Ładowanie nowego napisu...

o identyfikatorze error: HTML_AJAX.onError = function(e) { msg = "\nn"; for(var i in e) {

Śledzenie kodu AJAX

Podczas eksperymentów z AJAX-em zauważysz zapewne, że technika ta wymaga nowego podejścia do śledzenia kodu. Nie wystarczy już śledzić kodu PHP – trzeba jeszcze pilnować JavaScriptu i obsługiwanej przez AJAX-a komunikacji między klientem i serwerem. Na szczęście nie jest to trudne. Przede wszystkim, każdy moduł kodu należy testować osobno. Pracując w JavaScripcie dobrze jest stworzyć funkcję pomocniczą, na przykład prościutki odpowiednik print_r() z PHP: function print_r(input) { var ret; ..for(var i in input) { ....ret += "["+i+"] = "+input[i]+"\n"; ..} ..alert(ret); }

Możliwości obserwacji w bibliotece JPSpan pozwalają też rejestrować między innymi błędy i udane wywołania funkcji AJAX. W domyślnej konfiguracji serwera błędy PHP są przekazywane jako ostrzeżenia JavaScript. Niekiedy można też natrafić na ostrzeżenia wynikające z błędów

PHP Solutions Nr 1/2006

Techniki

msg += i + ':' + e[i] +"\n"; } document.getElementById('error'). innerHTML += msg; }

Pozwoli to przechwytywać wszystkie błędy AJAX – najczęściej będą to zwyczajne błędy PHP, ale mogą się też pojawiać błędy 404, błędy wygaśnięcia i inne. Na koniec zalecałbym tworzenie aplikacji dla przeglądarki Firefox, a dopiero potem testowanie ich w Internet Explorerze. Firefox ma nieporównanie lepsze narzędzia programistyczne od IE, a w dodatku oferuje bardzo wiele przydatnych rozszerzeń.

Podsumowanie

Wiedząc już czym jest AJAX i jak z niego korzystać, możesz rozważyć zastosowanie tej techniki w swoich stronach. Prawidłowe używanie AJAX-a pozwala często osiągnąć imponujące wyniki, ale nie znaczy to, że należy bezkrytycznie stosować tę technikę we wszystkich witrynach. Zawsze trzeba mieć na uwadze podstawowe przeznaczenie danego serwisu – być może w konkretnym przypadku lepiej byłoby dopracować nawigację lub prezentację

www.phpsolmag.org

treści, niż dodawać interakcję korzystającą z AJAX-a. Koniecznie trzeba też uwzględniać docelowych odbiorców – jeśli większość użytkowników z różnych względów ma wyłączoną obsługę JavaScriptu, to wprowadzenie AJAX-a raczej nie będzie dobrym pomysłem. Podobną rolę odgrywa skala – aplikacja wyposażona w AJAX-a znacznie lepiej sprawdzi się w przypadku niewielkich serwisów intranetowych (gdzie łatwo rozwiązać problemy konfiguracyjne i ujednolicić przeglądarki) niż w przypadku rozbudowanych, publicznie dostępnych witryn. Krótko mówiąc, wprowadzenie AJAX-a może dać dobre wyniki pod warunkiem, że nadrzędnym celem pozostanie uzyskanie jak najlepszych walorów użytkowych. n

O autorze Joshua Eichorn tworzy serwisy PHP od siedmiu lat. Jest autorem phpDocumentor – wielokrotnie nagradzanego i szeroko używanego narzędzia dokumentującego kod PHP. Jest też szefem projektu HTML_AJAX, dostarczającego implementację techniki AJAX dla repozytorium PEAR. Obecnie pracuje jako starszy architekt oprogramowania w firmie Uversa Inc., gdzie tworzy dla klientów unikatowe rozwiązania. Technikę AJAX stosował jeszcze przed jej oficjalnym opracowaniem i popularyzacją. Mieszka w Phoenix w stanie Arizona (USA). Kontakt: [email protected] Werner M. Krauß programuje w PHP od 1999 r. Gdy nie gra na gitarze, zajmuje się tworzeniem dokumentacji dla frameworka Seagull. Kontakt: [email protected]

57

Projekty

advAJAX,czyli praktyczne zastosowanie technologii AJAX Łukasz Lach

Ciągłe przeładowywanie strony WWW przy każdej zmianie jej zawartości i żmudne czekanie na wyświetlenie kolejnej porcji danych jest zmorą każdego użytkownika aplikacji webowych i programisty PHP. Nie jesteśmy jednak skazani na te bolączki: wybawia nas od nich wkraczająca do świata PHP technologia AJAX. Dzięki niej ładujący się w nieskończoność pasek postępu przechodzi do lamusa.

O

W SIECI 1. http://advajax.anakin.us/ – projekt advAJAX 2. http://www.ajaxpatterns.org/ – strona o wzorcach AJAX-a 3. http://www.w3schools.com/ jsref/default.asp – dokumentacja języka JavaScript

58

technologii AJAX pisaliśmy już w tym numerze PHP Solutions, w artykule AJAX – wyjątkowo interaktywne i wydajne aplikacje WWW. Teraz zajmiemy się jej praktycznym wykorzystaniem i stworzymy kilka przykładów obrazujących jej możliwości. Jak już wiemy, główną zaletą AJAX-a jest to, że pozwala on na dokonywanie zmian w interfejsie użytkownika po stronie przeglądarki, bez potrzeby przeładowywania całej strony i ponownego wczytywania arkuszy CSS czy plików graficznych. Zyskuje na tym atrakcyjność serwisu, gdyż możemy uczynić go dynamicznym, jak i jego wydajność, ponieważ AJAX umożliwia nam przesyłanie jedynie niewielkiej porcji danych (zamiast całej strony WWW) pomiędzy serwerem, a klientem. To z kolei oznacza skrócenie czasu ich dostarczania i zmniejsza obciążenie serwera. Przesyłane za pomocą AJAX-a dane mogą mieć dowolny format, np. CSV albo XML.

www.phpsolmag.org

Do stworzenia naszych przykładów wykorzystamy napisany przez autora tego artykułu obiekt języka JavaScript o nazwie advAJAX (ang. Advanced AJAX, http:// advajax.anakin.us). Obiekt advAJAX ułatwia korzystanie z opisywanej technologii i znacznie rozszerza jej możliwości, dodając m.in. pełną obsługę formularzy HTML, przedawnień czasu połączeń, kontrolę nad pamięcią tymczasową przeglądarki czy kontrolę nad kilkoma wywołaniami AJAX jednocześnie, za pomocą systemu

Powinieneś wiedzieć...

Powinieneś znać języki JavaScript i PHP. Pomocna w zrozumieniu technologii advAJAX będzie również lektura artykułu

AJAX – wyjątkowo interaktywne i wydajne aplikacje WWW.

Obiecujemy...

Po przeczytaniu artykułu będziesz wiedział, jak korzystać z obiektu advAJAX i z jego pomocą tworzyć aplikacje internetowe wykorzystujące AJAX-a.

PHP Solutions Nr 1/2006

advAJAX

Projekty

grupowań. Dzięki niemu, pobranie dokumentu z serwera sprowadzi się do wywołania jednej funkcji, a my będziemy mieli pełną kontrolę nad odbieraniem danych, obsługą błędów czy dołączeniem funkcjonalności AJAX-a do formularzy. Przejdźmy więc do pierwszego przykładu.

System bezpiecznego logowania

Niemal każdy serwis tworzony w PHP zawiera panel administracyjny, za pomocą którego zarządzamy jego zawartością. Nieodłączną częścią panelu administracyjnego jest formularz logowania, który umożliwia dostęp wyłącznie uprawnionym użytkownikom. Potrzebujemy więc przesyłać nazwę użytkownika i hasło, co pociąga za sobą ryzyko przechwycenia tych danych przez osoby niepowołane. Stosowanie połączeń szyfrowanych SSH zmniejsza to zagrożenie. My postąpimy inaczej: wykorzystując AJAX-a stworzymy system bezpiecznego logowania, który nie używa SSH. Jak już wiemy, zastosowanie technologii AJAX uwalnia nas od konieczności przeładowywania całej strony. W przypadku systemu logowania, potrzebujemy jedynie wysłać na serwer kilkadziesiąt bajtów, które składają się na nazwę użytkownika i hasło. Odpowiedź serwera również będzie krótka: zamiast całego dokumentu HTML, otrzymamy jeden bajt. Jest to idealny przykład, pokazujący możliwości optymalizacyjne AJAX-a. Podstawą naszej pracy jest formularz logowania, podobny do przedstawionego na Listingu 1. W nagłówku widocznego tam dokumentu HTML dołączamy trzy skrypty w języku JavaScript. Pierwszy, o nazwie advajax.js zawiera obiekt advAJAX. W drugim, md5.js, umieszczone zostały funkcje tworzące hash MD5, które pozwolą nam na zakodowanie hasła przed wysłaniem. Ostatni skrypt, 1.js, zawiera funkcję updateObjects(), uruchamianą po załadowaniu dokumentu. Umieszczony na stronie formularz, któremu nadaliśmy unikalną nazwę loginForm, przesyła dane do pliku 1.php. Z pozoru jest to typowa strona logowania, jednak po wywołaniu wspomnianej funkcji updateObjects() wszystko się zmienia. Funkcja ta wywołuje wewnętrzną metodę obiektu advAJAX (patrz Listing 2) o nazwie assign(), która powoduje włączenie funkcjonalności AJAX-a do for-

PHP Solutions Nr 1/2006

Rysunek 1. System bezpiecznego logowania

mularza. Jej pierwszym parametrem jest obiekt formularza, który ma zostać zmodyfikowany – w naszym przypadku jest

to loginForm. Drugim jest nieposiadający nazwy obiekt definiujący wywołanie – zestaw parametrów obiektu advAJAX.

Rysunek 2. Stronicowanie danych

www.phpsolmag.org

59

Projekty

advAJAX

Należy w tym miejscu wspomnieć, że nie musimy nigdzie podawać adresu URL dokumentu, który ma zostać wywołany, jak również metody jego wysłania (POST lub GET), ponieważ są one automatycznie pobierane z atrybutów action i method znacznika form. Omawiany obiekt zadba także o to, żeby zablokować wszystkie pola formularza aż do zakończenia zapytania, aby użytkownik nie mógł dokonywać żadnych zmian w trakcie wykonywania i pobierania wyniku.

