Ppt Aeiforia - Antapodotika Telh (final)

Επιπτώσεις της αειφόρου διαχείρισης απορριμμάτων στα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας

Αβραάμ Καραγιαννίδης

Σύνοψη z z z z z z z z

Αειφόρος ανάπτυξη και Διαχείριση Απορριμμάτων Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Κοστολόγηση Υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Στατιστική ανάλυση τελών καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού Χρονοσειρές χρηματοροών καθαριότητας ΟΤΑ Η ελληνική πραγματικότητα των ανταποδοτικών τελών Η ευρωπαϊκή εμπειρία των τελών πύλης. Pay As You Throw

Η έννοια της αειφορίας στη ΔΑ Βασικός αναγκαίος μετασχηματισμός για επίτευξη αειφορίας:

Διαχείριση Αποβλήτων

Διαχείριση Πόρων

Η έννοια της αειφορίας στη ΔΑ

Κύκλος ζωής υλικών (αριστερά) και ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων (δεξιά)

Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Η αειφορία ενός συστήματος αυξάνεται όσο διευρύνεται ο μελετούμενος κύκλος ζωής των επί μέρους συστημάτων

Παραγωγή ΑΣΑ

ΔσΠ και ΠρΑπ

Συλλογή και μεταφορά

Επεξεργασία Ενεργειακή αξιοποίηση

Τελική διάθεση

Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Σε κάθε μηχανισμό παροχής υπηρεσιών διακρίνονται: z Ο παροχέας ή Φορέας Διαχείρισης z Ο αποδέκτης ή Χρήστης z Ο χρηματοδότης z Ο παραγωγός της υπηρεσίας

Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Πιθανές δομές ΥΔΑ α) Εσωτερική παραγωγή β) Σύμβαση γ) Παραχώρηση

Φορέας Διαχείρισης

€

(α)

Χρήστης

Φορέας Διαχείρισης €

Φορέας Διαχείρισης €

(β) Χρήστης

Υπηρεσίες

Υπηρεσίες

Παραγωγός

€

(γ)

Χρήστης

€ € Υπηρεσίες

Παραγωγός

Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων z

z z

Το μοντέλο κοστολόγησης που εφαρμόζεται στην Ελλάδα υπολογίζει τις επιβαρύνσεις ανάλογα με την επιφάνεια του ακινήτου που εξυπηρετείται (FLAT RATE). Η είσπραξη των επιβαρύνσεων γίνεται μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ. Η ΔΕΗ αφού αποσπάσει από τα έσοδα των ανταποδοτικών τελών τη χρέωση για τον ηλεκτροφωτισμό του δήμου επιστρέφει το ποσό που υπολείπεται.

Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων zΟ

φορολογικός συντελεστής ρυθμίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. z Το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει και ορίζει ετησίως ένα τέλος ανταποδοτικού χαρακτήρα. z Ο καθορισμός των ανταποδοτικών τελών λαμβάνει υπόψη του: – – –

Το δημοτικό προϋπολογισμό λειτουργίας και παροχής υπηρεσιών. Τις μελλοντικές ανάγκες και βλέψεις του δήμου. Την εκάστοτε πολιτική βούληση.

Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Θεωρητικά, ο υπολογισμός των ΤΚΗ (=W) γίνεται με τον τύπο : W =C*A όπου: C: ο συντελεστής υπολογισμού [€/τετρ.μέτρα*έτος], που αντιστοιχεί σε κάθε ακίνητο. A: Επιφάνεια του ακινήτου [τετρ.μέτρα]. Ο συντελεστής υπολογισμού προκύπτει από τη διαίρεση του προϋπολογισμένου κόστους για το επόμενο έτος για την καθαριότητα και τον ηλεκτροφωτισμό με το σύνολο των τετραγωνικών των ακινήτων εντός των ορίων του δήμου.

€/ hs .a

Γαλάτσι

Δράμα

Εύοσμος

Κομοτηνή

242

Αγ. Βαρβάρα

160,98 151,64 153,48 131

Αγρίνιο

Αμπελόκηποι

150,82

1996

Λάρισα

Μεσολόγγι

89,86 84,28 72,64 60,46 52

1997

Νάουσα

1998

59,56 86,62

52,05 49

85,82 81,74 89,82

1999

Ναύπακτος

18,06 15,57 16,19 41,85

83,52 82,35 92,66 55,38 54

82, 31 73,84 86,02 87,55 73

2000

Νίκαια

Σπάρτη

Συκιές

Πανόραμα

96

114,22 113,64 118,89 100,26

92,09 87,53 106,71 80,06 71

53

74,76 65,70 76,20 100,54

92,60 83,34 75,01 67,51 61

41,74 39,04 27,17 28,87 28 12,72 16,39 15,19 6,15 21

83,99 58,89 55,79 64,46 69

€/ hs .a

295,57

392,62 360,02

401,16

Κόστος διαχείρισης σε δήμους της Ελλάδας

Στατιστική ανάλυση συντελεστών ανταποδοτικών τελών Συντελεστής ανταποδοτικού τέλους (κατοικιών) για 154 ΟΤΑ ανάλογα με τον πληθυσμό (2005).

