Pranav Prasadi

1

++

2

(ૐ) ણવ સાદ
વામી ણવતીથ

3

૦૧ – ૦૯ – ૧૯૭૪

(ૐ) ૦ ાિતથાન ૦ ી પરાગભાઈ આર. પટેલ બો – ૨૯૨ – લુઆયા

4

વા!યાય સાિહ$ય એટલે &વનભરની સંસારમંથનની મહેનતનાં સુફળ. વાચન, મનન અને િન.દ!યાસન માટેનો તૈયાર મસાલો. અમર$વને ાત કરવા માટેનો 2યાવહા.રક માગ3દશ3ન. ેમી ગુ5-િશ6યની આપ-લેની સાદી. ેમ, આનંદ અને શાંિત મેળવવાની આ સંતવાણી. એક સાધુના &વનભરના મંથનના પ.રણામે ઉ:મ પુતકોમાંથી મેળવેલ માખણમાંથી મૃત 5પી ઘી. • ઉ:મ >ંથોની સરળ ભાષામાં સરળ સમજ. • કલે શ , કં ક ાસ અને દુ ઃ ખનો નાશ કરી આનં દ , શાં િ ત ને સનતા ાત કરવા માટેનું સહજ સાધન. • જે ની વહBચણી પણ આનંદ જ દાન કરે છે .

• • • • • •

Ù

Ù

Ù

Ù

Ù

5

V V V V V V V V ओउम ् V V V V V V V V ણવ સાદ

D ે V લખક V

વામી ી ણવતીથ ુ ં -ઝા"બયા આયા V V ા%&તથાન V ી પરાગભાઈ આર. આર. પટ/લ ુ ં પો. બો. ૨૯૨, આયા -ઝા"બયા .

V VVVVVVV V VVVVVVV V V

6

3િતમ આદ/ શ વામી ણવતીથ6  ે સતાનો, મારા ં મ ૂ ૂ ૂ ૂ ે ં ઘણા :કડા ે એમ 8ટક 8ટક લખાયલા ભગા થયા છે . એ :કડા નયા> / ં છે . સCણ ં ૂ  વદાતનો ે ઉપિનષદો Aણજો. ઉપિનષદો એવી ર તે જ કટલા એટલે ક/ મોDશાEનો, એને ર તસર આચરવાનો એ નીચોડ છે , અક છે . તમે ૂ Iથો ં નJહ ભણો, ક/ કL ુ ં કઠ ં / નJહ કરો, પણ માN મારા ં મથી ે ભલે માણHત ં ે ,ં લખલા ે ં ન ે જ વળગી રહશો / , તો વગર િવQતાએ તમારો તમન ે સબોધલા ે મોD િસS થયો Aણજો. તRકાળ કલશ ૂ ે ે ે મારો છUલો ે ં / Aણજો. એમાના ં આ છલલા મJહના વાળા :કડાઓન સદશો ૂ ં ે જ તમારા Jદવસનો આરભ ં કરવાનો ૨-૪ :કડા રોજ બ ે -ચાર વાર વાચીન િનયમ રાખજો એવી માર તમને ભલામણ છે . ે તમે બધા ,ં તમારા Vયવહાર, વદાતિનWઠ Vયવહારની ર ત ે કરતા ં હોવા / ે કરતા ં છતાં, 3દરથી આ અદખી રસઘન આRમભાવનાન ે એવી તો વXલપ / , ક/ 3તે એ એક જ શષ ે રહ,/ ને બીYુ ં બZ ું લDમાથી ં ખસી Aય. રહજો ઓ[ ્ તRસ\ ્ ં ૧-૯-૧૯૭૪ ) ( ‘મા_ ં િવલ અને વસીયતના[’ું માથી

7

V ં આ સસાર િનભાડાના

િવનય V

ે ં અને શીતલ િNિવધ તાપને મઘધારા બની શાત

ુ ર"ચ ત ાથના બનાવતા પ. C ૂ. બાC6 અન ે તોNો િનRય , રિવવાર/ ન ે a_ુ  ૂ મ ાના પવ  પર ગાવાનો આIહ ત ે ઓીના વાતા  લાપ ન ે વચનોથી C "ણb પJર"ચત સcજનોને, અAdયો નથી જ. ૂ ં એવા ાથના  , તોNો અને વીખરાએલા િવચાર મૌfgતકો એક જ hNમા ે પરોવી લવાનો િવચાર ‘ણવસાદ ’ બની પરમાથ  રિસયા જનોન ે ભાઈી પરાગભાઈ પીરસી રiા છે . ુ ં સહEk ે ુ કિlmતિત િસSયે । મjWયાણા યતતામિપ િસSાના ં કિlમા ં વિn ે તRRવતઃ ।। માનવીની માણસાઈન ે ખરો પડકાર હોવા છતા ં જો કોઈનીય 3તર ે યRનની સફળતા સગડ મા ં એક તણખો Aગી જશે તો આ એક િવનp િવશષ ગણાશે. ં એક આRમસતાન

રિવવાર, તા. ૬-૧૦-૧૯૭૪ ુ ં આયા , ઝા"બયા .

A

8

ુ અjsમ sમ

ૃ tિત

ૃ CWઠ

/ . ....................................................................... ૨ ૧. 3િતમઆદશ ૨. િવનય. ................................................................................. ૩ ૩. પ. C ૂ. વામી ણવતીથ6નો ફોટો. ......................................... ુ ................................................................................૪ ૪. અjsમ ુ . ............................................. ૧ ુ અને ાથનાની ૫. \િત સમYતી  ૬. રિવવારની ાતઃ ાથના  . ......................................................૫ ૭. બાળાથના  . ...................................................................... ૨૦ ૮. ભગવાનj ું નામ L ું ?............................................................૨૨ ૯. શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ .........................................................૨૫ ૧૦. માળાના ૧૦૮ મણકા.......................................................... ૨૭ ૧૧. ૐ નમઃ િશવાય................................................................. ૨૯ ં ૧૨. શાિતપાઠો . .........................................................................૩૨ ુ ૧૩. તે a_તRRવન .ે ...................................................................૪૬ ૂ તોN. .....................................................૧૦૦ ૧૪. ી દ"Dણા[િતy ૂ પz ું એટલે L ું ? .............................................. ૧૦૮ ૧૫. દ"Dણા[િતy ુ ........................................................................... ૧૧૧ ૧૬. ભ{ા[{ા ૧૭. નવાRમબોધ..................................................................... ૧૧૨ ૧૮. ી િશવમJહ|નઃ તોN...................................................... ૧૧૫ ુ ૂ ૧૯. ી સ}્ a_Cજન પSિત................................................... ૧૩૦ ુ / ૨૦. ી સ}્ a_દવની આરતી. ............................................... ૧૩૭ ં ૂ  ૨૧. શાિતપાઠ -Cણમદઃ . ...........................................................૧૩૮

9

[૧]

ુ અને \િત અને ાથનાની  =============== સમYૂતી તી..................... વામી ણવતીથ6  ુ અને ં / ‘ાથના ે બે કાર છે : \િત આપણે ~ને એકદર  ’ કહ એ છ એ તના ાથના  ; તવન અને તોN એટલ,ે કોઈ પણ {Wટ ક/ અ{Wટ સRવને સ તથા ુ કરવા માટની ુ , / પm (કાVય) રચના. ાથના ે તોતા તરફ અ"ભ[ખ \િત  તમજ / ુ માટ/ તોN રચાય; ને એ તવન પણ કહવાય / ં ે ં ઉભય કારના હ\ ; ને બનમા ુ એટલે વખાણ, શસા ુ ે ં \િતમા પm તમજ ગm વપરાય . \િત ,ં આ લોક ક/ ે પણ કોઈ માગણીને થાન ન હોય; ને હોય, તો ગૌણ પરલોક ક/ વગ 3ગની ુ કરવાનો તોતાને ઊમળકો આVયો હોય. ~ માનવીય ક/ દ€ વી સRRવની \િત ં હોય, ભાવ A‚યો હોય, એની એમા ં અ"ભVયજના થાય. એ ભાવધાન હોય; ુ એમા ં કશા ં પણ લાભલોભની ગણતર ન હોવી ઘટ/ , એટલ ે ક/ ખર \ િત ુ ’ મટ Aય. એમાં, કારણ માN ગરજધાન ન હોવી જોઈએ, નJહ તો એ ‘\િત ુ ે તોતાના પોતાના "ચnની સતાની અ"ભVયfgત-એgસશન હોવી એ [ƒય ૃ વાત છે . એમા ં જો યાચના હોય, તો એ માN પોતાના ઈWટની tપા{„Wટની ક/ ં ં સમિતની હોવી ઘટ/ . એમા ં વાદ hરૂ િનWકરણ ીિતનો, ને સવાદ hરૂ Sાનો ે શોભે ભfgતSાથી ચલકા\ ું Jદલ ને મની મતીથી ઝળઝ"ળયા ં ભયા> નયનો ુ ુ કરવાની છે ત ે ઈWટન ે ‘સા_ ં એ એના ં [ ƒય લDણો છે . Rયા ં, ~ની \ િત / ુ ગૌણ રહ / એમ છતા ં Rયાય ં ે મSા ે લગાડવા’નો હ\ સાદ -રસ કટાVયા / રહ/ ? િવના કમ

10

[૨] ાથનાનો તો શ…દાથ જ ( + 

ૃ અથના કાર/ , ખાસ  , એટલ ે ક/ tWટ

ં ુ ં ગાન, અથાથ† કર ને યો~લી ‘અથના તવન એવો થાય  ’, અથા\  )્ ગરજવ\  ુ ં કઈ ુ ં ં જોઈ\ ુ ં હોય , તે મ ે ળ વવા માટની / છે . કઈj ‡શામિતયા , નJહ તો ‘સા_ ં ૂ ં / ુ લગાડવા’ ના હ\વાળ લ:ડાભર , દાઢ મા ં હાથ ઘાલવા ~વી, આ66નો ં ભાવ ધાનપદ/ હોય જ. એનો વાદ hરૂ, ગરજનો, ધનદોલત, Eી સતાનથી ુ ં ે સાદાિયક ં માડ ન મોD hધીના ગમે તે એક ક/ વધાર/ િવષયોની ગરજને લીધે ં / નાકલીટ તાણવાના ભાવનો અને સવાદ hરૂ ભયનો રહવાનો . ‰યા ં ગરજની ં વાત હોય Rયા ં ‘ાથના માN ાથના કરવાના , ક/ હ/  ’ જ હોઈ શક/ . સસાર  ં ... મારા ં પાપ માફ કર~, અમારા ઉપર ખાસ ભગવાન, Šુ ં તાર/ પગે પ‹ુ ં Œ ... ુ જ આ&યા કર~,.............. વગર ે / અપાર ! દયા રાખ~ ને hખ ુ અને ાથના ુ ે આ [ƒય ે કહવાય / ે ે / \િત ભદ . વદોના આરdય વગર  વચના ુ ભાગોમા ં મોટ/ ભાગે, માગણી કરવાની જ હોય, તો એ એક જ ~વા Žાના"ભ[ખ ે ઉદાહરણ ગાયNી છે . હોય છે , ~j ું Wઠ ુ  / ં। ૐ HHવઃ ૂ  ુ વઃ । તRસિવ\વરdય ભગ દવય ધીમJહ । િધયો યો નઃ ચોદયા\ ્ ।। / ુ ૃ ે ે ં તજવી પિવN ‘Sની રણાની સિવતા એટલ ે, h„Wટ માNj ુ ં સવનન ૂ  , એની પાછળ, એનય ે કાશ\ ુ ં ~ (જનન) કરનારા, અથા\  ્ ાણ_પ hય ે , વરdય / ં શસનીય ં ૂ  પણ પોતે મહાતજ ભગ, અRયત કાશ ક/ ~ને આધાર/ hય ૂ તર “તરતજ ે , માર કાશીને જગતને સવ કાર/ િનભાવી શક/ છે , તે h’મ ુ ે રો ે , સnા”િતy આપો – એ રાહ / એવી ‘માગણીઓ ં ે ં થળે થળે ‘Sન ’ વદોમા છે એમા ં કોઈ વાથલDી યાચના નથી, બલ ક/ ઉદાnભાવj ુ ં ગૌરવ છે . ગરજ  નથી, ‘હક’ છે , સRય છે .

[૩]

11

ે ં ં ગાયNી મN ં Wઠ ે છે ને આ ‘મJહ|નતોN’ એ એ કારણે વદોના મNોમા કારણે જ તોNોનો "બનહJરફ બાદશાહ છે . ......................................... .......................................................... ( આપણો મJહમj ્ – પાj ું ૯ )

V

જપ

V

ં , વારવાર ં એક જ શ…દ ક/
લોક ક/ મN બોલાયા કર/ તો એક Aતની મનના ૂ hનકાર ~વી fથિત થાય. એj ુ ં કારણ એ છે ક/ , "ચnને ~ પળે પળે િવચારો / છે ; ત ે એનાથી ન બની શક/ . અન ે તથી ે બદલવાની ટવ વગર સમ‰ય ે પણ ં થવાથી એક Aતની શાfત અને એકાIતા થવા લાગે . અન ે ભટકણ બ ધ ં સરસ વ\ ુ છે .......... વથતા થપાય.......... એમ એકાIતા થવી એ અRયત ે , જપના ~• ું કUયાણકર બીYુ ં કઈ ં નથી....................................... તથી ે ) ................................................................. ( જપ-–યાન-ઝોtું- લખ

A

12

[૪] ે Vયfgત પોતાનો િનિlત ોIામ કર ને જ આવલી ે છે . અને તમા ે ંએ Rયક ં જ મીનમખ ે કર શક/ એમ નથી. Rયા ં “ બીYુ ં ” કોઈ તો L ુ ં કર પોતે પણ કઈ ે ં કશાને પણ અય કશા ક/ અય કોઈ સાથે કL ુ ં જ લાગ\-ું શક/ ? અને, તમાના / ં ં , કવી / / ં / વળગ\ ુ ં નથી ! કવા ગાઢ સબધો અથાગ ીિતઓ, કવા સપક ના કવા / —દયપશ† દખાવો થાય છે ! ં ુ એમાનો ં એક પણ ભાવ યથાથ  નથી. સાવ ક%Uપત છે સાવ ખોટો પર\ છે ........... સાચી િમUકત એકજ છે . સાDી {Wટાપzુ.ં ં ઘણો ફાયદો નથી થતો. હAર વાર કહ / ું પણ નથી ઘણી વાર કiે, કઈ ચ˜ટ\ ,ુ ં પણ કોઈ ધય પળે એકજ વાર ઈશારાથી કહ / ુ ં પણ , એ• ુ ં તો ુ ં રહ\ / / ુ ં નથી. એવી કોઈ ધય પળનો ચ˜ટ Aય છે ક/ પછ કL ુ ં કહવાj ે જવાની આશાથી જ આRમJહતવીઓ એકની એક વાત વારવાર ં ઘાટ બસી / રહ/ છે , એ જ િશવj ું િNCરુ દહન છે , ક/ કહતા ૂ એક સીધી લીટ મા ં આવે ને કરોડો વષમા ં એક જ િવપળ માટ/ Nણ Cરો ે ું દહન થઈ શક/ ! તે પળે જ તj ે ે ે ં .... .... પલા ઈજનરની ~મ, ક/ હથોડાના ટકોરા ઘણા માયા પણ તમાનો એક જ એવો િનવડ™ો, ક/ ~ણે ઍ%જનને ચા ુ કર દ Z .ુ ં એમ આRમઍ%જન ુ ! ચા ુ થાય, એટલે બધા ટકોરા વhલ ુ ..................................................... ( બાC6ની એક ન˜ધપોથી )

13

[૫]

ૐ રિવવારની ાતઃ ાથના  Ù

14

[ ૬]

આવો ઈ›રના ં સતાન ં ં / . આવો ઈ›રના ં સતાન , કરવા નામમરણ રસપાન ટક &યારા ં આRમવ_પો આવો, સાધન –યાન-ઉપાસન લાવો, હ€યે આસન વછ લગાવો, કર એ તમના ં આહવાન આવો...૧. ે તાર મકટાD કટાર , હ€યે Šલવ~ પરભાર , ૂ ુ રસધાર / પારપાર ં ે વœધી દ~ , ક/ નીસર/ મhધા

આવો...૨.

/ હ/ િય કશવ ! હ/ િય નટવર ! એક જ આRમા-સદ્a_ુ-ઈ›ર, ુ ં સ\-્ "ચ\-્ hખના હ/ અગાર ! તાર માયા અપરપાર આવો...૩. ે \ ું તો મછલોછલ &યાલો, તારો નખરો સબસે યારો, ં છે વહાલ, અમારો આતમ લાલમલાલ \ ું તો વહાલાનો

આવો...૪.

Šુ ં તો માa ું માગી માગી, જગસર મ–ય કમલજડ લાગી, ુ ે તોયે બાi નJહ અjરાગ , તથાિપ 3તર, મતડાગ આવો...૫. ં 6વભાવની કાપી, Jદલના સશય ં Iિથ સવ ઉથાપી, ં થાપી, 3તર ણવે જોડ આપ બાC ુ ! અિવચળ શાિત

Ù

આવો...૬.

15

[૭]

ૐ ઈ›ર ાથના  ૃ ે હ/ પરમtપા પરમ›ર ! અમે, અRયાર/ , તા_ ં મરણ કરવા ઈછ એ છ એ. / તથા ઇ„{યોન,ે તે સમય,ે અમારા દહ fથર તથા વથ રાખ~. ૃ ે શાત, માર •િnઓન તથા "ચnને, માN તારા મરણમા ં એકાI કર~. અમા_ ં રDણ કર~ : ે કારની શાિત ં હોજો. અમને Nણવ

Ù ે ં પાઠો છે તે બધાનો ( ઉપિનષદ અને વદના છ શાિત ુ ) ં આવી Aય છે . – બાC6 થોડોઘણો સાર ઉપરની ાથનામા 

16

[૮] નમતે સતે તે જગRકારણાય, નમતે "ચnે સવ લોકાયાય । ુ નમોડQૈતRRવાય [fgતદાય , નમો  ¡ણે Vયાિપને શા›તાય ।। ે ે હ / ઈ›ર ! \ ુ ં ક/ ~ સવ સRયોj ુ ં પણ સRય, તથા જગતj ુ ં કારણ છે , તન અમારા નમકાર. ે ે ે અમારા \ ,ુ ં ક/ ~ સવ "ચnોj ુ ં ચતન , તથા સવ લોકોનો આધાર છે , તન નમકાર. ુ ે ું \ ું વ_પ છે . [fgતનો / અભદj \ ું દનારો છે , એના તને, અમારા નમકાર. ં સવVયાપી તથા િનRય િનરજન એવા તને પરમાRમાન,ે અમારા નમકાર.  ે ં વરdય / ,ં ે ં શરdય ં Rવમક Rવમક ે ં જગRપાલકં વકાશ[ ્ । Rવમક ે ં જગRક\- ૃ પા\- ૃ હ\, ૃ Rવમક ે ં પરં િનWકલ ં િનિવyકUપ[ ્ ।। Rવમક ે યો‚ય, તથા પસદ ં કરવા યો‚ય, જગતમા ં એક, માN \ ું જ છે . શરણ લવા જગતનો પાલક, \ ું એક જ, વયં-કાશ છે . ં જગતનો કતા, ભતા અને સહતા , એક માN \ ું જ છે . ~મા ં કદ પણ વધ ઘટ થતી નથી, એવો પરમ અ‘Qતીય, \ ુ ં એક જ ભગવાન છે .

[૯] ભયાના ં ભય ં ભીષણ ં ભીષમાના[,્

17

ગિતઃ ા"ણના ં પાવન ં પાવનાના[ ્ । ે ,્ મહોચૈઃ પદાના ં િનય\ ં ૃ Rવમક[ / ં પરં રDકં રDકાના[ ્ ।। પરશા ં ં , ાણીઓનો છવટનો ે ભયોનો પણ ભય, ભયકરોનો પણ ભયકર આય, પાવન કરનારાઓનો પણ પાવનકાર , વગ તથા મોD ~વા,ં મહા ઉચ પદોનો પણ િનયામક, \ ું એક જ છે . અને સવની  ઉપર, સવ રDકોનો યે રDક, \ ું એક જ છે .

18

[ ૧૦ ] વય ં Rવા ં મરામો વય ં Rવા ં ભAમો, વય ં Rવા ં જગRસાDી_પ ં નમામઃ । ં ,ં / ં િનધાન ં િનરાલબમીશ સદક ભવા|ભોિધપોત ં શરdય ં ¢Aમઃ ।। અમે તા_ ં મરણ કર/ , અમે તને ભ6એ, જગતના સાDી એવા તને અમે પગે લાગીએ. ~ન ે કશાનો પણ આય નથી, પર\ ુ ~ ાણીમાNનો સદાનો આશરો, એક માN છે . ે ~ ભવસાગર પાર કરવાની શરણ લવા યો‚ય નૌકા છે , એવા ઈ›રમા ં જ........... અમાર ગિત હોજો ! ં ં ૐ શાિતઃ શાિં તઃ શાિતઃ ।।

A

19

[ ૧૧ ]

ગીતા અ–યાય ૧૫ મો ૂ £ચ,ે ઊ‚¤ ું ડાં નીચ,ે છે પીપળો અ‡ટૂ । [ળ ં કiા ં પણ, પરખે એ, તે જ વદિવ\ ે કiો, મNો ્ ................... ।। ૧ ।। ે ડા¥યો, £ચે-નીચે િવતર તની ુ વધે aણોથી , િવષયોથી ફણગે । તળે જડોના ં વધતા ં જ Aળા,ં ુ લોક/. .................................. ।। ૨ ।। ં મjWય કમ વડ/ બાધી અહœ ન દ સે ખ_ ં _પ એj,ું ન આJદ ક/ અત, ન થૈય ભાસે । ે એ પીપળ [ળA|યો ૂ ઉછદ , ં અસગતા_પ અમોઘ શE.ે ............................. ।। 3 ।। ‰યા ં § ફર આવવાj ું રહ/ નJહ, ૂ fથિત, િવચાર - । તે ખોજવી ‡બ ૃ , ં ¨ર •િn “ાચીન આ ‰યાથી તે આJદ નરને શરણે જ© Šુ ં !” .............................।। ૪ ।। ં િનમાનમોહ , નJહ સગદોષો ,  ૃ અ–યાRમમા ં િનWઠ ન કોઈ \Wણા । ુ ુ ં ં , QQોથી Œªા hખ}ઃખસŽક ુ કમાયે પદ તે અનાશી. .........................।। ૫ ।। hŽો ૂ , ક/ ચ{ં , અf‚ન ક/, શક/ ન દાખવી એને hય ે છે . ................... ।। ૬ ।। ‰યા ં ગયો ન વળે પાછો, મા_ ં એ ધામ Wઠ

20

[ ૧૨ ] 3શ મારો સનાતન થૈ, લોક/ 6વ, 6વRવ લૈ । ૃ « ,ે ~ છે tિતમા ં રહ ............................... ।। ૭ ।। મનસહ ઈ„{યો ખચ / ,/ ~ સમથ, કર/ ~ તે । આવાગમન કર/ દહ ે ‰યમ વાસને ..............................।। ૮ ।। Iહ આ સવન  ે વા¤,ુ કોષથી ોN, દશન  , પશ, રસના, ¬ાણ, ને મન, - છયે તણો । અિધWઠાતા બનીને એ િવષયો ભોગVયા કર/ ..............................।। ૯ ।। ુ વસતો, ક/ જતો ર/ ’તો, ભોગવતો ક/ aણાધ હો । ૂ , ીછાયે ŽાનનNથી ે ન એને ઓળખે [ઢો ..............................।। ૧૦ ।। ુ ં / ે છે %–ધમા ં વયો । સયમી યોગીઓ એન,ે દખ ુ ુ ુ / મથે તોય,ે અ¤gતાRમા , ¤ન%–ધ ન દખતા ......................... ।। ૧૧ ।। ુ ં તજ ૂ  જગને ~, ભાjમા ે છે વ¤ ું । કાશી Cણ ં ં અf‚નમાય ં ે ~, Aણ મા_ ં જ તજ ે તે ............................. ।। ૧૨ ।। ચ{મા ૃ Vયાપીને C­વીન ,ે ધા_ ં ઓજસે ાણીમાNને । ં બનીને ચ{મા રસમય, પોk ું Šુ ં સવ ઔષધી ......................... ।। ૧૩ ।। વh ું ાણી શર રોમા,ં વૈ›ાનર વ_પ લૈ । ુ પચા• ું ચાર િવધ અો, ાણાપાનથી ¤gત થૈ .......................।। ૧૪ ।। ં ે —દયે વયો Œ,ં સદા બધાન ૃ , Aણકાર । Šથી ુ ં જ થાયે [િત ૃ , Šુ ં Œં વદોથી ે ને િવ[િત ગ|ય, ે ે Šુ ં ર¯,ું Az ું યે Šુ ં ........................... ।। ૧૫ ।। વદાતન

21

[ ૧૩ ] ુ ં / C_ષ આ સસાર બે છે , Dર અને Dર નામના । ૂ ૂ ન,ે Dર tટથન ે કiો.................................. ।। ૧૬ ।। Dર તે સવ Hતો ુ ે ઉચતમ અય, C_ષ ં તે બથી પરમાRમસŽક । Vયાપી િNલોક પોષે ~, તે ઈ›ર અિવનાશી છે ......................।। ૧૭ ।। Dરથી Šુ ં પરો Œં ન,ે Œં અDર થક ઊપરો । ુ ે ં તથી ે , કહવાયો / લોક/ ને વદમા C_ષોnમ ................................ ।। ૧૮ ।। ુ મને તRRવે કળે એવો, C_ષોnમ Žાની તે । ુ  ! સવિવ\ ે ભ~, અYન સવભાવ ્ થઈ ખરો, મને ..................... ।। ૧૯ ।।   ુ અતીવ, ~ । િનWપાપ ! આ ક° ું િવŽાન, તને ai ૃ ૃ જ, ભારત ! .........................।। ૨૦ ।। Adયે થૈ Aય Žાની, ને tતtRય

A

22

[ ૧૪ ]

ૐ નમઃ િશવાયની એક માળા

A

A

23

[ ૧૫ ]

હ/ ગોિવ±દ હ/ ગોિવ±દ રાખો શરણ ! અબ તો 6વન હા........ર/ ! / ગયો, િસZકુ / Jકનાર/ , નીર પીવન હત િસZુ બીચ બસત Iાહ, ચરન ધર પછાર/ .... ................ હ / ગોિવ±દ. ુ ભયો, લે ગયો મઝધાર/ , ચાર હર ¤S ૂ ુ / ............................. હ / ગોિવ±દ. નાક કાન ‹બન લગે, નાથ કો Cકાર Qારકામ« શ…દ ભયો, ગ_ડ/ ચઢ સીધાર/ , ચsસે Jહનાs માર/ , હfતકો ઉગાર/ .................................. હ / ગોિવ±દ.

Ù થોડા શ…દોના આ–યા²Rમક અથ :- ગોિવ± દ = ( ગો = ઈ„{યો, િવ± દ = ં Aણનારો ) ઈ„{યોની ગિતઓન ે Aણનારો. હાથી = અહકાર 6વ. નદ = Aત Aતની ભોગ ભોગવવાની "ચnની વાસનાઓ. Jહનાs ( Iાહ, મગર ) = ુ  / મોહ, લત. Qારકા = દહ_પી નગર . ગ_ડ = મન. ચs = Žાન_પી ચs. hદશન ુ ુ ૂ . C_ષ ં = h ુ = સા_ં, દશન Jફલhફ = આRમા. જગલ =  = RયD અjભવ_પી ં . હાથણીઓ = ઈ„{યો. 6વનj ું જગલ ાથનાની સમજને આધાર/ . 

---

24

[ ૧૬ ] ાથના  ભો ! અતયાિમ  , 6વન 6વના, દ નશરણા ! ુ ં ,ુ અjપમ િપતા, માતા, બZ સખા Jહતકરણા ! .......................( ૧ ) ભા-ક િતy-કાfત-ધન-િવભવ-સવવ જનના ં ! ુ વામી જગતના !.......................( ૨ ) ન[ ું Œં વ}ુ ં Œ,ં િવમળ[ખ ુ ુ વ_પ અદHત ુ િનર‡ ું ; ં \જ સŠુ અદHતોમા ું ૂ  સર‡.............................( મહા‰યોિત ~• ું નયન શિશ ને hય ૩) ુ ૃ Jદશાની aફાઓ , Cિથવી , £‹ુ ં આકાશ ભરતો ; ૂ ઊડતો ....................... ( ૪ ) ભો ! તે સૌથી યે પર, પરમ \,ું }ર ુ ુ ભો ! \ ું આJદ છે , LુJટ C_ષ Cરાણ \ ું જ છે ; ૃ ધાર/ છે , hજન ૃ -લયે, નાથ ! \ ું જ છે ....................( ૫ ) \ ું h„Wટ અમારા ધમનો, અહરિનશ ગોપાલ \ ું જ છે ; અપાપી-પાપીjુ,ં િશવસદન કUયાણ \ ું જ છે ........................ ( ૬ ) ં વસે  ¡ાડોમા ,ં અમ ઉર િવષે વાસ વસતો ; ે ં આઘ,ે પણ સમીપમા ં િનRય હસતો .......................( ૭ ) \ ું આઘમા / નમજો ; ન[ું આRમા ઢાળ , નમન લળતી દહ ન[ ું કોJટ વાર/ , વળ H ુ ! નમકાર જ હજો ....................... ( ૮ ) ં / , H ુ ! પરમ સRયે \ ું લઈ A ; અસRયો માહથી / , H ુ ! પરમ ત~ ે \ ું લઈ A ........................ ( ૯ ) £ડા 3ધારથી ૃ ુ ં , અ[ત ૃ સમીપે નાથ લઈ A ; મહા[R¤માથી ું ુ દરશનના ં દાન દઈ A................... ( ૧૦ ) \-હ ણો Šુ ં Œ,ં તો, \જ

25

[ ૧૭ ] ે આઘ,ે જગત વœટતો સાગર રહ/ ; િપતા ! પલો ે ે પાણી, સકળ નદના ં એ ગમ વહ/ .........................( ૧૧ ) અને વગ વહો એવી િનRયે અમ 6વનની સવ ઝરણી, ુ ુ , H ુ ! મહાસાગર ભણી ....................( ૧૨ ) દયાના, Cdયોના \જ થ\ ું ~ કાયાથી ઘડ ’ક, ઘડ વાણીથી ઉચ_ં, ૃ ઈ„{યોની, [જ ુ મન િવષે ભાવ જ મ_ં.......................( ૧૩ ) tિત ુ ુ -અLભ ુ ~ કાઈક ં વભાવે, ‘Sથી , Lભ ક_,ં ુ ચરણમા,ં નાથ6 ધ_ ં ! ...................... ( ૧૪ ) Dમા{Wટ/ જોજો, \જ ૐ पूणम

दः पूणि मदं पूणा पूणम

द ु यते । पूणः

य पूणम

ादाय पूणम

ेवाविशंयते ।। ૐ शातः शातः शातः ।।

A A A A A

26

[ ૧८ ] એક ધોલ ( રાગ : માર Šડ ુ ં વીકારો મહારાજ ર/ , શામળા "ગJરધાર )

ુ /  ¡નામી ! મારા મનને મારોને એક ધોલ ર/ , a_દવ ુ /  ¡નામી. એj ું મો³ુ ં ફર Aય ગોળ ર/ , a_દવ / ,ું કઈક ં િવષયે િવષયે ઠક\ ધર/ આકાર, ં ે નJહ, પળભર પણ જપ ુ ુ / .(૧) }ઃખ દ ધા કર/ પારાવાર ર/ ......................a_દવ પડઘા —દયે પાડ\,ું ખોટા છોકમછોળ, –યાન સમે એ પાિપ¤ ું – ુ / .(૨) માર/ માથે વગાડ/ છે ઢોલ ર/ .....................a_દવ કળ-બળથી ટળ\ ું નથી, લાજ ધર/ ન લગાર, દમ-શમ ‰યમ ‰યમ દાખવો, ુ / .(૩) ે ઊભરાવે એ િવDપધાર ર/ ........................a_દવ ુ ુ થ© H ુ ! સમયતણો બŠુ છોછ ; આtળVયાtળ મા_ં, Rયમ વીફર/ વZુ— ુ / .(૪) માર/ માટ/ કરોને ક´ શોચ ર/ ...................... a_દવ / ે અપાર, મહનત િમ­યા થાય છે , ને હ€યે કલશ ુ ુ ં અવLકન Lભમા કર/ — ુ / .(૫) એ દ€ Rયને કરોને ઝટ ઠાર ર/ ..................... a_દવ કરવી તો છે સાધના, દમે ન "ચn લગાર, ુ ં રણક રહ— / અz ુ અzમા ુ / .(૬) િનRય ણવ તણા ભણકાર ર/ .................. a_દવ

Ù

27

[ ૧૯ ] અµયથના  / / [ બાળા દખાડ દખાડ તારો વૈtુ ંઠપિત – એ લય ]

મા_ ં ચાલે જો તો બોUયા ક_ં ઓ...[ ્ ઓ[ ્ . Šુ ં તો રાત ને Jદવસ બો ું ઓ...[ ્ ઓ[.્ ..................... મા_ં...( ૧ ) ં ઓ...[ ્ ઓ[ ્ વળ સવાર/ , બપોર/ , સા~ ું ે નJહ, પણ ઓ...[ ્ ઓ[ ્ .......................... મા_ં...( ૨ ) બીYુ ં કLય ૂ લાગી Zન ૂ લાગી ઓ...[ ્ ઓ[ ્ ~ને Zન ે પાર બડો ે પાર ઓ...[ ્ ઓ[ ્ ...................... મા_ં...( ૩ ) એનો બડો ં ે ઓ...[ ્ ઓ[ ્ ભય Šુ ં મા ં ને \ ું માય ં ે કલો છે ઓ...[ ્ ઓ[ .્ ........................... મા_ં...( ૪ ) અને તે માય ં ે નથી ઓ...[ ્ ઓ[ ્ બીYુ ં ક´ યે અને ¶ાય / -ે કર/ , ઓ...[ ્ ઓ[ ્ .................... મા_ં...( ૫ ) ~ ક´ બોલે-ચાલે-દખ માર/ "ચnે ચોટ લાગી રહ/ ઓ...[ ્ ઓ[ ્ માર/ રોમે રોમે રમી રહ/ ઓ...[ ્ ઓ[ ્ ......................... મા_ં...( ૬ ) Šુ ં તો આપોઆપ બોUયા ક_ં ઓ...[ ્ ઓ[ ્ Adયે, અAdયે ને િનરતર ઓ...[ ્ ઓ[ ્ .................. મા_ં...( ૭ ) ુ / ! ઓ...[ ્ ઓ[ ્ Šુ ં તો એ• ું યા¯,ું a_દવ ક/ Šુ ં ણવે શમાઈ જ© ઓ...[ ્ ઓ[ ્.......................... મા_ં...( ૮ )

A

28

[ ૨૦ ]

બાળાથના 

વામી ણવતીથ6 

અમારા ં સŠુ કહ/ છે , વડ લજન હ€યે Jહત ધર , ે ં ે મન ભર ...........................( ૧ ) ભજો પરમ›રન ,ે િતJદન ઉમગ ૂ , િપતા એ માયા, સકળ જનની આશ Cરતો ુ ે ,ં તરત જ બધા }ઃખ ભ~ એને, તના હરતો ...........................( ૨ ) ં સમAયા ં હ6ય, H ુ ! Cરા ૂ ં વચન એ, નથી કઈ તથાિપ Sાથી, નમન કર એ ાથ† તમને............................( ૩ ) ુ ક/, / કરણી, અમ થક સદા એવી Lભ થતી રહજો સŠુ &યારા ં લાગે, સŠુ વળ કર/ &યાર અમને ........................ ( ૪ ) ઘણી ભણવી િવmા, તનમનj ું કUયાણ કરતી, અમારા ં ને સાથ,ે બŠજન તણા ં કWટ હરતી ...........................( ૫ ) ુ થઈને ઉપયોગી, નJહ ગણી કL ું મા_ ં પરj ું, ે ન ે ,ે િનજ મનથી Aણી જ ઘરjું .......................... ( ૬ ) બZ ું યે મ ં કાયા-મન-વચનથી યે કદ ય,ે ~, ન કર એ કઈ ુ ુ પણ ન,ે ક/ H,ુ તને ......................( ૭ ) ન શોભે tળન ,ે ક/ મjજ ુ ે Jદલ, ઊણપ ~ હોય અમમાં, વીકાર એ ‡Uલ ં , કદ છટકવાના ં અહœતહœ..................... ( ૮ ) ન શોધી બહાના કઈ ુ ં ે , મથી રહ Aતે hધરવા િનરતર યRનથી , નJહ H ૂલો ક· , પર જન તણી "ચn ધરવા........................... ( ૯ )