Przyjrzyjmy się elementom wspomnianego już obiektu, będącego drugim parametrem metody assign(). Pierwszym z nich jest funkcja onInitialization() – pozwala ona określić akcję, która ma zostać wykonana przed rozpoczęciem głównych procedur pobierania dokumentu. Dostęp do obiektu możliwy jest poprzez jedyny parametr tej funkcji o nazwie obj. W naszym skrypcie, funkcja onInitialization() tworzy skrót (hasz)

Listing 1. Formularz logowania <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" /> <script type="text/javascript" src="advajax.js"> <script type="text/javascript" src="md5.js"> <script type="text/javascript" src="1.js">

Nazwa użytkownika:
Hasło:

Listing 2. Dołączenie funkcjonalności AJAX-a do formularza HTML function updateObjects() { advAJAX.assign(document.getElementById("loginForm"), { onInitialization : function(obj) { obj.parameters["password"] = hex_md5(obj.parameters["password"]); document.getElementById("submitBtn").value = "Proszę czekać..."; }, onComplete : function() { document.getElementById("submitBtn").value = "OK"; }, onSuccess : function(obj) { if (obj.responseText == "1") document.location = "/admin"; else { alert("Nieprawidłowa nazwa użytkownika lub hasło."); document.getElementById("password").value = ""; window.setTimeout("document.getElementById('password').focus();", 100); } },

});

60

onError : function(obj) { alert("Nie można nawiązać połączenia z serwerem, spróbuj później."); }

www.phpsolmag.org

hasła algorytmem MD5 oraz informuje użytkownika, że pobierany jest wynik logowania, umieszczając opis proszę czekać na przycisku służącym do wysyłania formularza. Również w tej funkcji odczytujemy hasło. Jest ono przechowywane przez pole password obiektu parameters (obj.parameters), z którego korzystamy podobnie, jak z tablic asocjacyjnych w PHP. Następnym elementem jest onComplete(). Powinien on wskazywać funkcję, która zostanie wywołana po zakończeniu pobierania dokumentu. W tym miejscu bardzo istotne jest to, że wewnątrz tej funkcji nie wiemy, czy wywołanie zakończyło się powodzeniem. Funkcja, uruchamiana po udanym wywołaniu, znajduje się pod elementem onSuccess(). Sprawdzamy w niej, czy logowanie zakończyło się sukcesem: jeśli tak, to wartością zmiennej obj.responseText powinien być znak 1 (obiecany jeden bajt). W takim wypadku, przekierowujemy użytkownika na stronę przeznaczoną dla administratora, a w innym wyświetlamy odpowiedni komunikat i proces się powtarza. Warto wspomnieć, że ciasteczka są obsługiwane przez advAJAX, tak więc można bez problemu stworzyć sesję po stronie serwera i będzie ona dostępna tak samo, jak w sytuacji niekorzystania z AJAX-a. Ostatni element o nazwie onError także wskazuje na funkcję, która ma zostać wywołana w przypadku problemu z pobraniem dokumentu (nie z połączeniem), np. kiedy plik nie istnieje i serwer zwróci kod 404 Not Found. Jak widzimy, cały proces dołączenia możliwości AJAX-a do naszego formularza sprowadził się do wykorzystania jednej metody. W efekcie otrzymaliśmy przyjaźniejszy dla użytkownika i bardziej optymalny i – co najważniejsze – bezpieczny system logowania. Przedstawiamy go na Rysunku 1.

Stronicowanie danych

Jeśli w naszym serwisie umieszczamy większe ilości danych, to koniecznością staje się ich wyświetlanie z podziałem na strony zawierające po kilka lub kilkanaście rekordów. W tradycyjnej aplikacji webowej, każdorazowa zmiana strony tej listy pociąga za sobą przeładowanie całego dokumentu HTML, mimo, że modyfikacji ulega tylko jego główna

PHP Solutions Nr 1/2006

advAJAX część, a nagłówek czy menu nawigacyjne pozostają niezmienione. Posługując się AJAX-em unikniemy tej uciążliwej konieczności – pozwala on wszak modyfikować zawartość otwartej w przeglądarce strony WWW. Jako przykład jego wykorzystania, stworzymy prostą książkę telefoniczną z podziałem na strony zawierające po 10 rekordów. Będzie ona wyświetlała odczytane z serwera i przesłane w postaci dokumentu XML imiona, nazwiska i numery telefonów. Dla uproszczenia, w naszym przykładzie nie implementujemy komunikacji z serwerem. Zacznijmy od tabeli, w której będziemy umieszczać rekordy pobrane z serwera. Jej kod źródłowy przedstawiamy na Listingu 3. W nagłówku znajdują się nazwy kolumn, otoczone hiperłączami wskazującymi na funkcję changeSort(), która zmienia sposób sortowania danych. Na początku, tabela jest pusta: zostanie wypełniona zawartością pobraną poprzez wywołanie AJAX. W stopce umieściliśmy pole, które będzie zawierało dane o aktualnie przeglądanych danych oraz przyciski nawigacyjne. Znacznik tbody otrzymał ponadto unikalny identyfikator dataTable, do którego będziemy się odwoływać podczas wpisywania danych. Spójrzmy teraz na kod źródłowy przedstawiony na Listingu 4. Metodą wywoływaną podczas zakończenia ładowania strony oraz przy zmianie strony jest getRecords. Jak w poprzednim przykładzie, tak i teraz wywołuje on tylko jedną, wewnętrzną metodę obiektu advAJAX. Tym razem jest to metoda advAJAX.get(), która wykonuje wywołanie typu GET na ustalony w parametrach adres URL. advAJAX pozwala korzystać zarówno z POST, jak i GET, którym odpowiadają nazwy metod obiektu advAJAX. Opisywana metoda przyjmuje jeden parametr, którym jest lista parametrów obiektu. Element url jest wymagany, a jego wartością może być zarówno pełny adres URL, jak i nazwa pliku. W naszym skrypcie wywołujemy skrypt 2.php z parametrami p (któremu przypisana jest wartość zmiennej globalnej currentPage, czyli numer pobieranej strony), oraz s, wskazująca na kolumnę i tryb sortowania pobieranych rekordów. Następnym elementem jest znany nam już onInitialization(), którego wywołanie

PHP Solutions Nr 1/2006

Projekty

Rysunek 3. Prosty edytor tekstu na stronie WWW

Listing 3. Tabela książki telefonicznej

ID	Imię	Nazwisko	Numer telefonu
<span id="dataStats" style="float: left; margin-top: 2px"> <span style="float: right"> «« « » »»

www.phpsolmag.org

61

Projekty

advAJAX

powoduje ukrycie przycisków nawigacyjnych i wyświetlenie informacji, że trwa pobieranie żądanych danych. Kiedy nastąpi wywołanie funkcji zapisanej pod onSuccess() powoduje uruchomienie metody parseRecords(), z parametrem

będącym instancją obiektu XMLDocument, której kod również znajduje się na Listingu 4. Aby dostać się do danych zawartych w pobranym dokumencie XML, korzystamy z wbudowanych metod DOM (ang. Document Object Model).

Listing 4. Główny skrypt dynamicznej tabeli var maxPage; function $(id) { return document.getElementById(id); }

Szybka edycja danych

// Funkcja konwertująca dokument XML na kolejne wiersze tabeli function parseRecords(xml) { // Zapisanie danych bieżącej strony with (xml.getElementsByTagName("records").item(0)) { page = getAttribute("page")*1; maxPerPage = getAttribute("max_per_page"); startId = maxPerPage*page+1; total = getAttribute("total")*1; maxPage = Math.ceil(total/maxPerPage); // ...wpisanie danych do stopki tabeli }

}

// Wpisanie danych rekordów do tabeli d = $("dataTable"); for (i = d.rows.length-1; i >= 0; i--) d.deleteRow(i); record = xml.getElementsByTagName("record"); result = ""; for (i = 0; i < record.length; i++) { tr = document.createElement("tr"); td = document.createElement("td"); td.innerHTML = startId + i; tr.appendChild(td); for (j = 0; j < 3; j++) { td = document.createElement("td"); td.innerHTML = record[i].childNodes[j].childNodes[0].nodeValue; tr.appendChild(td); } d.appendChild(tr); } return result;

// Główna funkcja wywołująca skrypt PHP i pobierająca dokument XML function getRecords() { advAJAX.get({ url : "2.php?p="+currentPage+"&s="+currentSort+"%20"+currentSortOrder, onInitialization : function() { $("dataStats").innerHTML = 'Pobieranie danych...'; $("btnPrev").style.visibility = $("btnNext").style.visibility = $("btnFirst").style.visibility = $("btnLast").style.visibility = "hidden"; }, onSuccess : function(obj) { parseRecords(obj.responseXML); } },

}

62

Całość jest już w pełni funkcjonalna, jednak nic nie szkodzi na przeszkodzie, aby przedstawiony przykład rozbudować. Można dodać jeszcze jedną kolumnę, w której umieścimy hiperłącza pozwalające na usunięcie czy edycję wybranego rekordu. Możliwości jest wiele, gdyż potencjał AJAX-a jest ogromny. Ostateczny wynik zależy zaś wyłącznie od naszych potrzeb.

onError : function(obj) { alert("Nie można nawiązać połączenia z serwerem, spróbuj później."); });

www.phpsolmag.org

Ostatnim, równie przydatnym i efektywnym przykładem będzie stworzenie edytora pozwalającego na zmianę treści dokumentu bez przeładowywania strony, na której jest on wyświetlany. Jego interfejs oprzemy na warstwach. Edytor będzie uruchamiany po dwukrotnym kliknięciu na wybraną warstwę. Wówczas utworzona zostanie warstwa zawierająca obiekt pola tekstowego (textarea), do którego wpisana zostanie treść edytowanego tekstu oraz dwa przyciski, służące do zapisywania i anulowania wprowadzanych zmian. Oczywiście edytor tego typu powinien być dostępny jedynie, gdy zalogujemy się jako administrator, dlatego też postaramy się maksymalnie ułatwić dołączenie jego kodu do istniejącej już strony. W tym celu stworzymy funkcję o nazwie assignEditor(), której parametrem jest unikalna nazwa identyfikująca warstwę, wpisana w atrybucie id dowolnego znacznika HTML. Pełny kod omawianej funkcji, jak i całego skryptu edytora znajduje się na Listingu 5. Istotną funkcją, którą stworzymy jest wywoływana w celu zapisania zmodyfikowanych danych na serwerze saveData(). Tym razem korzystamy z metody advAJAX.post(), ponieważ przesyłane dane mogą mieć większy rozmiar, niż pozwala na to metoda GET. Również ta metoda przyjmuje jeden argument – parametry wywołania obiektu advAJAX. Pierwszym elementem jest url, wskazujący na skrypt 3.php, który zapisze wyedytowane dane po stronie serwera. Następnie mamy element parameters, omawiany już przy skrypcie bezpiecznego logowania. Tym razem przekazujemy unikalny identyfikator edytowanego tekstu oraz jego nową treść. Dostęp do tych zmiennych uzyskamy poprzez tablicę $_POST ($_POST['id'] oraz $_POST['value']) w skrypcie PHP. Funkcja zapisana

PHP Solutions Nr 1/2006

advAJAX

Listing 5. Kod źródłowy edytora function assignEditor(objectId) { // Stworzenie edytora w przypadku podwójnego kliknięcia document.getElementById(objectId).ondblclick = function() { runEditor(this) } } function saveData(objectId) { advAJAX.post({ url : "3.php", parameters : { id : objectId, value : $(objectId + "_editor_ta").value }, onInitialization : function() { $(objectId+"_editor_ta").disabled=$(objectId+"_editor_save").disabled= $(objectId + "_editor_cancel").disabled = "disabled"; }, onError : function() { alert("Nie można nawiązać połączenia z serwerem, spróbuj później."); $(objectId + "_editor_ta").removeAttribute("disabled"); $(objectId + "_editor_save").removeAttribute("disabled"); $(objectId + "_editor_cancel").removeAttribute("disabled"); }, onSuccess : function(obj) { if (obj.responseText == "1") $(objectId).innerHTML = $(objectId + "_editor_ta").value; removeElement(objectId + "_editor"); } }); } function runEditor(obj) { // Pobranie współrzędnych położenia edytowanej warstwy l = t = 0; obj2 = obj; while (obj2.parentNode) { l += obj2.offsetLeft; t += obj2.offsetTop; obj2 = obj2.parentNode; }

}

// Stworzenie warstwy edytora i jego komponentów editor = document.createElement("div"); h = obj.offsetHeight >= 70 ? obj.offsetHeight : 70; with (editor.style) { position = "absolute"; zIndex = "100"; top = t + "px"; left = l + "px"; width = obj.offsetWidth + "px"; height = h + "px"; backgroundColor = "#ffffff"; } editor.id = obj.id + "_editor"; editor.innerHTML = "
Zapisz  Anuluj"; document.body.appendChild(editor); ta = $(obj.id + "_editor_ta"); with (ta.style) { width = "100%"; height = (h - 25) + "px"; } ta.value = obj.innerHTML;

PHP Solutions Nr 1/2006

www.phpsolmag.org

Projekty

pod onInitialization() spowoduje wyłączenie kontrolek edytora, aby użytkownik nie mógł modyfikować danych podczas ich przesyłania na serwer. W przypadku błędu, obiekt advAJAX korzysta z funkcji umieszczonej pod nazwą onError(), która w tym przypadku wyświetla komunikat o błędzie i odblokowuje kontrolki, zezwalając jednocześnie użytkownikowi na podjęcie kolejnej próby zapisania danych. W przypadku powodzenia, wywołana zostaje funkcja zapisana pod onSuccess(), a skrypt PHP powinien zwrócić znak 1 (jak widzimy, znowu jeden bajt zamiast całego dokumentu HTML po przeładowaniu!). Następnie edytor zostaje usunięty i od tej pory każdy użytkownik odwiedzający tę stronę zobaczy już nową, zapisaną przed chwilą, treść warstwy. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystać pole typu input, jeśli mamy do czynienia z małą, zawierającą się w jednej linijce porcją danych. Możemy również stworzyć edytor graficzny, pozwalający dodatkowo na zmianę stylu czcionki czy dodawanie hyperlinków i plików graficznych – wszystko znowu zależy od potrzeb, a przedstawiony skrypt jest idealną podstawą do dalszej rozbudowy.

