Quy Hoach Vung Hn Va Chien Luoc Phat Trien Gt

Giíi thiÖu chung ®å ¸n quy ho¹ch vïng thñ ®« Hµ Néi 06 / 2005 B¸o c¸o c«ng t¸c hç trî kü thuËt ViÖn quy ho¹ch §« thÞ – N«ng th«n FÐlix DAMETTE - Hugues LEROUX

Nhµ ®Þa lý, Chuyªn gia quy ho¹ch – Kü s−, Nhµ kinh tÕ häc Tõ 23 / 05 ®Õn 08 / 06 / 2005

INPUR

Lêi nãi ®Çu vµ nhËn ®Þnh tæng hîp Theo yªu cÇu cña Dù ¸n ®µo t¹o Chuyªn ngµnh §« thÞ (IMV) víi sù hç trî cña §¹i sø qu¸n Ph¸p còng nh− theo yªu cÇu cña Bé X©y dùng vµ Uû ban Nh©n d©n Thµnh phè Hµ Néi, mét chuyÕn c«ng t¸c cña hai chuyªn gia1 ®· ®−îc tiÕn hµnh tõ ngµy 23/05 ®Õn ngµy 08/06/2005 t¹i ViÖn quy ho¹ch §« thÞ – N«ng th«n (NIURP). ChuyÕn c«ng t¸c nµy nh»m môc ®Ých hç trî c¸c c¸n bé cña NIURP trong qu¸ tr×nh x©y dùng §å ¸n quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi. NhiÒu buæi b¸o c¸o ®· liªn tôc ®−îc thùc hiÖn trong suèt chuyÕn c«ng t¸c nµy, nhÊt lµ buæi b¸o c¸o tæng kÕt tr−íc Nhãm c«ng t¸c liªn bé phô tr¸ch x©y dùng ®å ¸n. B¶n b¸o c¸o nµy cã néi dung “Giíi thiÖu chung vÒ §å ¸n quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi”: Tr−íc hÕt, §å ¸n quy ho¹ch vïng thñ ®« Hµ Néi ®Æt ra vÊn ®Ò x¸c ®Þnh ranh giíi vïng. Tuy nhiªn cÇn tÝnh ®Õn hai ph¹m vi kh¸c nhau : Ph¹m vi 16 tØnh ®Ó ph©n tÝch toµn vïng kinh tÕ mµ chóng t«i gäi lµ ph¹m vi quy ho¹ch më réng Ph¹m vi mét vïng ®Þa giíi hµnh chÝnh cÇn x¸c ®Þnh bao quanh Hµ Néi cã thÓ bao gåm tõ 6 ®Õn 9 tØnh tuú theo quan ®iÓm cña ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch quy ho¹ch vïng. §ã sÏ lµ ph¹m vi øng dông ho¹ch ®Þnh vïng. Nhµ n−íc sÏ ®ãng vai trß ®¶m b¶o sù g¾n kÕt gi÷a hai cÊp ®é ph¹m vi nªu trªn. Thùc tr¹ng vïng : cã hai ®Æc ®iÓm chÝnh : T×nh tr¹ng d− thõa lao ®éng n«ng th«n. NÕu tÝnh theo b×nh qu©n ha ®Êt n«ng nghiÖp th× l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp hiÖn cao h¬n gÊp ®«i møc cÇn thiÕt. Mèi quan hÖ ®a d¹ng gi÷a ®« thÞ vµ n«ng th«n, nhÊt lµ sù ph¸t triÓn cña c¸c lµng nghÒ xung quanh Hµ Néi. §©y lµ mét thÕ m¹nh cÇn ph¸t huy. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n dùa trªn s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp lµ mét c¬ héi cho vïng nµy. Nh÷ng ngµnh nghÒ nµy cã thÓ gãp phÇn lµm thay ®æi hoµn toµn t×nh h×nh ph¸t triÓn cña vïng trong vßng 20 n¨m tíi. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng

Thùc tr¹ng x· héi vïng ®ång b»ng B¾c Bé hoµn toµn cã thÓ thÝch øng ®−îc víi mét sù chuyÓn biÕn trªn quy m« lín nh−ng bé m¸y Nhµ n−íc hiÖn nay ch−a cã ®ñ nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®Ó ®iÒu hµnh, chØ ®¹o mét qu¸ tr×nh nh− vËy. C¸c c«ng cô quy ho¹ch kh«ng gian vÉn ch−a ngang tÇm víi nhu cÇu ®Æt ra. VÊn ®Ò träng t©m ë ®©y chÝnh lµ c«ng t¸c ®iÒu hµnh, chØ ®¹o.

1

FÐlix Damette, nhµ ®Þa lý – chuyªn gia quy ho¹ch l·nh thæ, Hugues Leroux, kü s− – nhµ kinh tÕ häc, Tr−¬ng Quèc Toµn, trî lý gi¸m ®èc dù ¸n IMV.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

1

Th¸ng 06 / 2005

§Þnh h−íng quy ho¹ch

CÇn ph©n biÖt râ hai ph¹m vi Vïng më réng víi 16 tØnh : vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ph¶i ®¶m b¶o mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a khu vùc thñ ®« víi khu vùc kinh tÕ duyªn h¶i, gi÷a ®« thÞ trung t©m vµ c¸c c¶ng biÓn. §Ó ®¹t môc tiªu nµy, chóng t«i ®Ò xuÊt quy ho¹ch hai trôc hµnh lang ph¸t triÓn (H¹ Long – VÜnh Phóc vµ H¶i Phßng – Hµ Néi), mét tuyÕn vµnh ®ai xung quanh Hµ Néi vµ mét trôc ph¸t triÓn theo h−íng B¾c – Nam tõ Th¸i Nguyªn / B¾c Giang tíi Nam §Þnh / Ninh B×nh. Vïng thñ ®« Hµ Néi (tõ 6 ®Õn 9 tØnh) : ®iÒu quan träng lµ ph¶i kÕt hîp mét c¸ch hiÖu qu¶ tÝnh hiÖn ®¹i vµ thÕ m¹nh truyÒn thèng. VÒ ®iÓm nµy, chóng t«i ®Ò xuÊt mét ®Þnh h−íng quy ho¹ch kÕt hîp gi÷a m« h×nh c¸c vßng trßn ®ång t©m vµ m« h×nh ph©n m¶ng. M« h×nh vßng trßn ®ång t©m nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ. Cßn m« h×nh ph©n m¶ng sÏ hç trî viÖc ph©n chia c¸c ®Þa bµn theo chøc n¨ng ( giao th«ng tiÕp vËn – s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ë phÝa b¾c vµ phÝa ®«ng; s¸ng chÕ – qu¶n lý ë phÝa t©y vµ phÝa nam) vµ theo hai h×nh thøc ph¸t triÓn kh«ng gian kh¸c nhau (mét khu vùc tiÕn hµnh ®« thÞ ho¸ quy m« lín, cßn mét phÇn ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ nh− tr−êng hîp tØnh Hµ T©y). Quy ho¹ch kh«ng gian vµ c¸c dù ¸n

ViÖt Nam ph¶i gÊp rót cã quy ho¹ch kh«ng gian song quy ho¹ch ®ã cÇn ®−îc g¾n liªn tôc víi c¸c dù ¸n. VÊn ®Ò ®Çu t− cho h¹ tÇng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc víi sù hç trî cña c¸c nhµ tµi trî vèn, song nh÷ng t¸c nh©n nµy lu«n ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng dù ¸n cã sù g¾n kÕt víi nhau, ®−îc ph©n tÝch chÆt chÏ vµ ®−îc lång ghÐp vµo mét tÇm nh×n ph¸t triÓn tæng thÓ. Cã hai d¹ng dù ¸n cÇn ®−îc dù kiÕn triÓn khai : C¸c dù ¸n kü thuËt triÓn khai theo lÜnh vùc trªn ph¹m vi toµn vïng më réng liªn quan ®Õn c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ b¶n. C¸c dù ¸n ph©n bè theo ®Þa bµn phï hîp víi riªng vïng thñ ®« Hµ Néi. Ba ®Þa bµn cã thÓ ®Ò xuÊt d¹ng dù ¸n nµy ngay lËp tøc lµ ®« thÞ trung t©m, c¸c ®« thÞ trung gian vµ c¸c lµng nghÒ. C«ng t¸c chØ ®¹o

Nh÷ng xu h−íng ph¸t triÓn trong vïng hiÖn nay kh«ng g¾n kÕt víi dù ¸n ph¸t triÓn. Mäi sù t¨ng tr−ëng ®Òu dån qu¸ nhiÒu vµo Hµ Néi song chÊt l−îng l¹i ch−a cao vµ cßn nhiÒu tèn kÐm. CÇn gÊp rót ®iÒu chØnh c¸c xu h−íng ph¸t triÓn hiÖn nay nh−ng ®¸ng tiÕc lµ Nhµ n−íc ch−a cã ®ñ nh÷ng ph−¬ng tiÖn vµ c¬ chÕ ®Ó lµm ®−îc ®iÒu ®ã. §iÒu cÊp thiÕt nhÊt hiÖn nay lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng môc tiªu vµ ph−¬ng tiÖn quy ho¹ch kh«ng gian mµ quy ho¹ch nµy ph¶i g¾n chÆt víi quy ho¹ch chung ®Ó t¹o thµnh mét tæng thÓ quy ho¹ch kinh tÕ – x· héi vµ ph¸t triÓn kh«ng gian. ViÖc ®iÒu phèi c¸c nguån vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi còng nh− viÖc ph©n bæ c¸c nguån vèn ng©n s¸ch sÏ lµ hai c«ng cô chÝnh cho qu¸ tr×nh quy ho¹ch nµy. Quy ho¹ch kh«ng gian cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, Ngµnh cã liªn quan vµ c¸c ®oµn thÓ x· héi. Cuèi cïng cÇn x¸c ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ cña vïng thñ ®« Hµ Néi mµ ®Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy th× Nhµ n−íc cÇn nªu râ quan ®iÓm vÒ quy ho¹ch vïng. Khi ®ã cã thÓ sÏ ph¶i thiÕt lËp ngay tõ ban ®Çu mét thiÕt chÕ qu¶n lý cÊp vïng bëi môc tiªu ®Æt ra lµ ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña chÝnh quyÒn.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

2

Th¸ng 06 / 2005

Môc lôc

LêI NãI ®ÇU Vµ NHËN ®ÞNH TæNG HîP .................................................................................................. 1 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ........................................................................................................................................................ 1 §Þnh h−íng quy ho¹ch.................................................................................................................................................... 2 Quy ho¹ch kh«ng gian vµ c¸c dù ¸n ............................................................................................................................... 2 C«ng t¸c chØ ®¹o ............................................................................................................................................................. 2

I. PH©N TÝCH HIÖN TR¹NG VïNG ............................................................................................................... 5 A. thÕ chñ ®¹o cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ................................................................................... 5 B. c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n ................................................. 7 C. qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸: vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI).................................... 9 D. ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®Þa bµn....................................................................................................... 10 II. ®å ¸N QUY HO¹CH VïNG ...................................................................................................................... 14 A. ph©n bè l∙nh thæ vïng. ................................................................................................................. 14 Gi¶ thiÕt 1 = Vïng thñ ®« Hµ Néi gåm 8 tØnh........................................................................................................... 15 Gi¶ thiÕt 2 = Vïng thñ ®« Hµ Néi gåm 9 tØnh........................................................................................................... 15 Gi¶ thiÕt 3 = Vïng thñ ®« Hµ Néi gåm 6 tØnh........................................................................................................... 15

B. ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chung......................................................................................................... 19 C«ng t¸c chØ ®¹o ........................................................................................................................................................... 22

C. §Þnh h−íng quy ho¹ch .................................................................................................................. 23 a. §Þnh h−íng quy ho¹ch ®èi víi Vïng quy ho¹ch më réng : ...................................................................................... 23 b. §Þnh h−íng quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi ........................................................................................................... 27

D. nh÷ng lùa chän quy ho¹ch ........................................................................................................ 30 a. b. c. d. e. f. g. h.

Lùa chän 1 : VÊn ®Ò trÞ thuû .................................................................................................................................... 30 Lùa chän 2 : C¸c trôc giao th«ng chÝnh ................................................................................................................... 30 Lùa chän 3 : C¸c h×nh thøc ®« thÞ ho¸ : ................................................................................................................... 30 Lùa chän 4 : Vµnh ®ai quanh Hµ Néi vµ sù ph©n bè theo lÜnh vùc .......................................................................... 31 Lùa chän 5 : ViÖc lµm.............................................................................................................................................. 31 Lùa chän 6 : C¸c khu c«ng nghiÖp .......................................................................................................................... 31 Lùa chän 7 : Quan t©m tíi 3 tØnh nam ®ång b»ng s«ng Hång.................................................................................. 32 Lùa chän 8 : Nh÷ng vïng miÒn nói ......................................................................................................................... 32

E. c¸c dù ¸n : ........................................................................................................................................... 32 a. C¸c dù ¸n ph©n bè theo lÜnh vùc : ............................................................................................................................ 32 b. C¸c dù ¸n ph©n bè theo ®Þa bµn : ............................................................................................................................. 33 Riªng víi vïng ®« thÞ Hµ Néi .................................................................................................................................. 33 KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ lo¹i trung b×nh :................................................................................................. 33 C¸c lµng nghÒ : ......................................................................................................................................................... 33

KÕT LUËN.......................................................................................................................................................... 35 CÊp ®é Nhµ n−íc : ........................................................................................................................................................ 35 CÊp ®é vïng :................................................................................................................................................................ 35 phô lôc TrÝch mét bµi b¸o vÒ ®o¹n ®−êng s¾t míi ®¨ng trªn b¸o Vietnam News ………………………………………… 37

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

3

Th¸ng 06 / 2005

b¶n ®å B¶n ®å 1 – Gi¸ trÞ gia t¨ng theo lao ®éng n«ng nghiÖp – Tû lÖ L§ theo ha ®Êt n«ng nghiÖp 7 B¶n ®å 2 – T¨ng tr−ëng L§ c«ng nghiÖp thuéc nhãm FDI giai ®o¹n 2000 – 2003 10 B¶n ®å 3 – DiÖn m¹o kinh tÕ n«ng th«n t¹i tõng tØnh 11 B¶n ®å 4 – C¬ cÊu GDP: N«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô 13 B¶n ®å 5 – §Æc ®iÓm ®Þa h×nh 23 B¶n ®å 6 – C¸c ®« thÞ vµ hÖ thèng giao th«ng 24 B¶n ®å 7 – C¸c c¬ héi vµ trë ng¹i cho ph¸t triÓn 25 B¶n ®å 8 – §Þnh h−íng quy ho¹ch ®èi víi Vïng quy ho¹ch më réng: c¸c trôc hµnh lang, tuyÕn vµnh ®ai vµ trôc ph¸t triÓn b¾c – nam 26 B¶n ®å 9 – §Þnh h−íng quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi 27 B¶n ®å 10 – Tæng hîp ®Þnh h−íng quy ho¹ch 29 ®å thÞ §å thÞ 1 – Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ha – Lao ®éng n«ng nghiÖp theo ha ®Êt n«ng nghiÖp §å thÞ 2 – DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh §å thÞ 3 – GDP trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô §å thÞ 4 – C¸c ®−êng biÓu diÔn xu h−íng biÕn chuyÓn §å thÞ 5 – So s¸nh c¬ cÊu sè d©n chuyÓn ®i vµ chuyÓn ®Õn §å thÞ 6 – Tæng kÕt toµn vïng më réng

6 8 12 20 20 21

B¶ng sè liÖu B¶ng 1. §Æc ®iÓm kinh tÕ khu vùc n«ng th«n t¹i 16 tØnh 5 B¶ng 2. DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh 8 B¶ng 3. T¨ng tr−ëng viÖc lµm trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi tõ 2000 ®Õn 2003 9 B¶ng 4. C¸c gi¶ thiÕt ph©n bè vïng 17 B¶ng 5. M« h×nh chuyÓn biÕn d©n c− vïng trong ph¹m vi 16 tØnh 18 B¶ng 6. Nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ cÊu viÖc lµm giai ®o¹n 2003 - 2023 (x 1.000) 31

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

4

Th¸ng 06 / 2005

I. ph©n tÝch hiÖn tr¹ng vïng Chóng t«i ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch vïng lÇn ®Çu tiªn qua chuyÕn c«ng t¸c håi th¸ng 12/2004. Khi ®ã, chóng t«i chØ nghiªn cøu ®èi víi ph¹m vi 8 tØnh kÕt hîp víi nh÷ng sè liÖu thèng kª liªn quan ®Õn Vïng ch©u thæ s«ng Hång bao gåm 11 tØnh. Chóng t«i ®· nhÊn m¹nh tíi yÕu tè quyÕt ®Þnh cña vïng lµ t×nh tr¹ng d− thõa lao ®éng n«ng th«n víi tû lÖ −íc tÝnh lµ 50%. Nãi c¸ch kh¸c, l−îng nh©n lùc lµm n«ng nghiÖp hiÖn cao h¬n gÊp hai lÇn møc cÇn thiÕt vµ t×nh tr¹ng ®ã g©y ¶nh h−ëng kh«ng tèt cho n¨ng suÊt n«ng nghiÖp còng nh− cho sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña vïng. §©y thùc sù lµ mét ®Æc ®iÓm g©y c¶n trë ®èi víi qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸, ®èi víi mong muèn x©y dùng mét vïng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp h−íng ra thÞ tr−êng quèc tÕ. A. thÕ chñ ®¹o cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Chóng t«i ®· më réng ph¹m vi ph©n tÝch ra 16 tØnh ®Ó kh¼ng ®Þnh vµ ph©n tÝch nh÷ng kÕt luËn cña m×nh. B¶ng 1. §Æc ®iÓm kinh tÕ khu vùc n«ng th«n t¹i 16 tØnh

TØnh

Lao ®éng n«ng nghiÖp n¨m 2002

DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp (ha)

L§ n«ng nghiÖp / ha ®Êt n«ng nghiÖp

GDP / ha ®Êt n«ng nghiÖp (1000 VN§)

Gi¸ trÞ gia t¨ng theo L§ n«ng nghiÖp (1000 VN§)

Hµ Néi

392,000

42,493

9.2

26.534

2.876

H−ng Yªn

470,000

63,403

7.4

31.691

4.275

H¶i D−¬ng

680,000

104,992

6.5

29.040

4.484

B¾c Ninh

370,000

51,689

7.2

30.970

4.327

VÜnh Phóc

453,000

66,500

6.8

24.976

3.666

Hµ T©y

958,000

122,816

7.8

29.655

3.802

Hµ Nam

338,000

52,086

6.5

20.305

3.129

Hoµ B×nh

322,000

67,201

4.8

16.928

3.533

H¶i Phßng

446,000

72,297

6.2

31.364

5.084

Nam §Þnh

732,000

106,726

6.9

25.852

3.769

Th¸i B×nh

794,000

104,173

7.6

33.235

4.360

Ninh B×nh

331,000

67,987

4.9

18.684

3.838

Th¸i Nguyªn

418,000

95,011

4.4

12.366

2.811

Phó Thä

"

"

"

"

B¾c Giang

688,000

125,422

5.5

5.666

1.033

Qu¶ng Ninh

231,000

61,192

3.8

11.613

3.076

7,623,000

1,203,988

6.3

24.172

3.818

16 tØnh

NÕu tÝnh b×nh qu©n cø mçi ha cã 3 n«ng hé s¶n xuÊt vµ mçi n«ng hé cã 2 lao ®éng, nh− vËy b×nh qu©n mçi ha cã 6 lao ®éng. N¨m 2002, gi¸ trÞ gia t¨ng b×nh qu©n theo Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

5

Th¸ng 06 / 2005

mçi lao ®éng n«ng nghiÖp chØ ®¹t 3,8 triÖu ®ång/n¨m trong khi møc tèi thiÓu ®Ó cã thÓ chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lµ 10 triÖu ®ång/n¨m. Nh− vËy cÇn ph¶i t¨ng n¨ng suÊt n«ng nghiÖp lªn gÊp 3 lÇn, tøc lµ ®ång thêi ph¶i t¨ng s¶n l−îng vµ gi¶m lao ®éng. Hai môc tiªu nµy kh«ng hÒ tr¸i ng−îc nhau, thËm chÝ cßn bæ trî cho nhau. HiÖn nay s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ang bÞ k×m h·m v× t×nh tr¹ng d− thõa lao ®éng khiÕn cho phÇn lín s¶n l−îng ph¶i dµnh cho viÖc ®¸p øng nhu cÇu l−¬ng thùc t¹i chç. ViÖc h−íng tíi s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ t¨ng s¶n l−îng ®ßi hái ph¶i gi¶m ®¸ng kÓ l−îng lao ®éng d− thõa vµ t×nh tr¹ng ®«ng d©n ë khu vùc n«ng th«n. §å thÞ 1 vµ b¶n ®å 1 thÓ hiÖn râ thùc tr¹ng nµy. Th«ng th−êng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lu«n cã mét hÖ sè nhÊt ®Þnh thÓ hiÖn mèi quan hÖ tû lÖ thuËn gi÷a sè l−îng lao ®éng vµ n¨ng suÊt. Nh−ng khi v−ît qua hÖ sè ®ã, mèi quan hÖ nµy sÏ bÞ ®¶o ng−îc vµ mËt ®é lao ®éng cµng cao th× n¨ng suÊt cµng gi¶m. Thùc tr¹ng nµy thÓ hiÖn trªn ®Þa bµn vïng t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n : - T×nh h×nh kh¶ quan h¬n t¹i H¶i Phßng vµ H¶i D−¬ng. - N¨ng suÊt sôt gi¶m t¹i tÊt c¶ c¸c ®Þa bµn cßn l¹i trong vïng ch©u thæ s«ng Hång, ®Æc biÖt t¹i nh÷ng ®Þa bµn ven Hµ Néi. - N¨ng suÊt t¹i c¸c tØnh phô cËn phÝa b¾c vµ phÝa t©y – nam ®¹t cao h¬n. ChÝnh tõ thùc tr¹ng ®ã, chóng t«i ®· x©y dùng m« h×nh ph¸t triÓn vïng víi môc tiªu gi¶m 44% d©n sè vµ lao ®éng n«ng nghiÖp trong vßng 20 n¨m, tøc lµ møc gi¶m b×nh qu©n sÏ lµ 2,9%/n¨m. NÕu tÝnh theo sè liÖu cô thÓ th× sè d©n c− n«ng th«n sÏ ph¶i gi¶m tõ 14,7 triÖu ng−êi xuèng cßn 8,2 triÖu ng−êi, tøc lµ gi¶m 6,5 triÖu ng−êi. Con sè nµy t−¬ng ®−¬ng víi yªu cÇu ph¶i gi¶i quyÕt kho¶ng 4 triÖu viÖc lµm, tøc lµ b×nh qu©n mçi n¨m ph¶i t¹o ®−îc 200.000 viÖc lµm. §å thÞ 1 – Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ha – Lao ®éng n«ng nghiÖp theo ha ®Êt n«ng nghiÖp