V

V

V

29

[ ૨૧ ] - : દોહરા : ં રહ એ સતના છો_,ં સRકમ¸ િનRય સાબદા, ુ ે વગળા પાપકમથી, ~ લાવે }ઃખ આપદા ............................( ૧ ) આવી આવી બધી હ˜શો, ચમક/ હ€યે H ુ ઘણી, ૂ ે ~ કહવી / , તે H,ુ લજો ે કહ ગણી.............................( ૨ ) ન hઝ ૂ અમાર આશાઓ, 3તયામી Cરો  H ુ સદા, / ં આવડ/ અમન,ે તો એ માફ કર ખાતા .....................( ૩ ) ન કહતા ૂ Hલોની તનની, મનની, ક/ આ 6ભો થક થતી, ુ ં ન માગવી Dમા Jક\ ુ, hધરવાની જ સમિત ...................... ( ૪ ) ં ું, એ ભલામણ ન શોભતી, કરજો ભ ું બધાj ુ , કરો એ તો વય ં આપ વભાવથી.....................( ૫ ) અમાર/ [ખ

V

V

V

મહાવા¶ો ચાર છે . ( ૧ ) Žાન ં  ¡. ( ઐત. ૫-૧ ) ( ૨ ) અહ ં  ¡ાfમ. (  ૃ. ૧-૪-૧૦ ) ( ૩ ) તRRવમિસ. ( છાં. ૬-૮-૭ ) અને ( ૪ ) અયમાRમા  ¡ (  ૃ. ૨-૫-૧૯ અને મા. ૨ ) V

V

V

V

V

V

ુ ં વણ : મહાવા¶ોના અથj ( "ચ±તન ) કર• ું ત.ે  ું અjસધાન ુ મનન : એ એકલતાj ું દાખલા દલીલો તથા અય ¤fgતઓ વડ/ સમથન  કર• ું ત.ે ે આRમા_પી િવષય ( અથવા અથ) મા ં {ઢ િનJદ–યાસન : એવી ર તે િનણ†ત થયલા ે "ચnની તૈલધારાવ\ ્ િનરતર એકતાનતા સાધવી, અથા\ ે ટવ / ર તે થાપલા  ્ તની પડ જવી, એ સહજ થઈ જ• ું ત.ે V

V

V

[ ૨૨ ]

V

V

V

30

ભગવાનj ુ ં નામ L ુ ં ? વામી ણવતીથ6  ે એ ઓ[ ્ છે . એ પદ, એ થાન, એ પરમ›ર િશવj ુ ં પદ છે . ન ે િશવj ું વાતિવક ‘{Wય’ _પ છે . ે ુ ં છે : –યાતા, –યાન, –યય ે ; ભોgતા-ભોજનઆ જગત Nણ Nણj ુ ં બન ૃ ં ે, ભો‰ય; {Wટા-દશન સરવાળો છે . એ, સકળ સસારન  -{ય. એમ નવ h„Wટનો ે લોકને  ¡ાતર Vયાપે છે . ઓમકારની Nણ માNાઓ કહવાય / Nણવ છે . અ, ઉ ે ં ૂ  ઓમ છે . આ Nણ ને [ ;્ અન ે ચોથી અધમાN , Nણવનો સરવાળો, તે સCણ  / અDરો અથવા વણ કહવાય . એનો સરવાળો, તે એક ૐ એમ એ એકાDર  ¡ ં િવતર/ બને છે . નાદ _પે, સઘળ વાણીનો એ સાર છે . સવ ઉચારો એમાથી ુ ્ અને સામ. અથવવદ ે ઋt્ , યYh છે . ‘Nયી’ એટલે Nણ વદો  ે એમા ં અ–યાહાર ુ , Nણ લોકનો િવરાટ દહ / , શનો ે બનલો ે છે ? H»ૂ્, Hઃૂ અને વઃ નો; છે . િNHવન / ં પણ એવા Nણ પટા ે લોક છે . ધરતી, આકાશ અને વગનો  આ Vય„Wટ દહમા / ં Nણ ચsો_પ પટ ે તથા પ³નો ે ુ ૂ ં ¼ળ ૂ છે , તે યોગના પહલા ભાગ ક/ ~ ¼ળમા ૃ ુ ુ ં _પ છે ~મા ં બધો કચરો થવો, એમાથી ં [R¤લોકj જ બાળકનો જમ થવો ે / ¼ળ ૂ કાયsમ ે વગર બન ે છે . એ જડ ભાગ, Hઃૂ છે . તની ઉપરનો ભાગ , તે  ુ , એ વગ . એના / ે , છાતી ઈ. તે 3તJરD, અને મન-‘S વચગાળો ફફસા ,ં પટ ુ પમાય છે , 6વનj ુ ં સાથ¶ વડ/ કર ને hખ બને છે , ને વય ં  ¡પz ુ ં િસ–ધ  ુ થઈ શક/ છે . અને એ સવન , તે સાDી ઈ›ર.  ે Aણનારો ચોથો. \ર ય

31

[ ૨૩ ] ૃ , વ&ન અને hk%&ત ુ ુ , અને Nણવનો ે એવી ર તે Nણ અવથાઓ Aaત / ,  ¡ા, િવWzુ, મહ›ર / ; એમા ં  ¡ા સાDી; ઈ›રની Nણ શfgતઓ અથવા દવો ૂ ભાગ, િવWz ુ િનભાવનારો એટલે ધડભાગ તે 3તJરD; સ½નારો એટલે ¼ળ h ુ ખ સ ાગ ર ન ો Ž ા ન ન ો દ / વ મ હ ાદ / વ , અ ન ે એ N ણ થ ી પ ર ક / ~ િ શ વ ૃ છે . એમ એ અ-કાર વગર ે ે / વણ વડ/ પરમ›રતRRવ છે , એ ચોથી સાDી•િn ં ં ં હોય તે, ¼ળ ૂ h’મ ૂ , ક/ કર ને, અને આ સસાર અને સસારની બહાર ~ કાઈ / / અન ે એનાથી ય ે પાર , એ િશવj ુ ં ઈ ›રRવ છે . આ કારણ કહવાતા Nણ દહો ં આભાસો છે , અને એનો ~ બધા તો એક પરમાRમામા ં ભાસતા માિયક નાશવત ં સRય સરવાળો ત ે આપj ુ ં િશવ ઓ[ ્ વ_પ છે . ઓમની Nણ માNાઓમાની ુ ે ં ે છUલી , તે [-્ કાર, અjવાર છે , ~ ઓમને માથે અધ ચ{ાકાર માNા અને તની ુ ે 3કાય છે . ઓ[ ્ આખો સરખી ર તે બોલવામા,ં હોઠ બધ ં થયા વચમા ં "બ}_પ ં ં વગાડ™ા પછ એનો ~ રણકો ચાલે પછ પણ, [ ્ નો જ રણકો લબાય છે . ઘટ ુ ે માNાઓનો છે ત ે ર ત ે સમI ઓમનો સાર છે . એ "બ}નાદ અથવા Nણવ સાDી છે , અન ે ઈ›રj ુ ં એ _પ છે . નાદ ¡ની ઉપાસનાની એ Jsયા છે . ુ / ં આવે ઓમj ુ ં –યાન ધરવામા,ં એ "બ}નાદ ઉપર એકાIતા કરવાj ુ ં કહવામા છે , ને એના વડ/ ઈ›રની મનોમન િસ%–ધ થાય છે . એ રણકો, ઓમનો જ એક ે ે ભાગ હોવા છતા ં તનાથી અલગ , તનો {Wટા હોવાj ુ ં જરાક િવચાર કરવાથી ં ૂ  જગત અથવા ઈ›ર ~નો જોનારો સમ6 શકાય છે . અ-ઊ-[ ્ એટલ ે સCણ ુ  (ચો¼ુ)ં પદ તે એ જગતનો સાDી છે , તે; અને ચોથી, ~ અધમાNા અથવા \ય  સાDી છે .

32

[ ૨૪] ે જો જગત હોય, તો જ તનો સાDી હોય ; અન ે જો જોનારો હોય, તો જ ં જોવાની વ\,ુ સા’ય, હોઈ શક/ . 6વાRમાએ સસાર પરRવે એ ભાવ સાધવાનો છે . ઓમકાર પોતાના અfતRવમા ં િશવj ુ ં ઈ›રRવ , અન ે પોતાના બાધમા ં ુ પર ¡ િશવj ું દશન છે .  કરાવે છે , ~ \ર યાતીત (આપણો મJહમj ્ પાj ું ૨૩૦)

A

33

[ ૨૫ ]

ં શાિતઃ િં તઃ શાિતઃ ં શાિતઃ ુ ે ાથનાની ( બાC6એ આપલ સમજને આધાર/ ) 

આ Nણ વાર શાfત બોલીએ એટલે ~મ હરા6મા ં Nણ વાર બોલીને ~મ ં ુ Nણ કારની શાિત ં આપણને સોદો પાકો થાય એવી વાત એ નથી, પર\ ં ં કરનાર, કલશના ે / જોઈએ છે એ તે છે . શાિતનો ભગ દનાર , એવા Nણ જ માગ ે થાય છે . છે ક/ ~ના Qારા કલશ ૂ }ુ િનયામા ં અય ાણીઓ , અથવા તો પદાથ ક / ~ પા ંચ H તોના જ ે ં બનલા છે . એમના તરફથી ઉપ{વ થવાનો સભવ છે અન ે ઉપ{વ થાય છે , ુ ં કારણ એ ક/ , હ / ભગવાન , આ ~ પહલી ે / ં / / તથી પહલી વખત શાિતઃ કહવાj ં તે એ ક/ અમને આિધભૌિતક ઉપ{વ ન થજો. શાિત બીજો ઉપ{વ Iહોની ગિત, અ{ય શfgતઓ તરફથી આવતા વાહો, ાર…ધના માર, ક / ~ન ે આપણ ે દ/ ખી શgતા નથી , એવી અ{ય શfgતઓ ં ઉપ{વ થતો આવતો હોય, તે અમને ન થજો. એ બી6 શાિત ં તરફથી ~ કઈ તે આિધદ€ િવક. અનેNીA કારનો ~ ઉપ{વ થાય છે તે આપણા પોતાના તરફથી થાય ં ત"બયત બગડવી , કઈ ં વાગ• ુ,ં કઈ ં ઈA થવી અન ે અનક ે Aતના છે . કઈ રોગરાય થવા; એ બધા શર રમા ં થી જ ઉRપ થતા ઉપ{વો છે . એને / ં પણ અમન ે હોજો. એનો ઉપ{વ આ–યા²Rમક કહવાય . એ આ–યા²Rમક શાિત પણ અમને ન થજો. ું આ કારણ છે . ં / આ ર તે Nણ વખત શાિતઃ કહવાj

34

[ ૨૬ ] ં આપણ ે Žાન Cવક ૂ  માગવી . થોડો એવી ર ત ે બ ધા જ કારની શાિત ં રહ / એને લોકો શાિત ં કહ / છે , પર\ ં ુ ઉપ{વો આવવાના તો વખત 6વ િનરાત હAરો રતા છે . પણ આિધભૌિતક, આિધદ€ િવક અન ે આ–યા²Rમક , એ Nણ / ે િસવાય ચોથો માગ કોઈ પણ ઉપ{વ થવાનો રહતો જ નથી. એટલ ે વદના ું આવડ¾ ું છે . માગનારાઓને માગતા ં hદર

V

V

V

ે છે . ભજ• ,ુ ં એટલે भज ्માં, ભજનાર અન ે ભAવનાર, ઉભયનો સમાવશ / ,ુ ં ભજ• ું કોઈની 3દર સામઈ જ•ુ;ં ભજ• ું એટલે કોઈને માર 3દર સમાવી દ• ુ ે એટલે ભગવાનમા ં લીન થ•,ુ ં ને ભગવાનને મારામા ં લીન કરવો. એવો એ :વ ે પDોને સાકળ ં ે ા એના અથ થાય છે . ¿ાફ ક છે , ને બઉ લત ુ ુ ં આપણ ે ભજન કરતા હોઈએ , તનામા ે ે ે ~ વ\j ,ં તનામય , તના ~વા ુ ું ં / aણવાળા થઈ જવાની તમા, એવો ભજનનો એકદર અથ છે . હવે એ દખી\ ુ ુ ં માર/ ભજન કર• ુ ં હોય, એટલે ક/ ~મા ં માર/ તUલીન થઈ જ• ું છે ક/ ~ વ\j ુ ે મારામા ં પણ તUલીન કર લ ે વ ી રહ . એમ જો બન ે તો જ હોય, એ વ\ન ે તાળ લાગે. એમ, ભદની િસ%–ધ થાય, ને તો જ તUલીનતા સાથક  થાય. भज ् ુ ગમ ે ત ે અથ  કરો તોય ે , તમયતા તથા અભદની ે ધા\નો િસ%–ધમા ં જ ઓ પJરણમે . જો એમ ન થાય, તો એ ભજન નJહ ! એમ ભજવાનો િનખાલસ પJરપાક અQૈતની મનોમન િસ%–ધમા ં છે . ં (િનખાલસ સવાદો -પાj ું ૬૬)

ૐ

35

[ ૨૭ ]

માળાના ૧૦૮ મણકા ુ ે ાથનાની ( બાC6એ આપલ સમજને આધાર/ ) 

ંૂ ં એકસો આઠના જપ િવષે એટ ું કહ શકાય ક/ આપણા ~ દવો / છે – :કમા ુ , મ_તો, આJદRયો – એ બધા દવોની / ં _{ો, વhઓ સƒયા એકસો ને આઠ થાય ુ ાણો વગરમા / Cર ે / ં કહલા / છે છે . ‰યાર/ માળા કર એ Rયાર/ એકસોને આઠ ~ દવો ુ ં "લટ આપણે મનમા ં Aણે ક/ / એ બધા એક \ ું જ છે . વળ એકસોને આઠ દવોj ુ બોલી જતા હોઈએ પણ એની સાથે ૐ નમઃ િશવાય બોલે એ \ .ુ ં આઠ વhઓ તે પછ નામ દઈએ તે પણ ૐ નમઃ િશવાય. મ_તો એ પણ ૐ નમઃ િશવાય. _{ો એ પણ ૐ નમઃ િશવાય. એવી મનમા ં ભાવના રાખીએ. એ ર તે ઈ›રની ુ ુ / કહ એ . દવનો / Yદ Yદ શfgતઓન ે આપણ ે દવ અથ  એ ક/ દ વ :ુ શાઈન ુ ુ ુ કાશ• ુ.ં ~ના વડ / કર ન ે આપણા Yદા Yદા aણો ગટ થાય છે , પણ એ / \ ુ ં જ છે . એટલે આપણે, Jહ±}ુ ઓ, દવોના / ં નામ દઈએ છ એ . બધાએ મહાદવ ુ Yદા ુ 3શો. ~મ ક/ તમે છો કોઈના પિત, બીAના / પણ એક જ દવના એ Yદા ુ ે ં કામ કરનારાઓના શઠ ે ; ભNીA, આના િપતા. પલાના મામા, }કાનમા

એમ

તમ ે ક / ટલા બધા નામ ે ઓળખાતા થયા . તમન ે દર/ ક જણ Yુ દ/ Yુ દ/ નામે ુ ુ ં કામ ં ં ે આધાર/ ઓળખાઓ. એવી ર તે આપણને ~ aણj સગપણ ક/ સબધન / ે નામ ે એ ભગવાનન ે બોલાવવાj ુ ં હોય . આથી ~• ુ ં સગપણ પડ / એ દવન ે ુ ં મરણ કર• ,ુ ં છતા ં તે બધાએ ગમે તમ ે ઈ›રજોડ/ રાખ• ુ ં હોય એ નામે તj / હોય એ કહ,/ પણ એ બધાએ એક પછ પણ છો તમે એક જ ને ? એમ ~ કહતા ે / પણ તમે રહશો / . Š,ુ ં એકલો ને એકલો, Š,ુ ં Š,ુ ં રહશ / .ે એક ખર જશે. છવટ

36

[ ૨૮ ] એટલે એવી ર તે આ બધાએ એકસો આઠ ~ છે એ આ માળામા ં એકસો આઠ બોUયા પણ એ બધાએ ૐ નમઃ િશવાય છે . એવી ર તે એકસો આઠ ~ની 3દર સમાઈ Aય છે , એ ~ માળા એકસો આઠની છે , એમા ં બધાનો સરવાળો ઈ›ર છે ; ને તે ૐ નમઃ િશવાય છે . ુ , ૧૧ _{ો, ૧૨ આJદRયો, ૨ hય ૂ  ને ચ{ ં , Nણ  ¡ા, િવWz ુ અને ૮ વhઓ / , ૩ ઉRપાદક, રDક અને સહા ં ર શfgતઓ, ૧૦ Jદgપાલો, ૫ મહાHતો ૂ , ને મહાદવ ુ ૧૦૮ દવો / . ૫૪ મ_તો મળ tલ ુ / .ં ~ પરોD Žાન : મહાવા¶ોના સાચા અથj Žાન થતા પહલા  ુ ં અjભવિસ–ધ ુ આRમŽાન a_વચન તથા શાEના શ…દ વડ/ Aણવામા ં આV¤ ું હોય ત.ે ે ું ત,ે એટલે અjભવિસ–ધ ુ અપરોD Žાન : એ સમાિધ વડ/ તીત થય Žાન થ¤.ું

A

37

[ ૨૯ ]

ૐ નમઃ િશવાય ુ ે ાથનાની ( બાC6એ આપલ સમજને આધાર/ ) 

ે વાચો ં . ૐ ની સમજ માટ/ ‘ભગવાનj ું નામ L ું ?’ લખ નમઃ એટલે નમકાર. નમકાર કરવાનો અથ એ ક/ Šુ ં મતક નમા• ુ ં Œ ં. મતક આપણ ે નમાવીએ એનો અથ  શો છે ? એનો અથ  એટલો જ ક/ મારો ં ે , અહકાર છે , ~ Šુ .ં ... Š ુ .ં ...કર ને £ચી ગરદન કર એ છ એ , Šુ ં આમ, Šુ ં તમ બતાવી આપીશ, જોઈ લઈશ. એમ કર ને માથાની ~ કઢ કર એ છ એને ? તે ુ અને અ"ભમાન Rયા ં [ક ૂ દ Z .ુ ં અિવનય. અને નમાV¤ ુ ં મતક એટલે એ ‘S નમવાનો અથ એ થાય છે ક/ , હ / ભગવાન ! તાર આગળ આ ~ના ઉપર મારા મગજનો મદાર છે ત ે તન ે સ˜પી દ ધો . એ તા_ ં છે , તન ે સમપ  ણ . એટલે ુ પણ તને સ˜પી દ ધી. એ ‘S ુ તાર/ નમકાર કરવાનો અથ એ ક/ માર ‘S ુ રાખવાની છે . Š ુ ં તો L ુ ં કરવાનો ? Š ુ ં તો Cવના ં ે LS ૂ  સભાળ ન કમ  માણે ુ \ ુ ં રાક~ . તન ે એ Jરપર ે માટ/ એક વખત સ˜પી છે . વત†શ, પણ એન ે LS ે કર ને ~ કઈ ં કચરો, એટલે આટલો વખત થોડ વાર તારા કારખાનામા ં ર પર ં અહકારનો , ગવનો  , અ"ભમાનનો, આવી ગયો હોય, એ બZ ુ ં સાફhફૂ કર ,  શ / . એ નમઃ. માર ને પછ મને આપી દ~ ૃ . ં િશવાય : િશવનો અથ માગUય થાય છે . સવj  ુ ં Jહત ચાહવાની •િn ું વ_પ, એ કUયાણમય છે . એને ં ં / માગUય , પરમ માગUય , કUયાણ. એ મહાદવj કોઈ આકાર ક/ આકષણ  નથી. એ માગUય જ છે . માટ/ Šુ ં એ ૐ, ઈ›ર _પી હ/ / , નમઃ ન[ ું Œ.ં મહાદવ

38

[ ૩૦ ] ં ભટ ે -દાન-દ"Dણા જોઈએ નJહ. કોને ? કUયાણ વ_પ માંગUયને. એને કઈ / રો. દ€ Rયને વરદાન દ/ . દવન / ે વરદાન દ/ . માણસને એ તો સવન  ે વરદાન દના ં વરદાન દ/ . એને બધા ં જ સરખા ને સમાન. એવી ર તે ~ માગUયતા છે એને Šુ ં / / નથી. મહાદવ6 / નમકાર ક_ ં Œ .ં એ મહાદવ6 કોઈ બીજો દવ એ —દયનોુ , નદ ં ; એજ માગUય ં ં ~ "ચnનો ભાવ છે . ~ —દયની શાિત , એ જ પરમ hખ / ં -સ\,્ "ચ\,્ આનદ ં . એ માગUયન ં ે Šુ ં નમકાર ક»ું Œ.ં કહવાય . એજ સÀચદાનદ ં ં બીવાj ુ ં ન એj ુ ં નામ અઘોર ક/ ~મા ં કોઈ ઘોરપz ુ ં નથી, કોઈ ભયકરતા , કઈ ુ ુ જ ં જ નદ ં ; hખ મળે . ~ કરવાથી કોઈ પણ Aતj ુ ં jકશાન નJહ પણ આનદ ુ . એવો એ પરમ અઘોર મN ં કહવાય / ં ે CY ૂ ુ ં Œં; hખ છે . આવી ર તે Šુ ં માગUયન ં ં ે નમકાર ક»ું Œ ં. અને એમ કરતા ં કરતા ં Šુ ં પણ એ પરમ માગUય માગUયન ુ વ_પ થઈ A©. એ ૐ નમઃ િશવાયનો ભાવ. hખ V

V

V

ુ -- પN[ ્ CWપ[ ્ : -ં ુ એક મોટો Jદલાસો મને સાભય ં ............પર\ , ક/ ે ~ને આધાર/ Š ુ ં 6વનભર વથ રહ શ¶ો Œ ં – ~મ ~મ જગતમા ં Rયક ુ છડો ે આવે જ છે , આમ ક/ તમ ે , એમ આનોયે આVયા િવના થોડો જ વ\નો છે ?.... .... / રહવાનો ે / Cર ૂ થઈ હતી ક/ નJહ ? .... .... એ રાવણવાળ રામાયણ પણ છવટ ુ ં ) ( બાC6ના એક પNમાથી

Ù [ ૩૧ ]

39

ં L ું સભાળશો ? ~ ક ં ઈ આRમ સૌરભ કમાયા ં હો , ત ે ઊડ ન Aય . ઈ›રtૃ પાથી અને ં ં પોતાના ઉRસાહ-ઉમ ગથી એ મળ Aય , પરં \ ુ ઘણી નાYુ ક વ\ ,ુ સ સાર Vયવહારના ઉI વાયરામા ં ઊડ જતા ં વાર ન લાગે. ુ ા&ત થાઓ , તમારા VયાવહાJરક કામો સરખી તમ ે બધાન ે “તરhખ ુ ર ત ે ચાલ ે , - ક/ નય ે ચાલ ે ત ે પરRવ ે હરખશોકથી [gત રહ , સાDી ભાવની ે ’ છે ; શર રથી િનRય સતા તમને ા&ત રહ ,/ એ જ માર ઉnમોnમ ‘સવા ુ ં ુ ભાવના મોટ વ\ ુ છે ; એ િનમળ તો, ાર…ધાjસાર ~ થઈ શક/ તે ખ»ું ; પર\  ુ ે ં ને સવાપરાયણ રહ,/ એ તો સાવ મjWયાધીન છે . એને સભાળો . ુ ( C ૂ. બાC6ની ન˜ધ ) અમદાવાદ ૨૯-૬-૭૦

40

[ ૩૨ ]

< શાં શા ં ><િત િત><પા િત પા><ઠો પા ઠો> ઠો

ૐ A

41

[ ૩૩ ]

ં ‘શાિતપાઠો શાિતપાઠો ’ પારાયણ અથ¸ ૃ ુ ¸ / ૐ ભ{ ં કણ"ભઃ Lzયામ દવાઃ ે ભ{ ં પયમાD"ભ -યજNાઃ ।  ુ ુ ં સતj"ભઃ ં \WÁવા ૂ fથર€ રગૈ ે / ં યદા¤ઃુ ।। Vયશમ દવJહત ૃ વfત ન ઈ{ો •Sવાઃ ૂ િવ›વદાઃ ે વfત નઃ Cષા । ે વfત નતા’ય અJરWટનિમઃ ૃ ુ ।। વfત નો હપિત દદા\  (૨) ૐ વાઙમે મનિસ િત„Wઠતા । મનો મે વા"ચ િત„Wઠત[ ્ । આિવરાિવમ એિધ । ે વદય મ આણીથઃ । ુ ં મે મા હાસીઃ । Ãત ે ે અહોરાNાj ્ સદધાિમ ં અનનાિધતન । ઋત ં વJદWયાિમ । સRય ં વJદWયાિમ । તમામવ\ ુ તQgતારમવ\ ુ । ુ અવ\મા[ ્ અવ\ ુ વgતાર[ ્ । અવ\ ુ વgતાર[ ્ ।

42

ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। [ ૩૪ ] (૩) ુ ુ। ૐ સહનાવવ\ ુ । સહ નૌ Hનg\ સહ વીય> કરવાવહ€ । ે તજવી નાવધીતમ\ ુ । મા િવQષાવહ€ ।। ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। (૪) ુ । ૐ શ ં નો િમNઃ । શ ં વ»ણઃ શ ં નો ભવRવયમા  । ૃ શ ં નો ઈ{ો હપિતઃ । ુ ુ ુ । શ ં નો િવWz»»sમ નમો  ¡ણે નમતે વાયો । ે RયD ં  ¡ાિસ । Rવમવ ે RયD ં  ¡ વJદWયાિમ । Rવામવ ઋત ં વJદWયાિમ । સRય ં વJદWયાિમ । તમામવ\ ુ । તQgતારમવ\ ુ । અવ\ ુ મા[ ્ । અવ\ ુ વgતાર[ ્ ।।

43

ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। [ ૩૫] ( ૫ ) ૐ આ&યાય\ ુ ં મમાÄગાિન વાt્ ાણ ચÅઃુ ોNમથો બલિમ„{ યા"ણ ચ સવા"ણ  સવ>  ¡ોપિનષદ[ ્ ુ  ્ માહ ં  ¡ િનરાtયા[ મા મા  ¡ િનરોકરો\ ્ અિનરાકરણમ\ ુ અિનરાકરણ ં મે અ\ ુ તદાRમિન િનરતે ય ઉપિનષRh ુ ધમાઃ તે મિય સ\ ુ તે મિય સ\ ુ ।। ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। ( ૬ ) ૂ  ૂ  ં ૐ Cણમદઃ Cણિમદ ૂ  ૂ  ુ ે। CણાRCણ[દયત ૂ  ૂ  Cણય Cણમાદાય ૂ  ે Cણમવાવ િશWયતે ।। ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।।

44

V

V

V [ ૩૬]

ં ‘‘શાિતપાઠો શાિતપાઠો ’’ (૧) ૃ ુ ¸ / ૐ ભ{ ં કણ"ભઃ Ãzયામ દવાઃ । ે ભ{ં પયમાD"ભયજNાઃ ।।  ુ ં \Wઠવાસતj"ભઃ ૂ । fથર€ રગૈ > ે દવJહત / ં યદા¤ઃુ ।। Vયશમ ૃ વfત ન ઈ{ો •Sવાઃ । ૂ િવ›વદાઃ ે વfત નઃ Cષા ।। ે વfત નતા’ય અJરWટનિમઃ । ૃ ુ ।। વfત નો હપિતદદા\  ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। / ં Nણમા ં ( દદા\ ુ Jsયાપદ ચાર/ વfતવાચક વા¶ોમા ં સમાન છે . પહલા / ું છે . દદા\ ુ = અપજો એ અ–યાહાર છે , ને ચોથામા ં સવન  ે આવર ને કહ  ) / ( - દહના / ે હ / દવો િવિવધ અવયવો તથા ઈ„{યોમા ં િવરાજતી ~ની-તની ં અિધWઠાNી શfgતઓ ) અમ ે કણ વડ / સદ€ વ સાર ર ત ે સાભળતા રહ એ અમાર વણ ે „{ય સદ€ વ સત ે જ રહ / જો ( - ત ે મજ અમારા કાન સદ€ વ ે કUયાણકારક ર તે જોવા સદ€ વ શfgતમાન રહ એ. ( - અમાર “ખો યકર / {યો જ દખતી રહો ) !

45

[ ૩૭ ] ુ ુ / ં દવો મારફતે ા&ત આ¤Wય અને ( કપાયમાન નJહ થતા ં એવા ં ) h{ઢ / વડ/ વીતાવીએ [ - 6વનભર ગો સJહત તથા સ [ િનદષ િનરામય ] દવો ં ૂ  ે િનરોગી રહ એ ] ! ~નો યશ ાચીનકાળથી િસ–ધ છે [ - ~j ું અમે સCણપણ મહRRવ અનાJદકાળથી ગવા\ ુ ં આV¤ ુ ં છે ] એવા Æ{ [ -બાŠબળ તથા સામ­ય ુ / ક/ ~ સવ  દવોના રાA છે ત ે ] અમારા ઉપર સ રહો. ( - અમન ે િનRય ા&ત રહો ). ( 6વનના આધાર_પે ાણીમાNમા ં “તર બાi વસનારો અને ં ૂ  ે Aણનારો િવ›વદh ે ્ ) અf‚નદવ / ક/ ~ સવj તે કારણે ાણીમાNને સCણપણ  ું પોષણ કર/ છે , ત ે અમારો વfતદાતા હોજો . ~ના રથની ધર કદ ઘસાતી ૂ  તથા ગ_ડ ( = મન ) અમારો વfત દાતા હોજો, ( િનRય નથી એવા hય ુ ૃ / ). ‘Sનો / હપિત સ રહજો દવ અમને સદ€ વ વfત આપજો. ું તથા મા‹¶ ં ૂ ં આ Ç, [ડક ઉપિનષદોનો શાિતપાઠ છે . ( ૨) ૐ વાÈ્ મે મનિસ િત„Wઠતા । મનો મે વા"ચ િત„Wઠત[ ્ ।। આિવરાિવમ એિધ । ે વદય મ આણીથઃ ।। ુ ં મે મા હાસીઃ । Ãત ે િધ તનાહોરાNીન ે ં અનના સદદાિમ ।। ઋત ં વJદWયાિમ । સRય ં વJદWયાિમ ।।

46

[ ૩૮ ] તમામવ\ ુ । ત}્ વgતાર[ ્ અવ\ ુ ।। અવ\ ુ મા[ ્ । અવ\ ું વgતાર[,્ અવ\ ું વgતાર[,્ ।। ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। / ું આિવઃ = મહnમ વ\ ,ુ પરમ›ર ે . બીYુ ં આિવઃ = સમીપ. એિધ = પહ ે આવજો, ા&ત હોજો. ( વદŽાન ). / , [ અµયાસ અથવા ાથના  સમયે ] માર વાણી મારા મનમા ં fથર રહજો ુ મા»ુ ં મન માર વાણીમા ં hથાિપત હોજો ( - અતા\  ્ મન તથા વાણી એક ુ ે રહજો / , એટલ ે ક/ િવચાર તથા વાણીનો hમળ / ).  ¡Žાન મને વ_પ રહજો ુ ે મને hગમ / . Šુ ં ~ શી‡ ું તનો ે નાશ ન RયD _પે ા&ત થજો. વદો બની રહજો / ). એ ( {ઢŽાનની ા%&તના યRન ) વડ/ Šુ ં થજો ( - એ સદા તાYુ ં રહજો રાતJદવસ એક ક»ું ( - Jદનરાત અµયાસ ક»ું ). Šુ ં શાEોgત પરમ સRય કહ શ; Šુ ં સા¯ ું બોલીશ. “ તે ” (  ¡ ) મને રDો, “ તે ” વgતા ( મારા આચાય ) ને રDો, ( તે ) મને રDો, આચાયન  ે રDો. ( ૩) ૐ સહનાવવ\ ુ, ુ ુ, સહનૌ Hનg\ સહવીય> કરવા વહ€ । ે તજવીના વધીતમ\ ુ । મા િવ‘Qષાવહ€ । ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।।

47

[ ૩૯ ] ુ ( ૐ નૌ સહ અવ\,ુ નૌ સહ Hનg\ ,ુ સહવીય> કરવા વહ€ । ના અધીત[ ્ તેજવી અ\ ુ - ।। નૌ = અમે બ,ે અવ\ ુ = રDજો. વીય> = પરાsમ સRકમ ). ે ુ ં ( - મા»ું તમજ ે ં અમારા બj મારા આચાયj પરમાRમા  ુ ં ) ઓ[ ્ સŽક એક સહ રDણ કરજો ( - અમારા ભણવા ભણાવવાના sમમા ં કશો ઉપ{વ ે અમને ન થજો ) અમે બે ( િશWય તમજ આચાય ) િવmાનાં ( કUયાણકારક ફળ ) એક સહ ( હળ મળ ને ) ભોગવીએ ( - એટલે ા&ત કર એ, અથા\  ્આ િવmા અમા»ુ ં ઉભયj ુ ં સમાનપણ ે કUયાણ કરો ). ( આ િવmાના _ડા તાપે કર ન ે અમ ે 6વનમા ં ) હળ મળ ન ે ( આRમકUયાણની િસ%–ધ_પી ) પરાsમ ં ન પડતા ં ) િનRય તજવી ે કર એ. અમારો અµયાસ ( કદ પણ ઝાખો રહો. અમે ે ન કર એ ( - ઈષા ક/ ક6ઓ ( પરપર ક/ અય કોઈ Rયે પણ કદ એ ) Qષ ન કર એ ). ે ં ે તમજ ે ં વદાµયાસના આરભ 3ત ે આચાય  તથા િશWય બ ે , શાિતપાઠ બોલે. ુ ં પાઠ છે , અને તનો ે [ƒય આ કઠ તથા 3શતઃ તૈિnર ય ઉપિનષદનો શાિત / તમજ ે / 6વનમા ં વાથ•િnન ે તથા ઘષણન ે થાન નJહ આપતા ં ઉદશ આદશ  ૃ  ે સવપકારક સહયોગ વડ/ જ કામ લવાનો છે .

48

[ ૪૦ ] ( ૪ ) ં િમNઃ । ૐ શનો ુ । શ ં વ»ણઃ શ ં નો ભવRવયમા  । ૃ શ ં નઃ ઈ{ો હપિતઃ । ુ શ ં નો િવષz__sમઃ । નમો  ¡ણે । નમતે વાયો । ે RયD ં  ¡ાિસ । Rવમવ ે RયD ં  ¡ વJદWયાિમ । Rવમવ ઋત ં વJદWયાિમ । સRય ં વJદ,યાિમ । તમામવ\ ુ । ત}્ વgતાર[ ્ અવ\ ુ । અવ\ ુ મા[,્ અવ\ ુ વgતાર[ ્ । ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।। ુ , િમN = h ય ૂ  , અય  મા = 3તJરDવાસી ( શ[ ્ = શાfત, પરમh ખ ૃ ં ૂ  ે િપ\લોકનો અિધWઠાતા, વડવાઓ, ઉ_sમ = જગતના સરDક hયનારાયણ_પ ં ે પગલે િનRય િનરતર ં લાબ 3તJરDમા ં િવચરતા, ગિતના તથા Vયfgત પરRવે, ચરણના દ/ વ , િવWz ુ, ઋત[ ્ = શાEોgત પરમ સૈ – ધાfતક સRય, સRય = આચરણમા ં સRય ).