Podsumowanie

AJAX nie jest nową technologią, ale dopiero teraz został w pełni zaimplementowany w najpopularniejszych przeglądarkach internetowych, dzięki czemu krąg jego użytkowników rośnie. Zastosowanie obiektu advAJAX pozwala natomiast na proste i efektywne wykorzystanie jego możliwości, co stanowi klucz do tworzenia prawdziwie interaktywnych aplikacji internetowych. n

O autorze Łukasz Lach jest studentem informatyki. Od kilku lat zajmuje się programowaniem serwisów internetowych z wykorzystaniem technologii takich, jak XHTML, PHP czy JavaScript. Jest autorem wielu publikacji dotyczących szeroko pojętego programowania stron internetowych. Obecnie pracuje nad projektem advAJAX. Kontakt: [email protected]

63

Projekty

Nowe możliwości PHP-GTK2 Pablo Dall'Oglio

Rozszerzenie PHP-GTK1 zapoczątkowało nowy sposób myślenia o PHP, otwierając przed językiem przeznaczonym do tworzenia aplikacji sieciowych świat wyposażonych w graficzny interfejs użytkownika (GUI) programów klienckich. Jednakże dopiero pojawienie się PHP-GTK2 może dać początek prawdziwej rewolucji...

P

HP-GTK2 umożliwia połączenie funkcjonalności PHP5 i biblioteki Gtk-2.6. W artykule przyjrzymy się bliżej niezwykłym możliwościom tej technologii na przykładzie aplikacji umożliwiającej proste zarządzanie przedmiotami (produktami) w sklepie. Będziemy korzystać zarówno z nowości, które pojawiły się w PHP-GTK2, jak i tych, które oferuje PHP5 (np. nowy model obiektowy czy obsługa wyjątków). Dane będziemy składować w bazie SQL.

W SIECI 1. http://gtk.php.net – strona domowa projektu PHP-GTK 2. http://www.agata.org.br – Agata Project – CRM/ERP korzystający z PHP-GTK 3. http:///tulip.solis.coop.br –Tulip – edytor dla programisty PHP oparty na PHP-GTK

64

Idea

Zastanówmy się, czego potrzebujemy, aby stworzyć nasz przykładowy program. Podstawowym elementem aplikacji GUI jest okno, w którym znajdują się kontrolki (widgety). W nim umieścimy trzy rozwijane menu: Plik, Edycja oraz Pomoc. Poszczególne pozycje w menu będą opisane za pomocą tekstu oraz towarzyszących mu odpowiednich ikon.

www.phpsolmag.org

Tak więc, w pierwszym menu będziemy mogli dodawać nowe produkty (Dodaj), edytować już istniejące (Edytuj), wyczyścić całą bazę (Wyczyść), bądź zakończyć działanie programu (Wyjdź). Korzystając z drugiego otworzymy prosty edytor tekstu, potencjalnie przydatny np. do robienia notatek na temat naszych zapasów. Trzecie natomiast będzie zawierało jedną opcję: Pomoc, wyświetlającą okno dialogowe O programie. Będziemy również potrzebowali okien dialogowych m.in. dla opcji Wyczyść

Powinieneś wiedzieć...

Powinieneś znać PHP5, a w szczególności nowy model obiektowy oraz wyjątki. Przydatna będzie również ogólna wiedza o graficznych interfejsach użytkownika.

Obiecujemy...

Po przeczytaniu artykułu będziesz wiedział, jak napisać przykładową aplikację wykorzystującą nowe możliwości PHPGTK2.

PHP Solutions Nr 1/2006

PHP-GTK2

Projekty

(pytanie oraz informacja), Dodaj i Edytuj (formularz umożliwiający dodawanie nowych i edycję istniejących produktów), a także dialogu plików i niezależnego okna dla naszego edytora tekstu.

Zabieramy się do pracy

Nasze zadanie zaczniemy od napisania głównej klasy Application, którą przedstawiamy na Listingach 1 i 2. Najpierw stworzy ona obiekt klasy GtkWindow, który będzie głównym oknem aplikacji i ustawi jego podstawowe parametry (rozmiar, położenie i tytuł). Następnie stworzymy kontener porządkujący pozycjonowanie naszych widgetów: wykorzystamy w tym celu klasę GtkVBox, tworząc jej instancję o nazwie $vbox. Przejdźmy do menu rozwijanych. Zaczniemy od utworzenia menu głównego, zakładając obiekt $MenuBar klasy GtkMenuBar. Następnie za pomocą klasy GtkMenuItem stworzymy poszczególne sekcje menu o nazwach Plik, Edycja oraz Pomoc. Będą to osobne obiekty, których póki co nie dodamy jeszcze do menu.

Menu główne

Kolejnym krokiem będzie stworzenie odpowiednich menu, otwieranych kliknięciem na wymienione sekcje. W tym celu użyjemy klasy GtkMenu, tworząc jej instancję o nazwie $SubMenuFile... ale zaraz, chcieliśmy, by opcje w tych menu posiadały ikony! Na szczęście nie musimy tworzyć ich sami, gdyż PHP-GTK2 oferuje nam Obrazy Standardowe (Stock Images), czyli zbiór podstawowych, często używanych ikon dla przycisków, menu, list itd. Przedstawiają one operacje takie, jak zapis, otwieranie, zamykanie, kasowanie, dodawanie, czyszczenie, wychodzenie z programu, opcje TAK i NIE, itd. Nazwy ikon przestrzegają przejrzystej konwencji, co znacząco ułatwia korzystanie z nich. Każda pozycja należąca do GtkMenu będzie obiektem klasy GtkImageMenuItem. Ikonę będziemy przekazywać przez argument konstruktora tej klasy. Jeżeli nie podamy nazwy ikony, to pozycja nie będzie posiadała obrazka. W menu Plik dodajemy pozycje o nazwach: Wyczyść, Dodaj, Edytuj oraz Wyjdź. Kliknięcie na pierwszej spowoduje uruchomienie bazy, a następnie usunięcie tabeli produktów i ponowne jej stworzenie.

PHP Solutions Nr 1/2006

Rysunek 1. Menu naszej aplikacji Druga, Dodaj, pokaże użytkownikowi dialog zawierający formularz pozwalający dodać nowy produkt, podczas gdy trzecia, Edytuj, wyświetli listę produktów, pozwalając na edycję wybranej pozycji. Wreszcie, kliknięcie na pozycji Wyjdź spowoduje zakończenie działania aplikacji. W menu Edycja umieścimy tylko jedną opcję, Edytor – będzie ona uruchamiała wspomniany już edytor tekstu. W menu Pomoc znajdzie się również jedna opcja, Pomoc, której zadaniem będzie wyświetlenie okna dialogowego O programie. Wszystkie menu przedstawiamy na Rysunku 1. Kolejnym punktem programu jest połączenie sygnałów wysyłanych przez elementy menu w chwili wystąpienia zdarzenia clicked z metodami callbackowymi wykonującymi odpowiednie operacje. Metody te nosić będą nazwy: onClear(), onAdd(), onList(), onEdit() i onHelp(). Powiązania tworzymy natomiast wywołując dla każdego elementu metodę connect(). Dodamy teraz elementy do odpowiednich menu. Ostatnią operacją, jaką musimy przeprowadzić na menu rozwijanych jest dodanie ich do paska

Rysunek 2. Dialog pozwalający nam zdecydować, czy chcemy zrestartować bazę danych

www.phpsolmag.org

głównego menu. Czynność ta przebiegnie dwuetapowo: najpierw dla każdej pozycji w pasku menu zastosujemy metodę set_submenu(), która połączy tę pozycję z odpowiadającym jej podmenu, a następnie dodamy te trzy pozycje do głównego paska ($MenuBar). Pozostałymi operacjami w konstruktorze są: wstawienie kontenera $vbox w okno, dodanie do niego widgetów oraz wyświetlenie całej zawartości okna za pomocą metody $window->show_all().

Metody callbackowe i dialogi wiadomości

Najwyższy czas rozpocząć tworzenie metod callbackowych dla poszczególnych elementów menu. Zaczniemy od onClear(). W pierwszej kolejności metoda ta sprawdzi, czy baza, którą chcemy wyczyścić, istnieje. Potem poprosi nas o potwierdzenie skasowania wszystkich zawartych w bazie rekordów. W tym celu użyjemy okna dialogowego GtkMessageDialog. Znajduje ono zastosowanie

Rysunek 3. Wiadomość, że baza została wyczyszczona

65

Projekty

PHP-GTK2

Listing 1. Główny interfejs: główne okno naszej aplikacji; kod zawarty w pliku product.php window = new GtkWindow; ... $vbox = new GtkVBox; // tworzy listwę menu $MenuBar = new GtkMenuBar; // opcje menu $MenuFile = new GtkMenuItem('_Plik'); ... // podmenu Plik, z elementami standardowymi $SubMenuFile = new GtkMenu; $ItemFile1= new GtkImageMenuItem(GTK::STOCK_CLEAR); ... $ItemFile4= new GtkMenuItem; $ItemFile5= new GtkImageMenuItem(GTK::STOCK_QUIT); // połącz opcje menu z metodami $ItemFile1->connect('activate', array($this, 'onClear')); ... $ItemFile5->connect('activate', array($this, 'onQuit')); // dodaj obiekty do podmenu $SubMenuFile->append($ItemFile1); ... // podmenu Edycja $SubMenuEdit= new GtkMenu; $ItemEdit1= new GtkImageMenuItem(GTK::STOCK_EDIT); $ItemEdit1->connect('activate', array($this, 'onEdit')); $SubMenuEdit->append($ItemEdit1); // podmenu Pomoc ... $MenuFile->set_submenu($SubMenuFile); ... $MenuEdit->set_submenu($SubMenuEdit); ... $this->window->add($vbox); $vbox->pack_start($MenuBar, false, false); $this->window->show_all(); } // Metoda onClear – tworzy struktury w bazie danych function onClear(){ if (file_exists('data.db')){ $dialog = new GtkMessageDialog(null, Gtk::DIALOG_MODAL, Gtk::MESSAGE_QUESTION, Gtk::BUTTONS_YES_NO, 'Czy chcesz dokonać ponownej inicjalizacji bazy ?'); $response = $dialog->run(); $dialog->destroy(); if ($response == Gtk::RESPONSE_YES){ // usuń tabelę products $conn = sqlite_open('data.db'); ... } else if ($response == Gtk::RESPONSE_NO){ return; } } // stwórz tabelę products $conn = sqlite_open('data.db'); $sql = 'CREATE TABLE products (code,description,' . 'unit,amount,cost,price)'; sqlite_query($conn, $sql);

66

www.phpsolmag.org

w bardzo wielu sytuacjach, m.in. przy wyświetlaniu ostrzeżeń, komunikatów o błędach, dialogów potwierdzenia, okien do wprowadzania danych, itd. Użyjemy tego okna w trybie MODAL, co oznacza, że dopóki nie zostanie ono zamknięte, będzie cały czas widoczne na ekranie, a wykonywanie innych operacji w ramach aplikacji nie będzie możliwe. Chcemy, aby w obrębie dialogu widniał znak zapytania – żaden problem, użyjemy tych samych standardowych ikon, co wcześniej. Zastosujemy również standardowe przyciski YES i NO. Całość przedstawiamy na Rysunku 2. Po wyświetleniu okna, aplikacja będzie czekać na reakcję użytkownika. Jeżeli zezwoli on na skasowanie danych, nawiążemy połączenie z naszą bazą SQLite, a następnie usuniemy tabelę produktów i ponownie ją utworzymy. O poprawnym wyczyszczeniu bazy informuje użytkownika kolejne okno dialogowe, które pokazujemy na Rysunku 3.

