekrar gazlama gibi. Bu arada bir yandan sık sık sıcaklığı kontrol ediniz. Gereğinde karışımı zenginleştirin veya aracı soğuması için durdurun.

Bu iki depodan sonra aynı prosedürü bu sefer %75 gaz verecek şekilde bir iki depo daha tekrar edin.

Rodajı Sonlandırma: Artık motor gazlamaya hazır sayılır. Daha önceki prosedürümüzü 1 depo daha ama bu sefer tam gaza çıkacak şekilde tekrar edin. İkinci depoda artık kebi takabilir ve motoru yavaş yavaş kısabilirsiniz. 20 (1/18 tur) derecelik açılar şeklinde karışım vidasını kısınız. 2-3 tur atın ve motor sıcaklığını kontrol edin. Sıcaklık açısından tehlikeli bölgeye girene

kadar bu fakirleştirme işlemine devam ediniz. Tehlikeli bölgeye (100-110 derece) girince son yaptığınız fakirleştirme işlemini geri alıp tekrar kontrol edin. Temel ayarınız bu olacaktır.

Artık aracınızı rahat rahat kullanabilirsiniz

Son notlar: -

Bu yazı standart araba motorları için yazılmıştır. Her nekadar yüksek miktarda benzerlik içersede aynı kurallar uçak, helikopter gibi araçlar için geçerlilik taşımayabilir.

-

Aynı şekilde turbo tabir edilen motorlar gerek ayarlara olan hassaslıkları, gerekse yüksek pinch ve kompresyon değerleri nedeniyle mutlaka uzman kişilerce ele alınmalıdır

-

Yazı içinde temel prensiper göz önüne alınmıştır. İstisna durumlar mümkün olduğunca anlatılmıştır. Ancak tüm senaryoların kapsandığı belirtilmemiştir. Sonuç olarak herhangi bir garanti vaad etmemektedir.

-

Karbüratörlü motorlar, dış hava koşullarından etkilenirler. Bu nedenle ısı kontrolü rodaj sonrasında da sık sık yapılmalıdır

Umarız faydalı olabilmiştir.

Bu makale ile ilgili forum başlığı için lütfen tıklayınız

Ozan TERCAN Copyright © TeamGO Tüm hakları saklıdır. Yayınlanma:: 2005-07-15 (199 okuma)