49

[ ૪૧ ] ુ ુ વ_પ ે / ) hય ૂ  અમને hખકર ( નNોના દવ બની રહો. વ_ણ અમને hખ ૃ બનો. િપ\લોક અમને શાfત_પ રહો. ( - વડવાઓના અમને આશીવાદ  મ¥યા ુ ૃ ુ / ) Æ{ તથા ( ‘Sનો / ) હપિત કરો ) ( બળનો દવ દવ અમને hખ_પ બની રહો.  ¡ન ે અમારા નમકાર હો ! હ / વા¤ ુ ( - ાણ ) ! તમન ે અમે નમીએ ુ / ક/ ) RયDપણ ે અjભવાતા છ એ ( કમ . ( 6વનાધાર )  ¡ તમ ે જ છો . તમન ે જ “ Š ુ ં RયD  ¡ ” કહ શ. Š ુ ં શાEોgત પરમ સRય કહ શ . Š ુ ં સા¯ ું બોલીશ. “ તે ” (  ¡ ) મને રDો. “ તે ” વgતા ( મારા આચાય ) ને રDો. ( તે ) મને રDો, આચાયન  ે રDો. ં તૈિnર ય ઉપિનષદના આJદ3તનો આ શાિતપાઠ છે . ( ૫ ) ૐ આ&યાય\ ુ ં મમાગાિન વાt્ ાણ ચÅઃુ ોNમથો બલિમ„{યા"ણ ચ સવા"ણ  સવ>  ¡ોપિનષદં ુ  ્ માહ ં  ¡ િનરાtયા[ મા મા  ¡ િનરાકરો\ ્ અિનરાકરો\ ્ અિનરાકરણ[ ્ મે અ\ ુ તદાRમિન િનરતે ય ઉપિનષRh ુ ધમાઃ ં ુ, તે મયી સ\ ં ુ તે મયી સ\ ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।।

50

[ ૪૨ ] ( Š ુ ં અµયાસ કરવા બ ે ઠ ો Œ ં ત ે વખત ે ) મારા બધાં 3ગોj ું ત ે મજ વાણી , ાણ, ન ે N , કણ  , બાŠ ુ બળ , બધી જ ઈ„{ઓ – એ ં ે / ક/ શર ર તથા બધાj ુ ં ઓ[ ્ સŽક પરમ›ર રDણ કરજો. ( - કમ ુ ં ક/ બીYુ ં ે અન ે ત}રત ં ુ ં 3ગો જો સતજ ન હોય તો Žાન સપાદનj ે આ કોઈ પણ કાય સાર ર તે ન થઈ શક/ . ) આ ( સમI જગત તમ દ/ હ , ઈ„{ઓ વગ ે ર/ ) બZ ુ ં જ  ¡ની ઉપિનષદ છે ( - એટલ ે ક/ ૃ પરમાRમાj ું રહય Aણવાના ં ઉnમ સાધનો છે ); એ ( પરમtપા ) ે ે પરમ ¡ની Šુ ં કદ ઉપDા ન ક»ું ( - એના તરફ બદરકાર ન રŠુ ં ), ે ે એ પરમ›ર કદ પણ માર ઉપDા ન કરો ( એટલે ક/ િનRય િનરતર મન ે સાDા\ ્ રહો ), કદ િનરાકરણ ન થાઓ ( - આ માર/ હાથે ે પરમ›રનો અનાદર ન થાઓ ); મારો કદ પણ અનાદર ન થાઓ 9 – એટ લ ે ક /  H ુ ની મારા ઉ પર િન Rય t ૃ પા અ ખ ંડ ર હો ) . એ / ં પરમાRમામા ં મા»ું "ચn સલ‚ન રહો, ને ઉપિનષદોમા ં ~ ધમ કહલા / આપલા ે છે ) તે મારામા ં વસો, મારામા ં છે ( -  ¡Žાનના ~ ઉપદશો વસી રહો. / ઉપિનષદનો શાfતપાઠ છે . આ ઐતરય ( ૬ ) ૂ  ૂ  ં ૐ Cણમદઃ । Cણિમદ ૂ  ્ Cણ ૂ [દયત ે, Cણા\  ુ ૂ  ૂ  Cણય । Cણમાદાય ૂ  ે CણમવાવિશWયત .ે ૐ શાfતઃ શાfતઃ શાfતઃ ।।

51

[ ૪૩ ] ૂ  [ ્ અદઃ C ણ ૂ  [ ્ ઈદ[ ્ C ણા ૂ \ ્ Cણ ૂ  [ ્ ઉદયત ે ! C ણ ૂ  ય C ણ ૂ  [્ ( Cણ ૂ  ્ એવ અવિશWયતે ।। ) આદાય Cણ[ / અદઃ = તે , પરમાRમા; ઈદ[ ્ = આ દહાJદક સJહતj ુ ં {યમાન જગત ; ે ઉદયતે = ઉપાડાય છે ; આદાય = લઈ લવાથી ; અવિશWયતે = બાક રહ/ છે ). ં ુ ં જળ સ Cણપણ ં ૂ  ે જળ જ હોવા િવશે શકા ં નથી. એક જળાશય છે . એમાj ે ં લોટો ભર ને જળ ઉપાડ લવામા ે ં આવે, તો એ જળાશયના જળના હવે તમાથી ૃ એક ભાગ _પે એ લોટાj ુ ં જળ એમ Cથક થવા વડ/ કર ને L ુ ં “જળ” મટ Aય ે તા%RRવક જળપણામા ં કઈ ં ઊણપ આવે છે ? છે , અથવા તના ના, જળાશયના જળના જળપણા ~ટ ું જ જળપz ુ ં ; એ લોટાના જળમા ં ે / / પણ છે . ઉભય સમાનપણે જળ છે , ને લવડદવડ ~વો દખાવ થયો હોવા છતા ં ે પJરCમ ૂ  પર ¡થી જ ઓતોત બલક/ ઉભયj ુ ં જળRવ અબાિધત રહ / છે , તમ ે હોવાથી એ વવ_પે પJરCણ ૂ   ¡ જ છે , એવી Žાન{„Wટ છે . તજ ૃ / અને તડકાના સયોગથી ં રતી રણમા ં [ગજળ ~વો પદાથ Aણે ક/ ભાસે છે . ૃ ૃ ્ ~• ું ભાસ\ ું છતા,ં તે વ-વ_પે રણ જ છે . Cથt ૃ ્ ~• ું એ [ગજળ રણથી Cથt ૃ / પડતો, તમ ે નથી [ગજળના ભાસમાન થવાથી, નથી રણના રણપણામા ં ફર ૃ ં વધઘટ થતી. પણ તા%RRવક [ગજળપણામા

52

[ ૪૪ ] ે ં ”  ¡ અને તમા ે ં ભાસતો તનો ે જ િવવત “ આ ” િવ› તે ર તે , “ પલા ે / ઉભયમા ં કશી પણ તા%RRવક લવડદવડ ક/ વધઘટ ન થતા ,ં ઉભય તRRવતઃ ૂ  ે પર ¡ છે -એ ઔપિનષJદક સRય છે . એj ુ ં સચોટ ભાન રહવાથી / Cણપણ ને Ž ાન ાµ ય ા સ ન ે આ ર ં ભ ે ત ે j ંુ શ ા ં િ ત પ ાઠ _પ ે મ ર ણ ક ર વ ાથ ી , " ચ n ન ી ુ ં Žાના"ભ[ખતા fથર અને એક અI થવાનો સભવ રહ/ છે . ે ં આ ઈશાવાય તથા ›તા›તર ઉપિનષદોનો શાિતપાઠ છે .

Ù આRમોિતના સાધન_પ ે ~ વ\ ુ ક / િવચાર એક અથવા બી6 ર તે ં કL ું લાભવા ~• ું લાભી શકાય નJહ, એટલે 6વનમા ં ઉપયોગી ન હોય, ~માથી ુ અથ સર/ એમ ન હોય, તવી ુ ,ં ક/ ે વ\મા ક/ ~નાથી માનવીનો કોઈને કોઈ Lભ ે ં ે 6વ ઘાલીન ે પોતાના ં મહા[લા ૂ ં શfgત -સમયનો અપVયય તના િવચારમાય ુ ુ ષ વ ે છતાથી કદ ન કર/ -એણ ે ન કરવો ઘટ/ . અન ે બી~ પD ે , શાણો C » સમય-શfgતનો ઉપયોગ ~મા ં કરવો જ હોય , એટલ ે ક/ ~મા ં એ કરવા પાN ે ં એ JદલોAનથી કર Aણે, કમ / ક/ સમય-શfgતની બ"Dસ માનવીને હોય, તમા ે ે ઉપયોગ – પાj ું ૩ ) એ માટ/ જ અપાઈ છે . ( વદાતનો યોગ ને તનો

V

V

V

53

[ ૪૫ ]

સાવધાન વામી ણવતીથ ે ં તારવલ ે તા. ૨૭-૮-૧૯૭૪ ) ( લખમાથી

ે ુ ં નામ છે , લાગણીવડા ે . વહાલાઓ, પાપ એકજ છે . બીYુ ં નJહ અન ે તj ૂ ે ૂ / પણ ાયોJરટ આપતા. બહારથી ાયોJરટ ~• ું 6વનમા ં એને રખે Hલ¯ક ુ બતાવતા છતાં, 3દરથી પWટપણે એની ઈફ ર ઓ’Jરટ ના ભાનને મજત ુ / , ને }િનયા રાખતા રહ ને, નાટક ભજવતા રહજો ભલે Aણે, ક/ આ પણ સાવ ૂ માનવી છે . Rયા ં તારનાર એકમાN િવવક%–ધ ે ુ . આપણા ~વો મા[લી ં ં , ગાઠોનો ં ં . એ એક Êટ , ક/ તરત ગાઠોની ગાઠ રાA, એક જ છે . મોહગાઠ ે ે લખાતી બધી ગાઠો ં એના ં જ સતાનો ં જ ભવની લાખન ે લખ હોવાથી, એના ુ ૂ નાશ સાથે , [ ળનો નાશ થય ે \ લના નાશની ર ત ે ત ે સવ  આપમ ે ળે Êટ ં ં તમ ે ~ ો…લ|સ ે Ë જવાની છે . Vયવહાર 6વનમાં, સસારમા ન ે ટશનસની ં ભગી ે કરો છો, ને ~ના નીવડામા ે ં અ[લખ ૂ ે ગાઠો માનવભાવને વડફ નાખો છો, ે ૂ છે , એ ‘ ો…લ|સ ે / તે નર બવtફ ’ છે જ નJહ, કવળ પાછલી કરણીના એ ે / ભગા ે ે ે િવષે તનમન તોડશો, ક/ પછ પાઘડ ના છડ થયલા વળ છે . તમે તના ક ં ઈ જ નJહ કરો , તોયે , એનો િનકાલ તો ~ આવવાનો હશ ે ત ે ર તનો જ આવવાનો છે . અને વળ ~ એક માN “ કરવા ” ~• ુ ં છે , અન ે ~ માણસથી ે ુ ં છે , તે તો, રહ જ જવાj ુ ં ! એ કરવા ~• ુ ં તે L ુ ં ? િનRય અવય થઈ શક/ ત• ે ુ . આપણને એ જ ખપે. એ સતાની {ઢ થાપના ! એj ુ ં નામ છે િવવક%–ધ ે , કવળ / ે ે જ એક સRય છે , ને અય સવ અનકો અિવવક_પી મોહની ઉપAવલી Ìમણાઓ છે .

54

[ ૪૬ ]

ૐ તે

ુ ુ RRવને a»ત RRવને

(ૐ)

55

[ ૪૭ ]

ુ ુ તે a»તRRવને ૧.

ૃ કોઈ કહ/ છે સતત  ¡ાકાર •િnવડ ,/ ને ં / છે ; કોઈ કહ/ છે મન-ધી-"ચnે  ¡ તો સાપડ ૃ , એ ગ"લત મનની િસ%–ધj ું એક ઠામ એ •િn ુ / મરણપટમા ં સદa_ ¡નામ િનRયે રહજો !

૨.

/ ભારલો છે —દયિવવર/ આRમવ„હ મઠાર ; ે ે ના, વળ ગઈ ઘણી રાખશી Aડ™છાર ; પખાય ં બોધે કટ કર દ/ સઘ ં ે ~ Cણકામ ૂ  ”ક ુ સાDાRકાર/ પરમપદ, તે સદa_ ¡નામ !

૩.

ુ અ–યાસોના જJટલ વમળે Ņધ થૈને િવમાh ું : L ુ આ ? L ું Šુ ં ? િશદ ? શી Jરત ? L ું L ું નથી, ને L ું L ું છે ? ે િવપદસમયે ~ િવવક ે / પળાવે એવી ઘર ુ ુ ુ ે િનભયRવ ે %–ધ ે વળાવ.ે ર hખદ hપથ 

4.

યŽે દ€ Rયો, Rયમ તપસમે િવÍનપાતે વીણા ૃ ૂ  યDીણા ે •િnઓના જનક મનની Zતતા ; ે ે વાથ¸ કરણ કર ન,ે ચોરને કોટવાલ તન ુ યો6, રા~ િવષમશમને ી a_સવકાલ . 

૫

“ ‰યાર/ , ~વી ર તથી, ~ હો નામ, હોજો ગમે ત,ે ુ H ુ ~ એક, તન ે ે નમતે ! ” વીતદોષ-કષ / એવા હમતિવત િવH,ુ ~ સવદા  સRયધામ, ુ ે ભદŽાન િવગ"લત કરો a_ ¡નામ .

56

[ ૪૮ ] ૬.

ં -ે પથ ં ,ે કદમ-કદમે બીક તો કઈક ં પથ લાગે, ુ િNિવધ ચલને QQના ં છ શ8ના Îડં Aગે; ુ / \ત ૂ  ~નો િવરામ, {„Wટપાતે પરમ hખદ / કરતા અભય ભરતા સદa_ુ  ¡નામ. સહ~

ુ ં ,ુ ૂ / છે Jદનદ પથને; તે નJહ તો hધાL ૭. hઝાડ ં તે ઢકાય ,ે અગન-દ વડો દાખવે ક´ ક આŒ;ં ૂ ,ે િતિમર મહœયે લાગતો શ…દકામ, દ વો ઝ™ ુ તે હોતા,ં ~ વગત શરzુ,ં તે a_ ¡નામ . ૮.

ૂ  ઢ˜ગી, માદ , મારા ~વો જડધી, મમતી, Zત ુ ં ં અઘન, િવaણોની સકારોમા વળ દ ઘ યાદ ; ે ે રિત થવી ! અહો, િવમયોનો િવરામ ! સRયે તન ુ આ lયના ઉદિધ ભરતા તે a_ ¡નામ .

૯.

ં પચાપિn સકલ, સમધી ~ની પાદNયીથી, ુ ે ,ે \ર ય ે; તRRવે  ¡ે િવ"લન કરતા સાવ છUલ તે ૐકાર/ Vયવિસત મને –યાયતા ં આRમકામ, ુ પામે છે ~ પરમ પદન,ે તે a_ ¡નામ .

/ / , લયsમથક , 3aઠામા ૂ ં સમા©, ૧૦. ધીરધીર ં ે શમા•;ું તે 3aઠૂ / અચરચર  ¡ાડણી અહœ ને અહœયા ં અમર 6વતા ં થઈ જવાનો િવરામ, ુ ~ ¤fgતથી સહજ, ભજતો તે a_ુ  ¡નામ. ુ , ૧૧. છોડ દ/ , મન ! મરકટપzુ;ં આણ દ© Œં a_ની ુ ુ ; ને ભાગી A 6વ લઈ, અહ ં ! છે }હાઈ a_ની ૃ ુ ં RવJરત કરતી દ ઘ છUલા ે \Wણા h–ધા ણામ, નાસી ~ના ભય થક જતાં, તે a_ુ  ¡નામ.

57

[ ૪૯ ] ે ખડગસમ એ, ભીષણRવે ભર/ છે , ૧૨. ઊગામલા ૃ ુ આJદ પળે છે ; ધાક/ એની રિવ, શ"ચપિત, [R¤ તોયયે Nાતા ! અિમતશરzુ,ં આત}ુ ઃખોપરામ, ૃ ે ને મા%…ધ અ[તમય છે , તે a_ુ  ¡નામ. ુ ુ ૧૩. મારો યે તે a_ગણ , ગણે દn ~ને a_ઓ , ુ ે, તય ુ ે સવ¸ a_ઓ મોટા Žાને, વય-અjભવ ; Žાની, દાની, ખ"ચત; પણ ~મા ં સમાયે તમામ, એ સૌ પદ, તે કર"ચપગ,ું સદa_ુ  ¡નામ. ૧૪. રા~ _ડો Šુ ં પદગભ,¸ ~ મહાવા¶સાર, ુ તે ¶ા,ં ને ¶ા ં અધજનના , અUપતાના Šકાર ! ું ુ પદમા,ં [ઢ / િવધ ૂ / “ Šુ ં ” નો દમામ, સોહ[ ્ કરા પલટાવી દ/ પશમ"ણશા , તે a_ુ  ¡નામ.  ુ ં કઈ ં કર/ છે , ૧૫. વા­યે %–ધ ગગન ચગતી, હ˜શ કઈ કાયાની ને મનની {ઢતાથી, િતિતDા ચર/ છે . ુ ું, સવ ભાસે ન કામ, તાપે થઈને ઊલ:ું-hલ: Rયાર/ ધૈય¸ મન fથર કર/ , તે a_ુ  ¡નામ ! ં , સવ Š,ુ ં  ¡ Šુ ં Œ,ં ’ ૧૬. ‘િમ­યા સૌ આ, જગત નથી કઈ ું , તદિપ વતન ં ,ું ધા¤ુ,> ઘzય ં ન આV¤.ું વા¤  ે કઈ ે Rયાર/ ~ના સહજ વચન,ે સm ભદોપરામ , થઈ Aયે, તે અયન ઈિત ૐ, સદa_ુ  ¡નામ ! ુ ં ૧૭. Ìાfતનાશે અzબમસ[ ,ું એક સપાm Žાન,  ¡ાfમ ક/ તRRવમિસj,ું તRRવ Ad¤ ું માણ; ુ ૂ ં અ–યાRમે એ zબમતz ,ું h’મ ~ યNકામ , જો ર ઝે તો, તરત શીખવે ી a_ુ  ¡નામ.

58

[ ૫૦ ] ં ન કરતા, ીિત વૈરા‚યશીલા, ૧૮. કતા, તોયે કઈ યદછાએ સર િવલસે, સાથ ને Vયથ લીલા ! ુ ં જAળોની જJટલ ઝપટ/ , સવદા ,  hસ સવ¸ કમ Rય²જત, જય હો, સદa_ુ  ¡નામ ! ં ૧૯. શ…દો, વાણી, મન, બલ સકUપ , ને "ચn, –યાન, ે ને િવŽાન,ે બળ, વળ મહા અ, આC,્ તજથાન , ે ૂ  આશા, JદVયાકાશ, [ ૃિત વળ સદા, રણાCણ ¸ અિધક જ, મહાાણ ચૈતયભાસા. એ સવથી ે વધતી sમથી, ઉnર/ ઉnર/ , ને, ૨૦. એવી ણી આRમાલDી શ»ુ થતી બી6, સ\ ્ થક ~ કહ તે, ુ , Hમા ૂ , સવ Žાન, મનન, Sા, િનWઠતા, hખ ું . ે ઉભય, સમYુ,ં ીa_ુ ! સવ \માં  ¡ણી ૂ / જડh ુ £ઘતી, સિપyણીને જગાડ , ૨૧. [લાધાર ે / IfથNય વœધી જવા, ચsપથ ં ે લગાડ , ર ુ , સમયાચારથી  ¡Iામ, પહ˜ચાડ દ/ િવધ ભgતોના એ અભયભરણા, સદa_ુ  ¡નામ. ં નથી "ભ ~•,ું ” ૨૨. “ સૌએ સૌને વ_પ ગણવા, કઈ ે / િનજિનજપz,ું શોધીને ય ે Iે’•ુ,ં ” ને “ Rયક ુ જનન,ે લાગતા ં ~ િવરોધી, એવા ં એવા ં ધ ૂ ે . ઉચાર/ છે hચક વચનો, સદa_ુ Ifથ ભદ / ૨૩. ‘ દ€ વેછા,’ ક/ ‘ કરમગિત, ’ ક/ ઈ›રછા અમોઘા, ં ે તદિપ, કરતા ં યRનથી કમ નોખા.ં ઉUલઘાય ં / ે વળ પલકમા,ં કમહતી સકલાય તમામ,  ુ ુ ે / એવા બલ C»ષાથ ¸, a_ુ  ¡નામ. ર

59

[ ૫૧ ] ૃ નાચ,ે ૂ ં •દ ૨૪. નાચે માયા, ચરચર સૌ, Hતના ને તે મ–યે િશવ ફJટકશા, ગૌર ને વથ રા~. ુ ભવે, રgત, ને ›ત ે , યામ, દગપાતે એ િNaણ ને દગપાતે શબલ શમવ,ે ૐ a_ુ  ¡નામ ! ુ ,ે ઉ"ચત િવસર , અયથા જવાયે ; ૨૫. –યાતા ં સaણ / થાયે ? ને વાણીનો િવષય જર ય,ે િનaણ  ુ ે કમ ુ પણ તવ,ે વાઙમનાતીત રામ, એવી ધાક/ Ãિત ે ે અ¨ટ વચન,ે તે a_ુ  ¡નામ. બીતબીત ુ તથી ે પરા છે , ૨૬. ઈ„{યોથી િવષય, મન ને ‘S ૃ [લ_પા ે આRમા, તદિપ tિત ૂ તથી વરા છે ; ુ ે ે C_ષ તનાથીય વધતો, ‰યા ં ગિતનો િવરામ ! એ કાWઠા, એ પરમ ગિત, તે સદa_ુ  ¡નામ. ં / ~ કળાઓ, ૨૭. વાિધWઠાને તરત પળતી, પદર / ; થાને પાછા િનજિનજ તણા, Aય છે સવ દવો ં સ"ચત કમ સહ િવલયન,ે પામતો સm જ\ ુ, ે બZ.ુ ને મોDે ~ વ_પfથિત, તે સદa_ુ Wઠ ૂ ૨૮. “ Šુ ં ” ને “ મ« ” ના મ"લન, કપટ , h’મ ને ધીટ ભાવો, ચ˜ટ "ચnે છળકપટથી, ‰યા ં કર/ આRમદાવો,Rયા ં તો, ~વી િસ±હણ િવફર/ , બાલના વા­ય કા~, ે , હાક ં ઝJટિત ઠગન,ે સદa_ુ  ¡ રા~ ! તવા ૨૯. િવ›ે Vયાપી, તદપી વધતી, શfgત ~ની જરા શી, ં ઠાસી ં ભરતી ઉરન,ે દ€ ય-દૌબUય ં , ઝાખી હાક  ૃ , }બલોj ુ  ું ન કામ, એ તો ~ની સહજ tિત ં ‰યા ં કઈએ , તે અિતશય બ"લ સદa_ુ  ¡નામ !

60

[ ૫૨ ] ુ ૩૦. ~ને લોકો [ખજળ {વી, સાત[ ું વગ કહ/ છે , ુ ં માણી મોજો, મjજમન , સસારસવવ ~ છે ,  ુ , નીવડ/ 3તમા ં મમડામ / ં hખદ લાગે પહલા ,  વાનદ/ તે િવલીન કરજો, સદa_ુ  ¡નામ ! ૂ ૩૧. Žાનાf‚નનો hચક ભગવો, તાપને બાળનારો, ું ગાળનારો, 3ત‰યિત કટ કરતો, Šપz ું ધાર એવો અગન ભડકો, થઈ ગયો  ¡નામ, Šય ુ ં ે ~ના ણવબળથી, ત\ ્ a_ુ  ¡નામ !

A V VVVVVVV V VVVVVVV V V

61

[ ૫૩ ]

ૐ ુ ે તે a_તRRવન ૧. ૃ કોઈ કહ/ છે સતત,  ¡ાકાર •િnવડ ,/ ને ં / છે ; કોઈ કહ/ છે મન-ધીધી-"ચnે "ચn,ે  ¡ તો સાપડ ૃ , એ ગ"લત મનની, એ •િn મનની, િસ%–ધj ું એક ઠામ, િનRયે રહજો / મરણપટમાં પટમા,ં સદa_ુ  ¡નામ ! ૃ વડ/, ને કોઈ કહ / છે મનકોઈ કહ/ છે ( ક/ )  ¡ તો, સતત  ¡ાકાર •િn ુ ં / છે ; એ ( હક કત સાધક ²જŽાhના ધી-"ચn ે સાપડ ) મરણપટમા ં િનRય ૃ ( અન ે ) / , ( ક/ ~ના વડ /  ¡ ા&ત છે તવી ે રહજો ) એ (  ¡ાકાર ) •િn ગ"લત મનની ( -મનના ગ"લતપણાની fથિતની - ) િસ%–ધj ુ ં એક ( માN ) / થાન ી સદaુ»ુ ( તRRવ ) જ છે , ( ક/ ~ પોતે ખરખર વય ં )  ¡ છે . ુ ુ ુ  ¡વ_પ થઈ જવાની ¤fgત -¤fgત અથા\  ્ Jsયાઓમા ં કોઈ [ ક વગનો  અ"ભાય એવો પડ/ છે ક/, જગતના અિનRય Vયવહારમા ં આપણે જોઈએ ુ ૃ એટલે ક/ ~• ુ ં મન કર/ , તવો ૃ ના ાબUય ે તે, •િn છ એ, ક/ મjWય ~વી •િn ુ ુ અjસાર યથાસમય તથા યRન [જબ , એ પોતે થઈ Aય છે ; તો પછ જો ૃ ે, ~ િનRય િવmમાન છે સાધક ²જŽાh ુ પોતાના મનને અથા\  ્ "ચnની •િnન એવી પોતાની  ¡વ_પતામય કર દ/ , તો અવય એન ે  ¡વ_પતાની ૃ ? ે /  ¡ાકાર •િn ા%&ત થાય; તનાથી  ¡વ_પ થઈ જ જવાય, કવી

62

[ ૫૪ ] “ Š ુ ં  ¡ જ Œ ં ” “ \ ુ ં ત ે છે ” “ આ બZ ુ ં  ¡ જ  ¡ છે . ” ઈ. {ઢ ુ ુ , ભાવના _પે. વળ એક આચાય – સ[દાય એ• ુ ં પણ માને છે ક/ મન, %–ધ ુ ં , એ ~ ચાર ધમ ~ના છે ત• ે ુ ં ~ 3તઃકરણ છે , તની ે L%–ધ "ચn અને અહકાર ં ં સાધવાથી, એટલ ે ક/ એની અહ ંમ તાન ે આRમવ_પતાના િવશાળ અહકારમા / / ક/ , ગાળ – ઓગાળ દવા વડ/ કર ને પણ,  ¡નો સાDાRકાર થઈ શક/ છે ; કમ ે ે પોતાનામા ં 3તઃકરણ એક વછ દપણ  સમાન છે , ક/ ~  ¡ની ચતનાન ં ુ, તના ે ઉપર અહ ં – મમતાનો મલ ે ચઢÏા કરતો હોવાને ઝીલવા સમથ છે ; પર\ ે ં  ¡j ુ ં પWટ દશન લીધે , તનામા  થવા પામ\ ુ ં નથી , જો એ 6વભાવ_પી ં ં પડળને સાફ કર દવામા / ં આવે, તો તમા ે ં  ¡ચૈતયના ં પWટ દશન અહતાના  ુ થાય જ, અન ે 3તઃકરણ_પી દપણ [gત થઈન ે વય ં  પોત ે , દપણપણાથી   ¡મય બની રહ/. / ુ ં સા¯ ુ ં છે , પર\ ં ,ુ Rયા ં Ç એ થાય છે , ક/ આ ઉભય આચાય વગj ુ ં કહ• ૃ તમ ુ ં મટ જ• ,ુ ં એ fથિતઓ, િનરાધાર ે "ચnમાથી ં અહકારj ં એ  ¡ાકાર•િn ે ે, કોને ધાર/ તો હોઈ ક/ રહ શક/ નJહ. તો પછ , એમj ુ ં અિધWઠાન L ુ ં છે ? શન ૃ એવી • િn અન ે "ચnની એવી િનરહ ં fથિત થઈ તથા રહ શક / છે ? એ ુ ે કદ પણ િવમરણ ન થ• ુ ં જોઈએ, ક/ 3તઃકરણની હક કતj ુ ં સાધક ²જŽાhન ુ ે આય ે જ થવા પામ ે છે , તના ે એ fથિતની િસ%–ધ પણ, ી સદa_તRRવન ુ િવના નJહ, ક/ ~ શાEના વચન અjસાર ,  ¡થી અ"ભ છે , અથા\  ્ ~  ¡ની ુ RRવ, બનનો ુ ં છે . કમ / ક/  ¡તRRવ અને aત ં ે ધા\અથ જ બી6 સŽા  એક જ છે , ે ને ઉભય આRમવ_પ છે , એવો વદનો િનધાર  છે .

63

[ ૫૫ ] ૨. છે —દયિવવર/ આRમવ„હ મઠાર , / ભારલો ે ના, વળ ગઈ ઘણી, ે પખાય ઘણી, રાખશી Aડ™છાર ; ં બોધે કટ કર દ/ , સm ~ Cણકામ ૂ  , ”ક સાDાRકાર/ પરમપદ, તે સદa_ુ  ¡નામ ! / ં ુ ) ( તના ે —દયિવવર/ આRમવ„હ ( તો ) મઠાર ( ને ) ભારલો છે , ( પર\ ે ે ;~ ઉપર ) રાખશી Aડ™છાર , ઘણી વળ ગઈ ( છે ) ( ~થી તે ) ના પખાય ુ ં તે hખદપદન ૂ  ે સાDાRકાર/ સm કટ કર દ/ છે , તે Cણકામ સદa_ુ બોધે ”ક  ¡નામ છે ( - અય કોઈ નJહ ). ં નથી Rયા ં Žાન-અf‚ન, માનવીના 3તઃકરણમા ં આRમŽાન નથી, એ• ુ ં કઈ ં ુ ભારલો / ે પડ™ો ) છે , બલક/ આRમચૈતયનો ચમRકાર, ઠસોઠસ પર\ ( Œપાયલો 3તઃકરણ ચૈ ત યj ુ ં િનકટતમ િનવાસથાન કહ / વા¤ ુ ં છ ે . પર ં \ ,ુ ~મ / ે િનWકાળ6થી પડ™ા રહવા દ ધલા 3ગારા ઉપર આપોઆપ રાખોડ વળ / ં થઈ Aય છે , ને જઈને રાખથી ભરલા 3ગારા Rયા ં હોવાની ખબર પડતી બધ ે / “ છવટ

ે , પોતાના જ અહœ અf‚ન છે જ નJહ ” એવો Ìમ ઉપ~ છે , તમ

ે / િવmમાન એવી આRમ‰યોિત Rયે, માનવી િનWકાળ6 3તઃકરણમા ં સાર પઠ ે રાખવા કશો યRન નથી કરતો. તન ે ે લીધ,ે રાખે છે , ને એને {„Wટ સમD સચત એના ઉપર અŽાન તથા માયાવી મોહમમતાના ં ઘાટા ં આવરણો ચઢÏા કર/ છે . ે , એને છવટ ે / ખબર પણ નથી રહતી / , ક/ મારામા ં  ¡ચૈતય િવરા~ છે , ને તથી ુ ં ુ hખવ_પ Šુ ં માN જડ પL ુ નJહ, પર\ વય ં ચૈતય  ¡ Œ,ં ઈ›રનો 3શ Œં. આ કારણે , એ પL ુતા તથા }ુ ઃખ -દળદરમા ં વધાર/ ન ે વધાર/ લપ ે ટાતો , ુ ં ે ં એની પLસમી ભવપરપરા થી Êટવા પામતો નથી. તમા જડ િનWકાળ6 જ કારણ છે .

64

[ ૫૬ ] ુ ુ ે ે ે ુ મjWય ~મ તવા રખોળાઈ ગયલા 3ગારા ઉપર કોઈ tશળ Aણભ} ુ ં માર/ , તો તરત રાખ ઊડ Aય, 3ગારા પાછા ઝબક નીકળે , ૂ  ”ક ¤fgતCવક ુ ં , તથા રસોઈના અભાવને લીધે વગર કારણે થતા ં ને તે મjWય નાહકની ઠડ ુ ુ ૂ , રોગ, }ઃખ ે / [gત ે , 3તઃકરણમા ં િવરાજતી આRમ‰યોિત Hખ વગરથી થાય; તમ ૂ ે ં એ જડતા તથા મોહમમતાના ં અŽાન-આવરણોને કોણ }ર ઉપર ચઢ ગયલા / ર તે ? કર શક/ ? ને કવી કોઈ અtુ શળ , ~વો ત ે વો ઉપદ / શક , ²જŽાh ુન ે એ આRમ‰યોિતનો ુ -[િત ૃ વારવાર / ક, Ãિત ં સાDાRકાર કરાવવા સમથ ન હોઈ શક/ . કમ પWટપણે / કરતી રહલી / ં ચમચÅ Aહર છે ક/ એ ( આRમવ_પતા ) j ુ ં દશન ,ુ મન,  કઈ  ુ ં ૂ વાણી તથા સ સાર ભાવોથી ખરડાય ે લી  %–ધ વડ / નથી થ\ ુ,ં પણ h ’મ ુ ે / ે , એ {„Wટવાળા તRRવŽાનીની કસાયલી %–ધ{„Wટ જ એને દખી શક/ છે . તથી ૃ ે છે , ~ Cણકામ ૂ  કામ તો, માN ~મની પોતાની સકલ •િnઓ શાત થઈ ગયલી ુ ે ોિNય  ¡િનWઠ સદa_ુ જ કર શક/ છે . એ પોતાના સ¤fgતક છે , તવા બોધ વડ / એ આવરણોન ે ઉરાડ દઈન ે , આRમ‰યોતનો સાDાRકાર, યો‚ય ²જŽાh ુ ુ ે ે એની પરમ hખવ_પ સાધકને પલક વારમા ં કરાવીને, તન fથિતની તીિત / કરાવે છે , અય કોઈ નJહ. એવા સદa_ુ ખરખર  ¡વ_પ છે , વય ં  ¡ જ છે . એj ું નામ તે સદa_ુ !

65

[ ૫૭ ] ૩. ુ અ–યાસોના જJટલ વમળ વમળેે , Ņધ થૈને િવમાh,ું L ું આ ? L ું Šુ ં ? િશદ ? શી ર ત ? L ું L ું નથી, ને L ું L ું છે છે ? ે / પળાવ,ે એવી ઘર ે િવપદ સમય,ે ~ િવવક ુ hખદ ુ ુ ,ે િનભયRવ ે વળાવ.ે hપથ ે ‘S ર  ૂં અ–યાસો ( અવળ સમજો ) ના જJટલ ( “ટ Ð ટ વાળા ) વમળે ( ુ ચÑરમા ં ) Ņધ થઈને ( Šુ ં ‰યાર/ ) િવમાh ું ( Jફકર, "ચતામા ં પડ જ© Œ,ં ક/ / ) આ ( {યમાન જગત ખરખર ) Lુ ં ( હશે ) ? Šુ ં L ુ ં ( હોઈશ ) ? ( આ બધો ં ) ( શીદ ઊભો થયો હશે ) ? શી ર તj ુ ં ( તj ે ુ ં હોવાપz ુ ં થ¤ ુ ં હશે ) ? ( પચ ં ું સાચોસાચ ) L ું ( સRય ) નથી ? ( અને એમાj ં ુ ં ) L ુ ં L ુ ં ( િનRય સRય ) એમાj છે ? ુ ( ને ) ર ે િવપદ સમયે, ‘S ે ( ને ) ~ િવવક ે એવી ( "ચતા_પી ) ઘર ુ ુ ે િનભયRવ ે મને ) hખદ ે વળાવે ( છે ). પળાવે, ( તજ hપથ  ં 6વનવાહમા ં વારવાર ઊઠતા અ–યાસોના િવચારવમળોમા ં અટવાઈને, / ે એટલે ક/ Ìમણાઓના ચÑરમા ં પડ ને , કવી Ìમણા ? વ\ ુ સાચસાચ ~વી ે ે માં, હોય તનાથી ઊલટા કારની માનવા_પી Ìમણા, ~વી ક/ , Vયવહારના DN ં / ં જ છે ,” એવી તડકાને લીધે છ પમા ં ચાદ ના ~વો ચળકાટ દખાતા ,ં “ આ ચાદ ે ર તે, દહમા / ં ભાસમાન થતા આRમચતનાના ે / ે લીધે, થતી Ìમણા, તવી દખાડન / જ આRમા છે ” અથવા “ આRમા આ દહ / જ છે , ” એવા િનણય “ આ દહ  થવા, ં “ આ જગત તથા તના ે પદાથ દખાય / તે, તે ઉપરાત છે , તેથી િવmમાન છે , ” અન ે “

આRમા દ/ ખાતો નથી , ત ે થી ત ે નથી , ” એવી એવી અŽાનજય

ુ ુ થઈને ‰યાર/ Šુ ં િવચારમા ં પડ જ©, ક/ આ {યમાન ંૂ [ઝવણોથી આtળVયાtળ જગત વાતવમા ં L ું હશે ?

