Phan Tich Ky Thuat Trong Dau Tu Chung Khoan

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Sau h¬n 4 n¨m triÓn khai vµ ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK TP.HCM ®· b−íc ®Çu æn ®Þnh vµ më ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi quan träng cho c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ cho nÒn kinh tÕ nãi chung. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng nµy míi chØ ®¸p øng cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn lín, trªn 10 tû ®ång; trong khi hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n−íc ta chiÕm tû träng t−¬ng ®èi lín, kho¶ng 90% doanh nghiÖp, ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP cho nÒn kinh tÕ. Nh−ng thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp nµy ®ang gÆp khã kh¨n vÒ vèn ®Ó ®Çu t− më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ViÖc sím ®−a Trung t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ®−îc tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n, phÇn nµo gi¶i quyÕt ®−îc mét sè khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp nµy trong viÖc tiÕp cËn nguån vèn trung vµ dµi h¹n, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp nµy. §Ó Trung t©m GDCK Hµ Néi ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn theo ®óng môc tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· ®Ò ra trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ ký duyÖt, th× cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm, mét trong nh÷ng c«ng viÖc quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®ã lµ “t¹o cung”, “t¹o hµng” cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt nh− tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c doanh nghiÖp; nh÷ng −u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ c«ng bè th«ng tin…. cho doanh nghiÖp. Nh−ng t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a thùc sù mang l¹i kÕt qu¶ nh− mong muèn. §iÒu nµy cã thÓ do sù hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp vÒ lîi Ých cña viÖc niªm yÕt cßn thÊp; c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cßn ch−a cô thÓ; ch−a t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn nªu trªn, nhãm ®Ò tµi ®· chän “Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu. 2. Môc tiªu nghiªn cøu Tõ t×nh h×nh thùc tiÔn cña m« h×nh TTGDCK Hµ Néi vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng, nhu cÇu niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay ë n−íc ta, ®Ò tµi x¸c ®Þnh hµng ho¸ niªm yÕt t¹i TTGDCKHN. Trªn c¬ së ®ã, ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè c¶n trë, thuËn lîi cho qu¸ tr×nh niªm yÕt, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ c¸c gi¶i ph¸p hiÖn t¹i ®· thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng khuyÕn khÝch ch−a. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt ®−îc c¸c gi¶i ph¸p míi vµ chØnh söa, bæ sung mét sè gi¶i ph¸p cò. 3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu 1

- §èi t−îng nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p ph¸p thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt lµm c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p phï hîp trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. - Ph¹m vi nghiªn cøu: Trong ph¹m vi vµ thêi gian cã h¹n, ®Ò tµi chØ tËp trung vµo nghiªn cøu ®Æc thï cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp nµy tham gia niªm yÕt. Do ®ã, phÇn kiÕn nghÞ cña ®Ò tµi chØ nªu lªn mét sè gi¶i ph¸p quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi . 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö lµm c¨n b¶n. §ång thêi kÕt hîp víi c¸c ph−¬ng ph¸p nghiÖp vô cô thÓ nh− hÖ thèng ho¸, ph©n tÝch, so s¸nh vµ ®¸nh gi¸... 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®−îc kÕt cÊu thµnh 2 ch−¬ng: Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n trªn Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

Ch−¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n trªn Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi 1.1. Kh¸i qu¸t m« h×nh Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Hµ Néi 1.1.1. Môc tiªu x©y dùng Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Hµ Néi trong tæng thÓ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam - T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ch−a ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty cã qui m« vèn võa vµ nhá, c«ng ty míi thµnh lËp cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nh»m t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy. 2

- Thu hót ngµy cµng nhiÒu h¬n c¸c nhµ ®Çu t−, më réng m«i tr−êng ®Çu t− cã tæ chøc, qu¶n lý, thu hÑp thÞ tr−êng tù do ®ang tån t¹i d−íi nhiÒu h×nh thøc, qua ®ã gãp phÇn hoµn thiÖn, lµnh m¹nh ho¸ thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam; - Gãp phÇn hoµn thiÖn thÞ tr−êng tµi chÝnh ViÖt Nam; - Gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n−íc; - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr−êng nh− c¸c c«ng ty chøng kho¸n, t«ng ty qu¶n lý quü, tæ chøc l−u ký,… më réng kh¶ n¨ng, ph¹m vi ho¹t ®éng, khai th¸c tèi ®a c¸c lo¹i h×nh kinh doanh chøng kho¸n. 1.1.2. Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi Chøng kho¸n giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Hµng ho¸ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi chñ yÕu bao gåm: (1) chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty cæ phÇn cã quy m« vèn võa vµ nhá, ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh vµ (2) tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®−îc chÝnh phñ b¶o l·nh, tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. C¬ chÕ giao dÞch vµ thanh to¸n bï trõ. Toµn bé giao dÞch ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hai hÖ thèng chÝnh lµ B¸o gi¸ trung t©m vµ Giao dÞch tho¶ thuËn vµ ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c trung gian. HÖ thèng B¸o gi¸ trung t©m lµ hÖ thèng giao dÞch chÝnh, ¸p dông cho c¸c giao dÞch l« ch½n, cã x¸c ®Þnh gi¸ tham chiÕu lµ b×nh qu©n gia quyÒn c¸c møc gi¸ cña c¸c giao dÞch diÔn ra trong ngµy giao dÞch gÇn nhÊt. Nhµ ®Çu t− ®Æt lÖnh qua hÖ thèng b¸o gi¸, c¸c lÖnh ®Æt ®−îc hiÓn thÞ trªn mµn h×nh cña ®¹i diÖn giao dÞch vµ mµn h×nh th«ng tin cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Giao dÞch tháa thuËn ®−îc thùc hiÖn c¶ trong giê giao dÞch th«ng th−êng vµ sau giê giao dÞch th«ng th−êng. Giao dÞch tho¶ thuËn sau giê cã hai h×nh thøc, giao dÞch tho¶ thuËn l« lín vµ giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp. ViÖc thanh to¸n c¸c giao dÞch chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi ®−îc thùc hiÖn theo 3 h×nh thøc lµ (1) thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ ®a ph−¬ng, (2) thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ song ph−¬ng vµ (3) thanh to¸n trùc tiÕp. 1.1.3. Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi víi m« h×nh Trung t©m GDCK Tp. HCM - VÒ c¬ chÕ giao dÞch. C¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM lµ c¬ chÕ khíp lÖnh tËp trung, cßn c¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ c¬ chÕ b¸o gi¸ trªn hÖ thèng b¸o gi¸. 3

- VÒ hµng ho¸. Hµng ho¸ trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM lµ nh÷ng chøng kho¸n ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng tËp trung víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cao h¬n vµ kh¾t khe h¬n thÞ tr−êng phi tËp trung. Tr¸i l¹i, nh÷ng hµng ho¸ cã nhu cÇu ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng nh−ng ch−a ®¸p øng ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. - VÒ c¬ chÕ niªm yÕt/®¨ng ký giao dÞch. C¸c chøng kho¸n lªn sµn giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Tp. HCM theo c¬ chÕ cÊp phÐp niªm yÕt chøng kho¸n, cßn trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ ®¨ng ký giao dÞch. 1.2. Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá 1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá - Kh¸i niÖm doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo NghÞ ®inh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 cña ChÝnh phñ doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng−êi”. - Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã c¸c ®iÓm m¹nh nh−: dÔ khëi nghiÖp víi mét sè ban ®Çu Ýt; n¨ng ®éng vµ dÔ thÝch øng víi sù thay ®æi nhanh cña m«i tr−êng; cã kh¶ n¨ng ph¸t huy nh÷ng nguån lùc ®Çu vµo nh− lao ®éng, tµi nguyªn hoÆc nguån vèn t¹i chç khi khai th¸c vµ ph¸t huy c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña tõng ®Þa ph−¬ng. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn cã lîi thÕ trong viÖc theo s¸t thÞ hiÕu vµ nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, qua ®ã t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng. - VÒ c¸c ®iÓm yÕu. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Òu thiÕu vèn, khã cã kh¶ n¨ng ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng tr×nh lín, c¸c dù ¸n ®Çu t− lín; rñi ro kinh doanh th−êng rÊt cao; - Vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá + T¹o c«ng ¨n viÖc lµm míi – gãp phÇn gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp. B¸o c¸o tæng kÕt ®¸nh gi¸ 3 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp cho thÊy, trong ba n¨m qua −íc tÝnh ®· cã kho¶ng 1,8 ®Õn 2 triÖu chç lµm viÖc míi ®· ®−îc t¹o ra nhê c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ãng gãp kho¶ng 78% chç lµm viÖc. + Thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Theo sè liÖu thèng kª, trong nh÷ng n¨m qua doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®ãng gãp tõ 25 – 30% trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña c¶ n−íc. + Gãp phÇn t¨ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu. Cïng víi sù t¨ng tr−ëng nhanh vÒ sè l−îng doanh nghiÖp, l−îng vèn ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng m¹nh; cho ®Õn nay, tæng ®Çu t− cña doanh nghiÖp t− nh©n ®· chiÕm kho¶ng 27% tæng ®Çu t− cña toµn x· héi. 4

§ãng gãp vµo xuÊt khÈu cña khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá còng rÊt lín. Theo thèng kª cña Bé Th−¬ng m¹i, tÝnh ®Õn 31/12/2002, khu vùc t− nh©n trong n−íc ®ãng gãp kho¶ng 48,5% cña tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. + Gãp phÇn lµm n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã −u thÕ lµ chuyÓn h−íng kinh doanh nhanh tõ nh÷ng ngµnh nghÒ kÐm hiÖu qu¶ sang c¸c ngµnh nghÒ hiÖu qu¶ h¬n nh»m tho¶ m·n nhu cÇu rÊt linh ho¹t cña d©n c−, qua ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, xo¸ dÇn t×nh tr¹ng thuÇn n«ng, ®éc canh; lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, tÝnh linh ho¹t vµ gi¶m bít møc ®é rñi ro trong nÒn kinh tÕ. + Gieo mÇm cho c¸c tµi n¨ng kinh doanh – lµ “lång Êp” cho c¸c doanh nghiÖp lín. Sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã t¸c dông ®µo t¹o, chän läc, thö th¸ch c¸c tµi n¨ng trÎ trong mÆt trËn s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ nÒn t¶ng quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp lín. - T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay ë n−íc ta Trong 4 n¨m kÓ tõ khi thi hµnh LuËt doanh nghiÖp, tû träng doanh nghiÖp t− nh©n trong tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng ký gi¶m tõ 64% trong giai ®o¹n 1991-1999 xuèng cßn 34%; trong khi ®ã, tû träng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn ®· t¨ng tõ 36% lªn 66%. §Æc biÖt ®· cã kho¶ng 7.000 c«ng ty cæ phÇn ®¨ng ký, gÊp gÇn 10 lÇn so víi giai ®o¹n 1991-1999. Møc vèn ®¨ng ký trung b×nh/doanh nghiÖp còng cã xu h−íng t¨ng lªn; thêi kú 1991-1999 vèn ®¨ng ký b×nh qu©n/doanh nghiÖp lµ gÇn 0,57 tû ®ång,, n¨m 2000 lµ 0,96 tû ®«ng, n¨m 2001 lµ 1,3 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 1,8 tû ®ång vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 2,12 tû ®ång. Toµn bé khu vùc DNV&N cña c¶ n−íc ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP. Trong ®ã, theo thèng kª vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2002 cña c¸c DNV&N, doanh thu ®¹t gi¸ trÞ 99.427,6 tû ®ång ViÖt Nam. MÆc dï ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, nh−ng hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña n−íc ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n xuÊt ph¸t tõ néi t¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá nh− khã kh¨n vÒ vèn, vÒ lao ®éng, thÞ tr−êng, kinh nghiÖp c¹nh tranh vµ qu¶n lý còng nh− m« h×nh ph¸t triÓn chung. - Nhu cÇu huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá B¸o c¸o héi nghÞ ngµy 24/9/2003 vÒ trao ®æi nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch cña ViÖt Nam còng nh− vai trß hç trî vµ hîp t¸c vµ ph¸t triÓn cña UNDP nh©n kû niÖm 25 n¨m quan hÖ VN-UNDP cho thÊy, trong sè kho¶ng 120 ngµn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng, cã ®Õn trªn 90% lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« vèn võa vµ nhá, kinh nghiÖm Ýt, n¨ng lùc c¹nh tranh yÕu kÐm, rÊt dÔ bÞ tæn th−¬ng; 61% doanh nghiÖp míi thµnh lËp thiÕu vèn ®Ó ®Çu t− mua s¾m thiÕt bÞ, 5

c«ng nghÖ nh»m më réng s¶n xuÊt kinh doanh; c¸c doanh nghiÖp nµy th−êng rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn hç trî. C¸c DNV&N rÊt cÇn vèn ®Ó ®Çu t− c¸c c«ng nghÖ míi, m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNV&N trªn thÞ tr−êng. - Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña DNV&N + Huy ®éng tõ vèn chñ së h÷u. §ã lµ kho¶n vèn do c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ vèn gãp ban ®Çu. Vèn chñ së h÷u còng ®−îc t¨ng lªn b»ng c¸ch lÊy lîi nhuËn ®Ó ®Çu t− trë l¹i vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy nhiªn, vèn chñ së h÷u kh«ng ®ñ ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, viÖc t¨ng vèn chñ së h÷u theo h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh th−êng lµ rÊt khã kh¨n do chñ doanh nghiÖp chØ cã nguån tµi chÝnh h¹n chÕ, kh«ng thÓ bá ra nhiÒu h¬n sè vèn hä ®· ®ãng gãp cho doanh nghiÖp ®−îc. + Vay tõ ng©n hµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th× viÖc vay tõ ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n do kho¶n vay nµy ®ßi hái ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ vÒ ph−¬ng ¸n tr¶ nî, tµi s¶n thÕ chÊp, t×nh h×nh kinh doanh hiÖn t¹i vµ kÕ ho¹ch kinh doanh mµ tiÒn vay ®−îc sö dông. + Vay tõ gia ®×nh, b¹n bÌ, c¸n bé c«ng nh©n viªn. ViÖc vay vèn tõ b¹n bÌ, tõ gia ®×nh, c¸n bé c«ng nh©n viªn lµ ®iÒu x¶y ra b×nh th−êng trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Æc biÖt lµ hiÖn nay khi mµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá qua ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n. + Vay tõ c¸c nguån kh¸c nh−: chung vèn, c¸c kho¶n øng tr−íc cho nhµ cung cÊp, c¸c kho¶n tr¶ tr−íc cña ng−êi mua hµng, thuª tµi chÝnh, thuª mua, bao thanh to¸n (mua nî). Tuy nhiªn viÖc huy ®éng vèn ®Ó cña doanh nghiÖp võa vµ nhá tõ c¸c kho¶n nµy còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n h¹n chÕ. - Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trong viÖc huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (1) Nguyªn nh©n tõ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc - C¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ hç trî doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. C¸c chÝnh s¸ch tµi trî chñ yÕu lµ ®Ó ph¸t triÓn c¸c khu vùc n«ng th«n, miÒn nói, c¸c ®Þa bµn ®−îc khuyÕn khÝch ®Çu t−. - Sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông. N¨ng lùc gi¸m s¸t cho vay vµ qu¶n trÞ rñi ro cña c¸c tæ chøc tÝn dông ch−a ®¸p øng ®−îc chuÈm mùc quèc tÕ, ¸p lùc cho vay theo chØ ®Þnh ®· gi¶m nh−ng vÉn cßn. C¬ cÊu vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn cßn ch−a hîp lý, trong khi huy ®éng vèn ng¾n h¹n chiÕm ®Õn 70% tæng nguån vèn, th× d− nî cho vay trung h¹n l¹i chiÕm ®Õn 45% tæng d− nî cho vay nÒn kinh tÕ. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ nh− 6

chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch tû gi¸,… ch−a thùc sù ph¸t huy vai trß vµ t¸c dông vèn cã do ch−a cã mét m«i tr−êng kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®óng nghÜa. - ChÝnh s¸ch thuÕ vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, ch−a æn ®Þnh, ch−a chó träng ®Çy ®ñ ®Õn viÖc nu«i d−ìng nguån thu vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy tÝch luü vèn. - Ch−a cã thÞ tr−êng vèn – thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy tiÕp cËn nguån vèn dµi h¹n tõ thÞ tr−êng nµy. (2) Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n doanh nghiÖp võa vµ nhá - ThiÕu chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n−íc ta hiÖn nay trong viÖc lËp kÕt ho¹ch ®Ó hoµn thiÖn thñ tôc vay vèn ng©n hµng, thuª tµi chÝnh,.... - HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ch−a cã thãi quen ®i vay vèn ng©n hµng ®Ó kinh doanh mµ th−êng huy ®éng vèn ban ®Çu tõ c¸c nguån phi chÝnh thøc nh− hä hµng, b¹n bÌ vµ nh÷ng ng−êi quen kh¸c. 1.2.2. Nhu cÇu niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá - §¸nh gi¸ t×nh h×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh trong thêi gian qua. TÝnh ®Õn nay (7/11/2004), cã 26 lo¹i cæ phiÕu niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 1.273 tû ®ång vµ 188 lo¹i tr¸i phiÕu víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.561,03 tû ®ång (trong ®ã 184 tr¸i phiÕu ChÝnh phñ víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.028,333 tû ®ång; 02 tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®i¹ ph−¬ng víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 375 tû ®ång; 02 lo¹i tr¸i phiÕu do Ng©n hµng ®Çu t− vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ph¸t hµnh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 157,7 tû ®ång). - §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Trong sè 26 c«ng ty cæ phÇn cã cæ phiÕu ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chØ cã Hapaco lµ c«ng ty cæ phÇn duy nhÊt thùc hiÖn ph¸t hµnh thªm mét triÖu cæ phiÕu míi ra c«ng chóng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n víi tæng sè tiÒn thu ®−îc tõ ®ît ph¸t hµnh lµ 32 tû ®ång. - §¸nh gi¸ vÒ nhu cÇu niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo sè liÖu ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá do Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n thùc hiÖn trong n¨m 2003, trong tæng sè 248 doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra t¹i 6 tØnh thµnh phè trªn c¶ n−íc cã 139 doanh nghiÖp (chiÕm kho¶ng 56%) ®−îc hái cã ý ®Þnh tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, nÕu chiÕu theo c¸c tiªu chuÈn niªm yÕt dù kiÕn th× kh«ng ph¶i tÊt c¶ trong sè c¸c doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt héi tô ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung. 7

- Mét sè tån t¹i, v−íng m¾c cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khi tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi VÒ c«ng bè th«ng tin: Khi niªm yÕt, c«ng ty b¾t buéc ph¶i kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, thùc hiÖn nghÜa vô c«ng bè th«ng tin vµ liªn tôc ph¶i ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn vÒ niªm yÕt. §©y lµ khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. C¸c c«ng ty ®Òu cã chung t©m lý lo ng¹i rñi ro khi niªm yÕt, kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin réng r·i vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, kh«ng muèn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m còng nh− chØnh söa ®iÒu lÖ c«ng ty. VÒ nhËn thøc vai trß vµ lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. L·nh ®¹o doanh nghiÖp còng nh− c¸c cæ ®«ng cña doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vai trß, sù cÇn thiÕt, lîi Ých cña doanh nghiÖp khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. VÒ vÊn ®Ò tû lÖ cæ phÇn ra c«ng chóng. HiÖn nay c¸c Cty cæ phÇn, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn cã quy m« vèn võa vµ nhá cã sè l−îng cæ ®«ng bªn ngoµi tham gia gãp vèn rÊt Ýt, ch−a ®ñ 20% ra bªn ngoµi, thËm chÝ nhiÒu doanh nghiÖp chØ cã cæ ®«ng lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty do cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp VÒ quy m« vèn cña doanh nghiÖp: NhiÒu C«ng ty cæ phÇn cã sè vèn ®iÒu lÖ thÊp, ch−a cã c¸c nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc cã tiÒm n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tham gia cæ phÇn, ch−a t¸ch biÖt gi÷a së h÷u vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. VÒ kÕt qu¶ kinh doanh: NhiÒu c«ng ty cæ phÇn sau khi cæ phÇn ho¸ cã kÕt qu¶ ho¹t ®éng ch−a cao, tû lÖ tr¶ cæ tøc thÊp, v× vËy doanh nghiÖp chê c¶i thiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh råi míi niªm yÕt nh»m n©ng cao h×nh ¶nh cña m×nh khi ra niªm yÕt. VÊn ®Ò qu¶n trÞ c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp. Bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, lo ng¹i vÒ c¬ cÊu cæ ®«ng thay ®æi sÏ dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng ty cæ phÇn sau khi niªm yÕt. VÒ c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ, hç trî phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn. HiÖn nay, ch−a cã mét c¬ chÕ cô thÓ, ®ång bé vÒ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp, hç trî vÒ kinh phÝ t− vÊn, kiÓm to¸n,… ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.

8

9

Ch−¬ng 2 Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy Doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi 2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n VÒ phÝa nhµ n−íc - Gióp nhµ n−íc dÔ dµng h¬n trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp; - Thu hÑp thÞ tr−êng tù do, b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña ng−êi ®Çu t−. VÒ phÝa doanh nghiÖp - Gióp c¸c DNV&N dÔ dµng h¬n trong viÖc tiÕp cËn ®−îc víi nguån vèn trung vµ dµi h¹n; - T¨ng tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n; - N©ng cao uy tÝn, h×nh ¶nh còng nh− n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh c«ng ty. 2.2. §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá cña nhµ n−íc 2.2.1. C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ, c¸c bé ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng ®· cã hç trî doanh nghiÖp mét sè dÞch vô nh− cung cÊp th«ng tin, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, ®µo t¹o, hç trî vèn, v.v... Nhµ n−íc khuyÕn khÝch vµ t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ph¸t triÓn khoa häc – c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc, më réng c¸c mèi liªn kÕt víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng; ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho ng−êi lao ®éng. Thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khi kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô theo kÕ ho¹ch mua s¾m b»ng nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc. Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh trî gióp, ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¸t triÓn s¶n 10

phÈm míi, hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm hµng ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. Nhµ n−íc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng c−êng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá liªn kÕt hîp t¸c víi n−íc ngoµi, më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô. ChÝnh phñ trî gióp kinh phÝ ®Ó t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua ch−¬ng tr×nh trî gióp ®µo t¹o. KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n−íc trî gióp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc cung cÊp th«ng tin, t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. 2.3.2. KÕt luËn chung vÒ t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· gãp phÇn lµm t¨ng vÒ quy m« vµ khèi l−îng doanh nghiÖp lªn rÊt lín; c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®· tõng b−íc c¶i thiÖn h¬n vÒ m«i tr−êng kinh doanh vµ t¨ng c−êng sù b×nh ®¼ng víi nh÷ng khu vùc kinh tÕ kh¸c. C¬ héi kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ®−îc më réng nhê sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch nµy nh×nh nhËn kh«ng ®−îc thèng nhÊt gi÷a giíi doanh nghiÖp vµ nh÷ng nhµ lµm chÝnh s¸ch. §iÒu nµy cho thÊy môc tiªu cña chÝnh s¸ch cã thÓ rÊt tèt nh−ng t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ®«i khi kh«ng ®−îc nh− mong muèn do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch. H¬n n÷a, mçi chÝnh s¸ch cã môc tiªu riªng vµ ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã mét t¸c dông khi t¸c ®éng vµo yÕu tè ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá; kh«ng cã mét chÝnh s¸ch nµo t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c yÕu tè ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. 2.3. C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua vµ hiÖn nay 2.3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thuÕ HiÖn nay, c¸c tæ chøc nµy ®−îc h−ëng −u ®·i t¹m thêi vÒ thuÕ theo c«ng v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh. Theo c«ng v¨n nµy, ngoµi c¸c −u ®·i hiÖn hµnh nh− −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸, c«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp; c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n ®−îc gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong hai n¨m kÓ tõ khi niªm yÕt chøng kho¸n lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK. §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong ®ît tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi n¨m 2004 cho thÊy, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (quy m« vèn tõ 5-30 tû) cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt ®Òu lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶, lîi nhuËn nhiÒu, nhu cÇu vèn lµ rÊt lín. ViÖc ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp khi tham gia thÞ tr−êng chøng 11

kho¸n lµ vÊn ®Ò quan t©m rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy. Tuy nhiªn, trong th«ng b¸o sè 197/TB-BTC ngµy 2/11/2004, kÕt luËn cña l·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh vÒ ph−¬ng ¸n ho¹t ®éng ban ®Çu cña Trung t©m GDCK Hµ Néi l¹i quy ®Þnh “c¸c doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh th× ®−îc ®¨ng ký giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ kh«ng ®−îc h−ëng c¸c −u ®·i nh− ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt”. ViÖc quy ®Þnh nh− vËy lµ ch−a hîp lý, ch−a thùc sù khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. 2.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn Ngµy 30 th¸ng 8 n¨m 2004 võa qua, Uû ban Nh©n d©n Thµnh phè Hµ Néi ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 5563/Q§-UB vÒ viÖc hç trî phÝ kiÓm to¸n, thuª t− vÊn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Theo ®ã, møc hç trî tèi ®a lµ 100 triÖu ®ång ®èi víi mét doanh nghiÖp; trong ®ã hç trî phÝ kiÓm to¸n trong hai n¨m gÇn nhÊt tèi ®a lµ 60 triÖu ®ång (tèi ®a 30 triÖu ®ång/n¨m); Hç trî vÒ thuª t− vÊn ph¸t hµnh vµ ®¨ng ký giao dÞch chøng kho¸n tèi ®a 40 triÖu ®ång. 2.3.3. Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt lµ mét trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh quan träng trong ®Ò ¸n t¹o hµng trong n¨m 2004 cho Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· ®−îc Chñ tÞch Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc phª duyÖt. Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh nµy lµ lùa chän vµ ®−a ra ®−îc kho¶ng tõ 5-10 doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong giai ®o¹n ®Çu. Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi Vô Qu¶n lý Ph¸t hµnh, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp Tp. Hµ Néi, Tp. H¶i phßng, tØnh Ninh b×nh,... thµnh lËp c¸c ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh xuèng tiÕp cËn víi c¸c c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ ®Ó kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ doanh nghiÖp nh−: t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nhu cÇu huy ®éng vèn trong thêi gian tíi, kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, trªn c¬ së ®ã, ®oµn c«ng t¸c ®· tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho doanh nghiÖp thÊy râ nh÷ng lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, h−íng dÉn nh÷ng néi dung c¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn còng nh− n¾m b¾t vµ gi¶i ®¸p nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c ®èi víi tõng doanh nghiÖp cô thÓ nh−: t− vÊn, h−íng dÉn doanh nghiÖp tr×nh tù, thñ tôc cæ phÇn ho¸ vµ phæ biÕn c¸ch thøc tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK còng nh− quy tr×nh cæ phÇn ho¸ g¾n víi ®¨ng ký giao dÞch; ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn, ®oµn ®· h−íng dÉn tr×nh tù, thñ tôc khi doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi, giíi thiÖu c«ng ty chøng kho¸n lµm ®¬n vÞ t− vÊn. 12

Trong ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, ®oµn c«ng t¸c ®· chän ra ®−îc mét sè doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn vµ cã nguyªn väng tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu. C¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu ®· tiÕp xóc víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµm t− vÊn, nhiÒu doanh nghÖp ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt víi c«ng ty chøng kho¸n. 2.3.4. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ biÕn kiÕn thøc vµ tuyªn truyÒn NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong viÖc t¹o hµng, trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o chøng kho¸n vµ c¸c ®¬n vÞ liªn quan x©y dùng nhiÒu ch−¬ng tr×nh, néi dung ®Ó thiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan liªn quan, c¬ quan th«ng tÊn, b¸o chÝ, tæ chøc nhiÒu ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nh−: më c¸c líp tËp huÊn, héi th¶o, héi nghÞ, ph¸t hµnh tê r¬i tuyªn truyÒn ®Ó qu¶ng b¸ cho c«ng chóng nãi chung vµ doanh nghiÖp nãi riªng hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n; phæ biÕn nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· viÕt nhiÒu bµi vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng ®¨ng trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ còng nh− phèi hîp truyÒn h×nh Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng (TruyÒn h×nh Hµ Néi, H¶i phßng) ®Ó nh»m tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho c«ng chóng hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− m« h×nh, kÕ ho¹ch triÓn khai ho¹t ®éng cña Trung t©m GDCK Hµ Néi. 2.3.5. Ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi ®Êu gi¸ cæ phÇn lÇn ®Çu tai Trung t©m GDCK Hµ Néi Trong thêi gian qua, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· cã nhiÒu buæi lµm viÖc víi Côc tµi ChÝnh doanh nghiÖp, Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp cña c¸c tØnh thµnh phè vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ ®Ó sím triÓn khai ho¹t ®éng ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu cña doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÊn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. HiÖn nay, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· x©y dùng quy tr×nh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn vµ ph−¬ng ¸n b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp nhµ n−íc t¹i Trung t©m GDCK; quy tr×nh vµ ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn nµy ®· ®−îc L·nh ®¹o UBCKNN tr×nh L·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh th«ng qua vµ dù ®Þnh sÏ thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ tõ th¸ng 1/2005. 2.4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi 2.4.1. MÆt tÝch cùc 13