Dodawanie nowych produktów: formularz produktów

Kolejną metodą odwoławczą jest onAdd(), która pozwala na dodanie nowego produktu. Wyświetla ona na ekranie dialog widoczny na Rysunku 4. Właściwie jedynym zadaniem tej metody jest wykorzystanie klasy ProductNew, która znajduje się w pliku ProductNew.class.php (patrz Listing 3). Pełne opisanie tej klasy zajęłoby zbyt wiele miejsca i mogłoby być nużące dla czytelnika. Skoncentrujemy się więc jedynie na najważniejszych zagadnieniach z nią związanych. Po pierwsze, w konstruktorze ProductNew tworzymy taki sam obiekt klasy GtkWindow, z jakim mieliśmy do czynienia wcześniej. Po drugie, do wyświetlania opisów wykorzystamy etykiety (GtkLabel). Najbardziej interesującym aspektem ich użycia jest możliwość formatowania ich zawartości. W PHP-GTK2 jest to dużo łatwiejsze i bardziej elastyczne niż w PHPGTK1, gdzie trzeba było wiele wysiłku, by nadać tekstowi pożądany przez nas wygląd (nawet w przypadku tak prostych efektów, jak pogrubienie, kursywa, podkreślenie bądź kolory). PHP-GTK2 wykorzystuje Pango, opensourcowy framework GTK zajmujący się wszystkimi szczegółami związanymi z układem i renderowaniem. Pango umożliwia formatowanie tekstu do wyświetlenia za pomocą wywodzącego się z SGML języka znaczników.

PHP Solutions Nr 1/2006

PHP-GTK2

Rysunek 4. Formularz do dodawania nowych produktów

Listing 2. Główny interfejs: ciąg dalszy kodu głównego okna naszej aplikacji // poinformuj użytkownika o sukcesie $dialog = new GtkMessageDialog(null, Gtk::DIALOG_MODAL, Gtk::MESSAGE_INFO, Gtk::BUTTONS_OK, 'Baza wyczyszczona'); $response = $dialog->run(); $dialog->destroy(); } // Metoda onAdd – tworzy formularz produktów function onAdd(){ include_once 'ProductNew.class.php'; new ProductNew; } // Metoda onList– wyświetla listę produktów, zezwalając użytkownikowi // na jej edycję function onList(){ include_once 'ProductList.class.php'; $obj = new ProductList; $obj->Show(); $obj->showData(); } // Metoda onEdit – Otwiera mały edytor tekstu function onEdit(){ include_once 'TextEditor.class.php'; new TextEditor; } // Metoda onHelp – Wyświetla dialog O programie function onHelp(){ include_once 'AboutDialog.class.php'; new AboutDialog('Produkty', 'Jest to program open-source'); } // Metoda onQuit – wyjście z aplikacji function onQuit(){ Gtk::main_quit(); } } // tworzy nową instancję Application new Application; Gtk::Main(); ?>

PHP Solutions Nr 1/2006

Projekty

Pozwala też na łatwe definiowanie stylów i kolorów (patrz Rysunek 5). Chociaż nie widać tego w przykładzie, równie łatwo możemy wyświetlać tekst w pionie lub pod kątem (wyrażonym w stopniach). Dialog dodawania nowego produktu będzie zawierał następujące etykiety: Kod, Opis, Ilość, Jednostka, Koszt i Cena. Pod nimi z kolei umieścimy etykietę informującą o konieczności wypełnienia pól Kod, Opis i Cena. Chcielibyśmy jednak, by nie była ona widoczna przez cały czas, gdyż nie będzie potrzebna bardziej doświadczonym użytkownikom. To ostatnie nie stanowi żadnego problemu dla PHP-GTK2: możemy skorzystać z komponentu GtkExpander, będącego kontenerem pozwalającym na rozwijanie i zwijanie kontrolek, które się w nim znajdują. Umieścimy w nim naszą etykietę pomocy. W tym celu zadeklarujemy obiekt $expander klasy GtkExpander, a następnie stworzymy etykietę pomocy o nazwie $help. Na koniec, dodamy tę etykietę do $expander. Domyślnie będzie ona rozwinięta, co zapewnia nam metoda set_ expanded(true). Kolejnym wykorzystywanym przez nas widgetem będzie pole wprowadzania tekstu (GtkEntry). Umieścimy je przy każdej etykiecie oprócz $help. W celu ułatwienia wprowadzania tekstu, PHP-GTK2 oferuje bardzo przydatny mechanizm autouzupełniania. Pozwala on na połączenie widgetu GtkEntry z GtkListStore – modelem danych zawierającym listę wartości używanych przy autouzupełnianiu. Połączenia instancji obu klas dokonujemy przy użyciu obiektu trzeciej klasy, GtkEntryCompletion. Pojawiające się podpowiedzi będą się zmieniać w miarę wprowadzania przez użytkownika kolejnych znaków. Autouzupełnianie jest rozwiązaniem powszechnie używanym w aplikacjach Gtk, szczególnie w dialogach wyboru pliku, gdzie program podpowiada nazwy pasujące do wprowadzonego wzorca (patrz Rysunek 6). W naszym dialogu zastosujemy GtkEntryCompletion w polu Jednostka, gdzie podpowiedzią będzie lista często stosowanych jednostek.

Rysunek 5. Efekty wyświetlania tekstu w PHP-GTK2

www.phpsolmag.org

67

Projekty

PHP-GTK2

W tym celu, obok obiektu $this-> entries[3]

klasy GtkEntry stworzymy instancję klasy GtkListStore o nazwie $store. Następnie używając metody append() obiektu $store dodamy do niego powszechnie stosowane jednostki. Potem utworzymy obiekt $completion klasy GtkEntryCompletion, po czym wskażemy mu obiekt $store jako źródło danych dla autouzupełniania, a na koniec użyjemy metody set_completion() pola Jednostka, aby połączyć z nim cały mechanizm. Ostatnią potrzebną nam rzeczą jest przycisk Zapisz, po naciśnięciu którego umieścimy nowo wprowadzony produkt w bazie danych. Utworzymy więc instancję klasy GtkButton, którą nazwiemy $button1. Na przycisku tym umieścimy standardową ikonę dyskietki, a następnie połączymy jego zdarzenie clicked z metodą callbackową o nazwie onSaveClick(). Metoda ta pobierze wprowadzone wartości z formularza, zapisze je do bazy danych i, korzystając ze zdefiniowanej przez nas metody Clear(), wyczyści formularz.

Pokaż mi produkty, czyli dlaczego lubimy drzewa

Kolejną metodą callbackową w klasie Application jest onList(), wywoływana po kliknięciu pozycji Edytuj w menu Plik. Korzysta ona z klasy ProductList przechowywanej w pliku ProductList.class.php (patrz Listingi 4 i 5). Nie musimy jej dokładnie opisywać, więc podobnie jak w przypadku poprzedniej metody, skoncentrujemy się na jej najważniejszych komponentach. Głównym zadaniem tej klasy jest wyświetlenie edytowalnej listy wszystkich posiadanych przez nas produktów. W przypadku edycji, dane mają być aktualizowane bezpośrednio w bazie. Za wyświetlanie listy będzie odpowiadał wprowadzony w PHP-GTK2 widget GtkTreeView.

Listing 3. Kod formularza produktów, przechowywany w pliku ProductNew.class.php labels[0] = new GtkLabel('<span foreground="red">Kod '); $this->entries[0] = new GtkEntry; $this->entries[0]->set_size_request(80,-1); ... // Tworzy model danych $store = new GtkListStore(Gtk::TYPE_STRING); // dodaj wartości do modelu danych $store->append(array('UN')); ... // Tworzy EntryCompletion $completion = new GtkEntryCompletion(); $completion->set_model($store); $completion->set_text_column(0); $this->entries[3]->set_completion($completion); ... // upakuj wszystkie etykiety i pola tekstowe w pionowym boksie ... // stwórz przycisk Zapisz i boks dla niego $save_box= new GtkHBox(); $button1 = GtkButton::new_from_stock(Gtk::STOCK_SAVE); $button1->connect('clicked', array($this, 'onSaveClick')); $save_box->pack_start(new GtkHBox, true); ... $expander = new GtkExpander('Help'); $expander->set_use_markup(true); // Krótki tekst pomocy do umieszczenia w ekspanderze $help = new GtkLabel; $help->set_alignment(0.2, 0.5); $help->set_markup('Wypełnianie formularza Aby być w stanie wypełnić formularz, nie możesz pozostawić pól Kod, Opis i Cena pustymi...'); $expander->add($help); $expander->set_expanded(true); $vbox->pack_start($expander, false, false); parent::add($vbox); parent::show_all();

... ...

} // Metoda onSaveClick – Zapisuje dane z ekranu do bazy public function onSaveClick(){ // odczyt danych z pól tekstowych i zapisywanie ich do bazy $conn = sqlite_open('data.db'); $product->code = $this->entries[0]->get_text(); $sql = "INSERT INTO products (code, description, amount,

} // Metoda Clear – czyści wszystkie pola formularza. private function Clear(){ for ($n=0; $n<=5; $n++){ $this->entries[$n]->set_text(''); } // ustawia kursor w pierwszym polu parent::set_focus($this->entries[0]); }

Rysunek 6. Autouzupełnianie

68

www.phpsolmag.org

PHP Solutions Nr 1/2006

PHP-GTK2

Rysunek 7. GtkTreeView w trybie drzewa

Rysunek 8. GtkTreeView w trybie listy

Listing 4. Kod ProductList, przechowywanej w pliku ProductList.class.php list = new GtkTreeView; $scroll->add($this->list); // tworzy model, z sześcioma elementami $this->model = new GtkListStore(Gtk::TYPE_STRING, Gtk::TYPE_STRING, Gtk::TYPE_STRING,Gtk::TYPE_STRING, Gtk::TYPE_STRING, Gtk::TYPE_STRING); // tworzy kolumny $column1 = new GtkTreeViewColumn(); ... $column1->set_title('Code'); ... // definiuje renderery $cell_renderer1 = new GtkCellRendererText(); ... // łączy renderery z edycją danych przez użytkownika $cell_renderer2->connect("edited",array($this,'onEdit'),1,'description'); ...

