Plan Consumentenkrediet Definitieve Versie

Mechelen 15-03-09

Consumentenplan voor correcte kredietverlening 15 maart is de internationale dag van de consument. Deze dag is dan ook het ideale moment om een actieplan met verschillende maatregelen voor te stellen om de kredietverlening aan consumenten te optimaliseren, waarbij de bescherming en het belang van de consument voorop staan. Het actieplan bestaat uit 12 maatregelen, die worden gebundeld in 4 krachtlijnen:

A.

Minder consumenten in het rood: stop de overkreditering

1. Verbod op reclame voor kredietgroepering

Een aantal kredietverleners blijven nog steeds agressief klanten lokken met zogenaamd “aantrekkelijke “ voorstellen tot kredietgroepering. In het kader van de strijd tegen de overmatige schuldenlast meent de minister, samen met verschillende parlementsleden, dat het beter is reclame voor hergroepering of centralisatie van kredieten simpelweg te verbieden. 2. Verbod op het overhandigen van geleende sommen in cash geld

De consument mag door het zien van bankbriefjes niet in de verleiding worden gebracht om te snel in een te dure kredietovereenkomst te stappen. Consumentenkrediet mag dus in principe enkel via overschrijving of bankcheque ter beschikking worden gesteld.

Mechelen 15-03-09

3. Langere bedenktijd voor afsluiten kredietovereenkomst

De consument krijgt 14 dagen in plaats van 7 om af te zien van een afgesloten consumentenkrediet. 4. Terugbetalingstermijnen voor consumentkredieten eenvoudiger en meer op maat van de consument

De huidige regelgeving bepaalt maximale terugbetalingstermijnen voor consumentenkredieten van bepaalde duur met vaste maandelijkse aflossingen. In overleg met de sector zal een betere spreiding en vereenvoudiging van de schijven vastgelegd worden in de schijf van 2.500 € tot 10.000 € die het gros van de leningen kent. Op deze manier worden de consumentenkredieten beter afgestemd op de noden en mogelijkheden van de klant.

B. Betere bescherming van consumenten in nood 5. Minnelijke regeling mogelijk tussen kredietverlener en consument binnen bestaande kredietovereenkomst

Nu kan alleen de vrederechter besluiten om een bestaande kredietovereenkomst te herzien: dit blijkt soms een drempel te zijn voor de consument. In onderling overleg moeten kredietverlener en consument dus afspraken kunnen maken om hun kredietovereenkomst te wijzigen, die vervolgens worden goedgekeurd door de vrederechter.

Mechelen 15-03-09

6. Geen doorrekening kosten aan consument bij een minnelijke invordering van schulden.

Wanneer een minnelijke invordering van schulden gebeurt door een gerechtsdeurwaarder, zijn de kosten hieraan verbonden ten laste van de schuldenaar, terwijl incassobureaus deze kosten voor dezelfde activiteit niet in rekening mogen brengen van de consument. Om de consument, die zich reeds in een benarde situatie bevindt, maximaal te beschermen, dienen voortaan geen invorderingskosten meer betaald te worden, onafhankelijk van wie de invordering uitvoert.

C. Streng optreden tegen aan malafide of agressieve praktijken 7.

Meer controles door Taskforce Kredietreclame op naleven wetgeving

Binnen de FOD Economie, en meer bepaald bij de Algemene Directie Controle en Bemiddeling, hebben we een Taskforce kredietreclame opgericht, die op permanente basis onderzoek doet naar de wettelijkheid van kredietreclame. We hebben de Taskforce opdracht gegeven om het aantal controles in 2009 te verdubbelen. 8. Zwaardere boetes bij herhaalde overtreding wetgeving

Om de naleving van de wetgeving rond te garanderen, is niet alleen meer Kredietreclame noodzakelijk, maar zal opleggen bij herhaalde overtreding.

reclame voor kredieten verder controle door de Taskforce deze ook zwaardere boetes De minimale boete wordt

Mechelen 15-03-09

opgetrokken van 26 naar 1.000 euro.