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

6

Th¸ng 06 / 2005

B¶n ®å 1 - Gi¸ trÞ gia t¨ng theo lao ®éng n«ng nghiÖp – Tû lÖ lao ®éng theo ha ®Êt n«ng nghiÖp

B. c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n Khu vùc n«ng th«n ®ång b»ng B¾c Bé kh«ng chØ cã ®Æc ®iÓm lµ d− thõa lao ®éng n«ng nghiÖp mµ cßn cã mét ®Æc ®iÓm kh¸c rÊt quan träng, ®ã lµ vai trß cña c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp. NÒn v¨n minh ch©u thæ s«ng Hång còng thÓ hiÖn râ mèi liªn hÖ ®a d¹ng vµ mËt thiÕt gi÷a ®« thÞ vµ n«ng th«n. Tr−êng hîp ®iÓn h×nh nhÊt lµ nh÷ng lµng nghÒ n»m ë nh÷ng khu vùc bao quanh Hµ Néi vµ g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c ®« thÞ. Nh÷ng côm lµng nghÒ nµy ho¹t ®éng tèt trong m«i tr−êng nh− vËy, ®ång thêi g¾n bã víi tinh thÇn t−¬ng trî lµng xãm vµ mèi quan hÖ víi c¸c ®« thÞ. §å thÞ 2 cho thÊy nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n vµ ®iÒu ®ã cµng lµm næi bËt vai trß ®Æc biÖt cña Hµ Néi ®èi víi c¸c tØnh l©n cËn.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

7

Th¸ng 06 / 2005

§å thÞ 2 – DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh

B¶ng 2. DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh §Þa bµn

Ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp

Hµ Néi VÜnh Phóc Hµ T©y B¾c Ninh H¶i D−¬ng H−ng Yªn Hµ Nam Hoµ B×nh H¶i Phßng Nam §Þnh Th¸i B×nh Ninh B×nh Th¸i Nguyªn Phó Thä B¾c Giang Qu¶ng Ninh

220 51 166 144 53 67 126 19 157 107 100 106 51 56 28 46

X©y dùng

Th−¬ng m¹i

VËn t¶i

C¸c dÞch vô kh¸c

Sè lao ®éng phi n«ng nghiÖp

209 138 116 181 87 45 115 20 150 102 109 93 35 63 35 30

195 84 161 135 61 112 94 39 165 70 87 72 58 59 45 120

166 64 92 139 88 86 95 47 233 116 69 127 48 59 54 147

228 83 121 93 75 76 83 108 108 72 95 93 85 93 68 118

240,426 69,940 307,209 109,604 91,183 72,355 71,871 31,734 165,429 144,493 167,370 67,102 50,370 69,222 60,294 43,218

Tæng 100 100 (C¸c sè liÖu thÓ hiÖn møc b×nh qu©n cña 16 tØnh)

100

100

100

1,761,820

B¶ng 2 thÓ hiÖn râ t×nh tr¹ng nµy. Khu vùc ph¸t triÓn chÝnh tËp trung vµo Hµ Néi vµ 5 tØnh phô cËn. Hµ T©y chiÕm thÕ m¹nh vÒ c¸c lµng nghÒ. TÝnh ®Õn n¨m 2003 toµn tØnh cã kho¶ng 75.000 c¬ së c«ng nghiÖp d¹ng c¸ thÓ, tøc lµ chiÕm tíi 27% sè c¬ së thuéc

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

8

Th¸ng 06 / 2005

lo¹i nµy cña c¶ 16 tØnh. VÜnh Phóc vµ B¾c Ninh cã thÕ m¹nh vÒ x©y dùng, H−ng Yªn ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vµ Hµ Nam còng ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ. Ngoµi khu vùc Hµ Néi vµ c¸c tØnh phô cËn, khu vùc thµnh phè H¶i Phßng vµ tØnh Qu¶ng Ninh còng ph¸t triÓn m¹nh th−¬ng m¹i vµ vËn t¶i. HiÖn nay, sè d©n n«ng th«n lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i 16 tØnh lµ 3,7 triÖu ng−êi, tøc lµ chiÕm 20% tæng sè d©n n«ng th«n nãi chung. TruyÒn thèng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n lµ mét kinh nghiÖm quý cÇn ph¸t huy. M« h×nh dù b¸o ®· ®Ò xuÊt trong vßng 20 n¨m tíi sè d©n n«ng th«n lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp sÏ t¨ng 80%, tøc lµ t¨ng tõ 3,7 triÖu ng−êi nh− hiÖn nay lªn 6,7 triÖu ng−êi. ViÖc chuyÓn ®æi 3 triÖu lao ®éng tõ thuÇn n«ng sang c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt nÕu muèn ®¶m b¶o duy tr× ®−îc sù c©n b»ng kinh tÕ – x· héi cña vïng trong suèt qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn víi quy m« lín.

C. qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ : vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI)

B¶n ®å 2 cho thÊy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− n−íc ngoµi vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÝnh lµ nh©n tè t¹o nªn sù biÕn chuyÓn. Trong tæng sè 16 tØnh ®−îc nghiªn cøu th× chØ cã 8 tØnh thu hót ®−îc vèn FDI, cßn 8 tØnh cßn l¹i hÇu nh− kh«ng thu hót ®−îc. Hµ Néi vµ H¶i Phßng vÉn lµ hai ®Þa ph−¬ng cã vÞ trÝ chñ ®¹o nh−ng nÕu xÐt theo møc t¨ng tr−ëng vèn FDI th× chÝnh nh÷ng ®« thÞ n»m gi÷a hai thµnh phè lín nµy l¹i ®¹t ®−îc cao h¬n, ®ã lµ B¾c Giang, B¾c Ninh, H−ng Yªn vµ H¶i D−¬ng. B¶ng 3. T¨ng tr−ëng viÖc lµm trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi tõ 2000 ®Õn 2003

§Þa bµn

Lao ®éng c«ng nghiÖp FDI n¨m 2000

Lao ®éng c«ng nghiÖp FDI n¨m 2003

Møc t¨ng trong giai ®o¹n 20002003

HÖ sè 2003/2000

Hµ Néi H−ng Yªn H¶i D−¬ng B¾c Ninh VÜnh Phóc Hµ T©y Hµ Nam Hoµ B×nh H¶i Phßng Nam §Þnh Th¸i B×nh Ninh B×nh Th¸i Nguyªn Phó Thä B¾c Giang

11812 1957 433 2099 3586

21960 4080 6291 4843 8968 4364

10148 4080 4334 4410 6869 778

1.86 10.00 3.21 11.18 4.27 1.22

803 9043

1162 22179

359 13136

1.45 2.45

3478 80

4563 1480

1085 1400

1.31 18.50

Qu¶ng Ninh

1152

2000

848

1.74

34498

81890

47392

2.37

55

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

-55

9

Th¸ng 06 / 2005

Nãi c¸ch kh¸c, vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi ®ang lµm thay ®æi hoµn toµn c¬ cÊu kinh tÕ toµn vïng.

B¶n ®å 2 – T¨ng tr−ëng lao ®éng c«ng nghiÖp thuéc nhãm FDI giai ®o¹n 2000 – 2003

D. ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®Þa bµn B¶n ®å 3 cho thÊy râ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ang diÔn ra hiÖn nay, ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ ph¹m vi cña Vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé hoµn toµn t−¬ng øng víi khu vùc thu hót m¹nh vèn FDI. Toµn vïng ®ang diÔn ra mét sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. CÊu tróc hai cùc kiÓu truyÒn thèng võa ®−îc kh¼ng ®Þnh l¹i võa bÞ chuyÓn ®æi bëi t¸c ®éng cña vèn FDI ®· t¹o nªn mét vïng liÒn m¹ch kÐo dµi tõ VÜnh Phóc tíi tËn Qu¶ng Ninh, ®Æc biÖt lµ víi nh÷ng khu vùc n»m gi÷a hai ®« thÞ lín lµ Hµ Néi vµ H¶i Phßng. ViÖc quy ho¹ch mét ®Þa bµn l·nh thæ nh− vËy cÇn x¸c ®Þnh ®ång thêi 2 môc tiªu th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c sè liÖu ®−îc thÓ hiÖn ë hai b¶n ®å 2 vµ 3. Thóc ®Èy t¨ng tr−ëng vèn FDI th«ng qua nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i h¬n ®Ó thu hót ®Çu t−. Ph¸t huy gi¸ trÞ nguån lùc vµ c¬ cÊu kinh tÕ truyÒn thèng cña vïng dï dùa trªn c¸c ®iÓm ®« thÞ hay c¸c lµng nghÒ.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

10

Th¸ng 06 / 2005

ChÊt l−îng quy ho¹ch sÏ phô thuéc vµo sù ®¶m b¶o mèi liªn hÖ c©n b»ng gi÷a hai yªu cÇu nµy.

B¶n ®å 3 – DiÖn m¹o kinh tÕ khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh

§å thÞ 3 vµ b¶n ®å 4 thÓ hiÖn râ diÖn m¹o chung cña toµn vïng më réng dùa trªn sù ph©n bè GDP (trong ®ã cã tÝnh ®Õn tû träng GDP cña n«ng nghiÖp thÊp h¬n gÊp hai lÇn so víi tû träng cña lÜnh vùc nµy vÒ lao ®éng) : 3 tØnh cã thÕ m¹nh râ rÖt vÒ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp lµ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh. -

6 tØnh cã thÓ ®−îc xÕp vµo diÖn ph¸t triÓn ®ång thêi c¶ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp : • VÜnh Phóc, B¾c Ninh vµ H¶i D−¬ng víi tû träng c«ng nghiÖp chiÕm tíi h¬n 40 % • Hµ Nam, Hµ T©y vµ H−ng Yªn cã tû träng c«ng nghiÖp kho¶ng 35 %. §©y chÝnh lµ 6 tØnh n»m trong ph¹m vi vïng thñ ®« Hµ Néi. Th¸i Nguyªn vµ Phó Thä cã tû träng dÞch vô cao (35 %) thÓ hiÖn râ vai trß vµ chÊt l−îng cña hai ®« thÞ tØnh lþ lµ thµnh phè Th¸i Nguyªn vµ ViÖt Tr×. Ba tØnh phÝa nam ®ång b»ng s«ng Hång lµ Ninh B×nh, Nam §Þnh vµ Th¸i B×nh lµ khu vùc h¬i ®uèi trong ph¹m vi c¶ vïng më réng víi c¬ cÊu kinh tÕ cßn mang tÝnh thuÇn n«ng, mËt ®é d©n c− qu¸ cao vµ n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp. Tuy nhiªn, riªng Nam §Þnh vÉn cã tû träng dÞch Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

11

Th¸ng 06 / 2005

vô t−¬ng ®èi cao bëi tØnh nµy cã ®« thÞ tØnh lþ lµ thµnh phè Nam §Þnh t−¬ng tù nh− Th¸i Nguyªn hay ViÖt Tr×. NÕu nh×n trªn quy m« toµn vïng më réng th× ®iÓm dÔ nhËn thÊy nhÊt lµ cã sù ph©n bè râ rÖt mét ph¹m vi vïng Hµ Néi ®−îc x¸c ®Þnh nh− mét vïng ph¸t triÓn c«ng – n«ng nghiÖp cã g¾n bã chÆt chÏ víi ®« thÞ trung t©m. Ph¹m vi nµy ®−îc t¹o thµnh tõ 6 tØnh. Cßn H¶i D−¬ng ®ãng vai trß nh− mét ®« thÞ t¹o ®iÓm nèi gi÷a vïng Hµ Néi víi H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh. Ngoµi ph¹m vi vïng bao quanh Hµ Néi vµ mét sè cùc t¨ng tr−ëng nãi trªn còng cÇn ®Æc biÖt quan t©m tíi ba ®« thÞ kh¸c trong vïng lµ Th¸i Nguyªn, ViÖt Tr× vµ Nam §Þnh. §å thÞ 3 – GDP trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

12

Th¸ng 06 / 2005

B¶n ®å 4 – C¬ cÊu GDP : N«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

13

Th¸ng 06 / 2005

II. ®å ¸n quy ho¹ch vïng 1 – ph©n bè l∙nh thæ vïng MiÒn b¾c ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm ®Þa lý rÊt ®Æc biÖt nªn viÖc ph©n bè theo vïng còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò ®Æc biÖt. -

XÐt trªn ph¹m vi toµn quèc, 64 tØnh, thµnh ®−îc ph©n bè thµnh 3 miÒn : miÒn B¾c : 26 tØnh, thµnh miÒn Trung : 15 tØnh, thµnh miÒn Nam : 23 tØnh, thµnh. Trong ph¹m vi 26 tØnh, thµnh ë miÒn B¾c cã sù ph©n chia râ rÖt gi÷a 10 tØnh miÒn nói vµ 16 tØnh ®ång b»ng. 16 tØnh nµy t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt ®ßi hái cÇn ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch ®ång bé bëi hai lý do sau :

a) §©y lµ mét vïng ch©u thæ, tøc lµ mét vïng ®−îc h×nh thµnh qua qu¸ tr×nh chinh phôc thiªn nhiªn cña con ng−êi nhê c«ng søc lao ®éng vµ mét m¹ng l−íi h¹ tÇng kh«ng thÓ t¸ch rêi. b) Vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé kÐo dµi tõ VÜnh Phóc tíi Qu¶ng Ninh còng lµ mét khèi thèng nhÊt cÇn ®−îc t«n träng vµ vïng nµy còng thÓ hiÖn râ nh÷ng lùc chän ph¸t triÓn hiÖn nay. NÕu kÕt hîp hai yÕu tè nµy sÏ t¹o thµnh mét vïng gåm 12 tØnh. Tuy nhiªn cÇn bæ sung thªm 4 tØnh cã ®Þa h×nh gß ®åi n»m viÒn xung quanh t¹o sù chuyÓn tiÕp tõ ®Þa h×nh ®ång b»ng lªn miÒn nói, ®ã lµ 2 tØnh Th¸i Nguyªn vµ B¾c Giang ë phÝa b¾c vµ 2 tØnh Phó Thä, Hoµ B×nh ë phÝa t©y. CÇn l−u ý r»ng chØ riªng vïng ch©u thæ s«ng Hång ®· bao gåm 11 tØnh. VÒ khÝa c¹nh ph©n tÝch kh«ng gian vµ tÇm nh×n quy ho¹ch, ch¾c ch¾n ph¶i t«n träng sù thèng nhÊt cña kh«ng gian 16 tØnh, ®ång thêi cÇn thùc hiÖn nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vïng vµ x©y dùng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kh«ng gian ë ph¹m vi nµy. Nh−ng ®©y còng chÝnh lµ mét th¸ch thøc lín bëi ph¹m vi 16 tØnh lµ mét vïng réng víi gÇn 25 triÖu d©n. Víi quy m« nh− vËy kh«ng thÓ quy ho¹ch thµnh mét vïng hµnh chÝnh. HiÖn nay nÕu chØ ph©n chia l·nh thæ ViÖt Nam thµnh 3 vïng lín th× ®ã lµ ®iÒu ch−a hîp lý. Nh− vËy, cÇn ph©n biÖt râ kh«ng gian nghiªn cøu quy ho¹ch vµ kh«ng gian ¸p dông quy ho¹ch vïng. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ quy ho¹ch ph¸t triÓn trªn quy m« 16 tØnh nh−ng ph©n chia ph¹m vi nµy thµnh 4 vïng hµnh chÝnh. §−¬ng nhiªn Nhµ n−íc cÇn ®¶m b¶o ¸p dông mét ph−¬ng thøc quy ho¹ch vµ qu¶n lý vïng cã tÝnh g¾n kÕt vµ gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ nh÷ng ®Þnh h−íng ®· ®−îc x¸c ®Þnh trªn quy m« tæng thÓ. VÒ vÊn ®Ò ph©n bè theo vïng hµnh chÝnh, cã thÓ ®−a ra nhiÒu gi¶ thiÕt kh¸c nhau (b¶ng 4 = 4 gi¶ thiÕt) :

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

14

Th¸ng 06 / 2005

Gi¶ thiÕt 1 = vïng thñ ®« Hµ Néi gåm 8 tØnh.

Víi quy m« nµy, vïng thñ ®« Hµ Néi sÏ cã 12 triÖu d©n vµ GDP ®¹t 65.000 tû ®ång, tøc lµ t−¬ng ®−¬ng 51% d©n sè vµ 61 % GDP cña toµn vïng më réng (23.2 triÖu d©n vµ 108.000 tû ®ång n¨m 2000). Trong tr−êng hîp nµy, cÇn dù kiÕn mét vïng ë phÝa b¾c tõ Th¸i Nguyªn tíi Qu¶ng Ninh cã d©n sè chiÕm 16% vµ GDP chiÕm 12% toµn vïng më réng, cßn mét vïng duyªn h¶i tõ H¶i Phßng tíi Ninh B×nh cã d©n sè chiÕm 28 % vµ GDP chiÕm 24 %. Nh− vËy chØ cßn l¹i tØnh Phó Thä n»m riªng ë phÝa t©y víi d©n sè chiÕm 5,6%vµ GDP chiÕm 3,5 %. Gi¶ thiÕt 2 = vïng thñ ®« Hµ Néi gåm 9 tØnh.

NÕu g¹t Hoµ B×nh ra ngoµi nh−ng s¸t nhËp Th¸i Nguyªn vµ B¾c Giang vµo, chóng ta sÏ cã mét vïng thñ ®« víi vÞ trÝ cña Hµ Néi n»m ë khu vùc trung t©m h¬n vµ thùc sù t¹o thµnh mét vïng ®« thÞ lín. Khi ®ã vïng sÏ cã 13,7 triÖu d©n vµ tæng GDP sÏ lµ 71.000 tû ®ång, tøc lµ chiÕm 59% d©n sè vµ 65 % GDP toµn vïng më réng. Víi quy m« nh− vËy, vïng thñ ®« sÏ cã ph¹m vi vµ ranh giíi phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, song l¹i cã h¹n chÕ lµ chØ riªng vïng nµy ®· chiÕm tíi 2/3 gi¸ trÞ kinh tÕ cña toµn vïng më réng. Gi¶ thiÕt 3 = vïng thñ ®« Hµ Néi gåm 6 tØnh.

Cã thÓ tÝnh ®Õn gi¶ thiÕt nµy khi chóng ta ®Æt ra c©u hái ®©u lµ quy m« nhá nhÊt cña vïng thñ ®« Hµ Néi. C©u tr¶ lêi khi ®ã sÏ lµ quy m« 6 tØnh : VÜnh Phóc, Hµ T©y, Hµ Néi, B¾c Ninh, H−ng Yªn vµ Hµ Nam. Víi quy m« tèi thiÓu nh− vËy, vïng thñ ®« Hµ Néi sÏ cã 9,4 triÖu d©n vµ GDP ®¹t 57.000 tû ®ång, tøc lµ chiÕm 40,5% d©n sè vµ 52,6% GDP toµn vïng më réng. Theo gi¶ thiÕt nµy, cã thÓ tÝnh ®Õn 2 ph−¬ng ¸n : Ph−¬ng ¸n 3 A : Mét vïng réng phÝa b¾c tõ Th¸i Nguyªn ®Õn Qu¶ng Ninh = 3,6 triÖu d©n (15,7%) vµ GDP ®¹t 12.600 tû ®ång (11,6%). Mét vïng nhá gåm H¶i D−¬ng vµ H¶i Phßng cã 3,4 triÖu d©n (14,7%) vµ GDP ®¹t 18.500 tû ®ång (17,2 %). Mét vïng ë phÝa nam ®ång b»ng s«ng Hång gåm Th¸i B×nh, Nam §Þnh vµ Ninh B×nh cã 4,7 triÖu d©n (20,1%) vµ GDP ®¹t 14.600 tû ®ång (13.6 %). Mét vïng miÒn nói phÝa t©y – nam gåm Phó Thä vµ Hoµ B×nh. Ph−¬ng ¸n 3 B : VÒ c¬ b¶n còng nh− ph−¬ng ¸n trªn nh−ng cã ®iÓm kh¸c biÖt lµ t¸ch Qu¶ng Ninh khái vïng phÝa b¾c vµ nhËp vµo vïng thø hai cïng víi H¶i D−¬ng vµ Qu¶ng Ninh. Vïng phÝa b¾c sÏ thu gän l¹i tõ Th¸i Nguyªn ®Õn B¾c Giang víi d©n sè chiÕm 11,2 % vµ GDP chiÕm 6,4 %. Vïng H¶i Phßng – H¶i D−¬ng sÏ s¸t nhËp thªm Qu¶ng Ninh nªn sÏ cã 4,5 triÖu d©n (19,2%) vµ GDP ®¹t 24.300 tû ®ång (22,4 %).

-

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay kh«ng thÓ lùa chän mét trong hai ph−¬ng ¸n nµy. Chóng ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ph¹m vi vïng theo kiÓu vôn vÆt mµ ph¶i nh×n trªn quy m« l·nh thæ quèc gia vµ cã tÝnh ®Õn sù g¾n kÕt trªn quy m« toµn quèc. Tr−íc hÕt Nhµ n−íc cÇn x¸c ®Þnh mét chÝnh s¸ch quy ho¹ch vïng : Quy ho¹ch vïng ®Ó lµm g× ? Vïng sÏ cã nh÷ng thÈm quyÒn vµ ph−¬ng tiÖn g× ?