PHP Solutions Nr 1/2006

www.phpsolmag.org

Projekty

Stanowi on olbrzymi krok naprzód względem dostępnych już wcześniej, prostych komponentów w rodzaju GtkCTree czy GtkCList. O ile te poprzednie widgety pozwalały wyświetlać tylko drzewa (pierwszy z nich; patrz Rysunek 7) lub tylko listy (drugi; patrz Rysunek 8), GtkTreeView umożliwia wyświetlanie obu struktur, a w dodatku znacząco rozszerza ich funkcjonalność. Przykładowo, pozycje listy lub drzewa mogą teraz zawierać checkboksy oraz obrazki. Najciekawsze dla nas jest to, że zarówno drzewa, jak i listy mogą mieć kolumny, a zawarte w nich dane możemy edytować podobnie, jak w arkuszu kalkulacyjnym. W naszym przykładzie wykorzystamy klasę GtkTreeView w trybie edytowalnej listy z kolumnami. Najpierw stworzymy jej instancję, $this->list, a później dostarczymy jej dane. Powinniśmy wiedzieć, że GtkTreeView zapewnia całkowitą separację warstw: Modelu, Widoku i Kontrolera, według wzorca MVC (Model-View-Controller). Oznacza to, że model danych jest całkowicie odseparowany od jego reprezentacji na ekranie. Dane przechowywane są w Modelu, którym może być obiekt klasy GtkListStore (w przypadku list) lub GtkTreeStore (w przypadku drzew). My użyjemy GtkListStore, deklarując jej instancję o nazwie $this->model. Następnie stworzymy kolumny dla Widoku, w których będziemy wyświetlali dane. Wykorzystamy do tego osobną klasę o nazwie GtkTreeViewColumn. Dla każdej z kolumn określimy tytuł oraz stworzymy i dodamy (za pomocą metody connect()) renderer odpowiedzialny za wizualizację danych przechowywanych w modelu. W naszym przykładzie wykorzystamy klasę GtkCellRendererText, pozwalającą na wyświetlanie tekstu. Warto wiedzieć, że istnieją renderery pozwalające wyświetlać inne typy danych, takie jak obrazy czy checkboksy, a każda kolumna może zawierać co najmniej jeden z nich. Po dodaniu rendererów należy je odpowiednio skonfigurować, ustawiając m.in. szerokość kolumny i możliwość edycji znajdującego się w niej tekstu oraz łącząc funkcję callbackową onEdit() ze zdarzeniem edited, które występuje przy edycji dowolnego z elementów listy. Kolejnym krokiem będzie dodanie kolumn do listy reprezentowanej przez obiekt $this->list. W tym celu

69

Projekty

PHP-GTK2

Rysunek 9. Prosty edytor tekstu

Listing 5. Kod ProductList, ciąg dalszy

...

// upakuj renderery $column1->pack_start($cell_renderer1, true);

...

// określ szerokość $cell_renderer1->set_property('width', 50);

...

// zezwól użytkownikowi na edycję danych $cell_renderer2->set_property('editable', True);

...

// zdefiniuj pozycję modelu do połączenia z rendererami $column1->set_attributes($cell_renderer1, 'text', 0); $this->list->append_column($column1);

...

...

$this->list->set_model($this->model); $this->list->show_all();

} ?>

70

} // Metoda showData – wyświetla wszystkie produkty obecne w bazie danych public function showData(){ // otwiera połączenie z bazą i czyta wszystkie dane za pomocą pętli // while() $conn = sqlite_open('data.db'); $query = sqlite_query($conn, 'select code, description, amount,'. ' unit, cost, price from products'); while ($data = sqlite_fetch_array($query)){ $iter = $this->model->append(); $this->model->set($iter, 0, $data['code'], 1, $data['description'], 2, $data['amount'], 3, $data['unit'], 4, $data['cost'], 5, $data['price']); } sqlite_close($conn); } // Metoda onEdit – Wywoływana, gdy użytkownik zmienia dane public function onEdit($cell_renderer, $path, $new_text, $column_number, $column_name){ // pobierz zaznaczenie $treeselection = $this->list->get_selection(); list($model, $iter) = $treeselection->get_selected(); // ustaw nową wartość iteratora $model->set($iter, $column_number, $new_text); // pobierz pierwszą kolumnę $code = $this->model->get_value($iter, 0); // otwiera połączenie z bazą danych i dokonuje aktualizacji $conn = sqlite_open('data.db'); $query = sqlite_query($conn, "update products set " . "$column_name='$new_text' where code='$code'"); sqlite_close($conn); }

www.phpsolmag.org

skorzystamy z metody append_column() tego obiektu. Teraz musimy dodać Model do listy: osiągniemy to za pomocą metody set_ model() obiektu $this->list. Póki co nie zawiera on żadnych danych, które zostaną dodane później. Przy okazji, istotną zaletą separacji warstw GtkTreeView jest możliwość wykorzystania modelu danych przez więcej niż jeden obiekt GtkTreeView, dzięki czemu te same dane mogą być wyświetlane w różnych miejscach aplikacji. Nasza klasa ProductList jest już prawie gotowa. Musimy jeszcze stworzyć metodę wypełniającą model danymi, którą nazwiemy showData(). Będzie ona wywoływana z naszej klasy Application, a jej działanie będzie następujące: najpierw nawiąże ona połączenie z bazą i pobierze dane, a następnie włączy je do modelu za pomocą metody set() obiektu $this->model. Kolejną niezbędną metodą callbackową jest onEdit(). Jej wywołanie nastąpi, gdy użytkownik zmieni jakąkolwiek komórkę listy. Metoda ta automatycznie zaktualizuje dane w bazie, wyszukując właściwy wiersz w odpowiedniej tabeli na podstawie kodu produktu. I to wszystko jeśli chodzi o ProductList.

Edytor

Kolejnym elementem, który chcemy dodać do naszego projektu, jest prosty edytor tekstu wywoływany przy użyciu metody callbackowej onEdit() klasy Application. Oprócz edycji tekstu, powinien on umożliwiać także jego wczytywanie i zapisywanie. Jego wygląd przedstawiamy na Rysunku 9. Stworzymy klasę TextEditor i zapiszemy ją w pliku TextEditor.class.php. Jej kod pokazujemy na Listingu 6. Głównym komponentem tej klasy jest okno tekstowe, do implementacji którego użyjemy klasy GtkTextView i GtkTextBuffer. W PHP-GTK1 skorzystalibyśmy z przestarzałego już komponentu GtkText. Istotną sprawą jest, że o ile w PHP-GTK1 ten sam obiekt przechowywał treść i odpowiadał za jej wizualizację, w PHP-GTK2 dane przechowujemy poza widgetem, we wspomnianej już klasie GtkTextBuffer. Co za tym idzie, ten sam tekst może być wyświetlany przez różne widgety GtkTextView, analogicznie jak w przypadku GtkTreeView. GtkTextBuffer

PHP Solutions Nr 1/2006

PHP-GTK2

Listing 6. Kod edytora tekstu, przechowywany w pliku TextEditor.class.php set_label('zapisz'); $save->set_stock_id('gtk-save'); $save->connect('clicked', array(&$this, 'saveFile')); ... // Wstawia przyciski na pasek $toolbar->insert($open, 0); $toolbar->insert($save, 0); $vbox->pack_start($toolbar, false, false); ... // Tworzy parę TextView/TextBuffer; $this->textview = new GtkTextView; $this->textbuffer = new GtkTextBuffer; $this->textview->set_buffer($this->textbuffer); ... } // Metoda openFile – Wyświetla FileDialog i wczytuje zawartość pliku // do TextBuffer public function openFile(){ // Tworzy FileChooserDialog $dialog = new GtkFileChooserDialog('Otwarcie pliku', NULL, Gtk::FILE_CHOOSER_ACTION_OPEN,array(Gtk::STOCK_OK,Gtk::RESPONSE_OK, Gtk::STOCK_CANCEL, Gtk::RESPONSE_CANCEL)); // Wyświetla FileChooserDialog $response = $dialog->run(); if ($response == Gtk::RESPONSE_OK){ // jeżeli użytkownik kliknął OK, //wyczyść TextBuffer i wstaw do niego zawartość wybranego pliku $first = $this->textbuffer->get_start_iter(); $end = $this->textbuffer->get_end_iter(); $this->textbuffer->delete($first, $end); $this->textbuffer->insert_at_cursor(file_get_contents( $dialog->get_filename())); } $dialog->destroy(); } // Metoda saveFile – Wyświetla FileDialog i zapisuje zawartość TextBuffer // do wybranego pliku public function saveFile(){ // Tworzy FileChooserDialog $dialog = new GtkFileChooserDialog('Zapis do pliku', NULL, Gtk::FILE_CHOOSER_ACTION_SAVE,array(Gtk::STOCK_OK,Gtk::RESPONSE_OK, Gtk::STOCK_CANCEL, Gtk::RESPONSE_CANCEL)); // Wyświetla FileChooserDialog $response = $dialog->run(); if ($response == Gtk::RESPONSE_OK){ // jeżeli użytkownik kliknął OK, // pobierz zawartość TextBuffer i zapisz ją do pliku $first = $this->textbuffer->get_start_iter(); $end = $this->textbuffer->get_end_iter(); $text = $this->textbuffer->get_text($first, $end); file_put_contents($dialog->get_filename(), $text); } $dialog->destroy(); } } ?>

PHP Solutions Nr 1/2006

www.phpsolmag.org

Projekty

udostępnia nam ponadto iteratory, czyli możliwość zaznaczania określonych miejsc w tekście. W konstruktorze naszej klasy tworzymy instancję GtkTextView o nazwie $this->textview. To samo uczynimy z GtkTextBufffer, tworząc obiekt $this>textbuffer. Wreszcie, połączymy model danych z widgetem za pomocą metody set_buffer() obiektu $this>textview. Jak już wspomnieliśmy, chcemy mieć możliwość zapisywania i ładowania (otwierania) plików tekstowych. Jak już pokazaliśmy na Rysunku 9, edytor będzie wyposażony w pasek narzędzi zawierający dwa opatrzone odpowiednimi ikonami elementy: Zapisz i Otwórz. W celu stworzenia tego paska wykorzystamy klasę GtkToolbar, nazywając jej instancję $toolbar. Następnie utworzymy przyciski do zapisu i ładowania danych, konstruując obiekty klasy GtkToolButton. Każdemu z nich nadamy odpowiedni opis i przypiszemy właściwą ikonę. Kolejnym krokiem będzie połączenie wydarzenia clicked każdego z tych przycisków z odpowiadającą mu metodą: openFile() w przypadku ładowania plików, saveFile() przy ich zapisie. Główna część naszego edytora jest już gotowa, zabierzmy się zatem za metody obsługujące zdarzenia. W pierwszej z nich, openFile(), chcemy mieć możliwość wyboru pliku z listy. PHP-GTK2 oferuje w tym celu GtkFileChooserDialog (patrz Rysunek 10), zastępujący – jako bardziej użyteczny i łatwiejszy w rozbudowie – GtkFileSelection z PHP-GTK1. Komponent GtkFileChooserDialog jest związany z klasą GtkFileChooser z biblioteki Gtk2, wykorzystywaną praktycznie we wszystkich aplikacjach opartych na Gnome, takich jak Evolution, Gnumeric, Gaim czy Gimp. Instancję GtkFileChooserDialog nazwiemy $dialog, a następnie nadamy jej tytuł Otwarcie pliku i skojarzymy ją z reakcjami na możliwe odpowiedzi, czyli na OK i ANULUJ. Również odpowiedzi będą posiadały odpowiednie ikony standardowe. Jeżeli potwierdzimy naszą chęć otwarcia pliku, bufor tekstu zostanie opróżniony (za pomocą $this-> textbuffer->delete()), a zawartość pliku – wstawiona na bieżącej pozycji kursora ($this->textbuffer->

71

Projekty

PHP-GTK2 insertatcursor()).