- C¸c chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ, hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn,… ®· cho thÊy sù quan t©m cña ChÝnh phñ, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trong viÖc thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ViÖc ®−a ra c¸c −u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn kÞp thêi ®· t¹o thªm ®éng lùc vµ gi¶m bít c¸c khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. - Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp ®· ®¸nh gi¸ ®−îc thùc tÕ t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh− gi¶i ®¸p c¸c khã kh¨n, v−íng m¾c cña doanh nghiÖp trong tiÕn tr×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. - Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tuyªn truyÒn ®· phæ cËp ®−îc nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho ®«ng ®¶o c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp, c¸c së ban ngµnh còng nh− c«ng chóng nãi chung hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. - Ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn lÇn ®Çu qua Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· lùa chän ®−îc kho¶ng 20 doanh nghiÖp dù ®Þnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2005. 2.4.2. Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i vµ nguyªn nh©n - Nhµ n−íc cßn thiÕu mét hÖ thèng chÝnh s¸ch tæng thÓ, ®ång bé vµ dµi h¹n trong viÖc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Ch−a cã mét chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ miÓn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt chØ lµ sù hç trî trùc tiÕp cho tõng doanh nghiÖp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; ch−a cã mét chÝnh s¸ch chung còng nh− nguån hç trî chÝnh thøc cho c¸c kho¶n phÝ nµy. - Trong tr−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp niªm yÕt gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do sù hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn h¹n chÕ vµ t©m lý e ng¹i ®èi víi viÖc lµm tiÕt lé c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty v× c«ng ty kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin vµ c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh− quy m« cña c«ng ty ®iÒu nµy lµ do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n−íc ch−a cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch, thóc ®Èy doanh nghiÖp qu¶n lý minh b¹ch, c«ng khai. - C«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ do ch−a cã sù phèi hîp ®ång bé víi c¸c c¬ quan liªn quan. - ViÖc vËn ®éng c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn qua Trung t©m cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp vµ do b¶n th©n doanh nghiÖp th−êng kh«ng muèn ®Êu gi¸, ®Êu thÇu c«ng khai. 14

- C¸c quy ®Þnh vÒ chÕ ®é c«ng khai th«ng tin, quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n, chÝnh s¸ch thuÕ,... kh«ng nghiªm minh ®· kh«ng khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty cæ phÇn tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n. 2.5. C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi 2.5.1. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc nh»m thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ DNNN g¾n víi viÖc ®Êu gi¸ vµ niªm yÕt ngay trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi X©y dùng vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 197/2004/N§-CP vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn ®Ó Trung t©m sím cã c¨n cø x©y dùng quy tr×nh vµ triÓn khai ho¹t ®éng b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK. Ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh b¾t buéc nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ ®¸p øng ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh th× ®−a vµo niªm yÕt lu«n trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Ban hµnh c¬ chÕ cæ phÇn ho¸ g¾n víi niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK ®Ó cã c¨n cø thùc hiÖn. 2.5.2. X©y dùng vµ ban hµnh ®iÒu kiÖn vµ tr×nh tù thñ tôc niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi Bé Tµi chÝnh cÇn sím ban hµnh c¬ chÕ giao dÞch chøng kho¸n ch−a niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi; theo ®ã cho phÐp c¸c lo¹i cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc phÐp giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. C¬ chÕ giao dÞch t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi nªn x©y dùng theo h−íng ®¬n gi¶n thñ tôc vµ h¹ thÊp tiªu chuÈn ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia réng r·i h¬n. - Gi¶m bít sè n¨m b¾t buéc ph¶i ho¹t ®éng cã l·i so víi quy ®Þnh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Theo ®ã, chØ nªn quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch ph¶i cã l·i. - Rót ng¾n quy tr×nh thñ tôc vµ thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ h¬n so víi th¬i gian quy ®Þnh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Cïng víi viÖc x©y dùng c¬ chÕ riªng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi, UBCKNN cÇn sím nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; trong ®ã tËp trung vµo c¸c néi dung quan trong, cÇn thiÕt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña hai Trung t©m. Theo ®ã t¨ng ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh tõ 05 tû nh− hiÖn nay lªn 30 tû. 15

2.5.3. Ban hµnh chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi §Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung theo ®óng môc tiªu ®Ò ra, theo chóng t«i, Bé Tµi chÝnh cÇn sím tr×nh ChÝnh phñ bµn hµnh c¬ chÕ −u ®·i vÒ thuÕ trong thêi gian ®Çu ®èi víi nh÷ng ®èi t−îng tham gia Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h−íng nh− sau: - MiÔn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h×nh thøc gi¶m dÇn qua c¸c n¨m theo ®ã sÏ miÔn thuÕ thu nhËp trong 3 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong n¨m 2005; miÔn thuÕ thu nhËp trong 2 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi nh÷ng doanh niªm yÕt n¨m 2006, miÔn 1 n¨m vµ gi¶m 50% ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2007, gi¶m 50% trong 3 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2008, gi¶m 50% trong 2 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 2009, gi¶m 50% trong 1 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 1010. Nh− vËy, vÒ c¬ b¶n ®Õn n¨m 2011 c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ kh«ng ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - MiÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ vµ gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng do tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü; - MiÔn hoµn toµn thuÕ thu nhËp ®èi víi c¸c kho¶n thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i phiÕu, chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n c¸c c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n (bao gåm c¶ trong vµ ngoµi n−íc) thu ®−îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t− chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. 2.5.4. Ban hµnh c¬ chÕ hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt cho c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trong giai ®o¹n ®Çu - Ban hµnh c¬ chÕ thèng nhÊt, ®ång bé trong viÖc hç trî 100% phÝ kiÓm to¸n trong thêi h¹n 02 n¨m, vµ 100% phÝ t− vÊn niªm yÕt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu. - Xem xÐt thµnh lËp Quü hç trî doanh nghiÖp tham gia ®¨ng ký giao dÞch trong mét sè n¨m ®Çu khi Trung t©m GDCK Hµ Néi b¾t ®Çu ho¹t ®éng ®Ó cã ®−îc sù khuyÕn khÝch, hç trî nhanh chãng, hiÖu qu¶ nhÊt. - T×m kiÕm c¸c dù ¸n, nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc IMF, WB, ADB, MFL, trong viÖc tµi trî cung cÊp c¸c dÞch vô vÒ kiÓm to¸n, t− vÊn miÔn phÝ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. 16

2.5.5. T¨ng c−êng c«ng t¸c tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn chØ ®¹o Trung t©m GDCK Hµ Néi còng nh− c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc Uû ban ph¶i gi÷ mèi liªn hÖ tèt víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c së ban ngµnh cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng thµnh lËp nhiÒu ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh, ®èi tho¹i th−êng xuyªn víi doanh nghiÖp ®Ó tiÕp thu ý kiÕn cña tõng doanh nghiÖp nh»m ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho hîp lý, t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, t¹o sù vËn hµnh tr«i ch¶y cho c¬ chÕ ban hµnh ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. 2.5.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o chøng kho¸n ®èi víi doanh nghiÖp vµ c«ng chóng Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn x©y dùng ®Ò ¸n vÒ chiÕn l−îc phæ cËp kiÕn thøc chøng kho¸n tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt. §Ò ¸n nµy sÏ lµ c«ng cô ®Ó triÓn khai phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n; trong ®Ò ¸n cÇn nªu râ sù phèi hîp gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c tr−êng ®¹i häc, trung häc,... trong viÖc phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho doanh nghiÖp nãi riªng vµ c«ng chóng ®Çu t− nãi chung; §èi víi c¸c b¸o chÝ cã xu h−íng ®−a tin vÒ chøng kho¸n, cÇn më c¸c líp ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n cho tÊt c¶ c¸c phong viªn kinh tÕ. Trung t©m GDCK Hµ Néi cÇn phèi hîp chÆt chÏ h¬n n÷a víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o còng nh− chÝnh quyÒn c¸c cÊp c¸c ngµnh trong viÖc trong viÖc x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tæ chøc héi nghÞ tËp huÊn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t− trªn tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh phè lín ®Ó c«ng chóng còng nh− doanh nghiÖp hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trung t©m GDCK Hµ Néi lËp triÓn khai c¸c néi dung, thêi gian, ®Þa ®iÓm tuyªn truyÒn cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng c¸c th«ng tin tuyªn truyÒn nh− lËp kÕ ho¹ch x©y dùng trang Web, kÕ ho¹ch b¶n tin ngµnh, b¶n tin tuÇn, th¸ng; kÕ ho¹ch viÕt c¸c bµi ®¨ng b¸o chÝ, ph¸t tê r¬i, héi th¶o, héi nghÞ,...Ngoµi ra, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng cÇn chñ ®éng trong viÖc cung cÊp th«ng tin, tr¶ lêi pháng vÊn vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c ph−¬ng tiÖn b¸o chÝ, truyÒn h×nh. 2.5.7. Hoµn thiÖn chÕ ®é c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn nh»m t¹o sù c«ng b»ng trong viÖc c«ng bè th«ng tin - Quy ®Þnh b¾t buéc tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt hay kh«ng niªm yÕt cã vèn trªn 5 tû ®ång ®Òu ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ c«ng bè c«ng 17

khai mét c¸ch chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin dï lµ th«ng tin tèt hay xÊu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, c«ng b»ng vµ minh b¹ch cña thÞ tr−êng; - T¨ng c−êng c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin. Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m vÒ c«ng bè th«ng tin; quy tr¸ch nhiÖm râ rµng vÒ båi th−êng thiÖt h¹i cho nhµ ®Çu t− trong tr−êng hîp c«ng bè th«ng tin g©y ra tæn thÊt; - T¨ng c−êng gi¸o dôc, n¨ng lùc xö lý th«ng tin thÞ tr−êng cho c¸c nhµ ®Çu t−, nh»m gióp hä ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ chÊt l−îng hµng ho¸, ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ lùa chän h×nh thøc ®Çu t− hîp lý. - Kh«ng ngõng c¶i tiÕn, n©ng cÊp, hoµn thiÖn hÖ thèng c«ng bè th«ng tin. Ph¸t triÓn m¹ng th«ng tin ®iÖn tö kÕt nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi Trung t©m, tæng côc thèng kª, Tæng côc thuÕ, c¸c c«ng ty chøng ko¸n,... Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn sím x©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng tin qua mang Internet, cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh doanh nghiÖp, th«ng tin vÒ thÞ tr−êng – xóc tiÕn th−¬ng m¹i, lao ®éng vµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c ®èi t−îng tham gia thÞ tr−êng. 2.5.8. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n - TiÕp tôc x©y dùng vµ ban hµnh ®ång bé hÖ thèng c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®Æc thï cña nÒn kinh tÕ n−íc ta nh»m t¨ng c−êng tÝnh minh b¹ch, râ rµng vµ c«ng khai th«ng tin ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn nãi chung vµ doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi riªng ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh, c¹nh tranh b×nh ®¼ng. - Cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp, tiÕp tôc triÓn khai nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n trÞ c«ng ty, trong ®ã cã viÖc n©ng cao chÊt l−îng, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®−îc trung thùc, kh¸ch quan. - Yªu cÇu ¸p dông chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai ho¸ th«ng tin tµi chÝnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, minh b¹ch trªn thÞ tr−êng, lµm lµnh m¹nh ho¸ vµ b×nh ®¼ng m«i tr−êng kinh doanh. 2.6. §iÒu kiÖn thùc hiÖn §Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®· nªu cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a nh n−íc vµ doanh nghiÖp. VÒ phÝa nhµ n−íc, ®ã lµ sù ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ hç trî phï hîp. VÒ phÝa doanh nghiÖp ®ã lµ sù nç lùc, kh¾c phôc c¸c khuyÕn ®iÓm cña m×nh, hç trî nhµ n−íc b»ng c¸ch thùc hiÖn nghiªm minh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ gióp nhµ n−íc cã ®−îc hÖ thèng c¬ chÐ chÝnh s¸ch ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. 2.6.1. VÒ phÝa nhµ n−íc 18

§èi víi Bé Tµi chÝnh - Nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång thóc ®Èy doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Héi ®ång nµy cÇn cã sù tham gia cña c¸c hiÖp héi, Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp, Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®¹i diÖn l·nh ®¹o cña c¸c tØnh, thµnh phè trong c¶ n−íc. Héi ®ång nµy cã tr¸ch nhiÖm t− vÊn cho ChÝnh phñ vÒ c¸c ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. - Sím hoµn thiÖn vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 187/2004/N§CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸; - Chñ tr×, phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch ®Çu t−, rµ so¸t, ®¸nh gi¸ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh ®ang lµm h¹n chÕ viÖc n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n lý t×a chÝnh doanh nghiÖp, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh, kÕ to¸n, h¹ch to¸n chi phÝ, c¨n cø tÝnh thuÕ vµ c¸ch thøc thu, nép thuÕ, qu¶n lý thuÕ. Trªn c¬ së ®ã söa ®æi, bæ sung theo thÈm quyÒn hoÆc kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Trong qu¸ tr×nh söa ®æi, bæ sung còng cÇn ph¶i lÊy ý kiÕn tham gia cña céng ®ång doanh nghiÖp. Khi ban hµnh, ph¶i tæ chøc phæ biÕn réng r·i vµ h−íng dÉn thi hµnh ®Õn c¸c cÊp c¬ së, c¸c hiÖp héi vµ doanh nghiÖp. - KiÓm tra, rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Bé, ngµnh, ®Þa ph−¬ng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; b·i bá hoÆc söa ®æi c¸c hå s¬, thñ tôc ®iÒu kiÖn vµ chi phÝ bÊt hîp lý; x©y dùng c¸c v¨n b¶n míi cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá theo h−íng ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho doanh nghiÖp, phï hîp víi t− t−ëng ®æi míi cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C¬ quan ®· ban hµnh v¨n b¶n kh«ng phï hîp víi luËt, ph¸p lÖnh hoÆc nghÞ ®Þnh, ph¶i ra v¨n b¶n söa ®æi hoÆc huû bá néi dung kh«ng phï hîp; ®ång thêi xö lý nghiªm theo thÈm quyÒn ®èi víi nh÷ng c¸n bé, c«ng chøc ®· ký vµ tham m−u ban hµnh c¸c néi dung sai tr¸i ®ã. - Nghiªn cøu thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ trung gian tham gia vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, niªm yÕt nh−: thµnh lËp c«ng ty ®Çu t− tµi chÝnh, c«ng ty t− vÊn tµi chÝnh, c«ng ty ®Þnh gi¸ tµi s¶n, c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm; - Nghiªn cøu thµnh lËp quü hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó hç trî doanh nghiÖp c¸c kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn, b¶o l·nh vay tÝn dông ng©n hµng, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc - Sím tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt vµ th«ng qua ph−¬ng ¸n tæ chøc vµ ®Çu gi¸ cæ phiÕu t¹i Trung t©m GDCK vµ ph−¬ng ¸n tæ chøc giao dÞch chøng kho¸n ch−a 19

niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai më cöa thÞ tr−êng; - Nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n, tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh Phñ ký ban hµnh; - So¹n th¶o mét c¬ chÕ riªng cã tÝnh æn ®Þnh vÒ tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tr×nh l·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh ký ban hµnh ®Ó lµm c¨n cø hoµn thiÖn m« h×nh giao dÞch chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi; - Tham m−u cho Bé Tµi chÝnh phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t−, x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá g¾n víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi theo m« h×nh OTC. Trong chiÕn l−îc nµy cÇn nªu bËt vai trß, ®ãng gãp cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ®èi víi nÒn kinh tÕ còng nh− mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp võa vµ nhá víi Trung t©m GDCK Hµ Néi tõ ®ã ®−a ra nh÷ng h−íng −u tiªn, thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. ChiÕn l−îc nµy sÏ ®¶m b¶o nhÊt qu¸n ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá trong thêi gian dµi phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. - X©y dùng vµ triÓn khai ch−¬ng tr×nh phèi hîp hµnh ®éng ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n trong n¨m 2005 vµ giai ®o¹n 2006 -2010 víi c¸c tØnh thµnh phè lín nh−: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Ninh B×nh, Qu¶ng Ninh,... - X©y dùng c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt tr×nh ChÝnh phñ ký ban hµnh ®Ó t¹o ra sù khuyÕn khÝch cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi; - ChØ ®¹o Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c tr−êng ®¹i häc, trung häc, c¸c HiÖp héi, ®µi truyÒn h×nh, b¸o chÝ,... x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho céng ®ång doanh nghiÖp nãi riªng vµ ®«ng ®¶o c«ng chóng nãi chung. Trung t©m GDCK Hµ Néi - ChuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh−: hÖ thèng phÇn mÒm giao dÞch chøng kho¸n ch−a niªm yÕt; hÖ thèng phÇn mÒm ®Êu gi¸ cæ phÇn, ®Êu thÇu tr¸i phiÕu; c¶i t¹o sµn giao dÞch, söa ch÷a trô së lµm viÖc; n©ng cÊp, t¨ng c−êng thiÕt bÞ tin häc; x©y dùng trang web, b¶n tin, ph¸t hµnh Ên phÈm tê r¬i,... - X©y dùng c¸c quy tr×nh nghiÖp vô cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng ®Êu gi¸, ®Êu thÇu vµ ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n ch−a niªm yÕt; 20

- Phèi hîp víi Côc tµi ChÝnh Doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (chi côc tµi chÝnh doanh nghiÖp) cña c¸c tØnh thµnh phè, thµnh lËp c¸c ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh xuèng tiÕp xóc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã tiÒm n¨ng ®Ó t¹o nguån hµng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. H−íng dÉn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a cho c¸c doanh nghiÖp nµy niªm yÕt còng nh− ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi; - Phèi hîp víi Côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (Chi Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp) cña c¸c tØnh thµnh phè, lùa chän mét sè doanh nghiÖp chuÈn bÞ thùc hiÖn cæ phÇn hãa tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cæ phÇn ho¸ phª duyÖt quyÕt ®Þnh g¾n cæ phÇn hãa víi ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trong ®ã sÏ tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp nµy vµ ®¨ng ký l−u ký tËp trung lu«n. - Phèi hîp víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn ®Ó gióp ®ì Héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty tuyªn truyÒn vËn ®éng cæ ®«ng nhá vµ gi¶i ®¸p c¸c th¾c m¾c tr−íc §¹i héi cæ ®«ng ®Ó cæ ®«ng thÊy ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt vµ th«ng qua chñ tr−¬ng niªm yÕt. 2.6.2. VÒ phÝa doanh nghiÖp Cïng víi viÖc bæ sung, söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, viÖc tham gia niªm yÕt còng cÇn ®Õn sù hîp t¸c vµ cè g¾n cña b¶n th©n doanh nghiÖp. V× thÕ, ®Ò tµi ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ phÝa doanh nghiÖp nh− sau: - Doanh nghiÖp cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, tæ chøc ®µo t¹o cho c¸c c¸n bé doanh nghiÖp n©ng cao hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; x©y dùng v¨n ho¸, ®¹o ®øc kinh doanh cña doanh nh©n ViÖt nam: kinh doanh trung thùc, ®óng ph¸p luËt, cã nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ nh÷ng lîi Ých, c¬ héi, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña viÖc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. - X©y dùng chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña thÞ tr−êng; n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tÝnh minh b¹ch trong qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. X©y dùng mét kÕ ho¹ch cô thÓ trong viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m ph¸t huy tèi ®a nh÷ng l¬i thÕ cña mét c«ng ty cæ phÇn khi niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. - TÝch cùc khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ kªnh huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng. - TÝch cùc tham gia vµo viÖc ®ãng gãp ý kiÕn cho c¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c chÝnh s¸ch còng nh− nh÷ng tån t¹i trong viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch nh»m lµm cho chinh s¸ch cña nhµ n−íc ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n trong ho¹t 21

®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK nãi riªng.

22

KÕt luËn Sù thµnh c«ng cña viÖc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî còng nh− nhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt. Trong n¨m qua, Uû Ban chøng kho¸n Nhµ n−íc, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, nhê vËy mµ ®Õn nay (19/12/2004) ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých vµ mong muèn ®−îc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, ®Ó cã mét hÖ thèng c¸c c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, th× ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, cÇn ph¶i sím ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ khu«n khæ ph¸p lý theo h−íng ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n; cßn doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp ý kiÕn cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý vÒ t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi còng nh− tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn chÝnh s¸ch thµnh hiÖn thùc. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ mét c¸ch cã hÖ thèng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n; thùc tr¹ng c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua vµ hiÖn nay, ®Ò tµi ®· ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p quan träng vµ kiÕn nghÞ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian tíi. Trong thêi gian cã h¹n, víi mét chñ ®Ò réng vµ c¸c sè liÖu thèng kª, ®iÒu tra kh«ng nhÊt qu¸n, nhãm t¸c gi¶ ®· cè g¾ng hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh. Tuy nhiªn, ®Ò tµi còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu bæ sung vµ hoµn thiÖn; nhãm t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®−îc c¸c ý kiÕn ®ãng gãp cña ®äc gi¶ ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®Ò tµi trong c¸c nghiªn cøu tiÕp theo.

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Lª §¨ng Doanh (2001) B¸o c¸o vÒ vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam, Héi th¶o doanh nghiÖp võa vµ nhá H¶i Phßng; 2. Ph¹m ThÞ Thu H»ng, T¹o viÖc lµm tèt b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá, Phßng th−¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam; 23

3. NguyÔn §×nh H−¬ng (2000), Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiepÑ võa vµ nhá ë ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi; 4. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (2003), B¸o c¸o ®¸nh gi¸ 4 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp; 5. Tæng côc Thèng kª (2004), Tæng qua t×nh h×nh kinh tÕ x· héi 1991-2000 vµ 2001-2003; 6. Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n (2004), B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá; 7. ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TW (2001), Ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá; kinh nghiÖm n−íc ngoµi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam, Nxb Thèng Kª, Hµ Néi; 8. ViÖn Khoa häc Tµi chÝnh (2002), Tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi; 9. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, khung ph¸p lý cho khu vùc kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt Nam; 10. ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i (2003), Xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, Nxb Lao ®ég x· héi, Hµ Néi; 11. Tæng côc thèng kª th¸ng 11 n¨m 2001. B¸o c¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh CIEM n¨m 2002; 12. Hå s¬ c¸c DNV&N cña APEC, 1998; 13. §inh nghÜa DNV&N cña c¸c n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999; 14. Tæng quan c¸c DNV&N cña OECD, 2000. 15. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, Tµi liÖu héi th¶o vÒ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, th¸ng 6/2001, Hµ Néi; 16. Tæng côc thèng kª, B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra cña khèi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh; niªm gi¸m thèng kª 1999, 2000, 2001, 2002, 2003; 17. NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá; 18. ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg ngµy 11/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá; 19. LuËt Doanh nghiÖp sè 13/1998/QH10 do Quèc héi kho¸ X, kú häp thø 5 th«ng qua ngµy 12/6/1999. 20. LuËt KÕ to¸n sè 03/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 2003. 21. LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sè 09/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/6/2003. 22. NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 24

23. NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP ngµy 10/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. 24. NghÞ ®Þnh sè 152/2004/N§-CP ngµy 6/8/2004 cña ChÝnh phñ vÒ söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 25. QuyÕt ®Þnh 163/2003/Q§-TTg ngµy 5/8/2003 vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010; 26. Th«ng t− 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 27. Th«ng t− sè 120 /2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ quy ®Þnh chi tiÕt luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuË thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. 28. Th«ng t− sè 40/2004/TT-BTC ngµy 13/05/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn kÕ to¸n chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. 29. Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20/10/2004 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong lÜnh vùc chøng kho¸n. 30. C«ng v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh vÒ t¹m thêi h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c tæ chøc niªm yÕt;

25

Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Sau h¬n 4 n¨m triÓn khai vµ ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®· b−íc ®Çu æn ®Þnh, më ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi quan träng cho c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ cho nÒn kinh tÕ nãi chung. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng nµy míi chØ ®¸p øng cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn lín, trªn 10 tû ®ång; trong khi hiÖn nay c¸c DNV&N ë n−íc ta chiÕm tû träng t−¬ng ®èi lín, kho¶ng 90% doanh nghiÖp, ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP cho nÒn kinh tÕ. Nh−ng thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp nµy ®ang gÆp khã kh¨n vÒ vèn ®Ó ®Çu t− më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ViÖc sím ®−a Trung t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ®−îc tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n, phÇn nµo gi¶i quyÕt ®−îc mét sè khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp nµy trong viÖc tiÕp cËn nguån vèn trung vµ dµi h¹n, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp nµy. §Ó Trung t©m GDCK Hµ Néi ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn theo ®óng môc tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· ®Ò ra trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ ký duyÖt, th× cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm, mét trong nh÷ng c«ng viÖc quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®ã lµ “t¹o cung”, “t¹o hµng” cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt nh− tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c doanh nghiÖp; nh÷ng −u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ c«ng bè th«ng tin…. cho doanh nghiÖp. Nh−ng t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a thùc sù mang l¹i kÕt qu¶ nh− mong muèn. §iÒu nµy cã thÓ do sù hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp vÒ lîi Ých cña viÖc niªm yÕt cßn thÊp; c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cßn ch−a cô thÓ; ch−a t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn nªu trªn, nhãm ®Ò tµi ®· chän “Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu.

1

2. Môc tiªu nghiªn cøu Tõ t×nh h×nh thùc tiÔn cña m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng, nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N hiÖn nay ë n−íc ta, ®Ò tµi x¸c ®Þnh hµng ho¸ niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trªn c¬ së ®ã, ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè c¶n trë, thuËn lîi cho qu¸ tr×nh niªm yÕt, nhÊt lµ c¸c DNV&N vµ c¸c gi¶i ph¸p hiÖn t¹i ®· thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng khuyÕn khÝch ch−a. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt ®−îc c¸c gi¶i ph¸p míi vµ chØnh söa, bæ sung mét sè gi¶i ph¸p cò. 3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p ph¸p thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt lµm c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p phï hîp trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. - Ph¹m vi nghiªn cøu: Trong ph¹m vi vµ thêi gian cã h¹n, ®Ò tµi chØ tËp trung vµo nghiªn cøu ®Æc thï cña khèi DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp nµy tham gia niªm yÕt. Do ®ã, phÇn kiÕn nghÞ cña ®Ò tµi chØ nªu lªn mét sè gi¶i ph¸p quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi . 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö lµm c¨n b¶n. §ång thêi kÕt hîp víi c¸c ph−¬ng ph¸p nghiÖp vô cô thÓ nh− hÖ thèng ho¸, ph©n tÝch, so s¸nh vµ ®¸nh gi¸... 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®−îc kÕt cÊu thµnh 2 ch−¬ng: Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

2

Ch−¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

1.1. Kh¸i qu¸t m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi

1.1.1. Môc tiªu x©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi trong tæng thÓ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng GDCK ViÖt Nam ViÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi kh«ng thÓ t¸ch rêi môc tiªu thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh 163/2003/Q§-TTg ngµy 5/8/2003 vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®ã lµ “Ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n c¶ vÒ quy m« vµ chÊt l−îng ho¹t ®éng nh»m t¹o ra kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho ®Çu t− ph¸t triÓn, gãp phÇn ph¸t triÓn thÞ tr−êng tµi chÝnh ViÖt Nam; duy tr× trËt tù, an toµn, më réng ph¹m vi, t¨ng c−êng hiÖu qu¶ qu¶n lý, gi¸m s¸t thÞ tr−êng nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi ®Çu t−; tõng b−íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chñ ®éng héi nhËp thÞ tr−êng tµi chÝnh quèc tÕ” vµ “x©y dùng thÞ tr−êng chøng kho¸n thèng nhÊt trong c¶ n−íc, ho¹t ®éng an toµn, hiÖu qu¶ gãp phÇn huy ®éng vèn cho ®Çu t− ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN nh»m më réng qui m« cña thÞ tr−êng, phÊn ®Êu ®−a tæng gi¸ trÞ thÞ tr−êng ®Õn n¨m 2005 ®¹t møc 2 3% GDP vµ ®Õn n¨m 2010 ®¹t møc 10 - 15% GDP”. Sau h¬n 4 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n nªu trªn. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng nµy vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a ph¸t huy ®−îc tiÒm n¨ng vèn cã cña nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ ®Õn nay (20/12/2004) míi chØ cã 26 doanh nghiÖp tham gia víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 1.273 tû ®ång, ®ãng gãp kho¶ng 0,6% GDP cho nÒn kinh tÕ. Trong khi ®ã, theo thèng kª th× hiÖn nay c¶ n−íc cã kho¶ng 7.000 CTCP vµ s¾p tíi con sè nµy cßn t¨ng lªn do ChÝnh phñ cã chñ

3

tr−¬ng khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ DNNN. Bªn c¹nh ®ã, kÕt qu¶ ®iÒu tra còng cho thÊy, phÇn lín c¸c CTCP cã quy m« vèn võa vµ nhá, ch−a ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ vèn còng nh− tû lÖ cæ phiÕu ph¸t hµnh ra bªn ngoµi ®Ó niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh theo NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP. Thùc tÕ trªn cho thÊy, sÏ lµ hÕt søc khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra nÕu kh«ng cã sù tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n cña c¸c DNV&N. ViÖc x©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h−íng cho phÐp c¸c DNV&N ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh lµ cÇn thiÕt nh»m t¨ng tÝnh c«ng khai, minh b¹ch, n©ng cao kh¶ n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t; gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro do ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng trî ®en; gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n. X©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi theo m« h×nh DNV&N còng phï hîp víi ®Þnh h−íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn Trung t©m GDCK ®ã lµ “….x©y dùng thÞ tr−êng giao dÞch cæ phiÕu cña c¸c DNV&N t¹i Hµ Néi; chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó sau n¨m 2010 chuyÓn thµnh thÞ tr−êng GDCK phi tËp trung (OTC)” trong NghÞ ®Þnh 166. ViÖc x©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi nh»m thùc hiÖn mét sè môc tiªu sau: Mét lµ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c CTCP ch−a ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty cã qui m« vèn võa vµ nhá, c«ng ty míi thµnh lËp cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nh»m t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy. §ång thêi, gióp cho c¸c c«ng ty nhËn thÊy ®−îc lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng. MÆt kh¸c, nhê cã vai trß qu¶n lý cña c¬ quan nhµ n−íc ®Ó b¶o vÖ ®−îc quyÒn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t−, t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t− khi ®Çu t− vµo nh÷ng c«ng ty cã tÝnh rñi ro cao h¬n nh÷ng c«ng ty cã qui m« vèn lín. Hai lµ, cïng víi Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, Trung t©m GDCK Hµ Néi ra ®êi sÏ thu hót ngµy cµng nhiÒu h¬n c¸c nhµ ®Çu t−, më réng m«i tr−êng ®Çu t− cã tæ chøc, qu¶n lý, thu hÑp thÞ tr−êng tù do ®ang tån t¹i d−íi nhiÒu h×nh thøc, qua ®ã gãp phÇn hoµn thiÖn, lµnh m¹nh ho¸ thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam;

4

Ba lµ, víi c¬ chÕ giao dÞch chñ yÕu ®−îc thùc hiÖn theo h×nh thøc giao dÞch tho¶ thuËn vµ b¸o gi¸, sù ra ®êi Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n trong viÖc kÕt nèi trùc tuyÕn víi Ng©n hµng Nhµ n−íc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tÝn dông, t¹o ra sù kÕt hîp tèt h¬n gi÷a thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng tiÒn tÖ. Qua ®ã, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc hoµn thiÖn thÞ tr−êng tµi chÝnh ViÖt Nam. Bèn lµ, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. ViÖc quy ®Þnh b¾t buéc c¸c c«ng ty nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ cã khèi l−îng cæ phÇn b¸n ra trªn 10 tû ®ång b¾t buéc ph¶i b¸n ®Êu gi¸ t¹i Trung t©m GDCK sÏ t¨ng c−êng tÝnh c«ng khai, minh b¹ch khi b¸n cæ phÇn ra c«ng chóng, kh¾c phôc ®−îc t×nh tr¹ng cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn hiÖn nay. N¨m lµ, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr−êng nh− c¸c c«ng ty chøng kho¸n, t«ng ty qu¶n lý quü, tæ chøc l−u ký,… më réng kh¶ n¨ng, ph¹m vi ho¹t ®éng, khai th¸c tèi ®a c¸c lo¹i h×nh kinh doanh chøng kho¸n. Qua ®ã sÏ t¨ng c−êng tÝnh chuyªn nghiÖp, n©ng cao kh¶ c¹nh tranh cña c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1.1.2. Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi Trung t©m GDCK Hµ néi ®−îc tæ chøc ®¨ng ký giao dÞch c¸c lo¹i chøng kho¸n ch−a niªm yÕt theo m« h×nh thÞ tr−êng chøng kho¸n phi tËp trung; th«ng tin vÒ giao dÞch ph¶i ®−îc b¸o qua hÖ thèng giao dÞch cña Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó tæng hîp vµ ®−a ra kÕt qu¶ giao dÞch chung. Giao dÞch chñ yÕu ®−îc thùc hiÖn lµ tho¶ thuËn kÕt hîp víi giao dÞch b¸o gi¸; theo ®ã, c«ng ty chøng kho¸n ®−îc tho¶ thuËn trùc tiÕp víi kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn mua/b¸n; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc th× ph¶i yÕt lÖnh mua/b¸n cña kh¸ch hµng lªn hÖ thèng giao dÞch cña Trung t©m ®Ó tho¶ thuËn giao dÞch víi c«ng chóng ®Çu t− vµ c¸c thµnh viªn kh¸c. 1.1.2.1. Chøng kho¸n giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr−êng vµ môc tiªu x©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi, hµng ho¸ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi chñ yÕu bao gåm: (1) chøng kho¸n cña c¸c CTCP cã quy m« vèn võa vµ nhá, ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh vµ (2) tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®−îc chÝnh phñ b¶o l·nh, tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng.