Στατιστική ανάλυση συντελεστών ανταποδοτικών τελών Συντελεστής ανταποδοτικού τέλους (κατοικιών) για 250 ΟΤΑ ανάλογα με τον πληθυσμό (2005).

Στατιστική ανάλυση συντελεστών ανταποδοτικών τελών Μεταβλητότητα των συντελεστών ανταποδοτικών τελών ανάλογα με την ημερήσια παραγωγή απορριμμάτων.

Δεν παρατηρείται συσχέτιση τελώνπαραγωγής αποβλήτων!

Κάποιες διαπιστώσεις [1/4] Συμπεράσματα [/19]

z

Τριπλασιασμός της παραγωγής απορριμμάτων με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης ~3% από το 1980 έως το 2020.

z

Μείωση ποσοστού οργανικού κλάσματος στο σύνολο των απορριμμάτων έως 2020.

z

Μεγάλη αύξηση της παραγωγής των αντίστοιχων απορριμμάτων πλαστικού (μεγάλη διάδοση του πλαστικού)– πτωτική τάση μέχρι το 2020 / αυξητική τάση της παραγωγής απορριμμάτων γυαλιού και μετάλλων.

z

Έλλειψη σαφούς νομικού πλαισίου στην Ελλάδα σχετικά με τα τέλη καθαριότητας -Ελλιπής και πεπαλαιωμένη νομοθεσία.

Κάποιες διαπιστώσεις [2/4] Συμπεράσματα [/19]

z

Μεγάλες ανομοιογένειες στα τέλη καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού που πληρώνουν οι πολίτες από περιοχή σε περιοχή χωρίς πάντοτε διακριτή αιτία.

z

Στους μικρούς δήμους παρουσιάζεται μεγαλύτερη ανομοιογένεια στους συντελεστές υπολογισμού των τελών καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού.

z

Οι μεγάλοι δήμοι φαίνεται να ακολουθούν μία πιο σταθερή πολιτική χρέωσης, τόσο για τις οικίες όσο και για τα ακίνητα εμπορικής χρήσης.

z

Περιορισμένη έκταση εφαρμογής προγραμμάτων ανακύκλωσης (47%) και ανυπαρξία προγραμμάτων κομποστοποίησης - Τα εθνικά προγραμμάτα και επιδοτήσεις στερούνται διάδοσης.

Κάποιες διαπιστώσεις [3/4] Συμπεράσματα [/19]

z

Η οικονομική αυτονομία των υπηρεσιών καθαριότητας δε θεωρείται εναλλακτική για το 82,35% αυτών.

z

Η μείωση των επιβαρύνσεων για τις υπηρεσίες διαχείρισης απορριμμάτων, αποτελεί οικονομικό κίνητρο προς την κατεύθυνση της αύξησης των προσπαθειών ανακύκλωσης για το ~99% των δημοτών.

z

Οι παράγοντες που επιδρούν περισσότερο στην παράνομη διάθεση απορριμμάτων βρέθηκε να είναι (α) το σύστημα ανακύκλωσης που θα επιλεχθεί και (β) το ύψος των επιβαρύνσεων (σύμφωνα με τους δημότες).

z

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά ενός συστήματος διαχείρισης εκτιμάται ότι επιδρούν περισσότερο στη συμπεριφορά προς παράνομη διάθεση σε σχέση με τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά.

Κάποιες διαπιστώσεις [4/4] Συμπεράσματα [/19]

z

Η ανησυχία για την περιβαλλοντική υποβάθμιση παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συσχέτιση με την τάση για διαλογή στην πηγή.

z

Ο αριθμός των μελών του νοικοκυριού με ηλικία άνω των 65 ετών παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συσχέτιση με την τάση για παράνομη διάθεση.

z

Για την εφαρμογή προγράμματος PAYT, οι ΟΤΑ δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στο ύψος του οικονομικού κινήτρου, την κάλυψη των εξόδων, και την προστασία του περιβάλλοντος. Στον αντίποδα, η εγκυρότητα της μέτρησης και η επιβολή κυρώσεων.