66 [ ૫૮ ]

/ / અને , આ દખા દતી કાયા ક/ ~ન ે Š ુ ં “

Š ુ ં ” કŠ ુ ં Œ ં ત ે , અથા\  ,્ મારો

/ ુ ખર/ ખરો “ Šુ ં ” કોણ હશે ? આ બZ ુ ં ~ {યમાન છે , તે શા માટ/ , શા હ\થી િવmમાન છે ?

/ ને એ કવી ર તે અfતRવમા ં આV¤ ુ ં હશે ?

( સરખાવો – “

ૃ ુ Jકમાધારો ધાતા, hજિત Jક[પાદાન ઈિત ચ ” – મJહ|નતોN લોક ૫ મો ) / ે ં ુ ં “ સાચસાચ ે આ બZ ુ ં ~ દખાય છે , તમાj છે ” એ• ુ ં ~ના િવશે ન કહ ે ુ ં L ુ ં હશે ? એટલે, ક/ એ હક કત િનિવyવાદ છે ક/ સકળ િવ›ની એક શકાય, ત• / પણ વ\ ુ એવી નથી ક/ ~ િવmમાન ~વી દખાતી હોવા છતા,ં 3તે નાશવાન ં , અને તથી ે , પારમાિથyક ન હોવાj ુ ં માની શકાય – મતલબ ક/ , બZ ુ ં જ નાશવત અસRય, ને અિનRય છે . ે છતા ,ં આ બZ ુ ં ભાસ ે તો છે જ. Rયક ે આભાસ, કોઈ ન ે કોઈ િનRય તમ / અને fથર પદાથન શક/ , િનરાધાર નJહ, એવો Vયવહારમા ં  ે આસર/ જ દખાઈ ુ આપણો િનરપવાદ અj ભવ છે , ~મ ક / છ પ િવના ચા ંદ નો આભાસ Rયા ં / અશ¶ છે , દોરડાની ( ક/ જળરલા ઈ. ની ) હયાતી િવના Rયા ં સાપની Ìમણા ુ ૃ / -તડકા િવના મ»થળમા ં [ગજળ / દઈ શક/ , વગર ે / , તે શ¶ નથી, રતી ન દકા યાયે, પરમાથમા  ં પણ, આ બધા ં ભાસમાન અિનRયો અને આભાસો ઈRયાJદj ું ં કઈક તો િનRય અિધWઠાન હશે જ ને, ક/ ~ને આધાર/ એ ભાસી શક/ છે ! તો એ 3દર િનRય તRRવ ક¤ ુ ં છે , ક/ ~ એક જ, આ બZ ુ ં ખો:ુ ં હોવા છતા ,ં તે સવની  સRય છે , ને ~ આ િવિવધ અ–યાસોને ભાસમાન થવા અવકાશ આપે છે ?

67

[ ૫૯ ]

ંૂ આવા આવા a ચવણભયા  Çોન ે લીધ ે સRય િનણય  ઉપર આવવાની ુ / ે લીધે કોઈ અJહતકર ચીલે ચઢ જવાના સભવ_પી ં [કલીન આફતથી મારા ુ ુ ે ે, “ પરમ C_ષ / ૂ  િવહવળ બનલા મનને, માર %–ધન ” કહવાતા CણતRRવની ુ ે ે , વૈરા‚ય ઈ. સાધન ચ\WટÏના ખોજ તરફ આકષ†ને, તની િસ‘S અથ¸ િવવક માગ  ઉપર કોણ જ મા»ુ ં થાન કરાવ ે , િસવાય ક/ સદa_ુ ? મતલબ ક/ , ે કરાવવાની પરમાRમામા ં જ “ Šુ ં ” ભાવને થાિપત કર ને આRમવ_પમા ં વશ ૃ સદa_થી ુ ુ tપા અય કોઈ ન કર શક/. એવો a_તRRવ નો મJહમા છે . ૪. યŽે દ€ Rયો, Rયમ તપસ મે િવÍનપાતે વીણા, ૃ ૂ  યDીણા ે જનક મનની Zતતા , •િnઓના ે ે વાથ¸ કરણ કJરન,ે ચોરને કોટવાલ, તન યો6, . યો6, રા~ િવષમશમને ી a_ુ સવકાલ  ૃ ( પણ ) જનક ( ‰યમ ) દ€ Rયો યŽે , Rયમ ( સવ  અસ\ ્ ) •િnઓના ૂ  , તપસ મે િવÍનપાતે િવણા ( તથા ) યDીણા ે મનની ( િસ–ધ ) Zતતા ( બની રહ/ છે ). ે ે વાથ ¸ કરણ કર ન ે , ( એ ) ચોરન ે ( જ ) કોટવાલ ( _પ ે ) યો6, તન િવષમશમને સદa_ુ ( જ ) સવકાલ રા~ ( છે ). 

68

[ ૬૦ ]

ુ ં ઈિતહાસ – Cરાણોમા

ુ / ં આવ ે છે , ક/ ઋિષ -[િનઓના આપણને કહવામા

ુ મલા ે યŽોમા ં દ€ Rયોન ે નામ ે ઓળખાતા અhરો પદાથ નાખીન ે તથા અય ે કાર/ તન ે ે ÌWટ કરવા તRપર રહતા / ં ે અનક હતા. િવ›ાિમN ી રામચ{6ન ે િવÍનોથી પોતાના યŽને બચાવવા માટ/ લઈ ગયા હતા. વળ આપણને તવા ુ ં પણ Vયવહારમા ં અjભવ છે ક/ માગ"લક કાયમા ં િવÍન નાખવામા ં ચ\રુ અને ુ તRRવોની ખોટ નથી રહતી / . તવી ે ર તે વા–યાયતે માટ/ આ\રુ એવા ં આhર ુ ુ ં મનન-સયમ_પ Žાનસાધનના અjસરz_પી જગનમા ં વઘન કરવામા ં ઠગારા ૃ / આ\રુ અને ચ\રુ હોય છે , તનો ે કયા સાધકને મનની કામsોધાJદ •િnઓ કવી ુ અj ભવ નથી હોતો ?

એમ, પોતાન ે જ છે તરવાની મનની ચાલાક

ે ે િસS છે . અ–યાRમDN ુ ં થાિપત થવાની સતત મહામહનતન / ે 3તે આRમવ_પના hખભાવમા ૃ / પણ, Žાનીને , એના મનમા ં ઉઠતી , પહલી નજર/ ન6વી ~વી ભાસતી •િn પણ, કોઈ વાર ઠગી Aય છે , ત ે નો એક િસS દાખલો િવ›ાિમN અને ે ૂ પડ/ છે . મનકાવાળ ઘટના Cરો ુ ૂ  એ હક કત Aણીતી છે ક/ ચોરને ચોર તર ક/ Aણીસમ6ને જો ¤fgતCવક ે , કોટવાળ તર ક/ નીમવામા ં આવ ે , તો ત ે ભDક મટ ન ે રDક થઈ Aય . તમ / ખરખર  ¡વ_પ એવા સદa_ુ જ એ• ુ ં એક તRRવ છે , ક/ ~, સાધકને તપથી ુ ુ ં પણ, ચલાયમાન કરવાj ું જ ~j ું કામ છે એવા એ કામsોધાJદ સમથ શ8ઓj ૂ ‡બીથી પોતાની સાધનામા ં ઉપયોગી થઈ પડ/ એવી ર તj ુ ં આયોજન કરતા ં ુ વડ/ િવરા~ છે શોભે છે , મતલબ ક/ , એ સાધકને શીખવવાની પોતાની ચા\ર ૃ Qારા જ ા&ય છે . / કળા કવળ સદa_ુ tપા

69

[ ૬૧ ]

ુ એમ, કામનાન ે િનRય hખ_પ મોDમા ,ં sોધન ે પામરતા ઉપર , લોભને ુ ે ં ગ ં ાJદમાં, મોહને a_સવામા ં અને મRસરને તો સRસ ,ં મદને ઈWટની સમથતામા  ૃ પોતાનાથી ચઢ યાતા Žાનીની બરોબર કરવામા ં લગાડ દઈને, એ •િnઓની ૃ ુ ે િમNમા ં ં પલટાવવાની અને શ8ન િવષમતાj ું શમન કરવાની, િવષને અ[તમા ુ ુ -ુ Jહતાથ કર આપીને ી સદa_ુ સદ€ વ સ રહ/ છે . _પાતરની યોજના [[Å ૫. “ ‰યાર/ ~વી ર તથી, ~ હો નામ, હોજો ગમે ત,ે ુ H ુ ~ એક, તને નમતે ! ” વીતદોષકષ / એવા હમતિવત િવH,ુ ~ સવદા  સRયધામ, ે ભદŽાન િવગ"લત કરો, ી a_ુ  ¡નામ. “ ‰યાર/ , ~વી ર તથી, ~ હો તે , ગમ ે ત ે નામ હોજો , ( પર ં \ ુ ) ુ ~ એક H ુ ( છે ), તન ે ે ( જ ) નમત ે ! ” એવા ~ સવદા વીતદોષકષ  / ે સRયધામ હમતિવત િવH,ુ ી  ¡નામ a_ુ ( સવ સાધકોના ) ભદŽાન ( ને ) િવગ"લત કરો !

70

[ ૬૨ ]

ુ a ુજરાતના રાA tુ મારપાળના ં Jર િસ–ધ §ન આચાય  ી હ /મચ {h ુ / ય છે ક/ મહાિશવરાNીના પવ¸ િનકટના a_સમાન સલાહકાર હતા. એમ કહવા ૂ ભગ વ ાન સ ોમ ન ાથ મ હ ાદ / વ ન ા C જન મ ા ં એ ક વ ાર ર ાA ન ા ક હ / વ ાથ ી / ં ુ હમચ{hJર6 પણ હાજર રiા હતા તે કારણે એમની સામે §ન સમાજમા ં કªર ુ ે સદભમા ં  ં ઉદાર"ચn hJર6એ ે રોષ કટÏો, તના ~ િસ–ધ વચન ક° ,ું તનો Ò છે . એમના કથનનો સાર એ હતો, ક/ કોઈ પણ થળે , કોઈ પણ અહœ િનદશ ે ે, સવ કારના રાગ-QષાJદ ે સમયે, અને કોઈ પણ નામઠામ દોષો ~ના વીતી, પરવાર , નWટ થઈ ગયા હોય, એવા H ુ અથા  \ ્ મહાન સRRવ , સદ€ વ ં ે પાN છે , અન ે િશવતRRવ એવા જ સRવની સŽા ં ે , નમકારવદનાન છે , તથી ં દાય-ભદ ે ન હોવો ઘટ/ , કમક / / એવા ભદનો ે આરાધનામા ં કોઈ પણ સ આIહ, ે ે ઊપAવે છે . એ• ુ ં હમચ{ / ં ~વા ઈતરધમ† આચાય¸ લોકો વચે નાહક વરઝર ુ ે ું ~ પાવનકાર , િવH ુ a_તRRવ ે પણ વખાણ છે , તે, સવ સાધકોના ભદભાવોના વળગાડનો સવથા  નાશ કરો ! ે ં ં “ ભદŽાન ” શ…દ અહœ મહRRવનો છે . શાEોએ સસારના Vયવહારમા ં પાચ ે વતતા ે ે , ૨. 6વ કારના ભદો બતાવલા છઃે - ૧. 6વ અન ે ઈ›ર વચનો  ે , ૩. જડ અને ચતન ે ે , ૪. જડ પદાથનો અને જગત વચનો વચનો  પરપરનો, ે . સવ  માનવ -Vયવહાર આ પાચ ં ભદોના ે અન ે ૫. ઈ›ર અન ે જગત વચનો વીકાર ઉપર ચાલ ે છે , પરં \ ુ ~ન ે પર માથ  સાધવો છે , ~ન ે }ુ ઃખભાવથી ે ે મનોમય એ સવ  ભદભાવોન ે ે સવની 6વતા ં 6વત Œટકારો ખપ ે છે , તણ  એકમાN  ¡_પતામા ં ઓગાળ દઈને, પોતે વય ં એ  ¡ જ હોવાનો િનlય ુ ુ ે ે ાર…ધ [જબ કરવો રiો, અને બાiપણે Vયવહારમા ં એ ભદન અjસરવાની ે / છતા,ં એણે 3તરમા ં એ સવ ભદન ે ે િમ­યા Aણીને તનાથી ે ચWટા કરતા રહવા ુ , અસગ ં રહવાની / [gત આવડત િસ–ધ કરવી રહ .

71 [ ૬૩ ]

ુ ે એ ~ ભદŽાન , ત ે સમથ સદa_તRવના શરણ િસવાય કોઈપણ કમ  ક/ ે નથી, ને તે િવગ"લત થયા િવના RયD ઉપાસનાથી િવગ"લત થઈ શક/ તમ ુ ુ hખભાવ _પી  ¡નો સાDાRકાર કદાિપ શ¶ નથી. એ• ુ ં એ સમથ  a_તRવ સવ સાધકોની વહાર/ ધાજો ! ૬. ં -ે પથ ં ,ે કદમ-કદમે, બીક તો કઈક ં પથ લાગે, ુ િNિવધ ચલને, QQના ં છ શ8ના Îડ Aગે, ુ / , \ત ૂ  ~નો િવરામ, {„Wટપાતે પરમ hખદ / કરતા અભય ભરતા, સદa_ુ  ¡નામ ! સહ~ ુ ુ ે ) પથ ં -ે પથ ં ,ે કદમ-કદમે કઈક ં ( મjWયમાNન બીક તો લાગે, ષ:્ શ8ના ુ / {„Wટપાતે  ¡નામ સદa_ુ ં િNિવધ ચલને QQના Îડ Aગે, સકલ પરમ hખદ ે \ત ૂ  િવરામ કરતા સહ~ અભય ભરતા ( રહ/ છે . ) તનો ુ ે 6વનના Rય ે ક પ ંથ એટલ ે ક / D ે Nમા ં, કશા’કની ને મj WયમાNન ે નJહ થાય તો ?........” કશા‘કની “ આ થશે ક/ તે થશે ? આમ થશે તો ? તમ ુ ુ ુ જનને પોતાની ં ને કઈ ં , બીક તો કાયમ રiા કરતી હોય છે . [[Å એવી કઈ ં સાધના, ઉપાસના, કમ ક/ ભfgત પરRવે એક ક/ બીA કારની પણ, આશકા ે નથી, ને એ સદ€ વ રiા કરતી હોય છે . એમ, માનવીના 6વને કદ પણ ચન ૃ Nણ aણોની ુ ે ભયભીત 6વન વીતાવતો રહ / છે . tિત બનલી છે , કામ, sોધ વગ ે ર/ ~ છ JરC ુઓ 6વડાન ે ઘ ે ર રહ / લા છે , ત ે મના ં "ચn ઉપર થતા ં ુ ખળભળ ઊઠ/ છે , ને આિધ ( માનિસક ) Vયાિધ આsમણોને લીધે એ Nણ aણો ( શાર Jરક ) તથા ઉપાિધ ( બાi આપિnઓથી ઊપજતી ), એવી Nણ કારની અવથાઓના આકારો ધારણ કર/ છે .

72

[ ૬૪ ]

ુ ુ ે ં તમની ઝપટોન ે પJરણામ ે , hખ}ઃખ સŽક QQં ભાવો _પી ખા© -ખા© કરતા Îડ ( મગરો ) "ચnમા ં ઊભરાતા રહ / છે . એ કાર/ માનવ6વ ુ ુ ે ં ે કલશસતાપના ઉQગથી [gત તવા પામતો નથી . એવી મહા }ઃખદ િવકટ ુ ુ ુ ે આશરો કોનો હોઈ શક/ છે ? એકમાN પરમાRમા-પરમ›ર ે પJરfથિતમાં, [[Åન ુ / ક/ , એ પરમતRવનો એક જ સદ‚પાત ં વ_પ \_તRવનો જ, કમ ( - સ ં =સાર ર તનો, બળ, દ‚પાત-{„Wટપાત ), ત ે નો એક જ t ૃ પાકટાD , આ બધા ઉપ{વોનો નાશ કરવા સમથ છે . એમ, એકમાN  ¡વ_પ સદa_ુ તRવ જ, ૃ ુ ં ૂ  hખભાવથી / "ચnને સકળ એટલે ક/ સCણ ભર દનારા સહજ tપાકટાDથી , આ ં સવ  ભયોનો તથા રાગQ ે ષાJદ Iા હોનો સ હાર કર ન ે , સાધકન ે સવ  કાર/ ૃ / ું રહ/ છે . એને િનભય અભયદાન દ\ ા%&ત,  કરવા સમથ છે , એવા tપાકટાDની એ સાધક 6વાRમાનો એકમાN તરણોપાય છે . ૭. ુ ં ,ુ / છે Jદનદ પથન,ે તે નJહ તો hધાL ૂ hઝાડ તે ઢકાય ,ે અગનં અગન-દ વડો, દ વડો, દાખવે ક´ ક આŒ,ં દ વો ઝ™ ૂ ,ે િતિમર મહœયે મહœય,ે લાગતો શ…દ કામ, કામ, તે નહોતા,ં ~ વગત શરz શરzુ,ું તે a_ુ  ¡નામ ! ુ ં ુ / / છે , ( અને ) તે નJહ ( હોય ) તો hધાL ( વટ/ -માaન  ુ ે ) Jદનદ પથ દખાડ ૂ ે છે ), ત ે ( પણ ) ઢકાય ં ે , અગન-દ વડો કઈક ં ( ને સહાર/ માગ hઝ આ¯ ુ ં ( ે / ) દ વો ઝાય ૂ ે, િતિમર મહœયે ( તોયે ) દાખવે ( તો છે જ ), ( અને, છવટ ં ુ ) તય ે ે માગની  Jદશાનો િવચાર કરવામા ં ) શ…દ કામ લાગતો ( હોય છે . પર\ ન હોતાં, ( ~• ું ક/ વ&નકાળે ) વ-ગત ( 3ત‰યિત_પી ) શરz ુ ં ( હોય છે ), તે ( જ )  ¡નામ a_ુ ( હોવj ું Aણ• ું ).

73

[ ૬૫ ]

ં ે કાય -Vયવહાર કોઈને કોઈ ‰યોિતને , સસારનો ( AIતકાળનો ) Rયક ૂ  ‰યોિત બાi ‰યોિતઓમા ં એટલ ે ક/ કાશન ે સહાર/ જ થાય છે , ~મા ં hય િસ–ધ  ે Wઠ છે . એ ન હોય Rયાર/ ચ ં{મા એની ગરજ સાર/ છે . એની ે ગરહાજર મા દ વાના અજવાળામા ં માણસ પોતાj ુ ં કામકાજ મયાJદત કDામા,ં  ે ે ‰યાર/ ન હોય , Rયાર/ વાણીના આશર/ ( ક/ ~ને તોય ે કર ક/ તો છે જ . તય વણની સમજણ_પી ‰યોિત કહ શકાય ત ે નાથી ) યે , પણ મj ુWયને ુ ંુ ભસ\ ું હોય ક/ કોઈ 3ધારામા ં પણ માગદશન   મળ શક/ છે , દાખલા તર ક/ tત» ં પણ સાદ સભળાતો હોય , ત ે Jદશામા ં એ અવાજન ે આધાર/ Rયા ં જઈ પહ˜ચી ં ,ુ ( વ&નકાળે , ‰યાર/ આમાના ં શકાય છે . પર\ કશાનો ય ે િન{ાવથામા ં ) ુ ~ “તર‰યોિત ) વડ/ પોતાનો ( AIત સમાન આધાર ન હોય, Rયાર/ , મjWય RયD Vયવહાર ) કર શક/ છે , એ વગત અથા\  ્ સવ ¼ ૂળ અજવાળાથી પર એ• ુ ં ~ 3તર -અજવા ં છે , ત ે જ સRય આRમ‰યોિત છે , અન ે સવ  બાi / કાશોની ભાસમાનતા પણ, કવળ એ આRમ‰યોિતને આધાર/ જ થવા પામે છે . એજ સ\ ્ છે , એજ "ચ\ ્ છે , એજ Žાન ¡ છે . િન{ાવથામાં, ‰યાર/ વાણી સJહતની કોઈ પણ બાi ‰યોિત િવmમાન ૃ નથી હોતી, Rયાર/ વ&નકાળે વ&નh„Wટ કયા કાશન ે આધાર/ 6વાRમાને / આવી પWટ દખાય છે ?

ં ં િનRયિનરતર કાશના વય‰યોિત આRમાન ે જ

આધાર/ . એજ સવ ‰યોિતઓનો ‰યોિત છે . એના િવના બધી બાi ‰યોિતઓ ુ િનરથ  ક , Vયથ  થઈ પડ / છે . એ 3તર‰યોિત ક / ~  %–ધગત ચ ે તના ક/ ે ે a_ુ કહો, ક/  ¡ કહો, એજ Aણવાપણા અથા\  ્ “ ભાન ” _પે વત¸ છે , તન સવ ‰યોિતઓj ું િનRય સRય અિધWઠાન તRવ છે . ૃ ુ ં હદારdયક ઉપિનષદના ચોથા અ–યાયના NીA ખડમા ,ં યાŽવU¶ [િન ં ે આ િવષય િવગતે િવચારાયલો ે છે . અને જનક રાAના સવાદ_પ

74

[ ૬૬ ]

૮. મારા ~વો જડધી, ૂ , ઢ˜ગી, જડધી, મમતી, મમતી, Zત ઢ˜ગી, માદ , માદ , ુ ં અધન, િવaણોની વળ દ ઘ યાદ , ં સકારોમા સRયે તન ે ે રિત થવી ! અહો, અહો, િવમયોનો િવરામ ! આlયના ઉદિધ ભરતા, ભરતા, તે a_ુ  ¡નામ. ૂ , ઢ˜ગી ( ને ) માદ ( - એટ ું જ નJહ મારા ~વો જડધી, મમતી, Zત ુ ં રોમા ં ( યે ) અધન ( છે ), વળ ( ~ના ) િવaણોની પણ ~ ) સકા યાદ દ ઘ ે ,ે સRયે રિત થવી ! અહો ! ( એ તો ) િવમયોનો િવરામ ( છે ), ( - એવા ) તન ુ ુ ( તો સદ€ વ એવા ં ) આlયના ( એકલ-દોકલ ં ુ )  ¡નામ a» ( છે . પર\ પરાsમ નJહ, પણ ) ઉદિધ ભરતા ( હોય છે . ) ુ મારો જ દાખલો લઈએઃ Š ુ ં ક / વો Œ ં ?  %–ધનો જડ , હઠ લો, Aતને ે ં કરનારો ડોળઘા,ુ ને એદ , એટ ું છતરવાના વભાવવાળો, Aત Aતના દભ ુ ુ ે Aતની Ìમણાઓ મારામા ં CWકળ જ નJહ, અનક છે , ન ે મારા અવaણોની યાદ કરવા બ ે સીએ , તો ત ે ઘણી લા ં બી થઈ Aય ! એવો, અિવmાના ં 3ધકારમા ં રાચતો , સ સાર ભાવોથી સાર પ ે ઠ / ભર/ લો , અ–યાRમિવmાનો / ે અનિધકાર , એવાj ુ ં કUયાણ થવાની આશા કવી ર તે જ રાખી શકાય ? તમ ે ે આRમોિતના સRય પથ ં Rયે ીિત ઉપ6, એ તો, ખરખર / છતાં, એવા મનય / ગજબની આlયકારક ઘટના કહવાય , કરામતની એ કમાલ છે , અશ¶ વ\ ુ  શ¶ બની છે ! ુ ુ ે હાથે ં ,ુ એમ થાય તમા ે ં નવાઈ પામવા ~• ુ ં L ુ ં છે ?  ¡વ_પ a»ન પર\ એવી અAયબીઓ માN એકલ-દોકલ થાય છે એ• ુ ં નથી, બલક/ એ તો આવા ુ ઊભરાવે છે . એવો અદHત ુ ુ ૂ છે , a»તRવનો ચમRકારોના સ[{ો મJહમા.

75

[ ૬૭ ] ૯. સકલ, સમધી ~ની પાદNયીથી, ં પચપિn પાદNયીથી, ુ ,ે તRવે  ¡ે િવ"લન કરતા, સાવ ે ,ે \ર ય સાવ છUલ તે ઓમકાર/ Vયવિસત મન,ે –યાયતા ં આRમકામ, ુ ુ  ¡નામ. પામે છે ~ પરમ પદન,ે તે a» ં ે છક ે છUલ ે ે સમધી ( મહાRમાઓ ) ~ની પાદNયીથી સકલ પચાપિnન ુ ે (એટલ ે ક / )  ¡તRવ ે િવલીન કરતા ( રહ / છે ), ત ે વા ઓમકાર/ \ ર ય આ&તકામ (મનીિષઓ ) Vયવિસત મને –યાયતા ં ~ પરમપદને પામે છે , ( એ ું a» ુ ુ ( તRવ ) છે . / પદ જ ) “ ¡” કહવા\ સમધી =

ુ વગર ે / કiા છે તેવા ~ને ગીતામા ં fથતŽ, fથતધી, [િન

ુ ં સાધનસપ મહાRમા C_ષો . પાદNયી, ત ે ઓમકારના ં Nણ ચરણો , અથવા ં ં મહાHતોના ૂ ં િમણો વડ / ઊપ~ ું માNાઓ અ, ઉ, ન ે [ ્. પચાપિn = પાચ ુ ં ૂ  સકળ િવ›, \ર ય એટલે એ Nણે માNાઓના સરવાળા _પ ~ ચોથી, સCણ ે ં ઓમકાર_પ સાDી વ_પતાની માNા, ક/ ~ પરમ›રની સŽા છે . Vયવિસત મને , એટલે , એકાI "ચnથી, –યાયતા ં = પરમપદ =  ¡વ_પતા.

એj ુ ં –યાન ધરવા વડ / કર ન ે ,

76

[ ૬૮ ]

ુ ે ૂ પાચ ં સકળ િવ›ની ઉRપિnનો િવવક‘Sથી િવચાર કરતા ,ં એના ં [ળ ુ ં [ળ ૃ ૂ ં મળે છે , અન ે મહાHતોj ૂ ૂ કવળ / મહાHતોમા આRમા છે , ~મ ક/ C­વી ુ ં , વા¤ ુ આકાશમાથી ં , જળ અf‚નમાથી ં , અf‚ન વા¤માથી ં એને ઉપ6 જળમાથી ુ ં ઉપ‰¤ ુ ં છે . પારમાિથyક કUયાણના ²જŽાh ુ એવા ‘Sમાન આકાશ આRમામાથી ુ ુ ુ ે રા‚યશીલ [[Åઓ ં ં ં િવવકવૈ આવો લયsમ ઓમકારની માNાઓના સબધમા ુ ુ ુ ઓમકારના પરમ›ર ે પણ કર/ છે . એ ર ત ે એકાI"ચn ે –યાન ધરત ે , [[Å પદમા ં fથર થાય છે , અને વ_પની િનRય સતાને પામે છે . પરોD આRમદશ  નની , એટલ ે ક /  ¡ કઈ વ\ ુ છે એ નો ક ં ઈક ƒયાલ / , લયની િસS Jsયાઓમાની ં ઊપ~ ત ે માટની એક , માNાઓના લયની ે છે . ઈ›રની સŽા ં ઓ[ ્ છે . એનાં Nણ ચરણો, ક/ Jsયા, - એનો અહœ ઉUલક / ~ માNાઓ પણ કહવાય છે , તે અ, ઉ, ને મકાર છે . આ Jsયા વડ/, અ-કારનો ે ે રહ/ ઉકારમાં, ઉ-કારનો મ-કારમાં, અને Nણવનો ઓ[-્ કારમા ં લય કરતા,ં શષ ુ / ં ૂ  ઓમકાર _પ માNા, ક/ ~ છે ઓમકારની “ચોથી” અથવા \ર ય કહવાતી સCણ ુ ુ ુ સાધક ં અય Nણની સાDી_પ ઈ›રવ_પતા છે . સયિમત "ચnવાળો [[Å / ં ૂ  {Wયમાન એક"ચn બનીન ે લયsમ વડ /, અ, ઉ, અન ે [ ્ વડ / કહવાતા સCણ ૃ ં ે પરમ›ર ¡વ_પ ે ે જોઈ શક/ છે . એવો ~ ઓમકાર, એj ુ ં –યાન h„Wટ પચન ધરવા વડ / કર ન ે , ~ન ે એક માN પોતાની અRમવ_પતા િસ–ધ કરવા િસવાયની કોઈ કામના નથી રહ એવો આ&તકામ જન, એનો સાDાRકાર કર/ છે , ુ ં a_પદ ુ ે ે જ તમે “  ¡ ” કહવા\ / એવી ~ પરમ  ¡વ_પતાની fથિત, તન Aણો.

77 [ ૬૯ ]

ૂ ં સમા©, ધીર/ ધીર/ , લયsમથક , લયsમથક , 3aઠામા ં ે શમા•,ું એ 3aઠૂ / અચરચર,  ¡ાડણી અહœ ને અહœયા ં અમર 6વતા,ં થઈ જવાનો િવરામ, િવરામ, ુ ~ ¤fgતથી સહજ, ભજતો, ભજતો, તે a_ુ  ¡નામ ! Ò કરલો / ધીર/ ધીર/ , ( ઉપર ~નો િનદશ છે તે ) લયsમથક ( થમ ) Šુ ં ૂ ં સમા© ( Œ ં અને ) તે 3aઠૂ / અચરચર  ¡ાડણી ં ે 3aઠામા ( ને ) શમા• ુ ં ( ુ Œં, ) ( એમ, ) ~ ¤fgતથી સહજ ( પણે ) અહœ ને અહœયા ં 6વતા ં ( 6વત જ ુ ) અમર થૈ જવાનો િવરામ ( ા&ત થાય છે ). તે ( ¤fgતવ_પ )  ¡નામ a_ુ ( ને, Šુ ં ) ભજતો ( રŠુ ં Œં ). ૂ = 3aઠો

ુ ૂ માN કહ / ું છે , તે. મjWયના શાEોમા ં ~ને 3aWઠ મતકમા ં

ુ / ું 3aઠા ૂ ~• ુ ં નાનક‹ુ ં %–ધથાન રહ , 3તઃકરણ. Rયા ં આRમચૈતયj ુ ં ાકટÏ ે ં હોવાj ુ ં કહવામા / ં આવે છે . ~ લયsમોની થ\ ુ ં હોવાથી, આRમાનો વાસ તમા વાત થઈ, એ રાહ / મનન કરવાથી , માણસ પોતાના 6વાRમાન ે થમ એ ુ ં આRમવ_પે કJ{ત Ë 3તઃકરણ aહામા કર દઈ શક/ છે . તે પછ આગળ વધતા ં ૂ  સ ચ ર ા ચ ર જ ગ ત ન ે પ ણ ક / વ ળ આ R મ  વ _પ ે A ણ ી લ ઈ ન ે , ત ે સ ંC ણ ુ 3તઃકરણમા ં શમાવી , શાત કર દઈ શક/ છે . એ મનનની ¤fgત એવી તો બળ છે , ક / ત ે ના વડ / 6વાRમા 6વતા ં-6વત અમર થઈ જવા_પી ( સાધનની ) પરાકાWટામા ં પહ˜ચી શક/ છે , ક/ ‰યા ં સવ સાધના િવરામ પામે છે , શાત ને સાથક  થઈ Aય છે .