5

a. Tiªu chuÈn ®¨ng ký giao dÞch Theo dù th¶o “ph−¬ng ¸n tæ chøc GDCK ch−a niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi” ®· ®−îc UBCKNN tr×nh Bé Tµi chÝnh phª duyÖt, th× ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nh− sau: §èi víi cæ phiÕu i) C¸c CTCP ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc c¸c CTCP ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh; ii) Vèn ®iÒu lÖ tõ 5 tû ®ång trë lªn; iii) Cã t×nh h×nh tµi chÝnh minh b¹ch vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch ph¶i cã l·i; iv) Cã Ýt nhÊt 50 cæ ®«ng; v) C¸c cæ ®«ng lµ thµnh viªn H§QT, Ban Gi¸m ®èc, Ban KiÓm so¸t, KÕ to¸n tr−ëng cña c«ng ty ph¶i cam kÕt n¾m gi÷ tèi thiÓu lµ 50% sè cæ phiÕu cña c«ng ty do m×nh së h÷u trong thêi gian tèi thiÓu lµ 01 n¨m kÓ tõ ngµy xin ®¨ng ký giao dÞch; vi) Cam kÕt thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô kiÓm to¸n c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, nghÜa vô c«ng bè th«ng tin cña thÞ tr−êng; vii) Cã Ýt nhÊt mét c«ng ty chøng kho¸n giíi thiÖu vµ t− vÊn lËp hå s¬ ®¨ng ký giao dÞch. §èi víi tr¸i phiÕu §èi víi Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®−îc ChÝnh phñ b¶o l·nh, tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: kh«ng cã ®iÒu kiÖn. §èi víi tr¸i phiÕu doanh nghiÖp (kÓ c¶ DNNN vµ tr¸i phiÕu ng©n hµng th−¬ng m¹i: §· ph¸t hµnh ra c«ng chóng vµ ch−a thùc hiÖn niªm yÕt. b. Quy tr×nh cÊp phÐp ®¨ng ký giao dÞch Quy tr×nh cÊp phÐp ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nh− sau: i) Phßng Qu¶n lý niªm yÕt cña Trung t©m GDCK Hµ Néi tiÕp nhËn vµ kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ, hîp lÖ cña bé hå s¬ xin ®¨ng ký giao dÞch theo danh môc bao gåm: ®¬n xin ®¨ng ký giao dÞch; nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®ång cæ

6

®«ng ®ång ý giao dÞch; sæ theo dâi cæ ®«ng cña tæ chøc ®¨ng ký giao dÞch; b¶n sao hîp lÖ giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh; ®iÒu lÖ c«ng ty; b¶n c¸o b¹ch; danh s¸ch vµ s¬ yÕu lý lÞch thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ, ban gi¸m ®èc, ban kiÓm so¸t; b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch cã x¸c nhËn cña tæ chøc kiÓm to¸n;b¶n sao hîp lÖ hîp ®ång t− vÊn lËp hå s¬ xin ®¨ng ký giao dÞch gi÷a c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn vµ tæ chøc xin ®¨ng ký giao dÞch; ii) Phßng Qu¶n lý niªm yÕt thÈm ®Þnh bé hå s¬ trong vßng 10 ngµy lµm viÖc vµ cã thÓ kiÓm tra t¹i chç c«ng ty xin ®¨ng ký giao dÞch (nÕu thÊy cÇn); iii) Sau khi hoµn tÊt viÖc thÈm ®Þnh hå s¬, phßng Qu¶n lý niªm yÕt tr×nh Gi¸m ®èc Trung t©m b¸o c¸o kÕt qu¶ thÈm ®Þnh hå s¬ ®Ó xin ý kiÕn L·nh ®¹o UBCKNN; iv) Sau khi nhËn ®−îc ý kiÕn cña L·nh ®¹o UBCKNN, Gi¸m ®èc Trung t©m ký “th«ng b¸o chÊp thuËn/kh«ng chÊp thuËn ®¨ng ký giao dÞch/®¨ng ký giao dÞch l¹i vµ göi cho c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn ®Ó chuyÓn cho tæ chøc xin ®¨ng ký giao dÞch ®Ó hoµn tÊt c¸c thñ tôc cÇn thiÕt. 1.1.2.2. C¬ chÕ giao dÞch vµ thanh to¸n bï trõ Toµn bé giao dÞch ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hai hÖ thèng chÝnh lµ B¸o gi¸ trung t©m vµ Giao dÞch tho¶ thuËn vµ ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c trung gian (ng−êi ®Çu t− ®Æt lÖnh qua c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn). HÖ thèng B¸o gi¸ trung t©m lµ hÖ thèng giao dÞch chÝnh, ¸p dông cho c¸c giao dÞch l« ch½n (víi ®¬n vÞ giao dÞch lµ 100 cæ phiÕu hoÆc 100 tr¸i phiÕu), cã x¸c ®Þnh gi¸ tham chiÕu lµ b×nh qu©n gia quyÒn c¸c møc gi¸ cña c¸c giao dÞch diÔn ra trong ngµy giao dÞch gÇn nhÊt. C¸c giao dÞch trªn hÖ thèng nµy ®−îc x¸c ®Þnh gi¸ kh«ng v−ît qu¸ biªn ®é theo qui ®Þnh ®èi víi cæ phiÕu, chøng chØ quü ®Çu t−. Kh«ng ¸p dông biªn ®é giao ®éng gi¸ ®èi víi tr¸i phiÕu. Giai ®o¹n ®Çu hÖ thèng chØ ¸p dông lo¹i lÖnh giíi h¹n. Nhµ ®Çu t− ®Æt lÖnh qua hÖ thèng b¸o gi¸, c¸c lÖnh ®Æt ®−îc hiÓn thÞ trªn mµn h×nh cña ®¹i diÖn giao dÞch vµ mµn h×nh th«ng tin cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Nhµ ®Çu t− theo dâi c¸c c¸c lÖnh (®Æt mua/chµo b¸n) vµ lùa chän c¸c lÖnh phï hîp ®Ó ®Æt lÖnh ®èi øng. LÖnh cña nhµ ®Çu t− ®−îc nhËp vµo hÖ thèng sÏ ®−îc khíp ngay víi c¸c lÖnh ®èi øng cã møc gi¸ tèt nhÊt ®· chê s½n trong hÖ thèng. C¸c lÖnh cã thÓ ®−îc thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn

7

bé. C¸c lÖnh ch−a ®−îc thùc hiÖn hoÆc míi thùc hiÖn mét phÇn sÏ ®−îc l−u l¹i trªn hÖ thèng ®Ó chê thùc hiÖn tiÕp víi c¸c lÖnh míi. Nhµ ®Çu t− ®−îc phÐp huû lÖnh hoÆc thay ®æi gi¸ ®· yÕt ®èi víi c¸c lÖnh hoÆc phÇn cßn l¹i cña lÖnh ch−a ®−îc khíp. S¬ ®å: Quy tr×nh giao dÞch cña hÖ thèng b¸o gi¸ trung t©m Nhµ ®Çu t−

§Æt lÖnh (1)

Nhµ ®Çu t−

(4)

X¸c nhËn X¸c nhËn (4) giao dÞch giao dÞch Tho¶ thuËn trùc tiÕp (i)

C«ng ty chøng kho¸n

Th«ng b¸o (2) yÕt gi¸

B¸o c¸o (ii) giao dÞch

(3) X¸c nhËn giao dÞch

(1) §Æt lÖnh

C«ng ty chøng kho¸n

X¸c nhËn (3) giao dÞch

(2) Th«ng b¸o yÕt gi¸

HÖ thèng b¸o gi¸ trung t©m

X¸c nhËn giao dÞch

HÖ thèng l−u ký vµ thanh to¸n bï trõ Giao dÞch tháa thuËn ®−îc thùc hiÖn c¶ trong giê giao dÞch th«ng th−êng vµ sau giê giao dÞch th«ng th−êng. Giao dÞch tho¶ thuËn ®èi víi chøng kho¸n l« nhá (d−íi 10.000 cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ quÜ ®Çu t−) ®−îc thùc hiÖn song song víi c¸c giao dÞch trªn hÖ thèng b¸o gi¸. Gi¸ chøng kho¸n d−îc x¸c ®Þnh trong giao dÞch tho¶ thuËn kh«ng v−ît qu¸ biªn ®é ¸p dông ®èi víi cæ phiÕu vµ chøng chØ quÜ, kh«ng ¸p dông biªn ®é ®èi víi tr¸i phiÕu.

Giao dÞch tho¶ thuËn sau giê cã hai h×nh thøc, giao dÞch tho¶ thuËn l« lín (tõ 10.000 cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu hoÆc chøng chØ quÜ trë lªn) vµ giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp. §èi víi tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, nã ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc giao dÞch tho¶ thuËn, thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ song ph−¬ng, ®a ph−¬ng hoÆc thanh to¸n trùc tiÕp.

8

Nhµ ®Çu t− trùc tiÕp liªn hÖ víi nhau ®Ó tho¶ thuËn vÒ gi¸ c¶, khèi l−îng giao dÞch, sau ®ã th«ng qua ®¹i diÖn giao dÞch cña c«ng ty chøng kho¸n nhËp c¸c giao dÞch ®· ®−îc tho¶ thuËn vµo hÖ thèng cña Trung t©m. Nhµ ®Çu t− còng cã thÓ th«ng qua ®¹i diÖn giao dÞch cña c«ng ty chøng kho¸n ®−a c¸c qu¶ng c¸o chµo mua / chµo b¸n lªn hÖ thèng cña Trung t©m vµ sau ®ã th«ng qua c«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn tho¶ thuËn trªn hÖ thèng cña Trung t©m GDCK Hµ Néi hoÆc tho¶ thuËn trùc tiÕp. Sau khi tho¶ thuËn, ®¹i diÖn giao dÞch sÏ nhËp giao dÞch vµo hÖ thèng theo quy tr×nh cña Trung t©m GDCK Hµ Néi. ViÖc thanh to¸n c¸c GDCK trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi ®−îc thùc hiÖn theo 3 h×nh thøc: Mét lµ, thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ ®a ph−¬ng, toµn bé kÕt qu¶ giao dÞch theo tõng lo¹i chøng kho¸n cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn sÏ ®−îc tËp hîp vµo cuèi ngµy ®Ó bï trõ vµ x¸c ®Þnh nghÜa vô thanh to¸n rßng cña tõng TVLK. H×nh thøc nµy ¸p dông ®èi víi c¸c giao dÞch l« ch½n cña cæ phiÕu, chøng chØ quÜ vµ tr¸i phiÕu trªn hÖ thèng b¸o gi¸ trung t©m, thêi gian thanh to¸n lµ (T+3). Hai lµ, thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ song ph−¬ng, toµn bé giao dÞch cña mçi lo¹i chøng kho¸n ®−îc bï trõ víi nhau vµo cuèi mçi ngµy theo tõng cÆp thµnh viªn ®èi t¸c ®Ó x¸c ®Þnh nghÜa vô thanh to¸n rßng cña mçi bªn. H×nh thøc nµy ¸p dông ®èi víi c¸c giao dÞch tho¶ thuËn cæ phiÕu, chøng chØ quÜ vµ tr¸i phiÕu l« lín. Thêi gian thanh to¸n bï trõ song ph−¬ng lµ (T+2). Ba lµ, thanh to¸n trùc tiÕp, tõng giao dÞch cña thµnh viªn sÏ ®−îc thanh to¸n trùc tiÕp víi nhau mµ kh«ng qua bï trõ. H×nh thøc nµy ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i giao dÞch tho¶ thuËn ®Æc biÖt (l« giao dÞch rÊt lín vµ c¸c giao dÞch Repo). Thêi gian thanh to¸n trùc tiÕp ®−îc thiÕt kÕ linh ho¹t, cho phÐp c¸c bªn tham gia giao dÞch tù lùa chän, víi thêi gian thanh to¸n sím nhÊt lµ (T+1). Cuèi mçi ngµy, Trung t©m GDCK Hµ Néi tiÕn hµnh bï trõ vµ x¸c ®Þnh nghÜa vô thanh to¸n cña c¸c TVLK vµ chuyÓn kÕt qu¶ thanh to¸n tiÒn sang cho ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n (NHC§TT) ®Ó thanh to¸n tiÒn. ViÖc thanh to¸n chøng kho¸n ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n l−u ký chøng kho¸n cña TVLK më t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. ViÖc thanh to¸n tiÒn cho c¸c TVLK ®−îc NHC§TT thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng thanh to¸n néi bé

9

cña ng©n hµng. C¸c TVLK sö dông mét tµi kho¶n tiÒn göi më t¹i NHC§TT ®Ó thanh to¸n cho c¸c GDCK trªn c¶ hai Trung t©m. §èi víi tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n bï trõ cña mçi TVLK th× NHC§TT sÏ chia lµm hai tiÓu kho¶n ®Ó thanh to¸n riªng rÏ ®èi víi tõng Trung t©m. C¬ chÕ thanh to¸n ®¶m b¶o nguyªn t¾c chuyÓn giao chøng kho¸n diÔn ra ®ång thêi vµ ch¾c ch¾n víi viÖc thanh to¸n tiÒn (DVP). 1.1.3. Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi víi m« h×nh Trung t©m GDCK Tp. HCM Trong ®Þnh h−íng vÒ m« h×nh tæ chøc thÞ tr−êng chøng kho¸n, Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc x©y dùng thµnh mét Së giao dÞch, cã kh¶ n¨ng liªn kÕt víi thÞ tr−êng chøng kho¸n khu vùc, kh¸c víi Trung t©m GDCK Hµ Néi ®−îc x©y dùng thµnh thÞ tr−êng giao dÞch phi tËp trung. Cã thÓ nªu mét sè ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh dù kiÕn cña Trung t©m GDCK Hµ Néi víi m« h×nh Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh hiÖn t¹i nh− sau: Thø nhÊt, vÒ c¬ chÕ giao dÞch. C¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh lµ c¬ chÕ khíp lÖnh tËp trung. Theo c¬ chÕ nµy, c¸c cæ phiÕu ®−îc ®−a vµo hÖ thèng vµ khíp lÖnh theo ph−¬ng thøc khíp lÖnh ®Þnh kú nh− hiÖn nay hoÆc khi ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng ph¸t triÓn cã thÓ chuyÓn sang khíp lÖnh liªn tôc. Theo ph−¬ng thøc khíp lÖnh ®Þnh kú c¸c lÖnh mua/b¸n chøng kho¸n ®−îc ®−a vµo hÖ thèng vµ chê ®Õn giê thùc hiÖn khíp lÖnh t¹i møc gi¸ cã khèi l−îng giao dÞch cña cæ phiÕu ®ã lµ lín nhÊt. Cæ phiÕu giao dÞch ®−îc thùc hiÖn khíp hai ®ît trong mét phiªn giao dÞch. Trong giê giao dÞch khíp lÖnh tËp trung kh«ng cã giao dÞch tho¶ thuËn l« nhá nh− c¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Theo ph−¬ng thøc khíp lÖnh liªn tôc c¸c lÖnh mua/b¸n chøng kho¸n ®−îc ®−a vµo hÖ thèng vµ khíp ngay khi cã lÖnh ®èi øng tho¶ m·n. C¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ c¬ chÕ b¸o gi¸ trªn hÖ thèng b¸o gi¸. C¬ chÕ giao dÞch nµy dù kiÕn gåm giao dÞch khíp lÖnh x¸c ®Þnh gi¸ më cöa, tiÕp ®Õn lµ giao dÞch khíp gi¸ liªn tôc ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian giao dÞch th«ng th−êng. §ång thêi, giao dÞch tho¶ thuËn l« nhá còng diÔn ra vµo thêi ®iÓm nµy. Sau thêi gian giao dÞch th«ng th−êng, giao dÞch tho¶ thuËn l« lín sau giê vµ giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp ®−îc thùc

10

hiÖn. Ph−¬ng thøc giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp lµ mét ph−¬ng thøc míi so víi ph−¬ng thøc giao dÞch trªn Trung t©m giao dÞch Tp. HCM. Nh− vËy, kh¸c víi ph−¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM, th× ph−¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu cña Trung t©m GDCK Hµ néi lµ giao dÞch tho¶ thuËn kÕt hîp víi giao dÞch b¸o gi¸. C«ng ty chøng kho¸n ®−îc tho¶ thuËn trùc tiÕp víi kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn mua/b¸n; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc th× ph¶i yÕt lÖnh mua/b¸n cña kh¸ch hµng lªn hÖ thèng giao dÞch b¸o gi¸ cña Trung t©m ®Ó tho¶ thuËn giao dÞch víi c«ng chóng ®Çu t− vµ c¸c thµnh viªn kh¸c. Thø hai, vÒ hµng ho¸. Do sù kh¸c biÖt vÒ lo¹i h×nh thÞ tr−êng GDCK, nªn hµng ho¸ trªn hai thÞ tr−êng nµy còng kh¸c nhau. Trung t©m GDCK Hµ Néi kh«ng cã hµng ho¸ lo¹i chøng chØ quÜ ®Çu t− nh− Trung t©m GDCK Tp. HCM mµ chØ lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. C¶ hai Trung t©m ®Òu cã giao dÞch cña cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu nh−ng hµng ho¸ ®−îc giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM lµ nh÷ng hµng ho¸ ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng tËp trung víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cao h¬n vµ kh¾t khe h¬n thÞ tr−êng phi tËp trung, do ®ã, chÊt l−îng cña hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng nµy còng cao h¬n vµ tÝnh rñi ro thÊp h¬n. Tr¸i l¹i, nh÷ng hµng ho¸ cã nhu cÇu ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng nh−ng ch−a ®¸p øng ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt ®−îc giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Thø ba, c¬ chÕ niªm yÕt/®¨ng ký giao dÞch. XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých cña thÞ tr−êng phôc vô cho hai nhãm chøng kho¸n kh¸c nhau nªn c¸ch thøc ®−a mét chøng kho¸n lªn tham gia còng kh¸c nhau. ViÖc ®−a c¸c chøng kho¸n lªn sµn giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Tp. HCM theo c¬ chÕ cÊp phÐp niªm yÕt chøng kho¸n, cßn trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ ®¨ng ký giao dÞch.

11

1.2. Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña khèi DNV&N

1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ khèi DNV&N 1.2.1.1. Kh¸i niÖm DNV&N Kh¸i niÖm “DNV&N” hiÖn nay lµ mét kh¸i niÖm kh¸ phæ biÕn trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng. Cã n¬i gäi lµ DNV&N, cã n¬i l¹i gäi lµ doanh nghiÖp nhá vµ võa; nh−ng nh×n chung chóng vÉn kh«ng cã g× kh¸c nhau. Trong ®Ò tµi, chóng t«i thèng nhÊt dïng côm tõ DNV&N. Kh¸i niÖm DNV&N lµ mét kh¸i niÖm trõu t−îng, ë mçi n−íc, tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, tÝnh chÊt ngµnh nghÒ vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña mét vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh mµ ng−êi ta ®−a ra kh¸i niÖm DNV&N kh¸c nhau. Tuy nhiªn, chóng ®Òu cã mét ®iÓm chung nhÊt lµ dïng ®Ó chØ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®−îc xÕp lo¹i theo nh÷ng tiªu chÝ nhÊt ®Þnh, th−êng lµ dùa vµo quy m« vèn vµ sè l−îng lao ®éng, doanh thu. Tuy nhiªn, t¹i nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau th× c¸c tiªu thøc nµy còng kh¸c nhau gi÷a c¸c n−íc, c¸c ngµnh. Trong b¶n th©n mét n−íc, c¸c tiªu thøc x¸c ®Þnh DNV&N còng kh«ng cè ®Þnh mµ ®−îc thay ®æi tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. B¶ng 1.1 d−íi ®©y chóng t«i ®· tËp hîp mét sè tiÕu thøc ph©n lo¹i DNV&N ë mét sè n−íc trªn thÕ giíi. B¶ng 1.1: Tiªu thøc x¸c ®Þnh DNV&N cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi STT

N−íc

Ph©n lo¹i

Sè lao ®éng

Sè vèn

Doanh thu

Kh«ng quan träng

I. C¸c n−íc ph¸t triÓn 1.

Mü

TÊt c¶ c¸c ngµnh

0 – 500

Kh«ng quan träng

2.

NhËt b¶n

ChÕ t¸c

1 – 300

300 triÖu Yªn

B¸n bu«n

1 – 100

0 – 100 triÖu Yªn

B¸n lÎ

1 – 50

0 – 50

DÞch vô

1 – 100

1 – 100

DN cùc nhá

< 10

Kh«ng quan träng

DN nhá

<50

3.

EU

7 triÖu Ecu

12

STT

4.

5.

N−íc

Australia

Hµn Quèc

Ph©n lo¹i

Sè lao ®éng

Sè vèn

DN võa

<250

ChÕ t¸c nhá

<100

ChÕ t¸c võa

100 - 199

DÞch vô nhá

<20

DÞch vô võa

20 – 199

ChÕ t¸c

0 – 300

20 – 80 tû Won

K má & vËn t¶i

0 – 300

Kh«ng quan träng

X©y dùng

0 – 200

TM & DV

0 – 20

Doanh thu 27 triÖu Ecu

Kh«ng quan träng

Kh«ng quan träng

Kh«ng quan träng

II. C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn 1.

2.

Th¸i Lan

Ind«nªxia

S¶n xuÊt nhá

Kh«ng quan träng

S¶n xuÊt võa

51 – 200

B¸n bu«n nhá

0 – 50

B¸n bu«n võa

51 – 100

B¸n lÎ nhá

0 – 30

B¸n lÎ võa

31 – 60

DN nhá

Kh«ng quan träng

DN võa 3.

Philippine

0 – 50 tr Baht Kh«ng quan träng

0 – 20.000$

0-100.000$

20.000100.000$

100.000500.000$

DN nhá

10 - 99

1,5-15 tr Pªxo

DN võa

100 - 199

10-60 tr

4.

Malaysia

ChÕ t¸c

0 - 150

Kh«ng quan träng

0 – 25 RM

5.

Mªxic«

DN cùc nhá

0 – 15

Kh«ng quan träng

Kh«ng quan träng

DN nhá

16 – 100

DN võa

101- 250

III. C¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi

13

STT

N−íc

Ph©n lo¹i

Sè lao ®éng

Sè vèn

Doanh thu

1

Nga

DN nhá

1-249

Kh«ng quan träng

Kh«ng quan träng

DN võa

250-999

DN nhá

50 – 100

DN võa

101- 500

DN cùc nhá

1 – 10

DN nhá

10 – 50

DN võa

50 – 250

DN nhá

<50

DN võa

51 – 200

2.

3

4.

Trung Quèc

Hungary

Ba Lan

5.

Rumani

DN nhá

1 – 20

6.

Bungary

DN nhá

<50

20 tr BGL

Nguån: (1) Hå s¬ c¸c DNV&N cña APEC, 1998; (2) §inh nghÜa DNV&N cña c¸c n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999; Tæng quan c¸c DNV&N cña OECD, 2000.

ë ViÖt Nam, ngµy 20/6/1998 chÝnh phñ ®· ban hµnh c«ng v¨n sè 681/CP-KTN vÒ ®Þnh h−íng chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNV&N quy ®Þnh t¹m thêi vÒ c¸c tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNV&N; theo ®ã DNV&N trong ngµnh c«ng nghiÖp lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã sè vèn ®iÒu lÖ d−íi 5 tû ®ång vµ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m d−íi 300 ng−êi. Trong th−¬ng m¹i, dÞch vô lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn s¶n xuÊt d−íi 3 tû ®ång vµ sè lao ®éng d−íi 200 ng−êi. Trong ®ã, doanh nghiÖp cã vèn d−íi 1 tû ®ång vµ sè lao ®éng d−íi 50 ng−êi trong c«ng nghiÖp vµ d−íi 30 ng−êi trong th−¬ng m¹i dÞch vô lµ doanh nghiÖp nhá. Tiªu chÝ nµy dùa trªn hai c¾n cø lµ tæng sè vèn vµ sè ng−êi lao ®éng. TiÕp theo c«ng v¨n 681, ngµy 23/11/2001, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®inh sè 90/2001/N§-CP vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNV&N. Trong NghÞ cã ®−a ra ®inh nghÜa DNV&N lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®∙ ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng−êi”. Theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh nµy, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ®¨ng ký kinh doanh vµ tho¶ m·n hai tiªu thøc lµ lao

14

®éng vµ vèn ®−a ra ®Òu ®−îc gäi lµ DNV&N. C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ t−¬ng ®èi phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i DNV&N chung trªn thÕ giíi. Theo c¸ch x¸c ®Þnh nµy th× ë n−íc ta hiÖn nay, sè DNV&N chiÕm kho¶ng h¬n 85% trong tæng sè doanh nghiÖp, lµ n¬i t¹o viÖc lµm cho gÇn 90% lùc l−îng lao ®éng ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ vµ cã mét vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ. V× vËy mµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung còng nh− ph¸t triÓn DNV&N nãi riªng ®ßi hái ph¶i ®−îc quan t©m h¬n n÷a vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó ph¸t triÓn DNV&N. Trong ®ã, viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n sÏ lµ mét m«i tr−êng quan träng ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy më réng, ph¸t triÓn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2.1.2. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña DNV&N a. §Æc ®iÓm cña DNV&N §Æc ®iÓm cña c¸c DNV&N ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ trong c¸c tµi liÖu s¸ch b¸o, tµi liÖu nghiªn cøu kh¸c nhau th«ng qua c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy còng nh− trong c¸c chu kú ph¸t triÓn kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. HÇu hÕt c¸c tµi liÖu ®Òu cho r»ng, DNV&N cã mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: VÒ c¸c ®iÓm m¹nh So víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c th× DNV&N cã mét sè ®iÓm m¹nh sau: Mét lµ, dÔ khëi nghiÖp. HÇu hÕt c¸c DNV&N ®Òu dÔ dµng ®Ó cã thÓ b¾t ®Çu ngay sau khi cã ý t−ëng kinh doanh vµ mét sè Ýt vèn còng nh− lao ®éng nhÊt ®Þnh. Lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy gÇn nh− kh«ng ®ßi hái mét l−îng vèn ®Çu t− lín ngay trong giai ®o¹n ®Çu. Thùc tÕ cho thÊy, nhiÒu c«ng ty lín trªn thÕ giíi ®· ®−îc b¾t ®Çu tõ c¸c doanh nghiÖp nhá. Hai lµ, tÝnh linh ho¹t. Do quy m« ho¹t ®éng nhá, ho¹t ®éng chñ yÕu trong nh÷ng ngµnh nghÒ thñ c«ng, c«ng nghiÖp truyÒn thèng, nªn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu rÊt n¨ng ®éng vµ dÔ thÝch øng víi sù thay ®æi nhanh cña m«i tr−êng th«ng qua viÖc chuyÓn dÞch c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.