Po wykonaniu tych czynności dialog zostanie zniszczony. Kolejna metoda nosi nazwę saveFile(). Wykorzystamy w niej tę samą klasę GtkFileChooserDialog, aby pobrać nazwę i położenie pliku, do którego chcemy zapisać nasz tekst. Podobnie jak w przypadku otwierania pliku, dialog będzie posiadał dwa przyciski: OK i ANULUJ. Jeżeli użytkownik kliknie OK, saveFile() odczyta tekst z bufora korzystając z metody $this-> textbuffer->get_text(), a następnie zapisze go w pliku o wybranej (lub wpisanej) nazwie, za pomocą metody file_put_contents(). Na koniec (analogicznie jak w przypadku openFile()) dialog zostanie zniszczony. Rysunek 10. Wybór pliku

Listing 7. Kod klasy AboutDialog, zawarty w pliku AboutDialog.class.php set_from_pixbuf($pixbuf); $vbox->pack_start($imagem); } catch{ (PhpGtkGErrorException $error)

}

// jeżeli wystąpiły jakieś błędy, wyświetl je na ekranie $dialog = new GtkMessageDialog(null, Gtk::DIALOG_MODAL, Gtk::MESSAGE_ERROR,Gtk::BUTTONS_OK, $error->message); $response = $dialog->run(); $dialog->destroy(); return;

// wyświetl komunikat na temat aplikacji $this->label = new GtkLabel($text); $vbox->pack_start($this->label);

}

... } ?>

72

// tworzy przycisk “Zamknij” $this->button = new GtkButton('Zamknij'); $this->button->connect('clicked', array($this, 'onClose')); $vbox->pack_start($this->button, false, false); parent::show_all();

// Metoda onClose – Zamyka okno public function onClose(){ parent::destroy(); }

www.phpsolmag.org

Kto mnie stworzył: wykorzystanie dialogu O programie

Ostatnią rzeczą, która pozostała nam do zrobienia, jest dialog O programie, pojawiający się po wybraniu opcji Pomoc z menu o tej samej nazwie. W tym celu stworzymy klasę AboutDialog i umieścimy ją w pliku AboutDialog.class.php. Jej kod przedstawiamy na Listingu 7. Będziemy w niej korzystać z wyjątków oraz możliwości manipulacji obrazem. Na początku swojego działania, konstruktor klasy AboutDialog ustawi (jak zwykle) podstawowe parametry okienka dialogowego. Następnie załadujemy obrazek o nazwie gnome.png i wyświetlimy go (patrz Rysunek 11). W tym celu wykorzystamy klasę GdkPixbuf. Obsługuje ona najpopularniejsze formaty obrazu, takie jak PNG, JPEG, itd., co zwalnia nas z obowiązku dodatkowej konwersji plików graficznych. W PHP-GTK1 klasa ta była dostępna, jednak korzystano z niej jedynie opcjonalnie. W GTK2 stała się ona częścią zbioru klas natywnych i nie jest już opcjonalna. Możemy ją wykorzystywać we wszystkich zadaniach związanych z manipulacją obrazkami, również w przypadku używanych na paskach narzędzi i w menu ikon. Nie ma potrzeby opierania się na formacie XPM (XpixMap), który był stosowany powszechnie w PHP-GTK1 w sytuacjach, gdy nie korzystaliśmy z GdkPixbuf. Podsumowując: stworzymy instancję klasy GdkPixbuf o nazwie $pixbuf,

PHP Solutions Nr 1/2006

PHP-GTK2

Rysunek 11. Dialog O programie przekazując jej konstruktorowi ścieżkę do pliku gnome.png. Następnie za pomocą klasy GtkImage stworzymy widget obrazka, który nazwiemy $imagem. Korzystając z jego metody set_from_ pixbuf(), przekopiujemy do niego zawartość $pixbuf. Chcemy jednak zapewnić także, że plik gnome.png zostanie załadowa-

R

PHP Solutions Nr 1/2006

ny, a w przypadku jego nieznalezienia aplikacja nie zakończy działania zgłaszając błąd. Z tego względu całość operacji związanych z obrazkiem zostanie zamknięta w bloku try{} konstrukcji try{}..catch{}. PHP-GTK2 współdziała z wprowadzonym w PHP5 systemem wyjątków, generując je w sytuacjach takich, jak błędy występujące podczas konstruowania obiektu, a także pojawiające się w metodach wykorzystujących mechanizm Gerror (takich jak np. statyczne konstruktory w rodzaju GdkPixbuff:: new_from_file()) oraz przy konwersji stron kodowych. W naszym przypadku, nieznalezienie logo spowoduje wygenerowanie wyjątku obsługiwanego w konstruktorze klasy AboutDialog. I to wszystko. Nasza aplikacja jest już gotowa i możemy ją przetestować.

nowości w PHP-GTK2. Zachęcamy do jego rozbudowy i poznawania szerszego spektrum fascynujących możliwości tej wersji PHP-GTK na własną rękę. Na pewno nie będziecie zawiedzeni: PHPGTK2 stanowi bowiem wielki krok naprzód w stosunku do poprzedniej wersji, a w połączeniu z nowymi możliwościami PHP5 może uczynić PHP poważnym wyborem dla programistów piszących klienckie aplikacje GUI. n

O autorze Pablo Dall’Oglio jest autorem pierwszej na świecie książki o PHP-GTK. Jest również autorem Agata Report (www.agata.org.br) oraz Tulip Editor (http://tulip.solis. coop.br), a także koordynatorem projektu GNUTeca (www.gnuteca.org.br) – opensourcowego oprogramowania do zarządzania biblioteką. Kontakt z autorem: [email protected]

Podsumowanie

Pokazany przykład jest dość nieskomplikowany, ilustruje jednak najważniejsze

E

K

L

A

www.phpsolmag.org

M

Projekty

A

73

Ranking

Porównanie ofert polskich firm hostingowych Paweł Grzesiak

R

ynek usług hostingowych w Polsce rozwija się dynamicznie. Dowodem na to są coraz lepsze parametry usług oferowanych przez firmy, podczas gdy średnia cena hostingu wciąż maleje. Jeżeli planujemy zakup własnego skrawka miejsca w sieci, warto zapoznać się z przygotowanym przez nas porównaniem usług najpopularniejszych polskich providerów internetowych. Rok 2005 z pewnością możemy nazwać rokiem, w którym polski Internet rozwijał się bardzo szybko. Motorem dla całej branży jest coraz powszechniejszy dostęp Polaków do łącz szerokopasmowych. Firmy telekomunikacyjne walczą o klientów, co odbija się zarówno na cenie usług, jak i coraz wyższej jakości łączy. Dziś rynek zaspokaja potrzeby zarówno tych, którzy potrzebują szybkiego dostępu (liczonego w MBPS), jak i tych, dla których podstawowym kryterium jest cena (już nie przekraczająca 100 zł). Coraz większa liczba szybkich łącz dla klientów indywidualnych, pociąga za sobą rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej. Skoro użytkownicy pobierają więcej plików z sieci, serwery muszą sprostać wzrastającemu obciążeniu. W ten sposób, w ciągu ostatniego roku obserwujemy na rynku znaczący wzrost pojemności serwerów WWW, większe limity transferu miesięcznego, a także niższe ceny za ruch dodatkowy. Powodów sytuacji, gdzie parametry usług są coraz lepsze, a ceny usług maleją, jest co najmniej kilka. Główny impuls do zmian dały zagraniczne serwisy, oferujące konta e-mailowe o wielkościach (na tamte czasy) astronomicznych. Mniej

74

więcej w czasie, gdy Google ogłosiło, że planuje uruchomienie własnego serwera pocztowego Gmail, oferującego zawrotną pojemność 1 GB, stało się jasne, że szykuje się w Polsce wojna o klienta. Usługi hostingowe musiały bowiem nadążać za rodzimymi portalami, które zaoferowały bezpłatne skrzynki pocztowe, docelowo o pojemności 1 GB. Co zabawne, zwiększenie pojemności kont wcale nie równało się poniesieniu ogromnych nakładów finansowych. Większość użytkowników nie wykorzystuje bowiem nawet 1% swojej powierzchni na korespondencję. Zadziałał tu więc raczej marketing. Kolejnym powodem, dla którego pośrednio obniżyły się ceny usług, było wejście usług hostingowych, z serwerami zlokalizowanymi poza Polską. Miejsce na takim serwerze było swego czasu sporo tańsze, dlatego że serwery lokowano za oceanem. Na korzyść serwerów w USA działała różnica czasu. Gdy Amerykanie spali, my korzystaliśmy z ich serwerów. Jednocześnie w Stanach ceny usług hostingowych i sprzętu komputerowego są niższe, więc możliwe było zaoferowanie ciekawych warunków cenowych. Wadą były długie czasy odpowiedzi serwera, czyli tzw. pingi, co wynikało z długości odległości połączenia i bariery kontynentalnej. Dla przeciętnego użytkownika nie były jednak zauważalne opóźnienia przy ładowaniu stron. Dziś już odchodzi się od lokowania serwera w USA, na rzecz krajów Europy Zachodniej, a konkretniej Holandii i Niemiec, które są nam geograficznie bliższe (stąd strony ładują się szybciej),

www.phpsolmag.org

a jednocześnie są wciąż tańsze od naszych krajowych dostawców. Jednak w perspektywie czasu, serwer ulokowany poza granicami Polski może przestać się opłacać. Jeszcze półtora roku temu providerzy bronili się rękami i nogami przed tworzeniem zbyt wielkiej liczby kont e-mail, czy podpinaniem wielu domen. Dziś standardem stało się wyrażenie „bez ograniczeń”, a na serwerze za kilkaset złotych można z powodzeniem uruchomić kilkanaście niezależnych serwisów internetowych.

Jak powstało porównanie?

Tworząc swoisty ranking usług hostingowych, za podstawowe kryterium wzięliśmy statystyki ilości obsługiwanych domen przez każdego z providerów, bazując na wynikach z witryny top100.pl. Usługi hostingowe bardzo ciężko jest jednoznacznie ocenić, wyłaniając przy tym zwycięzcę. Zarówno oferty, jak i ich ceny są bardzo do siebie zbliżone. Mogliśmy bazować na popularności i opinii klientów. Postawiliśmy na to, sądząc, że największe zaufanie budzi ten provider, który zarejestrował dla swoich klientów najwięcej domen. Oczywiście nie powinno to stanowić kryterium decydującego o zakupie danej usługi. Zaprezentowane 12 firm prezentuje bowiem bardzo wyrównany, wysoki poziom. Należy jeszcze tylko dodać, że do rankingu zostały zakwalifikowane tylko te firmy, których podstawowym przedmiotem działalności są usługi hostingowe. n

PHP Solutions Nr 1/2006

Usługa

Business Starter Business Server Business PRO Progreso (progreso.pl) Biznes Biznes plus Livenet (livenet.pl) Small Medium Large Big X-big Portal Prioritaire Netlink (nq.pl) nQ.START nQ.BIZNES nQ.PROFESJA nQ.VIP Nazwa (nazwa.pl) Active Pro KEI Provider (kei.pl) Biuro Extra Lider Domeny.org (domeny.org) Start Classic Futuro (futuro.pl) Flexo Start Flexo Flexo Biz Ogicom (ogicom.pl) Biznes 50 Biznes 150 Biznes 250 Biznes 350 Biznes 500 Agnat (agnat.pl) Profit Expert Sisco (sisco.pl) Economic 300 Business 500 Pro 1000 VIP 2000 Max 3000 AlphaNet (alpha.pl) Promo Prima Expo Multi Opti Solid+ AMM-Komputer (amm.net.pl) Start Start+ Mini Standard Business Professional

Home (home.pl)