D.Meer transparantie en informatie 9. Duidelijke informatiefiche in plaats van onleesbare prospectus

Via een gestandaardiseerde informatiefiche die alle informatie bevat om een consumentenkrediet en de impact ervan op het budget goed te analyseren en offertes van verschillende aanbieders helpt vergelijken. In eenvoudige taal en vooraf goedgekeurd door de overheid. 10.Verplichte informatie over effectief te betalen bedragen

In de reclame voor een consumentenkrediet moet de aanbieder naast het jaarlijks kostenpercentage ook concreet in cijfers vermelden hoeveel de klant in euro’s zal dienen af te betalen (op basis van een relevant voorbeeld). 11.“Geld lenen kost geld”: verplichte vermelding in elke reclame voor consumentenkrediet

Naar Nederlands model willen we in elke reclame voor

Mechelen 15-03-09

consumentenkrediet de zin “Geld lenen kost geld” laten toevoegen. Dit moet de consument bewust maken van de kost die elke lening meebrengt. 12.Publicatie op website FOD economie van de lijst van de ingeschreven kredietbemiddelaars

Naast de lijst van de erkende kredietgevers zal voortaan ook de lijst van de ingeschreven kredietbemiddelaars op de website van de FOD Economie gepubliceerd worden.

Mechelen 15-03-09

Beschrijving van de 12 maatregelen actieplan kredietverlening A. Minder consumenten in het rood: stop de overkreditering 1. Verbod op reclame voor kredietgroepering Samenvatting: Een aantal kredietverleners blijven nog steeds agressief klanten lokken met zogenaamd “aantrekkelijke “ voorstellen tot kredietgroepering. In het kader van de strijd tegen de overmatige schuldenlast meent de minister, samen met verschillende parlementsleden, dat het beter is reclame voor hergroepering of centralisatie van kredieten simpelweg te verbieden. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Kredietgroepering kan een nuttig instrument zijn om de zware schuldenlast van bepaalde consumenten meer beheersbaar te maken wanneer het, vertrekkend vanuit een analyse van de specifieke situatie van de consument, de globale kosten verbonden aan de lopende leningen beheersbaarder te maken en beter spreidt in functie van de noden van de klant. In 2003 had de wetgever al strengere regels ingevoerd zoals een verbod voor reclame die op onrechtmatige wijze aanspoort tot hergroepering of centralisatie van lopende kredieten. In de praktijk blijven een aantal kredietverleners nog steeds agressief

Mechelen 15-03-09

klanten lokken met zogenaamd “aanlokkelijke “ voorstellen tot kredietgroepering via internet of huis-aan-huis-bladen. Het begrip “onrechtmatig” zorgt ook voor veel onduidelijkheid, want het kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Zo heeft minister Van Quickenborne recent nog een vordering tot staking ingesteld tegen de reclame van een kredietverlener. Concreet lokt de reclame de consument naar een nieuw krediet dat alle lopende kredieten centraliseert en vervangt. De maandelijkse aflossing van 457,17€ in plaats van 815€ lijkt op het eerste gezicht voordelig, maar deze reclame vermeldt nergens dat deze nieuwe lening veel langer zal lopen dan de bestaande kredieten. De nieuwe overeenkomst zal de consument voor een veel langere periode binden aan de kredietverschaffer zodat de nieuwe lening uiteindelijk duurder uitvalt voor de consument. In het kader van de strijd tegen de overmatige schuldenlast meent de minister daarom, samen met verschillende parlementsleden, dat het beter is om voor de hergroepering of centralisatie van lopende kredieten het begrip “op onrechtmatige wijze” te schrappen en te vervangen door “op om het even welke wijze” om zo meer rechtszekerheid te bieden : reclame voor hergroepering of centralisatie is simpelweg verboden.