15

Ba lµ, lîi thÕ so s¸nh trong c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp võ vµ nhá cã lîi thÕ so víi doanh nghiÖp lín ®ã lµ cã kh¶ n¨ng ph¸t huy nh÷ng nguån lùc ®Çu vµo nh− lao ®éng, tµi nguyªn hoÆc nguån vèn t¹i chç khi khai th¸c vµ ph¸t huy c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña tõng ®Þa ph−¬ng. Ngoµi ra, c¸c DNV&N cßn cã lîi thÕ trong viÖc theo s¸t thÞ hiÕu vµ nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, qua ®ã t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng. VÒ c¸c ®iÓm yÕu Bªn c¹nh c¸c ®iÓm m¹nh ®−îc chØ ra ë trªn, DNV&N cßn cã c¸c ®iÓm yÕu nhÊt ®Þnh nh−: thiÕu vèn, khã cã kh¶ n¨ng ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng tr×nh lín, c¸c dù ¸n ®Çu t− lín. C¸c DNV&N th−êng kh«ng cã lîi thÕ kinh tÕ theo quy m« vµ th−êng bÞ lÐp vÕ trong c¸c mèi quan hÖ víi ng©n hµng, tæ chøc tÝnh dông còng nh− thiÕu sù ñng hé cña c«ng chóng. NhiÒu DNV&N bÞ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c doanh nghiÖp lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Cïng víi viÖc dÔ khëi nghiÖp, th× rñi ro kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nµy th−êng rÊt cao, cã nh÷ng doanh nghiÖp chØ sau mét thêi gian ng¾n ho¹t ®éng ®· dÉn tíi ph¸ s¶n. Ngoµi ra c¸c DNV&N còng g©y ra kh«ng Ýt ¶nh h−ëng tiªu cùc trong nÕn kinh tÕ do vèn Ýt, quy m« ho¹t ®éng nhá, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng hoÆc khi nhiÒu DNV&N bÞ ph¸ s¶n do ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ th× g©y ra sù thiÕu tin t−ëng cña c«ng chóng ®èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, g©y khã kh¨n cho ng−êi tiªu dïng khi lùa chän c¸c s¶n phÈm tiªu dïng còng nh− khi chän lùa c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô. §iÒu nµy sÏ lµm gi¶m uy tÝnh cña DNV&N. b. Vai trß cña DNV&N DNV&N ë ViÖt Nam còng nh− nhiÒu n−íc kh¸c trªn thÕ giíi ®ãng mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ nh− thu hót lao ®éng, vèn ®Çu t−, ®ãng gãp vµo xuÊt khÈu, t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng, gãp phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ.

16

B¶ng 1.2 : Vai trß cña DNV&N ë mét sè n−íc STT

N−íc

% trong tæng sè DN

% trong tæng sè lao ®éng

% trong tæng GDGT cña khu vùc t− nh©n

% trong xuÊt khÈu

I. C¸c n−íc kinh tÕ ph¸t triÓn 1.

Mü (1999)

99,7

52

21

31

2.

NhËt (1998)

99,7

72,7

55,6

13,5

3.

Anh (1999)

99,8

55,4

51

4.

Ph¸p (1998)

99

47

5.

Hµn Quèc (1997)

99,1

77,4

46,3

43

6.

§µi Loan (1999)

97,7

76,39

47,85

47

7.

Singapore (1998)

91,5

51,8

34,7

16

II. C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n−íc ®ang chuyÓn ®æi 1.

Trung Quèc (1998)

99

84,3

64,99

2.

Th¸i Lan (1998)

97,9

70

50,4

50

3.

Indonesia (1996)

98

88,3

38,9

18,4

4.

Philippine (1997)

99,48

66,21

68,2

60

5.

Malaysia (1996)

84

12,17

19,13

15

Nguån: (1) Hå s¬ c¸c DNV&N cña APEC, 1998; (2) §inh nghÜa DNV&N cña c¸c n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999; Tæng quan c¸c DNV&N cña OECD, 2000.

ë ViÖt Nam, DNV&N chiÕm tû träng trªn 85% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã, khu vùc DNV&N thÓ hiÖn qua mét sè vai trß chñ yÕu sau: M«t lµ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm míi – gãp phÇn gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp Theo sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc thèng kª, hiÖn nay, ë n−íc ta hµng n¨m cã thªm kho¶ng 1,2-1,4 triÖu ng−êi ®Õn tuæi lao ®éng. ViÖc t¹o thªm viÖc lµm ®ang lµ mét ¸p lùc x· héi m¹nh ®èi víi ChÝnh phñ vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm míi kh«ng chØ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi, mµ lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ph¸t triÓn hiÖn nay ë n−íc ta lµ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp trong nÒn kinh tÕ qua ®ã gãp phÇn

17

gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, mang l¹i lîi Ých cho céng ®ång, d©n c−. C¸c DNV&N cã ®Æc ®iÓm chu lµ Ýt vèn vµ ho¹t ®éng chñ yÕu trong c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng. B¶ng 1.2 cho thÊy t¹i nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, DNV&N thu hót kho¶ng 50 -75% lùc l−îng lao ®éng. NhËn thøc ®−îc vai trß quan träng cña c¸c DNV&N, trong mÊy n¨m qua, nhµ n−íc ®· ®−a ra nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch thµnh lËp míi vµ ph¸t triÓn c¸c DNV&N, ®Æc biÖt lµ tõ khi LuËt doanh nghiÖp ban hµnh n¨m 2000 cã hiÖu lùc ®Õn nay, sè l−îng DNV&N ®· t¨ng lªn nhanh chãng ë tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc qua ®ã ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc t¹o vµ t¨ng thªm viÖc lµm cho nÒn kinh tÕ. B¸o c¸o tæng kÕt ®¸nh gi¸ 3 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp cho thÊy, trong ba n¨m qua −íc tÝnh ®· cã kho¶ng 1,8 ®Õn 2 triÖu chç lµm viÖc míi ®· ®−îc t¹o ra nhê c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, DNV&N ®ãng gãp kho¶ng 78% chç lµm viÖc. Ngoµi ra, phÇn lín lao ®éng trong c¸c DNV&N ®Òu xuÊt th©n tõ n«ng nghiÖp, n«ng th«n víi tr×nh ®é v¨n hãa kh«ng cao, ch−a quen víi lèi sèng vµ lµm viÖc theo ph−¬ng thøc c«ng nghiÖp. V× vËy, ngoµi viÖc ®µo t¹o nghÒ, kh«ng Ýt chñ doanh nghiÖp cßn ph¶i h−íng dÉn hä vÒ nÕp sèng míi, thay ®æi thãi quen tËp qu¸n sèng kiÓu n«ng d©n vµ n«ng th«n, vÒ tÝnh kû luËt, kû c−¬ng trong ph−¬ng thøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; qua ®ã gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶m kho¶ng c¸ch vÒ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c− vµ t¨ng møc ®é c«ng b»ng trong nÒn kinh tÕ. Hai lµ, thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Sù më réng vµ ph¸t triÓn c¸c DNV&N ch¾c ch¾n ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. T¸c ®éng tÝch cùc nµy ®−îc chuyÓn t¶i th«ng qua t¨ng thªm vèn ®Çu t−, thu hót thªm lao ®éng, ph¸t huy ®−îc trÝ tuÖ vµ søc s¸ng t¹o cña ng−êi d©n, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng cÇu thÞ tr−êng néi ®Þa, t¨ng hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ nhê t¨ng thªm c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng, v.v... DNV&N cung cÊp ra thÞ tr−êng nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau, nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®a d¹ng cña nÒn kinh tÕ. Theo sè liÖu thèng kª, trong nh÷ng n¨m qua DNV&N ®· ®ãng gãp tõ 25 – 30% trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña c¶ n−íc. Ngoµi ra, c¸c

18

DNV&N cña n−íc ta cßn cung cÊp 100% s¶n phÈm trong nhiÒu ngµnh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thñ c«ng truyÒn thèng nh− chiÕu cãi, giÇy dÐp. Ba lµ, gãp phÇn t¨ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu Cïng víi sù t¨ng tr−ëng nhanh vÒ sè l−îng doanh nghiÖp, l−îng vèn ®Çu t− cña c¸c DNV&N cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng m¹nh; cho ®Õn nay, tæng ®Çu t− cña doanh nghiÖp t− nh©n ®· chiÕm kho¶ng 27% tæng ®Çu t− cña toµn x· héi. §ãng gãp vµo xuÊt khÈu cña khu vùc DNV&N còng rÊt lín. Theo thèng kª cña Bé Th−¬ng m¹i tÝnh ®Õn 31/12/2002, khu vùc t− nh©n trong n−íc ®ãng gãp kho¶ng 48,5% cña tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp t− nh©n mµ chñ yÕu lµ c¸c DNV&N còng lµ nguån ®éng lùc chÝnh ®Ó më réng c¸c mÆt hµng, khai th¸c c¸c mÆt hµng míi, më réng thÞ tr−êng, më réng quan hÖ b¹n hµng sang nhiÒu n−íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Bèn lµ, gãp phÇn lµm n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, DNV&N ®· cã nhiÒu hç trî cho c¸c doanh nghiÖp lín lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n nh− lµm ®¹i lý, cung cÊp nh÷ng nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp lín. Bªn c¹nh ®ã, sè DNV&N t¨ng lªn kÐo theo sù t¨ng lªn nhanh chãng sè l−îng c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô míi trong nÒn kinh tÕ. Nhê ho¹t ®éng víi quy m« võa vµ nhá, c¸c doanh nghiÖp nµy cã −u thÕ lµ chuyÓn h−íng kinh doanh nhanh tõ nh÷ng ngµnh nghÒ kÐm hiÖu qña sang c¸c ngµnh nghÒ hiÖu qu¶ h¬n nh»m tho¶ m·n nhu cÇu rÊt linh ho¹t cña d©n c−, qua ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, xo¸ dÇn t×nh tr¹ng thuÇn n«ng, ®éc canh. ChiÕm ®a sè trong tæng sè c¸c doanh nghÖp, DNV&N ®· lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, tÝnh linh ho¹t vµ gi¶m bít møc ®é rñi ro trong nÒn kinh tÕ. N¨m lµ, gieo mÇm cho c¸c tµi n¨ng kinh doanh – lµ “lång Êp” cho c¸c doanh nghiÖp lín Sù ph¸t triÓn c¸c DNV&N ®· cã t¸c dông ®µo t¹o, chän läc, thö th¸ch c¸c tµi n¨ng trÎ trong mÆt trËn s¶n xuÊt kinh doanh. B»ng sù t«n vinh c¸c doanh nh©n giái, biÕt c¸ch lµm giµu cho b¶n th©n m×nh vµ x· héi, kinh nghiÖm qu¶n lý cña hä sÏ ®−îc nh©n ra vµ truyÒn b¸ tíi nhiÒu c¸ nh©n trong

19

x· héi d−íi nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau qua ®ã sÏ t¹o ra nhiÒu tµi n¨ng cho ®Êt n−íc. Ngoµi ra, c¸c DNV&N cßn lµ nÒn t¶ng quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp lín. Kinh nghiÖm ë nhiÒu n−íc cho thÊy, phÇn lín c¸c tæng c«ng ty, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ xuyªn quèc gia ®Òu b¾t ®Çu tõ DNV&N lµm ¨n hiÖu qu¶, tiÕn hµnh më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn thµnh c¸c tËp ®oµn. 1.2.1.3. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c DNV&N hiÖn nay ë n−íc ta a) T×nh h×nh chung Sau gÇn 20 n¨m thùc hiÖn ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, DNV&N ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l−îng, quy m« vµ ®· tham gia vµo hÇu hÕt c¸c ngµnh; ®Æc biÖt lµ tõ khi LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc (n¨m 2000); sè l−îng doanh nghiÖp vµ sè vèn ®¨ng ký ®· t¨ng lªn nhanh chãng. ViÖc ban hµnh LuËt doanh nghiÖp ®· nhËn ®−îc sù ñng hé, ph¶n øng tÝch cùc, nhanh chãng cña nh©n d©n nãi chung vµ céng ®ång doanh nghiÖp nãi riªng. B¶ng 1.3: C¸c chØ sè vÒ thu nh©p vµ thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh STT

Ngµnh kinh doanh

1 Ngµnh khai kho¸ng

Sè DN

Thu nhËp rßng (tr.®)

ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶

ThuÕ vµ c¸c kho¶n ®· nép

161

483.453

34.450

28.240

6.795

49.902.423

1.934.240

1.822.958

23

3.327

86

108

2.802

7.659.385

284.436

289.000

5 Th−¬ng m¹i vµ dÞch vô söa ch÷a

15.967

128.431.039

3.285.359

3.186.651

6 Kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng

1.639

1.079.301

89.288

89.346

7 Giao th«ng th«ng tin liªn l¹c vµ kho b·i

844

4.163.872

192.460

217.229

8 Tµi chÝnh tÝn dông

144

1.202.370

88.351

80.746

7

9.665

710

694

952

1.588.315

76.315

75.882

2 C«ng nghiÖp chÕ biÕn 3 S¶n xuÊt vµ cung cÊp ®iÖn ga 4 X©y dùng

9 Khoa häc vµ c«ng nghÖ 10 Kinh doanh tµi s¶n

20

11 Gi¸o dôc ®µo t¹o

65

28.270

325

387

12 Ch¨m sãc søc khoÎ vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi

16

29.678

219

201

13 C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ thÓ thao

39

131.359

8.593

9.149

14 C¸c dÞch vô c«ng

65

104.343

6.403

6.235

29.519

194.807.800

6.001.234

5.806.776

Tæng sè

Nguån: Tæng côc thèng kª th¸ng 11 n¨m 2001. B¸o c¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh CIEM n¨m 2002.

KÕt qu¶ ®iÒu tra 29.519 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cho thÊy, sè doanh nghiÖp nµy ®· t¹o ra 194.807.800 triÖu ®ång; tÝnh b×nh qu©n mçi doanh nghiÖp t¹o ra kho¶ng 6,6 tû ®ång; ®ãng gãp vµo nguån thu ng©n s¸ch kho¶ng h¬n 6.000 tû ®ång. Theo b¸o c¸o tæng kÕt ®¸nh gi¸ 4 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp, tÝnh ®Õn th¸ng 7/2003, c¶ n−íc cã kho¶ng 120 ngµn doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký kinh doanh, víi sè vèn ®¨ng ký kho¶ng 215.000 tû ®ång. Trong ®ã, riªng 4 n¨m tõ 2000 – 9/2003, sè doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký lµ 72.601 doanh nghiÖp, t−¬ng øng víi sè vèn kho¶ng h¬n 145.000 tû ®ång. §iÒu ®¸ng nãi lµ trong 4 n¨m kÓ tõ khi thi hµnh LuËt doanh nghiÖp, tû träng doanh nghiÖp t− nh©n trong tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng ký gi¶m tõ 64% trong giai ®o¹n 1991-1999 xuèng cßn 34%; trong khi ®ã, tû träng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ CTCP ®· t¨ng tõ 36% lªn 66%. §Æc biÖt ®· cã kho¶ng 7.000 CTCP ®¨ng ký, gÊp gÇn 10 lÇn so víi giai ®o¹n 1991-1999. Møc vèn ®¨ng ký trung b×nh/doanh nghiÖp còng cã xu h−íng t¨ng lªn; thêi kú 1991-1999 vèn ®¨ng ký b×nh qu©n/doanh nghiÖp lµ gÇn 0,57 tû ®ång,, n¨m 2000 lµ 0,96 tû ®«ng, n¨m 2001 lµ 1,3 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 1,8 tû ®ång vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 2,12 tû ®ång. C¸c DNV&N tham gia vµo hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ vµ ®· gãp phÇn quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c DNV&N ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ ®−îc thèng kª nh− sau: c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i dÞch vô, söa ch÷a, kinh doanh kh¸ch s¹n, kinh doanh vËn t¶i, th«ng tin, tin häc còng chiÕm mét tû träng lín trong tæng sè c¸c DNV&N víi tû lÖ lµ 55,61% (60.462 doanh nghiÖp), tiÕp ®Õn lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c

21

ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ 16,14% (17.536 doanh nghiÖp), ngµnh x©y dùng chiÕm tû lÖ 15,11% (16.409 doanh nghiÖp) vµ ngµnh n«ng l©m nghiÖp chiÕm tû lÖ 13,13% (14.267 doanh nghiÖp). Trong thêi gian qua, c¸c DNV&N ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi mét sè l−îng lín vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc. Toµn bé khu vùc DNV&N cña c¶ n−íc chiÕm kho¶ng 25% GDP. Trong ®ã, theo thèng kª vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2002 cña c¸c DNV&N, doanh thu ®¹t gi¸ trÞ 99.427,6 tû ®ång ViÖt Nam. §ãng gãp cña khu vùc ngoµi quèc doanh mµ chñ yÕu lµ c¸c DNV&N vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 38.679 tû ®ång, chiÕm 26% trªn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. ¦íc tÝnh chung c¶ n¨m, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 2003 so víi n¨m 2002 ®¹t møc 16%, cao nhÊt trong 3 n¨m trë l¹i ®©y. Trong ®ã, khu vùc kinh tÕ nhµ n−íc ®¹t 12,4%, khu vùc c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 18,7% vµ khu vùc cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi t¨ng 18,3%. Vµ theo thèng kª tÝnh ®Õn hÕt quý I n¨m 2004, gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp −íc tÝnh ®¹t kho¶ng 85 ngh×n tû ®ång ViÖt Nam, t¨ng 15,6% so víi quý I n¨m 2003, trong ®ã khu vùc DNNN ®¹t 30,3 ngh×n tû, t¨ng 12,2%, khu vùc ngoµi quèc doanh ®¹t 23,2 ngh×n tû, t¨ng 21,4%, vµ khu vùc cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ®¹t 31,5 ngh×n tû t¨ng 14,8%. Qua sè liÖu trªn ta cã thÓ thÊy râ xu h−íng t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp qua c¸c n¨m trong ®ã, khu vùc ngoµi quèc doanh bao giê còng cã tèc ®é t¨ng tr−ëng cao nhÊt, cao h¬n tèc ®é t¨ng tr−ëng cña DNNN vµ khu vùc ®Çu t− n−íc ngoµi. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ vai trß to lín cña khu vùc ngoµi quèc doanh, mµ chñ yÕu lµ c¸c DNV&N, trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc. Thay ®æi trªn chøng tá c¸c nhµ ®Çu t− ®· ý thøc ®−îc nh÷ng ®iÓm lîi vµ bÊt lîi cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp; cã xu h−íng lùa chän lo¹i h×nh doanh nghiÖp hiÖn ®¹i, t¹o c¬ së ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ æn ®Þnh, ph¸t triÓn kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« vµ thêi h¹n ho¹t ®éng víi viÖc qu¶n trÞ néi bé ngµy cµng chÝnh quy, minh b¹ch h¬n, t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t− dµi h¹n, c«ng khai vµ quy m«. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy, mét sè ng−êi cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm qu¶n lý, kiÕn thøc chuyªn m«n ®· tù nguyÖn rêi bá DNNN, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ®Ó tù lËp doanh nghiÖp cña m×nh theo LuËt

22

doanh nghiÖp; mét sè ng−êi trong sè hä ®· b¸n hoÆc thÕ chÊp toµn bé nhµ cöa, ®Êt ®ai cña c¶ gia ®×nh, thËm chÝ cña c¶ bè mÑ, anh chÞ em ®Ó t¹o vèn kinh doanh. Cã ng−êi trong sè nãi trªn ®· thµnh ®¹t chØ sau mét thêi gian ng¾n khëi nghiÖp. Sè sinh viªn quan t©m ®Õn khëi nghiÖp kinh doanh còng ®ang cã xu h−íng t¨ng. C¸c cuéc thi dù ¸n khëi nghiÖp kinh doanh ®· ®−îc h−ëng øng vµ tham gia cña hµng tr¨m sinh viªn ë Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ mét sè c¸c tØnh kh¸c. C¸c sinh viªn tham gia ®· cã kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ kh¶o s¸t, nghiªn cøu thÞ tr−êng, x©y dùng dù ¸n, kÕ ho¹ch kinh doanh; c¸c dù ¸n khëi nghiÖp cña sinh viªn cã néi dung phong phó vµ ®a d¹ng; mét phÇn ®¸ng kÓ cã tÝnh s¸ng t¹o vµ kh¶ thi t−¬ng ®èi cao. Sè sinh viªn tèt nghiÖp thùc sù thµnh lËp doanh nghiÖp, trë thµnh ng−êi chñ, ng−êi ®iÒu hµnh doanh nghiÖp ®ang cã biÓu hiÖn gia t¨ng. ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh, nh÷ng chñ së h÷u nhãm nµy ®· thµnh lËp "C©u l¹c bé doanh nh©n 2030"; sau h¬n 1 n¨m ho¹t ®éng ®· thu hót sù tham gia cña h¬n 100 doanh nh©n tuæi ®êi kh«ng qu¸ 30. T«n chØ môc ®Ých cña c©u l¹c bé lµ cïng hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau cïng ph¸t triÓn ®Ó sau 10-20 n¨m trë thµnh doanh nh©n cã uy tÝn vµ ¶nh h−ëng kh«ng chØ trong n−íc mµ c¶ trong khu vùc. Còng t−¬ng tù, HiÖp héi doanh nghiÖp trÎ ë c¸c ®Þa ph−¬ng ®· kÕt n¹p thªm nhiÒu thµnh viªn míi, trong ®ã hÇu hÕt ®−îc thµnh lËp tõ sau n¨m 2000. C¸c cuéc thi "ý t−ëng kinh doanh s¸ng t¹o" ®· gãp phÇn thóc ®Èy h×nh thµnh ý t−ëng, dù ¸n kinh doanh trong sè nh÷ng ng−êi cã quan t©m; kh«ng Ýt ý t−ëng ®· ®−îc sö dông trë thµnh dù ¸n kinh doanh. TÊt c¶ c¸c hiÖn t−îng nãi trªn chøng tá tinh thÇn kinh doanh ®ang ®−îc thøc tØnh, khuyÕn khÝch, cæ vò; vµ LuËt Doanh nghiÖp ch¾c ch¾n ®· lµ nh©n tè quan träng cho qu¸ tr×nh ®ã. Bëi v×, LuËt Doanh nghiÖp gi¶i phãng t− duy, søc s¸ng t¹o vÒ ý t−ëng kinh doanh vµ ph−¬ng thøc tæ chøc kinh doanh; vÒ c¬ b¶n xãa bá c¸c giíi h¹n vÒ kh«ng gian ®èi víi viÖc thùc hiÖn kinh doanh. ViÖc t¨ng sè l−îng vµ quy m« vèn cña doanh nghiÖp ®· ®ãng gãp quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, huy ®éng nguån lùc x· héi vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, t¹o viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng ng©n s¸ch nhµ n−íc, thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng x· héi chñ nghÜa. MÆc dï ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, nh−ng hiÖn nay c¸c DNV&N cña n−íc ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n xuÊt ph¸t tõ néi t¹i DNV&N

23

nh− khã kh¨n vÒ vèn, vÒ lao ®éng, thÞ tr−êng, kinh nghiÖp c¹nh tranh vµ qu¶n lý còng nh− m« h×nh ph¸t triÓn chung. Do quy m« nhá, vèn Ýt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh yÕu, Ýt ®Çu t− vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt; cßn nhiÒu khã kh¨n v−íng m¾c vÒ vèn, vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh, vÒ m«i tr−êng ph¸p lý vµ m«i tr−êng t©m lý x· héi. b. Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña khèi DNV&N • Nhu cÇu huy ®éng vèn cña c¸c DNV&N Thùc hiÖn nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng VI, VII, VIII vµ IX vÒ khuyÕn khÝch kinh tÕ t− nh©n ph¸t triÓn, kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qña vµ søc c¹nh tranh, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, cã møc t¨ng tr−ëng b×nh qu©n hµng n¨m cao h¬n, ®Çu t− nhiÒu h¬n vµo khu vùc s¶n xuÊt, tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo ho¹t ®éng c«ng Ých, hîp t¸c liªn doanh víi nhau, víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong nh÷ng n¨m võa qua, §¶ng vµ nhµ n−íc ®· triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p ®æi míi ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp t− nh©n nh− ban hµnh: LuËt Doanh nghiÖp t− nh©n ngµy 21 th¸ng 12 n¨m 1990 vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt C«ng ty, LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt Doanh nghiÖp t− nh©n ngµy 22 th¸ng 6 n¨m 1994. §Æc biÖt tõ khi ban hµnh LuËt doanh nghiÖp (Quèc héi kho¸ X kú häp thø 5 th«ng qua ngµy 12/6/1999) ®· ®¸nh dÊu mét b−íc c¶i c¸ch quan träng trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn. NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNV&N vµ ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg ngµy 11/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNV&N ®· th¸o gì rÊt nhiÒu c¸c khã kh¨n, v−íng m¾c ®èi víi DNV&N vÒ ®æi míi c¬ chÕ, khuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n nãi chung vµ DNV&N nãi riªng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c DNV&N víi mét sè l−îng doanh nghiÖp lín vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ë n−íc ta. Toµn bé khu vùc DNV&N cña c¶ n−íc chiÕm kho¶ng 25 - 30% GDP. §ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh mµ chñ yÕu lµ c¸c DNV&N vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 38.679 tû ®ång chiÕm 26% trªn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch cña nhµ n−íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp më réng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, sö dông vèn. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c DNV&N vÉn gÆp nhiÒu

24

khã kh¨n ®Æc biÖt lµ khã kh¨n do thiÕu vèn ®Ó s¶n xuÊt vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Theo b¸o c¸o héi nghÞ ngµy 24/9/2003 vÒ trao ®æi nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch cña ViÖt Nam còng nh− vai trß hç trî vµ hîp t¸c vµ ph¸t triÓn cña UNDP nh©n kû niÖm 25 n¨m quan hÖ VN-UNDP cho thÊy, trong sè kho¶ng 120 ngµn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng, cã ®Õn trªn 90% lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« vèn võa vµ nhá, kinh nghiÖm Ýt, n¨ng lùc c¹nh tranh yÕu kÐm, rÊt dÔ bÞ tæn th−¬ng; 61% doanh nghiÖp míi thµnh lËp thiÕu vèn ®Ó ®Çu t− mua s¾m thiÕt bÞ, c«ng nghÖ nh»m më réng s¶n xuÊt kinh doanh; c¸c doanh nghiÖp nµy th−êng rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn hç trî.

C¬ cÊu vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c DNV&N theo ngµnh nghÒ 13% 17% 52% 18%

TMDV Xay dung Cong nghiep Nong nghiep

Gi¸o s− Norman Scarborough tr−êng §¹i häc Qu¶n trÞ kinh doanh ë Nam Carolina nãi: TiÒn kh«ng chØ lµ nguyªn c¨n cña mäi ®iÒu ¸c mµ nã còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÊt b¹i cña c¸c DNV&N – mét khi doanh nghiÖp thiÕu tiÒn th× cã thÓ b¾t ®Çu mét vßng xo¸y ®i xuèng vµ tõ ®ã ch¼ng bao giê doanh nghiÖp cã thÓ ®i lªn ®−îc n÷a. §iÒu nµy cho thÊy nhu cÇu vÒ vèn ®èi víi DNV&N lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Mét sè nghiªn cøu cho biÕt tû lÖ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ trong c¸c doanh nghiÖp ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh - trung t©m c«ng nghiÖp lín nhÊt c¶ n−íc, còng chØ lµ kho¶ng 10% mét n¨m tÝnh theo vèn ®Çu t−. §iÒu nµy cho thÊy, hiÖn nay c¸c DNV&N rÊt cÇn vèn ®Ó ®Çu t− c¸c c«ng nghÖ míi, m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNV&N trªn thÞ tr−êng. Nh−ng c¸c DNV&N gÆp rÊt nhiÒu bÊt lîi

25

khi tiÕp cËn c¸c nguån vèn, c¬ héi thÞ tr−êng, xóc tiÕn th−¬ng m¹i; nhiÒu doanh nghiÖp th−êng phµn nµn l·i suÊt vay vèn cao, khã tiÕp cËn, thêi h¹n vay ng¾n, chi phÝ hµnh chÝnh, dÞch vô lín, bªn c¹nh ®ã nhiÒu hÖ thèng chi phÝ thuÕ kh«ng ®−îc tÝnh; m¹ng l−íi dÞch vô hç trî c¸c DNV&N cßn Ýt, ho¹t ®éng yÕu kÐm. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, còng t¹o ra mét søc Ðp rÊt lín cho c¸c DNV&N cßn rÊt non trÎ ë ViÖt Nam do thiÕu hiÓu biÕt, thiÕu th«ng tin, c«ng nghÖ thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu so víi víi c¸c ®èi t¸c nªn th−êng bÞ chÞu thiÖt thßi. • Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña DNV&N Ph©n tÝch trªn cho thÊy, nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c DNV&N lµ rÊt lín vµ cÇn thiÕt. VËy doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng c¸c nguån tµi trî nµy b»ng c¸ch nµo? Theo b¸o c¸o cña Côc ph¸t triÓn DNV&N, ®a sè c¸c chñ doanh nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®−îc r»ng nÕu kh«ng cã ®Çu t− th× doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. Nh−ng c©u hái ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp lµ lµm thÕ nµo ®Ó tµi trî cho nh÷ng kho¶n ®Çu t− mµ doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn; hay nãi c¸ch kh¸c lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã mét nguån vèn thÝch ®¸ng vÒ thêi gian vµ gi¸ trÞ ®Ó thùc hiÖn ®Çu t−.