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

15

Th¸ng 06 / 2005

-

ChØ sau khi ®· tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u hái c¬ b¶n nµy, chóng ta míi cã thÓ ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò quy m« vïng : Vïng sÏ cã quy m« nh− thÕ nµo ? ViÖt Nam hiÖn cã 80 triÖu d©n vµ hai vïng ®« thÞ lín víi quy m« trung b×nh mçi vïng 10 triÖu d©n, tøc lµ riªng hai vïng ®« thÞ nµy ®· thu hót 20 triÖu ng−êi. Cßn l¹i 60 triÖu d©n tËp trung ë kho¶ng 50 tØnh, thµnh kh«ng thuéc hai vïng ®« thÞ lín. LiÖu chóng ta cã cÇn ph©n chia thµnh kho¶ng 15 vïng víi quy m« d©n sè mçi vïng lµ 4 triÖu d©n? CÇn nhiÒu h¬n hay Ýt h¬n? NÕu chØ duy tr× ë møc trung b×nh 4 triÖu d©n th× 15 vïng nµy sÏ cã quy m« trung b×nh mçi vïng tõ 3 ®Õn 4 tØnh, céng thªm 2 vïng ®« thÞ lín sÏ thµnh 17 vïng trong c¶ n−íc. Trong tr−êng hîp vïng quy ho¹ch më réng cña chóng ta cã kho¶ng 25 triÖu d©n vµ vïng thñ ®« chiÕm kho¶ng 10 triÖu d©n, khi ®ã 15 triÖu ng−êi cßn l¹i sÏ tËp trung t¹i 4 vïng kh¸c n»m quanh vïng thñ ®« (t−¬ng tù nh− ph−¬ng ¸n 3B ë phÇn trªn). Víi nh÷ng ®Þa bµn cßn l¹i cña khu vùc miÒn B¾c sÏ cÇn quy ho¹ch thªm 2 vïng miÒn nói phÝa b¾c vµ phÝa t©y, mçi vïng cã 4 tØnh.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

16

Th¸ng 06 / 2005

B¶ng 4. C¸c gi¶ thiÕt ph©n bè vïng

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

17

Th¸ng 06 / 2005

B¶ng 5. M« h×nh chuyÓn biÕn d©n c− vïng trong ph¹m vi 16 tØnh

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

18

Th¸ng 06 / 2005

HiÖn nay, tû lÖ viÖc lµm ë Hµ Néi t¨ng ®Òu víi nhÞp ®é 10%, tøc lµ tû lÖ gia t¨ng ®¹t tõ 5% ®Õn 6%, cao h¬n møc 4% ®−îc c«ng bè. NÕu duy tr× ®−îc møc 5,5% th× sau 13 n¨m sè l−îng viÖc lµm sÏ t¨ng gÊp ®«i. Tû lÖ nµy cßn cao h¬n hÖ sè mong muèn lµ 4,5%.

B. ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chung

Th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi vïng ®ång b»ng B¾c Bé trong vßng 20 n¨m tíi chÝnh lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt trªn thÕ giíi: lµm thÕ nµo ®Ó chuyÓn ®æi mét vïng ®«ng d©n cßn chñ yÕu dùa trªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ dùa trªn mét nÒn v¨n minh lóa n−íc thµnh mét vïng c«ng nghiÖp cã tÝnh c¹nh tranh cao vµ héi nhËp hoµn toµn víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. T×nh tr¹ng d− thõa lao ®éng n«ng nghiÖp lµ mét thùc tÕ hoµn toµn tr¸i ng−îc víi mong muèn ph¸t triÓn bëi nã sÏ k×m h·m sù n¨ng ®éng cÇn cã cña vïng. M« h×nh ë trªn (b¶ng 5) ®· cho thÊy th¸ch thøc qu¶ thùc rÊt lín nh−ng kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ v−ît qua. Thùc tr¹ng nµy ®−îc thÓ hiÖn râ qua c¸c ®å thÞ sè 4 (®−êng biÓu diÔn møc ®é chuyÓn biÕn), sè 5 (so s¸nh c¬ cÊu gi÷a sè d©n chuyÓn ®i vµ chuyÓn ®Õn) vµ sè 6 (tæng kÕt toµn vïng më réng). Víi sè d©n t¨ng tù nhiªn trong giai ®o¹n tíi lµ 2,9 triÖu ng−êi, trong ®ã cã 1,6 triÖu chuyÓn tíi nh÷ng khu vùc kh¸c trong c¶ n−íc vµ 1,3 triÖu sÏ ë l¹i khiÕn cho d©n sè trong vïng t¨ng lªn. Trong khi ®ã, sè d©n n«ng th«n sÏ gi¶m 3,5 triÖu ng−êi (- 19%) bëi theo dù kiÕn sè d©n lµm n«ng nghiÖp sÏ gi¶m kho¶ng 6,5 triÖu ng−êi (- 44%) nh−ng gÇn mét nöa trong sè nµy sÏ chuyÓn ®æi sang c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp ngay t¹i ®Þa ph−¬ng (kho¶ng 3 triÖu ng−êi, t−¬ng ®−¬ng 81%). §iÒu ®ã cho thÊy tÇm quan träng cña c¸c lµng nghÒ t¹i ®Þa bµn n«ng th«n trong viÖc gi¶i bµi to¸n lao ®éng n«ng th«n d− thõa. §èi víi thµnh phè Hµ Néi, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ tû lÖ t¨ng d©n sè hiÖn nay qu¸ cao vµ cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p gi¶m m¹nh. Trong thêi gian tíi cÇn gi¶m dÇn tû lÖ t¨ng tõ 5%/n¨m xuèng cßn 3%/n¨m. Nh− vËy, ®Õn cuèi giai ®o¹n tíi møc d©n sè gia t¨ng vÉn lµ 2,2 triÖu ng−êi vµ d©n sè néi thµnh sÏ ®¹t 4 triÖu ng−êi. Trong tr−êng hîp nµy, sè d©n ë c¸c ®« thÞ trung gian sÏ t¨ng tõ 3,2 triÖu lªn 5,8 triÖu, tøc lµ sÏ t¨ng thªm 2,6 triÖu d©n vµ tÝnh theo tû lÖ th× lµ t¨ng 81% (b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 3%). Møc t¨ng nµy lµ hoµn toµn hîp lý. TÊt c¶ nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn cho thÊy bèi c¶nh x· héi hoµn toµn ®ñ kh¶ n¨ng s½n sµng ®ãn nhËn mét qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn m¹nh mÏ nh− vËy. Mäi ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Òu phï hîp víi tÇm vãc cña th¸ch thøc.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

19

Th¸ng 06 / 2005

§å thÞ 4 – C¸c ®−êng biÓu diÔn xu h−íng biÕn chuyÓn

§å thÞ 5 – So s¸nh c¬ cÊu sè d©n chuyÓn ®i vµ chuyÓn ®Õn

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

20

Th¸ng 06 / 2005

§å thÞ 6 – Tæng kÕt toµn vïng më réng

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

21

Th¸ng 06 / 2005

C«ng t¸c chØ ®¹o

Kh©u chØ ®¹o thùc sù lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i. §Ó chØ ®¹o ®−îc c¶ mét qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn vÒ kh«ng gian – x· héi víi quy m« lín nh− vËy (chuyÓn ®æi c¬ cÊu viÖc lµm cho 3 triÖu d©n thuÇn n«ng sang nghÒ phi n«ng nghiÖp, ®« thÞ ho¸ ®èi víi gÇn 5 triÖu d©n, kÝch thÝch c¸c luång di d©n rêi khái vïng t¨ng gÊp ®«i) ®ßi hái ph¶i cã mét bé m¸y qu¶n lý ®ñ m¹nh, cã ®Çy ®ñ nh÷ng c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó kiÓm so¸t l·nh thæ tõ c¸c s¬ ®å quy ho¹ch tíi chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. Cho ®Õn nay nh÷ng c«ng cô nµy ®Òu ch−a tån t¹i nªn cã thÓ nãi chóng ta ®ang trong mét t×nh tr¹ng rÊt khã kh¨n. NhiÒu chØ sè cho thÊy ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu ph¸t triÓn chÖch h−íng. Xu thÕ ph¸t triÓn cña vïng kh«ng dÉn tíi mét t×nh h×nh æn ®Þnh mµ dÉn tíi nh÷ng vÊn ®Ò v« cïng nguy h¹i. Thùc tÕ nµy lµ do nh÷ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy ®−¬ng nhiªn cã mét phÇn do yÕu tè lÞch sö. Trong thêi kú kinh tÕ bao cÊp, viÖc ph¸t triÓn kh«ng gian ®−îc kiÓm so¸t nh− mét hÖ qu¶, mét yÕu tè bæ trî cho c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. ViÖc xo¸ bá nÒn kinh tÕ bao cÊp t¹o ra mét kho¶ng trèng lín khiÕn cho Nhµ n−íc gÆp khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu trong khi quy ho¹ch ph¸t triÓn kh«ng gian l¹i lµ mét kh©u v« cïng then chèt. Chóng ta sÏ kh«ng thÓ cã mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng thùc sù hiÖu qu¶ nÕu thiÕu mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kh«ng gian chÆt chÏ. Ch¼ng h¹n, víi tr−êng hîp cña V−¬ng quèc Hµ Lan, ®©y lµ n−íc ch©u ¢u cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tù do nhÊt nh−ng còng lµ n−íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kh«ng gian chÆt chÏ nhÊt. V¶ l¹i, Hµ Lan cßn næi tiÕng lµ mét quèc gia thµnh c«ng trong viÖc quai ®ª lÊn biÓn. Th¸ch thøc to lín cña vïng hiÖn nay chØ cã thÓ v−ît qua ®−îc nÕu x©y dùng thµnh c«ng mét c¬ chÕ qu¶n lý Nhµ n−íc cã ®Çy ®ñ nh÷ng c«ng cô míi ®¶m b¶o tèt viÖc kiÓm so¸t l·nh thæ. VÊn ®Ò cÊp thiÕt hµng ®Çu hiÖn nay lµ lång ghÐp quy ho¹ch kh«ng gian vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, tõ c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®Õn c¸c quy ®Þnh vÒ sö dông ®Êt.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

22

Th¸ng 05 / 2005

C. ®Þnh h−íng quy ho¹ch

a. §Þnh h−íng quy ho¹ch ®èi víi Vïng quy ho¹ch më réng :

VÊn ®Ò hiÖn nay lµ ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh “chuyÓn biÕn kinh tÕ – x· héi”, héi nhËp quèc tÕ, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, quy ho¹ch vïng ®« thÞ trung t©m, tiÕp nhËn c¸i míi nh−ng vÉn ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ lÞch sö cña vïng trong mäi lÜnh vùc. VÒ mÆt tæ chøc kh«ng gian, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¶i t¹o mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a khu vùc kinh tÕ duyªn h¶i vµ khu vùc ®« thÞ trung t©m th«ng qua hai trôc liªn kÕt −u tiªn lµ H¶i Phßng – Hµ Néi vµ quan träng h¬n lµ H¹ Long – Hµ Néi bëi sù ph¸t triÓn cña vËn t¶i hµng ho¸ b»ng container sÏ ®ãng mét vai trß rÊt quan träng.

B¶n ®å 5 : §Æc ®iÓm ®Þa h×nh

B¶n ®å nµy cho thÊy mèi liªn hÖ gi÷a ba nÒn ®Þa h×nh ®ång b»ng / gß ®åi / miÒn nói.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

23

Th¸ng 05 / 2005

B¶n ®å 6: C¸c ®« thÞ vµ hÖ thèng giao th«ng

B¶n ®å nµy cho thÊy vai trß cÇn ®−îc −u tiªn cña vïng tiÕp gi¸p gi÷a viÒn phÝa b¾c cña ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång vµ khu vùc gß ®åi.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

24

Th¸ng 05 / 2005

B¶n ®å 7 : C¸c c¬ héi vµ trë ng¹i cho ph¸t triÓn

B¶n ®å nµy nhÊn m¹nh vai trß cña vïng tho¸t lò theo l−u vùc s«ng §¸y.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

25

Th¸ng 05 / 2005

B¶n ®å 8 : §Þnh h−íng quy ho¹ch ®èi víi Vïng quy ho¹ch më réng: c¸c tuyÕn hµnh lang, tuyÕn vµnh ®ai vµ trôc ph¸t triÓn b¾c – nam

Hai trôc hµnh lang nµy – nhÊt lµ trôc thø hai kÐo dµi tíi tËn VÜnh Phóc – sÏ trë thµnh cét sèng cña toµn vïng më réng vµ sÏ tiÕp gi¸p víi tuyÕn vµnh ®ai ph¸t triÓn xung quanh Hµ Néi mµ tiÕp ®iÓm phÝa b¾c sÏ lµ khu vùc s©n bay Néi Bµi, cßn tiÕp ®iÓm phÝa nam lµ khu vùc V¨n Giang. Hai trôc hµnh lang sÏ cã vai trß hç trî ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ cho toµn vïng më réng song tuyÕn hµnh lang phÝa b¾c cã lîi thÕ h¬n v× n»m trªn nÒn ®Þa h×nh gß ®åi chø kh«ng ph¶i nÒn ®ång b»ng ch©u thæ. S¬ ®å quy ho¹ch dùa theo hai trôc hµnh lang nh− vËy cña vïng quy ho¹ch më réng cÇn ®−îc lång ghÐp víi s¬ ®å quy ho¹ch cña riªng vïng thñ ®« Hµ Néi.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

26

Th¸ng 05 / 2005

b. §Þnh h−íng quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi

§Þnh h−íng nµy ®−îc thÓ hiÖn qua b¶n ®å 9. B¶n ®å 9 : §Þnh h−íng quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi

§Þnh h−íng quy ho¹ch cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh d−íi d¹ng s¬ ®å vßng trßn ®ång t©m kÕt hîp víi s¬ ®å ph©n m¶ng. Vßng trßn ®ång t©m : cã thÓ dùa trªn kiÓu s¬ ®å “Ph©n bè theo nhiÒu côm tËp trung” cña c¸c nhµ quy ho¹ch ng−êi §øc rÊt phï hîp víi tr−êng hîp cña c¸c ®« thÞ lín n»m gi÷a mét vïng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. §©y còng chÝnh lµ tr−êng hîp cña vïng thñ ®« Hµ Néi. S¬ ®å theo kiÓu vßng trßn ®ång t©m thùc ra lµ mét s¬ ®å ph©n bè chøc n¨ng theo ba khu vùc : ë vÞ trÝ trung t©m lµ ®« thÞ h¹t nh©n n¬i tËp trung trô së chÝnh cña c¸c c«ng ty, c¸c c¬ quan kinh tÕ cÊp cao, c¸c trung t©m ®µo t¹o ®¹i häc, nghiªn cøu – ph¸t triÓn, qu¶n lý, thiÕt kÕ, c«ng nghiÖp mòi nhän ®ßi hái tay nghÒ cao + giao th«ng tiÕp vËn. Khu vùc tiÕp gi¸p lµ n¬i bè trÝ nh÷ng c¬ së c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é s¶n xuÊt cao. Khu vùc viÒn ngoµi lµ n¬i tËp trung c¸c c¬ së c«ng nghiÖp l¾p r¸p vµ nh÷ng ngµnh nghÒ g©y « nhiÔm.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

27

Th¸ng 05 / 2005

KiÓu s¬ ®å nµy ®−¬ng nhiªn sÏ cÇn ®Õn mét m¹ng l−íi giao th«ng hoµn thiÖn, nhÊt lµ khi ®« thÞ h¹t nh©n n»m ë vÞ trÝ trung t©m cña hÖ thèng giao th«ng tiÕp vËn cña toµn vïng. S¬ ®å ph©n m¶ng : cÇn tÝnh ®Õn hai ®Æc ®iÓm ®èi lËp cña ®Þa bµn xung quanh Hµ Néi. Trªn ®Þa bµn nµy lu«n cã sù bæ trî gi÷a ®« thÞ vµ c¸c lµng nghÒ vèn ®· g¾n bã víi c¸c ®« thÞ tõ tr−íc ®Õn nay. Nh÷ng lµng nghÒ nµy tËp trung mét phÇn trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y, phÇn cßn l¹i ph©n bè ë VÜnh Phóc vµ B¾c Ninh. Do ®ã, vïng vµnh ®ai lín bao quanh Hµ Néi cÇn ®−îc xö lý mét c¸ch thËn träng vµ cÇn khoanh vïng râ c¸c khu vùc lµng nghÒ.

B¶n ®å 10 thÓ hiÖn mét c¸ch tæng hîp ®Þnh h−íng quy ho¹ch cho c¶ vïng quy ho¹ch më réng vµ vïng thñ ®« Hµ Néi. Ngoµi ra, trªn b¶n ®å còng thÓ hiÖn c¸c vßng trßn ®ång t©m t−¬ng øng víi nh÷ng ¶nh h−ëng lan to¶ cña Hµ Néi : vßng cung gÇn trong b¸n kÝnh 30 km : s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tr×nh ®é cao vßng cung trong b¸n kÝnh 50 km : c«ng nghiÖp l¾p r¸p vµ cã thÓ g©y « nhiÔm vßng cung trong b¸n kÝnh 75 km : vïng ¶nh h−ëng s©u réng t¹o ®µ ph¸t triÓn cho khu vùc phÝa nam.

§å ¸n QH vïng thñ ®« Hµ Néi – B¸o c¸o c«ng t¸c

28

Th¸ng 05 / 2005

B¶n ®å 10 Tæng hîp ®Þnh h−íng quy ho¹ch

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

29

Th¸ng 06 / 2005

D. nh÷ng lùa chän quy ho¹ch

a. – Lùa chän 1 : VÊn ®Ò trÞ thuû

Vïng quy ho¹ch më réng tr−íc hÕt lµ mét vïng ®ång b»ng ch©u thæ, mét kh«ng gian ®−îc x©y dùng qua qu¸ tr×nh trÞ thuû. CÇn hÕt søc chó träng tíi yÕu tè thuû v¨n. §iÒu nµy tr−íc hÕt liªn quan ®Õn sù an toµn cho thñ ®« Hµ Néi vµ vÊn ®Ò ph©n lò theo l−u vùc s«ng §¸y. Do ®ã, vïng ph©n lò däc theo s«ng §¸y cÇn ®−îc t«n träng vµ cÇn ®−îc coi nh− ranh giíi cña vïng kh«ng gian ®« thÞ, mét rµo c¶n tù nhiªn kh«ng ®−îc phÐp x©m ph¹m. Nh− vËy, ®« thÞ míi Hoµ L¹c tuy lµ mét dù ¸n ®· ®−îc triÓn khai kh«ng thÓ dõng l¹i song cÇn khèng chÕ quy m« vµ h−íng tíi ph¸t triÓn nh− mét trung t©m gi¶i trÝ v¨n ho¸ cña ng−êi d©n Hµ Néi. b. – Lùa chän 2 : C¸c trôc giao th«ng chÝnh

M¹ng l−íi giao th«ng vïng sÏ dùa trªn hai trôc hµnh lang giao th«ng tõ thñ ®« Hµ Néi h−íng ra phÝa biÓn. Trôc quan träng h¬n lµ trôc n»m ë phÝa b¾c kÐo dµi tõ VÜnh Phóc tíi H¹ Long vµ tiÕp gi¸p víi Hµ Néi t¹i khu vùc s©n bay Néi Bµi. §©y lµ trôc giao th«ng tiÕp vËn chÝnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín. Tr−íc hÕt, ®iÒu quan träng lµ ph¶i ®¶m b¶o mèi liªn hÖ trùc tiÕp b»ng ®−êng s¾t (dµnh cho tµu chë container) gi÷a Hµ Néi vµ H¹ Long. Tr−íc yªu cÇu nh− vËy, cÇn −u tiªn ®Çu t− cho ®o¹n ®−êng s¾t tõ ThÞ CÇu tíi Cæ Thµnh. §o¹n ®−êng nµy t−¬ng øng víi trôc nèi tõ B¾c Ninh ®Õn Ph¶ L¹i vµ sÏ ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña vïng quy ho¹ch më réng víi t− c¸ch lµ mét trôc ph¸t triÓn ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp nÆng (theo ®óng trôc ph©n bè vèn FDI). c) – Lùa chän 3 : C¸c h×nh thøc ®« thÞ ho¸

Vïng thñ ®« Hµ Néi cÇn ®−îc xö lý nh− mét khu vùc ph¸t triÓn liªn hîp c¶ n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp xoay quanh mét ®« thÞ h¹t nh©n, ®Æc biÖt cÇn chó träng tíi c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n. Nh− vËy cÇn ph©n biÖt râ hai h×nh thøc ph¸t triÓn : §« thÞ ho¸ cøng däc theo c¸c trôc hµnh lang vµ theo chuçi tiÕp nèi cña c¸c ®« thÞ. §©y lµ h×nh thøc ®« thÞ ho¸ hiÖn ®¹i nh−ng ®ßi hái ®Çu t− lín vÒ h¹ tÇng. Ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ theo h×nh thøc ®« thÞ ho¸ mÒm víi møc ®Çu t− kh«ng qu¸ lín vÒ h¹ tÇng vµ cã thÓ t¹o nhiÒu viÖc lµm. §−¬ng nhiªn sÏ ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng c¹nh tranh vµ chång chÐo gi÷a hai h×nh thøc nµy, ®Æc biÖt cÇn chÊm døt t×nh tr¹ng ®« thÞ ho¸ cøng t¹i nh÷ng khu vùc lµng nghÒ truyÒn thèng (nh− tr−êng hîp ë Hµ T©y). Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

30

Th¸ng 06 / 2005

d. – Lùa chän 4 : Vµnh ®ai quanh Hµ Néi vµ sù ph©n bè theo lÜnh vùc

Riªng vïng thñ ®« Hµ Néi cÇn ®−îc xö lý theo m« h×nh kÐp kÕt hîp gi÷a kiÓu quy ho¹ch theo vßng trßn ®ång t©m vµ ph©n m¶ng. KiÓu vßng trßn ®ång t©m sÏ h−íng tíi ph©n bè kh«ng gian theo nh÷ng vµnh ®ai. Cßn kiÓu ph©n m¶ng sÏ gåm hai yÕu tè : 1. Ph©n chia chøc n¨ng gi÷a khu vùc ®«ng – b¾c (giao th«ng tiÕp vËn vµ s¶n xuÊt cã sù liªn hÖ víi toµn bé hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng) khu vùc t©y – nam (thiÕt kÕ vµ qu¶n lý). 2. Ph©n chia gi÷a nh÷ng ®Þa bµn n«ng th«n thuÇn n«ng vµ nh÷ng ®Þa bµn cã nghÒ phô. CÇn ®Æc biÖt chó träng tíi hai khu vùc nh¹y c¶m lµ VÜnh Phóc vµ B¾c Ninh bëi hai tØnh nµy võa liªn quan ®Õn c¸c trôc hµnh lang giao th«ng tiÕp vËn võa cã nhiÒu lµng nghÒ. ViÖc kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai yÕu tè nµy ®ßi hái sÏ ph¶i cã sù ®Çu t− nghiªn cøu thËt tØ mØ.

e. – Lùa chän 5 : ViÖc lµm

Vïng quy ho¹ch më réng sÏ chØ t¨ng thªm 1,3 triÖu d©n (tõ 23,4 lªn ®Õn 24,7 triÖu ng−êi) song sÏ ph¶i tiÕp nhËn 7,8 triÖu d©n tËp trung t¹i c¸c ®« thÞ vµ nh÷ng khu vùc n«ng th«n ph¸t triÓn tiÓu c«ng nghiÖp. Do vËy, vïng nµy sÏ ph¶i chuyÓn ®æi ®−îc kho¶ng 4 triÖu viÖc lµm tõ n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp vµ t¹o thªm 4,5 triÖu viÖc lµm míi trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.