78

[ ૭૦ ]

ૃ ુ ¤fgત ુ ં ં / સદa_ુ વ_પ જ છે , કમ / ક/ આ સસાર િન•િnની અદHત  ¡સદશ ુ Å ુ ન ુ ે ત ે મના Qારા જ ા&ત થઈ શક / છે . ત ે થી , એવા એની કળવકળ [ [ ુ ુ ે જ “ભYુ ં” Œં, એટલ ે ક/ વ»પŽાનની િસ%–ધ કા~ , Š ુ ં તો સદ€ વ a_તRવન ે ં તમય થઈને રŠુ ં Œ.ં કમ / ક/ , તમ ે કરવા વડ/ જ, આ {યમાન અનત ં તનામા ૂ  ¡ા ંડોની  ે ણીj ુ ં પય  વસાન ક / વળ h ’મ આRમતRવમા ં થઈ શક / . એવો ુ ુ ુ ુ ે જોવી પડતી નથી, a_તRવનો મJહમા છે , ક/ મોD માટ/ મરવાની રાહ [[Åન ૃ / / મોDની ા%&ત એની tપાથી ે ે સહજપણે થઈ Aય છે . ને સદહ તન ૧૧. ુ છોડ દ/ , મન ! મરકટપzુ,ં આણ દ© Œં a_ની ! ુ ુ ને ભાગી A 6વ લઈ, અહ ં ! છે }હાઈ a_ની ! ૃ ુ ં RવJરત કરતી, દ ઘ છUલા ે \Wણા h–ધા ણામ, નાસી ~ના ભય થક જતાં, તે a_ુ  ¡નામ ! ુ ૂ દ/ ! મન! ( Šુ ં ) a_ની આણ દ© Œં ( તને, ક/ ) ( તા»ું ) મરકટપz ુ ં [ક ુ ુ ( છે ), ( \ ું પણ ) 6વ લઈ નાસી A! ( ને અહ ં ! ( તને પણ ) a_ની }હાઈ ૃ ૃ ) h–ધા ુ ં ~ના ભય થક ભાગી જતા,ં છUલા ે અર/ , ) \Wણા ( ~વી હઠ લી •િn દ ઘ ણામ RવJરત કરતી, તે  ¡નામ a_ુ ( હવે માર વહાર/ છે ! )

79

[ ૭૧ ]

ે પોતા પરRવે પDપાતની {„Wટ ભવોભવથી સજડ થતી આવલી હોવાથી, કોઈ પણ બાબતમા ં Šુ ં મારા પોતાના Rયે તટથતાથી જોઈ શકતો નથી. અને ે માર Aતન ે છતરતો રŠુ ં Œ ં. મારા પારમાિથyક કUયાણના Çમાં પણ આજ ુ ૃ ં સાદન કરત ે અહકાર ં હક કત લાa ુ પડ / છે . ~મ ક/ “તરL%–ધના , \Wણા , ુ ે / િવaણોમાથી ં Êટવાના યRનમા ં પણ , માનિસક કાયરતા, માદપz ુ ં વગર ૂં Adય ે અAdય ે , એ બધાન ે Š ુ ં સાર પ ે ઠ / પોષતો રŠ ુ ં Œ ં . આ [ ઝવણભર ુ ુ ુ / fથિતમા ં સદa_નો સહારો, મારા }aણોના દપણ ~વો  સમો બનીને, Šુ ં ખરખર ે હોવાj ુ ં પWટપણે મને ભાન કરાવીને, મને અહકારાJદ ં ં ં Œં તવો િવટબણાઓમા ુ ં છે . ઉગાર/ છે . એ• ું ~ a_પદ , એ  ¡ની જ સŽા ૧૨. ઊગામલા ે ખડગસમ એ, ભીષણRવે ભર/ છે , ૃ ુ આJદ પળે છે , ધાક/ એની રિવ, શ"ચપિત, શ"ચપિત, [R¤ ખોપરામ,, તો યે Nાતા ! અિમતશરzુ અિમતશરz,ું આત}ઃ  ુ ખોપરામ ૃ ને મા%…ધ છે , તે a_ુ  ¡નામ ! ે અ[તમય ે ખડગસમ એ ( મોટા મોટા દવોન / ે પણ ) ભીષણRવે ( ભયથી ) ઊગામલા ૃ ુ આJદ ચર/ છે , તોયે , એ Nાતા ભર/ છે , એની ધાક / રિવ , શ"ચપિત [ R¤ ૃ છે , ત ે ( જ ) a ુ_ અિમતશરz ુ ,ં આત  }ુ ઃખોપરામ , ન ે  ે મા%…ધ અ[ તમય  ¡નામ ( છે ). શ " ચ પ િ ત -Æ { , ( મ ે ઘ ન ો દ / વ , N ા ત ા = ભ વ ભ ય થ ી ઉ ગ ા ર ન ા ર , ુ ુ ં }ઃખન ે શાત કરનાર, મા%…ધ ે આત}ઃખોપરામ = }"ખયાના = મનો સાગર.  ુ

80 [ ૭૨ ]

ં ં ં ક° ું છે ક/ અહœ ઉપિનષદના એક મNની છાયા છે .  ¡j ુ ં વણન  કરતાRયા ે ૂ  , મઘ ે , વા¤ ુ વX ઉગામીન ે માથ ે ઊભલા એના શાસનની ધાકના મા યા hય ે / ચડ ં શfgતઓ પોતપોતાના કામમા ,ં કદ પણ માદ ક/ આળસ ન વગર કરતાં, સદ€ વ મયા રહ / છે , અને વય ં યમરાA પણ એના શાસનમા ં સદ€ વ દોડાદોડ કરતા રહ / છે . એ  ¡ જ 6વાRમાનો તારણહાર છે , એને ભવભયથી ૃ ૃ મય મ ે ે , એજ એની ઉગારનાર છે , ને મનો અ[તમય સાગર છે , એ અ[ ત મીઠ ધાક છે , ક/ ~ની ઉપરવટ કોઈ થઈ શક\ ુ ં નથી . એ વય ં   ¡વ_પ ુ a_તRવ જ છે . ૧૩. ુ ુ ુ , મારો યે તે a_ગણ , ગણે દn ~ને a»ઓ ુ ,ે તય ુ ુ , ે સવ¸ a»ઓ મોટા Žાને Žાન,ે વયવય-અjભવ Žાની, Žાની, દાની ખ"ચત, ખ"ચત, પણ ~મા ં સમાયે તમામ, ુ ુ  ¡નામ ! એ સૌ પદ, પદ, તે કરJટ પગ ું સદa» ુ ુ દn ~ને પોતાના a_ઓ કહ / છે , એ મારોયે a_ગણ ( છે ). Žાને, વયે ( ુ ુ ુ ે ~ ( મારાથી ) મોટા હોય, તે યે ( માર/ મન ) a»ઓ ( જ ) છે . ને ) અjભવ ુ ુ જન છે ), પણ એ બધા ં જ ે / પણ ) ખ"ચત ( માર/ મન a» Žાની, દાની ( વગર ુ ુ ) પદ ~ની 3દર શમાઈ Aય એ• ુ ં ~ કરJટપગ ુ ં , તj ે ુ ં નામ છે  ¡a» ુ ુ. a» ખ"ચ = ચોÑસ પણે, કરJટપગ ું = હાથી પગુ.ં

81 [ ૭૩ ]

ુ ુ ુ ુ ુ ુ દnાNય ે ે પોતાના ~ ચોવીસ જો a»ઓની વાત કર એ તો, a»ઓના a» ુ ુ ુ ુ લ‡ / છે , તે બધાન ં ે Šુ,ં એમને યાયે, મારા પણ a» ે ું Œ.ં વળ “ a»ઓ ” કહલા ુ ુ ં મોટા હોય, તય ે ે શાEોની આŽાjસાર , ~ મારાથી વય, િવmા તથા અjભવમા ુ ુ ” છે . વળ –યાનપરાયણ સતો ં અને દાનવીરોને પણ ખ"ચત માર/ મન “ a» ં ં [ tૂ ુ ં Œ ં . એ બZ ુ ં ખ_ ં, પરં \ ,ુ ~મ સવ (અવયમ ે વ ) Š ુ ં a ુ»ુ ની પ fgતમા ુ ુ ે ુ ં એક a»પદ ાણીઓના ં પગલા ં હાથીના પગલામા ં સમાઈ Aય, ત• જો મને ુ ુ ું છે , ક/ એ છે , ૂ , ક/ ~મા ં આ બધા ં જ ગ»»પદો / Cછો સમાઈ Aય, તો માર/ કહવાj ુ ુ . એક માN  ¡વ_પ સદa»પદ ૧૪. ¸ ~, મહા વા¶સાર, રા~ _ડો Šપદગભ વા¶સાર, ું ુ જનના, અUપતાના Šકાર તે ¶ા,ં ને ¶ા ં અધ ું , ુ પદમા,ં [ઢ ૂ “ Šુ ં ” નો દમામ, सोहम ् કરા / િવધ દમામ, ુ ુ  ¡નામ. પUટાવી દ/ પશમ શા, તે a»  "ણ શા, Š ુ ં-પદગભ ¸ ( રહયમય ) ~ _ડો ( કUયાણકર ) મહાવા¶સાર રા~ ( ુ જનના અUપતાના Šુ -ં કાર ¶ા ં ! પશમ"ણ શોભે છે , ) તે ¶ા ,ં ને અધ શા  ુ ુ [ઢ ુ ( ૂ Šુ ં નો ( એ ) દમામ ( -ખોટો આડબર ં / િવધ  ¡નામ a» ) सोहम ् કરા ં Žાન સપ ) પદમા ં પUટાવી દ/ ( છે ).

82

[ ૭૪ ]

ં ુ “ Šુ ં ” પદના ઉચારણમા ં બે સકત ં / રહલા / Šુ -ં Šુ ં તો બધા બોલે છે . પર\ ં , ને બીજો આછકલો અિવmાજય. પહલો / સકત ં / , છે , એક રહયમય Žાનસપ ે તે આRમŽાનજય સવાRમભાવની {„Wટના, વદોના “ તે \ ું છે , ” “ Šુ ં  ¡ જ Œં  ં ” – ઈRયાJદ મહાવા¶ોની િવચારણામાથી કટતા, પોતાન ે સવ_પ  , સવન  ે / પોતા_પ, તથા ઉભયને કવળ  ¡વ_પ Aણતા ઉRકટ ભાવનો છે . અને બીજો / ં ે ૂ ૂ માણસ “ Šુ ં ” નામે છે , દહ–યાસમય સસાર Šુ ં નો , ક/ ~મા ં િવવકLય [ઢ ુ , અ[કનો ુ ુ ુ , અ[કનો ુ ુ અ[ક બાપ , અ[કનો CN પિત , વણ¸ આ• ુ ં તથા અ[ક ુ ૂ પLવ\ વયj ુ ં ~ શર ર છે , તે “ Šુ ં ” – એવા ¼ળ ્ ભાવથી Šુ ં – Šુ ં કર/ છે , તે ે સાDા\ ્ મોDQાર વ_પ Šુ ં ¶ા,ં ને ¶ા ં આ પામર અહતા ં ! આ બનો ે મળ ે પલો ં ુ ~વી ર તે એકમાN પશમ"ણ ન જ ખાય. પર\ જ એવો હોય છે ક/ ~ના પશ  ે ં વડ/ લોઢાj ુ ં સોનામા ં પJરવતન ર તે,  ¡ ~ની સŽા છે  થઈ Aય છે , તવી ુ ુ માણસ એવા a_નો એવો ભાવ છે , ક/ , માN પામર Šુ ં ને જ Aણનારો અધ ુ અહતાj ું ં ં પણ જો એj ુ ં શરણ લ ે , તો એના સસગન  ે »ુ ડ / તાપ ે એની Å { ું ં પણ ભદાઈ ે દમામદાર ભાસ\ ું tડા Aય. ને તે, મહાવા¶ોના સાર_પ સોહ[ ્ ( ત ે  ¡ Š ુ ં Œ ં ) ના િવશાળ ભાવમા ં પલટાઈ Aય , ક / ~મા ં એ પોતાને  ¡વ_પ જ Aણવા લાગે.

83

[ ૭૫ ]

૧૫.

ુ ં કઈ ં કર/ છે , વા­યે %–ધ ગગન ચગતી, હ˜શ કઈ કાયાની ને મનની {ઢતાથી, િતિતDા ચર/ છે , ુ ું, સવ ભાસે નકામ, તાપે થઈને ઉલ:ું-hલ: Rયાર/ ધૈય¸ મન fથર કર/ કર/ , તે a_ુ  ¡નામ ! ુ વા­યે, ગગન ચગતી %–ધ ક´ ક´ હ˜શ કર/ છે , ( ને ) કાયાની ને મનની ુ ુ ં નકામ ં ુ ‰યાર/ ) તાપે થઈને સવ ઉલ:ુ ં hલ: િતિતDા {ઢતાથી ચર/ છે . ( પર\ ભાસે Rયાર/ હ/  ¡નામ a_ુ , ( મા_ ં ) મન ધૈય¸ fથર કરજો ! તાપે =

ં ે , આપિnઓ ‰યાર/ આિધ, Vયાિધ, ને ઉપાJદ_પ સતાપો , કલશો

/ આવી પડ/, Rયાર/ , નકામ = િનરથક લાગે, Rયાર/ .  , નીરસ, ભાસે = દખાવા ‰યાર/ તબીયત સાર હોય , તનમનની સવ  વાત ે સરખાઈ હોય , Rયાર/ ુ %–ધ કUપનાઓના આકાશમા ં ચગતી, વ_પŽાનના મોટા મોટા મનોરથો ઘડ/ ુ ુ ે / ે છે , ને એ હ˜શમા ં ને હ˜શમા,ં નાનાિવધ શાર Jરક ક/ માનિસક hખ}ઃખો વગરન પણ ઉRસાહથી સહન કય¸ Aય છે . ં ,ુ હ /  ¡વ_પ a_ુ ! પર\

માર આપને ાથના છે , ક/ ~ સમયે, એવી 

સરખાઈ નWટ થઈને િNિવધ તાપ આવી પડતા,ં એ બZ ુ ં શાણપણ ઊડ Aય, ૂ ં રસ ઊડ એ મનમાયા ં [Uયો અવળા -ં સવળા ં થઈ Aય, એ બધી હ˜શોમાથી ે ે સમયે, એવી ર તે િવÓળ બનલા ે Aય, ને બ}ુ ં નકા[ ુ ં લાગે, તવ મારા "ચnને, ૃ કરજો. કમક ુ ુ ં h{ઢપણ ે થાિપત રાખવાની આપ tપા / / ધૈય અથા\  ્ સદ%–ધમા ુ ુ ુ આપ િસવાય અય કોણ બલી ે થઈ શક/ તમ ે છે ? એવે િવકટ કાળે [[Åનો

84 [ ૭૬ ]

૧૬. ‘ િમ­યા સૌઆ, સૌઆ, જગત નથી કœ, કœ, સવ Šુ,ં  ¡ Šુ ં Œં ’,, ું , તદિપ વતન ં ન આV¤.ું ં ું ધા¤> ુ ઘzય વા¤  ે કઈ ે Rયાર ર/ ~ના સહજ વચન,ે સm ભદોપરામ , Rયા થઈ Aયે Aય,ે તે અયન ઈિત ઓ[,્ સદa_ુ  ¡નામ ! ં {યમાન છે , તે ) સૌ િમ­યા ( છે ),” ( “ આ ) જગત ( “ આ ( ~ કઈ ું છતા ં સરવાળે ) કઈ / ં ( જ ) નથી, ” “ સવ ( મા ં ) Šુ ં જ ( નÑર ~• ુ ં દખા\ ુ ં ે ( મ« ) વા¤ુ,ં ને ( મનમા ં ) સવ Œં ) ” “  ¡ Šુ ં Œ,ં ” ( એ• ુ ં એ• ુ ં ) ઘzય ં ુ ં ) વતન ં ન આV¤ ુ ં Rયાર/ , ~ના સહજ ધા¤ > ુ ( પણ ખ_ ં ) તદિપ ( એમાj  ે કઈ ે વચને અયન ઈિત ઓ[ ્ ભદોપરામ સm થઈ Aયે, ( તે ) સદa_ુ  ¡નામ ( સાચે સાચ  ¡ છે . ઉપિનષદોના ં બોધવચનો ~વા ક/ ‘  ¡ સRય, ને જગત િમ­યા છે , ’ ‘ Šુ ં જ ં Šુ ં જ Œં ’ વગર ે / , સાર પઠ ે / વાયા ં  ¡ Œં, ’ ‘ સવમા ,ં ને િવચાયા ,  ં સવ કઈ ુ ં ુ એમાj ં ુ ં કL ુ ં વતનમા ં આવ\ ું એટલે ક/ એj ુ ં મનન પણ CWકળ ક¤ > ુ હોય, પર\  ં કશાનો ઉપયોગ ન થઈ ન જણાય, મતલબ ક/, 6વનના વયવસાયમા ં એમાના / Cર\ ૂ ું જ રહ ગ¤ ુ ં છે . એવી મનમા ં િવમાસણ થઈ પડ/, શક/ , ને એ બZ ુ ં કહવા ુ ું હોવા છતા,ં એ / આ {યમાન જગત દખા\ ,ું ભાસ\,ું અને બધી ર તે અjભવા\ / બની શક/ ? જો Šુ ં  ¡ હો© જ, તો Šુ ં અUપŽ અને નાસવત ં છે જ નJહ, એ કમ / ? જો Šુ ં સવમા / ં હો©, તો મા_ ં ધા¤> ુ કL ુ ં યે થ\ ું નથી, અને કમ સવ કઈ  ં ખરખર / નJહ ધા¤ >ુ તો ઘz ુ ં ય થાય છે , એ• ુ ં બZ ુ ં કવી ર ત ે બની શક/

? એમ,

ુ ે ં રજ ં મનને ઘર ે /, 6વિશવના અભદ_પ આRમાjભવ ન થતો હોવાનો અRયત Rયાર/ , એ સઘળા બ ે દભાવj ંુ તRકાળ શમન થઈ જવા _પ ઓ[ ્ વ_પ પરાયણપદ ~ના સહજ બોધમય વચનો વડ/ ા&ત થઈ Aય, એવા સદa_ુ,  ¡વ_પ _પ જ છે .

85

[ ૭૭ ]

૧૭. ુ ં Ìાfતનાશે અzબમસ[ ,ું એક સપાm Žાન, ॄ#ाःम ક/ तवमिसj तवमिसj,ું તRવ Ad¤ ું માણ, ુ મતzુ ૂ ં અ–યાRમે એ અzબ ~ યNકામ , મતz,ું h’મ જો ર ઝે તો, તરત શીખવ શીખવે,ે ી a_ુ  ¡નામ. Ìાfતનાશે , ( જગતની સRયતાની Ìમણાનો નાશ થાય, Rયાર/ જ , ) ુ ું ~  ¡ાfમ ક/ તRવમિસ j ું એક ( માN ) Žાન સપાm ં અzબમસ[ ( ા&તVય ુ ું ે ુ ં તRવ Ad¤ ુ ં માણ ( સાથક ) છે , તj  થાય છે ). અ–યાRમે એ અzબમતz ૂ ં h’મ ~ યNકામ , ( તે ), જો  ¡નામ ી a_ુ ર ઝે, તો તરત શીખવે. ે ે ે લાગી વદાતનો અµયાસ , ન ે આRમŽાનj ુ ં િશDણ , માN Rયાર/ જ લખ / સસારની ં શક/ , ક/ ‰યાર/ માનવ"ચnમા ં ભરલ સRયતાની Ìાfત નાશ પામે . ૂ થાય નJહ, ને [ળ ૂ અિવmાj ુ ં પોકળ ¨ટ/ એમ, વ_પના અŽાનનો પડદો }ર ુ , એ અµયાસ તથા ભણતર અŽાનના મોહમા ં અટવાઈ પડ / ું જ નJહ Rયા ં hધી રહ Aય.

86

[ ૭૮ ]

ં / , એક માN “ Šુ ં  ¡ Œ”ં ક/ ” 6વાRમાએ સપાદન કરવા ~• ુ ં તો, ખરખર / ે ું આRમŽાન જ છે . એવા વ_પŽાન \ ું તે છે . ” ~વા ં મહાવા¶ો વડ/ કહવાય ુ ં અને }ઃખદાયી ે એ િસવાયના ં બીA બધા ં Žાનો નાશવત જ થઈ પડ/ છે . તથી એકને Aણવા વડ/ જ સાધનની સાથકતા થવા પામે છે . એ Žાન, છે તો અડધા  / ે ,ું “ Šુ ં  ¡ જ Œ,ં ” એ•ુ,ં દખાવમા / ં નાનક‹ુ ,ં પર\ ં ,ુ જ લોકમા ં કહવાઈ Aય ત• ~મ Vયવહારના જગતમા ં, અz ુ અિત અUપ પદાથ  હોવા છતા ં , એનો મહાિવફોટક બમ ( બો|બ ) બની શક/ છે , ત ે મ અ–યાRમના D ે Nમા ં, આ ં ૂ બોલાવી દવા / નાનક‹ુ ં તRવŽાન િસS થતા,ં એ મહાિવશાળ સસાર ભાવના Hકા ુ ુ ં કામ ઘz ું ં ,ુ અzબમની ં સમથ છે , પર\ ~મ, આ આRમબમની િસ‘S_પી યNj ુ માગી ૂ ં h’મ છે , ને એ ઝીણી ‘S લે છે . એની કાર ગર કોણ શીખવી શક/ ? એકમાN ોિNય  ¡િનWઠ સદa_ુ જ !

તે પણ ¶ાર/ ? સાધના વડ/ કર ને

ૂ કર ને જો સદa_ન ુ ે ર ઝવવામા ં આવે, તો જગતના સRયપણાની Ìાfત }ર ુ ુ ુ ે તઓી ે એક પલકવારમા ં [[Åન એ કળા િસS કર આપે. એવો  ¡વ_પ ુ a_તRવનો અકળ મJહમા છે . ૧૮. કતા, તો યે કઈ ં ન કરતા, ીતી વૈરા‚યશીલા, ા‚યશીલા, યદછાએ સર િવલસ િવલસે,ે સાથ ને Vયથ લીલા ! ુ જJટલ ઝપટ/ , સવદા , ં જAળોની  hસ સવ¸ કમ Rય²જત, જય હો, હો, સદa_ુ  ¡નામ !

87

[ ૭૯ ]

ં ન કરતા, ( એની ) ીિત વૈરા‚યશીલા ( છે ), ( એમની કતા, તોયે કઈ ં ) સાથ  ન ે Vયથ  લીલા યદછાએ સર ( ન ે ) િવલસ ે ! જAળોની જJટલ ુ ઝપટ/ ( પણ એ ) સવદા ( રહ / છે ), સવ ¸ કમ ( પોતે કરતા હોવા  hસ ુ ં હોવા છતા ,ં ~ન ે સવદા / ે ~• ુ ં દખા\ )  ¡નામ  ) Rય²જત ( છે ), ( તવા સદa_ુ ( નો ) જય હો ! આRમŽાની મહાRમાનાં, ાtૃ ત જનન ે િવરોધાભાસી લાગતા ં ક/ ટલા ંક લDણો અહœ દશાવલા  ે ં છે , ~ને fથતŽના ં લDણો કહ શકાય. અહœ કમમા  ં / fથિતનો ઉUલખ ે છે . અકમ, અકમમા  ં કમ, ઈ. ગીતામા ં કહલી ~ના ં સવ કાયમા ં િનWકામતા છે , એટલે ક/ શાર Jરક ક/ માનિસક ર તે થતા ં ં ં ૂ  અભાવ રહ / છે , ~ની ીિત ~મના ં સવ કાયમા ં કતાપણાના અહકારનો સCણ  અ પ ા ર હ ો વ ા છ ત ા ં, એ  ી િ ત વ ૈ ર ા ‚ ય શ ી લ ા , એ ટ લ ે ક/ અ ન ા સ g ત ુ ે પોતાન ે વાસની જ_ર ન હોવા છતા ં તની ે આRમવ_પતાની છે , ~મ CWપન ુ ં ે ગળપણની કશી ગરજ ન હોવા hવાસ સહજવભાવ ે સર/ છે , અન ે ખાડન ે , પોત ે આ&તકામ છતા ં એj ુ ં ગળપણ સહજ ર ત ે અપણ  થયા કર/ છે , તમ Ò ુ હોવા છતા ,ં િશWયના બોધ અથ¸ હોવાથી, પોતાને માટ/ Vયથ અથા\  ્ િનહ\ક ૃ / ુ , સાથક / ~મની 6વન•િnની સહ\ક લીલા, જગતમા ં સહજપણે  બની રહતી ંૂ / સર/ , ને શોભે છે , જગતની નાનાિવધ aચવાડા ભરલી પJરfથિતઓમા ં પણ / િનRય સ રહવાનો ~નો સહજ વભાવ છે , સવ  કારના ં કમ ~ન ે માટ/ ે ં જ પડ™ા ં છે , તવા ે નૈWક|યિસ–ધ ં મનવડ/ RયAયલા મહાRમા  ¡સŽક સદa_ુ  ે જ છે , તમનો સદા જય હોજો ! ં શ…દો, વાણી, મન, બલ સકUપ , ને "ચn, –યાન, ને િવŽાન,ે બળ, વળ ૃ વળ સદા રણાCણ ે ે ૂ  આશા, એ મહા અ, આC,્ તજથાન , JદVયાકાશ, [િત ¸ અિધક જ મહાાણ ચૈતયભાસા. સવથી

88 [ ૮૦ ]

૨૦. એવી ણી ે વધતી sમથી, ઉnર/ ઉnર/ , ન,ે આRમાલDી શ_ થતી બી6, બી6, સ\ ્ થક ~ કહ ત,ે ુ , Hમા ૂ , સવ Žાન, મનન, મનન, Sા, Sા, િનWઠતા, િનWઠતા, hખ ે ઉભય, સમYુ ,ં ી a_ુ ! સવ \ ું મા.ં  ¡ણી શ…દ ( નાદ, અવાજ ) વાણી ( બોલવાની કળા ), િવચાર કરના_ ં મન, ુ ં બલ સકUપ ( %–ધ ), ને "ચn, –યાન, ને િવŽાન, ( તે ઉપર ) વળ મહા ૃ , ે ે બલ, અ, આપ ( જળ ), તજથાન ( ગરમી ), મહાકાશ, ( તમજ ) [િત ે ૂ  આશા, એ સવથી વળ સદા રણાCણ  ચૈતયભાસ મહાાણ અિધક જ ( છે ). / એવી, ઉnર/ ઉnર/ ( ઉnરોnર ) sમથી વધતી, ( પહલી આ–યા²Rમક / ં વસતા ં તRવોની (  ¡ ) ણી ે , ને સ\ ્ થક શ_ થતી બી6 ~, અથા\  ્ દહમા સRય ( ની ખોજનો આIહ ), મનન, –ધા, િનWઠતા ( િનWઠા ), ( એના પછ ૃ , ત ે પછ ) hખ ુ ( -મનનો hખભાવ ુ ૂ ( આRમસાધનમા ં •િn ), અન ે Hમા ુ , એવી ) આRમલDી ( “તJરક આRમસાDાRકારj ુ ં સવ  Vયાપી પરમ h ખ ુ ં ં ( તારામા ં ે  ¡ણી ઉપિનષદમા ં ) કહ છે , તે, ( હ / ) ી a_ુ ! ( Šુ ં ) \મા ુ Å ુ ન ુ ે 6વન [ fgતએ ુ સમાય ે લી ) સમYુ ં Œ ં . ( એમ tુ લ ૨૩ પગિથયા ં [ [ પહ˜ચાડ/ છે . )

89

[ ૮૧ ]

ુ ં ે સવાદ ં છાદો‚ય ઉપિનષદના અ–યાય ૭ મા ં નારદ – સનતtમાર વચના / અપાયલો ે ે ં ે _પ ે ~ ઉપદશ છે તની સાથ ે આ બ ે લોકો સકળાયલા છે . Rયા ં િનિવyકાર  ¡ની ઓળખ_પી સૌથી £ચે મજલે પહ˜ચવા માટ/ “  ¡ ” એટલે ક/ ુ _પી પગિથયા ં બતાવવામા ં આVયા ં છે , તે Rયક ે પોતાના ં હકમા ં મહાન વ\ઓ ં ુ તનાથી ે ે ે વધાર/ મહાન એટલે ક/  ¡ જ છે . પર\ યે વધાર/ મહાન વ\,ુ તથીય ે ે ં સૌથી પહ / ું અથવા નીચ ું પગિથ¤ ું મહાન... ... એમ  ¡ણી કહ છે . તમા ે ં આV¤ ુ ં છે . ઉપિનષદમા ં તન ે ે “ નામ ” ક° ુ ં છે . તj ે ુ ં મહRવ શ…દ લખવામા ે ં ે કઈ ં અથવા  ¡પz ુ ં એ અથમા , સવની  ં છે , ક/ જડ, ચતન  ઓળખ માટ/ કઈન ં ુ વાણી વગર નામની હતી નથી, અને નામ આપવાની જ_ર રહ / છે જ. પર\ ં Uપ ે પગલે, ને તન ે ે મન થાય, તો વાણીj ુ ં ઉચારણ ઉદભવે, અને બલ સકUપન ક કUપ ુ ં ે જોર/ જ “ આધાર/ જ મન થવા પામે, એટલે ક/ %–ધના િનણયાRમક સકUપન  / ં મન થવાj ુ ં ” મન થાય છે . "ચn આ સવથી મો:ુ ં છે , કારણ ક/ "ચn કહતા  ુ ે મનની ચતના , એન ે આધાર/ જ %–ધ િનણય –યાન  લઈ શક/ છે , વળ –યાનથી / ે રાખવાની આવડત હોય તો જ, "ચn Vયવfથત એટલે એટલે ક/ સDને ઠકાણ ે ું રહ / છે . એટ ું જ નJહ પણ, –યાન વાતવમા ં ક/ એકાIતાવાં અથા\  ્ Aમ ુ ુ ં જ કર શકાય ક/ ~j ુ ં માણસન ે િવŽાન ( િવશષ ે કારj ુ ં Žાન ) એ વ\j ં ુ શાર Jરક ક/ માનિસક બળ િવના, ગમે તટ ે ું Žાન હોય તો પણ તન ે ે હોય. પર\ કશા ઉપયોગમાં લઈ કર શકાય નJહ, બળ આવે છે અમાથી અ ં , અને જળ િવના ં , અને ે અથા\ અ ઉRપ થઈ શક/ નJહ. જળ ઉRપ થાય છે તજ  ્ ગરમીમાથી ે તજનો આધાર આકાશ છે .

90 [ ૮૨ ]

ુ ં ં આ Jsયા પચમહાHતોના લયsમની થઈ ગણાય. એ આકાશ પણ અનત ૃ મા ં સમાઈ Aય છે , કમ ુ ં ન હોય, તો કશાj ું / ક/ જો એj ુ ં ઠકાz / હોવા છતાં, [િત ભાન માણસને ન રહ./ એટલે એ આકાશથી પણ મોટ વ\ ુ મનાય છે . એનાથી ં ે 6વમાN રહ/ છે , ને આશાને ધÑે જ માનવી મો:ું સRવ તે આશા ક/ ~ને તાતણ ૃ કર/ છે . વળ આશા પણ, ાણન સવ •િn ાણ ે જોર/ ને આશર/ જ વત¸ છે , ક/ ~ ં ગિત-”િતy _પે , 6વનના આધાર _પે , ચૈ ત યની િનકટતમ છે . અહœ પદર ુ થાય છે , ક/ ~ને દહમા ે / ં વસલી ે ં સRવોની એક  ¡ણી Cર “  ¡-પરપરા ” કહ છે . ે ૂ ે લોક ૨૦મો આ sમે આગળ ચાલીને તનાથી વધાર/ h’મ સાધન ણીની ુ ુ ં અjસધાન ુ ં ે ં પાચળની ણીj ે રYઆત કર/ છે . તમા કરતા ,ં ાણj ુ ં યો‚ય ં ે ુ ં હો• ુ ં જ_ર છે . તે િવના ાણ સાથક સકલન સRયની સRય ા%&તના આIહ સાથj  ુ થઈ શક / નJહ . સRય વ\ ની સમજણ , િવŽાન અથા  \ ્ િવશ ે ષ કારના ે આ–યા²Rમક Žાન વડ / જ થવા પામ ે છે , તથી એj ુ ં  ¡પz ુ ં અથવા મહRવ , ે કરતા ં યે વધાર/ છે . હવે આ પરપરા ં તના Žાન-સાધનની ગરજ રાખતી હોવાj ું ુ વણj ુ ં એટલે ક/ અµયાસj ુ ં DN ે થ¤ .ુ ં પર\ ં ુ તના ે બતાવાય છે . આટલે hધી ં ુ મનન પણ Rયાર/ જ સભવ ં ે, મનન િવના એ અµયાસ સાથક  નથી થતો. પર\ ુ ક/ ‰યાર/ સાધકને આRમમાગમા તથા શાEના વચનની  ં Sા Aગી હોય, a_ના ં ,ુ Sા પણ Rયાર/ જ ઊપ~ ક/ ‰યાર/ સRયતા એના મનમા ં {ઢ થઈ હોય. પર\ ુ ં "ચn િનWઠ થ¤ ુ ં હોય, એટલે ક/ “ કોઈ a_મા

આના Qારા જ Šુ ં માર/ લ’યે

પહ˜ચીશ, એજ મને  ¡Žાન ા&ત કરાવશે, ” એવી િનWઠા Aગી હોય, તોજ ે વચનમા ં Sા બસ ે .ે તના

91

[ ૮૩ ]

ુ ુ ુ ે Hમા ં ,ુ આ િનWઠાને પણ Rયાર/ જ અવકાશ મળે , ક/ ‰યાર/ [[Åન ૂ પર\ ુ ુ અથા\ પરમ hખની ા%&તની, લગની  ્ પોતાના  ¡વ_પŽાનના અjભવ_પી ુ ુ ે યની ે લાગે, અને તે માટ/ એ સદa_નો આય લે ! તથી સાધનામા ં સદa_થી વધીન ે કોઈ “

ુ ં પય  વ સાન, ે  ¡ ” નથી. એ ર તે , આ આખીય ે  ¡ણીj

ુ ં જ થાય છે , એમા ં આ બZ ુ ં સમાઈ Aય છે . એj ુ ં શરણ લીZ,ુ ં ક/ આ a_તRવમા ે ે િસ–ધ થઈ ગય ે ું જ Aણો, ને એના િવનાના ં બીAં બધા ં Vયથ બZ ું એની મળ ં ં છે . ફાફા ૨૧. ૂ / જડh ુ ©ઘતી, સિપyણીને જગાડ , [લાધાર ં ે લગાડ , ે / IfથNય વœધી જવા, ચsપથ ર ુ , સમયાચારથી  ¡Iામ, પહ˜ચાડ દ/ િવધ  ¡Iામ, ભgતોના એ અભયભરણા, અભયભરણા, સદa_ુ  ¡નામ ! ુ ( સદ%–ધ¤gત ુ ુ ૂ / £ઘતી જડh ુ સિપyણીને જગાડ ( ને ) િવધ [લાધાર ) ં ે લગાડ ( ને ), IfથNય વœધી જવા ર ે /, સમયાચાર ( ની ર ત ) થી ચsપથ ( અને )  ¡Iામ (  ¡_પી લ’યે ) પહ˜ચાડ દ/ , ( એવા ) ભgતોના, અભયભરણા ં એ  ¡નામ સદa_ુ ( છે ). ુ / ,ં આિધ-Vયાિધ-ઉપાિધ_પી Nણ }ઃખમય ં . એને IfથNય કહતા મનગાઠો / ં બે િસ–ધ સાધનો છઃે Žાન એને યોગ. અહœ આપણે અRયાર ગાળવા માટના ુ ુ ં Žાન માગની ે hધીમા જ પરમ યસાધક વ\ ુ  વાત કર છે , ક/ ~મા ં a_તRવ ુ ુ ં ,ુ યોગ માગમા / કહ છે , પર\ a_તRવ જ સવાથસાધક [ƒય છે ,  ં પણ કવળ   એની વાત અહœ કરવી છે .