B¶ng 1.4: Nguån vèn huy ®éng Nguån vèn huy ®éng

Lo¹i h×nh doanh nghiÖp

KÕt qu¶ tµi chÝnh L·i

Lç

13

10

3

8

6

2

11

11

0

Vay −u ®·i tõ DNNN CPH Quü ®Çu t− ph¸t DNNN ®ang CPH triÓn C«ng ty CP

2

1

1

0

0

0

2

2

0

Vay tõ hµng

32

30

2

DNNN ®ang CPH

11

9

2

C«ng ty CP

25

21

4

23

21

2

DNNN ®ang CPH

5

5

0

C«ng ty CP

25

24

1

DNNN CPH Ng©n s¸ch Nhµ DNNN ®ang CPH n−íc C«ng ty CP

Vay tõ nh©n viªn

ng©n DNNN CPH

c«ng DNNN CPH

Tæng

Tû lÖ

32

21,33%

4

2,66%

68

45,33%

53

35,33%

26

Liªn doanh n−íc DNNN CPH ngoµi DNNN ®ang CPH

0

0%

136

90,66%

1

0,66%

58

38,66%

C«ng ty CP Ph¸t hµnh phiÕu

cæ DNNN CPH

43

39

4

DNNN ®ang CPH

0

0

0

C«ng ty CP

93

78

12

Ph¸t hµnh tr¸i DNNN CPH phiÕu DNNN ®ang CPH

1

C«ng ty CP Nguån kh¸c

DNNN CPH

13

12

1

DNNN ®ang CPH

6

6

0

C«ng ty CP

39

31

8

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

B¶ng 1.4. cho thÊy hiÖn nay c¸c DNV&N cña ViÖt Nam cã thÓ sö dông c¸c kho¶n tµi trî tõ c¸c nguån sau:

Vèn chñ së h÷u §ã lµ kho¶n vèn do c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ vèn gãp ban ®Çu. B¶ng 1.4 cho thÊy cã ®Õn 90,66% doanh nghiÖp thuéc diÖn ®iÒu tra ph¸t hµnh cæ phiÕu. Tuy nhiªn hiÖn nay, nhiÒu chñ DNV&N chØ muèn kinh doanh trªn sè vèn chñ s¬ h÷u cña m×nh mµ th«i, bëi v× ®iÒu ®ã lµm cho hä ®éc lËp khái sù rµng buéc cña mét bªn thø ba nµo ®ã. Vèn chñ së h÷u còng ®−îc t¨ng lªn b»ng c¸ch lÊy lîi nhuËn ®Ó ®Çu t− trë l¹i vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy nhiªn, vèn chñ së h÷u kh«ng ®ñ ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, viÖc t¨ng vèn chñ së h÷u theo h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh th−êng lµ rÊt khã kh¨n do chñ doanh nghiÖp chØ cã nguån tµi chÝnh h¹n chÕ, kh«ng thÓ bá ra nhiÒu h¬n sè vèn hä ®· ®ãng gãp cho doanh nghiÖp ®−îc; do ®ã doanh nghiÖp ph¶i nghÜ tíi c¸c kho¶n vay bªn ngoµi ®Ó hy väng thu ®−îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®Çu t− tõ c¸c nguån vèn bªn ngoµi cao h¬n chi phÝ ®Ó cã ®−îc c¸c kho¶n vay tµi chÝnh ®ã. ViÖc huy ®éng vèn tõ bªn ngoµi cho phÐp doanh nghiÖp ®−îc huëng mét sè tiÒn nhiÒu h¬n ®Ó cã thÓ v−ît qua mét giai ®o¹n míi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Vèn chñ së h÷u lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®Ó bªn thø ba c©n nh¾c cã ®ång tµi trî cho doanh nghiÖp vµ cho ho¹t

27

®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp hay kh«ng v× nã chØ ra møc ®é rñi ro cña doanh nghiÖp.

Vay tõ ng©n hµng Cho vay lµ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trªn c¬ së gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt rñi ro cña ng©n hµng. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cã 45,33% doanh nghiÖp vay ng©n hµng. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c DNV&N th× viÖc vay tõ ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n do kho¶n vay nµy ®ßi hái ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ vÒ ph−¬ng ¸n tr¶ nî, tµi s¶n thÕ chÊp, t×nh h×nh kinh doanh hiÖn t¹i vµ kÕ ho¹ch kinh doanh mµ tiÒn vay ®−îc sö dông.

Vay tõ gia ®×nh, b¹n bÌ, c¸n bé c«ng nh©n viªn ViÖc vay vèn tõ b¹n bÌ, tõ gia ®×nh, c¸n bé c«ng nh©n viªn lµ ®iÒu x¶y ra b×nh th−êng trong c¸c DNV&N, ®Æc biÖt lµ hiÖn nay khi mµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vay vèn cña c¸c DNV&N qua ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n. Nh−ng kho¶n vay nµy còng chØ cã h¹n vµ nã còng cã thÓ ®−îc xem nh− lµ mét ©n huÖ. VËy nªn ®æi l¹i c¸i g×?.

C¸c nguån kh¸c Ngoµi ra c¸c DNV&N cã thÓ huy ®éng vèn theo h×nh thøc chung vèn, c¸c kho¶n øng tr−íc cho nhµ cung cÊp, c¸c kho¶n tr¶ tr−íc cña ng−êi mua hµng, thuª tµi chÝnh, thuª mua, bao thanh to¸n (mua nî). Tuy nhiªn viÖc huy ®éng vèn ®Ó cña DNV&N tõ c¸c kho¶n nµy còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n h¹n chÕ. • Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trong viÖc huy ®éng vèn cña c¸c DNV&N

(1) Nguyªn nh©n tõ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc Thø nhÊt, c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ hç trî doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, nhµ n−íc ®· cã nhiÒu dù ¸n hç trî vÒ vèn ®èi víi c¸c DNV&N nh−: Dù ¸n tµi chÝnh n«ng th«n, thµnh lËp quü ph¸t triÓn DNV&N, dù ¸n nguån tµi trî Mªk«ng,…Tuy nhiªn, ®Ó cã ®−îc nguån tµi trî nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng ®−îc nhiÒu ®iÒu kiÖn rÊt khã kh¨n, nguån vµ thêi h¹n tµi trî chØ cã h¹n, chØ tµi trî trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ (chñ yÕu lµ ®Ó ph¸t triÓn c¸c khu vùc n«ng th«n, miÒn nói, c¸c ®Þa bµn ®−îc khuyÕn khÝch ®Çu t−); b¶n th©n c¸c dù ¸n nµy chØ ®¸p øng ®−îc mét phÇn nhá cho nhu cÇu huy ®éng vèn cña DNV&N.

28

Thø hai, sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông. Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N ®ang thiÕu vèn nh−ng tiÒm n¨ng vèn trong n−íc, nhÊt lµ trong d©n cßn rÊt lín ch−a khai th¸c hÕt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ cho DNV&N nãi riªng. Con ®−êng ®Ó huy ®éng vèn tiÒm n¨ng trong d©n c− nµy vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vÉn ch−a ®−îc khai th«ng. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Bé kÕ ho¹ch ®Çu t− vµ Tæng cuc thèng kª th× cã ®Õn 44% tiÒn ®Ó dµnh cña d©n ®−îc dïng ®Ó mua vµng vµ ngo¹i tÖ, 17% göi tiÕt kiÖm mµ phÇn lín lµ tiÕt kiÖm ng¾n h¹n, 19% dïng trùc tiÕp cho c¸c dù ¸n ®Çu t− nh−ng phÇn lín l¹i lµ ®Çu t− ng¾n h¹n. T×nh h×nh trªn thÓ hiÖn sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông trong viÖc huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông chñ yÕu lµ d−íi h×nh thøc tÝn dông truyÒn thèng, trong ®ã c¸c tæ chøc tÝn dông nhµ n−íc chiÕm 75 – 80% thÞ phÇn còng nh− toµn bé tµi s¶n cña hÖ thèng ng©n hµng. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn vèn cña c¸c DNV&N cßn nhiÒu h¹n chÕ mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ (1) doanh nghiÖp nµy thiÕu c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó vay vèn vµ (2) c¸c tæ chøc tÝn dông lo sî vÊn ®Ò an toµn vèn vay. C¬ cÊu nguån vèn còng nh− c¬ cÊu ®Çu t− ch−a phï hîp vµ ®¸p øng yªu cÇu ®Çu t− trung dµi h¹n cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng cho CNH–H§H, nhÊt lµ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n. N¨ng lùc gi¸m s¸t cho vay vµ qu¶n trÞ rñi ro cña c¸c tæ chøc tÝn dông ch−a ®¸p øng ®−îc chuÈm mùc quèc tÕ, ¸p lùc cho vay theo chØ ®Þnh ®· gi¶m nh−ng vÉn cßn. Qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu hÖ thèng ng©n hµng diÔn ra chËm vµ cßn nhiÒu khã kh¨n, nî qu¸ h¹n cã nguy c¬ tiÕp tôc ph¸t sinh do tÝn dông ®−îc më réng kh¸ nhanh, mét sè tæ chøc tÝn dông cã xu h−íng níi láng ®iÒu kiÖn vay vèn, h¹ thÊp l·i suÊt dÓ giµnh kh¸ch. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông cßn chøa ®ùng nhiÒu rñi ro ®èi víi khu vùc kinh tÕ nhµ n−íc vµ khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. C¬ cÊu vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn cßn ch−a hîp lý, trong khi huy ®éng vèn ng¾n h¹n chiÕm ®Õn 70% tæng nguån vèn, th× d− nî cho vay trung h¹n l¹i chiÕm ®Õn 45% tæng d− nî cho vay nÒn kinh tÕ. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ nh− chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch tû gi¸,… ch−a thùc sù ph¸t huy vai trß vµ t¸c dông vèn cã do ch−a

29

cã mét m«i tr−êng kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®óng nghÜa. MÆt kh¸c, trªn thÞ tr−êng cßn nhiÒu møc l·i suÊt ¸p ®Æt kh¸c nhau do cßn nhiÒu lo¹i tÝn dông −u ®·i, tÝn dông chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc. Ho¹t ®éng cho vay cßn cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c DNNN víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Ho¹t ®éng hiÖu qu¶ lµ nguyªn t¾c cña bÊt cø ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông nµo. Theo nguyªn t¾c ®ã, c¸c ng©n hµng th−êng ngÇn ng¹i cÊp tÝn dông cho c¸c DNV&N. Mét phÇn do ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu chi phÝ giao dÞch mµ hä cho lµ kh«ng t−¬ng xøng khi cho c¸c DNV&N vay so víi khi cho doanh nghiÖp lín vay, mÆt kh¸c rñi ro trong kinh doanh cña c¸c DNV&N còng lµ kh¸ cao. Trong khi −u tiªn dµnh cho khu vùc DNV&N cßn rÊt h¹n hÑp th× nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay l¹i cã khuynh h−íng hç trî c¸c DNNN, nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín, h¬n lµ hç trî c¸c doanh nghiÖp t− nh©n ®a sè cã quy m« nhá. C¸c DNNN nÕu ®−îc c¬ quan chñ qu¶n b¶o l·nh sÏ ®−îc vay tiÒn mµ kh«ng cÇn tµi s¶n thÕ chÊp, do vËy hä sÏ ®−îc c¸c tæ chøc tÝn dông quan t©m nhiÒu h¬n. Thø ba, ChÝnh s¸ch thuÕ vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý. Trong nh÷ng n¨m qua chÝnh s¸ch thuÕ ®· ®−îc bæ sung, söa ®æi, nh−ng vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, ch−a æn ®Þnh, ch−a chó träng ®Çy ®ñ ®Õn viÖc nu«i d−ìng nguån thu vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNV&N, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy tÝch luü vèn. Mét sè quy ®Þnh vÒ doanh thu tÝnh thuÕ, chi phÝ hîp ®−îc trõ ®Ó tÝnh thuÕ ch−a râ rµng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c c¸n bé thuÕ cã thÓ gi¶i thÝch vµ ¸p dông c¸c khung thuÕ kh¸c nhau ®èi víi cïng mét lo¹i ®èi t−îng chÞu thuÕ, t¹o ra khe hë ®Ó c¸c doanh nghiÖp trèn thuÕ. C¸c chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ch−a thùc sù khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Çu t−, thu hót, sö dông vèn hiÖu qu¶, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn thÊp, ch−a thùc sù khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n. TÝnh c«ng b»ng cña hÖ thèng thuÕ ch−a cao, vÉn cßn cã sù kh¸c biÖt vÒ chÝnh s¸ch thuÕ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ch−a thùc sù t¹o lËp m«i tr−êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. ChÝnh s¸ch thuÕ ch−a thÓ hiÖn quyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ mµ chØ nhÊn m¹nh c¸c nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ. ThËm chÝ cã nh÷ng tØnh thµnh

30

cßn giao kho¸n møc thu thuÕ cho c¸c c¸n bé thuÕ trªn ®Þa bµn cña m×nh ®Ó ®¹t ®Þnh møc thuÕ, hoµn thµnh nhiÖm vô ®−îc giao. ViÖc quy ®Þnh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi hµng nhËp khÈu ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp lóng tóng, khã kh¨n vÒ vèn, c¸ biÖt cã doanh nghiÖp ph¶i vay ng©n hµng ®Ó nép thuÕ. Thñ tôc hoµn thuÕ tuy ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn, song vÉn chËm vÒ thêi gian ®· Ýt nhiÒu g©y khã kh¨n vÒ vèn cho doanh nghiÖp. Thø t−, ch−a cã thÞ tr−êng vèn – thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c DNV&N ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy tiÕp cËn nguån vèn dµi h¹n tõ thÞ tr−êng nµy. Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng gióp c¸c DNV&N tiÕp cËn ®−îc víi nguån vèn trung vµ dµi h¹n ®ã lµ viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, hiÖn nay míi chØ x©y dùng thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung víi hµng ho¸ lµ chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín; viÖc huy ®éng nguån vèn dµi h¹n cña c¸c DNV&N gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. HÇu hÕt c¸c nguån vèn mµ DNV&N tiÕp cËn hiÖn nay chØ lµ nguån trung h¹n vµ ng¾n h¹n, c¸c DNV&N sÏ khã chñ ®éng viÖc sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, do nguån vèn kh«ng æn ®Þnh. V× vËy rÊt cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn mét thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c DNV&N vµ ®©y sÏ lµ n¬i huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n æn ®Þnh gióp c¸c DNV&N ph¸t triÓn s¶n xuÊt.

(2) Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n DNV&N Thø nhÊt, thiÕu chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cña DNV&N ë n−íc ta hiÖn nay trong viÖc lËp kÕt ho¹ch ®Ó hoµn thiÖn thñ tôc vay vèn ng©n hµng, thuª tµi chÝnh,.... §èi víi hÇu hÕt c¸c DNV&N, kÕ ho¹ch nhiÒu khi chØ lµ dù ®o¸n trong ®Çu, kh«ng thÓ hiÖn ra thµnh b¸o c¸o, dù ¸n; kÕ ho¹ch chØ lµ môc tiªu tæng qu¸t nh− s¶n xuÊt, tiªu thô, lîi nhuËn cã thÓ ®−îc bao nhiªu; vµ nÕu ®¹t ®−îc, th× tho¶ m·n víi nh÷ng g× ®· cã. Thø hai, phÇn lín c¸c DNV&N ®Òu thiÕu vèn ®Ó ®Çu t− ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi trang thiÕt bÞ ®Ó më réng s¶n xuÊt. V× thiÕu vèn, c«ng nghÖ l¹c hËu, s¶n phÈm lµm ra chÊt l−îng kÐm, gi¸ thµnh cao, kh«ng c¹nh tranh ®−îc, tån kho, ®· t¸c ®éng trùc tiÕp lµm t×nh h×nh thiÕu vèn cµng trÇm träng thªm. ThiÕu vèn do c¸c dù ¸n kÐm hiÖu qu¶ kh«ng vay ®−îc vèn tõ c¸c ng©n hµng

31

th−¬ng m¹i, c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông, thiÕu vèn do sö dông ®¬n ®iÖu c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn. Thø ba, nguyªn nh©n trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn viÖc huy ®éng vèn cña DNV&N lµ b¶n th©n hÇu hÕt c¸c DNV&N ch−a cã thãi quen ®i vay vèn ng©n hµng ®Ó kinh doanh mµ th−êng huy ®éng vèn ban ®Çu tõ c¸c nguån phi chÝnh thøc nh− hä hµng, b¹n bÌ vµ nh÷ng ng−êi quen kh¸c. C¸c chñ DNV&N th−êng cho r»ng vay vèn tõ c¸c nguån phi chÝnh thøc nµy th−êng ®¬n gi¶n h¬n vay tõ ng©n hµng do hä kh«ng cÇn ph¶i tµi s¶n thÕ chÊp, kh«ng cÇn ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh, c¸c hÖ thèng rµo c¶n hµnh chÝnh cång kÒnh cña c¸c ng©n hµng.

1.2.2. Nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N 1.2.2.1. §¸nh gi¸ t×nh h×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh trong thêi gian qua a. T×nh h×nh niªm yÕt TÝnh ®Õn nay (7/11/2004), cã 26 lo¹i cæ phiÕu niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 1.273 tû ®ång vµ 188 lo¹i tr¸i phiÕu víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.561,03 tû ®ång (trong ®ã 184 tr¸i phiÕu ChÝnh phñ víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.028,333 tû ®ång; 02 tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®i¹ ph−¬ng víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 375 tû ®ång; 02 lo¹i tr¸i phiÕu do Ng©n hµng ®Çu t− vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ph¸t hµnh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 157,7 tû ®ång). So víi thêi kú ®Çu, khi Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh míi ®i vµo ho¹t ®éng, quy m« cña thÞ tr−êng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, c¸c doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm tham gia niªm yÕt. b. §¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c t¹o hµng cho Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh trong n¨m 2004. Trong n¨m 2004, UBCK ®· cÊp phÐp ®¨ng ký niªm yÕt thªm cho 04 c«ng ty n©ng tæng sè c«ng ty niªm yÕt lªn 26 c«ng ty vµ cÊp chøng nhËn ®¨ng ký ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu cho 04 c«ng ty niªm yÕt vµ 01 chøng chØ Quü ®Çu t− cô thÓ: Mét lµ, cÊp phÐp ®¨ng ký niªm yÕt cho CTCP B«ng B¹ch tuyÕt víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 68,4 tû ®ång; CTCP §¸ Ho¸ An víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 35 tû

32

®ång; CTCP Nhiªn liÖu Sµi gßn víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 17 tû ®ång (hiÖn t¹i cæ phiÕu 3 c«ng ty nµy ®· giao dÞch t¹i TTGDCK HCM); CTCP C¸p treo Nói bµ T©y Ninh-Catour víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 15,985 tû (HiÖn cæ phiÕu cña c«ng ty ch−a giao dÞch t¹i TTGDCKTP.HCM). Hai lµ, cÊp phÐp ®¨ng ký ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ cho CTCP n−íc gi¶i kh¸t Sµi gßn tõ 37,903 tû ®ång lªn 45,4836 tû ®ång; CTCP X©y l¾p b−u ®iÖn tõ 12 tû ®ång lªn 16 tû ®ång; CTCP xuÊt nhËp khÈu Kh¸nh Héi tõ 20,9 tû lªn 31,25 tû; CTCP kho vËn giao nhËn ngo¹i th−¬ng tõ 22 tû ®ång lªn 33 tû ®ång; cÊp phÐp ®¨ng ký ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu th−ëng ®Ó tr¶ cæ tøc trong n¨m 2004 vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu th−ëng cho nh©n viªn tõ n¨m 2005 ®Õn 2008 cña CTCP C¬ ®iÖn L¹nh. Ba lµ, cÊp giÊy phÐp niªm yÕt chøng chØ quü ®Çu t− VF1 víi tæng vèn ®iÒu lÖ lµ 300 tû ®ång. Ngoµi ra, hiÖn nay UBCK ®ang xÐt duyÖt hå s¬ xin ®¨ng ký niªm yÕt cña CTCP Kinh §« víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 50 tû ®ång vµ CTCP Hµng H¶i víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 67,0564 tû ®ång. Nh»m thóc ®Èy viÖc chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi sang CTCP g¾n víi niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, UBCK ®· phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t− xÐt duyÖt hå s¬ chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi thµnh CTCP ®Ó ®−a vµo niªm yÕt. Trong n¨m 2004, UBCK ®· tham gia xÐt duyÖt 12 hå s¬ chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi thµnh CTCP ®Ó ®−a vµo niªm yÕt. UBCK ®· phèi hîp víi Côc TCDN tr×nh Bé tr×nh Thñ t−íng vÒ viÖc thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN g¾n víi niªm yÕt vµ viÖc thùc hiÖn b¸n bít phÇn vèn nhµ n−íc g¾n víi niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. UBCK ®· tham gia víi c¸c ®¬n vÞ trong Bé h−íng dÉn Vinaconex, VietcomBank, B¶o Minh x©y dùng ®Ò ¸n cæ phÇn ho¸ g¾n víi niªm yÕt vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Phèi hîp víi UBND c¸c TØnh, Thµnh tæ chøc c¸c héi nghÞ vµ triÓn khai nhiÒu ®ît tiÕp xóc doanh nghiÖp, tËp huÊn doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c g¾n cæ phÇn ho¸ víi niªm yÕt ë H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, VÜnh Phóc, §· N½ng, TP.HCM. Phèi hîp víi UBND Tp. Hå ChÝ Minh vµ UBND Thµnh phè H¶i phßng triÓn khai ch−¬ng tr×nh phèi hîp hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tæ chøc triÓn khai ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu Quü hç trî ph¸t triÓn, tr¸i phiÕu ®Þa ph−¬ng trªn TTCK theo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®−îc

33

duyÖt. Trong n¨m 2004, TTGDHCM thùc hiÖn 31 ®ît ®Êu thÇu tr¸i phiÕu víi tæng gi¸ trÞ lµ 1937,7 tû ®ång trong ®ã Kho b¹c Nhµ n−íc ph¸t hµnh ®−îc 905,7 tû ®ång (sè ®ît tróng thÇu lµ 15/16 ®ît), Quü Hç trî vµ ph¸t hµnh ®−îc 762 tû ®ång (sè ®ît tróng thÇu lµ 8/16 ®ît), tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng lµ 125 tû ®ång. Nh×n chung ho¹t ®éng ®Êu thÇu tr¸i phiÕu trong n¨m 2004 kh¶ quan h¬n so víi c¸c n¨m tr−íc v× hai nguyªn nh©n chÝnh g©y c¶n trë cho ®Êu thÇu lµ l·i suÊt vµ chi phÝ ®· ®−îc xo¸ bá. HiÖn nay, gÇn nh− kh«ng cßn kho¶ng c¸ch vÒ l·i suÊt vµ phÝ ph¸t hµnh gi÷a c¸c ph−¬ng thøc ph¸t hµnh. Tæ chøc tæng kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn ®iÒu lÖ MÉu ¸p dông cho c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn TTGDCK, trªn c¬ së ®ã cã ®Ò xuÊt h−íng hoµn chØnh quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ c«ng ty cho c¸c c«ng ty niªm yÕt. c. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh Cã thÓ thÊy r»ng, c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n chñ yÕu lµ ®Ó t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cña doanh nghiÖp m×nh mµ ch−a thùc sù coi TTCK nh− mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n hiÖu qu¶. MÆc dï cho ®Õn nay ®· cã gÇn 2.000 DNNN ®−îc CPH hoÆc chuyÓn ®æi së h÷u, song míi chØ cã 26 CTCP cã cæ phiÕu ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng víi tæng gi¸ trÞ theo mÖnh gi¸ lµ 1.273 tû ®ång. Tuy nhiªn, ®Õn nay míi chØ cã Hapaco lµ CTCP duy nhÊt thùc hiÖn ph¸t hµnh thªm mét triÖu cæ phiÕu míi ra c«ng chóng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Ó x©y dùng nhµ m¸y giÊy Kraf víi tæng sè tiÒn thu ®−îc tõ ®ît ph¸t hµnh lµ 32 tû ®ång. Mét sè c«ng ty niªm yÕt kh¸c nh− REE, SACOM, TRIBECO, .... trong thêi gian võa qua ®· ph¸t hµnh cæ phiÕu th−ëng cho c¸c cæ ®«ng hiÖn h÷u mµ nguån lÊy tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i vµ c¸c quü cña c«ng ty. ViÖc ph¸t hµnh nµy kh«ng lµm t¨ng thªm sè l−îng cæ ®«ng cña c«ng ty vµ còng kh«ng lµm t¨ng thªm nguån vèn chñ së h÷u cña CTCP nh−ng l¹i lµm gi¶m quü. Thùc chÊt ®©y chØ lµ h×nh thøc ®iÒu chØnh vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty mµ th«i. Thùc tÕ trªn cho thÊy, thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ph¸t huy ®−îc vai trß lµ kªnh huy ®éng vèn quan träng cho doanh nghiÖp; cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy, nh−ng chñ yÕu lµ do:

34

- C¸c CTCP ®−îc niªm yÕt chñ yÕu lµ c«ng ty míi cæ phÇn ho¸, ®Òu míi ®−îc c¬ cÊu vµ x¸c ®Þnh l¹i vèn nªn trong giai ®o¹n ®Çu th−êng kh«ng cã nhu cÇu huy ®éng thªm vèn. - NhiÒu doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®−îc hÕt lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng hoÆc cßn e ng¹i kiÓm to¸n vµ c«ng bè th«ng tin khi niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. 1.2.2.2. §¸nh gi¸ nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N a. Nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N ChiÕm kho¶ng 90% trong tæng sè 120 ngµn doanh nghiÖp, nhu cÇu ®−îc niªm yÕt cæ phiÕu trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi cña khèi DNV&N lµ rÊt lín. Theo sè liÖu ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cña c¸c DNV&N do Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n thùc hiÖn trong n¨m 2003, trong tæng sè 248 doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra t¹i 6 tØnh thµnh phè trªn c¶ n−íc (trong ®ã riªng Hµ Néi lµ 150 doanh nghiÖp) cã 139 doanh nghiÖp chiÕm kho¶ng 56% ®−îc hái cã ý ®Þnh tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi; con sè 56% suy réng ra ®èi víi kho¶ng h¬n 100 ngµn DNV&N lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, ®èi chiÕu víi ®iÒu kiÖn niªm yÕt theo NghÞ ®Þnh 144 th× sè doanh nghiÖp ®¸p øng ®ñ tiÒu kiÖn niªm yÕt lµ kh«ng nhiÒu.