B¶ng 6. Nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ cÊu viÖc lµm giai ®o¹n 2003 – 2023 ( x 1.000)

f. – Lùa chän 6 : C¸c khu c«ng nghiÖp

Kh«ng nªn dïng côm tõ “khu c«ng nghiÖp” mét c¸ch chung chung ®Ó chØ tÊt c¶ nh÷ng khu vùc dµnh cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. B¶n th©n ChÝnh phñ còng ®· cã sù ph©n biÖt vÒ kh¸i niÖm rÊt râ rµng. Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña chóng t«i, ®Æc biÖt víi Vïng thñ ®« Hµ Néi, cÇn ph©n biÖt thµnh 3 cÊp ®é: Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

31

Th¸ng 06 / 2005

Víi khu vùc thµnh phè Hµ Néi cÇn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng khu c«ng nghÖ cao, tøc lµ nh÷ng khu cã chÊt l−îng ®« thÞ vµ c¬ së h¹ tÇng thËt cao. Nh÷ng khu c«ng nghiÖp thùc sù chØ dµnh cho nh÷ng ®« thÞ trung gian vµ nh÷ng hµnh lang c«ng nghiÖp däc theo mét sè tuyÕn ®−êng. Riªng víi khu vùc n«ng th«n cÇn cã c¸c khu s¶n xuÊt víi nh÷ng ngµnh nghÒ ®a d¹ng phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ®Þa ph−¬ng. T¹i mét sè ®Þa ph−¬ng, viÖc quy ho¹ch nh÷ng khu vùc thuéc d¹ng nµy th−êng cã quy m« qu¸ lín. g. – Lùa chän 7 : Quan t©m tíi 3 tØnh nam ®ång b»ng s«ng Hång

§©y lµ nh÷ng tØnh thuéc vïng ch©u thæ, rÊt ®«ng d©n vµ kh«ng cã nhiÒu ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt chØ cao h¬n mét chót so víi nh÷ng tØnh miÒn nói. CÇn ®Æc biÖt quan t©m tíi khu vùc nµy th«ng qua trôc giao th«ng quan träng tõ Hµ Néi tíi Nam §Þnh. h. – Lùa chän 8 : Nh÷ng vïng miÒn nói

Nh÷ng vïng viÒn xung quanh, ®Æc biÖt lµ Hoµ B×nh vµ Phó Thä, cã mét vai trß ®Æc biÖt bëi ®©y lµ nh÷ng ®Þa bµn chuyÓn tiÕp gi÷a vïng thñ ®« víi nh÷ng vïng nói cao s¸t tíi biªn giíi phÝa B¾c.

5. c¸c dù ¸n :

Còng nh− t¹i bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi, ë ViÖt Nam vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i triÓn khai quy ho¹ch kh«ng gian th«ng qua c¸c lo¹i h×nh dù ¸n bëi ®iÓm mÊu chèt lµ ph¶i t×m ®−îc nguån ®Çu t− cho ph¸t triÓn h¹ tÇng. Chóng ta chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nÕu c¸c nhµ tµi trî vèn hç trî ®Çu t− cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng. Qu¸ tr×nh th−¬ng l−îng víi nh÷ng t¸c nh©n nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c dù ¸n vµ nÕu nh÷ng dù ¸n ®ã cµng dùa trªn nh÷ng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nghiªm tóc vµ cã tÝnh g¾n kÕt th× cµng cã ®é tin cËy cao. Nh− vËy, chóng ta cÇn “®øng v÷ng trªn c¶ hai ch©n”, ®ã lµ c¸c s¬ ®å ph¸t triÓn kh«ng gian (hay nh÷ng s¬ ®å quy ho¹ch tæng thÓ) vµ c¸c dù ¸n. Riªng c¸c dù ¸n l¹i ®−îc ph©n thµnh hai lo¹i nh− sau : a. C¸c dù ¸n ph©n bè theo lÜnh vùc :

Nh÷ng dù ¸n liªn quan ®Õn c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng lín cÊp vïng vµ cÇn ®−îc x©y dùng trªn quy m« cña vïng quy ho¹ch më réng. - CÊp n−íc vµ n¨ng l−îng = Thuû v¨n vµ truyÒn t¶i – s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

32

Th¸ng 06 / 2005

- C¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng giao th«ng lín = §−êng s¾t vµ ®−êng cao tèc - ViÔn th«ng – C¸c m¹ng l−íi c«ng nghÖ th«ng tin. Nh÷ng dù ¸n kü thuËt quy m« lín nh− vËy cÇn dùa trªn S¬ ®å quy ho¹ch ®èi víi toµn vïng quy ho¹ch më réng. Mçi dù ¸n sÏ ph¶i cã sù tham gia cña c¸c Bé, Ngµnh cã liªn quan vµ Bé X©y dùng, ®ång thêi phèi hîp chÆt chÏ víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−. b. C¸c dù ¸n ph©n bè theo ®Þa bµn :

Nh÷ng dù ¸n nµy t−¬ng øng víi quy m« c¸c vïng hµnh chÝnh vµ cã thÓ ®−îc ¸p dông tr−íc hÕt víi chÝnh Vïng thñ ®« Hµ Néi. ViÖc ph©n lo¹i dù ¸n sÏ ®−îc thùc hiÖn theo cÊp ®é kh«ng gian, do vËy cÇn cã nh÷ng dù ¸n tæng thÓ víi nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh nh−ng ®−îc ¸p dông trong ph¹m vi mét kh«ng gian râ rÖt. §èi víi vïng Hµ Néi cã thÓ dù kiÕn ngay ba lo¹i dù ¸n : Riªng víi vïng ®« thÞ Hµ Néi

Thñ ®« Hµ Néi cÇn cã mét dù ¸n riªng tËp trung vµo c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng ®« thÞ (cÊp n−íc – vÖ sinh m«i tr−êng – giao th«ng ®« thÞ – khu c«ng nghÖ, v.v…). §Õn ®©y cÇn ®Æt ra c©u hái vÒ ph¹m vi cÇn ®iÒu chØnh cña thñ ®« Hµ Néi. Ph¹m vi ®ã ph¶i g¾n liÒn víi dù ¸n, do vËy ph¶i phñ réng toµn vïng ®« thÞ vµ nh÷ng khu vùc liÒn kÒ. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ lo¹i trung b×nh víi c¸c khu ®« thÞ míi :

Trong toµn vïng quy ho¹ch më réng cã kho¶ng 30 ®« thÞ cÇn ®−îc ph¸t triÓn. §©y ®−îc gäi lµ nh÷ng ®« thÞ trung gian vµ nh÷ng ®« thÞ nµy ph¶i thu hót ®−îc kho¶ng 2,6 triÖu d©n t¨ng thªm (trong khi khu vùc ®« thÞ trung t©m ph¶i tiÕp nhËn thªm kho¶ng 2,2 triÖu d©n). ChØ riªng vïng thñ ®« Hµ Néi ®· thu hót sè d©n t−¬ng ®−¬ng 1/3 tæng sè d©n cña c¸c ®« thÞ trung gian, ®Æc biÖt cña nh÷ng ®« thÞ lín nhÊt. C¸c lµng nghÒ :

Chóng t«i ®· tõng nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh vai trß cña khu vùc n«ng th«n vµ ®Æc biÖt cña c¸c lµng nghÒ. §iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu ph¶i x©y dùng mét dù ¸n riªng kÕt hîp gi÷a h×nh thøc quy ho¹ch “cøng” vµ quy ho¹ch “mÒm”. Qu¶ thùc cÇn dù kiÕn c¸c h¹ng môc h¹ tÇng cÇn thiÕt ë møc tèi thiÓu cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®−êng s¸, ®iÖn trung thÕ, n−íc s¹ch, c¸c khu vùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, v.v… Tuy nhiªn còng cÇn dù kiÕn quy ho¹ch d¹ng “mÒm” hç trî cho sù ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng qua h×nh thøc trî gióp ®Ó khuyÕn khÝch c¸c ngµnh nghÒ t¹i chç. Sù hç trî nµy Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

33

Th¸ng 06 / 2005

tr−íc hÕt liªn quan tíi kh¶ n¨ng t×m kiÕm thÞ tr−êng tiªu thô. Ch¼ng h¹n, c¸c nghÒ thñ c«ng ë Hµ T©y cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn m¹nh nh−ng cÇn ®−îc sù gióp søc cña mét c¬ quan cã h×nh thøc c«ng t− hîp doanh chuyªn vÒ th¨m dß vµ t×m kiÕm thÞ tr−êng. Néi dung nµy cÇn ®−îc lång ghÐp vµo dù ¸n “C¸c lµng nghÒ”.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

34

Th¸ng 06 / 2005

KÕT LUËN VÊn ®Ò c¬ b¶n quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña ®å ¸n quy ho¹ch nµy chÝnh lµ c«ng t¸c chØ ®¹o, ®iÒu hµnh. HiÖn nay ®©y vÉn lµ kh©u ch−a ®−îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®Ó ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Nhµ n−íc vÉn ch−a cã ®ñ nh÷ng c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó kiÓm so¸t sù ph¸t triÓn kh«ng gian trong khi nh÷ng c«ng cô nµy l¹i v« cïng cÇn thiÕt. Mäi ®iÒu kiÖn vÒ nh©n lùc vµ vËt lùc trong vïng chØ cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ qua qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÕu cã ®−îc sù kiÓm so¸t vÒ quy ho¹ch kh«ng gian thËt chÆt chÏ. Ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ theo hai cÊp ®é sau: CÊp ®é Nhµ n−íc :

Quy ho¹ch kh«ng gian ph¶i tham gia vµo mét hÖ thèng ®ång bé phï hîp víi quy ho¹ch chung vµ kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a viÖc ®iÒu phèi c¸c nguån vèn FDI víi c¸c kÕ ho¹ch sö dông vèn ng©n s¸ch bëi ®©y lµ hai yÕu tè c¬ b¶n trong quy ho¹ch ph¸t triÓn kh«ng gian. Quy ho¹ch kh«ng gian ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng mèi liªn hÖ vµ sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan vµ c¸c ®oµn thÓ x· héi. CÊp ®é vïng :

Nhµ n−íc cÇn khÈn tr−¬ng x©y dùng mét chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ ph¸t triÓn vïng. §ã sÏ lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nghiªn cøu x¸c ®Þnh ph¹m vi ranh giíi cña vïng vµ sau ®ã ®Ó thiÕt lËp nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý vïng. Tuy nhiªn, cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng hÖ thèng quy ho¹ch chung / quy ho¹ch kh«ng gian vÉn ph¶i lµ mét hÖ thèng ®−îc qu¶n lý tËp trung ë cÊp trung −¬ng. CÇn ph©n biÖt râ hai cÊp ®é vïng : Vïng quy ho¹ch më réng lµ ph¹m vi do Nhµ n−íc trùc tiÕp qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c khu vùc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy ho¹ch d−íi sù chØ ®¹o chung cña Nhµ n−íc. Vïng hµnh chÝnh sÏ lµ mét ph¹m vi ¸p dông thÓ hiÖn sù kÕt hîp c©n ®èi gi÷a nguyªn t¾c phi tËp trung ho¸ vµ nguyªn t¾c ph©n cÊp qu¶n lý. CÇn x¸c ®Þnh râ mét c¬ chÕ phèi hîp hiÖu qu¶ gi÷a Nhµ n−íc vµ thiÕt chÕ qu¶n lý cÊp vïng víi môc tiªu c¬ b¶n lµ h−íng tíi hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ.

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

35

Th¸ng 06 / 2005

Quy ho¹ch chung

LËp kÕ ho¹ch sö dông vèn ng©n s¸ch

®iÒu phèi c¸c nguån vèn FDI

Quy ho¹ch kh«ng gian

C¸c Bé cã liªn quan

C¸c ®oµn thÓ x· héi

C¸c vïng

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

36

Th¸ng 06 / 2005

Phô lôc TrÝch mét bµi b¸o vÒ ®o¹n ®−êng s¾t míi ®¨ng trªn b¸o Vietnam News

Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c

37

Th¸ng 06 / 2005

§å ¸n quy ho¹ch vïng Hµ Néi

chiÕn l−îc ph¸t triÓn Giao th«ng Th¸ng 7/2005

B¸o c¸o c«ng t¸c hç trî kü thuËt ViÖn quy ho¹ch §« thÞ - N«ng th«n Raymond MAUBOIS Kü s− giao th«ng Tõ 20/6 ®Õn 6/7/2005

INPUR §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

1

Tæng quan B¶n b¸o c¸o nµy ®Ò cËp ®Õn ChiÕn l−îc Ph¸t triÓn giao th«ng trong khu«n khæ §å ¸n Quy ho¹ch vïng Hµ Néi. Theo yªu cÇu cña ViÖn ®µo t¹o chuyªn ngµnh ®« thÞ (IMVthuéc Vïng Ile de France), Bé X©y dùng vµ Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi, mét chuyªn gia Ph¸p 1 ®· x©y dùng b¸o c¸o nµy trong chuyÕn c«ng t¸c t¹i ViÖn quy ho¹ch ®« thÞ - n«ng th«n ViÖt Nam. B¸o c¸o gåm 3 phÇn : • • •

Nh÷ng gi¶ thuyÕt ph¸t triÓn vïng Giao th«ng : hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n cho vïng ch©u thæ s«ng Hång Nh÷ng trôc chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng

C¸c gi¶ thuyÕt ph¸t triÓn vïng C¸c gi¶ thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng d©n sè tù nhiªn vµ dÞch c− dù b¸o sè d©n trong vïng kinh tÕ ch©u thæ s«ng Hång më réng (16 tØnh-thµnh phè) ®¹t kho¶ng 25 triÖu d©n vµo n¨m 2023. ViÖc t¨ng tr−ëng nµy kÐo theo sù t¨ng m¹nh d©n néi ®« ë Hµ Néi vµ c¸c ®« thÞ trung gian, n©ng tæng sè c− d©n ®« thÞ lªn gÇn 10 triÖu. Hµ Néi sÏ ®¹t 4 triÖu d©n vµ nhiÒu ®« thÞ trung gian, thñ phñ cña c¸c tØnh, sÏ cã d©n sè trong kho¶ng 150.000 ®Õn 200.000 d©n, thËm chÝ H¶i D−¬ng sÏ cã trªn 300.000 d©n. Nhu cÇu di chuyÓn cña ng−êi d©n vµ vËn t¶i hµng ho¸ sÏ cã nh÷ng ¶nh h−ëng râ nÐt. Giao th«ng : hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n cho vïng ch©u thæ s«ng Hång

HiÖn tr¹ng M¹ng l−íi ®−êng bé hiÖn nay ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu vÒ tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ sù cëi më cña vïng còng nh− kh«ng thÝch øng víi nh÷ng ®ßi hái ®Æc thï cña nh÷ng hµnh lang kinh tÕ lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vïng, ®Æc biÖt lµ c¸c hµnh lang Hµ Néi-H¹ Long vµ Hµ Néi-H¶i Phßng. C¬ së h¹ tÇng ®−êng s¾t ch−a t−¬ng xøng víi kh¶ n¨ng mµ nã cã thÓ ®em l¹i, kÓ c¶ víi bèi c¶nh hiÖn t¹i lµ míi chØ cã ®−êng s¾t mét lµn ®−êng. Kh«ng ®−îc hiÖn ®¹i ho¸, ®−êng s¾t lu«n ®−îc biÕt ®Õn d−íi h×nh ¶nh mét lo¹i h×nh vËn t¶i cò kü, l¹c hËu vµ chËm ch¹p ; tuy nhiªn còng cÇn ph¶i so s¸nh hiÖn tr¹ng nµy víi hiÖu qu¶ cña giao th«ng ®−êng bé, lu«n gÆp ph¶i n¹n t¾c nghÏn ph−¬ng tiÖn trªn c¸c tuyÕn ®−êng. Sù mÊt c©n ®èi gi÷a n¨ng lùc giao th«ng ®−êng bé vµ ®−êng s¾t mµ ®−êng s¾t lu«n ë thÕ yÕu h¬n lµ mét mèi lo ng¹i th−êng trùc. HÖ thèng vËn t¶i ®−êng s«ng còng gãp phÇn vµo viÖc chuyªn trë hµng ho¸ xong còng ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. VÒ giao th«ng néi ®«: môc tiªu tr−íc m¾t lµ t¨ng c−êng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng dùa trªn viÖc më réng c¸c tuyÕn ®−êng vµ c¶i thiÖn n¨ng lùc vËn t¶i cña m¹ng l−íi xe buýt. Môc tiªu trung h¹n lµ viÖc x©y dùng c¸c tuyÕn cã n¨ng lùc vËn t¶i lín sö dông lµn ®−êng riªng, nhÊt lµ c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i ®−êng s¾t néi ®«. 1

Raymond Maubois, chuyªn gia giao th«ng thùc hiÖn chuyÕn c«ng t¸c tõ 20/06 ®Õn 06/07/2005 víi sù céng t¸c cña Yann Maublanc, chuyªn gia phô tr¸ch giao th«ng cña dù ¸n IMV.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

2

C¸c dù ¸n 2 Cã nhiÒu dù ¸n ®−êng bé vµ liªn quan ®Æc biÖt ®Õn : . C¸c hµnh lang giao th«ng, nhÊt lµ c¸c tuyÕn ®−êng cao tèc liªn kÕt ®«ng-t©y, Hµ Néi-H¶i Phßng ë phÝa nam vïng ch©u thæ vµ Hµ Néi-H¹ Long ë phÝa b¾c, còng ®ang ph¸t triÓn vÒ phÝa t©y b¾c ®Êt n−íc vµ biªn giíi Trung Quèc ; . TiÕp tôc thùc hiÖn c¸c ®−êng vßng tr¸nh Hµ Néi víi ®−êng vµnh ®ai 3, vµ dù ¸n ®−êng vµnh ®ai 4 (nghiªn cøu kh¶ thi). §−êng vµnh ®ai cao tèc nµy cÇn ®Þnh râ giíi h¹n më réng cña vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi trong b¸n kÝnh 20 km; h¬n n÷a c¸c ®−êng vµnh ®ai nµy cÇn ®−îc nghiªn cøu vµ ®Çu t− x©y dùng víi c¬ së vËt chÊt cña ®−êng quèc lé h¬n lµ ®−êng giao th«ng néi thÞ quy m« lín; . C¸c ®−êng nèi trung t©m víi ®−êng vµnh ®ai víi môc tiªu më réng c¸c trôc ®−êng quèc lé tËp trung t¹i Hµ Néi, ngoµi ra mét sè trôc ®−êng cßn ®−îc më réng gÊp ®«i. Ng−îc l¹i, vËn t¶i ®−êng s¾t l¹i cã Ýt c¸c dù ¸n c¶ vÒ c¶i thiÖn, n©ng cÊp thiÕt bÞ hiªn cã vµ ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi. Th−êng th× míi chØ dõng l¹i ë c¸c dù ¸n xem xÐt vµ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi. Hai hµnh lang ®−êng bé kÓ trªn sÏ ®−îc x©y dùng song song c¸c tuyÕn ®−êng s¾t víi hai lµn ®−êng. ViÖc x©y dùng c¸c ®−êng vµnh ®ai khÐp kÝn víi c¸c ®o¹n ®−êng hiÖn cã còng ®−îc tÝnh ®Õn. §èi víi c¸c c¶ng s«ng, mét mÆt chñ tr−¬ng chuyªn m«n ho¸ 2 trong sè 4 c¶ng cña Hµ Néi (hµng ®ãng kiÖn, hµng rêi), mÆt kh¸c x©y dùng thªm hai c¶ng míi nh»m theo kÞp viÖc më réng ®« thÞ Hµ Néi. C¸c dù ¸n nµy kh«ng gi¶m ®−îc sù mÊt c©n ®èi gi÷a ®−êng bé vµ ®−êng s¾t mµ ng−îc l¹i cßn lµm mÊt c©n ®èi h¬n.

C¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng §å ¸n quy ho¹ch cÇn x¸c ®Þnh râ cÊp ®é cña m¹ng l−íi giao th«ng. MÆt kh¸c còng cÇn kÕt hîp víi tõng cÊp ®é chiÕn l−îc ph¸t triÓn bëi nã g¾n liÒn víi viÖc lùa chän vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n, c¶ vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng còng nh− thu hót c¸c dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ lín. H¬n n÷a, còng cÇn ®¶m b¶o chiÕn l−îc liªn th«ng vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ chøc n¨ng cña c¸c m¹ng l−íi giao th«ng. Tæ chøc ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng ViÖc ph¸t triÓn giao th«ng cÇn ph¶i phï hîp víi cÊp ®é chøc n¨ng ë ba møc: m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia, m¹ng l−íi giao th«ng cÊp tØnh, m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«. • M¹ng l−íi giao th«ng quèc gia nèi liÒn c¸c vïng thñ ®« víi m«i tr−êng xung quanh, ®ång thêi tæ chøc mèi liªn kÕt víi nh÷ng vïng miÒn xung quanh còng nh− víi

2

§èi víi mäi lo¹i h×nh giao th«ng, b¸o c¸o nµy chØ nªu nh÷ng dù ¸n ®· ®−îc c¸c chuyªn gia ViÖt Nam dù kiÕn qua néi dung c¸c cuéc trao ®æi ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh chuyÕn c«ng t¸c cña chuyªn gia Ph¸p. §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

3

c¸c n−íc l¸ng giÒng. M¹ng l−íi giao th«ng nµy gåm c¸c trôc ®−êng cao tèc, quèc lé chÝnh vµ mét sè tuyÕn ®−êng s¾t nèi liÒn c¸c trung t©m. • Ngay tõ b©y giê, mét sè trôc ®−êng ®· ®−îc coi chñ yÕu lµ ®−êng giao th«ng cÊp tØnh; mét sè kh¸c, cïng lóc ®ãng vai trß lµ m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia, giao th«ng cÊp tØnh vµ ®Þa ph−¬ng, chøc n¨ng giao th«ng cÊp tØnh chØ t¸i hiÖn sau khi ®−îc chuyÓn mét phÇn l−u l−îng giao th«ng ®Õn mét trôc ®−êng míi kh¸c. T×nh tr¹ng nµy còng t−¬ng tù ®èi víi ®−êng s¾t khi mét tuyÕn ®−êng míi cho phÐp t¨ng c−êng n¨ng lùc giao th«ng cÊp tØnh cho mét tuyÕn ®−êng hiÖn cã (nÕu kh«ng, ®ã lµ kh¶ n¨ng tæ chøc khai th¸c cho phÐp cïng lóc sö dông mét c¸ch tèi −u c¶ hai chøc n¨ng giao th«ng quèc gia vµ giao th«ng cÊp tØnh trªn cïng mét trôc ®−êng). • M¹ng l−íi giao th«ng néi ®« cña Hµ Néi ®−îc x©y dùng dùa trªn viÖc quy ho¹ch c¸c tuyÕn sö dông lµn ®−êng riªng vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn n¨ng lùc vËn t¶i cña m¹ng l−íi xe buýt. Nh−ng kh«ng chØ liªn quan ®Õn thµnh phè Hµ Néi, m¹ng l−íi giao th«ng néi ®« còng cÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c ®« thÞ kh¸c trong vïng, n¬i c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng ®¶m b¶o cho c¸c dÞch vô ®« thÞ vµ c¸c ®iÒu kiÖn giao th«ng liªn l¹c hiÖu qu¶ víi m¹ng l−íi ®−êng giao th«ng cÊp tØnh. ViÖc x©y dùng mét m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng s¾t cÊp tØnh ®−îc tæ chøc trªn nh÷ng tuyÕn ®−êng nèi trung t©m Hµ Néi víi c¸c thµnh phè trung gian, cã c¸c ®−êng vßng tr¸nh, lµ mét nhiÖm vô ®ang ®−îc tÝnh ®Õn. Lång ghÐp giao th«ng Tæ chøc vËn t¶i hµng ho¸ dùa vµo c¸c tuyÕn ®−êng (®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng thuû) vµ c¸c ®iÓm (c¸c trung t©m tiÕp vËn vµ ph©n phèi) lµ minh chøng ®Çu tiªn cho giao th«ng liªn vËn cña m¹ng l−íi giao th«ng. §èi víi vËn t¶i hµnh kh¸ch, viÖc ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng còng cho thÊy mäi hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c tæ chøc giao th«ng theo tuyÕn vµ theo ®iÓm, ®¶m b¶o viÖc vËn t¶i hµnh kh¸ch: - tÝnh liªn tôc cña viÖc di chuyÓn tõ ®iÓm xuÊt ph¸t tíi ®Ých ®Õn, kÓ c¶ khi hµnh kh¸ch sö dông nhiÒu lo¹i h×nh giao th«ng, - t−¬ng ®èi thuËn tiÖn trong viÖc lùa chän ®Ých ®Õn. Giao th«ng liªn vËn vÒ mÆt c¬ së h¹ tÇng vµ chøc n¨ng liªn kÕt c¸c ®iÓm trung chuyÓn cã n¨ng lùc vËn t¶i cña c¸c cÊp ®é vËn t¶i c«ng céng kh¸c nhau t¹i c¸c ®iÓm thuËn tiÖn vµ an toµn. Giao th«ng liªn vËn còng mang tÝnh chøc n¨ng vµ ®a lo¹i h×nh, nhÊt lµ ®èi víi vÊn ®Ò cung cÊp th«ng tin cho hµnh kh¸ch. ViÖc quy ho¹ch vïng ®em l¹i c¬ héi ®Æc thï trong viÖc tæ chøc giao th«ng liªn vËn gi÷a c¸c ®iÓm trung chuyÓn, ®èi víi Hµ Néi th× ®ã lµ viÖc x©y dùng c¸c tuyÕn ®−êng míi cßn ®èi víi c¸c nhµ ga cña c¸c ®« thÞ trung gian th× ®ã lµ viÖc kÕt nèi liªn vËn víi m¹ng l−íi giao th«ng vïng.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

4

Môc lôc

TæNG QUAN

I. Nh÷ng gi¶ thuyÕt ph¸t triÓn vïng 1. c¬ cÊu d©n sè 2. M¹NG l−íi ®« THÞ

II. giao th«ng : hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n cho vïng ch©u thæ 1. hiÖn TR¹NG 1.1 c¸c tuyÕn ®−êng bé 1.2 c¸c tuyÕn ®−êng s¾t 1.3 giao th«ng ®−êng s«ng 1.4 giao th«ng ®« thÞ 2. C¸C dù ¸N 2.1 c¸c tuyÕn ®−êng bé 2.2 c¸c tuyÕn ®−êng s¾t 2.3 c¸c bÕn c¶ng 2.4 giao th«ng ®« thÞ

III. chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng 1. C¸C M¹NG l−íi giao th«ng PH©N CÊP 1.1 M¹ng l−íi giao th«ng quèc gia 1.2 M¹ng l−íi giao th«ng vïng 1.3 M¹ng l−íi giao th«ng ®« thÞ 2. M¹ng l−íi giao th«ng liªn vËn

kÕt luËn

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

5

I. nh÷ng dù b¸o vÒ ph¸t triÓn vïng ViÖc x¸c ®Þnh c¸c trôc chiÕn l−îc cho ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i vïng Hµ Néi cÇn dùa vµo c¸c dù b¸o vÒ d©n sè vµ nh÷ng ®Þnh h−íng quy ho¹ch trong khu«n khæ b¸o c¸o ®· ®−îc lËp víi sù gióp ®ì cña ViÖn ®µo t¹o chuyªn ngµnh ®« thÞ ĘGiíi thiÖu tæng quan §å ¸n quy ho¹ch vïng Hµ Néię 3. Sù ph¸t triÓn d©n sè, ph©n bè d©n theo kh«ng gian, dÞch c− theo x· héi - nghÒ nghiÖp, bè trÝ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp, dÞch vô, …), møc t¨ng thu nhËp, lèi sèng cña c¸c hé gia ®×nh, sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ … quyÕt ®Þnh ®Õn khèi l−îng vµ c¸c ®Æc ®iÓm vÒ nhu cÇu di chuyÓn cña d©n c− vµ c¸c luång vËn t¶i hµng ho¸. Trong tr−êng hîp vÊn ®Ò ph©n chia c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh (6,8 hay 9 tØnh trong vïng Hµ Néi) kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sù lùa chän kh«ng gian nghiªn cøu. Quy m« cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng chÝnh lµ quy m« cña c«ng t¸c quy ho¹ch, hay nãi c¸ch kh¸c chÝnh lµ vïng kinh tÕ ch©u thæ s«ng Hång më réng. §−¬ng nhiªn, nh÷ng lùa chän chiÕn l−îc còng cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng trao ®æi víi c¸c vïng phô cËn.

1. c¬ cÊu d©n sè N¨m 2003, −íc tÝnh vïng ch©u thæ s«ng Hång më réng cã kho¶ng 23,5 triÖu d©n. Dùa vµo nh÷ng dù b¸o vÒ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn vµ dÞch c−, −íc tÝnh vïng nµy sÏ cã kho¶ng 25 triÖu d©n (24,7) vµo n¨m 2023, trong ®ã néi thµnh Hµ Néi cã 4 triÖu d©n víi môc tiªu t¨ng tr−ëng d©n sè hîp lý trong kho¶ng 3% mçi n¨m.

3

Th¸ng 06/2005, hai chuyªn gia FÐlix Damette – nhµ ®Þa lý, chuyªn gia quy ho¹ch l·nh thæ – vµ Hugues Leroux – kü s−, nhµ kinh tÕ häc – ®· tham gia hç trî kü thuËt cho nhãm lËp §å ¸n quy ho¹ch vïng thñ ®« cña INPUR.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

6

Song nh÷ng chuyÓn biÕn chung nµy còng chøa ®ùng nh÷ng thay ®æi c¬ cÊu d©n sè quan träng vµ còng cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn sù ph©n bè d©n c− theo kh«ng gian. ViÖc lao ®éng n«ng nghiÖp tõng b−íc ®−îc thay thÕ b»ng c¸c lao ®éng kh¸c, mµ chñ yÕu lµ c¸c lao ®éng c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng sÏ kÐo theo sù gia t¨ng d©n thµnh thÞ, tõ ®ã dÉn ®Õn sù ph¸t tiÓn m¹nh mÏ c¸c ®« thÞ trung gian n©ng tæng sè d©n ë c¸c ®« thÞ nµy lªn ®Õn gÇn 6 triÖu vµo n¨m 2023, so víi 3,2 triÖu d©n hiÖn nay. Nhu cÇu di chuyÓn cña ng−êi d©n còng cã nh÷ng ¶nh h−ëng m¹nh mÏ : . Sù gia t¨ng d©n sè trong vïng kÐo theo møc t¨ng tr−ëng t−¬ng øng vÒ nhu cÇu ®i l¹i, . C− d©n thµnh thÞ gia t¨ng, ®©y chÝnh lµ nhãm ®èi t−îng cã nhu cÇu di chuyÓn nhiÒu h¬n c¶ (di chuyÓn b×nh qu©n hµng ngµy cña ng−êi d©n thµnh thÞ cao h¬n so víi ng−êi d©n n«ng th«n vµ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi ng−êi d©n n«ng nghiÖp n«ng th«n), . C¬ cÊu cña c¸c ho¹t ®éng di chuyÓn còng sÏ thay ®æi do ®Þa ®iÓm ®−îc bè trÝ vµ b¶n chÊt cña c¸c ho¹t ®éng cña ng−êi d©n : sù ®a d¹ng cña c¸c mèi quan hÖ (quan hÖ néi t¹i, quan hÖ gi÷a thµnh thÞ vµ vïng ngo¹i vi, quan hÖ gi÷a ®« thÞ nµy vµ ®« thÞ kh¸c, …), sù thay ®æi cña môc ®Ých di chuyÓn (do c¸c ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp, do c¸c lý do c¸ nh©n, …). HiÖn nay cßn thiÕu c¸c d÷ liÖu ®Ó cã thÓ cñng cè c¸c gi¶i ph¸p cÇn ®Ò xuÊt nh»m gi¶i quyÕt nhu cÇu di chuyÓn cña c− d©n trong vïng trong khu«n khæ §å ¸n quy ho¹ch. §ã chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè cña sù t¨ng tr−ëng ®· tr×nh bµy ë trªn, hiÖn t−îng t¨ng c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, cÇn ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m lµm thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n nhu cÇu di chuyÓn so víi hiÖn t¹i. Sau khi ®· ®¸nh gi¸ tæng quan t×nh h×nh, §å ¸n quy ho¹ch vïng Hµ Néi ®· ®Ò ra gi¶i ph¸p thÝch hîp nhÊt lµ cÇn x©y dùng c¸c trôc giao th«ng chiÕn l−îc. 2. m¹ng l−íi ®« thÞ ViÖc ph¸t triÓn mét vïng cÇn xem xÐt mèi quan hÖ cña nh÷ng ®Æc thï tù nhiªn cña vïng, d©n sè, lùa chän thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng míi, tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c trao ®æi néi t¹i trong vïng vµ víi nh÷ng vïng xung quanh, v.v. ViÖc thiÕu c¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc th−êng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸t triÓn khu ®« thÞ chÝnh theo vÕt dÇu loang víi hËu qu¶ lµ viÖc tËp trung qu¸ nhiÒu ho¹t ®éng còng nh− c¬ së h¹ tÇng vµo khu vùc trung t©m ®« thÞ vµ mét c¬ cÊu vïng mÊt c©n ®èi. Cã thÓ tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng nµy nÕu ®¸nh gi¸ ®óng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phè vµ nh÷ng ®« thÞ trung gian, xem xÐt kh¶ n¨ng ph¸t triÓn phï hîp cña c¸c ®« thÞ nµy, nhÊt lµ trªn b×nh diÖn ®Þa lý vµ kinh tÕ. §©y ®ång thêi lµ viÖc ph¸t huy tèi ®a lîi Ých cña c¸c ®« thÞ trung t©m vµ khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng cña mçi ®Þa ph−¬ng trong vïng vµ g¾n kÕt chóng trong kh«ng gian vïng th«ng qua c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hiÖu qu¶ vµ ®a d¹ng. N©ng cao tÝnh n¨ng ®éng cña kh«ng gian vïng, gi¶m nhÞp ®é t¨ng tr−ëng qu¸ møc cña khu vùc néi ®« Hµ Néi b»ng chiÕn l−îc ph¸t huy tiÒm n¨ng cña c¸c ®« thÞ trung gian ®ång thêi chó träng ®Õn hai cÊp ®é :

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

7

Ě C¸c ®« thÞ trung t©m cña c¸c tØnh, Ě C¸c khu vùc Ýt quan träng h¬n, c¸c ®« thÞ vÖ tinh cña Hµ Néi, hay c¸c vïng d©n c− ®« thÞ n»m trªn c¸c trôc giao th«ng. Ngay tõ b©y giê, mét sè ®« thÞ trung t©m cña c¸c tØnh (B¾c Ninh, H¶i D−¬ng, … ) ®· trë thµnh nh÷ng ®« thÞ n¨ng ®éng, cã d©n sè tËp trung ®«ng ®óc, møc ®é ho¹t ®éng cao, ®Æc biÖt lµ c¸c ®« thÞ ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp. Theo dù b¸o vÒ d©n sè (xem §I), ®ã lµ c¸c ®« thÞ cã sù gia t¨ng d©n sè ®¸ng kÓ. NhiÒu ®« thÞ sÏ ®¹t tõ 150.000 ®Õn 200.000 d©n; hay H¶i D−¬ng víi h¬n 300.000 d©n vµo n¨m 2023. §èi víi c¸c ®« thÞ trong vïng, vÊn ®Ò giao th«ng cÇn ®−îc gi¶i quyÕt ë hai møc ®é: Ě giao th«ng gi÷a c¸c ®« thÞ nµy víi Hµ Néi, Ě tæ chøc m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«. C¸c träng ®iÓm ®« thÞ kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c ®« thÞ vÖ tinh xung quanh vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi sÏ bÞ “nuèt chöng” do sù më réng cña Hµ Néi, còng cÇn ®−îc nèi liÒn víi c¸c khu vùc kh¸c cña vïng d©n c− ®« thÞ.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

8

II. giao th«ng: hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n cho vïng ch©u thæ s«ng hång 1. hiÖn tr¹ng Qu¸ tr×nh kh¶o s¸t cÊu tróc m¹ng l−íi giao th«ng hiÖn t¹i trong vïng ®· lµm bËt lªn hai vÊn ®Ò: nh×n chung m¹ng l−íi ®−êng bé cã n¨ng lùc ®¶m b¶o giao th«ng kÐm, m¹ng l−íi ®−êng s¾t cã tæng chiÒu dµi t−¬ng ®èi lín nh−ng hiÖu qu¶ khai th¸c cßn thÊp kÐm. Ngoµi n¨ng lùc vËn t¶i thÊp so víi nhu cÇu thùc tÕ cña tõng lo¹i h×nh vËn t¶i trªn, m¹ng l−íi giao th«ng cßn thÓ hiÖn sù mÊt c©n ®èi s©u s¾c gi÷a n¨ng lùc vËn t¶i ®−êng bé vµ ®−êng s¾t trong ®ã ®−êng s¾t lu«n yÕu thÕ h¬n. HÖ thèng giao th«ng ®−êng s«ng còng gãp phÇn vµo viÖc vËn t¶i hµng ho¸ nh−ng còng ch−a t−ng xøng víi tiÒm n¨ng. 1.1 C¸c trôc ®−êng bé HiÖn t¹i, cÊu tróc hÖ thèng ®−êng bé trong vïng chñ yÕu dùa vµo m¹ng l−íi ®−êng quèc lé ®¶m b¶o giao th«ng gi÷a Hµ Néi vµ c¸c ®« thÞ chÝnh thuéc tØnh. §Æc biÖt hÖ thèng ®−êng bé ®¶m b¶o mèi liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a thñ ®« Hµ Néi vµ c¸c vïng kinh tÕ H¹ Long (quèc lé 18) vµ H¶i Phßng (quèc lé 5), nh÷ng trôc ®−êng quan träng ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i c¶ng. M¹ng l−íi giao th«ng nµy chñ yÕu ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i víi khu vùc phÝa B¾c vµ T©y B¾c giao nhau víi hÖ thèng ®−êng bé Trung Quèc, vµ vÒ phÝa Nam víi phÇn cßn l¹i cña ®Êt n−íc ®Õn tËn thµnh phè Hå ChÝ Minh. M¹ng ®−êng bé cßn bao gåm c¸c trôc ®−êng tr¸nh (quèc lé 38, 39B, 37, …) chñ yÕu nèi c¸c tØnh (H−ng Yªn, H¶i D−¬ng, B¾c Giang ë phÝa B¾c vµ nh÷ng ®o¹n giao nhau víi quèc lé 3). Ngoµi ra cßn cã trôc ®−êng quèc lé 10 ë c¸c tØnh duyªn h¶i cho phÐp nèi liÒn giao th«ng gi÷a H¹ Long-H¶i Phßng vµ phÇn phÝa nam ch©u thæ nh− Nam §Þnh, ®Õn Phñ Lý qua quèc lé 21A.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

9

M¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé chÝnh nµy gåm hai tuyÕn ®−êng trong ®ã cã mét tuyÕn ®−êng phô lµ mét phÇn cña hÖ thèng ®−êng bé cò. Ban ®Çu, m¹ng l−íi ®−êng nµy bao bäc c¶ vïng vµ hoµn toµn ®¸p øng ®−îc nhu cÇu giao th«ng nh−ng hiÖn nay ®· qu¸ t¶i. Sù yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc vËn t¶i cña nh÷ng tuyÕn ®−êng vèn chØ cã hai lµn xe cµng trë nªn trÇm träng do nh÷ng ®iÒu kiÖn giao th«ng ®Þa ph−¬ng ®ang ph¶i chÞu søc Ðp tr−íc hiÖn t−îng x©m lÊn c¸c tuyÕn giao th«ng quèc gia. ViÖc ph¸t triÓn å ¹t c¸c khu c«ng nghiÖp däc hai bªn ®−êng (d−êng nh− Ýt ®−îc tæ chøc mét c¸ch cã hÖ thèng) còng g©y nªn t×nh tr¹ng lÊn chiÕm vØa hÌ vµ c¸c phÇn lÒ ®−êng. T×nh tr¹ng nµy còng t¹o ra c¸c tuyÕn ®−êng ngang vµ nh÷ng ®−êng nh¸nh nguy hiÓm däc theo trôc ®−êng chÝnh. Nh÷ng ®o¹n ch¹y qua c¸c ®« thÞ cã sù trén lÉn gi÷a giao th«ng ®Þa ph−¬ng víi giao th«ng qu¸ c¶nh còng lµ mét yÕu tè g©y t¾c nghÏn vµ gi¶m hiÖu qu¶. Nh− vËy, cã rÊt nhiÒu yÕu tè dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n¨ng lùc thùc tÕ cña c¸c tuyÕn ®−êng trë nªn thÊp h¬n so víi n¨ng lùc thiÕt kÕ mµ b¶n th©n n¨ng lùc thiÕt kÕ còng vèn ®· rÊt thÊp. HiÖn cã nhiÒu dù ¸n më réng ®èi víi hÇu hÕt c¸c tuyÕn quèc lé. Tuy nhiªn, tuyÕn ®−êng 5 ®· ®−îc më réng thµnh 4 lµn xe nh−ng kh«ng thay ®æi v¹ch tuyÕn (ngo¹i trõ ®o¹n vßng tr¸nh khi ®i qua thµnh phè H¶i D−¬ng) còng nh− nh÷ng ®iÒu kiÖn sö dông c¸c khu ®Êt hai bªn ®−êng (thËm chÝ cßn cho phÐp sö dông mét c¸ch tuú tiÖn) vµ còng kh«ng cã nh÷ng h×nh thøc tæ chøc c¸c tuyÕn c¾t ngang cña c¸c ®« thÞ. HËu qu¶ lµ dÉn ®Õn sù chång chÐo vÒ chøc n¨ng (võa lµ quèc lé võa lµ ®−êng néi ®«) vµ hiÖu qu¶ khai th¸c (vËn tèc, an toµn, m«i tr−êng…) ®Òu thÊp h¬n so víi dù kiÕn.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