Έσοδα ΟΤΑ από ανταποδοτικά τέλη Χρονοσειρά εσόδων ΟΤΑ από ανταποδοτικά τέλη μετά την αφαίρεση του αντίτιμου της ΔΕΗ 750000 700000 650000

k€

600000 550000 500000 450000 400000 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Έξοδα ΟΤΑ προς καθαριότητα Χρονοσειρά εξόδων ΟΤΑ προς καθαριότητα 28000 26000 24000

k€

22000 20000 18000 16000 14000 12000 10000 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Τέλος πύλης μονάδων διαχείρισης ΑΣΑ Η έννοια του τέλους πύλης (gate fee) μόλις πρόσφατα έχει εισαχθεί στην φρασεολογία των διαχειριστών ΑΣΑ στην Ελλάδα. Η έλλειψη πολυμορφίας εγκαταστάσεων διαχείρισης ΑΣΑ (εκτός των ΧΥΤΑ) περιορίζει το τέλος πύλης σε κόστος τελικής διάθεσης στην Ελλάδα.

Κόστος πύλης μονάδων διαχείρισης ΑΣΑ Ενδεικτικά (υφιστάμενα ή ‘αρχικά’) τέλη πύλης για τελική διάθεση: z 20 €/t (ΧΥΤΑ Κατερίνης) z 18 €/t (XYTA Μαυροράχης) z 20 €/t (ΧΥΤΑ Τρικάλων) z 37 €/t (ΧΥΤΑ Αμαρίου - Κρήτη) z 34 €/t (ΧΥΤΑ Σητείας) z 10 €/t (ΧΥΤΑ Βόλου)

Η επίδραση της ανακύκλωσης στα ανταποδοτικά τέλη Συνολικό κόστος συ

Κόστος

Συνολικό κ

όστος τελικ

ς απ Συνολικό κόστο

Κόστος σ ύμ

στήματος

ής διάθεση ς

οκομιδής

μεικτων (α

λω νακύκ α ς ο τ Κό σ

Αναμενόμενη πορεία ανταποδοτικών τελών

ποκομιδ ή)

πο κ ο σης (α

μιδή)

Αύξηση ανακύκλωσης

Η περίπτωση της Αττικής Οι Δήμοι της Αττικής, για την τελική διάθεση, καταβάλλουν το 6% των τακτικών τους εσόδων, ανεξαρτήτως ποσότητας αποβλήτων. Ποσοστό 65% αυτού του ποσού οδεύει ως αντισταθμιστικά στους Δήμους Άνω Λιοσίων και Φυλής Συνολικά: z Συνολικό κόστος διαχείρισης 76,7 Μ€ z Κόστος τελικής διάθεσης ~40 €/t

Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς z z z

Έτος υπολογισμού: 2007 Σύνολο δαπανών Υπηρεσίας Καθαριότητας και Ηλεκτροφωτισμού: 11.643.697 € Ανάλυση εσόδων από ανταποδοτικά τέλη: Κατοικίες

Καταστήματα

m2

4.111.197

866.197

Cr,s

1,88

4,52

Σύνολο:

Σύνολο [€]

7.729.050

3.915.210

11.644.260 €

Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Η έως σήμερα κατάσταση:

Τακτικά έσοδα έτους 2006

3%

Εισφορά προς ΣΟΤΑΝΘ 695.899 €

Η ποσότητα των απορριμμάτων που οδηγείται προς διάθεση δεν λαμβάνεται υπόψη.

Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Παραγωγή ΑΣΑ Δήμου Καλαμαριάς: Παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ

Έτος

ΜΠΑ

Πληθυσμός

2006

1,25

95.675

43.736.157

2007

1,26

96.078

44.271.970

2008

1,27

96.384

44.768.271

2009

1,28

96.596

45.225.427

2010

1,29

96.715

45.643.803

kg

Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Μετά την χρέωση βάση τιμολογίου: Παραγόμενα ΑΣΑ 44.271.970 kg

Αύξηση κόστους κατά 12,7%

Σήμερα:

Τέλος πύλης ΧΥΤΑ Μαυροράχης 18 €/t

Εισφορά προς ΣΟΤΑΝΘ 695.899 €

Κόστος διάθεσης 796.895 €

Αντίστοιχο τέλος πύλης 15,71 €/t

Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Απαιτούμενη αύξηση ανταποδοτικών: Κατοικίες

Καταστήματα

m2

4.111.197

866.197

Cr,s

2,11

5,09

Σύνολο:

Σύνολο [€]