Mechelen 15-03-09

2. Verbod op het overhandigen van geleende sommen in cash geld Samenvatting: De consument mag door het zien van bankbriefjes niet in de verleiding worden gebracht om te snel in een te dure kredietovereenkomst te stappen. Consumentenkrediet mag dus in principe enkel via overschrijving of bankcheque ter beschikking worden gesteld. Achtergrond bij de voorgestelde maatregelen: Bepaalde kredietverleners maken gericht reclame op internet of via huis-aan-huis-bladen rond het onmiddellijk en cash ter beschikking stellen van financiële middelen. Dit gaat zelf zo ver dat soms voorgesteld wordt dit bedrag ten huize van de particulier uit te betalen. Deze praktijk zorgt vooreerst voor onnodige veiligheidsrisico’s voor de consument en zelfs voor de kredietverleners. Daar bovenop zou deze praktijk, al dan niet gecombineerd met het fysiek tonen van bankbriefjes, de consument in de verleiding kunnen brengen om te snel, voor een te groot bedrag een kredietovereenkomst af te sluiten. Voortaan wordt het daarom in principe verboden om het geld dat via een lening ter beschikking gesteld wordt cash te overhandigen. De kredietverstrekker zal moeten gebruik maken van overschrijvingen of bankcheques.

Mechelen 15-03-09

3. Langere bedenktijd voor afsluiten kredietovereenkomst Samenvatting: De consument krijgt 14 dagen in plaats van 7 om af te zien van een afgesloten consumentenkrediet. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Vandaag heeft de consument een bedenktijd van 7 dagen om van de kredietovereenkomst af te zien. Daarvoor richt hij een aangetekend schrijven aan de kredietverlener. Indien de consument van deze mogelijkheid gebruik maakt, dient hij ook de ontvangen sommen of goederen terug te geven en interesten te betalen voor de betrokken periode. Deze bedenktijd van 7 dagen geldt evenwel niet voor alle overeenkomsten van consumentenkrediet; zo is er geen bedenktijd voor verkopen op afbetaling, leningen op afbetaling en financieringshuur voor zover het bedrag van deze overeenkomsten lager is dan 1250€. Met het oog op een betere bescherming van de consument zal de bedenktijd veralgemeend worden tot alle overeenkomsten van consumentenkrediet, ongeacht het bedrag en zal hij voortaan 14 dagen

Mechelen 15-03-09

bedragen.

Mechelen 15-03-09

4. Terugbetalingstermijnen voor consumentenkredieten eenvoudiger en meer op maat van de consument Samenvatting: De huidige regelgeving bepaalt maximale terugbetalingstermijnen voor consumentenkredieten van bepaalde duur met vaste maandelijkse aflossingen. In overleg met de sector zal een betere spreiding en vereenvoudiging van de schijven vastgelegd worden in de schijf van 2.500 € tot 10.000 € die het gros van de leningen kent. Op deze manier worden de consumentenkredieten beter afgestemd op de noden en mogelijkheden van de klant. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Thans voorziet de regelgever maximale terugbetalingstermijnen naargelang de hoogte van het kredietbedrag in het koninklijk besluit van 4 augustus 1992. Maximale terugbetalingstermijnen gelden voor ALLE consumentenkredieten met een bepaalde duur en waarbij de consument maandelijks een vast bedrag aflost.

Mechelen 15-03-09

Kredietbedrag uitgedrukt in maanden 200 tot 500 EUR meer dan 500 tot 2 500 EUR meer dan 2 500 tot 3 700 EUR meer dan 3 700 tot 5 600 EUR meer dan 5 600 tot 7 500 EUR meer dan 7 500 tot 10 000 EUR meer dan 10 000 tot 15 000 EUR meer dan 15 000 tot 20 000 EUR meer dan 20 000 tot 37 000 EUR meer dan 37 000 EUR

Maximale terugbetalingstermijnen 18

24 30 36 42 48 60 84 120 240

Er zou een hergroepering van de schijven moeten komen met uiteraard een aanpassing van de daaraan gekoppelde maximale terugbetalingstermijnen. Gelet op het feit dat het gros van de kredietovereenkomsten een waarde kent tussen 2.500 en 10.000€ zou vooral in deze schijf een aanpassing moeten gebeuren. Het systeem zou er als volgt kunnen uitzien: Kredietbedrag uitgedrukt in maanden 0 tot 500EUR meer dan 500 tot 2500 EUR meer dan 2 500 tot 10 000 EUR meer dan 10 000 tot 37 000 EUR meer dan 37 000 EUR