10

Ngo¹i trõ ®−êng 5, viÖc x©y dùng c¸c tuyÕn h−íng t©m cã quy m« lín míi chØ n»m trong vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi, ch¼ng h¹n nh− ®o¹n ®−êng cao tèc tõ Hµ Nam tíi B¾c Ninh (phÇn ch¹y qua ®Þa bµn Hµ Néi nèi tõ tuyÕn ®−êng ®i Thµnh phè Hå ChÝ Minh lªn trôc ®−êng ch¹y tíi biªn giíi Trung Quèc). §èi víi tuyÕn ®−êng tr¸nh qua thµnh phè Hµ Néi míi chØ cã ch−a ®Õn 2/3 trong tæng sè 44 km cña ®−êng “vµnh ®ai 2” ®· ®−îc ®−a vµo sö dông. Nh÷ng ®o¹n ®· ®−a vµo khai th¸c sÏ ®−îc tiÕp tôc më réng trong vßng ba n¨m tíi. Nh÷ng ®o¹n kh¸c ®ßi hái ph¶i x©y dùng hai c©y cÇu hiÖn ®ang ®−îc thi c«ng hoÆc ®ang lËp dù ¸n. Nh− vËy, tuyÕn vµnh ®ai 2 hiÖn ch−a ®¶m b¶o ®−îc toµn bé chøc n¨ng ®−êng tr¸nh ®« thÞ. TuyÕn “vµnh ®ai 3” (c¸ch trung t©m thµnh phè kho¶ng 10 km) ®−îc x©y dùng dùa trªn viÖc më réng c¸c tuyÕn hiÖn cã hoÆc më míi mét sè ®o¹n. TuyÕn ®−êng nµy hiÖn ®· thi c«ng ®−îc 40 % (nh÷ng ®o¹n ®· ®−a vµo sö dông sÏ tiÕp tôc ®−îc më réng trong t−¬ng lai). 15 km bæ sung sÏ ®−îc th«ng xe vµo cuèi 2006 hoÆc ®Çu 2007. PhÇn phÝa b¾c vÉn ®ang ®−îc nghiªn cøu. VÒ l©u dµi, ®ã sÏ lµ mét cung ®−êng vßng tõ 6 ®Õn 8 lµn xe trªn tæng chiÒu dµi 65 km. Nh×n chung, m¹ng l−íi ®−êng bé hiÖn nay ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®ßi hái cña t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng vµ më cöa trong toµn vïng. M¹ng l−íi nµy kh«ng chØ kh«ng phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®Æc thï cña c¸c trôc hµnh lang quan träng trong viÖc ph¸t triÓn vïng, nhÊt lµ hai trôc Hµ Néi – H¹ Long vµ Hµ Néi – H¶i Phßng, mµ víi c¶ trôc ®−êng ®i xuèng phÝa nam mÆc dï ®· ®−a vµo sö dông ®o¹n cao tèc cña quèc lé 1 míi. Sù yÕu kÐm cña m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng s¾t ®−¬ng nhiªn còng lµ mét yÕu tè g©y nªn nh÷ng h¹n chÕ cña m¹ng l−íi ®−êng bé. 1.2 C¸c tuyÕn ®−êng s¾t T−¬ng tù nh− m¹ng l−íi ®−êng bé, ViÖt Nam ®· ®Çu t− x©y dùng mét m¹ng l−íi ®−êng s¾t xuyªn suèt toµn l·nh thæ víi chiÒu dµi kho¶ng 2600 Km vµ 7 tuyÕn ®−êng chÝnh ®−îc thiÕt kÕ ph©n bè hîp lÝ vÒ mÆt kh«ng gian. MÆc dï chØ cã mét lµn ®−êng duy nhÊt song m¹ng l−íi ®−êng s¾t ®· cho thÊy kh¶ n¨ng ®¸p øng ®−îc mét c¸ch ®Çy ®ñ nhu cÇu vËn chuyÓn hµnh kh¸ch còng nh− vËn t¶i hµng ho¸. Cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i, vïng ch©u thæ s«ng Hång còng nh− Hµ Néi vÉn cã cÊu tróc m¹ng l−íi ®−êng s¾t h×nh ng«i sao mµ c¸c nh¸nh cña nã to¶ ra c¸c tØnh n»m kÒ Hµ Néi (®Æc biÖt lµ víi c¸c tØnh H¶i D−¬ng, B¾c Ninh, Th¸i Nguyªn, VÜnh Phóc vµ Phó Thä, Hµ Nam), còng nh− ®Õn c¸c c¸c ®« thÞ trung t©m c¸c tØnh duyªn h¶i (H¶i Phßng, H¹ Long vµ qua Phñ Lý ®Õn Nam §Þnh). Còng cÇn ph¶i nãi thªm, mét yÕu tè quan träng trong cÊu tróc m¹ng l−íi ®−êng s¾t ®ã lµ tuyÕn ®−êng tr¸nh mét phÇn ë phÝa T©y Hµ Néi ®· t¹o ra mét ®iÓm giao c¾t gi÷a c¸c trôc ®−êng h−íng t©m ch¹y vÒ phÝa Nam vµ phÝa T©y.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

11

ViÖt Nam còng nh− nhiÒu n−íc cã m¹ng l−íi ®−êng s¾t ®−îc x©y dùng cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20 ®· kh«ng biÕt c¸ch duy tr× ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña m¹ng l−íi nµy vµ ®· ®Ó m¹ng l−íi ®−êng bé thay thÕ. HiÖn nay, viÖc khai th¸c sö dông c¬ së vËt chÊt ®−êng s¾t ch−a t−¬ng xøng víi kh¶ n¨ng mµ nã cã thÓ ®em l¹i, ngay c¶ khi m¹ng l−íi ®−êng s¾t hiÖn t¹i chØ cã mét lµn ®−êng duy nhÊt (c¸c thiÕt bÞ ®iÒu hµnh hiÖn ®¹i cho phÐp sè l−îng ph−¬ng tiÖn l−u th«ng t−¬ng ®èi cao, ®¹t hiÖu qu¶ cao víi nh÷ng ®iÒu kiÖn an toµn tèi −u). VËn t¶i ®−êng s¾t ngµy cµng gi¶m sót c¶ vÒ vËn t¶i hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸ do bé mÆt ®−êng s¾t cò kÜ, nhÊt lµ g¾n víi t×nh tr¹ng ngµy cµng xuèng cÊp, h− háng cña thiÕt bÞ ch¹y tµu. VËn t¶i ®−êng s¾t th−êng bÞ coi lµ chËm ch¹p ngay c¶ khi so s¸nh víi hiÖu qu¶ cña c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ®−êng bé víi n¹n t¾c nghÏn giao th«ng. Cuèi cïng, ®−êng s¾t ®Æc biÖt gi¶m sót ®èi víi vËn t¶i hµnh kh¸ch do thiÕu sù phèi hîp nhÞp nhµng trong hÖ thèng vËn hµnh, thiÕu sù tæ chøc vµ thiÕu ®iÓm ®ç ®−îc bè trÝ cho c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n gÇn c¸c nhµ ga. HiÖn nay, c¸c khu c«ng nghiÖp mäc lªn dµy ®Æc hai bªn c¸c trôc ®−êng bé, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch chung chñ ®éng kh«i phôc l¹i bé mÆt ®−êng s¾t vµ viÖc khai th¸c sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ®−êng s¾t, tr−íc tiªn th«ng qua viÖc hiÖn ®¹i ho¸ ph−¬ng tiÖn, c¬ së vËt chÊt ®−êng s¾t ®Ó cã thÓ thu hót c¸c khu c«ng nghiÖp gÇn c¸c trôc ®−êng s¾t, nh− vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c lùa chän quy ho¹ch vïng hµi hoµ h¬n, vµ sÏ thuËn lîi h¬n cho c¸c ho¹t ®éng vµ dÔ dµng trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng. C¬ së h¹ tÇng ®−êng s¾t hiÖn t¹i cña vïng ch©u thæ s«ng Hång cã thÓ lµ nÒn t¶ng cho viÖc ph¸t huy kh¶ n¨ng khai th¸c, ®¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i trong vïng còng nh− c¸c mèi liªn quan víi c¸c vïng xung quanh. §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

12

NhiÒu quèc gia do qu¸ coi träng sù ph¸t triÓn cña ®−êng bé ®· ®Ó biÕn mÊt m¹ng l−íi ®−êng s¾t hoÆc ®· tù ®éng th¸o dì hÖ thèng ®−êng s¾t ngµy nay ®· quay l¹i víi sù lùa chän nµy nh−ng cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu chiÕn l−îc, ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i vµ cã nh÷ng lùa chän ®Çu t−. 1.3 Giao th«ng ®−êng s«ng ViÖt Nam cã kho¶ng 8000 Km s«ng ngßi trong ®ã 3/4 ®· ®−îc khai th¸c sö dông. C¬ cÊu thuû v¨n cña vïng ch©u thæ s«ng Hång ®em ®Õn cho hÖ thèng ®−êng s«ng tÇm quan träng hµng ®Çu trong vïng. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i coi träng hÖ thèng vËn t¶i ®−êng s«ng vµ cÇn tÝnh to¸n mét c¸ch chiÕn l−îc trong kho¶ng 20 n¨m, nhÊt lµ kh¶ n¨ng vËn chuyÓn c¸c hµng ho¸ nÆng (c¸t, sái, vµ c¸c lo¹i vËt liÖu x©y dùng kh¸c), bëi ®©y lµ lo¹i hµng ho¸ cho phÐp thêi gian vËn chuyÓn dµi h¬n. Bï l¹i, vÒ mÆt kinh tÕ, gi¸ c−íc vËn t¶i rÎ h¬n, mÆt kh¸c lo¹i h×nh vËn t¶i nµy còng gi¶m thiÓu nh÷ng nguy hiÓm cã thÓ gÆp ph¶i khi vËn chuyÓn b»ng ®−êng bé. Tuy nhiªn, còng gièng nh− vËn t¶i ®−êng s¾t, kh¶ n¨ng cña c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ®−êng s«ng còng nh− nh÷ng ®iÒu kiÖn khai th¸c sö dông c¬ së h¹ tÇng bÕn c¶ng cßn rÊt h¹n chÕ. BÕn c¶ng cïng víi c¬ së h¹ tÇng c«ng nghiÖp cò kÜ, thiÕu c¸c kho, mÆt b»ng l−u tr÷ hµng ho¸ còng nh− thiÕu c¸c tuyÕn ®−êng phôc vô c¸c ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn trªn c¹n ®¶m b¶o viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Õn tay kh¸ch hµng; vÒ c¬ b¶n, c«ng t¸c n¹o vÐt th«ng luång ch−a ®−îc quan t©m thùc hiÖn ®óng møc. Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kü thuËt vµ qu¶n lÝ, ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®óng hiÖn tr¹ng cña c¸c bÕn c¶ng trong vïng ch©u thæ s«ng Hång còng cÇn nhiÒu yÕu tè dù b¸o kh¸c; 4 bÕn c¶ng n»m trong vïng thµnh phè Hµ Néi trong ®ã c¶ng chÝnh lµ Phµ §en n»m rÊt gÇn trung t©m thµnh phè. HiÖn cã c¸c dù ¸n nh»m bè trÝ l¹i vµ x©y dùng míi c¸c bÕn c¶ng ë nh÷ng vÞ trÝ míi phï hîp h¬n. 1.4 Giao th«ng ®« thÞ Trong thêi gian gÇn ®©y, Hµ Néi ®· cho kh«i phôc l¹i m¹ng l−íi vËn t¶i néi ®« mµ chñ yÕu lµ c¸c tuyÕn xe buýt. Nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc th«ng qua l−îng hµnh kh¸ch còng nh− kÕt qu¶ khai th¸c sö dông lo¹i h×nh vËn t¶i nµy lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ trong bèi c¶nh ng−êi d©n chñ yÕu sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn di chuyÓn c¸ nh©n (hÇu hÕt do yÕu tè lÞch sö). Tuy nhiªn, ®©y còng chØ míi lµ giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn víi nhiÒu tham väng h¬n n÷a ®Ó cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu ®i l¹i cña ng−êi d©n ë mét ®« thÞ víi nhiÒu triÖu d©n. Tr−íc m¾t, sù t¨ng tr−ëng cña viÖc sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i c«ng céng cÇn tr«ng cËy vµo viÖc më réng vµ c¶i thiÖn n¨ng lùc, chÊt l−îng vËn t¶i cña m¹ng l−íi xe buýt. ViÖc ®«ng ®¶o ng−êi d©n cã thãi quen sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n chuyÓn sang sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn c«ng céng lµ môc tiªu trung h¹n, víi viÖc x©y dùng c¸c tuyÕn xe buýt nèi c¸c ®iÓm cã l−u l−îng hµnh kh¸ch lín, nhÊt lµ nh¾m ®Õn viÖc x©y dùng c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i ®−êng s¾t néi ®«. 2. c¸c dù ¸n 4

Nh÷ng phÇn sau ®©y hÖ thèng ho¸ c¸c dù ¸n chÝnh ®· ®−îc xem xÐt trong tõng lÜnh vùc giao th«ng. Dï mçi dù ¸n ®−îc triÓn khai ë tõng cÊp ®é kh¸c nhau, tõ giai ®o¹n 4

§èi víi mäi lo¹i h×nh giao th«ng, b¸o c¸o nµy chØ nªu nh÷ng dù ¸n ®· ®−îc c¸c chuyªn gia ViÖt Nam dù kiÕn qua néi dung c¸c cuéc trao ®æi ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh chuyÕn c«ng t¸c cña chuyªn gia Ph¸p. §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

13

xem xÐt, nghiªn cøu ®Õn phª duyÖt, song ®Òu dÇn t¹o thµnh nh÷ng s¬ ®å quy ho¹ch kÕt hîp nhiÒu lo¹i h×nh (mét bªn lµ ®−êng bé, mét bªn lµ ®−êng s¾t) theo h−íng x©y míi hoµn toµn vµ c¶i t¹o n©ng cÊp h¹ tÇng hiÖn cã (c¸c ch−¬ng tr×nh më réng nh÷ng tuyÕn quèc lé) nh−ng ch−a lång ghÐp thµnh mét m¹ng l−íi tæng thÓ vµ ch−a dùa trªn nh÷ng dù b¸o ph¸t triÓn chung cña toµn vïng ch©u thæ s«ng Hång. §©y chÝnh lµ lîi Ých mµ §å ¸n Quy ho¹ch vïng ®em l¹i khi chó träng ®Õn triÓn väng ph¸t triÓn vïng trong vßng 20 n¨m (sù c©n b»ng gi÷a ®« thÞ-n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, lùa chän gi¶i ph¸p quy ho¹ch ®« thÞ, vai trß cña vïng ®èi víi ®Êt n−íc vµ ®èi víi c¸c quèc gia l¸ng giÒng, …) dung hoµ c¸c gi¶i ph¸p cho c¸c lÜnh vùc giao th«ng kh¸c nhau trong s¬ ®å tæng thÓ. 2.1 M¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé Ngoµi viÖc më réng c¸c trôc ®−êng quèc lé tËp trung ®Õn Hµ Néi vµ viÖc dù kiÕn thùc hiÖn c¸c tuyÕn ®−êng cao tèc, c¸c dù ¸n x©y dùng nh÷ng tuyÕn ®−êng bé míi cã thÓ ®−îc chia thµnh 3 nhãm: c¸c hµnh lang giao th«ng vïng, c¸c tuyÕn ®−êng vµnh ®ai quanh Hµ Néi, mét tuyÕn ®−êng vµnh ®ai quanh vïng.

• C¸c tuyÕn hµnh lang giao th«ng vïng Hµnh lang giao th«ng vïng liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn hai tuyÕn ®−êng cao tèc ®«ng-t©y, mét tuyÕn ë phÝa B¾c gi÷a Hµ Néi vµ H¹ long, mét tuyÕn ë phÝa Nam nèi Hµ Néi vµ H¶i Phßng. Hai tuyÕn ®−êng nµy nh¾m ®Õn viÖc nèi liÒn thñ ®« víi c¸c khu kinh tÕ H¹ Long vµ H¶i Phßng víi c¬ së h¹ tÇng cã n¨ng lùc vËn t¶i lín, nhanh vµ an toµn, mµ hiÖn nay quèc lé 18 vµ quèc lé 5 còng ch−a ®¶m ®−¬ng ®−îc.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

14

¾ C¶ng C¸i L©n cña H¹ Long cÇn ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng th«ng quan 18 triÖu tÊn hµng ho¸ vµo n¨m 2020 (so víi 2 triÖu tÊn hiÖn nay).TriÓn väng liªn quan ®Õn t×nh h×nh nµy (18 triÖu tÊn hµng ho¸) ®· ®−îc xem xÐt gi¶m bít nh»m gi÷ g×n c¶nh quan cña vÞnh H¹ Long (vµ dù ¸n x©y dùng mét c¶ng míi ë H¶i Phßng). H¹ Long lµ khu vùc kinh tÕ ph¸t triÓn nhê c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c¶ng song còng nhê vµo c¸c ho¹t ®éng du lÞch, trong vßng 20 n¨m tíi, H¹ Long sÏ lµ mét trong sè nh÷ng khu vùc kinh tÕ chñ ®¹o t¹o ra sù l−u th«ng hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch. Mét tuyÕn ®−êng cao tèc sÏ ®−îc x©y dùng phÝa b¾c cña quèc lé 18, nèi liÒn H¹ Long víi thµnh phè Hµ Néi qua B¾c Ninh. TuyÕn ®−êng nµy cã thÓ ph¸t triÓn kÐo dµi vÒ h−íng t©y-b¾c tíi tËn biªn giíi víi Trung Quèc, qua B×nh Xuyªn vµ ViÖt Tr×, nh− vËy sÏ më ra mét tuyÕn ®−êng dµi theo h−íng ®«ng-t©y ë phÝa B¾c ®Êt n−íc. ¾ C¶ng H¶i Phßng còng lµ mét néi dung nghiªn cøu cña dù ¸n më réng víi viÖc t¹o ra mét c¶ng n−íc s©u míi ë L¹ch HuyÖn. Kh¶ n¨ng th«ng quan cña côm c¶ng nµy cã thÓ sÏ ®¹t kho¶ng 40 triÖu tÊn hµng ho¸ vµo n¨m 2020 so víi møc 7 ®Õn 8 triÖu tÊn hiÖn nay. Mét tuyÕn ®−êng cao tèc còng ®ang ®−îc dù kiÕn thùc hiÖn nh»m nèi trùc tiÕp H¶i Phßng vµ Hµ Néi, ë phÝa nam quèc lé 5 vµ H¶i D−¬ng (víi c¸c nh¸nh ë phÝa t©y, nèi víi ®−êng Hå ChÝ Minh). CÇn l−u ý r»ng H¶i Phßng lµ n¬i ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i chñ yÕu lµ “hµng ho¸”. Dï x©y dùng trôc ®−êng nµy hay trôc ®−êng kh¸c nèi liÒn mét côm c¶ng lín víi trung t©m vïng, hai hµnh lang giao th«ng nµy ®Òu n»m trong khu vùc cã hoµn c¶nh m«i tr−êng kh¸c nhau. Tr−íc khi ®Õn B¾c Ninh, hµnh lang giao th«ng phÝa B¾c chØ tiÕp xóc víi Ýt träng ®iÓm ®« thÞ. Nh− vËy viÖc thùc hiÖn trôc giao th«ng nµy cã thÓ n»m trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu vùc ®ã. Trôc giao th«ng phÝa Nam gÇn c¸c träng ®iÓm ®« thÞ h¬n nh− H¶i D−¬ng vµ c¸c khu ®« thÞ cã quy m« nhá h¬n n»m gi÷a Hµ Néi vµ H¶i D−¬ng vµ nh− vËy trôc ®−êng nµy cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho sù ph¸t triÓn. Nh÷ng chÝnh s¸ch quy ho¹ch cña c¸c ®Þa ph−¬ng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn triÓn väng ph¸t triÓn cña c¸c khu ®« thÞ nµy vµ mèi quan hÖ cña chóng víi c¸c tuyÕn quèc lé b»ng c¸ch cè g¾ng kh«ng ph¸t triÓn c¸c khu ®« thÞ däc theo hµnh lang giao th«ng nµy nh− ®· x¶y ra víi quèc lé 5. ViÖc bè trÝ c¸c khu vùc s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®−îc phèi hîp chÆt chÏ vµ tËp trung ®Ó kh«ng lµm gi¶m hiÖu qu¶ l−u th«ng cña c¬ së h¹ tÇng ®−êng bé do viÖc t¹o ra nhiÒu ®iÓm giao c¾t liÒn nhau, cho dï nh÷ng tuyÕn ®−êng liªn vËn ®Þa ph−¬ng nèi liÒn víi trôc ®−êng chÝnh phôc vô cho c¸c c«ng tr×nh ®Æc biÖt th× nã còng cã nh÷ng ¶nh h−ëng mÆt nµy hay mÆt kh¸c. Hai dù ¸n tiÕn hµnh song song còng chØ c¸ch nhau chõng 40 Km. Cuèi cïng, viÖc tiÕn hµnh dù ¸n nµy gãp phÇn lµm gi¶m t¶i cho c¸c tuyÕn quèc lé 18, quèc lé 5 hiÖn nay h¬n lµ vai trß cña chóng trong triÓn väng ph¸t triÓn tæng thÓ cña vïng.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