92 [ ૮૪ ]

ં યોગમાગમા , ને હઠયોગ, એમ બે ર તો છે .  ,ં Jsયાયોગ અથવા અWટાગયોગ ં ં ે છે . તતNિવmામા ં ં યોગાચાર ( અથા\ હઠયોગ તાિNક થાન સાથે સકળાયલો  ્ ં છે . વામ, ) અને સમયાચાર ( અથા\  ્ દ"Dણ એટલે ક/ સીધો ), એવા બે પથ ુ ુ Jsયાપથ ે ં મનાયો છે , સમયાચાર વધાર/ વદિનWઠ , L–ધ અને ઓછો તમોaણી ે ં આ ચsભદન ે તમા Qારા સમાિધ િસ–ધ કરવાની Jsયા આવ ે છે . મતકના ુ ે hધીમા ં છ “ ચsો ” અથવા શfgતની ગિતના ં તાલકાથી લઈને ધડના છડા ે ં છે . તમાના ે ં છક ે નીચના ે [લાધાર ૂ થાનો કUપાયલા ચsમા ં શfgત_પી સિપyણી ું ું ં વાલીને િન{ાધીન પડલી / ે / સાડાNણ tડાળા છે , તથી તે tડ"લની કહવાઈ છે . ું ે AIત કર ને શર રમા ં તની ે ઊ–વગિત હઠયોગની Jsયાઓ Qારા એ tડ"લનીન  ુ ે તાળવા hધીના ં છ ચsો ભદ ન ે ે એ શfgત સCણપણ ં ૂ  ે કરવી. એક પછ એક, છક ે ે એન ે  ¡રÔમા ં ં લઈ જવાની ખીલે, એ હટયોગની Jsયા છે . ચsોન ે ભદ ન ુ %–ધ¤gત ુ ુ ં હોય છે . અહœ તNિવmાની િવLS સમયાચાર માગની વાત છે .  ં ે ં પણ, િસ–ધ તNિવmાની અન ે હઠયોગની આવી ખતરનાક િવmાના DNમા ે ે ઈWટ એવા  ¡રÔના ં ે ે ુ ં લ’ય િસS સદa_ુ જ સાધકન ે તન ભદનQારા તj ે ૂ હાલ થવા સભવ ં કરાવી આપ ે છે , ન ે તના આય િવના એના રા રહ / છે . ં ે DN ે ે, પોતાj ુ ં શરણ લનાર ે એમ, L ુ ં Žાનમાગમા ભgતજનને  ં ક/ L ુ ં તNિવmાન ુ ં ૂ  ભય[gત ં સCણ કરના_ં તો,  ¡સŽક એકમાN સદa_ુ તRવ જ છે ,

93

[ ૮૫ ]

૨૨. “ સૌએ સૌને વ_પ ગણવા, કઈ ં નથી "ભ ~• ું ”,, ે / િનજિનજતz,ું શોધીને ય ને “ Rયક ે I’ે •,ું ” ુ જનન,ે લાગતા ં ~ િવરોધી, એવા ં એવા ં અધ ૂ ે . વચનો, સદa_ુ Ifથ ભદ ઉચાર/ છે hચક / / પરમાથમા ં નથી, ” “ સૌએ સૌને વ_પ ગણવા, ( કમક  ં ) "ભ ~• ુ ં કઈ ુ જનને ~ ( ે / િનજિનજતz ુ ં ય ે શોધીને Iે ’•ુ,ં ” એવા ં એવા ં અધ ને “ Rયક ે hચક ૂ પરપર ) િવરોધી લાગતા ં ( હોય છે , તે ) Ifથભદ વચનો સદa_ુ ઉચાર/ છે . ુ / ં કવા / ં વચનો વડ/ િશWયને બોધ આપે છે , એ તો Yઓ સદa_ુ કવા ! એક તરફથી એ “

સવN  પરમાRમતRવ િસવાય બીYુ ં કL ુ ં છે જ નJહ, પરમાથમા  ં

ુ ુ ે તRવે કર ને, સŠન ે , Rયક ે મjWય Yદાઈ છે જ નJહ, તથી ુ ે આRમવ_પ ગણવા ે ે 6વાRમાએ જોઈએ, ” એ• ુ ં કહ / છે , ને વળ તઓ એમ પણ કહ / છે ક/ “ Rયક ે પોતપોતાના યની સાધના માટ/ ~ ર ત ઉપયોગી લાગે , તે Iહણ કરવી. ” ુ ે / કરવા સરખી એમ એક તરફથી અભદનો ને બી6 તરફથી Yદાઈનો ઉપદશ ુ ુ ુ ં ુ [[Åજન આવી વાણી, અŽાની જનન ે પરપર િવરોધી જ લાગે ન ે ! પર\ એવી અવળ ભાસતી Žાનવાણીનો મમ  સમ6 Aય છે . આવાં, અŽાનીને ું ં ુ સાધકના —દયની Iિથ ં ઓનો નાશ કરનારા ં ગહન અથhચક [ઝવતા પર\  ૂ / અલૌJકક મJહમા છે ! વચનો સદa_ુ ઉચારતા રહ/ છે , તે એમનો કવો

94

[ ૮૬ ]

૨૩. / ‘ દ€ વેછા ’ ક/ ‘ કરમગિત ’,, ક/ ઈ›રછા અમોઘા, ે તદિપ, કરતાં ં ઉUલઘાય કરતા,ં યRનથી કમ નોખા,ં ે વળ પલકમા,ં કમ હતી તમામ, ં / સકલાય ે / એવા બલ C_ુ ષાથ¸ ર ષાથ,¸ a_ુ  ¡નામ. / ‘ દ€ વેછા ’ ક/ ‘ કરમગિત ’, ક/ અમોઘા ઈ›રછા , ( - ~ કહો તે, ) તદિપ ( ુ ે ત ે પણ ) યRનથી ( તના કરતા ં ) નોખા ં ( કારના ં ) કમ  ( નો C_ષાથ  ) ં ે , વળ , તમામ કમહતી ં / ે , એવા કરતા ં ઉUલઘાય ( પણ ) પલકમા ં સકલાય  ુ ¸  ¡નામ a_ુ ( જ ) ર ે / છે . બલ C_ષાથ ુ પહ˜ચવાની વાતને ઘડ ભર કોર/ [ક ન ૂ ે આપણે સામાય Žાનમાગ hધી કમ  ફળની વાત કર એ , તો Rયા ં પણ , a ુ_મJહમાની બ"લહાર દ/ ખાય છે . 6વમાN ાર…ધ કમ  ની ગિતન ે વશ વત ¸ છે . કોઈ એન ે દ€ વ ે છા અથા  \ ્ / ં ભા‚યબળ કહ / છે , કોઈ એન ે કમગિત ક હ / છે , ન ે કોઈ એન ે અમોઘા કહતા  ુ ં નામ આપે છે . ં / માનવીથી કદ પણ ઉUલઘાય નJહ એવી બળવાન ઈ›રછાj ગમ ે ત ે નામ આપો , પણ પોતાના બાi 6વન તથા "ચnની વાભાિવક ૃ •િnઓ પરRવે લાચારપણે એને વશ વતવા  િવના માણસને Êટકો નથી. એવી ં ,ુ ધમકમj {ઢ માયતા લોકમા ં વત¸ છે . પર\   ુ ં શાE કહ / છે , ક/ ાર…ધને પણ ુ / મjWય જો ધાર/ તો , પલટાવી શક/ છે . કવી ર ત ે ? ~ કમના ં ફળ માણસ ુ કારના,ં એટલે ે કરતા ં Yદા ભોગવતો, ને એનાથી બચવા ઈછતો હોય, તના ુ ૂ ળ હોય ત ે વા ં, ાર…ધ કમ કરતા ં વધાર/ બળવાન કમ ક / મનન ે અj t ુ ૂ ં દબાઈ જવાથી તના ે ં ફળ [લતવી કરવાથી, ાર…ધકમ તRકાળ Cરતા રહ,/

95 [ ૮૭ ]

ે ે ં કહલા / ં ને નવા ં બળવાન કમના ં ફળ તની જગા લઈ શક/ . ત ે માટ/ , વદમા ૂ બળ યRનCવક ૂ  કરવા ં જોઈએ. િવિધકમ ‡બ ુ ુ / ાર…ધ કમનાં અણગમતા ં ફળથી બચવાનો C_ષાથ એક ¤fgત  કહવાતી આ થઈ.

ૂ હડસલતા ે ે / ં 6વાRમા તના વડ/ એ અણગમ\ ુ ં કમફળ }ર રહવામા 

ુ સમય ફાવી શક/ ખરો. પર\ ં ુ કમફળનો ૂ નાશ કરવાના ખરખરા / અ[ક સ[ળો  ુ ુ C _ષાથ છે , પોતાના સRય વ_પની ઓળખના ં  ની બી6 રામબાણ ¤ fgત ૂ થતા ં અપરોD સાધનમા ં મચી પડવાની . એના વડ / અિવmાj ુ ં આવરણ }ર ુ ે આRમાjભવના ઉગમે, કમ પોતાના ં ફળ સJહત નાશ પામે. ને સાધક તનાથી ુ ં ૂ  [gત / / , Rયા ં ઈ›રની અમોઘ કહવાતી / સCણ થઈ જવા પામે. કમક ઈછા પણ, / Cરતા ૂ ં ફળ દતા / ં રહ /, એની પોતાની બની ગઈ હોય, અન ે ાર…ધ કમ દહ ુ / ે “ Šુ ં ” નJહ Aણતો, સાDીવ_પ 6વાRમા તનાથી ે તોયે દહન પોતાને [gત ને ં Aણે છે . એમ, ાર…ધ કમના ે વતN િનયમો  અટલ અને મહાબ"લWઠ લખાતા ૂ થઈને, પોતાના વાRમારામની તીિત પણ, 6વાRમાj ુ ં Ìમણાj ુ ં આવરણ }ર ં / થતાં, પલકવારમા ં સકલાઈ Aય છે . ુ ુ ે  ે ર ન ે ગિતમાન કરવાj ુ ં સદa ુ_ આવા બળ C _ષાથ  મા ં 6Žાh ન / / એ પોતે  ¡વ_પ છે . િસવાય અય કોઈનામાં સામ­ય નથી, કમક

96

[ ૮૮ ]

૨૪. ૃ નાચ,ે નાચે માયા, અચરચર સૌ, સૌ, Hતના ૂ ં •દ ને તે મ–યે િશવ ફJટક-શા, શા, ગૌર ને વથ રા~, ુ ભવ,ે રgત, ે , યામ, દગપાતે એ િNaણ રgત, ને ›ત યામ, ને દગપાતે શબલ શમવ,ે ઓ[ ્ a_ુ  ¡નામ. ૃ ( પણ ) નાચે, ને તે મmે ૂ ં •દ સૌ ચર-અચર માયા નાચે, ( ને ) Hતના ે ( એમ ) ફJટકશા ગૌર ને વથ િશવ રા~ ! {ગપાતે એ રgત, યામ ને ›ત ુ ભવે, ને ઓ[ ્  ¡નામ a_ુ Õપાતે ( એ ) શબલ ને શમવે ( પણ ) ! િNaણ ે ં , ¼ળ ૂ તથા h’મ ૂ , [ત ૂ  તથા અ[ત ૂ  જડ તથા ચતન , થાવર તથા જગમ ં ં / ઈRયાJદ સJહતના ચૌદલોકમય સકળ  ¡ાડના પચભૌિતક પદાથ, દહમા ,ં ૂ ં, Vય„Wટ-સમ„Wટ _પે ત ે મજ ત ે ની બહાર ભાસમાન થતા ં માયામય H તડા ે / ં છે , એ _પે, વય ં માયા નાચ કર રહલી / પોતાના ખલતમાશા કર રહલા છે . / ે ૂ / / / સકળ પાચ ં મહાHતોના ૂ મહાદવ6 પરમ›ર _પે Hતનાથ કહવાય છે , કમક એ ુ ૂ િNaણમયી ે વામી છે , ને એ Hતો માયાની પદાશ છે . એ સવ પોતાના વામી ે ે ે થઇને, તની ે ે ે જ આધાર/ ( પરમ›ર ) ની ચતનાથી સચત જ આસપાસ તન / છે . જગતનો ¼ળ ૂ ક/ મનોમય, સઘળો Vયવહાર, એ પાચ ં Hતોના ૂ ં ભમી રહલા ે ે જ નાટક – ચટક છે , અન ે ત ે સવન વય ં  ે સnા¨િતy આપતા , તથા રતા ૂ ં િનમળ ¸ િનિવy ક ાર , સવના / સાDી વ_પ કC રગૌર આRમા મહાદવ6  િનલપ  / િવરા6 - શોભી રહલા છે , ( જગતj ુ ં એજ વાતિવક દશન  છે , અન ે ~ઓ ુ છે , પણ એ સવના ં ે ે Yએ સસારના Vયવહાર_પી માયાના ખલન આRમવ_પ  ુ / ૂ , અને }ઃખી અિધWઠાનને નથી દખતા – Aણતા, એ સવ [ઢ થવાને પાN છે . ) ે ે / છે . એમ, પરમ›ર વ_પે િવ›ના Vયવસાયને િશવ6 જ ર

97

[ ૮૯ ]

ૂ ં એ માયાની H તાવળ ઊપ‰યા સરક ¶ાથી ભાસ ે છે ? ઈ›રવ_પે , ુ Aણે ક/ ઝબક ઊઠ/ / મહાદવની {„Wટને એક જ ઈશાર/ એ કUપનાRમક Nણ aણો ુ ે , રજનો રાતો, ને તમનો છે . એ Nણ aણોના Nણ વણ કUપાયા છે , સRવનો ›ત ુ ં ે ં અનક ે રગો ં કાળો. એ Nણના ં િમણો વડ/, માયામય સસાર_પી મઘધjષમા ે ભાસે છે . અને ŽાનનNનો ઉદય થતા,ં એ Žાનભગવાનની “ખને પલકાર/ , એ / "ચNિવ"ચN માયા-ઘટના ઊડ Aય છે , અને કવળ િશવRવ,  ¡Rવ Rયા ં શેષ ં રહ / છે . એમ, અŽાની માટ/ આ સસાર_પ માયા છે , ને એ ભાસતી હોવા છતા ,ં ે ે ઈશાર/ છે જ નJહ, સકલાઈ ં / ŽાનનNન Aય છે . પરમાથમા  ં તો, ઉભય fથિતઓ / કવળ િશવ ¡ ચૈત યનો "ચ{પ િવલાસ છે . એ િશવવ_પતા, એને જ  ¡ ું સદa_ુ તRવ Aણો. / કહવા\ ૨૫. ુ ,ે ઉ"ચત િવસર , –યાતા ં સaણ િવસર , અયથા ક´ જવાયે જવાય,ે / થાયે ? ને વાણીનો િવષય જર ય,ે િનaણ  ુ ે કમ ુ પણ તવ,ે વાઙમનાતીત રામ, એવી ધાક/ Ãિત રામ, બીતે બીતે અ¨ટ વચન,ે તે a_ુ  ¡નામ. ુ ે ( સaણ_પ ુ ે ), –યાતા ં ( –યાન ધરતે, િવચાર કરતે, ( આRમાને ) સaણ ં , એવા સાચાં વ_પ – લDણો_પી ) ઉ"ચત પરમાRમાના સ\ ્ – "ચ\ ્ – આનદ ુ Hલી ૂ ( જઈને, તે લDમા ં ન રહવાન / ે લીધ,ે તના ે “ જગતકતા ” ઈRયાJદ ) aણો ુ કારના aણો ુ ) કહ જવાયે ( મનમા ં બસી ે Aય ), ને િનaણ અયથા ( Yદા ુ ે ે િવચારતા ં  ¡ ) વાણીનો િવષય ( કોઈપણ ર તે ) કમ / થાયે ? ( િનaણ_પ ુ ુ પણ, બીતે બીત,ે અ¨ટ વચને વાઙમનાતીત રામ ( ને ) તવે એવી ધાક/ Ãિત

98

ુ સaણ ુ – િનaણ ુ ં ~ તRવ, ) તે ( જ )  ¡નામ / ( છે . એ• ુ ં ~ અદHત  ુ કહવા\ ( સ}્ ) a_ુ ( છે . )

99

[ ૯૦ ]

ુ  ¡_પે, ને બી6 પરમાRમાની ધારણા બે ર તે થઈ શક/ છે , એક સaણ ુ ઈ›ર_પે એનો િવચાર કરનારને પરમાRમાના ં વદોએ ે િનaણ  ુ  ¡_પે. સaણ / ં સRય વ_પ – લDણોj ુ ં િવમરણ રહ / છે , ~વા ં ક/ સ\ ,્ "ચ\ ્ આનદ ં , કહલા ં , સRય, Žાન ઈRયાJદ, અને તન ે ે બદલ,ે પરમાRમાને બી6 ર ત,ે જગતના અનત ુ ં ે / aણોથી કતા-હતા-સહતા નવાAઈ Aય છે , ~  , સવŽ  , સવ શfgતમાન વગર ે તો ે એની ધારણા કરવા બસીએ ે યો‚ય નથી. અને જો િનaણ_પ તો, િનaણન ુ ુ ુ જ નથી, તો પછ એની \િત ુ -ાથના / ર તે થઈ શક/ ? કશો aણ  કવી ે પણ , ડર ડર ન ે તનો ે એમ, સામાય ઉપાસક તો Lુ ,ં પણ વય ં વદો ુ ના આરોપણ, અને ે કર/ છે , ક/ અમારાથી રખે પરમાRમામા ં અઘJટત aણો ઉUલખ ુ ુ ુ ે hઘJટત તના aણોના િવમરણ _પી અપરાધ થઈ જતો ! ત ે થી , એની \ િત ે ,ં ત ે પણ , મન તથા વા"ણન ે અગોચર એવા સવના માટ/ કોઈ નામ ન લતા  આRમારામj ુ ં તવન तत ्, सत ् ओम ्, એવી અપWટ વાણી વડ/ , કર/ છે , ( / બે લોકો અહœ સરખાવો, ) િશવમJહ|ન તોNના પહલા ુ  ¡તRવ છે , તે જ સદa_ુ વ_પ છે . એ•ું ~ અદHત

100

[ ૯૧ ]

૨૬. ુ તથી ે પરા છે , ઈ„{યોથી િવષય, િવષય, મન, મન, ને ‘S ૃ , [લ_પા ૂ વરા છે , ે આRમા, તદિપ tિત તથી ુ ુ વધતો, ‰યા ં ગિતનો િવરામ ! ે C»ષ ે તનાથીય એ કાWટા, કાWટા, એ પરમ ગિત, ગિત, તે સદa_ુ  ¡નામ. ુ તથી ે ( પણ ) પરા છે , તથી ે ( ઈ„{યોથી િવષય, ( ને ) મન, ને ‘S ે ે ૂ તનાથી પણ ) આRમા ( મહતતRવ, પર છે ), તદિપ ( તનાથી યે ) [લ_પા ૃ વરા છે . તનાથી ુ ે tિત યે C_ષ વધતો ( છે ), ‰યા ં ( માનવ 6વની ) ગિતનો ે ~ ) િવરામ ( ચે ). ( 6વાRમાની ઉિતની ) એ ( ~ પરા ) કાWટા છે , ( તની એ પરમગિત ( છે ), તે ( જ )  ¡નામ સદa_ુ ( છે ). ુ ુ C_ષ એટલે પરમC_ષ પરમાRમા,  ¡. અહœ “ આRમા ” શ…દ મહ\ ્ તRવ અથા  \ ્ સા[ ુદાિયક સમ„Wટ  ુ%–ધતRવ માટ / વાપર / લો છે , ક / મ ક / કઠ ં ં એને “ ઉપિનષદના મNમા

ુ મહાન આRમા ” કiો છે , કારણક/ Vય„Wટ- %–ધ

ે Aણે ક/ આRમા છે , એનો આધાર છે . એને વશ વતિત  હોવાથી, મહતતRવ તનો આRમા અને 6વ ( = 3તઃકરણ ) ની એકબીAની અિતશય િનકટતાને ુ / બની / ં એ બન ે ે અલગ અલગ Aણવાj ુ ં કામ ઘz ુ ં [કલ કારણે, માનવદહમા રહ / છે , - મJદરા અન ે કટોરાન ે યાય ે આRમા પોત ે કર ન ે તો અગોચર અને ં ,ુ િનaુણ હોવાથી, એ કોઈ પણ ઈ„{ય વડ/ જોઈ ક/ Aણી શકતો નથી. પર\ ુ ે ે નિતની ે ે ે એનામા ં કUપાયલા અનાRમ aણોની નિત Jsયા લગાડ ન ે sમsમ ે / શષ ે રહલા / બાદબાક કરવામાં આવે , તો છવટ પરમ આRમતRવન ે પરખી ં શકાય ખ_ં, એવો અહœ –વની છે . કઠ ઉપિનષદના બે મNોનો અહœ િનદÒ શ છે .

101

[ ૯૨ ]

ે / ભવોભવથી ઈ„{યો મારફત કામ લવાની અન ે એન ે આધીન રહવાની ૃ માનવી એને જ “ ે / ે લઈને, tત પડ ગયલી ટવન

Šુ ં ” માની લીધા કર/ છે .

ૃ ુ ં ,ુ આપણે 6વનની •િnનો ે ં [ƒય પર\ sમ જરા તપાસીએ. િવષયભોગ તમા ુ , તે વગર ઈ„{યો બકાર / ં ભોગવવાની વ\ઓ ે ભાગ ભજવે છે . િવષયો કહતા ે થઈ રહ / છે . તથી િવષયોj ુ ં ઈ„{યોથી પર , એટલ ે ક/ વધાર/ મહRવ છે , ને ઈ„{યો ત ે ની સરખામણીમા ં ગૌણ છે . પરં \ ,ુ મન ત ે બ ે થી પણ વધાર/ ે મહRવj ુ ં છે . કારણ ક/ મનનો સહકાર જો ઈ„{યોન ે હોય , તો જ તના વડ/ / ે અને છતે િવષયો ભોગવાય છે , તે િસવાય નJહય દાખલા તર ક/ , છતે દખત ં ે પણ, જો મન બી~ કો’ક ઠકાણ / ે, ક/ િવચારને ચગડોળે ચડ ગ¤ ુ ં હોય, સાભળત ુ ં ન સાભ¥યા / ુ ં ન દƒયા / ં ં તો દƒ¤ બરાબર અને સાભ¥¤ બરાબર થઈ Aય છે . ુ ુ ે છતા ,ં મન ‘Sન ે વશ છે , કમ / ક/ માણસ િનણય ે તમ જ કર/ છે . તના  ‘Sથી િવના મનથી કL ુ ં પણ કામ બની શક/ નJહ. વળ , પોતાને અJહતકર હોય એવી ુ ુ ં મન થતા ,ં િવવક ુ ૃ ે %–ધ વ\j વડ / એ મનની •િnનો િનરોધ થઈ શક/ છે . ૃ અથા\ ુ ુ ં ુ [લ ૂ tિત %–ધથી યે પર અથા\ છે . પર\  ્  ્ ચJડયાતી સમ„Wટ %–ધ ૃ , એટલ ે ક/ માયા , એનાથી ય ે ચJડયાતી છે , કમક / / Vય„Wટ તમ ે ઈ›રની tિત ુ , એ માયાનો ચમRકાર, વય ં માયા છે . પર\ ં ુ માયાનો પિત “ સમ„Wટ %–ધ / / એના ચૈતય વડ/ માયાનો આભાસ તથા તj ે ું Cુ_ષ ” અથા\  ્ પર ¡ છે , કમક વત•  ુ ં થાય છે , Rયા ં 6વાRમાની ગિત એટલે ક/ ઉિતનો િવરામ અથા\  ્ 3ત ે રહલી /  ¡વ_પતામા.ં આવે છે . ¶ા ં ? શષ એ• ુ ં પરમપદ 6વાRમાને ા&ત છે , એનાથી વધીન ે અય કોઈ પદ ન ુ ે ે જ આપણે  ¡વ_પ સદa_તRવ હોવાથી, આRમોિતની એ પરાકાWટા છે , તન Aણીએ.

102

[ ૯૩ ]

૨૭. વાિધWઠાને તરત પળતી, પદર ં / ~ કળાઓ, / , થાને પાછા િનજિનજ તણા, Aય છે સવ દવો કમ સહ િવલયન,ે પામતો સm જ\,ુ ં સ"ચત ે બZ.ુ ને મોDે ~ વ_પfથિત, તે સદa_ુ Wઠ ં / , ( દહ / પડતા ં ) વાિધWઠાને ( પોતપોતાના ~ કળાઓ ( છે ), તે પદર ૂ ં ) પળતી, ને સવ ( - ઈ„{યોના અિધષઠાતા ે / થાન મહાHતમા ) દવો પાછા / િનજ િનજ તણા ( સમ„Wટ દવશfgતઓ_પી ) થાને Aય, ( અને ) જ\ ુ ( 6વ ં ) સ"ચત કમસહ સm િવલયન ે પામતો, ન ે ( Žાનીની ) મોD ે ~ વ_પ – ે ( િયતમ ) બZ ુ ( Jહતવી ) સદa_ુ fથિત ( થવી ), તે ( fથિત જ ) Wઠ ( છે ). ું ં ં [ડકોપિનષદના NીA અ–યાયના બીA ખડના સાતમા મNવાળો અહœ ભાવ છે . અિવmાના નાશ વડ/ ~ના 6વભાવj ુ ં Žાનમા ં પયવસાન થ¤ ુ ં છે ,  ુ ં / કળાઓ , એ Vય„Wટ ત ે વા મહાC _ષનો દ/ હ પડતા ં, એ દ/ હમા ં વસતી પ દર / ં નીકળ ને પોતપોતાના અિધWઠાન સમ„Wટ તRવોમા ં પાછ ચાલી Aય દહમાથી ુ પોતપોતાની સમ„Wટગત ે છે , તથા તની ઈ„{યોમા ં િવરાજતી શfgતઓ Cનઃ ુ  ુ / ં િસધાર Aય છે . એ Cનભવમા ં Cનઃઉદય ં દવશfgતમા પામતી નથી, ને સ"ચત ે / કમ સJહત એ 6વભાવ_પી જ\,ુ વ_પભાવમા ં શમી Aય છે , Rયાર/ તે વગર Ž ાન ી 6 વ ાR મ ા ન ી વ _પ f થ િ ત અ થ ા  \ ્   ¡ વ _પ ત ા , અ થ ા  \ ્ ત ે ન ો ુ િવદ/ હ[ fgત_પી ક / વUયમોD , િસ–ધ થાય છે . એ fથિત, એ  ¡Rવ, એજ ુ ુ ુ િયતમ Jહતવી સદa_j ુ ું સવતોભ{ [[Åના સRય વ_પ Aણ•ુ.ં 

103

/ દહથ કળાઓ અહœ કહ , તે ાણ, –ધા, આકાશ, વા¤ ,ુ ‰યોિત, જળ, ૃ , ઈ„{યો, 3તઃકરણ, અ, વીય ( બળ ), િવmા, કમ લોક અને નામ. C­વી

104

[ ૯૪ ]

૨૮. “ Šુ ં ” ને “ મ« ” ના મ"લન, મ"લન, કપટ , કપટ , h’મ ૂ ને ધીટ ભાવો, ચ˜ટ "ચnે છળકપટથી ‰યા ં કર/ આRમદાવો, Rયા ં તો, ~વી િસ±હણ િવફર િવફર// , બાલના વા­ય કા~, કા~, ં ઝJટિત ઠગન,ે સદa_ુ  ¡ રા~. ે , હાક તવા ૂ “ Šુ ં ” ને “ મ« ” ના મ"લન, કપટ , h’મ ને ધીટ ભાવો, "ચnે ચ˜ટ , ‰યા ં ( ને ) છળકપટથી આRમદાવો કર/ , Rયા ં તો, ( પોતાના ) બાલના વા­ય કા~ ે સદa_ુ ( એ ) ઠગને જJટિત હાક ં દતા /  ¡ ( વ_પ ) ~વી િસ±હણ વીફર/ તવા રા~ ( છે ). ે કરવાની અસમથતાન ે કારણ ે , ઘોર અિવmાથી આRમઅનાRમનો િવવક  / ે / માણસના "ચnમા ં દહા–યાસ તમજ આRમા–યાસ કહવાતી Ìમણાઓ થાય છે . / ં ં ે Rયાર/ , 3તઃકરણમા ં Œપાઈ રહલા અહકાર તથા મા_ -ં તા_ના મલા એટલ ે ક/ ુ ુ / , અન ે હઠ લા ભાવો િવવક ે ે ે ં tશળ , પકડાવા [કલ અયકર , છતરવામા ુ ે છતર ન ે ે, પોતે જ એ સાધકનો આRમા એટલે એનો સાચો Šુ ં હોવાનો %–ધન ે દાવો કર ન ે એન ે માથ ે ચઢ બસવાનો ચાળો, હ6 તો કર/ ન કર/ , Rયા ં તો , / ે વહાર/ આવીને પોતાના બચાની સલામતી માટ/ વીફરલી િસ±હણની ~મ તની ુ ં કાઢતા કવા / િવરા~ છે , શોભે છે , કાશે સદa_તRવ એ ઠગને પલવારમા ં હાક ુ Åન ુ ુ ે , દ/ હા–યાસ વગ ે ર/ Ìમણાઓના ં tુ ભાડથી ં છે ! મતલબ ક/ , સાધક [ [ ુ બચાવનાર એકમાN સદa_તRવ જ છે , ક/ ~ના ં બોધ તથા સાિ–યને તાપે ુ ુ ુ સJહસલામત ભવપાર વ_પથ બનવાની આશા Ìાfતનાશ થઈને , [[Å રાખી શક/.

105

[ ૯૫ ]

૨૯. િવ›ે Vયાપી, તદિપ વધતી, વધતી, શfgત ~ની જરા શી, શી, ં ભરતી ઉરન,ે દ€ યં , હાક ં ઠાસી ઝાખી ય-દૌબUય  ૃ , }બલોj ુ  ું ન કામ, એ તો ~ની સહજ tિત કામ, ‰યા ં કઈએ , તે અિતશય બ"લ, સદa_ુ  ¡નામ ! ં િવ›ે Vયાપી, ( ને ) તદિપ ( ~ ) વધતી, ( તે ) શfgત, ક/ ~ની જરા - શી ં ં ( ન ે ) ઉરને ઠાસી ં ( ને ) ભરતી રહ / છે , ( ઝાખી દ€ ય -દૌબUય હાક  ુ  ૃ ( છે ), તે ું કઈ ં એ કામ ન ( થી ), એ તો ~ની સહજ tિત અને ‰યા ં }બલોj  ¡નામ અિતશય બ"લ, સદa_ુ ( જ છે ) ! ૃ ે ં ૂ  h„Wટનો એક માN ( ચતના ) શfgત ( consciousness ) જ સCણ આધાર, ે અથવા અિધWઠાન છે , અન ે તના ઉપર સકળ જગત િનભર  છે . એ શfgતનો / / ં Cરતો ૂ િવતાર કવળ  ¡ાડ જ ન હોતા ,ં એની Vયા%&ત, એનો ફલાવો , એવો ં ૂ  ભાસમાન સરજતન ે ભર -આવર લઈને , અમાપ છે , ક/ એj ુ ં વચh  ્ , સCણ ુ ે ે ં ગવાયલા ે ૂ ે કહ• / ું તની ય ે બહાર િવતર\ ુ ં રહ / છે , એ• ુ ં વદમા C_ષ hgતન ા&ત થાય છે . એ  ¡ચૈ ત યની જરા સરખી પણ Aં ખ ી અથા  \ ્ સમજ , ં માનવીના Jદલમાથી દ નતા તથા અUપશfgતમnાના 6વભાવન ે Dણમા ં ધક / લી કહાડ ને , એન ે ઠા ંસીઠા ંસીન ે િનભ  યતાથી સભર ભર દ/ છે . એ ( ુ ૂ માગ  મા ં કાચાપોચા  જJદલ  ¡વ_પતા ) ની સમજના L રા કાયરોનો ે વશ ે નથી, એવી એ અમોઘ સfgત તો ~નો સહજ િનWકારણ વભાવ લવલશ ુ અહœ પJરચય કરાવવામા ં આવે છે . એ• ુ ં િવમયકારક સામ­ય છે , એ વ\નો કોનામાં છે ?

એક માN  ¡મા ં !

ે એ ચતના શfgત, ~ વય ં ચૈતય છે , તે

 ¡નો તો સહજ વભાવ છે તો પછ , એ તો કહો, ક/ એ  ¡ ¶ા ં છે ને કોણ છે ?

106

[ ૯૬ ]

તો એનો ઉnર એ છે , ક/ અિતશય સમથ એવા એક માN RયD સદa_ુ ં જ એ છે , ક/ ~ “  ¡ ”, એવી સŽાથી પણ ઓળખાય છે . ૂ  _પમા ં ઉપસી આવ ે છે , ક / ~નાથી આ લોકમા ં એ અભ ે દભાવ C ણ ુ ુ ુ ે પોતે વ_પે કર ને બધામા ં બZ ુ ં જ હોવાની પાક/ પાયે ખબર ં ે [[Åન રગાયલા ૃ ં ૂ  h„Wટના પડ ગઈ છે . અને સCણ સાર_પ "ચn શfgત પોતાનામા ં જ િવmમાન હોવાનો અન ે એ "ચn તRવ વય ં  ¡ હો વાથી, પોત ે વય ં  ¡ હોવાનો ુ  આRમભાવનો અjભવ ુ ુ ે ે હોય છે . એવા }લભ અભદાjભવ એને થઈ ગયલો એક માN  ¡િનWઠ અને ોિNય સદa_ુ િવના બીજો કોણ સાધી આપી શક/ ! અને, ~ના Qારા  ¡ની ા%&ત થઈ શક/ , ત ે વય ં  ¡ નJહ , તો બીYુ ં L ુ ં હોવાj ું ુ માની શકાય ? એવો a_તRવનો મJહમા છે .

107

[ ૯૭ ]

૩૦. ુ જળ {વી, સાત[ ું વગ કહ/ છે , ~ને લોકો [ખ ુ ં માણી મોજો, , સસારસવવ ~ છે , મોજો, મjજમન  ુ , નીવડ/ 3તમા ં મમડામ / ં hખદ , લાગે પહલા  વાનદ/ તે િવલીન કરજો, સદa_ુ  ¡નામ !

ુ જળ {વી ( ને ) ~ને સાત[ ુ ં વગ લોકો ( ~ની ) મોજો માણી ( ને ) [ખ ુ ુ ં કહ / છે , ~ મjજમન સ સારસવવ છે ( ત ે ), પહ /લા ં hખદ લાગે , ( ન ે )  ુ Ìમણાન ે ), ( હ / )  ¡નામ સદa_ુ , ે 3તમા ં મમડામ નીવડ / ( તવી hખ  વાનદ/ િવલીન કરજો ! ુ ૃ 6વોની hખની ૃ ુ ં રાચતા સામાય ાtત }યવી •િnઓમા Vયાƒયા એવી હોય છે , ક/ ઈ„{યો તથા કUપના Qારા મનને ગમ\ ુ ં હોવાનો ~ ભાવ થાય છે , ુ છે . એવા ં સવ hખોની ુ ં એજ ખ_ ં hખ મઝાઓ માણતા સસાર 6વો, ~ને સવ ુ hખોનો િશરોમણી માને છે , ~નો િવચાર કરતા ં એના મોમા ં પાણી Êટ/ છે , અને ~ને તે સાત[ ુ ં વગ તથા 6વનનો સાર-સવવ સમ~ છે , તે િવષયભોગનો  / ે , કવો વભાવ છે ? ગીતાના અ. ૧૮, લોકો ૩૭ થી ૩૯ મા ં વણV¤  ુ ં છે તમ ૃ ~વો મીઠો લાગે , ં ે અ[ત િવષય અને ઈ„{યોના સમાગમને લીધ ે એ આરભ ુ ં ુ પJરણામે એ માનવીના ં મમન પર\  ે દઝાડનારો નીવડ/ છે . એવા Ìામક hખની Ìમણાન ે વ_પના Žાન_પી કાશ વડ / ટાળ દઈને , એj ુ ં _પાતર સવ ુ ુ / hખભાવના અિધWઠાન_પ વ_પŽાનમા ં કર ન,ે વય ં hખવ_પ બની રહવાની ુ કળા, હ/  ¡વ_પ સદa_ુ ! આપ અમને ²જŽાhઓન ,ે શીખવજો !