Firma Poczta

Bazy Danych

Limit transferu (miesięczny) Kont e-mail

1 GB 10 GB b.o. 5 GB 20 GB b.o. 10 GB 30 GB b.o. 5 GB 12 GB b.o. 10 GB 24 GB b.o. 100 MB 1 GB 3 200 MB 2,5 GB 10 500 MB 5 GB 30 1 GB 8 GB 50 2 GB 10 GB b.o. 5 GB 15 GB b.o. 10 GB 30 GB b.o. 1 GB 5 MB 4 GB 5 2 GB 25 MB 10 GB 20 5 GB 200 MB 16 GB 50 10 GB 300 MB 24 GB b.o. 5 GB 10 GB b.o. 10 GB 20 GB b.o. 5 GB 10 GB b.o. 10 GB 20 GB b.o. 4 GB 4 GB 2 GB 8,3 GB b.o. 10 GB 10 GB 5 GB 16,7 GB b.o. 2 GB 5 MB 1 GB b.o. 5 GB 5 MB 10 GB b.o. 10 GB 7 MB 20 GB b.o. 100 MB 1 GB 4 300 MB 3 GB 12 500 MB 5 GB 30 700 MB 7 GB 50 1 GB 10 GB b.o. 5 GB 5 GB 100 10 GB 10 GB b.o. 300 MB 5 GB 5 500 MB 8 GB 10 1 GB 16 GB b.o. 2 GB 25 GB b.o. 3 GB 40 GB b.o. 500 MB 500 MB b.o. 5 GB b.o. 1 GB 1 GB b.o. 10 GB b.o. 5 GB 20 GB b.o. 3 GB 20 GB b.o. 6 GB 30 GB b.o. 15 GB 100 GB b.o. 1 GB 25 MB 2 GB b.o. 1,5 GB 50 MB 3 GB b.o. 3 GB 75 MB 4 GB b.o. 5 GB 10 GB b.o. 6 GB 15 GB b.o. 7,5 GB 20 GB b.o. b.o. – bez ograniczeń; n.d. – nie dotyczy; b.d. – brak danych;

FTP

Powierzchnia PostgreSQL Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak

Obsługa baz danych

Domen / Baz Serwisów Kont FTP MySQL Subdomen danych b.o. 1 1 1 Tak b.o. b.o. 1 5 Tak b.o. b.o. b.o. 15 Tak b.o. b.o. b.o. b.o. Tak b.o. b.o. b.o. b.o. Tak 5 1 1 2 Tak 7 2 5 4 Tak 20 5 10 8 Tak 100 7 10 12 Tak b.o. 9 10 16 Tak b.o. 11 20 20 Tak b.o. 16 b.o. 40 Tak 1 1 1 1 Tak 5 3 5 1 Tak 15 5 15 2 Tak 30 10 b.o. 3 Tak b.o. b.o. 1 1 Tak b.o. b.o. 1 b.o. Tak b.o. b.o. 1 1 Tak b.o. b.o. 1 5 Tak b.o. b.o. 1 5 Tak b.o. b.o. b.o. b.o. Tak b.o. b.o. b.o. b.d. Tak b.o. b.o. b.o. b.d. Tak b.o. b.o. b.o. b.d. Tak b.o. 1 1 b.o. 1 1 b.o. 1 1 b.d. Tak b.o. 1 1 b.d. Tak b.o. 1 1 b.d. Tak b.o. b.d. b.d. n.d.* b.o. b.d. b.d. n.d.* b.o. b.o. b.o. 1 Tak b.o. b.o. b.o. 2 Tak b.o. b.o. b.o. 3 Tak b.o. b.o. b.o. 5 Tak b.o. b.o. b.o. 8 Tak b.o. 1 b.o. 1 Tak b.o. 2 b.o. 2 Tak b.o. 4 b.o. 4 Tak b.o. 20 b.o. 20 Tak b.o. 50 b.o. 50 Tak b.o. 150 b.o. b.o. Tak b.o. b.d. b.d. 2 Tak b.o. b.d. b.d. 3 Tak b.o. b.d. b.d. 3 Tak b.o. b.d. b.d. 4 Tak b.o. b.d. b.d. 5 Tak b.o. b.d. b.d. 7 Tak * firma oferuje dostęp do bazy danych SQLite (moduł PHP5)

Restrykcje ilościowe

Ceny (netto) Abonament Roczny 300 600 900 300 600 32,78 45,08 72,13 108,19 144,26 198,36 270,49 199 399 699 999 300 600 300 600 220 420 50 100 500 407 660 880 1199 1507 298 598 300 400 600 1000 1600 99 190 290 399 599 1500 100 150 200 300 400 600

PHP Solutions Nr 1/2006

www.phpsolmag.org

Polska

Polska

Polska

Polska

Polska

Polska

Polska

Polska

Polska

Polska

Holandia

Polska

Polska

Lokalizacja serwera

Ranking

75

Portal aktywnych internautów

C

odziennie w Polsce nowe firmy rozpoczynają działalność, łączą się, zmieniają nazwy. Każdy przedsiębiorca i webmaster poszukuje sposobów, by pokazać w sieci siebie i swą ofertę z jak najlepszej strony, jak najniższym kosztem. W ostatnich latach było wiele firm oferujących usługi hostingowe, które po kilku miesiącach kończyły swą działalność, a nasze pieniądze i trud w budowaniu stron legł w gruzach. Dla webmastera podstawową sprawą jest znalezienie takiego usługodawcy, który zapewni stabilność strony, szybki dostęp, a także wiele usług dodanych. Jednak fundamentalnym kryterium przy wyborze miejsca, w którym będziemy przetrzymywali naszą stronę jest cena. Tworząc strony w PHP staramy się, by czynność ich aktualizacji przełożyć na barki właścicieli stron. Korzystamy zatem z systemów umożliwiających użytkownikowi samodzielne zarządzanie treścią (CMS). Niestety na naszym rynku istnieje niewielka liczba firm, których oferta odpowiadałaby naszym potrzebom. Najczęściej dostęp do serwera oferującego kilkaset megabajtów miejsca na stronę WWW, możliwość dostępu do PHP w wersji nowszej niż 4.0, gwarantującego bezpieczeństwo naszych danych, kosztuje od kilkudziesięciu do kilkuset złotych miesięcznie.

POSZUKUJEMY DARMOWEGO HOSTINGU Szukając rozwiązania naszych problemów związanych z koniecznością uiszczania opłat za hostowanie naszych stron, można natknąć się na oferty kilku firm oferujących darmowe usługi. Jedną z nich jest oferta Ósemka.pl Internet Media, właściciela za.pl i friko.pl. Ósemka to jedna z najlepszych firm oferujących nieprzerwanie od 1999 roku usługi hostingowe. Obecnie w nowopowstałym Portalu Aktywnych Internautów, który połączył tradycję darmowych kont za.pl i friko.pl, zarejestrowanych jest 202 tysiące użytkownikow, a 66 tysięcy kont hostingowych jest aktywnych. Ze statystyk wynika, iż łącznie strony hostowane na serwerach portalu hosting.osemka.pl w miesiącu wrześniu 2005r. obejrzało blisko 3mln użytkownikow, generując ponad 25 mln odsłon. Budzi zdziwienie fakt, iż nie jest to odnotowane

76

w żadnych zbiorczych zestawieniach firmy statystycznej Gemius SA. A wystarczy tylko sprawdzić, iż wyszukiwarka Google zaindeksowała 2,5 mln dokumentów portalu osemka.pl – dla porówania w Google znajduje się 2,3 mln dokumentów Wirtualnej Polski (webpark.pl), czy 1,6 mln firmy Prv.pl. Świadczy to o ogromnej popularności usług proponowanych przez wspomniany serwis oferujący 200 MB konta na strony www oraz dostęp przez ftp. Wyróżniającą cechą tego portalu wśród konkurencji jest wysoka pozycja stron w domenie friko.pl i za.pl w wyszukiwarkach (strona główna ma Page Rank 6), a także możliwość skorzystania ze skryptów PHP 4.4.0. Niezwykle istotne jest, iż osemka.pl nie tworzy żadnych limitów miesięcznych, czy rocznych na transfery plików. Ta opcja jest praktycznie niedostępna u konkurencji, a ponadto nawet serwisy płatne stosują limity.

TESTUJEMY Postanowiliśmy przetestować ofertę osemka.pl. Rejestracja wyglądała prosto i sprawnie – należało podać jedynie swoje dane oraz adres email, następnie wybrać domenę dla naszej strony z łatwo zapadających w pamięć – za.pl i friko.pl. Momentalnie otrzymaliśmy wygenerowany automatycznie email z potwierdzeniem rejestracji i hasłem. Po zalogowaniu się nie napotkaliśmy jakichkolwiek problemów z edycją hasła, swoich danych itp. W panelu użytkownika znaleźliśmy nieaktywną opcję zakładania baz MySQL. Fakt jej umieszczenia może wskazywać, że programiści przewidzieli taką możliwość w przyszłości. Chwilę później po szybkim transferze plikow na serwer, mogliśmy się już pochwalić naszą stroną internetową, zbudowaną w systemie CMS, naszym znajomym i klientom, i to zupełnie za darmo! Największą wadą tego serwisu, którą napotkaliśmy był tryb działania safe mode, który nieco ogranicza funkcje, lecz jednocześnie zwiększa szansę, że nasz serwer bedzie działał dłużej. Zauważoną niedogodnością była funkcja include, którą można stosować tylko do bieżącego katalogu. Utrudnia to nieco pracę przy większych ilościach podstron, lecz zważywszy na fakt, iż jest to całkowicie darmowy serwis – to i tak nieznaczne uchybienie.

SZUKAMY WIĘCEJ MIEJSCA Naszą uwagę w poszukiwaniach darmowego hostingu z obsługą php przykuła inna oferta polskiej firmy Spox.pl. Wspomniany serwis oferuje całkowicie bezpłatnie profesjonalny hosting o parametrach zarezerwowanych do tej pory dla komercyjnych i często bardzo drogich serwerów www. Spox.pl proponuje aż 500 MB pamięci dyskowej, transfer bez limitu, łatwy dostęp przez FTP, cPanel. Dodatkowo istnieje także opcja posiadania własnej domeny. Tutaj o rejestracji nie decyduje automat, a każde zgłoszenie jest osobno rozpatrywane. Na odpowiedź i potwierdzenie zgłoszenia rejestracyjnego czekaliśmy niecałe 24h. Zaraz po zalogowaniu się i zmianie hasła mogliśmy już swobodnie umieścić naszą stronę w serwisie spox.pl. Transfer był szybki i nie zauważyliśmy jakichkolwiek problemów z funkcjonowaniem naszego site’a. Strona nadal działa bezbłędnie.