15

•

M¹ng l−íi ®−êng ven ®« cña Hµ Néi

ThuËt ng÷ “m¹ng l−íi ®−êng ven ®« Hµ Néi” bao gåm dù ¸n x©y dùng c¸c ®−êng vµnh ®ai Hµ Néi vµ c¸c dù ¸n c¶i thiÖn, n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®−êng h−íng t©m. §èi víi c¸c tuyÕn vµnh ®ai : • Môc tiªu cÇn −u tiªn 5 lµ tiÕp tôc thùc hiÖn ®−êng vµnh ®ai 3 ®· ®−îc kÓ trªn. §−êng vµnh ®ai nµy n»m gi÷a ®−êng vµnh ®ai 2 vµ dù ¸n ®−êng vµnh ®ai 4, nã sÏ nèi liÒn víi tÊt c¶ c¸c tuyÕn ®−êng h−íng t©m vµ ®¶m b¶o chøc n¨ng chia sÎ l−u l−îng giao th«ng h−íng ®Õn mäi khu vùc vµ c¸c träng ®iÓm vïng c− d©n ®« thÞ hiÖn nay. Trong khi chê ®îi ®−êng vµnh ®ai 4 ®−îc thi c«ng, ®−êng vµnh ®ai 3 còng cÇn chia sÎ mét phÇn l−u l−îng giao th«ng tõ c¸c ®−êng vµnh ®ai kh¸c h−íng ®Õn nh÷ng khu quy ho¹ch ®« thÞ míi trong vïng “gi÷a hai ®−êng vµnh ®ai” ; • Dù ¸n ®−êng vµnh ®ai 4 ®ang trong giai ®o¹n nghiªn cøu kh¶ thi. Dù ¸n nµy bao gåm viÖc x©y dùng mét tuyÕn ®−êng bao xung quanh thµnh phè Hµ Néi víi b¸n kÝnh 20 Km. Trong giai ®o¹n nµy, chñ yÕu thùc hiÖn ®−êng vµnh ®ai ë phÇn phÝa b¾c víi c¸c dù ¸n : mét dù ¸n x©y dùng mét tuyÕn ®−êng cao tèc ë phÝa B¾c song song víi tuyÕn ®−êng hai lµn míi ®−îc x©y dùng gi÷a B¾c Ninh vµ s©n bay Néi Bµi, mét dù ¸n kh¸c x©y dùng mét tuyÕn ®−êng kh¸c còng nèi liÒn hai khu vùc nµy nh−ng lïi vÒ phÝa B¾c vµ kh«ng sö dông tuyÕn ®−êng hiÖn cã. Ngoµi chøc n¨ng chia sÎ l−u l−îng vµ c¸c ho¹t ®éng trao ®æi víi c¸c khu vùc kh¸c trong vïng ch©u thæ, dù ¸n nµy còng t¹o thµnh mét vµnh ®ai giíi h¹n sù më réng vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi. §å ¸n quy ho¹ch cÇn xem xÐt sù lùa chän quy ho¹ch mang tÝnh chiÕn l−îc kho¶ng kh«ng gian gi÷a hai ®−êng vµnh ®ai 3 vµ 4, còng nh− t¹o sù c©n b»ng gi÷a khu vùc ®« thÞ ho¸ vµ kho¶ng kh«ng gian tù nhiªn. §èi víi c¸c tuyÕn h−íng t©m: Môc tiªu lµ më réng phÇn lín c¸c tuyÕn ®−êng trong m¹ng l−íi ®−êng bé chÝnh dÉn ®Õn Hµ Néi lªn thµnh ®−êng cã 4 lµn xe vµ x©y dùng c¸c tuyÕn ®−êng nµy song song c¸c tuyÕn ®−êng cao tèc, còng gièng nh− quèc lé 1 ë phÝa Nam víi phÇn nèi dµi vÒ phÝa B¾c ®Õn B¾c Giang. Nh− vËy, nh÷ng trôc ®−êng chÝnh khi ®−îc më réng chñ yÕu sÏ ®¸p øng nh÷ng ho¹t ®éng giao th«ng cù ly ng¾n-trung b×nh vµ ho¹t ®éng qu¸ c¶nh cña c¸c ®Þa ph−¬ng trong vïng ®« thÞ. •

TuyÕn vµnh ®ai cÊp vïng

Nh− ®· ®Ò cËp ®Õn ë §1.1, m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé quèc gia bao gåm mét tuyÕn vµnh ®ai n»m trong khu trung gian cña vïng ch©u thæ, chñ yÕu nèi liÒn c¸c ®« thÞ trung t©m c¸c tØnh (H−ng Yªn, H¶i D−¬ng, ®Õn B¾c Giang ë phÝa B¾c vµ giao c¾t víi quèc lé 3). TuyÕn ®−êng nµy kh«ng ch¹y vßng vÒ phÝa t©y, nh−ng trong t−¬ng lai kh«ng xa cã thÓ tiÕn s©u h¬n vÒ phÝa nµy nhê mét tuyÕn ®−êng liªn th«ng b¾c-nam víi ®−êng Hå ChÝ Minh. TuyÕn ®−êng tr¸nh khu vùc nµy n»m gi÷a Hµ Néi vµ c¸c thµnh phè ven biÓn, tiÕp tuyÕn víi giíi h¹n vïng ë phÝa b¾c vµ phÝa t©y, cÇn trë thµnh mét thµnh phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt giao th«ng cña c¶ vïng vµ trong toµn m¹ng l−íi giao th«ng cña vïng.

5

Môc tiªu ®Õn n¨m 2010 ph¶i x©y dùng xong 2/3 tæng chiÒu dµi tuyÕn ®−êng nµy.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

16

2.2 C¸c tuyÕn ®−êng s¾t VËn t¶i ®−êng s¾t cã Ýt dù ¸n c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi mµ th−êng míi chØ dõng l¹i ë møc xem xÐt vµ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi. NÕu nguyªn t¾c ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®−êng bé lu«n ®−îc coi lµ lùa chän chiÕn l−îc th× m¹ng l−íi vËn t¶i ®−êng s¾t l¹i kh«ng ®−îc nghiªn cøu ph¸t triÓn mét c¸ch chiÕn l−îc. ChÝnh v× vËy §å ¸n quy ho¹ch ph¶i thÓ hiÖn ®−îc vÞ trÝ chiÕn l−îc ®èi víi t−¬ng lai cña lo¹i h×nh vËn t¶i ®−êng s¾t vµ ®èi víi nh÷ng môc tiªu ®Æc thï ®· ®−îc x¸c ®Þnh cña lo¹i h×nh vËn t¶i nµy. Trong khu«n khæ cña §å ¸n quy ho¹ch vïng ®· t¸i kh¼ng ®Þnh cÇn thu hót nh÷ng dù ¸n ph¸t triÓn hÖ thèng ®−êng s¾t trong vïng, ®ång thêi còng cÇn ph©n biÖt gi÷a c¸c dù ¸n cÊp vïng v× lîi Ých quèc gia vµ c¸c dù ¸n cÊp vïng ®em l¹i lîi Ých cho c¶ vïng.

•

C¸c hµnh lang giao th«ng

Ngoµi viÖc ®ang x©y dùng tuyÕn ®−êng nèi gi÷a Hµ Néi-H¹ Long, nh÷ng dù ¸n x©y dùng c¸c hµnh lang giao th«ng Hµ Néi-H¹ Long vµ Hµ Néi-H¶i Phßng cßn nh»m x©y dùng c¸c tuyÕn ®−êng míi n»m gi¸p víi c¸c dù ¸n ®−êng cao tèc, nh÷ng tuyÕn ®−êng míi víi hai lµn xe cho phÐp c¸c ph−¬ng tiÖn l−u th«ng víi tèc ®é cao h−íng vÒ phÝa t©y. Nh÷ng ®Þnh h−íng cña §å ¸n quy ho¹ch cÇn x¸c ®Þnh râ thêi c¬ cña c¸c dù ¸n nµy vµ ®Æt chóng vµo ®óng thêi ®iÓm (theo thêi h¹n cña §å ¸n hoÆc xa h¬n n÷a) ®Ó kÕt

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

17

hîp c¸c dù ¸n trong mét tæng thÓ liªn quan chÆt chÏ cã tÝnh ®Õn t−¬ng lai cña c¸c tuyÕn ®−êng hiÖn cã. §èi víi c¸c tuyÕn ®−êng hiÖn cã, viÖc lùa chän kh«i phôc-hiÖn ®¹i ho¸ (hay duy tr× hiÖn tr¹ng) sÏ t×m ra ®¸p ¸n cho nh÷ng c©u hái sau: chøc n¨ng cña c¸c tuyÕn ®−êng nµy trong toµn bé hÖ thèng vËn t¶i ng¾n h¹n vµ trung h¹n (ph¹m vi 2010) lµ g×? Vai trß cña c¸c tuyÕn ®−êng nµy trong môc tiªu dµi h¹n, nÕu nh÷ng c¬ së h¹ tÇng míi ®−îc x©y dùng? ViÖc ph©n cÊp hÖ thèng ®−êng s¾t sÏ gióp t×m ra c©u tr¶ lêi. •

§¶m b¶o giao th«ng cña Hµ Néi

VÊn ®Ò kh«i phôc-hiÖn ®¹i ho¸ ®−îc ®Æt ra cho c¸c hµnh lang giao th«ng ®«ng-t©y g¾n víi c¸c hµnh lang giao th«ng ®−êng s¾t kh¸c ®¶m b¶o giao th«ng cho c¸c vïng d©n c− ®« thÞ thuéc “m¹ng l−íi ®« thÞ n¨m 2023”. Dù ¸n ®−êng tr¸nh Hµ Néi, söa ch÷a l¹i nh÷ng ®o¹n ®−êng hiÖn cã thuéc tuyÕn ®−êng vµnh ®ai 3 sÏ rÊt quan träng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®−êng s¾t. HiÖn nay, tuyÕn ®−êng nµy ®−îc coi lµ tuyÕn ®−êng cÊp quèc gia vµ chØ tiÕp nhËn mét sè tµu hµng khi dù ¸n ®−êng tr¸nh Hµ Néi hoµn thµnh, nã còng cÇn ph¶i cho phÐp l−u th«ng c¸c tµu kh¸ch néi vïng. Còng cÇn l−u ý r»ng tuyÕn ®−êng tr¸nh nµy còng sÏ ®−îc nèi liÒn víi c¸c tuyÕn ®−êng t¹i c¸c ®iÓm ®Æc thï cña hÖ thèng vËn t¶i c«ng céng néi ®« hiÖn nay ®ang ®−îc nghiªn cøu. Nh− vËy, §å ¸n Quy ho¹ch cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®Þnh h−íng dµi h¹n cho hÖ thèng ®−êng s¾t, c¶ vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ tæ chøc vËn t¶i hµng ho¸ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng h¬n “toµn bé m¹ng l−íi ®−êng bé”. 2.3 C¸c bÕn c¶ng C¸c Dù ¸n c¶ng s«ng liªn quan ®Õn viÖc bè trÝ l¹i c¸c c¶ng hiÖn cã vµ x©y dùng thªm hai c¶ng míi. Do n»m rÊt gÇn trung t©m thµnh phè, tr−íc m¾t c¶ng Phµ §en chØ cã thÓ tiÕp nhËn nh÷ng lo¹i hµng ho¸ ®ãng kiÖn. Ng−îc l¹i, c¶ng KhuyÕn L−¬ng chØ cã thÓ tiÕp nhËn c¸c lo¹i hµng rêi. §ång thêi, do c¸c lý do nh− vÞ trÝ x©y dùng trong vïng d©n c− ®« thÞ cã mËt ®é dµy ®Æc vµ c¶i thiÖn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, chÝnh v× vËy c¸c bÕn c¶ng hiÖn cã cÇn ph¶i h−íng ®Õn viÖc chuyªn m«n ho¸. Hai vÞ trÝ míi dù kiÕn x©y dùng c¶ng cïng víi viÖc më réng khu ®« thÞ Hµ Néi: mét ë phÝa B¾c (phÝa h¹ l−u cÇu Th¨ng Long) g¾n liÒn víi khu t¶ ng¹n cã triÓn väng ®« thÞ ho¸, cßn trªn s«ng §uèng sÏ x©y dùng mét bÕn c¶ng chuyªn tiÕp nhËn c¸c c«ngten¬. 2.4 Giao th«ng ®« thÞ Nh− ®· ®Ò cËp ®Õn ë §1.4, c¸c dù ¸n ®ang nghiªn cøu vÒ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng néi ®« vµ cã n¨ng lùc vËn t¶i lín. C¸c dù ¸n nµy tr«ng chê vµo c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i ®−êng s¾t néi ®« (xe ®iÖn, tµu ®iÖn nhÑ) hay khai th¸c sö dông lo¹i xe buýt nhanh, ®ång thêi còng ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng lo¹i h×nh vËn t¶i cã n¨ng lùc vËn t¶i cao h¬n n÷a. Ba dù ¸n ®ang ®−îc triÓn khai liªn quan ®Õn c¸c hµnh lang giao th«ng xuyªn qua trung t©m thµnh phè : dù ¸n xe ®iÖn tuyÕn TrÇn Kh¸nh D− - Nhæn, tuyÕn ®−êng x−¬ng sèng cña hÖ thèng vËn t¶i néi ®«, ®ång thêi còng ®¶m b¶o giao th«ng th«ng suèt cho nhµ ga trung t©m, dù ¸n xe buýt nhanh tuyÕn Hµ Néi - Hµ §«ng vµ tuyÕn Hµ Néi - V¨n §iÓn, hai tuyÕn ®−êng nµy còng ®−îc x©y dùng nèi liÒn víi tuyÕn xe ®iÖn. Tõ nay trë ®i, c¶ ba dù ¸n trªn ®Òu cã nh÷ng

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

18

®iÓm trung chuyÓn víi m¹ng l−íi vËn t¶i ®−êng s¾t khu vùc t¹i ®−êng vßng tr¸nh ®−êng s¾t néi ®«.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

19

IiI. C¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng ViÖc xem xÐt hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n ®· kh¼ng ®Þnh viÖc lùa chän Vïng kinh tÕ ch©u thæ s«ng Hång më réng, nghÜa lµ toµn bé 16 tØnh, lµm ph¹m vi nghiªn cøu lµ hoµn toµn thÝch ®¸ng. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i x©y dùng §å ¸n quy ho¹ch vïng dùa trªn ph¹m vi nghiªn cøu nh− vËy bëi nã ®· kÕt hîp ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt cïng víi nh÷ng thuËn lîi còng nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh vïng miÒn trong c«ng t¸c ph¸t triÓn dµi h¹n víi nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vµ nh÷ng thuËn lîi còng nh− bÊt lîi ë cÊp quèc gia. LÜnh vùc giao th«ng ®· chØ ra rÊt nhiÒu thuËn lîi vµ h¹n chÕ ®an xen, chÊt chång vµ bæ sung cho nhau, minh chøng vµ x¸c ®Þnh râ nh÷ng yÕu tè mang tÝnh chiÕn l−îc. §å ¸n còng xem xÐt triÓn väng ph¸t triÓn cña vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi, bao gåm c¶ nh÷ng khu mµ hiÖn nay ®ang lµ ®« thÞ vÖ tinh trong mét tæng thÓ mµ ng−êi ta cã thÓ gäi lµ “Hµ Néi më réng”, mÆt kh¸c nã cÇn dù kiÕn cñng cè m¹ng l−íi ®« thÞ nhiÒu trung t©m. Trong kh«ng gian vïng vµ ®èi víi lÜnh vùc giao th«ng, §å ¸n Quy ho¹ch cã nhiÖm vô x¸c ®Þnh sù ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng vµ ®Ò ra chiÕn l−îc ph¸t triÓn phï hîp cña mçi cÊp, kÌm theo viÖc lùa chän vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n trong vßng 20 n¨m tíi, c¶ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi vµ viÖc lùa chän c¸c dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ lín. §å ¸n còng ph¶i nh¾m ®Õn chiÕn l−îc tæ chøc liªn th«ng c¸c m¹ng l−íi ®Ó gi¶m gi¸ c−íc vËn t¶i cho ng−êi sö dông vµ cho toµn vïng. 1. C¸C M¹NG l−íi PH©N CÊP Trong m¹ng l−íi giao th«ng hiÖn nay, c¸c tuyÕn ®−êng s¾t ®Òu ë cÊp quèc gia còng gièng nh− c¸c trôc ®−êng chÝnh 6. KiÓu ®Þnh nghÜa “mang tÝnh c¬ cÊu” nh− vËy dùa vµo toµn bé c¸c trôc ®−êng vµ c¸c tuyÕn ®−êng s¾t ®−îc gép vµo trong mét tæng thÓ g¾n bã chÆt chÏ trªn b×nh diÖn quèc gia ; nh−ng kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn khai th¸c sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c c¬ së vËt chÊt nµy vµ ®Æc biÖt lµ vai trß cña chóng trong sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ l·nh thæ tù nhiªn, mµ ë ®©y chÝnh lµ vïng. NhiÒu cuéc ®iÒu tra vÒ nhu cÇu di chuyÓn cña ng−êi (vµ cña hµng ho¸) ®· kh¼ng ®Þng tû träng cña c¸c ho¹t ®éng ®i l¹i chØ liªn quan ®Õn kh«ng gian vïng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®Õn vµ ®i ra ngoµi vïng. Nãi c¸ch kh¸c, nh÷ng c«ng tr×nh h¹ tÇng giao th«ng ®−îc ph©n cÊp “quèc gia” do kÐo dµi liªn tôc tõ tØnh nµy sang tØnh kh¸c song chñ yÕu vÉn chØ ®−îc sö dông víi môc ®Ých phôc vô giao th«ng vïng. §Ó ®¸p øng mét c¸ch tèt h¬n tr−íc nh÷ng thuËn lîi còng nh− khã kh¨n cña vïng, vµ thùc tÕ cña c¸c ho¹t ®éng di chuyÓn, nªn x¸c ®Þnh râ nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn sau ®ã chän lùa c¸c dù ¸n phï hîp víi sù ph©n cÊp theo chøc n¨ng víi 3 cÊp : m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia, m¹ng l−íi giao th«ng vïng vµ m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«. 1.1 M¹ng l−íi giao th«ng quèc gia Trong vïng, m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia t¹o mèi liªn kÕt gi÷a vïng víi m«i tr−êng bªn ngoµi ®ång thêi t¹o nªn mèi quan hÖ víi c¸c vïng xung quanh còng nh− víi 6

Víi quy m« quy ho¹ch vïng, hai lo¹i ®−êng cÊp ®Þa ph−¬ng sÏ kh«ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong hÖ thèng ph©n cÊp.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

20

nh÷ng n−íc l¸ng giÒng. M¹ng l−íi giao th«ng nµy dùa vµo c¸c trôc ®−êng cao tèc vµ c¸c trôc ®−êng bé trong m¹ng l−íi giao th«ng chÝnh vµ mét sè trôc ®−êng s¾t nèi víi trung t©m vïng. ViÖc ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng cã thÓ ph¸t triÓn cïng víi thêi gian, thay ®æi theo viÖc ®−a vµo sö dông nh÷ng c¬ së h¹ tÇng míi c¶i thiÖn c¬ cÊu cÊp quèc gia. Ch¼ng h¹n, §å ¸n quy ho¹ch vïng cã thÓ ®−a ra mét trong nh÷ng ®Þnh h−íng chiÕn l−îc vÒ ph¸t triÓn giao th«ng quèc gia nh− sau : “T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp cña vïng ch©u thæ bëi tÝnh ®a d¹ng vµ sù nhanh chãng cña c¸c ®Çu mèi giao th«ng ®−êng bé”. Trong sè nh÷ng dù ¸n ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn ë §2 cña ch−¬ng tr−íc, nh÷ng dù ¸n nµo ®¸p øng ®−îc ®Þnh h−íng chiÕn l−îc nµy ? . nh÷ng dù ¸n ®−êng cao tèc vµ tuyÕn ®−êng s¾t ®«ng-t©y cña c¸c hµnh lang giao th«ng ë phÝa b¾c vµ/hoÆc phÝa nam ; . ®−êng tr¸nh ®−îc gäi lµ “®−êng vµnh ®ai 4”. Dù ¸n ®−êng vµnh ®ai nµy hiÖn ®ang ®−îc xÕp vµo “®−êng néi ®« cã n¨ng lùc giao th«ng lín” bëi nã thÓ hiÖn giíi h¹n më réng mong muèn khu thµnh phè Hµ Néi. Ngoµi mÆt cÊu tróc kh«ng gian, tuyÕn ®−êng vµnh ®ai nµy sÏ cßn tho¶ m·n phÇn lín c¸c chøc n¨ng cña mét tuyÕn ®−êng cÊp quèc gia (vµ cÊp vïng). Nh− vËy, viÖc gäi tuyÕn ®−êng nµy lµ “®−êng vµnh ®ai 4” lµ kh«ng thÝch ®¸ng, khi ®ång nhÊt nã víi c¸c ®−êng vµnh ®ai 2 vµ 3. TuyÕn ®−êng nµy ph¶i n»m trong m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia ®¶m b¶o viÖc nèi liÒn trong vïng Hµ Néi gi÷a c¸c trôc ®−êng h−íng t©m theo h−íng nam-b¾c, dù ¸n hai hµnh lang giao th«ng ®«ng-t©y, … . §èi víi c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c hµnh lang giao th«ng, cã vÎ rÊt l¹c quan v× cã nhiÒu thuËn lîi vÒ tµi chÝnh trong viÖc ®Çu t− thùc hiÖn toµn bé hai dù ¸n nµy. Cã nhiÒu kh¶ n¨ng mét dù ¸n ®−îc −u tiªn thùc hiÖn vµ mét bÞ lïi l¹i sau n¨m 2023, thËm chÝ sÏ kh«ng bao giê thùc hiÖn. Trong tr−êng hîp nµy, cã hai kÞch b¶n ®−îc ®−a ra : Ph−¬ng ¸n 1 : theo ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn ë phÇn trªn, ®©y ph¶i lµ trôc ®−êng bé H¹ Long – Hµ Néi (vµ tiÕn xa h¬n vÒ phÝa t©y). Theo ph−¬ng ¸n nµy, trôc ®−êng bé ®−îc x©y dùng, t−¬ng tù nh− phÇn ®−êng s¾t víi hai lµn ®−êng nèi liÒn víi tuyÕn ®−êng hiÖn nay. TuyÕn ®−êng bé nèi víi H¶i Phßng kh«ng ®−îc x©y dùng, nh−ng tuyÕn ®−êng s¾t hiÖn t¹i sÏ ®−îc më réng víi hai lµn ®−êng. Ph−¬ng ¸n 2 : QuyÕt ®Þnh −u tiªn cho viÖc x©y dùng tuyÕn ®−êng nèi liÒn Hµ Néi H¶i Phßng. Trong tr−êng hîp nµy, ®Þnh h−íng chiÕn l−îc giao th«ng kh«ng gièng nh− vËy. VÝ dô nh− : “Cñng cè vÞ thÕ lµ thµnh phè lín thø hai trong vïng vµ vai trß cña khu kinh tÕ träng ®iÓm H¶i Phßng b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mèi quan hÖ víi thñ ®« ”. TuyÕn ®−êng bé Hµ Néi-H¶i Phßng ®−îc x©y dùng, quèc lé 5 ®−îc gi¶m t¶i vµ ®¶m b¶o tèt h¬n n÷a vai trß lµ trôc ®−êng cÊp vïng; tuyÕn ®−êng s¾t däc ®−êng bé lµ kh«ng h÷u dông nh−ng tuyÕn ®−êng s¾t Hµ Néi-H¶i Phßng sÏ ®−îc n©ng cÊp thµnh hai lµn vµ ®−îc hiÖn ®¹i ho¸. H¹ Long cã thÓ ®−îc x©y dùng mét tuyÕn ®−êng s¾t ®· ®−îc c¶i thiÖn (phÇn ®−êng mét lµn trong tuyÕn ®−êng s¾t hiÖn nay sÏ ®−îc më réng thµnh hai lµn ®−¬ng hoÆc x©y dùng mét ®o¹n ®−êng míi víi hai lµn xe trªn trôc ®−êng ®−îc dù kiÕn ban ®Çu víi ®−êng bé). §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