Maximale terugbetalingstermijnen 18 24 48 120 240

Dit geeft de consument voor de meest frequente categorieën een beduidend ruimere marge door een betere en flexibeler spreiding in de tijd waardoor de terugbetaling of makkelijker moet zijn of meer aangepast is aan zijn specifieke financiële situatie, zodat deze haalbaar

Mechelen 15-03-09

blijft ook bij een (tijdelijke) minder rooskleurige financiële situatie

B. Betere bescherming van consumenten in nood

5. Minnelijke regeling mogelijk tussen kredietverlener en consument binnen bestaande kredietovereenkomst Samenvatting: Nu kan alleen de vrederechter besluiten om een bestaande kredietovereenkomst te herzien: dit blijkt soms een drempel te zijn voor de consument. In onderling overleg moeten kredietverlener en consument dus afspraken kunnen maken om hun kredietovereenkomst te wijzigen, die vervolgens worden goedgekeurd door de vrederechter. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Vandaag kan de kredietgever in het kader van het consumentenkrediet geen betalingsfaciliteiten (zoals andere betalingstermijnen, uitstel van betaling) toestaan die als gevolg zouden hebben dat de maandelijkse afbetalingen worden verlaagd of waardoor de looptijd van de overeenkomst wordt verlengd. In de praktijk is de kredietgever dus verplicht de kredietovereenkomst te verbreken als hij betalingsfaciliteiten voor toekomstige maandaflossingen wil toestaan aan een consument in moeilijkheden met bijkomende kosten voor de consument tot gevolg en het feit dat hij geregistreerd wordt (wanbetaling) bij de Centrale voor Kredieten aan Particulieren (negatieve luik).

Mechelen 15-03-09

De wet laat enkel toe dat de vrederechter betalingsfaciliteiten, die hij bepaalt, kan toestaan aan de consument wiens financiële toestand is verslechterd. Het is dus enkel de vrederechter die de verbreking van de kredietovereenkomst kan vermijden en betalingsfaciliteiten kan toelaten binnen de bestaande overeenkomst. Gelet op de meerkost die een dergelijke procedure bij de vrederechter met zich meebrengt en het feit dat ook een (psychologische) drempel moet overwonnen worden om een verzoekschrift tot betalingsfaciliteiten bij de vrederechter in te dienen, zouden de meeste consumenten baat vinden in het treffen van een minnelijke schikking met hun kredietgever binnen de bestaande overeenkomst. Dit zou zo goed als kosteloos dienen te gebeuren mits duidelijk overleg en afspraken. In die zin is het dan ook belangrijk de wet aan te passen, zodat consument en kredietgever de kans wordt geboden om samen een minnelijk akkoord uit te werken omtrent de terugbetaling van het krediet wanneer, die vervolgens worden goedgekeurd door de vrederechter.

Mechelen 15-03-09

6. Geen doorrekening kosten aan consument bij een minnelijke invordering van schulden Samenvatting: Wanneer een minnelijke invordering van schulden gebeurt door een gerechtsdeurwaarder, zijn de kosten hieraan verbonden ten laste van de schuldenaar, terwijl incassobureaus deze kosten voor dezelfde activiteit niet in rekening mogen brengen van de consument. Om de consument, die zich reeds in een benarde situatie bevindt, maximaal te beschermen, dienen voortaan geen invorderingskosten meer betaald te worden, onafhankelijk van wie de invordering uitvoert. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Momenteel loopt de wet van 20 december 2002 betreffende de minnelijke invordering van schulden van consumenten spaak voor wat betreft de tussenkomst van gerechtsdeurwaarders. De gerechtsdeurwaarders brengen immers de kosten voor hun tussenkomst bij een minnelijke invordering in rekening van de schuldenaar, terwijl incassobureaus deze kosten voor dezelfde activiteit niet in rekening mogen brengen van de consument. De oorzaak ligt in het feit dat de gerechtsdeurwaarders voor een minnelijke invordering het barema toepassen dat in feite bedoeld is voor de activiteiten die zij uitoefenen in hun hoedanigheid van ministeriële ambtenaren, terwijl zij bij minnelijke invorderingen slechts tussenkomen als eenvoudige mandataris van de schuldeiser. De invorderingskosten van de incassobureaus worden volledig gedragen door de schuldeiser. Het is dan ook niet verwonderlijk dat schuldeisers in praktijk voor hun invorderingen beroep doen op een