108

[ ૯૮ ]

૩૧. Žાનાf‚નનો hચક ભગવો, તાપને બાળનારો, ૂ 3ત‰યિત કટ કરતો, કરતો, Šુ ં પz ું ગાળનારો, રો, ધાર એવો અગન ભડકો, ભડકો, થઈ ગયો  ¡નામ,  ¡નામ, Šુ ં યે ~ના ણવબળથી, ત\ ્ a_ુ  ¡નામ ! ( ભવ ) - તાપને બાળનારો, 3ત‰યિત કટ કરતો, Šુ ં પz ુ ં ગાળનારો ૂ Žાનાf‚નનો hચક ભગવો ( છે , ) ક/ ~ના ણવબળથી, એવો અગન ભડકો ધાર ( ને ) Šુ ં યે  ¡નામ થઈ ગયો, ત\ ્ a_ુ  ¡નામ ! ત\ ્ = તે જ ( - તે, ક/ ~ મા_ ં િનજ વ_પ છે તે જ ). આિધ – Vયાિધ – ઉપાિધ_પ ભવાટવીના િNિવધ તાપ ~ના વડ/ બળ ને ુ અહકાર ં નાશ પામે છે , ~ના તાપે કર ને 6Žાhનો પીગળ ને ઉડ Aય છે , ુ થતા,ં Rયા ં ~ને _ડ/ તાપે આRમવ_પના ઓજસ કટ/ અને એમ "ચnની L‘S ં ં ધારણ કર/ છે , તે Žાનાf‚ન છે ,  ¡ના ¢તધાર ( સયાસીઓ ) ~ ભગવો રગ ૂ ં ં ે છે , તે એ Žાનાf‚નનો hચક છે . એને ધારણ કરવા વડ/ સયાસીઓ સસાર ઓન ૃ ે ે અવકાશ એવી ચતવણી આપે છે , ક/ અહœ  ¡ િસવાયની અય કોઈ •િnન ે નથી. અર/ , પાછલા એક લોકમાં ક° ુ ં છે તવો Š ુ ,ં એક અUપ 6વાRમા પણ, ં અf‚નની Öવાળા_પ ~ ભગવા ં ધારણ કર ન ે ,  ¡ની સŽા_પ ×કારન ે _ડ/ તાપે કર ને વય ં  ¡_પ બની ગયો Œ,ં એટલે ક/ Šુ ં સRયવ_પે એવો હોવાj ું ં મને ભાન થવા પા|¤ ું છે , તે અય કોઈ નJહ, પણ એ  ¡સŽક a_ુ તRવ જ છે . ુ ે એમ a_તRવ તથા  ¡તRવના અભદની િતŽા વડ/ તવનની સમા%&ત થાય છે . ઓ[ ્ ત\ ્ સ\ ્

109

[ ૯૯ ]

110

[ ૧૦૦ ]


ી દિણામૂ ત

તો

111

[ ૧૦૧ ]


ી

દિણામૂત

તો

- ગુજરાતી અનુવાદ – વામી ણવતીથ દેખતું યમ દપ ણે નગર શુ,ં માયા ભાવે જગત, જગત, વનમાં સઘળું જ આ ઉપજતુ,ં અંતઃ દેશે ઝગે,. એવું $ગૃિતમાં જુ એ કટતા, કટતા, િવવત ને વા)મમાં, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૧ બીજે અંકરુ તુ3ય આ જગ હતુ,ં અ4ય5ત, અ4ય5ત, તેને પુનઃ, ઃ, માયા કિ3પત દેશકાળ બળથી બળથી, થી, માયાવીશા યો8ને,. યોગી9:ે ઉપસાિવયું તરલ જે , વે<છાબળે િચ? આ, આ, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૨ ને જે ની Aરણા સદા)મક િવષે, ભાસે અસત્ કિ3પતો, કિ3પતો, સા0ાત્ “ ત)વમિસ ” ઈિત *ુિત થકી, થકી, જે બોધતા છા?ને,. સા0ા)કાર થયે નથી હવે, ફેરા િવષે ઘૂમવુ,ં એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૩ િછ:ોથી ઘટમાં મહા દીપકનો, દીપકનો, યોિત કાશે, )યમ, )યમ, જે નું Hાન ઝગે જ ઈિ9:યગણે, ને?ાIદથી નીસરી, નીસરી,. “ $Jં છુ ં ” – બસ એકનો સકલ આ, આ, િવતાર ભાસી રKો, રKો, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૪ “ હુ ં છુ ં ચંચળ બુ‘S, ‘S, ાણ અથવા, ‘S અથવા, છુ ં શૂ9ય આ ઈિ9:યો”, ઈિ9:યો ,

?ૈણો, ો, અંધ, જડો IદશાOિમત, IદશાOિમત, લોકો બ5યે રાખતાં,. માયાશિ5ત િવલાસકિ3પત, િવલાસકિ3પત, મહા4યામોહ સંહરતા, રતા, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૫

112

[ ૧૦૨ ]

રાહુ થી રિવ – ચં: Qત બનતા, બનતા, માયા તણે ઢાંકણે, માયાQત વ,પ તુત જગતુ,ં કરણાIદ બાધા ટSયે,. $ગે )યાં સુઝતુ,ં “ થમ હુ ં સુતો હવે $ગતો ”,, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૬ બા3યાIદ )યમ $QદાIદ બધી, બધી, જે તે િથિતઓ િવષે, ભાસે િભ9ન િભ9ન છતાંય એ સકળમાં, િન)યે વયં રાજતો, રાજતો,. ભ5તોને કટાવતા મૃિત િવશે, જે ભ:મુ:ાવડે, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૭ જે દેખે જગકાય કારણ,પે, કે શેઠ નોકર ,પે, િશXયાચાય , િપતાતનુજના, ના, ભેદો રચી વા)મમાં,. વને $Qતમાં પુ,ષ જે , માયા વડે Oા9ત રે, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૮ પૃZવી, વી, ને જળ, જળ, અિ[ન, અિ[ન, વાયુ, નભ અને સૂય9\ દુ, ને પુ,ષ, ષ, જે ની િન)ય ચરાચરા)મક ,પે, આઠે Iદસે મૂ.તઓ, તઓ,. ક]યે િભ9ન િવચારવંત નરને, ભાસે ન જે ઈશથી, ઈશથી, એવા *ી ગુ,મૂ.તને નમી રહુ ,ં *ી દિ0ણામૂ.તને. ........................ ૯

A A A A A

113 [ ૧૦૩ ]

।। *ી દિ0ણામૂ.તતો?મ્ ।। શાદૂલિવીડત્ છદ ૧. િવ`વં દપ ણ:યમાન, :યમાન, નગરીતુ3યં િન$તગ તમ્, પXયના)મિન માયયા બિહIરવોદ્, ભૂતં યથા િન:યા. િન:યા. યઃસા0ા)કુ,તે બોધસમયે, વા)માનમે વા)માનમેવાaવયમ્, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે દપણ િવષે દેખ ાતી નગરીની પે ઠે , જે વી રીતે િન%ા ( દોષ ) વડે ( વ)ન અવથામાં ) પોતાના અંતરમાં િવ+વ દેખાય છે તેવી રીતે, માયા ( દોષ ) વડે, બહાર ઉ0પન થયેલાની પેઠે, (

જગતને ) આ0મામાં દેખતા જે (ગુ 2 ) 34ત અવથામાં 5ાનસમયે અભેદ2પે, અQય2પ

પોતાના આ0માનો જ સા8ા0કાર કરે છે , તે 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામૂ:તને આ નમકાર. ( ૧ ) ( િશવ જે દિ8ણામૂ:ત વ2પ ધારણ કરે છે , તે જ આ0મવ2પ હુ ં છુ ં એ ભાવ ). ૨. બીજયા9તIરવાં બીજયા9તIરવાંકરુ ો જગIદદં, ાિ[ન.વક3પં પુનઃ, ઃ, માયા કિ3પત દેશ કાલકલના, કાલકલના, વૈિચbયિચ?ીકૃતમ્,. માયાવીવ િવ$cભય)યિપ, િવ$cભય)યિપ, મહા યોગીવયઃ વે<છયા, છયા, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે બીજની અંદર અંકુરની પેઠે આ જગત્ પહેલાં િન:વક?પ ( હતું ) પછીથી માયા વડે કિ?પત દેશકાળની ક?પના િવિચBતાથી િચBની પેઠે ( િચBણ ) કરી છે . જે આ0મા અથાત્ ગુ2 3દુગર ( તથા ) મહાયોગીની માફક પોતાની ઈEછાથી િવલાસનો િવતાર કરે છે તે 9ી ગુ2ની મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર હો ( ૨ )

114

[ ૧૦૪ ]

૩. યયૈવ Aરણં Aરણં સદા)મકમ, સદા)મકમ, સ)ક3પાથ કં ભાસતે, સા0ાd)વમસીિત વેદ – વચસાયઃ, વચસાયઃ, બોદય)યાિ*તાનઃ, બોદય)યાિ*તાનઃ,. ય)સા0ા)કરણાaભ ય)સા0ા)કરણાaભવૈ aભવૈ, પુનરાવૃિdરભવાંભોિનધૌ, ોિનધૌ, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે

જે નું સGરણ સ0યવ2પ ( હોવાથી ) જ અસત જે વા પદાથH િવષે ( Iયાપક – અનુયૂત ) ભાસે છે . ( અને ) “ ત0વમિસ ” ( એ ) વે દ વાJય વડે જે શરણાગતોને ( આ0મKચતન કરનારાઓને ) અપરો8 અનુ ભ વ કરાવે છે – બોધ કરે છે , ( વળી ) જે ના સા8ા0કારથી સંસારસાગરમાં પુનજ મ થતો નથી એવા તે 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૩ ) ૪. નાનાિચ:ઘટોદરિથત, નાનાિચ:ઘટોદરિથત, મહાદીપભાભાવરં, Hાનં યયતુ ચ0ુરાIદકરણaવારા, ાIદકરણaવારા, બિહઃ પ9દતે,. $નામીિત તમેવ ભા9તમનુભા)યેત)સમતંજગત્, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે ઘણાં િછ%ોવાળા ઘડાની અંદર ( રહેલા ) મોટા દીવાના કાશની પેઠે કાશતું જે નું 5ાન તો, ચ8ુ આદ કરણ ( P%યો ) Qવારા બહાર Gરે છે . “ હુ ં 3Rં છુ ં ” એમ તેના જ ભાસમાન ( તીત ) થવાથી આ સમત જગત્ પછીથી ( - તે ન ે અનુ સ રીને - ) ભાસે છે , એવા તે 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૪ )

115

[ ૧૦૫ ]

૫. દેહંાણમયીિ9:fયિપચલં, બુgaધ ચ શૂ9યં િવદુઃ, ?ી બાલા9ધજડો – પમા)વહિમિતOા9તાઃ મૃશંવાIદનઃ, ાIદનઃ,. માયા શિ5ત િવલાસ કિ3પત, કિ3પત, મહા4યામોહ સંહાIરણે, તમૈ *ી ગુ,મૂત યે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂત યે. ( અબૂધ ) બૈસાં, બાળક,અંધ ને જડ જે વા, ઘRં બોલનારા Uાતપુ2ષો તો દેહને ( અને )

ાણને પણ ( તથા ) ઈિ%યોને, ચંચળ બુ‘Sને તથા શૂયને પણ “ ( તે ) હુ ં છુ ં ” એમ 3ણે છે . (

એવી ) માયાશિJતના ( આવરણ, િવ8ે પ ) કાય 2 પી કિ?પત મહામોહનો સં હ ાર કરનાર 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૫ ) ૬. રાહુ Qત Iદવાકરે9દુસ:શો, :શો, માયાસમા<છાદનાત્, સ9મા?ઃ કરણોપસંહરણતઃ, રણતઃ, યોડભૂ)સુષુ તઃ પુમાન્,. ાગયાસિમિત બોધસમયે, યઃ )યિભHાયતે, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે રાહુ થી ઘેરાયેલા સૂય અને ચં%ની માફક, માયાથી સારી પેઠે ઢંકાએલો હોવાથી સત2પી જે પુ2ષ ( છે , તે ) કરણ ( P%યો તથા અંતઃકરણ ) નો િવલય થવાથી Yઘી 3ય છે ( અને ) જે પુ2ષ 34ત અવથામાં “ હુ ં પૂવZ Yઘી ગયો હતો ” એવું 0યિભ5ા 5ાન પામે છે , તે 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૬ )

116

[ ૧૦૬ ]

૭. બા3યાIદXવિપ $QદાIદષુ, તથા સવા વવથાXવિપ, વવથાXવિપ, 4યાવૃdાવનુવત માનમહિપ)ય9તઃ Aર9તંસદા, દા,. વા)માનં કટીકરોિત, કટીકરોિત, ભજતાં યો ભ:યામૂ:યા, યા, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે બાળપણ આદકમા, તથા 34દાદક પરપર િભન એવી સવ અવથાઓમાં પણ Iયાપક ત0વ “ હુ ં છુ ં , ” એમ ભીતર Gરતા પોતાના આ0માને જ, ભજવાવાળા પુ2ષોને, ભુ%ામુ%ા ધારણ કરીને કટ કરે છે , તે 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૭ ) ૮. િવ`વં પhયિત કાય કારણતયા, ારણતયા, વવાિમસcબ9ધતઃ, વવાિમસcબ9ધતઃ, િશXયાચાય તયા તથૈવ િપતૃપ? ુ ાiા)મનો ભેદતઃ, તઃ,. વને $Qિત વાય એષ, એષ, પુ,ષોમાયાપIરOાિમતઃ, ષોમાયાપIરOાિમતઃ, તમૈ *ી ગુ,મૂતય ે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂતય .ે જે આ પુ 2 ષ માયા વડે ચારે બાજુ ભમાવાય છે , વ)નમાં અથવા 34ત અવથામાં કાય ક ારણભાવથી, સે વકવામી સં બ ં ધ થી, િશ]ય – આચાય ભાવથી, તે મ જ િપતા – પુ B ાદ વ2પના ભેદથી િવ+વને જુ એ છે , તે 9ી ગુ2મૂ:ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૮ )

117

[ ૧૦૭ ]

૯. ભૂરcભાંયનલોડિનલોડcબર, યનલોડિનલોડcબર, મહના થઃ િહમાંશુઃ પુમાન્, િન)યાભાિતચરાચરા)મક િન)યાભાિતચરાચરા)મક, )યાભાિતચરાચરા)મક, િમદંયયૈવ મૂ)ય jકમ્,. ના9યg)કચનિવiતે િવમૃશતઃ, તઃ, યમા)પરમાિaવભોઃ, યમા)પરમાિaવભોઃ, તમૈ *ી ગુ,મૂત યે નમ, નમ, ઈદં *ી દિ0ણામૂત યે. પૃ ` વી, જળ,અિaન, વાયુ , આકાશ, સૂ ય  , ચં % ( અને ) પુ 2 ષ, એમ આ ચળ અને અચળવ2પ જે ની આઠ મુ:તઓ ભાસે છે . ( અને ) િવચાર કરવાવાળા પુ2ષને તે િવભુ ( - Iયાપક - ) પરમા0માથી િભન એવુ ં બીજુ ં કશુ ં િવbમાન ભાસતુ ં જ નથી, તે 9ી ગુ 2 મૂ : ત2પ 9ી દિ8ણામુ:તને આ નમકાર ( હો ). ( ૯ ) ( દશમો +લોક ફળ9ુ િ ત છે , તે ન ી આપણને જ2ર નથી, કે મ કે સં પ ૂ ણ  આ0મિવbા તો, કહેવાઈ ચૂકી છે ).

A

118 [ ૧૦૮ ]

દિણામૂતપં

એટલે શું ?

વીમી ણવતીથ તમે આ તોB અં ગ ે ન ુ ં કથાનક તો 3ણો છો ને ? એનો થૂ ળ અથ છોડીને , એનો આdયાિ0મક અથ સમજવાની ઈEછા ગટવી, એ સQભાaયની ઘટના છે . કેમકે એવી સમજમાં, એ +નના ઉeરમાં, વા0માનું સાચું ઉeરપRં રહેલું છે . એમાં ઉEચતર િથિતનું દશન સમાયેલું છે . તેથી એને સમજવા સં8ેપમાં ય0ન કરીએ. આ0મવ2પતા, એટલે સવ ાિણ3તની અંદર રહેલું તેના વનું જે િનભZળ2પ – જે વું કે સવ મીઠાઈઓની અંદર રહેલી િમfતા, કે જે ના િવના કોઈ મીઠાઈ મીઠાઈ નથી, તે માનવીનું સ0ય વ2પ છે . એ િશવ, એટલે કે સંપૂણપણે આનંદ વ2પ છે . તેની 3ણકારી તથા અનુભવ િવના, “ વ ” નું એ અસલ િશવ0વ એટલે કે મો8િથિત, કદાિપ કટ થતી નથી, તે તો તમે 3ણો છો, તેથી દિ8ણામૂ:ત િશવનું જ ગુ2 પાસું છે . તા2ં જ એ વ2પ, તારા વ0વના Uમ તરફ પાછુ ં વળીને , એટલે કે સં સ ારની Uમણાસિહતના તારા તરફ %િf કરે, ને તને 0ય8 થાય, એટલે કે વ2પને 0ય8 કરવાની વૃિe તારામાં 3ગે , તે જ સદૈ વ ઉeર િત સં ચ રતા તારા વા0માનુ ં , દિ8ણાિભમુ ખ થવાપRં હોવાની, અહg ક?પના છે .

119

[ ૧૦૯ ] [ ૧૧૦ ]

વા0મા માયાના ચમાં ઘૂમતાં ચડેલા ફે રને લીધે, પોતાના અસલ ગુ2પણા ( એટલે કે િવશાળ મિહમા ) ને િવસરીને, વાસનાઓનો માયH વા0મા, પોતાના લઘુપણા2પી વભાગને જ દેhયા કર્ છે . એને ભાન નથી રહેતું કે એ દેખાવ ખોટો છે , ને એ લઘુ, વયંગુ2 છે , પરંતુ એ પોતાના ચંતચ8ુમાં મયાની ભૂરકી નાખતો રહે છે . સંજોગવશાત્, કોઈ દેહધારી ગુ2 પાસેથી એ સ0ય િથિતને સમ લે, તે સાથે જ પેલી ભૂરકીની અસર બંધ થઈ 3ય, પોતાનો લઘુ ( વ )

પાછો ગુ22પે એને 0ય8 થાય, ને ભુ%ામુ%ાના સંકેત Qારા એ ભૂરકીના નાશની યુિJત અજમાવીને એ મુJ ત થઈ 3ય. એ મ દરiયાન એ વા0માની મુ: ત અથાત્ તે નું 2પ “ હોવાની આમાં ક?પના છે .

દિ8ણા ” થતું

આ બધું નવાસવા અjયાસીને જરા ગરબડયું લાગે. પણ અjયાસ વધતાં, ધીરે ધીરે મનની ગાંઠો ઉકલતી 3ય, ને એવો સમય જલદી આવે કે એક પલકમાં વતુની ઘડ બેસી 3ય. kl આ0મા કે જે સત્ – િચત્ આનંદ વ2પ છે તેને વળી ઉeર શું ને દિ8ણ શું ! ગીતાના અ. ૮ – ૨૭ માં એનો પf ખુલાસો છે . જે સાધક, સ0ય વતુને સમ ગયો, તેનાં દિ8ણ ( વભાવ, સંસાર િનmતા ) ઉeર જ બની 3ય, પછી એ િનરાંતે દિ8ણ ( સંસાર ) તરફ ફરીને, ઉeર તરફ દોડવાનાં ફાંફાં મારતા વડાને ભ%ામુ%ાનો ઈશારો કરી આપે, કે સાચો ઉeર આ છે . ઉત્ + તર, ઉEચતર મો8 માગ એ પોતાનું દિ8ણામૂ:તપRં અથવા વ2પની સમજ છે . તમારાં સાચાં સુખ માટે, તમારાં કાળ3 ઉપર એ હકીકત કોતરી રાખજો, કે ટૂંકમાં માણસના

બધાં જ કલેશો, બધાં જ કંકાસ, ઉQેગો, સંતાપો, tensions, મનદુઃખો ને લડાઈ – ઝઘડા,

કેવળ એક જ ગાંઠમાંથી િનસરે છે . એ Pandora’s Box છે . એ છે , મોહ4ત લાગણીવેડા, Sentiment, ઉ:મલતા. એ જ એક મહાગાંઠ છે . ને એ જ વેદાતે કહેલી મોહમાયા છે . ( સાવધાન...લેખમાંથી )

A

120 [ ૧૧૧ ]

( દિણામૂ ત )

ભા મુા

વાિમ ણવતીથ

સ0વ ( ઓછામાં ઓછો ) રજ, અને તમ, પહેલી ( તજ ની ), તે અહંકાર, “ હુ ં ” તું, પેલું – ધમકી ચેતવણી... બધાનું િતક અંગૂઠો – એકલો અલગ, સા8ી આ0મચૈતય વ2પ. પણ તેના વગર મુઠી બંધ ાય નિહ – વનુ ં વપRં પણ ન બને – ારoધની ગાં ઠ બંધ ાય નિહ. આ ચાર મળીને સંસારની ગાંઠ થાય છે . જે ને છૂ ટવું હોય, તે પોતાના અહંને વાંકો વાળીને ( નpતા લાવીને ) અંગૂઠાના િશર સાથે એનો સંયોગ કરી દે, ને Bણ ગુણોથી એને મુJત કરી દે, તો અહંનો વાહ ગુણો તરફથી ખસી જઈને, કેવળ વ- 2પ “ હુ ં ” આ0મા સાથે જ તેનો સંબંધ રહેઃ ।। तदेकोडविश{ः िशवः के वलोडहम् ।।

A

121

[ ૧૧२ ૧૧२ ]

નવામબોધ વામી ણવતીથ ( વસંતિતલકા ) તું સત્ વ,પ જ હતો ! વળગી અસ)ય, અસ)ય, દેહાિભમાન થકી, થકી, ‘ 8વ ’ બની ગયો તું ! ખંખેરી દેહ – પરદો િનજ ,પ જો તું, સakl, સakl, બોધ, બોધ, સુખ કેવળ તું જ સાચે !............................... ............................... ૧. સુષુિતમાં મધુ સમા રસ સાંપડે જે , સૌmયૈ5યનાં મધુ, જનો નવ માણતા એ, એ, $ગી ફરી મન ફસાય જ દુઃખગત\ ! સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, ના, ના, નિહ દુઃખભાગી ! ............................ ૨. અિnધજળો ગગનથી પછડાય ભૂપે, એ અિnધભાવ િવસરી િવસરી, રી, નદ ભાવ ધારે ! ઉપાિધ 8વમિતની ભુલવે વ,પ, વ,પ, સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, સંમર તું વ,પ. વ,પ. ................................... ................................... ૩. સૂકાય છે ક ત, 8વ ઉડી જવાથી, જવાથી, આ)મા િવિભ9ન તનુથી, ી, બસ િન)ય, િન)ય, એક, એક,. આ)મા જ છે સકળ આ, આ, પણ અ9ય જૂ ઠુ,ં સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, તું )યજ ભેદમોહ. મોહ. ................................... ................................... ૪.

122

[ ૧૧३ ૧૧३ ]

બીજે રહે વટત, અિત સૂoમ,પે, એ રીતે આ જગતનો સઘળો િવલાસ ! *pધાથી ઝાંખી કર એ અJથી અJની, અJની, સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, સ)ય, સ)ય, અસ)ય અ9ય. અ9ય. ............................... ૫. દેખે ન ને?ે જળમાં પીગળેલું મીઠું, દેખાય બાK કરણે ન, ન, છતાં ય છે એ ! ચાmયે 8ભે ગુ,ગમે રસ િસpધ થાય, થાય, સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, :hય નથી જ આ તુ.ં ................................ ૬. બંધાઈ તકર થકી વનમાં )ય$યો, )ય$યો, રાગાIદથી તનુ િવષે મિતOj થાતો, થાતો, પાંથો સમી કુ,કૃપા તવ બંધ છે દે, સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, $ તું સુખે વધામ. વધામ. ................................ ૭. ઈિ9:ય 0ીણ બનતાં સઘળી qમેથી, ી, મૂઢો મરી, મરી, જનમબંધનમાં ફસાતાં ! Hાની છળે મરણને, િનજ મોહ િજતી, િજતી, સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, તું તર મૃ)યુબંધ. .................................... .................................... ૮. હાથે Qહી ( તત ) ફરસી ચોર જ $ય દાઝી, દાઝી, મૂઢો, ો, વરી અસતને, )યમ થાય દુઃખી, ખી,. દાઝે ન લેશ સિતયા િનજ આ)મ,પ, આ)મ,પ, સakl ત)વમિસ, ત)વમિસ, તું )યજ બંધશંકા ? ................................. ................................. ૯.

Ù

123

[ ૧૧૪ ]

હારવાની જર

- વામી ણવતીથ – “ તમે હાર ખાઓ તો મને ખબર કરજો, તો તો, નિહ. ” “ એમ કેમ ? ” આપણે તવાનું તો હોય જ, એમાં શી નવાઈ ? એ કંઈ અસાધારણ ઘટના ન કહેવાય. પણ હાર ખાવાની ઘટના આવે તે નવાઈ જે વું લેખાવું જોઈએ. ખ2ં કે નિહ ? અને વળી, જે ને હસતે મુખે સનતાથી, રમતમાં હારને પચાવતાં આવડે, તે તમાં Gલાઈને ફાળકો પણ થનારો ન હોય. એમ હારતને સમ ગણતાં આવડવું, એ સા8ીભાવ તથા સમતાનું લ8ણ છે . એ જે ને આવયું, તે વન તી ગયો ! ખેલદીલી કહેવાય, Sporting. એવી %િf વનના )યેક 8ેB 0યે રહે, એટલું જ માણસે સુખી રહેવા કાજે કરવાનું છે . “ ગીતાની રીતે, ” વવાપRં છે . તેથી તને ક‚ું જે ને દર વખતે તવાપRં જ હોય, તેનું ઘડતર upsided થાય. કોઈ કોઈવાર, કે ગમે તેટલીવાર, હારનો વારો આવતો રહે, એ િથિત િચeના સુખદ ઘડતર માટે ખાસ જ2રી છે . મ3 રમવામાં છે . તેના પરણામમાં નિહ, એ સુખીવનનો સાર છે . ઠીક ને ?

A

124 [ ૧૧૫ ]

ૐ ી િશવમJહ|નઃ તોN

A

125

[ ૧૧૬ ]

માર/ મન, એj ું મોટામા ં મો:ુ ં મહRવ એ છે , ક/ એના ગાનાર/ ~ ગા¤ ુ ં છે , તે ે ે ં છે , કશાયે આડબર ં દાનહ ન માગણવડાથી વગ િવના સરળ ર તે પણ ઉત ુ ગાન કર/ છે , કવી ે / ર તે ? મતક/ પરમ›રનો એક ભgત, પોતાના ઈWટના ં aણ ૂ  છતા ં સ , કાVયમય, –વિનમય, એ ભાવન ે ~બ આપ ે એવી ગૌરવ Cણ ં િનભય બળસભર વાણીમા .ં અન ે એય ે, એન ે ખાસ  ન ે કોમળ છતા ં અસJદ‚ધ ુ ુ ં ુ ‘ માર 6ભડ ને આગવા ં aણગાન રા6 કરવાના [ƒય આશયથી નJહ, પર\ / ુ . એ િવનવણી છે , પણ ઈWટ, ક/ પર, ગાઈને પાવન કરવાના ’ જ પWટ હ\થી ક/ વગ લોકની, ક/ મોDનીય એમા ં યાચના નથી. એ આપણને –ધા, ભfgત, ુ ં , વદાત ે ં િસ–ધાતના ં ં / સાર સJહત Cરાણકથાઓનો ન ે ીિત ઉપરાત િનઃસદહ 6વન ઉપર કાશ પાડતો રસકસ પણ આપ ે છે , ન ે એ પણ તવનના ં ભગ_પી અનૌ"ચRય થયા િવના, એના ઔ"ચRયને સાચવીને. એ કારણે જ આ ‘ મJહ|નઃ તોN ’ તોNોનો "બનહJરફ બાદશાહ છે . ‘આપણો મJહમj ્ ’ – પાj ું ૧૧

126

[ ૧૧૭ ]

ૐ ી િશવમJહ|નઃ તોN ુ ( [ખપાટ માટ/ ) ુ ૂ તથા સમલોક aજરાતી [ળ કતાઃ વામી ણવતીથ6  ુ ં વા–યાયઃ આશીયા , ઝા"બયા . ુ  a_િવy ુ Wz ુ a_દવો ુ Ò મહ› / રઃ ૐ a_ ¡ા ુ સાDા\ ્ પર –  ¡ તમૈ ી aરવ ુ ે નમઃ a_ઃ

V VV ુ ૂ ં aરો[િતy ૂ ઃ, –યાન[લ ુ પદ[,્ ૂ ૂ ં aરોઃ CA[લ ુ ૂ ં aરોવા¶ મN[લ  ,ં ૃ . ુ tપા ૂ ં aરોઃ મોD[લ

Ù

127

[ ૧૧૮ ] [ ૧૧૯ ]

‘ િશવ મJહ|નઃ તોN ’ ુ , તવન હો મJહમાના ં તવ પરમ પારાથ અZરા અભણનાં,ં તો  ¡ાJદક તણીય હાર જતી "ગરા, અભણના "ગરા,. ૃ મિતમયાJદત_પ ે, \ ું મા,ં એ સŠન  ુ ે જો વીtત ગણો, ગણો, તો ઉmમ મમ તવન_પ િનદષ, િનદષ, હર ! આ ! ....... ( ૧ ) વળ , વળ , મJહમા તવ છે અતીત ગિતથી વાણી – મનની, મનની, ુ ૃ થક ! કથે ~ને બીતા ં Ãિતય અતØVયા•િn ુ કવણ ? કોનો િવષય એ ? તવાયે કોનાથી ? aણ પદ// , તોયે પદ તોયે, નવલે નવલે, વચન – મન કોના ં જ ન ઢળે ?......... ( ૨ ) ુ વાચા પરમ અમર િનમાણ મZમીઠ  કરતા, ુ ુ ં L ું ન• ું ? તનેે,  ¡ન ! વાણી hરa_તણીમાય તન ુ ે, Cરમથન ુ ુ ક_ ં પાવન Cdય ! aણોના કવનથી, તમારા, તમારા, વાણી આ, આ, મમ મિત તદથ¸ રહ મથી............... ( ૩ ) ઉદય, ઉદય, રDણ ને લય કર\ ું તવ ઐ›ય જગના,ં ુ તણા "ભ _પમા,ં . Nયીમા ં વહચાઈ , Nણ aણ Ë અભVયોને _ડા,ં પણ, પણ, વરદ ! ”ડાં ”ડા,ં હતિધયો, હતિધયો, ે ે જ હણવા. .................... ( ૪ ) બરાડ/ છે કોઈ અહœ વચન તન

128 [ ૧૨૦ ]

ુ “ L ું ઈછ ? કઈ કાયે ? િNHવન કયા &લાનથી ઘડ/ ? ે ે ટક / / ? Ùજનj ું ઉપાદાન ક¤ ું છે ? ” અને,ે શન અન ુ , ને ખોટા, જગત ઠગવા, અ\ત ઠગવા, કોઈ હતધી, હતધી, બક/ તક એવા અકળ મJહમાવાj ્ તમ િવશ.ે ................. ( ૫ ) નથી જ|યા લોકો અવયવ સJહતના આ જગ િવશે ? ૃ કદ યે બની શક/ ? ે ÙWટાને hજનિવિધ ઉવખી ુ ૃ ે કમ / જ બને ? અસામ­ય¸,¸ ઉmમ Hવનhજન અસામ­ય ું ં સશય ૂ , અમરવર ! \મા ં છતાં,ં આવા [ઢો કર/ ! ............. ( ૬ ) છતા ુ , ુ િતમતાJદક પથ Yદા Nયી, પLુપિતમતાJદક પ ં , પL Nયી, વૈWણવ, ણવ, સાƒય િવશે,ે ‘ આ ઉnમ ’,, ‘ આ સરસ ’,, બZ ું એમા ં સમજતા,. િવશ ુ ુ ુ મjજનો , ે / , સવ¸ ઋ"ચભદ સવ,¸ ઋYtJટલપથગામી નદ ઓને સાગર, Rયમ પરમા&તVય \ ું જ છો. ............ ( ૭ ) બળદ, પરLુ,ુ ધોકો, બળદ, પરL ધોકો, અ²જન, અ²જન, ફ"ણધર, ફ"ણધર, ભમ, ભમ, ઠ બ‹ુ ,ં ુ ં એ હો, તવ, ભલે Cરતા તવ, વરદ ! Vયવહારકરણો, Vયવહારકરણો,. / ઋ‘Q તવ Úઈશાર ૂ / જ રળતા ! છતાં,ં દવો છતા ૃ ે નJહ વાRમે રતને િવષય[ગજળ છતર શક/ !............... ............... ( ૮ )

129

[ ૧૨૧ ]

ૂ ુ ં બZ ું ’ બીA, કહો કો, સઘંં, ’ વળ ‘ YÁ કો, ‘ િનRય જ આ સઘ બીA, ઈતર ક´ ‘ િનRયાિનRય િવિવધ િવષયે Vયત જગ છે .. ુ ે છતાં છતા,ં તનાથી Š,ુ ં Cરમથન ! િવfમત સમો, સમો, ન લાYૂ ં તવ તવને ! અિત નફટ વાચાળપz વાચાળપz ું છે ! ........ ( ૯ ) ુ ું માપ કરવા, ે તવ વCતz ં અગનખભા_પ પ¥યા  ¡ા ઉપર, ઉપર, હJર અધઃ, અધઃ, એ યRન ન ફ¥યો, ફ¥યો,. ુ કરતા એ ઉભયની, તદા, તદા, ભfgતSાભર \િત ુ ૃ ન ફળતી ? ............ ( ૧૦ ) વય ં સામે ઊભા ! તવ L ું અj•િn ુ ં સદતર અJરવz,ું િવનાકWટ/ પામી િNHવન દશાનન બાŠવન રણચળિવવશ ~ ધર રiો, રiો,. ુ ે થક જ, તવ, સAVયા ં પદપÛે િશરકમળણી તવ, ુ ુ , િNCરહર ! બZ ું એ શÜ ું બની............ ( ૧૧ ) ે h{ઢભfgતનબળ થક તવ સવા ,ે ે એ ફ"લત બળથી બાŠબળન ુ ભીડવતા ં આવાિસત તવ થક જ ક€ લાસિશખર/ ,. ુ અલµયા પાતાળ પાતાળેે , સહજ ચ"લત 3aWઠિશરથી , ુ ં ખલ ઉપ"ચત થતા,ં િનlય િતWઠા થૈ \જમા ....... ( ૧૨ ) િનlય છક/ !.......