21

Ph−¬ng ¸n thø nhÊt mang tÝnh chiÕn l−îc cÊp quèc gia vµ cÊp vïng, cßn ph−¬ng ¸n thø hai mang tÝnh chiÕn l−îc cÊp vïng. VÝ dô nµy ®· thÓ hiÖn tÇm quan träng ®èi víi viÖc lùa chän c¸c dù ¸n, viÖc h×nh thµnh c¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc vÒ quy ho¹ch còng nh− nh÷ng thËn lîi vµ khã kh¨n vÒ c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, kinh tÕ vµ tÊt nhiªn c¶ vÒ x· héi. §©y chÝnh lµ vai trß cña §å ¸n quy ho¹ch vïng. 1.2 M¹ng l−íi giao th«ng vïng Nh− ®· ®Ò cËp ®Õn ë trªn, sù ph¸t triÓn më réng cña vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi vµ tæ chøc kh«ng gian theo kiÓu ®a cùc trong vïng ®· lµm t¨ng thªm c¸c ho¹t ®éng di chuyÓn cña ng−êi d©n vµ l−u th«ng hµng ho¸ víi mét hiÖu øng t¨ng qu¸ møc trong vïng “Hµ Néi më réng” vµ viÖc t¨ng nh÷ng ho¹t ®éng trao ®æi víi c¸c ®« thÞ kh¸c trong vïng, kÓ c¶ nh÷ng ®« thÞ cña vïng duyªn h¶i. §iÒu nµy chøng tá cÇn x¸c ®Þnh mét quy m« cÊp vïng trong qu¸ tr×nh tæ chøc cÊu tróc c¸c m¹ng l−íi giao th«ng vµ tæ chøc hÖ thèng vËn t¶i. Nh÷ng ho¹t ®éng di chuyÓn néi vïng ®−îc thùc hiÖn víi nh÷ng kho¶ng c¸ch lín h¬n râ rÖt so víi c¸c ho¹t ®éng di chuyÓn trong ph¹m vi mçi ®Þa ph−¬ng; lo¹i h×nh di chuyÓn c¸ nh©n võa kh«ng c¹nh tranh vÒ thêi gian võa kh«ng tiÕt kiÖm vÒ kinh tÕ. H¬n n÷a, cÇn ph¶i tr¸nh hiÖn t−îng cã qu¸ nhiÒu ph−¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n tËp trung vµo khu ®« thÞ bëi chÝnh c¸c ph−¬ng tiÖn nµy chiÕm rÊt nhiÒu kh«ng gian l−u th«ng vµ kh«ng gian ®ç xe. Ngay tõ b©y giê, mét sè tuyÕn ®−êng ®· cã khuynh h−íng chñ yÕu lµ phôc vô giao th«ng trong vïng; mét sè tuyÕn ®−êng kh¸c ®· m·n t¶i do ph¶i cïng lóc ®¶m b¶o giao th«ng cÊp quèc gia, cÊp vïng vµ ®Þa ph−¬ng, chøc n¨ng giao th«ng néi vïng chØ t¸i xuÊt hiÖn sau khi ®· chuyÓn mét phÇn l−u l−îng ph−¬ng tiÖn sang mét trôc ®−êng míi. T×nh h×nh còng t−¬ng tù ®èi víi ®−êng s¾t khi mét tuyÕn ®−êng míi cho phÐp t¨ng c−êng mét c¸ch bÒn v÷ng ho¹t ®éng giao th«ng trong vïng cho mét tuyÕn ®−êng hiÖn t¹i (nÕu kh«ng, chÝnh viÖc tæ chøc khai th¸c ph¶i cho phÐp ®ång thêi ®¶m b¶o giao th«ng cÊp quèc gia vµ cÊp vïng trªn cïng mét trôc ®−êng). Ch¼ng h¹n, §å ¸n quy ho¹ch vïng cã thÓ nªu ra mét trong sè nh÷ng ®Þnh h−íng chiÕn l−îc vÒ ph¸t triÓn giao th«ng vïng nh− sau: “T¹o thuËn lîi cho viÖc n©ng cao vÞ thÕ cña c¸c ®« thÞ trung gian b»ng c¸ch c¶i thiÖn nh÷ng ho¹t ®éng giao th«ng néi vïng”. Trong sè nh÷ng dù ¸n ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn ë §2 cña ch−¬ng tr−íc, nh÷ng dù ¸n nµo ®¸p øng ®−îc ®Þnh h−íng chiÕn l−îc nµy ? Cã thÓ nãi lµ tÊt c¶ hoÆc còng cã thÓ nãi r»ng ch¼ng cã dù ¸n nµo ®¸p øng ®−îc. TÊt c¶ bëi mçi dù ¸n ®Òu cho phÐp sö dông phôc vô giao th«ng cÊp vïng, kh«ng cã dù ¸n nµo bëi trªn thùc tÕ kh«ng cã trôc ®−êng nµo chØ tËp trung vµo quy m« ®¶m b¶o giao th«ng cÊp vïng. Ngoµi ra, viÖc quy ho¹ch c¸c tuyÕn ®−êng s¾t h−íng t©m hiÖn cã ph¶i cho phÐp khai th¸c sö dông ®Òu ®Æn c¸c chuyÕn tµu néi vïng vµ cã vËn tèc th−¬ng m¹i cao h¬n so víi c¸c lo¹i ph−¬ng tiÖn giao th«ng ®−êng bé. Trôc Hµ Néi-H¶i Phßng lµ mét vÝ dô, cÇn ph¶i cho phÐp l−u th«ng hai cÊp ®é: nh÷ng chuyÕn tµu néi vïng chë kh¸ch du lÞch cã ®Ých ®Õn lµ H¶i D−¬ng vµ sè kh¸c ®Õn H¶i Phßng ; sù kiªm nhiÖm cña c¸c trôc giao th«ng cho phÐp ph¸t huy n¨ng lùc vËn t¶i vïng víi chÊt l−îng tèt trªn tuyÕn ®−êng Hµ N«i-H¶i D−¬ng. TriÓn väng nµy ®ang ®−îc xem xÐt, kÓ c¶ trong tr−êng hîp gi÷ nguyªn tuyÕn ®−êng chØ cã mét lµn duy nhÊt, ®ång thêi bè trÝ thªm c¸c ®iÓm giao c¾t vµ hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng khai th¸c tuyÕn ®−êng (®Æc biÖt lµ hÖ thèng tÝn hiÖu). §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

22

T−¬ng tù nh− vËy, tuyÕn ®−êng s¾t vµnh ®ai cña Hµ Néi hiÖn nay chØ tiÕp nhËn mét sè chuyÕn tµu hµng nªn kh«ng “®¹t chÊt l−îng”. Khi ®−îc khÐp kÝn thµnh vßng hoµn chØnh (mµ thùc ra còng kh«ng cÇn ®îi ®Õn khi khÐp kÝn vßng) tuyÕn ®−êng nµy cã thÓ sÏ khai th¸c ®−îc cho vËn t¶i hµnh kh¸ch vµ sÏ kÕt hîp víi c¸c tuyÕn ®−êng s¾t h−íng t©m (th«ng qua c¸c ®iÓm trung chuyÓn) ®Ó t¹o thµnh m¹ng l−íi ®−êng s¾t néi vïng. CÇn l−u ý thªm r»ng tuyÕn ®−êng nµy còng sÏ liªn th«ng víi c¸c tuyÕn chÝnh cña m¹ng l−íi ®−êng s¾t néi ®«. CÇn hÕt søc chó träng tíi viÖc khai th¸c dÞch vô vËn t¶i ®−êng s¾t néi vïng dùa trªn c¸c tuyÕn h−íng t©m nèi Hµ Néi víi c¸c ®« thÞ trung gian vµ tuyÕn vµnh ®ai nµy. Do thiÕu gi¶i ph¸p ®−êng s¾t, còng kh«ng lo¹i trõ mét sè mèi liªn kÕt vïng ®−îc ®¶m b¶o bëi c¸c tuyÕn xe buýt, phèi hîp giao th«ng liªn vËn t¹i c¸c ®iÓm trung chuyÓn víi c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i néi ®« (xe ®iÖn, xe buýt nhanh, … vµ xe buýt néi ®«). Cuèi cïng, viÖc ®¶m b¶o giao th«ng th«ng suèt cña s©n bay quèc tÕ Néi Bµi ë Hµ Néi còng ë cÊp vïng, hiÖn nay phÇn lín c¸c chuyÓn ®éng ®Òu h−íng ®Õn Hµ Néi nh−ng nh÷ng di chuyÓn nµy cÇn h−íng ®Õn c¸c ®iÓm kh¸c cña vïng trong ph¹m vi §å ¸n Quy ho¹ch.

1.3 Giao th«ng néi ®« HÖ thèng giao th«ng ®« thÞ ph¶i ®¶m b¶o cho ng−êi d©n tiÕp cËn ®−îc mäi khu vùc trong vïng d©n c− ®« thÞ. HÖ thèng dÞch vô nµy cã 4 nÐt ®Æc thï : •

Phñ réng hoµn toµn khu vùc ®« thÞ,

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

23

• •

•

T¹o thµnh mét m¹ng l−íi c¸c tuyÕn giao th«ng nèi liÒn víi c¸c ®iÓm trung chuyÓn ®Ó ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt tÝnh ®a d¹ng cña nhu cÇu ®i l¹i, ViÖc khai th¸c trong thµnh phè, - Dùa vµo m¹ng l−íi ®−êng hiÖn cã, ®«i khi cã thÓ quy ho¹ch mét phÇn ®Ó t¹o thuËn lîi cho giao th«ng c«ng céng nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng yÕu tè bÊt th−êng trong giao th«ng chung vµ duy tr× nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o tèc ®é vµ tÝnh ®Òu ®Æn nh»m t¹o tÝnh hÊp dÉn cho giao th«ng c«ng céng, - HoÆc dùa trªn c¬ së h¹ tÇng riªng biÖt (®i næi, ®i ngÇm hoÆc ®i trªn cao, ®«i khi cã thÓ kÕt hîp nhiÒu lo¹i h×nh), Mét khèi l−îng vËn t¶i lín do tÇn sè ho¹t ®éng cao vµ biªn ®é ho¹t ®éng trong ph¹m vi réng ®èi víi c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i (tµu ®iÖn ngÇm, xe ®iÖn, xe buýt nhanh, tµu ®iÖn nhÑ, …) ®−îc lùa chän phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra.

Còng gièng nh− víi m¹ng l−íi giao th«ng cÊp quèc gia vµ cÊp vïng, §å ¸n Quy ho¹ch cã thÓ ®−a ra mét trong sè nh÷ng ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng néi ®« nh− sau: “M¹ng l−íi vËn t¶i c«ng céng hiÖu n¨ng cao cã nhiÒu ®ãng gãp vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x· héi cña c¸c thµnh phè” Nh÷ng dù ¸n nµo ®−îc tÝnh ®Õn theo ®Þnh h−íng nµy ? ViÖc ph¸t triÓn m¹ng l−íi xe buýt hiÖn nay cña Hµ Néi vµ c¸c dù ¸n ®ang ®−îc nghiªn cøu cho viÖc x©y dùng nh÷ng c¬ së h¹ tÇng ®Çu tiªn dµnh riªng cho giao th«ng néi ®«. Nh−ng kh«ng chØ liªn quan ®Õn riªng Hµ Néi, m¹ng l−íi giao th«ng néi ®« cÇn ph¶i ®i cïng víi c¸c ®« thÞ kh¸c trong vïng ®Ó vËn t¶i c«ng céng ®¶m b¶o giao th«ng néi ®« cho c¸c ®« thÞ nµy còng nh− phèi hîp giao th«ng liªn vËn hiÖu qu¶ víi m¹ng l−íi giao th«ng vïng. Nh÷ng khuyÕn nghÞ nªu trªn ®èi víi viÖc ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé trong vïng chñ yÕu liªn quan ®Õn vËn t¶i hµnh kh¸ch. §èi víi vÊn ®Ò vËn t¶i hµng ho¸, cÊp ®é ®−îc ®Ò nghÞ còng thÝch hîp víi vËn t¶i mµ mét sè ë cÊp quèc gia, sè kh¸c ë cÊp vïng. VËn t¶i cÊp vïng vµ vËn t¶i néi ®« n»m trong khu«n khæ cña mét chiÕn l−îc h¹n chÕ c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cã t¶i träng lín l−u th«ng trong c¸c khu ®« thÞ. VÒ b×nh diÖn quy ho¹ch vïng, nã t−¬ng øng víi mét chÝnh s¸ch bè trÝ c¸c trung t©m tiÕp vËn liªn th«ng ®a ph−¬ng tiÖn (®−êng s¾t, ®−êng bé vµ c¶ ®−êng s«ng) ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng l−u tr÷ vµ ph©n phèi.

2. c¸c m¹ng l−íi liªn vËn Tæ chøc vËn t¶i hµng ho¸ dùa trªn nÒn t¶ng m¹ng l−íi vËn t¶i hîp thµnh c¸c tuyÕn ®−êng (®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng s«ng) vµ c¸c ®iÓm (trung t©m tiÕp vËn l−u tr÷ vµ ph©n phèi), ®©y lµ minh chøng ®Çu tiªn cho tæ chøc giao th«ng liªn vËn cña m¹ng l−íi giao th«ng. §èi víi viÖc vËn t¶i hµnh kh¸ch, viÖc ph©n cÊp c¸c m¹ng l−íi giao th«ng còng sÏ cho thÊy mäi hiÖu qu¶ trong viÖc tæ chøc thµnh c¸c tuyÕn vµ c¸c ®iÓm ®¶m b¶o cho hµnh kh¸ch : - tÝnh liªn tôc trong di chuyÓn suèt tõ ®iÓm xuÊt ph¸t ®Õn ®Ých, kÓ c¶ khi hä sö dông nhiÒu ph−¬ng thøc di chuyÓn, §å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

24

- dÔ dµng trong viÖc lùa chän ®Ých ®Õn. C¸c thµnh phÇn cña m¹ng l−íi vËn t¶i liªn vËn cã thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Giao th«ng liªn vËn vÒ c¬ së h¹ tÇng cã tÝnh chÊt ®a ph−¬ng thøc t¹o mèi liªn kÕt gi÷a c¸c ®iÓm trung chuyÓn cã n¨ng lùc vËn t¶i cña c¸c møc vËn t¶i c«ng céng kh¸c nhau : . Nh− vËy, nhµ ga trung t©m Hµ Néi sÏ trë thµnh ®iÓm trung chuyÓn lín, t¹o mèi liªn kÕt gi÷a m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia, giao th«ng vïng vµ giao th«ng néi ®«; nªn dµnh kh«ng gian hiÖn cã cña nhµ ga cho triÓn väng ph¸t triÓn nµy; . Nh÷ng nhµ ga n»m trªn tuyÕn ®−êng s¾t vµnh ®ai ®« thÞ còng cã chøc n¨ng nµy, t¹o mèi liªn kÕt trong m¹ng l−íi giao th«ng gi÷a c¸c vïng, gi÷a m¹ng l−íi giao th«ng c¸c vïng víi c¸c m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«; . T¹i nh÷ng ®« thÞ kh¸c, c¸c nhµ ga trªn m¹ng l−íi ®−êng s¾t cÊp vïng còng sÏ trë thµnh c¸c ®iÓm trung chuyÓn gi÷a ®−êng s¾t vµ m¹ng l−íi giao th«ng néi ®« (xe buýt).

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

25

Tuy nhiªn, c¸c lo¹i h×nh giao th«ng c¸ nh©n còng cÇn ®−îc h−ëng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng liªn vËn bëi chóng còng thuéc “chuçi di chuyÓn” phèi hîp ph−¬ng thøc di chuyÓn c¸ nh©n víi h×nh thøc vËn t¶i c«ng céng. Nh− vËy, xe m¸y hay xe h¬i cã thÓ ®−îc dõng ®ç t¹i mét ®iÓm ®ç xe cã tæ chøc vµ an ninh tèt thuéc nhµ ga ®−êng s¾t, ë ®iÓm cuèi cña c¸c tuyÕn xe ®iÖn hay bÕn « t«. §iÒu kiÖn thuËn lîi nµy cho phÐp hµnh kh¸ch ®ç ph−¬ng tiÖn t¹i c¸c ®iÓm tËp trung ®Ó sö dông ph−¬ng thøc vËn t¶i c«ng céng ®Æc biÖt phï hîp víi c¸c tuyÕn ®−êng vµnh ®ai vµ tÊt nhiªn c¶ nh÷ng tuyÕn ®−êng giao th«ng vïng. VÊn ®Ò cung cÊp th«ng tin cho hµnh kh¸ch ®−îc ®¶m b¶o ë møc ®é t−¬ng tù cho dï hä ®i l¹i b»ng ph−¬ng tiÖn g× còng lµ mét phÇn quan träng ®¶m b¶o tÝnh lång ghÐp (s¬ ®å c¸c tuyÕn, chØ dÉn ®Ých ®Õn, ®iÓm chuyÓn tuyÕn, giê më tuyÕn - ®ãng tuyÕn, tÇn suÊt…). Qua c¸c dù ¸n giao th«ng ®« thÞ, c¬ cÊu vïng sÏ t¹o ra mét c¬ héi thuËn lîi ®¶m b¶o sù lång ghÐp vÒ h¹ tÇng t¹i c¸c ®iÓm trung chuyÓn cÇn x©y dùng hoÆc c¶i t¹o dµnh cho Hµ Néi còng nh− cho nh÷ng nhµ ga cña c¸c ®« thÞ trung gian. §©y chÝnh lµ nh÷ng thuËn lîi chñ yÕu ®èi víi t−¬ng lai cña vËn t¶i c«ng céng ; ®©y còng lµ nh÷ng thuËn lîi chñ yÕu cña c¸c khu ®« thÞ trong vïng ®èi víi viÖc chèng l¹i n¹n ph¸t triÓn bïng næ mét c¸ch tiªu cùc c¸c ph−¬ng tiÖn c¸ nh©n : hiÖn t¹i lµ xe m¸y, t−¬ng lai lµ xe h¬i, ngµy cµng nhiÒu c¸c ph−¬ng tiÖn chiÕm nhiÒu kh«ng gian.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

26

KÕT LUËN 16 tØnh - thµnh phè t¹o nªn vïng ch©u thæ s«ng Hång cã sù ph¸t triÓn vÒ c¬ cÊu quan träng vµ víi nhÞp ®é t¨ng tr−ëng ngµy cµng t¨ng trong vßng 20 n¨m tíi. TriÓn väng nµy cÇn ph¶i ®−îc hç trî bëi mét chiÕn l−îc quy ho¹ch vïng l·nh thæ nhiÒu tham väng nh»m t¹o ra mét nÒn t¶ng vïng míi vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ nh÷ng ph−¬ng tiÖn thÝch hîp. §å ¸n Quy ho¹ch vïng Hµ Néi cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng ®−êng lèi chiÕn l−îc chØ ®¹o ho¹t ®éng trong nhiÒu lÜnh vùc vÒ quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn. §èi víi lÜnh vùc vËn t¶i, §Ò ¸n Quy ho¹ch còng x¸c ®Þnh nh÷ng ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn cña c¶ vïng ®Ó cã thÓ ®¸p øng víi hiÖu qu¶ cao nhÊt nh÷ng triÓn väng vÒ ph¸t triÓn ®« thÞ, c«ng nghiÖp, kinh tÕ, x· héi, còng nh− ®èi víi viÖc g×n gi÷ m«i tr−êng, … ®· ®−îc x¸c ®Þnh cho vïng ®Õn n¨m 2020. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ®Ò ¸n, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc ®−êng bé. SÏ lµ sai lÇm khi cho r»ng tÊt c¶ c¸c ®Ò ¸n nµy hîp thµnh §Ò ¸n Quy ho¹ch. H¬n n÷a, dùa vµo §Ò ¸n Quy ho¹ch vµ c¸c ®Þnh h−íng cña nã ®Ó cã thÓ lùa chän nh÷ng dù ¸n còng nh− viÖc −u tiªn thùc hiÖn chóng. HiÖn t¹i, c¸c dù ¸n ®−êng s¾t ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®ßi hái. ViÖc x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng ®−êng bé vµ xa lé bao quanh vïng l·nh thæ kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p duy nhÊt; chÝnh s¸ch “toµn ®−êng bé” kh«ng ®−îc mong ®îi, c¶ vÒ b×nh diÖn quy ho¹ch vïng còng nh− vÒ ph−¬ng diÖn m«i tr−êng. ChiÕn l−îc quy ho¹ch ph¶i gi÷ v÷ng nguyªn t¾c ph¸t triÓn c©n ®èi c¸c ph−¬ng thøc vËn t¶i ®−êng bé vµ ®−êng s¾t. Nghiªn cøu nµy vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn vËn t¶i Vïng Hµ Néi ®· chØ râ nh÷ng ®ßi hái mang tÝnh vïng l·nh thæ trong viÖc ph¸t triÓn vµ khai th¸c vËn t¶i. ViÖc ph©n cÊp c¸c hÖ thèng giao th«ng vµ viÖc tæ chøc hÖ thèng vËn t¶i liªn vËn trong vïng lµ nhòng ®−îc mÊt lín.

§å ¸n QH vïng Hµ Néi – ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng – 07/2005

27