Mechelen 15-03-09

gerechtsdeurwaarder. Een minnelijke invordering houdt uitsluitend stappen en herinneringsbrieven in zonder procedure of dwanguitvoering en wil ervoor zorgen dat de schuld van de consument die zich reeds in een benarde situatie bevindt niet wordt vergroot door de aanrekening van invorderingskosten, buiten deze die expliciet contractueel werden vastgelegd.

Mechelen 15-03-09

C. Streng optreden tegen een malafide of agressieve praktijken

7. Meer controles door Taskforce Kredietreclame op naleven wetgeving Samenvatting: Binnen de FOD Economie, en meer bepaald bij de Algemene Directie Controle en Bemiddeling, hebben we een Taskforce kredietreclame opgericht, die op permanente basis onderzoek doet naar de wettelijkheid van kredietreclame. We hebben de Taskforce opdracht gegeven om het aantal controles in 2009 te verdubbelen. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Binnen de FOD Economie, en meer bepaald bij de Algemene Directie Controle en Bemiddeling, is er sinds enkele jaren een Taskforce kredietreclame, die op permanente basis onderzoek doet naar de kredietreclame. De geviseerde reclame bestrijkt alle kredietsectoren (kredietgevers, kredietbemiddelaars, electrozaken, meubelzaken, grootdistributie, … en de diverse reclameboodschappen in huis-aanhuisbladen, dagbladen, algemene mailings en mailings op naam, reclamefolders, etalages … als op radio en televisie worden. Voor 2009 is de opdracht gegeven om het aantal controles te

Mechelen 15-03-09

verdubbelen.

8. Zwaardere boetes bij herhaalde overtreding wetgeving Samenvatting: Om de naleving van de wetgeving rond te garanderen, is niet alleen meer Kredietreclame noodzakelijk, maar zal opleggen bij herhaalde overtreding. opgetrokken van 26 naar 1.000 euro.

reclame voor kredieten verder controle door de Taskforce deze ook zwaardere boetes De minimale boete wordt

Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Als de Taskforce inbreuken vaststelt op de wetgeving kan zij een boete opleggen om de zaak als het ware in der minne te schikken: als de overtreder betaalt, gaat het dossier niet naar het parket. Hoe hoog de boete zal zijn, hangt af van enkele criteria zoals onder meer het feit dat het niet de eerste keer is dat inbreuken op de wetgeving worden vastgesteld, de omzet, de winst die de overtreder heeft gemaakt met deze onwettige handeling. Momenteel gelden de volgende bedragen voor inbreuken: 1. m.b.t. consumentenkredieten in het kredietreclame) : van 26€ tot 100.000€

algemeen

(inclusief

2. in kader van overmatige schuldenlast, b.v. niet raadplegen van de

Mechelen 15-03-09

Centrale voor Kredieten aan Particulieren : van 26€ tot 250.000€ Kleine boetes belopen zo’n 500€; het merendeel van de schikkingen situeert zich echter rond de 10.000 à 15.000€. In de toekomst zal de Taskforce bij een herhaalde inbreuk op de kredietreclame veel strenger optreden door het bedrag van de boete gevoelig te verhogen. Bij herhaalde inbreuk zal het minimale bedrag opgetrokken worden van 26 naar 1.000 euro.