ZA GRANICĄ ZA DARMO Przykładem sprawnego działania, bez konieczności obsługi skryptów PHP, jest zagraniczny serwis happyhost.org. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że jest to całkowicie darmowy serwis, bez limitów na przesył danych. Co prawda pingi wysyłane z Polski wracają po nieco dłuższym czasie, niż w przypadku innych rodzimych serwisów, jednak sprawdzając połączenia z serwerów znajdujących się w USA, wyniki wyglądają rewelacyjnie.

zamów prenumeratę PHP Solutions nowa niższa cena: a otrzymasz prezent! 150zł 135zł wybierz prezent: » » » » » » »

program PHPRunner o wartości 199$ 20% zniżki na oprogramowanie firmy Zend dwa dowolne numery archiwalne PHP Solutions pakiet internetowy nQ.Biznes firmy Netlink o wartości 486,70 zł roczny abonament na Usługę Business Starter pakiet Xtreeme SiteXpert firmy Xtreeme Maguma Workbench Bundle Starter

* cena prenumeraty rocznej w promocji zimowej oferta ważna do wyczerpania zapasów; szczegółowe informacje: www.phpsolmag.org/prenumerata lub [email protected]

PHPRunner: Szybkie prototypowanie PHP na twój sposób

F

irma Universal Data Solutions wydała PHPRunner 2.0 – biznesowe rozwiązanie do budowania wizualnie atrakcyjnych interfejsów sieciowych dla najpopularniejszych systemów baz danych, mianowicie: MySQL, PostgreSQL, Oracle, MS Access oraz MS SQL Server. Jest zaprojektowane tak, by spełniać oczekiwania wszystkich użytkowników – od początkujących po doświadczonych deweloperów. PHPRunner posiada różne zastosowania: przeszukiwanie baz danych przez sieć, wprowadzanie danych bądź tworzenie sieciowych raportów. Branże: samochodowa, nieruchomości, medyczna i turystyczna to tylko kilka spośród wielu, w których można wykorzystać to rozwiązanie. Istotnym elementem jest wykorzystywanie przez PHPRunner interfejsu opartego na kreatorach oraz zbioru szablonów. Oznacza to, że administrator bazy danych nie musi napisać ani jednej linii kodu, czy nawet posiadać doświadczenia programistycznego. Oprócz szczodrej kolekcji szablonów, dostępny jest także ich edytor, pozwalający administratorom baz danych dopasowywać wygląd stron stworzonych w PHP do własnych potrzeb, przez wstawianie logo i etykiet oraz modyfikację czcionek i kolorów. Zaawansowani użytkownicy mają także możliwość poprawiania generowanego przez program kodu PHP. Obecnie oprócz MySQL używać można także PostgreSQL, Oracle’a, MS Access i MS SQL Server, co stanowi istotny krok w dziedzinie ulepszania tego rozwiązania. Ponadto PHPRunner wzbogacony został o szereg przydatnych funkcji, takich jak wielopoziomowe uprawnienia dostępu do różnych tabel, wsparcie dla wielu języków (wybierać można z ponad 20), a także wiele innych możliwości.

PHPRunner jest świetnym rozwiązaniem do tworzenia chronionych hasłem serwisów tylko dla użytkowników; ponadto pozwala budować strony pozwalające przeprowadzać automatyczną rejestrację użytkowników. Można z jego pomocą tworzyć funkcje przypominania i zmieniania haseł. Operacjom wywoływanym za pomocą tych funkcji może towarzyszyć na przykład wysyłanie pocztą powiadomienia dla administratora w sytuacji, gdy zarejestrował się nowy użytkownik. Możliwe jest także ustawienie dla każdego użytkownika wielopoziomowych uprawnień do różnych tabel. Przykładowo: Użytkownik A może jedynie edytować i dodawać dane do tabel Orders i Customers, podczas gdy Użytkownik B może kasować dane w tabeli Orders oraz edytować tabelę Customers. Oprócz tego, PHPRunner może tworzyć użytkowników Administrator oraz Gość. Administrator miałby dostęp do wszystkich tabel i rekordów, Gość zaś – tylko prawa odczytu. PHPRunner czyni edycję danych dziecinnie łatwą. Zapewnia on szereg zaawansowanych kontrolek edycyjnych takich jak selektory dat, łączone rozwijane listy, możliwość przesyłania plików i obrazków na serwer, edytor tekstu z formatowaniem HTML, pola list, przyciski radio i wiele innych. PHPRunner dostarcza także szereg funkcji walidacji danych, chroniących użytkowników

CO NASI KLIENCI MAJĄ DO POWIEDZENIA O PHPRUNNER: l

l

l

Kontakt: Telefon: +1 (888) 290-6617 http://www.xlinesoft.com l

Informacje o programie: http://www.xlinesoft.com/phprunner

78

przed wprowadzeniem niewłaściwych danych do dostępnych dla nich pól. Po wygenerowaniu plików PHP, użytkownicy mogą szybko wysłać pliki na zdalny serwer WWW za pomocą wbudowanego klienta FTP – z możliwością wyboru, czy wysłane mają być wszystkie pliki, czy tylko zmodyfikowane. PHPRunner jest tak prosty w obsłudze, że w pełni funkcjonalną aplikację można za jego pomocą wygenerować w zaledwie 15 minut. PHPRunner rozpowszechniany jest elektronicznie przez Internet. Darmowa wersja próbna dostępna jest na stronie producenta. Cena pojedynczej kopii to 199 USD. Dystrybutorom oprogramowania oraz kupującym większe ilości kopii sugerujemy negocjację specjalnych zniżek. Wersja próbna (ważna 21 dni) może być pobrana ze strony http://www.xlinesoft.com/phprunner/ download.htm

Cóż, stało się wreszcie! Znalazłem rozwiązanie umożliwiające szybkie prototypowanie w świecie MySQL/PHP – i wprawdzie istnieją także i inne, jednak to jest pierwsze widziane przeze mnie rozwiązanie, które jest zarówno praktyczne, jak i funkcjonalne. Tym produktem jest PHPRunner – Peter B. MacIntyre. Korzystając z PHPRunner właśnie zbudowałem serwis dla bazy MySQL w ciągu około trzydziestu minut. FANTASTYCZNE. Po prostu nie mogę tego opisać. Kilku moich kolegów nie może wyjść z podziwu, jak gładko to wszystko poszło – Randy Samms, SBC/ Southwest-ESAC. Muszę Ci to powiedzieć stary, ten program to najwspanialszy wynalazek od czasu krojonego chleba. Jako obecny w sieci fotograf, piszący swoje własne galerie itp. korzystam z wielu programów, ale PHPRunner to chyba najbardziej pomocny program w mojej biblioteczce. Po prostu tak bardzo upraszcza mi życie – Stephen Jones, Australia. PHPRunner to prawdopodobnie najlepszy generator PHP na rynku. Zanim trafiłem na to narzędzie wypróbowałem coś koło trzech innych i mogę powiedzieć, że nie znajdziesz lepszego, ani nawet porównywalnego – Pedro Ruiz, Database Manager.

> > > s e t i s d e d Recommen Jeśli prowadzisz ciekawą stronę internetową i chcesz abyśmy przedstawili ją w ramach akcji Recommended sites, skontaktuj się z nami pod adresem [email protected]

Całkowicie przebudowany serwis poświęcony skryptom. Obecnie skupia się na zbiorze skryptów z całego świata. www.antraxja-skrypty.iweb.pl

Strona zawierająca artykuły związane z PHP napisane przez autora. Zawiera też kolekcję zdjęć oraz opisy ciekawych książek. www.antylameriada.net

Serwis dla webmasterów, organizujący konkurs we współpracy z naszym magazynem, promujący rozwiązania bez użycia systemów CMS itp. www.webmaster.bbsoft.pl

Serwis stworzony z myślą o programistach PHP, który stara się prezentować także ogólne wiadomości związane Internetem. www.compzone.org

Bogate archiwum skryptów PHP, JavaScript, CGI, Perl i ASP. Zawiera także artykuły, porady, tutoriale, książki. www.megaskrypty.com

Skryptoteka to jeden z największych i najbardziej znanych zbiorów skryptów. Zawiera także artykuły, czcionki, szablony i podręczniki. www.skryptoteka.pl

Młody, rozwijający się serwis związany z PHP. Zdaje się, że autorowi zależy na niestandardowej oprawie i zawartości. www.sm00f.boo

Serwis zawierający kompletne kursy 9 technologii związanych z webmasteringiem oraz skrypty, elementy grafiki, czcionki i narzędzia. www.tymex.org

Portal, który oprócz emitowania newsów czy wywiadów gromadzi bogate materiały związane z projektowaniem i pisaniem stron WWW. www.webinside.pl

Serwis powstał w celu związania społeczności webmasterskiej. Użytkownicy mogą wymieniać doświadczenia oraz uzyskiwać porady. www.webmade.org

Wortal webmastera bogaty w wiele materiałów. Związany jest z Webserv – pakietem Apache, PHP, MySQL, MySQL CC oraz NoIP. www.webpl.org

Xklonos to serwis istniejący już od 2001 roku. Każdy użytkownik może wpływać na jego formę. www.xklonos.cal.pl

ites Recommended s

www.shop.software.com.pl Zaprenumeruj swoje ulubione magazyny i zamów archiwalne numery!

Już teraz w kilka minut możesz zaprenumerować swoje ulubione pismo. Gwarantujemy: - preferencyjne ceny - bezpieczną płatność on-line - szybką realizację Twojego zamówienia Bezpieczna prenumerata on-line wszystkich tytułów Wydawnictwa Software!

zamówienie prenumeraty Prosimy wypełnić czytelnie i przesłać faksem na numer: (22) 887 10 11 lub listownie na adres: Software-Wydawnictwo Sp. z o.o., Piaskowa 3, 01-067 Warszawa, e-mail: [email protected]. Przyjmujemy też zamówienia telefoniczne: (22) 887 14 44 Imię i nazwisko............................................................................................

ID kontrahenta..........................................................................................

Nazwa firmy.................................................................................................

Numer NIP firmy.......................................................................................

Dokładny adres.................................................................................................................................................................................................................... Telefon (wraz z numerem kierunkowym)................................................... Faks (wraz z numerem kierunkowym) .................................................... E-mail (niezbędny do wysłania faktury)............................................................................................................................................................................ automatyczne przedłużenie prenumeraty

Tytuł Software Developer’s Journal (1 płyta CD) – dawniej Software 2.0 Miesięcznik profesjonalnych programistów SDJ Extra (od 1 do 4 płyt CD lub DVD) – dawniej Software 2.0 Extra! Numery tematyczne dla programistów Linux+ (2 płyty CD)

Miesięcznik o systemie Linux Linux+DVD (2 płyty DVD)

Miesięcznik o systemie Linux Linux+Extra! (od 1 do 7 płyt CD lub DVD)

Numery specjalne z najpopularniejszymi dystrybucjami Linuksa PHP Solutions (1 płyta CD)

Dwumiesięcznik o zastosowaniach języka PHP Hakin9, jak się obronić (1 płyta CD)

Dwumiesięcznik o bezpieczeństwie i hakingu .psd (1 płyta CD + film instruktażowy)

Dwumiesięcznik użytkowników programu Adobe Photoshop Aurox Linux (4 płyty CD + 1 płyta DVD)

Magazyn z najpopularniejszym polskim Linuksem

Ilość numerów

Ilość zamawianych prenumerat

Od numeru pisma lub miesiąca

Opłata w zł z VAT

12

250/1801

6

150/1352

12

250/1801

12

270/1981

8

232/1982

6

135

6

135

6

140

4

1193

Suma

1

Cena prenumeraty rocznej dla osób prywatnych

2

Cena prenumeraty rocznej dla osób prenumerujących już Software Developer’s Journal lub Linux+

3

Cena prenumeraty dwuletniej Aurox Linux

Jeżeli chcesz zapłacić kartą kredytową, wejdź na stronę naszego sklepu internetowego:

www.shop.software.com.pl

W następnym numerze PHP Solutions

W sprzedaży od 20 lutego!

■

Ilia Alshanetsky, twórca FUDforum, autor książki Guide to PHP Security, a także współautor wielu projektów Open Source i rozszerzeń takich jak: PDO, SQLite czy GD prezentuje: Ataki XSS oraz CSRF na aplikacje internetowe

■

Aaron Wormus: PEAR::Structures_DataGrid – poznajemy narzędzia tworzące datagrid w formatach HTML, XML, XLS, XUL i innych. Pakiet umożliwia także łatwe implementowanie mechanizmów stronicowania i sortowania w celu limitowania wyświetlanych i przetwarzanych danych. Idea wzorowana jest na .NET Framework DataGrid control.

Ponadto planujemy: ■

SDO (Service Data Objects) i XML

■

Phalanger, czyli z .NET do PHP

■

Wzorce projektowe