B¶ng 1.5: Dù kiÕn niªm yÕt ph©n theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp Lo¹i h×nh doanh nghiÖp KÕ ho¹ch niªm yÕt

DNNN CPH

DNNN ®ang CPH

C«ng ty CP

Kh«ng niªm yÕt

Tæng

Tû lÖ

61

40,66%

Tr−íc 31/12/2004

1

0

7

8

5,33%

Tõ 1/1/05- 31/12/05

9

3

15

27

18%

Sau 1/1/06

14

7

33

54

36%

150

100%

Tæng

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

B¶ng 1.5 cho thÊy, trong tæng sè 150 DNV&N ®−îc ®iÒu tra trªn ®Þa bµn Hµ Néi cã 89 doanh nghiÖp cã dù ®Þnh tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, chiÕm 59,3% sè doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra. Tuy nhiªn, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp nµy cã dù ®Þnh niªm yÕt sau 1/1/2006. ChØ cã 8 doanh

35

nghiÖp dù ®Þnh niªm yÕt trong n¨m 2004, chiÕm 5,33% vµ 27 doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt trong n¨m 2005 chiÕm 18%. H¬n n÷a, kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, nÕu chiÕu theo c¸c tiªu chuÈn niªm yÕt dù kiÕn th× kh«ng ph¶i tÊt c¶ trong sè c¸c doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt héi tô ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung. b. Môc ®Ých niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp

B¶ng 1.6: Môc ®Ých niªm yÕt

ChØ tiªu

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi

Tû lÖ

Cã

Kh«ng

T¹o tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu cña c«ng ty

52

17

58,42

Lµm t¨ng thªm uy tÝn vµ qu¶ng b¸ th−¬ng hiÖu cña c«ng ty

81

6

91%

Huy ®éng vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt

81

7

91%

Huy ®éng vèn ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña c«ng ty

24

49

26,96%

49

31

55%

51

38

57,3%

Huy ®éng vèn ®Ó t¨ng sè l−îng vèn l−u ®éng cña c«n ty

50

25

56,18%

Thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi

40

36

44,95%

Môc ®Ých kh¸c

37

25

41,57%

Huy ®éng vèn ®Ó hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña c«ng ty Huy ®éng vèn ®Ó mua s¾m ®æi míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ n−íc ngoµi

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

B¶ng 1.6 cho thÊy, c¸c doanh nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt vµ giao dÞch trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, trong sè c¸c môc ®Ých ®−îc liÖt kª th× cã thÓ thÊy phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cho r»ng viÖc niªm yÕt cña hä trªn thÞ tr−êng nh»m môc tiªu cao nhÊt lµ lµm t¨ng uy tÝn vµ qu¶ng b¸ cho th−¬ng hiÖu cña m×nh. ViÖc huy ®éng vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt còng lµ mét môc tiªu cña nhiÒu doanh nghiÖp víi 91% sè doanh nghiÖp cã ý ®Þnh tham gia niªm yÕt x¸c ®Þnh ®−îc lîi Ých nµy. ViÖc niªm yÕt ®Ó t¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c cæ phiÕu kh«ng

36

ph¶i lµ môc tiªu cao nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp. Cã thÓ lý gi¶i ®iÒu nµy lµ do trong sè doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra sè l−îng c¸c doanh nghiÖp lµ CTCP t− nh©n chiÕm sè l−îng kh¸ cao, chiÕm 62% sè doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra. Sè l−îng cæ ®«ng cña c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cao, sè cæ ®«ng b×nh qu©n cña c¸c doanh nghiÖp nµy chØ vµo kho¶ng 8,9 cæ ®«ng/doanh nhiÖp (®· trõ ®i c¸c doanh nghiÖp cã sè cæ ®«ng qu¸ cao vµ qu¸ thÊp kh«ng tiªu biÓu ra khái mÉu). Víi sè cæ ®«ng nh− vËy, tÝnh ®¹i chóng cña c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cao nªn yªu cÇu vÒ tÝnh thanh kho¶n ®èi víi cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp nµy còng kh«ng cao. c. Nh÷ng lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt

B¶ng 1.7: Lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt

ChØ tiªu

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi Cã

Kh«ng

Kh«ng cã ý kiÕn

Tû lÖ

Cty tiÕp cËn ®−îc víi c¸c kho¶n vay ng©n hµng

45

17

21

50,56%

Cty ®−îc miÔn thuÕ, phÝ nhiÒu h¬n

49

18

19

55%

T¨ng vÞ thÕ c¹nh tranh cña Cty

78

3

7

87,64%

Chøng kho¸n ®−îc giao dÞch dÔ dµng

75

4

11

84,26%

T¹o tÝnh thanh kho¶n

70

4

12

78,65%

C«ng bè th«ng tin vÒ doanh nghiÖp ®−îc ®¸p øng nhanh h¬n

62

8

15

69,66%

§−îc cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n

64

11

11

71,91%

Tªn tuæi h×nh ¶nh t¨ng lªn trong c«ng chóng

75

5

9

84,26%

Tªn, tuæi, h×nh ¶nh ®−îc qu¶ng c¸o miÔn phÝ

63

13

9

70%

Thµnh viªn H§QT n¨ng ®éng h¬n

71

4

12

79,77%

NhËn ®−îc t− vÊn thÝch hîp vÒ niªm yÕt

68

10

7

76,4%

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

37

Còng thèng nhÊt víi kÕt qu¶ ghi nhËn ®−îc ë b¶ng 1.6, c¸c doanh nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi thÕ do viÖc niªm yÕt mang l¹i ®ã lµ: Thø nhÊt, qu¶ng b¸ h×nh ¶nh, th−¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp. B¶ng 1.7, cho thÊy, lîi thÕ mµ c¸c doanh nghiÖp coi träng nhÊt khi ra niªm yÕt lµ nh÷ng lîi thÕ vÒ viÖc tªn tuæi, h×nh ¶nh, th−¬ng hiÖu cña hä ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn khi tham gia niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ qua ®ã vÞ thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ®−îc n©ng cao sau khi niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Víi 84,26% doanh nghiÖp tr¶ lêi cã vÒ vÊn ®Ò nµy cho thÊy, sau khi ®−îc niªm yÕt uy tÝn cña c«ng ty sÏ ®−îc t¨ng lªn víi nhiÒu triÓn väng tèt ®ep, t¹o cho c«ng ty hÊp dÉn h¬n víi c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi n−íc, t¨ng uy tÝn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t−, chñ nî, nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu. Thø hai, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n. Khi chøng kho¸n cña c«ng ty ®−îc niªm yÕt, viÖc GDCK cña c«ng ty sÏ trë lªn dÔ dµng h¬n rÊt nhiÒu; cæ ®«ng cña c«ng ty cã thÓ dÔ dµng chuyÓn ®æi chøng kho¸n thµnh tiÒn mÆt vµ ng−îc l¹i. Thø ba, c«ng t¸c qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, gÇn 80% doanh nghiÖp nhËn thÊy r»ng sau khi niªm yÕt, c¸c thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ sÏ n¨ng ®éng h¬n trong viÖc tæ chøc, qu¶n lý, qua ®ã sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty cao h¬n, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. Thø t−, ®−îc h−ëng c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i. Khi tham gia niªm yÕt, c«ng ty cßn ®−îc nhµ n−íc dµnh cho nhiÒu −u ®·i nh−: ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ®−îc ¸p dung khÊu hao nhanh tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ®−îc hç trî vÒ kiÓm to¸n, t− vÊn. d. Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i cho c¸c doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt

B¶ng 1.8a: Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i ¬

ChØ tiªu

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi Cã

Kh«ng Kh«ng cã ý kiÕn

Cty kh«ng muèn c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh

25

39

18

Cty ph¶i gi¶m c¸c kho¶n vay ng©n hµng

11

56

19

38

Cty ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n

15

52

21

Cty cã thÓ huy ®éng vèn tõ c¸c cæ ®«ng nªn kh«ng cã nhu cÇu

17

46

24

Cæ ®«ng chÊp nhËn giao dÞch trªn thÞ tr−êng kh«ng chÝnh thøc

18

37

28

Cty kh«ng t×m ®−îc c¸c thµnh viªn H§QT ®éc lËp

12

49

24

Quy ®Þnh c«ng bè th«ng tin trªn b¶n c¸o b¹ch

28

35

23

Ph¶i ¸p dông c¸c nguyªn t¾c qu¶n trÞ Cty

21

34

31

Ph¶i ¸p dông MÉu ®iÒu lÖ

20

33

36

Thñ tôc niªm yÕt phøc t¹p

17

32

37

Chi phÝ lËp hå s¬ xin niªm yÕt qu¸ cao

18

30

36

Thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ cña UBCKNN qu¸ dµi

24

44

37

Thµnh viªn H§QT cÇn ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ QTCT

57

18

13

Thµnh viªn H§QT cÇn bæ sung thªm c¸c kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n

62

24

8

Cty kh«ng tiÕp cËn ®−îc víi c¸c cty kiÓm to¸n

22

45

20

Chi phÝ kiÓm to¸n c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh qu¸ lín

31

36

19

Quy m« Cty qu¸ nhá ®Ó trë thµnh cty niªm yÕt

39

35

12

B¶ng 1.8b : Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i

ChØ tiªu

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi Cã

Kh«ng

Kh«ng cã ý kiÕn

Cty kh«ng muèn c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh

28.09%

43.82%

20.22%

Cty ph¶i gi¶m c¸c kho¶n vay ng©n hµng

12.36%

62.92%

21.35%

Cty ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n

16.85%

58.43%

23.60%

Cty cã thÓ huy ®éng vèn tõ c¸c cæ ®«ng nªn kh«ng cã nhu cÇu 19.10%

51.69%

26.97%

Cæ ®«ng chÊp nhËn giao dÞch trªn thÞ tr−êng kh«ng chÝnh thøc 20.22%

41.57%

31.46%

Cty kh«ng t×m ®−îc c¸c thµnh viªn H§QT ®éc lËp

13.48%

55.06%

26.97%

Quy ®Þnh c«ng bè th«ng tin trªn b¶n c¸o b¹ch

31.46%

39.33%

25.84%

39

Ph¶i ¸p dông c¸c nguyªn t¾c qu¶n trÞ c«ng ty

23.60%

38.20%

34.83%

Ph¶i ¸p dông Mét ®iÒu lÖ

22.47%

37.08%

40.45%

Thñ tôc niªm yÕt phøc t¹p

19.10%

35.96%

41.57%

Chi phÝ lËp hå s¬ xin niªm yÕt qu¸ cao

20.22%

33.71%

40.45%

Thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ cña UBCKNN qu¸ dµi

26.97%

49.44%

41.57%

Thµnh viªn H§QT cÇn ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ QTCT

64.04%

20.22%

14.61%

Thµnh viªn H§QT cÇn bæ sung thªm c¸c kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n 69.66%

26.97%

8.99%

Cty kh«ng tiÕp cËn ®−îc víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n

24.72%

50.56%

22.47%

Chi phÝ kiÓm to¸n c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh qu¸ lín

34.83%

40.45%

21.35%

Quy m« cty qu¸ nhá ®Ó trë thµnh cty niªm yÕt

43.82%

39.33%

13.48%

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt, B¶ng 1.8a vµ 1.8b cho thÊy c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn cã rÊt nhiÒu e ng¹i khi tham gia niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, nÕu xem xÐt b¶ng 1.8a chóng ta thÊy, ®èi víi nh÷ng e ng¹i ®−îc ®−a ra trong b¶ng ®iÒu tra th× sè doanh nghiÖp tr¶ lêi “kh«ng” cã tû lÖ lín h¬n sè doanh nghiÖp tr¶ lêi “cã”. B¶ng 1.8b cho thÊy, chØ duy nhÊt cã 2 chØ tiªu lµ “Thµnh viªn H§QT cÇn ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ QTCT cã sè tr¶ lêi cã lµ 64,04% vµ “Thµnh viªn H§QT cÇn bæ sung thªm c¸c kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n cã sè tr¶ lêi cã 69,66% lµ cã sè doanh nghiÖp tr¶ lêi “cã” nhiÒu h¬n sè doanh nhiÖp tr¶ lêi “kh«ng”. §©y lµ hai tiªu chÝ mµ doanh nghiÖp e ng¹i nhÊt khi tham gia niªm yÕt. TiÕp ®Õn lµ 43,82% doanh nghiÖp cho r»ng quy m« cña c«ng ty qu¸ nhá ®Ó cã thÓ trë thµnh mét c«ng ty niªm yÕt còng nh− doanh nghiÖp e ng¹i cho chi phÝ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh qu¸ lín ®èi víi c«ng ty. Sè doanh nghiÖp e ng¹i cho c¸c tiªu chÝ kh¸c nh−: quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin, c«ng ty kh«ng muèn c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c thñ tôc niªm yÕt ... ®Òu chiÕm tû lÖ tõ 12,% ®Õn 30%. ChÝnh v× vËy, sè doanh nghiÖp kh«ng e ng¹i ®èi víi viÖc niªm yÕt chiÕm tõ 30,6% ®Õn 16%. Tuy nhiªn, còng cã tõ 19% ®Õn 5% doanh nghiÖp kh«ng hiÓu vÒ nh÷ng tiªu chÝ nµy. Tuy nhiªn sè liÖu nµy bÞ ¶nh h−ëng nhiÒu khi nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng cã ý ®Þnh niªm yÕt ®· ®−îc lo¹i trõ. Nh÷ng doanh nhiÖp ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c b¶ng 1.8a vµ 1.8b nªu trªn lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm

40

yÕt nªn ch¾c ch¾n hä cã Ýt e ng¹i h¬n c¸c doanh nghiÖp ch−a cã ý ®Þnh niªm yÕt. Sè l−îng c¸c doanh nghiÖp tr¶ lêi vµo môc “kh«ng hiÓu” còng chiÕm kh¸ lín, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng tiªu chÝ liªn quan ®Õn c¸c thñ tôc niªm yÕt, chi phÝ niªm yÕt, qu¶n trÞ c«ng ty vµ viÖc ¸p dông mÉu ®iÒu lÖ ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 07 cña Bé tr−ëng Chñ nhiÖm v¨n phßng ChÝnh phñ. §iÒu nµy cho thÊy c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn kiÕn thøc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn cÇn ph¶i ®−îc thùc hiÖn m¹nh mÏ h¬n n÷a trong thêi gian tíi. T©m lý c¸c doanh nghiÖp e ng¹i khi tham gia niªm yÕt lµ dÔ hiÓu, do quan niÖm vµ hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK cña c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn th¸i ®é c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt dÌ dÆt, lu«n gi÷ th¸i ®é tr«ng chê xem c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt tr−íc nh− thÕ nµo ®Ó cã thÓ tham gia hoÆc kh«ng tham gia. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ do hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ch−a ®−îc tiÕp cËn ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ mét lÜnh vùc míi, nh÷ng th«ng tin vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ®Õn víi c¸c doanh nghiÖp míi chØ qua con ®−êng b¸o chÝ, thêi sù, phim ¶nh... e. Sù hç trî cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt

B¶ng 1.9a: Nh÷ng hç trî cÇn thiÕt

ChØ tiªu

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi Cã

Kh«ng

Kh«ng cã ý kiÕn

DÞch vô t− vÊn tµi chÝnh

73

12

5

DÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n

77

6

6

DÞch vô b¶o l·nh ph¸t hµnh

67

10

10

DÞch vô ®¨ng ký chøng kho¸n

70

5

12

DÞch vô t− vÊn niªm yÕt

77

5

7

DÞch vô t− vÊn ph¸p lý liªn quan ®Õn niªm yÕt

80

7

2

DÞch vô hç trî x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh

55

22

9

DÞch vô t− vÊn vµ ®µo t¹o thµnh viªn H§QT

75

6

5

DÞch vô vÒ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ TTCK

85

2

2

41

B¶ng 1.9b. Nh÷ng hç trî cÇn thiÕt

ChØ tiªu

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi Cã

Kh«ng

Kh«ng cã ý kiÕn

DÞch vô t− vÊn tµi chÝnh

82.02%

13.48%

5.62%

DÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n

86.52%

6.74%

6.74%

DÞch vô b¶o l·nh ph¸t hµnh

75.28%

11.24%

11.24%

DÞch vô ®¨ng ký chøng kho¸n

78.65%

5.62%

13.48%

DÞch vô t− vÊn niªm yÕt

86.52%

5.62%

7.87%

DÞch vô t− vÊn ph¸p lý liªn quan ®Õn niªm yÕt

89.89%

7.87%

2.25%

DÞch vô hç trî x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh

61.80%

24.72%

10.11%

DÞch vô t− vÊn vµ ®µo t¹o thµnh viªn H§QT

84.27%

6.74%

5.62%

DÞch vô vÒ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ TTCK

95.51%

2.25%

2.25%

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

B¶ng 1.9b cho thÊy, cã ®Õn 95,51% doanh nghiÖp ®Òu rÊt cÇn hç trî vÒ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ TTCK, kÕ ®Õn lµ hç trî vÒ c¸c dÞch vô t− vÊn niªm yÕt (86,52%) vµ t− vÊn ph¸p lý vµ c¸c dÞch vô vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n,… Víi nh÷ng yªu cÇu vÒ nh÷ng sù hç trî nªu trªn cµng kh¼ng ®Þnh hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK cña l·nh ®¹o còng nh− c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt h¹n chÕ. Khã kh¨n lín nhÊt mµ c¸c doanh nghiÖp cã dù kiÕn tham gia niªm yÕt lµ ch−a ®−îc ®µo t¹o chuyªn m«n nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ TTCK lµ rÊt quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung còng nh− ®èi víi c¸c c¸n bé l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp nãi riªng cho ®Õn nay ch−a lµm ®−îc nhiÒu. §iÒu ®ã cho thÊy, chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ mét lÜnh vùc cßn rÊt míi t¹i ViÖt Nam. Nhu cÇu ®−îc hç trî ®Ó tham gia niªm yÕt lµ rÊt cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. §Ó cã thÓ ®−a c¸c doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, chóng ta cÇn cã nh÷ng hç trî cho doanh nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt. Quan träng nhÊt vÉn lµ viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn vµ hç trî ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c doanh nghiÖp,

42

gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc còng nh− sù tù tin cÇn thiÕt ®Ó niªm yÕt. 1.2.2.3. §¸nh gi¸ nhËn thøc cña doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt ViÖc ®¸nh gi¸ nhu cÇu niªm yÕt cña c¸c DNV&N ë trªn chØ chñ yÕu dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n cña 248 doanh nghiÖp trong n¨m 2004 trong ®ã tËp trung vµo ®¸nh gi¸ 150 doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Nh−ng kÕt qu¶ còng ®· ®¸nh gi¸ ®−îc vÒ c¬ b¶n sù hîp t¸c, hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cña c¸c DNV&N. Nh÷ng ®¸nh gi¸ cô thÓ: VÒ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp: Sè l−îng c¸c CTCP ®−îc thµnh lËp míi (c¸c CTCP t− nh©n) cã ý ®Þnh niªm yÕt lµ rÊt lín nh−ng kh¶ n¨ng niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cao do ch−a ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ néi. Cã hai yÕu tè quan träng nhÊt lµm cho c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ quy m« vµ tÝnh ®¹i chóng. C¸c DNNN cæ phÇn ho¸ cã lîi thÕ h¬n c¸c CTCP thµnh lËp míi rÊt nhiÒu ë hai tiªu chuÈn nµy. HÇu hÕt c¸c DNNN cæ phÇn ho¸ vµ chuÈn bÞ cæ phÇn ho¸ ®Òu ®¸p øng ®−îc hai tiªu chuÈn nµy. Do vËy, ®Ó t¨ng c−êng hµng ho¸ cho Trung t©m GDCK Hµ néi th× c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ cña c¸c Bé ngµnh cÇn ph¶i ®−îc phèi hîp vµ tiÕn hµnh m¹nh mÏ h¬n. VÒ huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n: HiÖn c¸c doanh nghiÖp vÉn ch−a quan t©m ®Õn viÖc huy ®éng vèn th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu hay liªn doanh víi n−íc ngoµi. Nguån huy ®éng vèn quan träng nhÊt hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp vÉn lµ nguån vay ng©n hµng. VÒ môc ®Ých niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp: KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cho r»ng môc tiªu quan träng nhÊt khi ra niªm yÕt lµ nh»m n©ng cao uy tÝn h×nh ¶nh vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. VÒ lîi thÕ khi niªm yÕt: Lîi thÕ cã ®−îc khi niªm yÕt theo nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp vÉn lµ nh÷ng −u thÕ vÒ h×nh ¶nh vµ uy tÝn cña mét doanh nghiÖp niªm yÕt. Nh÷ng −u ®·i thuÕ theo nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ mét lîi thÕ hay lîi thÕ quan träng. VÒ nh÷ng yÕu tè e ng¹i: C¸c doanh nghiÖp vÉn cßn rÊt nhiÒu e ng¹i ®èi víi viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Nh÷ng e ng¹i lín

43

nhÊt lµ viÖc c¸c thµnh viªn H§QT ch−a cã ®−îc ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n, qu¶n trÞ c«ng ty vµ e ng¹i liªn quan ®Õn quy m« cña c«ng ty. NhiÒu doanh nghiÖp cho biÕt hä e ng¹i quy m« c«ng ty cña hä qu¸ nhá ®Ó cã thÓ tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n. VÒ nh÷ng hç trî cÇn thiÕt: C¸c doanh nghiÖp cÇn nhËn ®−îc nhiÒu hç trî h¬n n÷a ®Ó cã thÓ tham gia niªm yÕt. Trong nh÷ng hç trî nµy th× hç trî vÒ ®µo t¹o, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n, thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ qu¶n trÞ c«ng ty lµ nh÷ng hç trî cÇn thiÕt theo nhËn thøc cña nhiÒu doanh nghiÖp nhÊt. 1.2.2.4. Mét sè tån t¹i, v−íng m¾c cña c¸c DNV&N khi tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi VÒ c«ng bè th«ng tin: Khi niªm yÕt, c«ng ty b¾t buéc ph¶i kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, thùc hiÖn nghÜa vô c«ng bè th«ng tin vµ liªn tôc ph¶i ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn vÒ niªm yÕt. §©y lµ khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c DNV&N. C¸c c«ng ty ®Òu cã chung t©m lý lo ng¹i rñi ro khi niªm yÕt, kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin réng r·i vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, kh«ng muèn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m còng nh− chØnh söa ®iÒu lÖ c«ng ty. VÒ nhËn thøc vai trß vµ lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n: ViÖc triÓn khai thÞ tr−êng chøng kho¸n ë n−íc ta nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng rÊt míi mÎ. C«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¸n triÖt chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, cËp nhËp th«ng tin, phæ biÕn c¸c néi dung liªn quan ®Õn CTCP vµ thùc hiÖn niªm yÕt chøng kho¸n ch−a ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn, s©u réng. L·nh ®¹o doanh nghiÖp còng nh− c¸c cæ ®«ng cña doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vai trß, sù cÇn thiÕt, lîi Ých cña doanh nghiÖp khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Mét sè c«ng ty (nh− Cæ phÇn DÖt 10-10, Cæ phÇn Hasinco) cho biÕt Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban Gi¸m ®èc c«ng ty nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt, nh−ng viÖc ®−a doanh nghiÖp ra niªm yÕt cßn gÆp khã kh¨n v× vÊn ®Ò nµy ph¶i do §¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh, trong khi ®a phÇn c¸c cæ ®«ng cã hiÓu biÕt h¹n chÕ vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n, ch−a thÊy ®−îc vai trß còng nh− nh÷ng lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ cña cæ ®«ng khi tham gia niªm yÕt. VÒ vÊn ®Ò tû lÖ cæ phÇn ra c«ng chóng: theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 144/2003/N§-CP ngµy 28/11/2003 cña ChÝnh phñ mét trong c¸c ®iÒu kiÖn

44

niªm yÕt chøng kho¸n lµ cã " tèi thiÓu 20% vèn cæ phÇn cña Cty do Ýt nhÊt 50 cæ ®«ng ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh n¨m gi÷ ". Tuy nhiªn, hiÖn nay c¸c Cty cæ phÇn, ®Æc biÖt lµ c¸c CTCP cã quy m« vèn võa vµ nhá cã sè l−îng cæ ®«ng bªn ngoµi tham gia gãp vèn rÊt Ýt, ch−a ®ñ 20% ra bªn ngoµi, thËm chÝ nhiÒu doanh nghiÖp chØ cã cæ ®«ng lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty do cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp nh−: CTCP dÖt 10-10; CTCP §Çu t− x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Nam Th¾ng; CTCP giÇy Hµ néi; CTCP th−¬ng m¹i ®Çu t− Long biªn; CTCP d−îc phÈm Hµ Néi; CTCP Nhùa Hµm rång; CTCP d−îc phÈm thiÕt bÞ y tÕ Hµ Néi....MÆt kh¸c, cã c«ng ty ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia niªm yÕt nh−ng cæ phiÕu do cæ ®«ng n¾m gi÷ ®Òu lµ cæ phiÕu −u ®·i. Theo NghÞ ®Þnh sè 64/2002/N§-CP ngµy 19/6/2002 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn DNNN thµnh CTCP th× sè cæ phiÕu −u ®·i nµy kh«ng ®−îc giao dÞch trong thêi gian 3 n¨m, kÓ tõ ngµy c«ng ty ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp nªn kh«ng thÓ giao dÞch vµ niªm yÕt cæ phiÕu (CTCP d−îc phÈm thiÕt bÞ y tÕ Hµ Néi). VÒ quy m« vèn cña doanh nghiÖp: NhiÒu CTCP cã sè vèn ®iÒu lÖ thÊp, ch−a cã c¸c nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc cã tiÒm n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tham gia cæ phÇn, ch−a t¸ch biÖt gi÷a së h÷u vµ qu¶n lý doanh nghiÖp, nhiÒu doanh nghiÖp ch−a cã chiÕn l−îc kinh doanh dµi h¹n, thùc hiÖn ®Çu t− më réng s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. Qua kh¶o s¸t thÊy r»ng chñ yÕu lµ c¸c DNV&N, ch−a thÊy râ ®−îc sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t−, t¨ng tÝnh c¹nh tranh vµ më réng c¬ héi kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong ®ã, kh«ng Ýt doanh nghiÖp cã t©m lý hµi lßng víi kÕt qu¶ kinh doanh hiÖn cã, ch−a muèn ®Çu t− më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp v× cßn lo ng¹i vÒ rñi ro trong ®Çu t−, c«ng t¸c xóc tiÕn th−¬ng m¹i më réng thÞ tr−êng kinh doanh cña doanh nghiÖp cßn nhiÒu bÊt cËp . Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ch−a cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt vµ huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n. VÒ kÕt qu¶ kinh doanh: NhiÒu CTCP sau khi cæ phÇn ho¸ cã kÕt qu¶ ho¹t ®éng ch−a cao, tû lÖ tr¶ cæ tøc thÊp, v× vËy doanh nghiÖp chê c¶i thiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh råi míi niªm yÕt nh»m n©ng cao h×nh ¶nh cña m×nh khi ra niªm yÕt. ThËm chÝ, mét sè doanh nghiÖp tuy cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt nh−ng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã l·i nªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt.

45

VÊn ®Ò qu¶n trÞ c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp: Bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, lo ng¹i vÒ c¬ cÊu cæ ®«ng thay ®æi sÏ dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh CTCP sau khi niªm yÕt. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, c¸c C«ng ty sau khi niªm yÕt hµng n¨m ph¶i bÇu l¹i 1/3 sè thµnh viªn H§QT. Do ®ã l·nh ®¹o doanh nghiÖp ch−a muèn tham gia do ¶nh h−ëng ®Õn quyÒn lîi vµ chøc vô cña m×nh trong C«ng ty. VÒ phÝa cæ ®«ng, do ch−a hiÓu râ vÒ quyÒn h¹n cña cæ ®«ng nªn ch−a cã c¬ chÕ gi¸m s¸t, g©y søc Ðp víi bé m¸y l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®Ó ®−a vÊn ®Ò niªm yÕt ra ®¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh. VÒ c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ, hç trî phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn: HiÖn nay, ch−a cã mét c¬ chÕ cô thÓ, ®ång bé vÒ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp, hç trî vÒ kinh phÝ t− vÊn, kiÓm to¸n,… ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.

46

Ch−¬ng 2 Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy c¸c DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n

Nh− phÇn trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP cho nÒn kinh tÕ, DNV&N ë n−íc ta hiÖn nay cã mét vai trß to lín trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Víi quy m« vèn kh«ng nhiÒu, c¸c DNV&N rÊt n¨ng ®éng, thÝch øng nhanh víi c¬ chÕ thÞ tr−êng, thu hót ®−îc nguån lao ®éng ®¸ng kÓ cña x· héi. Tuy nhiªn, hiÖn nay chóng ta gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc ®èi víi viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c DNV&N; nh÷ng khã kh¨n nµy xuÊt ph¸t tõ c¶ hai phÝa lµ nhµ n−íc vµ b¶n th©n doanh nghiÖp:

VÒ phÝa nhµ n−íc Mét lµ, c«ng t¸c ®µo t¹o qu¶n trÞ kinh doanh, trong ®ã cã ®µo t¹o vÒ lËp chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh, kÕ to¸n,... cßn nhá vÒ quy m« víi néi dung ch−a hoµn toµn ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu cña doanh nghiÖp. Hai lµ, c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch−a thùc sù t¹o ra m«i tr−êng kinh doanh b×nh ®¼ng, c¹nh tranh lµnh m¹nh; ch−a khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong ®ã cã DNV&N c«ng khai, minh b¹ch vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh. C¸c chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi c¸c DNV&N cßn Ýt so víi nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Ba lµ, chÝnh s¸ch vÒ thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cßn nhiÒu ®iÓm ch−a phï hîp, ch−a cô thÓ víi m« h×nh DNV&N dÉn ®Õn nhiÒu doanh nghiÖp lîi dông trèn thuÕ, ®ßi hoµn thuÕ GTGD.

47

Bèn lµ, c¬ së h¹ tÇng, nhÊt lµ ®−êng giao th«ng, cung cÊp ®iÖn vµ c¸c dÞch vô c«ng Ých kh¸c yÕu kÐm, møc ®é s¶n xuÊt hµng hãa ch−a ph¸t triÓn.

N¨m lµ, c ¸c lo¹i dÞch vô hç trî cho trong c«ng t¸c thèng kª, lËp d÷ liÖu, dù ®o¸n vµ dù b¸o cña c¶ nÒn kinh tÕ, c«ng t¸c cung cÊp th«ng tin, v.v... cßn yÕu vµ thiÕu; ®éi ngò cung øng dÞch vô t− vÊn lËp dù ¸n, chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cßn qu¸ nhá, n¨ng lùc ch−a cao, gi¸ c¶ cao ch−a t−¬ng xøng víi chÊt l−îng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ®¹i ®a sè doanh nghiÖp. Thªm vµo ®ã, víi lèi qu¶n lý theo kinh nghiÖm chñ nghÜa ®ang chi phèi, nhu cÇu sö dông dÞch vô t− vÊn nãi chung, t− vÊn qu¶n trÞ, t− vÊn chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh nãi riªng ch−a cao. C¸c quy ®Þnh kh¾t khe, bÊt hîp lý vÒ chi phÝ hîp lý, hîp lÖ còng lµ yÕu tè h¹n chÕ nhu cÇu sö dông dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp.