130

[ ૧૨૨ ] [ ૧૨૩ ]

મહા £ચી ઋ‘Q, ઋ‘Q, ! વરદ, વરદ, મધવનનીય પટક , પટક , ુ ુ નીચે,ે બાણે કર દઈ Nણે યે Hવનન ,ે . નીચ બાણ,ે અjચર ે ં તવ ચરણના આિત િવષે ? નવાઈ L ું તમા કર/ ઉિત કોની નJહ અવનિત \ ું મા ં મતકતણી ? ........ ( ૧૩ ) ુ પર/ , ં / અકાળે  ¡ાડDયથી ભીત દવાhર ૃ ે ં િવષ જ, ~,. Rhકુ થૈ, િNનયન ! હJર લતા tપાકાય પડ™ો કUમશ કઠ ં / તવ, સરસ શોભે બŠ,ુ અર/ અર/ , ુ ં ે !......................... ......................... ( ૧૪ ) ં / ે શોભે HવનભયભગVયસનીન કલકય ુ / /, િવફળ તૈ ¶ાયથી ં ે નJહ કદ ય દવાhરનર ફર/ પાછા,ં િનRયિવજયી શર ~ના ં પરત, ત,ે . લહ તમને દવો / ઈતર સમ સાધારણ, રiો, રiો, ં મી સહ/ ! ............ ( ૧૫ ) મર/ મરવા Cરુ તો, તો, ન પJરભવને સય મહ પગધમકાર/ ડર જઈ અચાનક છળ પડ,/ વœઝાતા બાŠથી થડક//,. ુ Vયિથત ખ, Iહોસોત થડક જટા Œªી ઝપટ/ તવ, મિથતતટ Ý ુ એ ખળભળે ! નટો જગરDાથ¸ ! અવં બŠુ મોટાઈ વરતે !................. ................. ( ૧૬ )

131

[ ૧૨૪]

નભોVયાપી તારાગણ_પી ફ ણે શો"ભત ભય, Jદસેે ટ પા – શો, Jદસ શો, તવ િશર ઉપર ~, ~, ધોધ જળનો, જળનો,. ુ Qીપસમ જગત એ ઉદિધથી ! ં થ¤ ું જળકકણ¤ત ુ ુ ું મJહમ ~, તે ઉપરથી ! ......... ( ૧૭ ) કળાયે તવ }Vય તjતz ધરા રથ, ધjુ,ુ ચsો રિવ – શિશ, રથ, અજ યતા નગપિત ધj શિશ, ુ ,ુ િNCર\ણદહનŒક ુ ૃ ે બયા Rયા ં શર •Wz તવ ! ુ બ"ળયા, અહો, ! ન ખ"ચ\ ્ ‘S ં અહો, એ શો આડબરિવિધ બ"ળયા, અધીન સાધનયોજનતણી રમતમા ં ર/ ’ ઈતરના ! ........... ( ૧૮ ) થક હJર તવચરણે દશશત કમળ અિપyત થતા,ં ે ું Rયા ં એણે વકમળનયનન,ે એક ઘટતાં ઉખડ¾ ઘટતા,ં . ફ¥યો ભfgતનો એ િવભવ બનીને ચsધર, ~, ુ ૃ ! જગે Aaતજ છે . ................. ( ૧૯ ) ે રDાથ,¸ િNCરહર Nણની ુ , AIત ફળિવતરણે છો s\કન ુ ,ે પRયે s\ઓ ુ ¶મ ફળે ? ે ં કમ વણC_ષઆય િવનાશલા ુ કર {„Wટ, તમ પર/ , ે , s\ફળિવધાતા {„Wટ, તથી ધર –ધા વદ ે / , {ઢ રત રહ/ લોક કરમે ! ..................... ( ૨૦ )

132

[ ૧૨૫ ]

ુ ુ કમ¸ દD, અિધપિત પLઓનો s\ ુ કર/ , tશળ ુ હતા ઋિષગણ ઋ²Rવજ, ,. ઋ²Rવજ, શરણદ ! સભાસદ hરગણો ુ ુ –વસ ં જ થવો ! s\ફળના દાતા તમથી s\નો સદા, સદા, થાતા Sાહ ણ જગન, જગન, નાશાથ નીવડ./ ................. ( ૨૧ ) ૃ ુ વયંં  ¡ા, રમવા, વય  ¡ા, નાથ ! [ગ_પી વCNીથી ૃ ૃ કરતા,ં . ે •િn બળાRકાર/ નÞફટ થઈ [ગ_પ ુ , અmિપ, નભે પકડ™ો પીછો તવ ધjએ અmિપ, અર/ અર/ , ૃ Nિસત એણે છોડ¾ ું નથી હ6 [ગVયાધ_પન ............... ( ૨૨ ) ે !............... ુ ુ ,ે ં  ‡દન વલાવdય વdયે સકતા ધjષધર કદપ વલા ુ ૃ / , Cરમથન ! \ણવ\ ે ે દƒયો વનNથી ્ રાખ જ થતો,. / કUપ,ે યમિનરત ! જો Eૈણ તમમાં છતાં,ં દવી છતા તમમા,ં ુ છક દહાધ ,¸ તો ખર , ! ........... ( ૨૩ ) / ખર , વરદ ! ભોળ ¤વિતઓ મશાને છે વાસો, મરહર ! િપશાચો સહચરો, સહચરો, , Eક નરકપાલો તણી ધરો, ે "ચતાભમાલપન ધરો,. એ સઘં તવ ચJરત જો હો, Rયમ જ હો ! ં અમગળ ે મન, વરદ ! મગલ ં છતાં,ં મતાઓન પરમ છો. ............ ( ૨૪ ) છતા 

133

[ ૧૨૬ ] [ ૧૨૭ ]

ં વમનને 3ત[ખ જનો,  ુ સિવિધ કર ને સયમી / ,. હષ¸ રોમા"ચત , ભર દગ હષાÃઉદક ં  ુ ૂ ુ ુ /, સાDાRકાર/ , ‹બક દઈ Aણે hખસર [Jદત ં યિમજનન,ે ત,ે H ુ ! તમે !.......... .......... ( ૨૫ ) મળે 3તરતRવ કઈક “ તમે છો hરજ ૂ , સોમ, સોમ, પવન, પવન, વળ અf‚ન _પ તમે તમ,ે તમે જળ છો, ને Vયોમ, ધરણી, ધરણી, વળ આRમા પણ તમે તમ,ે .” , sમે વદ/ ભgતો તવ એ વચન _પમયાJદત sમ,ે  ું ~ ક´ નથી તમે ! .............. ( ૨૬ ) અમે તો Ad¤ ું નૈ અહœ કLય ુ અ – ઉ – [ ્ વણNયી , ને વળ િNઅવથા, િN િNHવનો Hવનો ,  ુ Nણj ું mોતક તવ અિવકાર , અz–વિન ુ ,. hરો ુ થક લ"Dત, , તે ધામ ધર\,ું લ"Dત, ચો¼ ું \ર યકિથત તવે છે એ પદ ઓ[,્ શરણદ ! સકળ ને Vયત, તમને ! ( ૨૭ ) ુ ભવ, , ઈશાન, ભવ, શવ, _{, _{, પLપિત ઈશાન, સહમહાન, સહમહાન, વળ ઉI, ઉI, ભીમ સJહત તવ છે આઠ અ"ભધાન,. ુ / ! Ãિતએ ભ~ એ અWટકના િતપદન િતપદને,ે દવ ! નમકારો ·ાસભર ક_ ં એ આપ િયને !..................... ..................... ( ૨૮ )

134 [ ૧૨૮ ]

ૂ અિતને ! ે ,ે િયવન ! ન[ ું }ર ન[ ું અિતપાસન ૃ ે! ૂ ન[ ું h’મ જ અિતન,ે મરહર ! ન[ ું Šુ ં િવ\તન ુ ે! ન[ ું અિતઘરડાન,ે િNનયન ! ન[ ું િનRય¤વન ન[ ું સબરસ તમન,ે ન[ ું ત\ ્ – ઈદં સવ_પ  ને ! ............. ( ૨૯ ) ુ ૃ ,ે ભવવ_પે ન[ ું ન[ ું ! ે જગતhજન રજaણવ–ય તમસાિધ¶ો, ં / , હરવ_પે ન[ ું ન[ ું ! તમસાિધ¶ો, જગસહાર ુ કય,¸ બલ સRવે ુ ે ન[ ું ન[ ું ! જન hખી સRવ,ે hખવ_પ ુ ,ે િશવવ_પે પરતમ પદ/ િનEૈadય િશવવ_પે ન[ ું ન[.ું ................ ( 30 ) ુ ે ું "ચn આ કલશી ે ¶ા,ં ન,ે ં થઈ ગય }બ ુ પર એ ¶ા ં િનRય ઐ›ય તા_ં ! aણગણથી ુ ,ે એ ભfgતએ, ભયચJક\ ્ [જન ભfgતએ, આપી હામ, હામ, વરદ ! ચરણ ધ¤> ુ આ વા¶¨લ ભટCજન ે ૂ .................... ( ૩૧ ) ં ે પદ/ , એવી આ વાઙમયી CA ૂ ભગવાન શકરન / ે સદાિશવ ર ઝજો મને ! અપ†, દવશ ે અપ†, તનાતી / છો મહ›ર / તRવ તા_ ં ન Az ું Š,ુ ં ક/ કવા ! ે ે Šુ ં ન[ ું ન[ ું !.................. ~વા હો, .................. ( ૩૨ ) / ! તવાન હો, ી મહાદવ

A A A A A

135 [ ૧૨૯ ૧૨૯ ]

ં ૃ સtત િશવ મJહ|નઃ તોN ુ મJહ|નઃ પારં તે પરમિવ}ષો યmસદશી, ુ તદવસાRવિય "ગરઃ,. \િત ¡ાદ નામિપ  ૃ ,્ અથાવાયઃ સવઃ વમિતપJરણામાવિધ aણj ે તોNે હર િનરપવાદઃ પJરકરઃ ...................... ( ૧ ) મમા&યષ અતીતઃ અતીતઃ પથાન ં તવ ચ મJહમા વાઙમનસયોૃ ુ ં ચJકતમ"ભmnે Ãિતરિપ ,. રત·Vયા•Rયાડય ુ કય િવષયઃ ? સ કય તોતVયઃ કિતિવધaણઃ ે પતિત ન મનઃ કય ન વચઃ ? ............... ( ૨ ) પદ/ Rવવાચીન  ુ ૃ ં િનિમyતવતઃ, વાચઃ પરમ[ત મZફ તા ુ ુ તવ  ¡j ્ Jક± વાગિપ hરaરોિવy મયપદ[,્ . ુ ુ ે ભવતઃ, મમRવતા ે ં વામœ aણકથનCdયન ુ ુ ુ %–ધવયવિસતા . ............... ( ૩ ) ¸ CનામીRયથડfમCરમથન  ુ ૃ ,્ તવૈ›ય> યncજગ}દયરDાલયt\ ુ ૃ ુ aણા"ભાh ુ ુ તjk ુ ,ુ . ં િતhk Nયી વ\Vયત અભVયાનામfમj ્ વરદ રમણીયામરમણœ, િવહ\ ું Vયાsોશœ િવદધત ઈહ€ક/ જડિધયઃ. ..................... ( ૪ )

136

ુ ુ Jકમહઃ Jક± કાયઃ સ ખ ુ Jક[પાય²EHવન[ ,્ ૃ ુ Jકમાધારો ધાતા hજિત Jક[પાદાન ઈિત ચ,. ુ અત¶à›ય¸ Rવ­યનવસર}ઃથો હતિધયઃ, ુ ુ ં કાિlj ં મોહાય જગતઃ. .................. ( ૫ ) tતકડય ્ [ખરયિત

અજમાનો લોકાઃ Jકમવયવવતોડિપ જગતા જગતાં,ં અિધWઠાતારં Jક± ભવિવિધરના{Rય ભવિત,. ુ  }્ Hવનજનન ુ ે કઃ પJરકરો ? અનીશો વા tયા યતો મદાRવા ં Rયમરવર સશરત ઈમે. .................... ( ૬ ) ં ે ુ ં ં યોગઃ પLપિતમત ં વૈWણવિમિત, Nયી સાƒય "ભે થાને પરિમદમદઃ પ­યિમિત ચ,. ુ ુ ુ _ચીના ં વૈ"ચáયા}ઋYtJટલનાનાપથYષા[ ,્ ્ ૃ ે ગ|યRવમિસ પયસામણવ jણામકો  ઈવ..................... ( ૭ ) ુ ં ભમ ફ"ણનઃ, મહોDઃ ખâવા ખâવાંગ ં ં પરLર²જન કપાલ ં ચિત ે યnવ વરદ તNોપકરણ[,્ . ુ ૃ દધિત \ ુ ભવદÚ"ણJહતા ં તા[‘Qã ૂ ,ં hરાતા ૃ ૃ ન Jહ વાRમારામ ં િવષય[ગ\Wણા Ìમયિત. ................ ( ૮ )

137

ુ ં કિlRસવ> સકલમપરRવäવિમદ ુ ં, äવ પરો ÔાVયાÔૌVયે જગિત ગદિત Vયતિવષયે,. ુ ેતfમj તfમj્ Cરમથન તૈિવyfમત ઈવ, ે સમતડ&ય ુ ્ ²જહરિમ ૃ ુ / Rવા ં ન ખ ુ નj ુ ZWટા [ખરતા . .......... ( ૯ ) \વj ુ ં તવૈ›ય> યRનાm}પJર િવર"ચહJરરધઃ ,  ુ ,. ં પJરછે – \ ું યાતાવનલમનલકધવCષઃ ૃ ં "ગJરશ ય\,્ તતો ભfgતSાભર a_ુ aણદµયા ુ ૃ ન ફલિત. ............... ( ૧૦ ) વય ં તથે તાµયા ં તવ Jકમj•િn ુ અયRનાદાપાm િNHવનમવૈ રVયિતકરં , ૂ ,્ . દશાયો યદબાŠનHત ૂ રણકd‹પરવશાj ૂ ં ે, ર"ચતચરણાબો_હબલઃ ે િશરઃપÛણી ુ િવ”ર²જતિમદ[.્ ............. ( ૧૧ ) ે fથરાયાRવદભgત²ECરહર ુ ુ ે ં Hજવન Rવતસવાસમિધગતસાર ,ં અ[Wય ે બલાRક€ લાસડિપ Rવદિધવસતૌ િવsમયતઃ,. ં ુ અલµયા પાતાલ પાતાલેેડ&યલસચ"લતાaWઠિશરિસ ડ&યલસચ"લતાaWઠિશરિસ , ુ ુ ુ િતWઠા Rવåયાસી}્ äવ[પ"ચતો [iિત ખલઃ.............. ( ૧૨ )

138

ુ યદ‘Qã hNા|ણો વરદ પરમોચૈરિપ સતી ુ ે ,. મધls/ બાણઃ પJરજનિવધયિÙHવનઃ ન તÀચN ં તfમj ્ વJરવિસતJર Rવચરણયો – ુ ન કયા&¤Rયૈ ભવિત િશરસRવåયવનિતઃ ................. ( ૧૩ ) ુ ૃ – અકાdડ ¡ાdડDયચJકત દવાhરtપા / ં િવષ ં સ—તવતઃ ,. ે િવધયયાસીmિÙનયન ુ ે ન િયમહો, સ કUમાષઃ ક|ઠ/ તવ ન t_ત ુ િવકારોડિપ લા–યો HવનભયભગVયસિનનઃ ................ ( ૧૪ ) ં ુ અિસSાથા નૈવ કવ"ચદિપ સદવાhરનર / /, િનવતત  ે િનRય ં જગિત જિયનો યય િવિશખાઃ,. ુ સ પયનશ ૂ ,્ પયનશ RવાિમતરhરસાધારણમH\ મરઃ મતVયા  Rમા નJહ વિશk ુ પ­યઃ પJરભવઃ ............. ( ૧૫ ) મહ પાદાઘાતા}્ ¢જિત સહસા સશયપદ ં ં, ુ ,ં . ્ HજપJરઘ_‚ણIહગણ પદં િવWમોÌા|ય}  ુ ુ ં યાRયિનHતજટાતાJડતતટા ૂ , [Šmæરદૌ­ય ુ . .................... ( ૧૬ ) જયદDાયૈ Rવ ં નટિસ નj ુ વામૈવ િવHતા

139

ુ / િવય·Vયાપી તારાગણa"ણતફનો·ગમ_ચીઃ , ૃ ુ વાહો વારા ં યઃ CષતલÐ{Wટઃ િશરિસ ત,ે . ૃ ે tતિમ જગ· Qીપાકારં જલિધવલય ં તન – ૃ ે ં ZતમJહમ JદVય ં તવ વCઃુ ....................... ( ૧૭ ) ે વોય Rયનનૈ ૃ ુ , રથઃ Dોણી યતા શતZિતરગ{ો ે ધjરથો ં ે ચ{ાકæ રથચરણપા"ણઃ શર ઈિત,. રથાગ ુ ૃ JદધDોત તે કોડય ં િNCર\ણમાડ|બરિવિધઃ , JદધDો ુ ં .................. ( ૧૮ ) ે ઃ s ડRયો ન ખ ુ પરતNાઃ િવધયૈ Hિધયઃ હJરતે સાહÙ ં ં કમલબ"લમાધાય પદયો – ુ ે તfમj ્ િનજ[દહરj ે ,્ . યદકોન ્ નNકમલ[  / ુ / પJરણિતમસૌ ચsવCષા ુ , ગતો ભgR¤{કઃ ુ Nયાણા ં રDાયૈ િNCરહર Aગિતy જગતા[.્ .................... ( ૧૯ ) ુ ે AIRવમિસ ફલયોગે s\મતા ુ કતæ h&ત ,ં ુ ૃ ,ે . gવ કમ –વત ં ફલિત C_ષોરાધન[ત ુ ુ ફલદાન િતHવ ુ ,ં અચRવા ં સ’ય ં ે s\k ુ –ધા ં પ·–વા {ઢ પJરકરઃ કમh Ãતૌ  ુ જનઃ. ................. ( ૨૦ )

140

ુ તા ૃ ,ં JsયાદDો દDઃ ક\પિતરધીશ તj H તjHતા ુ ુ ઋષીણામા²Rવ‰ય ,.  ં શરણદ સદયાઃ hરગણાઃ ુ ં , s\ÌશRવnઃ ક\ફલિવધાનVયસિનનો ુ ુ ં ક\ઃ ુ –ધાિવZરમ"ભચારાય ુ Jહ મખાઃ .................... ( ૨૧ ) äવ ુ ં, Aનાથ ં નાથ સભમ"ભકં વા ં }Jહતર ૃ ુ ,. ૂ ં Jરરમિયk ુ [Wયય ગત ં રોJહદHતા વCષા ૃ ુ ે  ં Jદવમિપ સપNાtતમ[ ,ું ધjWપાણયાત ૃ ે Nસત ં તડmાિપ Rયજિત ન [ગVયાધરભસઃ .................. ( ૨૨ ) ૃ ુ ૃ ,્ ં Zતધjષમહણાય વલાવdયાશસા \ણવ\ ુ &Wટ ુ ં {Wâવા Cરમન ુ ુ ુ CWપા¤ધમિપ ,. Cરઃ / યમિનરત દહાધઘટના યJદ Eૈણ ં દવી /  ુ ુ દવૈિત RવામSા બત વરદ [‚ધાઃ ¤વતયઃ .................... ( ૨૩ ) મરહર િપશાચાઃ સહચરાઃ, ે મશાનWવાs ડા સહચરાઃ, ૃ ે Eગિપ jકરોટ પJરકરઃ ,. "ચતાભમાલપઃ ં શીલ ં તવ ભવ\ ુ નામૈવમ"ખલ,ં ં અમગUય ં તથાિપ મ\ણા . ....................... ( ૨૪ )  ૃ ં વરદ પરમ ં મગલમિસ

141

મનઃ Rય%gચnે સિવધમવધાયાnમ_તઃ, ં —Wય{ોમાણઃ મદસ"લ±લોRસ"ગતદશઃ ,. ૃ યદા લો¶ાçાદં èદ ઈવ િનમc‰યા[તમય ,ે ં Jકમિપ યિમનત²Rકલ ભવાj.્ ................ ( ૨૫ ) ં દધRયતતRવ પવનRવ ં Šતવહ – ં RવમકRવસોમRવમિસ  ુ RવમાપRવ ં Vયોમઃ, Rવ[ ુ ધર"ણરાRમા Rવિમિત ચ,. ે ં Rવિય પJરણતાઃ "બÌ\ ુ "ગરં , પJર%છામવ ન િવ}્ મતnRવ ં વયિમહ \ ુ યRવ ં ન ભવિસ. ............... ( ૨૬ ) ૃ ુ ુ ,્ Nયœ િતEો •nી²EHવનમથો Nીનિપ hરાj અકારાધૈવણà  ²E"ભર"ભદધnીણિવtિતઃ  ૃ ,. ું ુ ુ , ં તે ધામ –વિન"ભરવ»ધાનમz"ભઃ \ર ય ૃ સમત ં Vયત ં Rવા ં શરણદ aણાRયોિમિત પદ[.્ ............. ( ૨૭ ) ુ ભવઃ શવ _{ઃ પLપિતરથોIઃ સહમહા ં – ે તથા ભીમશાનાિવિત યદ"ભધાનાWટકિમદ[,્ . ુ ુ ે ં િવચરિત દવ / Ãિતરિપ , અ[fWમj ્ Rયક િયાયામૈ ધા|ને િવJહત નમયોડfમ ભવત.ે ............ ( ૨૮ )

142

નમો નJદWઠાય િયદવ દિવWઠાય ચ નમઃ, ે નમઃ DોJદWઠાય મરહર મJહWઠાય ચ નમઃ, નમઃ,. નમો વિષyWઠાય િNનયન યિવWઠાય ચ નમઃ, નમઃ, નમઃ સવમૈ તે તJદદિમિત સવાય   ચ નમઃ ................... ( ૨૯ ) બહલરજસે િવ›ોRપnૌ ભવાય નમો નમઃ, નમઃ, બલતમસે તRસહાર ં / હરાય નમો નમઃ,. ૃ ે સRવોJ{કતૌ [ડાય ુ ૃ નમો નમઃ, જનhખાtત ુ ે િશવાય નમો નમઃ. ................... ( ૩૦ ) મહિસ પદ/ િનEૈadય ૃ ે ં gવચદ ે ં, ે કલશવય tશપJરણિતચતઃ ુ કવ ચ તવ aણસીમોUલિઘની શ›{‘Sઃ,. ં ૃ મા ં ભfgતરાધા\,્ ઈિત ચfgતમમદ tRય ુ .્ ........................... ( ૩૧ ) વરદ ચરણયોતે વા¶CWપોપહાર[ ૂ ીમછકરપાદયો ં ઈRયે,ે વાઙમયી CA ઈRય ે દવશઃ / ે ીયતા ં મે સદાિશવઃ,. રિપyતા તન તવ તRવ ં ન Aનાિમ, ક દશોડિસ મહ›ર / , યાદશોડિસ મહાદવ / , તાદશાય નમો નમઃ...................... નમઃ ...................... ( ૩૨ )

143

ે ે ્। યદDરંં પદં ÌWટં માNાહ ન ં ચ યદભવ\ યદDર / , સીદ ે ।। ે તતસવ સીદ પરમ›ર > D|યતા ં દવ ુ / । ં શભો ં , ઉમાકાત હર િNCરાર ૐ મહાદવ / િશવશકર ૃ ું ૃ ૂ ં L"લj [ડૃ મદનાર/ ।। [R¤જય •ષભ–વજ ્ ગગાધર ં / ગગાધરમીશ ં ં। હર િશવશકર ં ગૌર શ ં વદ ુ ં પLપિતમીશાન ુ ુ ,ં કલયે કાશીCર નાથ[ »{ ્ ।। ં જય શભો ં જય શભો ં િશવ ગૌર શકર ં જય શભો ં જય શભો ં જય શભો ં િશવ ગૌર શકં ર જય શભો ે હર ।। ૐ નમઃ પાવતીપતય 

A A A A A

144

[ ૧૩૦ ]

ૂ ી સદa_ુ Cજન પ–ધિત સામIી ં , Zપ ૂ , ”લ, હાર, અDત, કCરની ૂ ચદન ગોટ , જળનો કળશ, ”લબnીઓ, ું પાન, ચરણજલ માટના ં પાN – તરભાણા, આચમનીઓ, નાગરવલj ે / પચ બે ું ~ હોય તે. ે પાNો, આરતી, દ વાસળ અને નૈવmj

ૂ ે ે પણ, સવ થમ આ Cજનમા ,ં અય મહાRમાઓની ~ છબીઓ હોય, તન ુ ચઢાવી દવા ં / . ચદન – CWપ

ૂ ૂ આપણામાં, આ બાબતમા ં બાi Cજનના કમકાડ ભાવ  ં કરતા. Cજનનો ં વધાર/ મહRવનો છે . એમા ં કમકાડનો તNભાગ ઓછો એટલો સારો.  ં

ૂ ક/ છબી ૂ ં a_ુ ( િવmમાન હોય તો ) પોતે િવરા~, અથવા પા}કા Cજનમા ૂ . [કાય

ુ રાખી શકાય. આસનj ું પિlમ િસવાયની કોઈ પણ Jદશામા ં [ખ

ુ  a_િવy ુ Wz ુ a_ુ દવો Ò મહ›રઃ / ૐ a_ ¡ા । ુ સાDા\ ્ પર –  ¡ તમૈ ી aરવ ુ ે નમઃ ।। a_ઃ

145 [ ૧૩૧ ]

ુ ૂ ં aરો[િતy –યાન – [લ ૂ ઃ ુ પદ[ ્ । ૂ ૂ ં aરોઃ CA[લ ુ ૂ ં aરોવા¶ મN[લ  ં ૃ ।। ુ tપા ૂ ં aરોઃ મોD[લ

ં ૂ ં બોલવા. નમકાર કર ને, છ શાિતપાઠ સ[હમા ુ ં ( શાિતપાઠો પારાયણ અથ,¸ Yઓ પાj ું - ૩૨

ે ં ક/ આચમનીમા ં જળ લઈને બોલ•.ું જમણી હથળ મા ુ ં / , LgલપD ે આષાઢ Cણમાયા ૂ  ં- - ૐ અથ ી ૨૦ - - િવsમ સવRસર વાસર/ ,  ¡ણઃ ‘Qતીય ે પરાધ ¸ , ી › ે તવારાહ કUપ ે , વૈ વ વત મવતર/ ુ ે , ક"લ થમ ચરણ ે - - અમાક ં િવિવધ}ુ ઃખાના ં અWટાિવ± શ િતતમ ે ક"લ¤ ગ ુ સપાદનાથ ૃ Cવક[ ં ં ં ૂ  ,્ અખડાવ_પ સાDાRકાર_પ ક€ વUયhખ આRયિતક િન•િn >, યથા ા&ત ઉપચાર€ ઃ ુ - - પ. Cુ. ણવતીથ6 ૂ ી સદaરોઃ ્ વય[ ્ કJરWયામહ/ ।  , Cજન[ ૂ દ• / .ું એમ બોલીને, પાણી તરભાણામા ં [ક

ે ે ં ડાબી હથળ મા ે ં પાસ ે તૈ યાર રાખલો વછ જળનો કળશ હોય, તમાથી ે ં બોળ ને પોતાના શર ર તમજ ે થો‹ુ ં જળ લઈને, જમણા હાથના “ગળા ં તમા ૂ ં ઉરાડતા ં નીચનો ે મN ં બોલવો. CAના સામાન ઉપર છાટા

146 [ ૧૩૨ ]

ુ , ૐ આપો JહWઠા મયો Hવઃ / તાન ઊ~ દધાતન, મહરણા ય ચDસે -ૐ યો વઃ િશવતમો રસઃ, તય ભા‰યતે હ નઃ, ઉશતીJરવ માતરઃ – ૐ તમા અરં ગમામ વઃ, યય Dયાય ²જવથ, આપો જનયથા ચ નઃ – ૂ  ુ વઃ, ી સદa_ુ પરમાRમને નમઃ ૐ HHવઃ

ુ ) પધરાવીને તના ં ં ૂ તમા ે ં પગ ( ક/ પા}કા ે ઉપર ચાદ નો ક/ તાબાનો થાળ [ક ુ ે નમઃ ૐ ી સદaરવ ં બોલતા ં બોલતા,ં આચમની વડ/ જળ રડ• / .ું એ મN ં બોલવો, ને પગ ધોતા રહ• / .ું ં વાર મN પાચ ે .ું એ ચરમોદકને અલગ પાNમા ં ઠાલવી લ•

ં ક/ તાબાના ં ૂ ઉપર તે પછ ફર થી ચાદ પાNમા,ં 3aઠા ૧. જળ

ૂ ૨. }ધ

૩.

૪. દહœ

,,

૫. ,,

૬. ઘી

૭. ,,

૮. સાકર

૯. ,,

૧૦. મધ

૧૧. ,,

147 [ ૧૩૩ ]

/ ,ું તથા વછ જળથી 3aઠો ૂ એમ ચઢાવીને, એ પાN અલગ રાખી દ• ે ે ચદન ં ધોઈને તન કર•ુ.ં આ બધો સમય, ુ ે નમઃ ૐ ી સદaરવ / .ું બોલતા રહ• ં ચદન કર ને ”લ ચઢાવવા.ં

ૂ ં Cજનનો ારભઃ ૂ Cજન કરનારાઓએ, ૂ ઉપર ચદન ં 1 . થમ 3aઠા અDત કરવા. / ં જ હોય, તથી ે , પોતાના ં “ગળા ં ધોઈ, છ ન ૂ ે 2 . એ કરલા ં ં કપાળમા ં ચદન કર•,ું ને મતક/ – ”લ કરવાં. મતક/ પણ ચદન 3 . તે પછ હાર ચઢાવવો. ૂ ગટાવવો. 4 . Zપ 5 . ઘીનો દ પક કટાવવો. ે ૂ . 6 . નૈવmનો થાળ [કવો ુ 7 .[ખવાસ ધરવો. ે ધરવી. 8 . ભટ 9 . આરતીના પાNમા ં ”લબnીઓ તથા એક નાગરવલ ે પાન ૂ ,ે કટાવવી, ને જમણથી ે ઉપર કCરની ટ કડ [ક ન ડાબે ૂ નખશીખ આરતી ઉતારવી.

148 [ ૧૩૪ ]

દ"Dણાઃ – / તે પછ દ"Dણા કરવી, અથવા દ"Dણાનો ભાવ કર ને તે ર તે જોડલા / / ફરવવા હાથ વ\લાકાર , ુ ં – ઉપરનો મN ુ ે નમઃ ૐ ી સદaરવ બોલતા બધાને ”લ આપવા,ં તથા ઊભા થઈને બોલ•ઃુ -

નારાયણ ં પÛભવ ં વિસWઠં, ુ પરાશરં ચ । શfgતã ચતRCN ુ ં, ગૌડપાદં મહાત,ં Vયાસં, Lક ગોિવદયોગી{ અથાય િશWય[ ્ ।। ં ી શકરાચાય  મથાય પÛપાદં ચ હતામલકં ચ િશWય[ ્ । ત ં તોટકં વારિતકકાર મયા\,્ ુ ્ સતત ં અમ}્ a_j માતતોડfમ ।।

ુ ે / ..... - તથા ઈછાjસાર બીA લોકો પણ બોલી ને, છવટ ુ ં CWપાણી ુ ૐ નાના hગિધ , યથા કાલો}્ ભવાિન ચ । ુ ં CWપાજ"લ મયાદn ,ં  ૃ ે aહાણ પરમ›ર ।। ુ ચઢાવવા.ં એમ બોલતાં, CWપ

149 [ ૧૩૫ ]

પુષ સૂતમ્

ુ ૐ સહÙશીષા C_ષઃ સહÙાDઃ સહÙપા\ ્ । ૃ ુ ૂ િવ›તો •RવાડRયિતWઠ સ Hિમ± દશાઙaલ[ ્ ।। ..............................( ૧ ) ુ ે ં સવ> યદHત ૂ ં યચ ભાVય[ ્ । ૐ C_ષ એવદ ૃ ે ે િતરોહિત ।।.......................................( ૨ ) ઉતા[તRવયશાનો યદના ુ ં C_ષઃ ૐ એતાવાનય મJહમાડતો જયાયાl । ૃ ં Jદિવ ।।.............................( ૩ ) ૂ પાદોડય િવ›ા Hતાિન િNપાદયા[ત ુ ુ । ે ૐ િNપાદ–વ ઉદ€ RC_ષઃ પાદોડયહાભવRCનઃ ે તતો િવ›ઙ VયsામRસાશનાનશનડઅ"ભ ।। ................................... ( ૪ ) ુ ૐ તતો િવરાળAયત િવરાજોડઅિધC_ષઃ । ુ ુ ।। .............................. ( ૫ ) સAતોડઅRયJરયત પlા\ ્ Hિમમથો Cરઃ ુ ે હિવષા દવા / યŽમતવત । ૐ યRC_ષણ વસતોડયાસીદા‰ય ં IીWમડઈ–મઃ શરSિવઃ ।।............................. ( ૬ ) ુ ં AતમIતઃ । ૐ ત ં યŽ ં બJહêિષ ૌDને C_ષ ે દવાડઅયજતઃ / તન સા–યાડઋWl યે ।। ...................................... ( ૭ ) ૃ ં Cષદાજય[ ૃ ૐ તમાmŽાRસવŠતઃ ્।  ુ સ|Hત ં ૂ ં / વાયVયાારdયાIા|યાl યે ।।.................................. ( ૮ ) પLતાls ૐ તમાmŽાRસવŠતઃ  ુ ઋચઃ સામાિનજ"Žર/ । ુ છદા ઁ િસ જ"Žર/ તમાmYતમાદAયત ।। ................................. ( ૯ ) ૐ તમાદ›ાડઅAયત યે ક/ ચોભયાદતઃ । ગાવો હ જ"Žર/ તમાnમાcAતાડઅAવયઃ ।।............................ ( ૧૦ ) ુ ં Vય–Zઃુ કિતધા VયકUપયj ્ । ૐ યRC_ષ ુ ં Jકમયાસી\ ્ Jક± બાŠ ૂ Jક[»ૂ ુ પાદાડઉયત ે ે ।।...........................( ૧૧ ) [ખ

150 [ ૧૩૬ ]

ૃ । ુ ૐ  ા¡ણોડય [ખમાસી} tતઃ ્ બાŠરાજયઃ ુ ૂ ઉ_તદય યQૈયઃ પ·µયા ં L{ૌડઅAયતઃ ।।................................. ( ૧૨ ) ૂ ૐ ચ{મા મનસો AતlDોઃ hયડઅAયત । ુ ાણl [ખાદf‚નરAયતઃ ુ ોNાSા¤l ।। ..................................... ( ૧૩ ) ૐ નાµયાડઆસીદતJરD ં શીWણ mૌઃ સમવnત  । ૂ પદµયા ં HિમJદê શઃ ોNાnથા લોકા> અકUપયj ્ ।।.......................... ( ૧૪ ) ૃ ૐ સ&તાયાસj ્ પJરધયિÙ સ&તઃ સિમધઃ tnાઃ । ુ ં પL[ ુ ્ ।। ............................. ( ૧૫ ) / યmŽ ં તવાનાડઅબ–નj ્ C_ષ દવા ે યŽમયજત દવાતાિન / ૐ યŽન ધમા"ણ  થમા યાસj ્ । ે નાકં મJહમાનઃ સચત યN Cવ ૂ ¸ સા–યાઃ સfત દવાઃ / તહ ।। ........... ( ૧૬ )

ં ં , એ પછ , શાિતપાઠો ફર બોલાતા Aય, ને ~ની ઈછા હોય ત,ે ચદન ે / કરતા, ને સાદ લતા ે Aય. ”લ, હાર વગર ૐ નમઃ પાવિત  પતયે હર ુ ( બાC6ની ન˜ધ પરથી )

A

151

[ ૧૩૭ ]

ુ વની આરતી ી સદa_દ/ ( ૐ જય જગદ શ હર/ ................ એ રાગ ) ં ૐ જય a_ુ વદન હો ! ( ૨ ) ં ં જય a_ુ વદન હો ! જય, જય a_ુ વદન હો ! જય, ં ં જય a_ુ વદન હો ! ૐ જય a_ુ વદન હો ! / થક વJડયો, a_ુ તણો મJહમા મહ મા,ં છે , દવ / થક વJડયો, a_ુ, દવ a_ુ િવણ ભગવત દશન  ( ૨ ) કોણ કર/ જ કહો ! ... ૐ ... a_ુ િમલન માટ/ તલસે જગ તાપે Nાસી, a_ુ, જગ તાપે Nાસી, ુ a_ુ નમન aણદાયક ( ૨ ) ગવ દમનકાર ... ૐ ... ં , નહ ે / સહરતા ં શરણાગત િશWયોના ં સકટ , ે / સહરતા ં a_ુ, નહ , ં ે ( ૨ ) ર ે પરવરતા ... ૐ ... આRમોિતના પથ Žાનાનદનો નાદ, અમ 3તર જગવો, a_ુ, અમ 3તર જગવો, ુ ણવ િવશે મન જોડ , ( ૨ ) માયા [કત કરો ... ૐ ...

A

152

3િતમ આદ/ શ વામી ણવતીથ6  ે સતાનો, મારા ં મ ૂ ૂ 8ટક ૂ લખાયલા ે ં ઘણા :કડા એમ 8ટક ૂ ે ભગા થયા છે . એ :કડા નયા> ઉપિનષદો Aણજો . ઉપિનષદો એવી ર ત ે જ / ં છે . સCણ ં ૂ  વદાતનો ે ૂ Iથો ં કટલા એ નીચોડ છે , અક છે . તમે ભલે માણHત ં / નJહ કરો , પણ માN મારા ં મથી ે ં ે ,ં નJહ ભણો, ક/ કL ુ ં કઠ તમન ે સબોધલા / ,ં લખલા ે ં ને જ વળગી રહશો / , તો વગર િવQતાએ તમારો તRકાળ કલશ ે કહલા મોD િસS થયો Aણજો. ૂ ે ે મારો છUલો ે ં / ં આ છUલા મJહના વાળા :કડાઓન સદશો Aણજો. એમાના ૂ ં ે જ તમારા Jદવસનો આરભ ં કરવાનો ૨–૪ :કડા રોજ બે – ચાર વાર વાચીન િનયમ રાખજો એવી માર તમને ભલામણ છે . ે તમે બધા ,ં તમારા Vયવહાર, વદાત િનWઠ Vયવહારની ર તે કરતા ં હોવા / ે કરતા ં છતાં, 3દરથી આ અદખી રસઘન આRમભાવનાન ે એવી તો વXલપ / , ક/ 3તે એ એક જ શષ ે રહ,/ ને બીYુ ં બZ ું લDમાથી ં ખસી Aય. રહજો ઓ[ ્ તRસ\ ્ ં ૧ – ૯ - ૭૪ ) ( ‘ મા_ ં િવલ અને વસીયત ના[ ું ’ માથી

153

154

ૐ ૂ  ં ૂ  Cણમદઃ Cણિમદ ૂ  ુ ે। ૂ  ્ Cણ[દયત Cણા\ ૂ માદાય માદાય ૂ  Cણય Cણ ૂ  ે ે ।। CણમવાવિશWયત ૐ ં શાિતઃ

ં શાિતઃ

ં શાિતઃ

155

વા–યાય સાJહRય L ું છે ? ૃ , એ સ[{મથનના ુ ં / અ[ત દવો અને દ€ Rયોના સફળ સહકારj ,ુ ં અમરRવ ે / Ë ં પણ કલશ ે , મળવવા માટના યRનj ુ ં એ• ુ ં પJરણામ હ\ ુ ં ક/ , ~ની વહચણીમા ુ ું છે . ં ં કહવા¤ / કકાશ અને મારામાર થઈ હતી, એમ Cરાણોમા ુ ું મથન ુ ં ં / સસાર – સ[{j કર ~ ઉnમ Cતકો_પી માખણ કવળ વયRન ે ૂ  ’ વડ/ મળવી , 6વનપયત > અ‡ટૂ ધીરજથી તે માખણ તાવી તાવીને ~ ‘ Zત ૃ ે Ë ા&ત થ¤ ુ ં ત ે અ[તની , મી a_ુ અન ે િશWયોj ુ ં િમલન થતા ,ં વહચણીનો ં િવચાર ઉદભVયો. ~ના વાચન , મનન અન ે િનJદ–યાસનથી અમરતા &ત ુ ે , કકાશ ં કરવાj ું સહજ, સરળ અને hગમ બની રહ,/ અને ~ની સાદ મા ં કલશ / ં કવળ / ે , આનદ ં અને ક/ મારામાર ને જરા પણ અવકાશ ક/ થાન ન રહતા મ ૂ સભવ ં / છે , એ વા–યાય સાJહRય છે . સતા જ ા&ત થવાનો Cરો રહલો

Ù

A V VVVVVVV V VVVVVVV V V

156