8.674.626

4.408.943

13.083.568 €

Η αύξηση στα ανταποδοτικά τέλη ανέρχεται στο 12,7%

€/t MSW

Η ενεργειακή αξιοποίηση στην Ελλάδα 170 150 130 110 90 70 50 30 10 -10 -30 -50

Revenue from electricity sale (€/t)

Karagiannidis et al. (2009)

Treatment and dipsosal cost of ash and residues (€/t) Capital cost (€/t) Operating cost (€/t)

Operating cost (€/t)

Capital cost (€/t)

Δυναμικότητα μονάδας: 200000 t/a

T reatment and dipsosal cost of ash and residues (€/t)

Revenue from electricity sale (€/t)

Gate fee (€/t)

Ανάλυση κόστους πύλης για ενδεικτική μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης στην κεντρική Ελλάδα. Υπολογισμένο τέλος πύλης: 66,3 €/t

Gate fee description (€/t)

Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα Μονάδα

Χαρακτηριστικά

MRF

-

Κομποστοποίηση Ανοιχτού τύπου Κλειστού τύπου

Μέση τιμή [€]

Εύρος τιμών [€]

30

26-110

31 60

25-48 30-100

Αναερόβια χώνευση

-

45-90

ΧΥΤΑ

-

65

45-95

Καύση

Σύνολο (2000-σήμερα)

110 120

45-190 90-190

ΜΒΤ

-

75

-

www.wrap.org.uk/marketknowledge

Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα Τυπικά εύρη τέλους πύλης για μονάδες καύσης

Olofsson et al. WMR 2005;23;3

Οι τιμές περιλαμβάνουν φόρο αλλά όχι ΦΠΑ.

Αντί επιλόγου z z z z

z

Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής στην Ελλάδα εφαρμοζόμενη συσχέτιση μεταξύ παραγόμενων αποβλήτων και τελών. Εφαρμογή τιμολόγησης βάσει ζυγολογίων θα εισάγει σημαντικές αυξήσεις στα ανταποδοτικά τέλη. Αναγκαία η αστυνόμευση και ο έλεγχος έναντι παράνομης διάθεσης. Ακόμη περισσότερο η πρόληψη. Όσο τα τέλη πύλης για ΧΥΤΑ παραμένουν χαμηλά (10-37 €/t) και χωρίς άλλη παρέμβαση, η ενεργειακή αξιοποίηση δεν είναι ανταγωνιστική. Το τέλος πύλης για ενδεικτική μονάδα WtE στην Κεντρική Ελλάδα έχει υπολογιστεί από το ΑΠΘ στα 65 €/t.

To Pay As You Throw (PAYT) προ των Ελληνικών πυλών Πρώτη εφαρμογή 2009-2011: Δήμος Ελευσίνας (LIFE+)

PAYT

Μέτρηση

Ατομική χρέωση Αναγνώριση

Μοναδιαία κοστολόγηση

Ατομική ευθύνη

Νομικό πλαίσιο

Πρόταση υπολογισμού συνολικής επιβάρυνσης για τη διαχείριση απορριμμάτων στη βάση του Pay As You Throw (PAYT) Μισθοί

Γενικά διαχειριστικά έξοδα

Έξοδα συστήματος διακίνησης πληροφοριών και χρέωσης

Κόστος επενδύσεων

Έξοδα επίβλεψης και επιστασίας

Έξοδα ενημέρωσης και πληροφόρησης

Σταθερά έξοδα

Σταθερό κόστος Βασική επιβάρυνση

Διβάθμιο σύστημα χρέωσης

Συνολική επιβάρυνση Μεταβλητό κόστος Μεταβλητή επιβάρυνση

Κόστος συλλογής

Κόστος μεταφοράς

Τέλη διάθεσης

Κόστος συντήρησης εξοπλισμού

Κόστος αγοράς σάκων ή ετικετών

Απαιτήσεις ενός μοντέλου χρέωσης Ανάκτηση κόστους

Αποφυγή αρνητικών παραφαινομένων

Πρακτικότητα

Δικαιότητα

Λογική

Καθοδηγητική λειτουργία

Ανταποδοτικό τέλος

Προσαρμογή σε τοπικές δομές

Αποδοχή

36

Πρόβλεψη νομικών αποφάσεων

Φιλικότητα στο χρήστη Κοινωνική δικαιοσύνη

Αξιοπιστία

‘To pay or not to pay’ για τα απορρίμματα? z

Ευχαριστώ για την ακρόαση και στην διάθεσή σας

Αβραάμ Καραγιαννίδης, Δρ. Μηχ. Μηχ. MSc Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, [email protected]