VÒ phÝa doanh nghiÖp Mét lµ, c«ng t¸c ghi chÐp, cËp nhËt, l−u tr÷ sæ s¸ch cña c«ng ty cßn yÕu, ch−a ®óng víi yªu cÇu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c doanh nghiÖp ®Òu ®· cè g¾ng ghi chÐp, cËp nhËt sæ s¸ch kÕ to¸n, lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n trÞ néi bé. Tuy vËy, hiÖn t−îng “2 lo¹i sæ s¸ch kÕ to¸n” vÉn ch−a gi¶m; viÖc lËp sæ s¸ch kÕ to¸n vÉn chñ yÕu ®Ó "®èi phã" víi c¬ quan thu thuÕ; ch−a ph¶i ®Ó theo dâi phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp, ch−a ph¶i ®Ó "c«ng khai hãa" gióp nh÷ng ai cã quan t©m ®Òu cã thÓ hiÓu ®óng vµ ®ñ vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh c«ng ty, vÒ c¸c ®iÓm m¹nh, yÕu cña c«ng ty, v.v... Hai lµ, trong chi tiªu cña doanh nghiÖp, nhiÒu DNV&N ch−a ph©n biÖt râ gi÷a chi tiªu cña doanh nghiÖp vµ chi tiªu cña gia ®×nh ng−êi chñ vµ ng−êi qu¶n lý doanh nghiÖp, ch−a ph©n biÖt ®−îc thu nhËp d−íi h×nh thøc tiÒn c«ng, tiÒn l−¬ng cña ng−êi chñ vµ lîi nhuËn. Ba lµ, ®¹i ®a sè chñ doanh nghiÖp vµ ng−êi qu¶n lý ch−a hiÓu ®−îc gi¸ trÞ vµ tÇm quan träng cña qu¶n trÞ minh b¹ch ®èi víi sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Hä ch−a nhËn thøc ®−îc nh÷ng bÊt lîi tiÒm Èn cña qu¶n lý kh«ng minh b¹ch ®èi víi ph¸t triÓn vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh; ch−a cã nhu cÇu néi t¹i vÒ c¶i thiÖn vµ n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n trÞ néi bé. Bëi v×, quan nÞªm chung kh¸ phæ biÕn lµ

48

doanh nghiÖp cµng c«ng khai hãa, cµng minh b¹ch trong qu¶n lý tµi chÝnh, th× cµng chÞu thiÖt thßi h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Sù kÐm minh b¹ch vµ phi chÝnh thøc trong qu¶n trÞ kh«ng gióp gi¶m g¸nh nÆng hµnh chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp. Tr¸i l¹i, doanh nghiÖp cµng ho¹t ®éng phi chÝnh thøc, cµng ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian qu¶n lý ®Ó ®èi phã nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, vµ tû lÖ chi phÝ “phong b×” cµng lín. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp nµy bÞ gi¶m kh¶ n¨ng ký kÕt c¸c hîp ®éng chÝnh thøc cã quy m« lín; chi phÝ kh«ng chÝnh thøc lo¹i nµy ®Æc biÖt lín khi xóc tiÕn c¸c giao dÞch cã liªn quan ®Õn yÕu tæ n−íc ngoµi. VÝ dô, nh÷ng doanh nghiÖp Ýt sö dông ng©n hµng ®Ó giao dÞch, th× khã cã thÓ xuÊt khÈu ®−îc ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi. MÆt kh¸c, l−îng vèn lín ®ang n»m trong d©n c− vµ c¸c nhµ ®Çu t− ®ang h−íng nguån vèn cña m×nh ®Çu t− vµo thÞ tr−êng tù do, mua b¸n cæ phiÕu cña c¸c DNV&N, thÞ tr−êng nµy ®ang n»m ngoµi quü ®¹o qu¶n lý cña nhµ n−íc. Ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng tù do hiÖn t¹i còng nh− vÒ l©u dµi sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chÝnh thøc, g©y bÊt b×nh ®¼ng trong viÖc mua b¸n cæ phiÕu cña c¸c nhµ ®Çu t− tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, thÞ tr−êng ®Çu t− kh«ng cã luËt lÖ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng−êi ®Çu t− vµ hÖ qu¶ tÊt yÕu lµ kh«ng ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh, æn ®Þnh cña hÖ thèng thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung. ViÖc ®−a c¸c DNV&N tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n mét mÆt gióp c¸c DNV&N dÔ dµng h¬n trong viÖc tiÕp cËn ®−îc víi nguån vèn trung vµ dµi h¹n, t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n, n©ng cao uy tÝn, h×nh ¶nh còng nh− n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh c«ng ty; mÆt kh¸c gióp nhµ n−íc dÔ dµng h¬n trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy, sau h¬n 4 n¨m thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh thÞ tr−êng ®· thu hót ®−îc sù quan t©m cña ®«ng ®¶o c«ng chóng ®Çu t− trong n−íc. Tuy nhiªn l−îng hµng ho¸ cßn Ýt (hiÖn nay cã 26 lo¹i cæ phiÕu) vµ chiÕm tû träng t−¬ng ®èi nhá so víi tæng l−îng hµng ho¸ ®ang l−u hµnh trªn thÞ tr−êng, ch−a t−¬ng xøng víi quy m« nÒn kinh tÕ. Mét trong nhiÒu nguyªn nh©n lµ phÇn lín c¸c c«ng ty ph¸t hµnh ch−a ®¸p øng ®−îc tiªu chuÈn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng nµy. Còng gièng nh− niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ néi còng yªu cÇu doanh nghiÖp b¾t buéc ph¶i kiÓm to¸n, c«ng khai t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt

49

kinh doanh cña m×nh qua ®ã sÏ gãp phÇn n©ng cao tÝnh c«ng khai, c«ng b»ng, minh b¹ch ®èi víi ho¹t ®éng cña c«ng ty. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy viÖc thóc ®Èy doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ nhu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi Nhµ n−íc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o chÝnh s¸ch qu¶n lý, gi¸m s¸t ®−îc hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng nhÊt. 2.2. §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNV&N cña nhµ n−íc

2.2.1. C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn Trong ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp nhÊt lµ DNV&N, cÇn sö dông nhiÒu lo¹i dÞch vô d−íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh− x©y dùng chiÕn l−îc, kÕ ho¹ch kinh doanh, nghiªn cøu thÞ tr−êng, thiÕt kÕ s¶n phÈm, t×m kiÕm, lùa chän vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, cung cÊp th«ng tin, ®µo t¹o vµ t− vÊn qu¶n lý, t− vÊn vÒ thuÕ, kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n, t×m kiÕm vµ lùa chän nguån cÊp vèn, qu¶n lý chÊt l−îng s¶n phÈm, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, v.v... Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ, c¸c bé ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng ®· cã hç trî doanh nghiÖp mét sè dÞch vô nh− cung cÊp th«ng tin, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, ®µo t¹o, hç trî vèn, v.v... NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 2001 ®· quy ®Þnh thùc hiÖn 5 ch−¬ng tr×nh hç trî DNV&N. Theo NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001, sù ph¸t triÓn DNV&N lµ mét nhiÖm vô quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Nhµ n−íc khuyÕn khÝch vµ t¹o thuËn lîi cho DNV&N ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ph¸t triÓn khoa häc – c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc, më réng c¸c mèi liªn kÕt víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng; ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho ng−êi lao ®éng. C¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cô thÓ cña ngµnh, ®Þa ph−¬ng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ch−¬ng tr×nh trî gióp cã thÓ linh ho¹t ¸p dông ®ång thêi c¶ hai chØ tiªu vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai chØ tiªu nãi trªn.

50

Ch−¬ng tr×nh trî gióp Ch−¬ng tr×nh trî gióp DNV&N cña Nhµ n−íc lµ ch−¬ng tr×nh môc tiªu dµnh cho DNV&N, c¨n cø vµo ®Þnh h−íng −u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa bµn cÇn khuyÕn khÝch. Ch−¬ng tr×nh trî gióp nµy ®−îc bè trÝ trong kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m do Thñ t−íng ChÝnh phñ hoÆc Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng quyÕt ®Þnh. Ch−¬ng tr×nh trî gióp gåm: môc tiªu, ®èi t−îng DNV&N cô thÓ theo ngµnh nghÒ, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng, néi dung trî gióp, nguån lùc, kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, tæ chøc thùc hiÖn. Chó träng −u tiªn ch−¬ng tr×nh trî gióp c¸c DNV&N do doanh nh©n n÷ qu¶n lý.

KhuyÕn khÝch ®Çu t− ChÝnh phñ trî gióp ®Çu t− th«ng qua biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh, tÝn dông, ¸p dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c DNV&N ®Çu t− vµo mét sè ngµnh nghÒ, bao gåm ngµnh nghÒ truyÒn thèng vµ t¹i c¸c ®Þa bµn cÇn khuyÕn khÝch. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp vµ thÓ nh©n gãp vèn ®Çu t− vµo c¸c DNV&N.

Thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông DNV&N Thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông DNV&N ®Ó b¶o l·nh cho c¸c DNV&N khi kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông.

MÆt b»ng s¶n xuÊt DNV&N ®−îc h−ëng c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i trong viÖc thuª ®Êt, chuyÓn nh−îng, thÕ chÊp vµ c¸c quyÒn kh¸c vÒ sö dông ®Êt ®ai theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

ThÞ tr−êng vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh - C¸c Bé, ngµnh, ñy ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng chØ ®¹o, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DNV&N tiÕp cËn c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, gi¸ c¶ hµng ho¸, trî gióp DNV&N më réng thÞ tr−êng, tiªu thô s¶n phÈm.

51

- C¸c ®Þa ph−¬ng trî gióp viÖc tr−ng bµy, giíi thiÖu, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng cña c¸c DNV&N, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr−êng. - ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c DNV&N tham gia cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô theo kÕ ho¹ch mua s¾m b»ng nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc; c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng cã kÕ ho¹ch −u tiªn ®Æt hµng vµ c¸c ®¬n hµng theo h¹n ng¹ch ph©n bæ cho c¸c DNV&N s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô b¶o ®¶m chÊt l−îng vµ ®¸p øng yªu cÇu. - ChÝnh phñ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc ®Çu t− vµo linh vùc c«ng nghiÖp, t¨ng c−êng sù liªn kÕt gi÷a c¸c DNV&N víi doanh nghiÖp kh¸c vÒ hîp t¸c s¶n xuÊt s¶n phÈm, s¶n xuÊt linh kiÖn, phô kiÖn, phô tïng, nhËn thÇu x©y dùng..., nh»m thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ, më réng thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DNV&N. - Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh trî gióp, ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm hµng ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.

VÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu - Nhµ n−íc khuyÕn khÝch DNV&N t¨ng c−êng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNV&N liªn kÕt hîp t¸c víi n−íc ngoµi, më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô. Th«ng qua ch−¬ng tr×nh trî gióp xóc tiÕn xuÊt khÈu, trî gióp mét phÇn chi phÝ cho DNV&N kh¶o s¸t, häc tËp, trao ®æi hîp t¸c vµ tham dù héi chî, triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m hiÓu thÞ tr−êng ë n−íc ngoµi. Chi phÝ trî gióp ®−îc bè trÝ trong Quü hç trî xuÊt khÈu. - C¸c Bé, ngµnh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c DNV&N tham gia c¸c ch−¬ng tr×nh xuÊt khÈu cña Nhµ n−íc.

VÒ th«ng tin, t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc - ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh vµ ñy ban nh©n d©n ®Þa ph−¬ng cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt qua c¸c Ên phÈm vµ qua m¹ng internet cho c¸c DNV&N, th«ng qua Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (Côc Ph¸t triÓn DNV&N) phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan vµ c¸c tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp trî gióp DNV&N.

52

- ChÝnh phñ trî gióp kinh phÝ ®Ó t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho DNV&N th«ng qua ch−¬ng tr×nh trî gióp ®µo t¹o. Kinh phÝ trî gióp vÒ ®µo t¹o ®−îc bè trÝ tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. - ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n−íc trî gióp c¸c DNV&N trong viÖc cung cÊp th«ng tin, t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. - ChÝnh phñ khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp c¸c "v−ên −¬m DNV&N" ®Ó h−íng dÉn, ®µo t¹o doanh nh©n trong b−íc ®Çu thµnh lËp doanh nghiÖp.

2.2.2. KÕt luËn chung vÒ t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch Trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNV&N ®· gãp phÇn lµm t¨ng vÒ quy m« vµ khèi l−îng doanh nghiÖp lªn rÊt lín; c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc ®èi víi DNV&N ®· ®· tõng b−íc c¶i thiÖn h¬n vÒ m«i tr−êng kinh doanh vµ t¨ng c−êng sù b×nh ®¼ng víi nh÷ng khu vùc kinh tÕ kh¸c. C¬ héi kinh doanh cña c¸c DNV&N còng ®−îc më réng nhê sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch. C¸c chÝnh s¸ch cã t¸c dông râ nÐt nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DNV&N lµ khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc, chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông vµ LuËt doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch nµy nh×nh nhËn kh«ng ®−îc thèng nhÊt gi÷a giíi doanh nghiÖp vµ nh÷ng nhµ lµm chÝnh s¸ch. §iÒu nµy cho thÊy môc tiªu cña chÝnh s¸ch cã thÓ rÊt tèt nh−ng t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ®«i khi kh«ng ®−îc nh− mong muèn do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch. H¬n n÷a, mçi chÝnh s¸ch cã môc tiªu riªng vµ ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã mét t¸c dông khi t¸c ®éng vµo yÕu tè ph¸t triÓn DNV&N; kh«ng cã mét chÝnh s¸ch nµo t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c yÕu tè ph¸t triÓn DNV&N. T¸c ®éng cô thÓ cña tõng chÝnh s¸ch cã thÓ kÕt luËn nh− sau: - LuËt doanh nghiÖp (Quèc héi Kho¸ X kú häp thø 5 th«ng qua ngµy 12/6/2004) vµ chÝnh s¸ch ®Çu t− trong n−íc cã t¸c dông lín nhÊt trong viÖc n©ng cao sè l−îng c¸c DNV&N trong nÒn kinh tÕ. - ChÝnh s¸ch tÝn dông cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn viÖc t¨ng vèn cho c¸c DNV&N trong khi chÝnh s¸ch ®æi míi DNNN gÇn nh− cã t¸c ®éng rÊt Ýt trong c¸c môc tiªu nµy. - ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc coi lµ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ nhÊt trong viÖc më réng vµ t¨ng c¬ héi kinh doanh cho c¸c DNV&N, cßn LuËt doanh nghiÖp th× ®−îc thõa nhËn lµ cã ®ãng gãp lín nhÊt cho viÖc

53

t¨ng sù b×nh ®¼ng cña c¸c DNV&N víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ. - C¸c chÝnh s¸ch ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn néi dung t¨ng c−êng sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ më réng c¬ héi kinh doanh cho DNV&N; do ®ã, c¬ héi kinh doanh cho khu vùc t− nh©n ®· ®−îc c¶ doanh nghiÖp vµ c¸n bé nhµ n−íc thõa nhËn lµ më réng rÊt nhiÒu so víi thêi gian tr−íc ®©y. - ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®−îc ®¸nh gi¸ cã t¸c dông rÊt Ýt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DNV&N, ®Æc biÖt trªn khÝa c¹nh gióp doanh nghiÖp c¶i thiÖn c¸c khã kh¨n vÒ ®Þa bµn kinh doanh còng nh− c¸c khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t−. §èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n, cã thÓ thÊy, chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ mét lÜnh vùc cßn rÊt míi t¹i ViÖt Nam. Nhu cÇu ®−îc hç trî ®Ó tham gia niªm yÕt lµ rÊt cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Do vËy ®Ó cã thÓ ®−a c¸c doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, chóng ta cÇn cã nh÷ng hç trî cho doanh nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt nh− miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn, phæ biÕn vµ hç trî ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c doanh nghiÖp, gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc còng nh− sù tù tin cÇn thiÕt ®Ó niªm yÕt. 2.3. Thùc tr¹ng C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua vµ hiÖn nay

2.3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thuÕ Cïng víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch thuÕ ®· cã nhiÒu bæ sung, söa ®æi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong tõng thêi kú nhÊt ®inh. Néi dung ®æi míi chÝnh s¸ch thuÕ bao gåm: ChuyÓn tõ hÖ thèng thu quèc doanh sang hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµm cho thuÕ thùc sù lµ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Trªn tinh thÇn ®ã, tõ n¨m 1990 ®Õn nay nhµ n−íc ®· ban hµnh mét lo¹t c¸c LuËt thuÕ; ®Æc biÖt lµ gÇn ®©y, Quèc héi ®· ban hµnh LuËt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thay LuËt thuÕ doanh thu, thuÕ lîi tøc tr−íc ®©y. Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, thuÕ GTGD vµ thuÕ Thu nhËp ®· nhiÒu lÇn ®−îc ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn theo h−íng ®¬n gi¶n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®èi t−îng nép thuÕ thùc hiÖn tèt nghÜa vô vµ

54

tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c DNV&N. ViÖc gi¶m sè l−îng thuÕ suÊt, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ, kª khai thuÕ ®Ó ng¨n ngõa t×nh tr¹ng trèn, tr¸nh thuÕ; tõng b−íc gi¶m møc thuÕ suÊt g¾n liÒn víi viÖc më réng ph¹m vi, ®èi t−îng nép thuÕ vµ ®èi t−îng chÞu thuÕ ®Ó t¨ng sè thu tuyÖt ®èi hµng n¨m cho NSNN nh−ng vÉn duy tr× tû lÖ thu NSNN so víi GDP. Míi ®©y, trong n¨m 2003 vµ 2004, Nhµ n−íc ®· ban hµnh mét lo¹t c¸c v¨n b¶n vÒ thuÕ nh−: - LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sè 09/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/6/2003. - NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP ngµy 10/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - NghÞ ®Þnh sè 152/2004/N§-CP ngµy 6/8/2004 cña ChÝnh phñ vÒ söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Th«ng t− 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé Tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Th«ng t− sè 120/2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ quy ®Þnh chi tiÕt luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20/10/2004 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong lÜnh vùc chøng kho¸n. C¸c chÝnh s¸ch thuÕ nµy ®· ph¸t huy ®−îc vai trß to lín trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, bÊt cËp nh−: Thø nhÊt, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ viÖc thùc hiÖn nép thuÕ ch−a râ rµng, nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, nÆng vÒ c¬ chÕ thu, ch−a cã c¬ chÕ ®éng viªn

55

nu«i d−ìng c¸c nguån thu. Møc thuÕ xuÊt hiÖn nay vÉn cßn cao (thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 28%) vµ nhiÒu kho¶n thu ngoµi thuÕ. ChÝnh s¸ch thuÕ ch−a thÓ hiÖn quyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ mµ chØ nhÊn m¹nh ®Õn c¸c nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ. ChÕ ®é ®èi víi c¸n bé thuÕ cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, vÉn cßn t×nh tr¹ng giao kho¸n møc thuÕ ph¶i thu trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Thø hai, tÝnh c«ng b»ng cña hÖ thèng thuÕ ch−a cao, cßn cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ch−a thùc sù t¹o lËp m«i tr−êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. C¸c chinh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ th−êng ®−îc tËp trung vµo thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi h¬n lµ khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc. Thø ba, nhiÒu quy ®Þnh cßn r−êm rµ, r¾c rèi, ®Æc biÖt lµ c¸c thñ tôc vµ thêi gian hoµn thuÕ GTGT ch−a phï hîp víi tõng ®èi t−îng kinh doanh vµ g©y khã kh¨n cho nhiÒu DNV&N v× ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµ kh¸c nhau.

ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng ThÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam míi ra ®êi rÊt cÇn sù quan t©m tõ phÝa nhµ n−íc vÒ nhiÒu mÆt, trong ®ã chÝnh s¸ch thuÕ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng ®Ó khuyÕn khÝch, t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, LuËt ThuÕ thu nhËp doanh còng nh− c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ khi thùc hiÖn LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp míi chØ h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh mµ nhµ n−íc khuyÕn khÝch ®Çu t−, kh«ng bao gåm −u ®·i ®èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n, viÖc −u ®·i ®èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n tr−íc ®©y ®−îc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-TTg ngµy 27/3/2000 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc t¹m thêi vÒ h−íng dÉn nh÷ng −u ®·i ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt. Tuy nhiªn, quyÕt ®Þnh nµy ®· hÕt hiÖu lùc. Míi ®©y, ngµy 20/10/2004, Bé Tµi chÝnh ban hµnh Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC vÒ h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thuÕ thu nhËp ®èi víi linh vùc chøng kho¸n. Theo tinh thÇn cña v¨n b¶n nµy, c¸c ®èi t−îng ®−îc h−ëng −u ®·i vÒ thuÕ bao gåm: c¸c c«ng ty chøng kh¸n, c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t− chøng kho¸n, ng©n hµng l−u ký; tæ chøc, c¸ nh©n trong n−íc vµ n−íc ngoµi ®Çu t− chøng kho¸n t¹i

56

ViÖt Nam, Quü ®Çu t− chøng kho¸n. Theo ®ã c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng ty qu¶n lý quü míi thµnh lËp ®−îc miÔn thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong thêi gian 02 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ vµ gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong 03 n¨m tiÕp theo vµ t¹m thêi ch−a thu thuÕ thu nhËp ®èi víi ca nh©n tham gia ®Çu t− chøng kho¸n. Nh−ng Th«ng t− 100, kh«ng ®iÒu chØnh ®èi víi c¸c tæ chøc niªm yÕt chøng kho¸n mµ hiÖn nay c¸c tæ chøc nµy ®−îc h−ëng −u ®·i t¹m thêi vÒ thuÕ theo c«ng v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh vÒ t¹m thêi h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c tæ chøc niªm yÕt. Theo ®ã, ngoµi c¸c −u ®·i hiÖn hµnh nh− −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi DNNN cæ phÇn ho¸, CTCP míi thµnh lËp; c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n ®−îc gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong hai n¨m kÓ tõ khi niªm yÕt chøng kho¸n lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK. Cã thÓ nãi, møc −u ®·i nh− vËy lµ cßn thÊp, ch−a thùc sù khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. ViÖc −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK ®−îc xö lý theo nguyªn t¾c “céng dån”. NÕu n¨m miÔn thuÕ theo LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trïng víi n¨m miÔn thuÕ theo c«ng v¨n 11924 th× c«ng ty sÏ ®−îc h−ëng 2 n¨m miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. NÕu trong n¨m võa ®−îc gi¶m thuÕ 50% theo LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp võa ®−îc gi¶m thuÕ 50% theo c«ng v¨n 11924 th× c«ng ty ®−îc h−ëng mét n¨m miÔn thuÕ. ¦u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã hiÖu lùc ¸p dông khi c«ng ty cã chøng kho¸n niªm yÕt lÇn ®Çu nh−ng b¾t ®Çu tÝnh kÓ tõ n¨m cã thu nhËp chÞu thuÕ. §èi víi c¸c DNV&N, trong ®ît tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi n¨m 2004 cho thÊy, phÇn lín c¸c DNV&N (quy m« vèn tõ 5-30 tû) cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt ®Òu lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶, lîi nhuËn nhiÒu, nhu cÇu vèn lµ rÊt lín. ViÖc ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ vÊn ®Ò quan t©m rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy. Tuy nhiªn, trong th«ng b¸o sè 197/TB-BTC ngµy 2/11/2004, kÕt luËn cña l·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh vÒ ph−¬ng ¸n ho¹t ®éng ban ®Çu cña Trung t©m GDCK Hµ Néi l¹i quy ®Þnh “c¸c doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh th× ®−îc ®¨ng ký giao dÞch t¹i

57

Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ kh«ng ®−îc h−ëng c¸c −u ®·i nh− ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt”. Theo chóng t«i, viÖc quy ®Þnh nh− vËy lµ ch−a hîp lý, ch−a thùc sù khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. NÕu chiÕu theo ®iÒu kiÖn niªm yÕt quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 144/2003/N§CP ngµy 28/11/2003 cña ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n (vèn ®iÒu lÖ trªn 5 tû ®ång, ho¹t ®éng kinh doanh 02 n¨m liÒn kÒ cã l·i) th× phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ kh«ng ®−îc h−ëng −u ®·i vÒ thuÕ, ®iÒu nµy sÏ kh«ng khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n, qua ®ã sÏ rÊt khã ®Ó thùc thùc hiÖn ®−îc muc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· ®−îc chÝnh phñ phª duyÖt.

2.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn §Ó tiÕp tôc hç trî, gióp ®ì doanh nghiÖp th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ néi, ngµy 03/6/2004, Së tµi chÝnh, chi côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp Hµ Néi ®· phèi hîp víi Trung t©m GDCK Hµ néi tæ chøc cuéc häp gi÷a c¸c ®¬n vÞ liªn quan víi c¸c doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Ó bµn b¹c biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh thñ tôc niªm yÕt, trong ®ã cã bµn vÒ vÊn ®Ò hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn ®¨ng ký giao dÞch. TiÕp theo cuéc häp ngµy 3/6/2004; ngµy 22/7/2004, Së Tµi chÝnh Hµ Néi ®· cã tê tr×nh sè 2020/STC-TCDN – P4, vÒ viÖc ®Ò nghÞ UBND Tp. Hµ Néi cho phÐp hç trî toµn bé phÝ kiÓm to¸n vµ thuª t− vÊn lËp hå s¬ xin phÐp niªm yÕt cho c¸c CTCP tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong giai ®o¹n ®Çu. Ngµy 30 th¸ng 8 n¨m 2004 võa qua, UBND Thµnh phè Hµ Néi ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 5563/Q§-UB vÒ viÖc hç trî phÝ kiÓm to¸n, thuª t− vÊn cho c¸c CTCP ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Theo quyÕt ®Þnh nµy, møc hç trî tèi ®a lµ 100 triÖu ®ång ®èi víi mét doanh nghiÖp; trong ®ã hç trî phÝ kiÓm to¸n trong hai n¨m gÇn nhÊt tèi ®a lµ 60 triÖu ®ång (tèi ®a 30 triÖu ®ång/n¨m); Hç trî vÒ thuª t− vÊn ph¸t hµnh vµ ®¨ng ký GDCK tèi ®a 40 triÖu ®ång.

58

B¶ng 3.1: C¸c doanh nghiÖp ®−îc hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn STT 1 2

Tªn c«ng ty Cty CP Th¨ng Long Cty CP Hacinco

Ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh S¶n xuÊt kinh doanh r−îu vang Kh¸ch s¹n, nhµ hµng

Vèn ®iÒu LÖ (tû ®ång) 11,6 trong ®ã NN 40% 5,8 trong ®ã NN 13,6%

3 4

Cty CP Việt Hà Cty CP Dệt 10-10

S¶n xuÊt kinh doanh Bia, dÞch vô th−¬ng m¹i S¶n xuÊt mµn c¸c lo¹i

15,2 trong ®ãNN 26% 8 trong ®ã NN 30%

5 6

Cty CP Dược phẩm Hà Nội

S¶n xuÊt kinh doanh d−îc phÈm

Cty CP D−îc phÈm vµ TBYT Hµ Néi

S¶n xuÊt kinh doanh d−îc phÈm vµ TBYT

7,9 trong ®ã NN 40% 12,6 Trong ®ã NN 51%

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

T¹i héi nghÞ “doanh nghiÖp H¶i Phßng tham gia ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n” do UBCKNN phèi hîp víi UBND TP. H¶i phßng tæ chøc ngµy 12/11/2004, sau khi nghe ý kiÕn cña c¸c doanh nghiÖp hái vÒ c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é hç trî, −u ®·i ®èi víi doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt hoÆc ®¨ng ký giao dÞch, Phã Chñ tÞch UBND Tp. H¶i Phßng TrÇn V¨n HiÕu ®· kh¼ng ®Þnh Uû ban sÏ xem xÐt hç trî c¸c doanh nghiÖp c¸c chi phÝ tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n trong thêi gian ®Çu nh− chi phÝ vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n; ®ång thêi, sÏ cã nh÷ng −u ®·i bæ sung vÒ thuÕ ngoµi møc −u ®·i do Nhµ n−íc quy ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã, UBND thµnh phè sÏ nghiªn cøu c¬ chÕ −u ®·i vÒ ®Êt ®ai cho nh÷ng doanh nghiÖp tham gia ®ît ®Çu vµo thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, theo «ng TrÇn V¨n HiÕu th× c¬ chÕ −u ®·i, hç trî cho doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ gi¶m dÇn qua c¸c n¨m ®Ó nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sím tham gia niªm yÕt.