D.Meer transparantie en informatie

9. Duidelijke informatiefiche in plaats van onleesbare prospectus Samenvatting: Via een gestandaardiseerde informatiefiche die alle informatie bevat om een consumentenkrediet en de impact ervan op het budget goed te analyseren en offertes van verschillende aanbieders helpt vergelijken. In eenvoudige taal en vooraf goedgekeurd door de overheid. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel Momenteel krijgen consumenten die een krediet willen afsluiten van de kredietverlener een dikke onoverzichtelijke prospectus die alle producten opsomt, maar niet inzoemt op de voor de consument relevante en belangrijke informatie die hem moeten toelaten een juiste keuze te maken bij het afsluiten van een krediet. Als alle kredietverstrekkers hetzelfde informatieblad gebruiken en dezelfde informatie moeten geven, is het voor de consument

Mechelen 15-03-09

gemakkelijk om de verschillende gegevens zoals rentetarieven, kosten voor wanbetaling… te vergelijken Kortom, de consument moet snel weten wat de lening hem zal kosten zodat hij gemakkelijk het beste aanbod voor zijn eigen situatie kan kiezen. Identieke door de overheid goedgekeurde informatieverstrekking door de kredietverleners zal de druk verhogen om concurrentieel te zijn en interessante tarieven aan te bieden aan de klanten. Ook de kredietbemiddelaar dient zo’n fiche met de door de kredietgever aangeboden kredietvoorwaarden aan de consument te geven.

Mechelen 15-03-09

10.Verplichte informatie over effectief te betalen bedragen Samenvatting: In de reclame voor een consumentenkrediet moet de aanbieder naast het jaarlijks kostenpercentage ook concreet in cijfers vermelden hoeveel de klant in euro’s zal dienen af te betalen (op basis van een relevant voorbeeld). Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Alhoewel de consument in vele gevallen reeds de reflex heeft om bij het aanvragen van een krediet het jaarlijks kostenpercentage te analyseren en vergelijken, is het aangewezen om die relatieve indicatie van de kost verbonden aan een lening ook aan te geven in een concreet meetbaar bedrag dat (maandelijks) dient afgelost te worden. Daarom moeten de kredietverleners in hun publicitaire aankondigingen voor consumentenkredieten binnenkort aan de hand van een representatief voorbeeld aangeven hoeveel de consument effectief zal moeten betalen.

Mechelen 15-03-09

11.“Geld lenen kost geld”: verplichte vermelding in elke reclame voor consumentenkrediet Samenvatting: Naar Nederlands model willen we in elke reclame voor consumentenkrediet de zin “Geld lenen kost geld” laten toevoegen. Dit moet de consument bewust maken van de kost die elke lening meebrengt. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Voor bepaalde kredietvormen als een hypothecair krediet is de consument reeds sterk bewust van de kostprijs die aan deze leningen hangt. Voor een consumentenkrediet of een krediet gekoppeld aan bepaalde aankopen is dit minder evident. In Nederland gaat de wetgever daarom de banken verplichten om binnenkort in reclame voor leningen een eenduidige “banner” aan te brengen met de slogan ‘Let op, geld lenen kost geld’. We stellen daarom voor om voor kredietgevers of bemiddelaars ook in België te verplichten om in reclame voor leningen via elk communicatiekanaal de slogan ‘let op, lenen kost geld’ te vermelden. Op die manier wordt de consument bijkomend gesensibiliseerd rond de gevaren van overkreditering en het effectief kostenplaatje van kredieten.

Mechelen 15-03-09

12.Publicatie op website FOD economie van de lijst van de ingeschreven kredietbemiddelaars Samenvatting: Naast de lijst van de erkende kredietgevers zal voortaan ook de lijst van de ingeschreven kredietbemiddelaars op de website van de FOD Economie gepubliceerd worden. Achtergrond bij de voorgestelde maatregel: Momenteel worden de volgende lijsten gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en op de website van de FOD Economie, die geregeld wordt bijgewerkt : -

Erkende kredietgevers,

-

Erkende sociale kredietgevers,

-

Geregistreerde buitenlandse kredietgevers.

Kredietbemiddelaars mogen slechts tussenkomen bij het sluiten van consumentenkredieten als zij voorafgaand ingeschreven zijn bij de FOD Economie. De lijst van de kredietbemiddelaars wordt echter niet bekendgemaakt. Om de consument bijkomende bescherming en zekerheid te bieden zal voortaan ook de lijst met de kredietbemiddelaars gepubliceerd worden op de website van de FOD Economie en constant up-to-date gehouden worden.

Mechelen 15-03-09