2.3.3. Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt lµ mét trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh quan träng trong ®Ò ¸n t¹o hµng trong n¨m 2004 cho Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· ®−îc Chñ tÞch Uû ban Chøng kho¸n Nhµ

59

n−íc phª duyÖt. Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh nµy lµ lùa chän vµ ®−a ra ®−îc kho¶ng tõ 5-10 doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong giai ®o¹n ®Çu. Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi Vô Qu¶n lý Ph¸t hµnh, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp Tp. Hµ Néi, Tp. H¶i phßng, tØnh Ninh b×nh,... thµnh lËp c¸c ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh xuèng tiÕp cËn víi c¸c CTCP, DNNN cæ phÇn ho¸ ®Ó kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ doanh nghiÖp nh−: t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nhu cÇu huy ®éng vèn trong thêi gian tíi, kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, trªn c¬ së ®ã, ®oµn c«ng t¸c ®· tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho doanh nghiÖp thÊy râ nh÷ng lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, h−íng dÉn nh÷ng néi dung c¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn còng nh− n¾m b¾t vµ gi¶i ®¸p nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c ®èi víi t−ng doanh nghiÖp cô thÓ nh−:t− vÊn, h−íng dÉn doanh nghiÖp tr×nh tù, thñ tôc cæ phÇn ho¸ vµ phæ biÕn c¸ch thøc tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK còng nh− quy tr×nh cæ phÇn ho¸ g¾n víi ®¨ng ký giao dÞch; ®èi víi c¸c CTCP, ®oµn ®· h−íng dÉn tr×nh tù, thñ tôc khi doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi, giíi thiÖu c«ng ty chøng kho¸n lµm ®¬n vÞ t− vÊn. Trong ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, ®oµn c«ng t¸c ®· chän ra ®−îc mét sè doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn vµ cã nguyªn väng tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu, cô thÓ. - Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi, ®oµn ®· lùa chän, vËn ®éng ®−îc s¸u doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ s½n sµng tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. - Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn H¶i Phßng, ®oµn ®· vËn ®éng ®−îc 05 doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. C¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu ®· tiÕp xóc víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµm t− vÊn, nhiÒu doanh nghÖp ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt víi c«ng ty chøng kho¸n. Tuy nhiªn, ®Õn nay (13/12/2004) vÉn ch−a cã mét c¬ chÕ chÝnh thøc vÒ ph−¬ng ¸n ho¹t ®éng cña Trung t©m GDCK Hµ Néi còng nh− ch−a cã v¨n b¶n quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, do vËy c¸c c«ng ty chøng kh¸n t− vÊn rÊt khã kh¨n

60

trong viÖc ký hîp ®ång lËp hå s¬ t− vÊn niªm yÕt, mÆc dï ®· cã c«ng ty t− vÊn ký hîp ®ång t− vÊn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy. Thùc tÕ võa qua, C«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt cho CTCP vang Th¨ng Long (cã vèn ®iÒu lÖ lµ 11,6 tû ®«ng), ®Õn nay vÒ c¬ b¶n hå s¬ t− vÊn niªm yÕt cña c«ng ty nµy ®· hoµn tÊt nh−ng lµ t− vÊn niªm yÕt theo ®iÒu kiÖn quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 144 vµ theo ý kiÕn cña Héi ®ång qu¶n trÞ, th× c«ng ty chØ muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ ®ang ®îi Trung t©m GDCK Hµ Néi sím ®i vµo ho¹t ®éng.

2.3.4. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ biÕn kiÕn thøc vµ tuyªn truyÒn Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam kh«ng s«i ®éng, chËm ph¸t triÓn ®ã lµ møc ®é hiÓu biÕt cña doanh nghiÖp vµ c«ng chóng vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n hÕt søc h¹n chÕ. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n do Trung t©m Nghiªn cøu vµ ®µo t¹o chøng kho¸n thùc hiÖn th× cã tíi 69,66% c¸c doanh nghiÖp tr¶ lêi lµ do thµnh viªn H§QT cßn thiÕu c¸c kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; 63,3% doanh nghiÖp rÊt cÇn hç trî ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n; 54,4% doanh nghiÖp cã nhu cÇu hç trî vÒ t− vÊn niªm yÕt vµ t− vÊn ph¸p lý. Thùc tÕ hiÖn nay míi chØ cã kho¶ng 20.000 tµi kho¶n giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh vµ kho¶ng 200.000 nhµ ®Çu t− tham gia vµo c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, CTCP t− nh©n; ®©y lµ mét con sè qu¸ Ýt ái so víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc còng nh− so víi c¸c n−íc trong khu vùc. KÕt qu¶ trªn cho thÊy ®¹i ®a sè chñ doanh nghiÖp vµ ng−êi qu¶n lý ch−a hiÓu ®−îc gi¸ trÞ vµ tÇm quan träng cña qu¶n trÞ minh b¹ch ®èi víi sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Hä ch−a nhËn thøc ®−îc nh÷ng bÊt lîi tiÒm Èn cña qu¶n lý kh«ng minh b¹ch ®èi víi ph¸t triÓn vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh; ch−a cã nhu cÇu néi t¹i vÒ c¶i thiÖn vµ n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n trÞ néi bé. Bëi v×, quan nÞªm chung kh¸ phæ biÕn lµ doanh nghiÖp cµng c«ng khai hãa, cµng minh b¹ch trong qu¶n lý tµi chÝnh, th× cµng chÞu thiÖt thßi h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Tuy vËy, ®iÒu tra thùc tÕ cho thÊy sù kÐm minh b¹ch vµ phi chÝnh thøc trong qu¶n trÞ kh«ng gióp gi¶m g¸nh nÆng hµnh chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp. Tr¸i l¹i, doanh nghiÖp cµng ho¹t ®éng phi chÝnh thøc, cµng ph¶i dµnh nhiÒu thêi

61

gian qu¶n lý ®Ó ®èi phã nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, vµ tû lÖ chi phÝ “phong b×” cµng lín. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp nµy bÞ gi¶m kh¶ n¨ng ký kÕt c¸c hîp ®éng chÝnh thøc cã quy m« lín; chi phÝ kh«ng chÝnh thøc lo¹i nµy ®Æc biÖt lín khi xóc tiÕn c¸c giao dÞch cã liªn quan ®Õn yÕu tæ n−íc ngoµi. VÝ dô, nh÷ng doanh nghiÖp Ýt sö dông ng©n hµng ®Ó giao dÞch, th× khã cã thÓ xuÊt khÈu ®−îc ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi. NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong viÖc t¹o hµng cho Trung t©m, trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o chøng kho¸n vµ c¸c ®¬n vÞ liªn quan x©y dùng nhiÒu ch−¬ng tr×nh, néi dung ®Ó thiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan liªn quan, víi c¬ quan th«ng tÊn, b¸o chÝ tæ chøc nhiÒu ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nh−: më c¸c líp tËp huÊn, héi th¶o, héi nghÞ, ph¸t hµnh tê r¬i tuyªn truyÒn ®Ó qu¶ng b¸ cho c«ng chóng nãi chung vµ doanh nghiÖp nãi riªng hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n; phæ biÕn nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· viÕt nhiÒu bµi vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng ®¨ng trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ còng nh− phèi hîp truyÒn h×nh Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng (TruyÒn h×nh Hµ Néi, H¶i phßng) ®Ó nh»m tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho c«ng chóng hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− m« h×nh, kÕ ho¹ch triÓn khai ho¹t ®éng cña Trung t©m GDCK Hµ Néi.

2.3.5. Ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi ®Êu gi¸ cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp (cæ phÇn chñ yÕu ®−îc b¸n cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp) lµ viÖc b¸n cæ phÇn c«ng khai, minh b¹ch theo h×nh thøc ®Êu gi¸. NghÞ quyÕt TW 9 vµ NghÞ quyÕt TW 3 (kho¸ IX) ®· kh¼ng ®Þnh “...viÖc cæ phÇn ho¸ ph¶i ®−îc thùc hiÖn c«ng khai, minh b¹ch theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng, g¾n viÖc ph¸t tiÓn thÞ tr−êng vèn – thÞ tr−êng chøng kho¸n, thu hót c¸c nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc, kh¾c phôc t×nh tr¹ng cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp”. Ngµy 30/3/2004 Thñ t−íng ChÝnh

62

phñ ®· ban hµnh ChØ thÞ sè 11/2004/CT-TTg yªu cÇu c¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ, UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng, ph¶i triÓn khai thùc hiÖn tèt mét lo¹t c¸c c«ng viÖc, trong ®ã cã yªu cÇu “cÇn ®Èy m¹nh b¸n cæ phiÕu theo ph−¬ng thøc ®Êu gi¸ th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t− tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ, thÞ tr−êng, kinh nghiÖm qu¶n lý, kh«ng cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp”. NhËn thøc râ cæ ph©n ho¸ doanh nghiÖp g¾n víi ®¨ng ký giao dÞch lµ mét chñ tr−¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n−íc trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ nh»m c«ng khai, minh b¹ch trong trong ho¹t ®éng b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn, qua ®ã lµm lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn ho¸; trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· cã nhiÒu buæi lµm viÖc víi Côc tµi ChÝnh doanh nghiÖp, Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp cña c¸c tØnh thµnh phè vµ c¸c DNNN cæ phÇn ho¸ ®Ó sím triÓn khai ho¹t ®éng ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu cña DNNN cæ phÊn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. HiÖn nay, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· x©y dùng quy tr×nh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn vµ ph−¬ng ¸n b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn DNNN t¹i Trung t©m GDCK; quy tr×nh vµ ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn nµy ®· ®−îc L·nh ®¹o UBCKNN tr×nh L·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh th«ng qua vµ dù ®Þnh sÏ thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Êu gi¸ cæ phÇn DNNN cæ phÇn ho¸ tõ th¸ng 1/2005. 2.4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

2.4.1. MÆt tÝch cùc C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua ®· gãp phÇn quan träng ®Ó triÓn khai vµ sím ®−a Trung t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra; ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c néi dungsau: Thø nhÊt, c¸c chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ, hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn,… ®· cho thÊy sù quan t©m cña ChÝnh phñ, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trong viÖc thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ViÖc ®−a ra c¸c −u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn kÞp thêi ®· t¹o thªm ®éng lùc vµ gi¶m bít c¸c khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. ¦u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn hiÖn nay ®−îc cäi lµ ®éng lùc chñ yÕu thóc ®Èy c¸c CTCP tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m

63

GDCK Hµ Néi. B¶n th©n nhµ ®Çu t− còng ®−îc h−ëng lîi gi¸n tiÕp tõ nh÷ng −u ®·i nµy ®èi víi c«ng ty niªm yÕt. Thø hai, ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp ®· ®¸nh gi¸ ®−îc thùc tÕ t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh− gi¶i ®¸p c¸c khã kh¨n, v−íng m¾c cña doanh nghiÖp trong tiÕn tr×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trong ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn nµy, ®oµn c«ng t¸c ®· vËn ®éng ®−îc 11 doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi (Hµ Néi 6, H¶i Phßng 5) trong thêi gian ®Çu. Trong ®ã, nhiÒu c«ng ty ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt víi c«ng ty chøng kho¸n. Thø ba, ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tuyªn truyÒn ®· phæ cËp ®−îc nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho ®«ng ®¶o c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp, c¸c së ban ngµnh còng nh− c«ng chóng nãi chung hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. Thø t−, ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn lÇn ®Çu qua Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· lùa chän ®−îc kho¶ng 20 doanh nghiÖp dù ®Þnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2005.

2.4.2. Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i vµ nguyªn nh©n MÆc dï ®¹t ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ, nh−ng c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp; nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp nµy tËp trung chñ yÕu ë c¸c néi dung sau: Thø nhÊt, Nhµ n−íc cßn thiÕu mét hÖ thèng chÝnh s¸ch tæng thÓ, ®ång bé vµ dµi h¹n trong viÖc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Ch−a cã mét chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ miÓn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt chØ lµ sù hç trî trùc tiÕp cho tõng doanh nghiÖp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; ch−a cã mét chÝnh s¸ch chung còng nh− nguån hç trî chÝnh thøc cho c¸c kho¶n phÝ nµy. Thø hai, trong tr−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp niªm yÕt còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do sù hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn h¹n chÕ vµ t©m lý e ng¹i ®èi víi viÖc

64

lµm tiÕt lé c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty v× c«ng ty kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin vµ c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh− quy m« cña c«ng ty ®iÒu nµy lµ do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n−íc ch−a cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch, thóc ®Èy doanh nghiÖp qu¶n lý minh b¹ch, c«ng khai. Thø ba, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ do Trung t©m GDCK tù m×nh kh«ng thÓ ®¶m ®−¬ng næi c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n mµ cÇn ph¶i cã sù phèi hîp víi rÊt nhiÒu c¬ quan liªn quan. Thø t−, viÖc vËn ®éng c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn qua Trung t©m cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp vµ do b¶n th©n doanh nghiÖp th−êng kh«ng muèn ®Êu gi¸, ®Êu thÇu c«ng khai. Thø n¨m, c¸c quy ®Þnh vÒ chÕ ®é c«ng khai th«ng tin, quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n, chÝnh s¸ch thuÕ,... kh«ng nghiªm minh ®· kh«ng khuyÕn khÝch c¸c CTCP tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n. 2.5. C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

2.5.1. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc nh»m thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ DNNN g¾n víi viÖc ®Êu gi¸ vµ niªm yÕt ngay trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi Nh×n tæng qu¸t, cæ phÇn ho¸ t¹o ra l−îng cung hµng ho¸ chñ yÕu cho thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn non trÎ n−íc ta. Thùc tÕ, trong sè 26 CTCP niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, th× cã 25 CTCP ®−îc h×nh thµnh tõ cæ phÇn ho¸ DNNN. Tuy nhiªn, hiÖn nay viÖc b¸n cæ phÇn cña DNNN cæ phÇn ho¸ cßn thiÕu tÝnh c«ng khai, minh b¹ch, cæ phÇn chñ yÕu ®−îc b¸n trong néi bé, Ýt ®−îc ®Êu gi¸ c«ng khai nªn gi¸ cæ phiÕu nhiÒu khi kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ doanh nghiÖp dÉn ®Õn thiÖt h¹i cho Nhµ n−íc vµ doanh nghiÖp; ®ång thêi sè cæ phiÕu nµy sau ®ã tr«i næi trªn thÞ tr−êng chî ®en g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý vµ rñi ro cho ng−êi n¾m gi÷ chóng. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, ngµy 16/11/2004, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh CTCP thay

65

thÕ NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP. Theo ®ã, NghÞ ®Þnh 187 cã quy ®Þnh “Tr−êng hîp doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã khèi l−îng cæ phÇn b¸n ra trªn 10 tû ®ång th× tæ chøc b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn t¹i Trung t©m GDCK ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t−”. §Ó sím ®−a ho¹t ®éng ®Êu gi¸ vµo Trung t©m, Bé Tµi chÝnh cÇn nhanh chãng x©y dùng vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 197/2004/N§CP ®Ó Trung t©m sím cã c¨n cø x©y dùng quy tr×nh vµ triÓn khai ho¹t ®éng b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh b¾t buéc nh÷ng DNNN cæ phÇn ho¸ ®¸p øng ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh th× ®−a vµo niªm yÕt lu«n trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Quy ®Þnh b¾t buéc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n ®èi víi mét sè DNNN cæ phÇn ho¸ ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn cã ý nghÜa hÕt søc to lín. Thø nhÊt, lµm cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, mµ b¶n chÊt lµ qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®iÒu chØnh ®Ó doanh nghiÖp cã mét c¬ chÕ së h÷u, qu¶n lý, ®iÒu hµnh hiÖu qu¶ h¬n, ®−îc triÖt ®Ó h¬n. Thø hai, ®èi thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn non trÎ cña chóng ta cã thÓ nãi ®©y lµ mét biÖn ph¸p t¹o cung hµng ho¸ ®Æc biÖt hiÖu qu¶. Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc còng nªn tham m−u cho Bé Tµi chÝnh tr×nh ChÝnh phñ c¬ chÕ cæ phÇn ho¸ g¾n víi niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK ®Ó cã c¨n cø thùc hiÖn.

2.5.2. X©y dùng vµ ban hµnh ®iÒu kiÖn, tr×nh tù vµ thñ tôc niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi HiÖn nay, c¶ n−íc ®· cã kho¶ng 7.000 CTCP, nh−ng phÇn lín trong sè c¸c c«ng ty nµy cã quy m« vèn võa vµ nhá, kh«ng ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. ViÖc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nµy giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi mét mÆt sÏ gióp t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña c¸c chøng kho¸n nµy, t¹o ra mét kªnh huy ®éng vèn cho c¸c DNV&N, ®¸p øng ®−îc nhu cÇu rÊt lín cña ng−êi ®Çu t− mÆt kh¸c sÏ gióp nhµ n−íc cã thÓ qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng nµy mét c¸ch dÔ dµng, tr¸nh nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra cho c¸c nhµ ®Çu t−, qua ®ã sÏ h¹n chÕ ®−îc nh÷ng ho¹t ®éng ngÇm ngoµi tÇm qu¶n lý cña Nhµ n−íc. Theo chóng t«i, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N ®−îc giao dÞch cæ phiÕu còng nh− t¨ng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n, Bé Tµi chÝnh cÇn sím

66

ban hµnh c¬ chÕ GDCK ch−a niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi; theo ®ã cho phÐp c¸c lo¹i cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc phÐp giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. C¬ chÕ giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi nªn x©y dùng theo h−íng ®¬n gi¶n thñ tôc vµ h¹ thÊp tiªu chuÈn ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia réng r·i h¬n. ViÖc ®¬n gi¶n thñ tôc vµ gi¶m bít tiªu chuÈn theo h−íng: - Gi¶m bít sè n¨m b¾t buéc ph¶i ho¹t ®éng cã l·i so víi quy ®Þnh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Theo ®ã, chØ nªn quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch ph¶i cã l·i. - Rót ng¾n quy tr×nh thñ tôc vµ thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ h¬n so víi th¬i gian quy ®Þnh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Cïng víi viÖc x©y dùng c¬ chÕ riªng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi, theo chóng t«i UBCKNN cÇn sím nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; trong ®ã tËp trung vµo c¸c néi dung quan trong, cÇn thiÕt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña hai Trung t©m. Theo ®ã t¨ng ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh tõ 05 tû nh− hiÖn nay lªn 30 tû.

2.5.3. Ban hµnh chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi Nh− trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, hiÖn nay ch−a cã mét v¨n b¶n nµo quy ®Þnh −u ®·i vÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. §Ó thóc ®Èy DNV&N tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung theo ®óng môc tiªu ®Ò ra, theo chóng t«i, Bé Tµi chÝnh cÇn ph¶i sím tr×nh ChÝnh phñ bµn hµnh c¬ chÕ −u ®·i vÒ thuÕ trong thêi gian ®Çu ®èi víi nh÷ng ®èi t−îng tham gia Trung t©m GDCK Hµ Néi. Khi míi ®i vµo ho¹t ®éng, quy m« cña thÞ tr−êng ch−a nhiÒu, viÖc −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy gÇn nh− kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch; khi thÞ tr−êng ph¸t triÓn sÏ thùc hiÖn gi¶m dÇn chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, theo ®ã sÏ tiÕn tíi kh«ng −u ®·i vÒ thuÕ n÷a mµ cßn tiÕn hµnh thu phÝ ®èi víi doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt. Trªn c¬ së

67

®ã, chóng t«i ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi c¸c ®èi t−îng tham gia thÞ Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h−íng nh− sau: - MiÔn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h×nh thøc gi¶m dÇn qua c¸c n¨m theo ®ã sÏ miÔn thuÕ thu nhËp trong 3 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong n¨m 2005; miÔn thuÕ thu nhËp trong 2 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi nh÷ng doanh niªm yÕt n¨m 2006, miÔn 1 n¨m vµ gi¶m 50% ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2007, gi¶m 50% trong 3 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2008, gi¶m 50% trong 2 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 2009, gi¶m 50% trong 1 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 1010. Nh− vËy, vÒ c¬ b¶n ®Õn n¨m 2011 c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ kh«ng ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - MiÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ vµ gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng do tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü; - MiÔn hoµn toµn thuÕ thu nhËp ®èi víi c¸c kho¶n thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i phiÕu, chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n c¸c c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n (bao gåm c¶ trong vµ ngoµi n−íc) thu ®−îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t− chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.

2.5.4. Ban hµnh c¬ chÕ hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt cho c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trong giai ®o¹n ®Çu §Ó chuÈn bÞ cho viÖc tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n c¸c doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c chi phÝ nh−: chi phÝ kiÓm to¸n, chi phÝ t− vÊn niªm yÕt còng nh− c¸c chi phÝ kh¸c nh− chi phÝ vÒ t− vÊn vµ ®µo t¹o thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ, chi phÝ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho mét sè ®èi t−îng nh©n viªn nh− c«ng bè th«ng tin, kÕ to¸n… nh»m khuyÕn khÝch vµ gi¶m bít khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp muèn tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nªn cã sù hç trî tõ Nhµ n−íc vÒ chi phÝ kiÓm to¸n, chi phÝ t− vÊn niªm yÕt. §©y lµ gi¶i ph¸p hç trî mang tÝnh trùc tiÕp mµ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu mong muèn nhËn ®−îc tõ phÝa Nhµ n−íc. Tuy

68

nhiªn, nh− trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, hiÖn nay c¸c kho¶n phÝ hç trî nµy míi chØ ®−îc thùc hiÖn ë mét sè ®Þa ph−¬ng nh− Hµ Néi, H¶i Phßng; nhµ n−íc ch−a cã mét chÝnh s¸ch chung còng nh− nguån ®Ó hç trî c¸c kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn,… ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu. Do ®ã, cÇn ph¶i sím cã mét c¬ chÕ chung còng nh− nguån hç trî cô thÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy trong thêi gian ®Çu. ViÖc hç trî c¸c kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn cÇn ®−îc triÓn khai theo h−íng nh− sau: Thø nhÊt, bµn hµnh c¬ chÕ thèng nhÊt, ®ång bé trong viÖc hç trî 100% phÝ kiÓm to¸n trong thêi h¹n 02 n¨m, vµ 100% phÝ t− vÊn niªm yÕt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu. C¸c kho¶n phÝ nµy cã thÓ lÊy tõ nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp hoÆc tõ quü s¾p xÕp cæ phÇn ho¸ DNNN. Thø hai, xem xÐt thµnh lËp Quü hç trî doanh nghiÖp tham gia ®¨ng ký giao dÞch trong mét sè n¨m ®Çu khi Trung t©m GDCK Hµ Néi b¾t ®Çu ho¹t ®éng ®Ó cã ®−îc sù khuyÕn khÝch, hç trî nhanh chãng, hiÖu qu¶ nhÊt. Thø ba, t×m kiÕm c¸c dù ¸n, nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc IMF, WB, ADB, MFL, trong viÖc tµi trî cung cÊp c¸c dÞch vô vÒ kiÓm to¸n, t− vÊn miÔn phÝ ®èi víi nh÷ng DNV&N nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.

2.5.5. T¨ng c−êng c«ng t¸c tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi Nh− trªn ®· nªu, c«ng t¸c tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiªp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ mét trong nh÷ng môc tiªu lín cña ngµnh chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng ®Ó sím ®−a Trung t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng theo ®óng tiÕn ®é vµ kÕ ho¹ch ®Ò ra. TiÕp cËn doanh nghiÖp lµ ®Ó l¾ng nghe vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp, qua ®ã t×m ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc. §©y lµ c¬ héi ®Ó gióp gi¶i to¶ nh÷ng bøc xóc cña doanh nghiÖp, ®Ó ®iÒu chØnh bÊt cËp cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch, kh¨c phôc nh÷ng yÕu kÐm cña tõng doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp nhËn thøc ®−îc lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.

69

Theo chóng t«i, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn chØ ®¹o Trung t©m GDCK Hµ Néi còng nh− c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc Uû ban ph¶i gi÷ mèi liªn hÖ tèt víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c së ban ngµnh cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng thµnh lËp nhiÒu ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh, ®èi tho¹i th−êng xuyªn víi doanh nghiÖp ®Ó tiÕp thu ý kiÕn cña tõng doanh nghiÖp nh»m ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho hîp lý, t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, t¹o sù vËn hµnh tr«i ch¶y cho c¬ chÕ ban hµnh ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.

2.5.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o chøng kho¸n cho doanh nghiÖp vµ c«ng chóng C«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o gióp qu¶ng b¸ réng r·i vÒ thÞ tr−êng, n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cho ng−êi ®Çu t− nãi chung vµ quan träng nhÊt lµ ®Ó ®éi ngò l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp thÊy ®−îc lîi Ých tr−íc m¾t còng nh− l©u dµi cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, lµm cho c¸c cæ ®«ng, ng−êi lao ®éng trong doanh nghiÖp hiÓu ®óng vµ ®ñ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh tõ ®ã t¹o søc Ðp ®−a doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, hiÖn nay c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ®−îc th−êng xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng; ch−a ®−îc phæ cËp réng r·i trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam, g¾n víi tiÕn tr×nh c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn DNV&N, chóng t«i nhËn thÊy, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o chøng kho¸n cho c«ng chóng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch kh«ng chØ cña ngµnh chøng kho¸n mµ cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp cña nhiÒu c¬ quan liªn quan; theo chóng t«i, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn x©y dùng ®Ò ¸n vÒ chiÕn l−îc phæ cËp kiÕn thøc chøng kho¸n tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt. §Ò ¸n nµy sÏ lµ c«ng cô ®Ó triÓn khai phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n; trong ®Ò ¸n cÇn nªu râ sù phèi hîp gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c tr−êng ®¹i häc, trung häc,... trong viÖc phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho doanh nghiÖp nãi riªng vµ c«ng chóng ®Çu t− nãi chung; ch−¬ng tr×nh còng nªn ®Ò cËp viÖc phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n trªn §µi ph¸t thanh, §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam còng nh− ®µi truyÒn h×nh cña c¸c tØnh thµnh phè lín mét c¸ch th−êng xuyªn vµ chuyªn nghiÖp. §èi víi c¸c b¸o chÝ cã xu

70

h−íng ®−a tin vÒ chøng kho¸n, cÇn më c¸c líp ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n cho tÊt c¶ c¸c phong viªn kinh tÕ. §èi víi, Trung t©m GDCK Hµ Néi, theo t«i Trung t©m cÇn phèi hîp chÆt chÏ h¬n n÷a víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o còng nh− chÝnh quyÒn c¸c cÊp c¸c ngµnh trong viÖc trong viÖc x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tæ chøc héi nghÞ tËp huÊn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t− trªn tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh phè lín ®Ó c«ng chóng còng nh− doanh nghiÖp hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trung t©m GDCK Hµ Néi lËp triÓn khai c¸c néi dung, thêi gian, ®Þa ®iÓm tuyªn truyÒn cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng c¸c th«ng tin tuyªn truyÒn nh− lËp kÕ ho¹ch x©y dùng trang Web, kÕ ho¹ch b¶n tin ngµnh, b¶n tin tuÇn, th¸ng; kÕ ho¹ch viÕt c¸c bµi ®¨ng b¸o chÝ, ph¸t tê r¬i, héi th¶o, héi nghÞ,...Ngoµi ra, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng cÇn chñ ®éng trong viÖc cung cÊp th«ng tin, tr¶ lêi pháng vÊn vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho c¸c ph−¬ng tiÖn b¸o chÝ, truyÒn h×nh.

2.5.7. Hoµn thiÖn chÕ ®é c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ ®èi víi c¸c CTCP nh»m t¹o sù c«ng b»ng trong viÖc c«ng bè th«ng tin Rµng buéc lín nhÊt ®èi víi doanh nghiÖp khi tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng lµ viÖc c«ng bè th«ng tin vµ thùc ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n nghiªm ngÆt. Trong t×nh h×nh tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ch−a niªm yÕt kh«ng kh¶i c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ th× ®©y lµ bÊt lîi ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt. §Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong vÊn ®Ò nµy nhµ n−íc cÇn ph¶i söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch theo h−íng nh− sau: Mét lµ, quy ®Þnh b¾t buéc tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt hay kh«ng niªm yÕt cã vèn trªn 5 tû ®ång ®Òu ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ c«ng bè c«ng khai mét c¸ch chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin dï lµ th«ng tin tèt hay xÊu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, c«ng b»ng vµ minh b¹ch cña thÞ tr−êng; Hai lµ, t¨ng c−êng c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin. Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m vÒ c«ng bè th«ng tin; quy tr¸ch nhiÖm râ rµng vÒ

71

båi th−êng thiÖt h¹i cho nhµ ®Çu t− trong tr−êng hîp c«ng bè th«ng tin g©y ra tæn thÊt; Ba lµ, t¨ng c−êng gi¸o dôc, n¨ng lùc xö lý th«ng tin thÞ tr−êng cho c¸c nhµ ®Çu t−, nh»m gióp hä ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ chÊt l−îng hµng ho¸, ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ lùa chän h×nh thøc ®Çu t− hîp lý. Bèn lµ, kh«ng ngõng c¶i tiÕn, n©ng cÊp, hoµn thiÖn hÖ thèng c«ng bè th«ng tin. Ph¸t triÓn m¹ng th«ng tin ®iÖn tö kÕt nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi Trung t©m, tæng côc thèng kª, Tæng côc thuÕ, c¸c c«ng ty chøng ko¸n,.... Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn sím x©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng tin qua mang Internet, cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh doanh nghiÖp, th«ng tin vÒ thÞ tr−êng – xóc tiÕn th−¬ng m¹i, lao ®éng vµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c ®èi t−îng tham gia thÞ tr−êng.

2.5.8. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n KÕ to¸n, kiÓm to¸n lµ c«ng cô quan träng gióp nhµ n−íc qu¶n lý, gi¸m s¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, hÖ thèng c¸c chuÈn mùc vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n ph¶i ®−îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c chuÈn mùc chung ®−îc quèc tÕ thõa nhËn. Mét chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n tèt gióp cho viÖc cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®−îc ®Çy ®ñ, trung thùc, c«ng khai, minh b¹ch, ®¸p øng yªu cÇu tæ chøc, qu¶n lý ®iÒu hµnh cña c¬ quan nhµ n−íc, doanh nghiÖp, tæ chøc vµ c¸ nh©n qua ®ã sÏ gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng thÞ tr−êng chøng kho¸n c«ng khai, minh b¹ch vµ hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m qua, chòng ta ®· kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n cña chóng ta vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, bÊt cËp g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho doanh nghiÖp còng nh− c¸c cÊp qu¶n lý, ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc c«ng khai tµi chÝnh vµ cung cÊp th«ng tin. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, theo chóng t«i, nhµ n−íc cÇn sím hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n theo h−íng sau: Thø nhÊt, tiÕp tôc x©y dùng vµ ban hµnh ®ång bé hÖ thèng c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®Æc thï cña nÒn kinh tÕ n−íc ta nh»m t¨ng c−êng tÝnh minh b¹ch, râ rµng vµ c«ng khai th«ng tin ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn nãi chung vµ doanh nghiÖp

72

tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi riªng ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh, c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Thø hai, cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp, tiÕp tôc triÓn khai nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n trÞ c«ng ty, trong ®ã cã viÖc n©ng cao chÊt l−îng, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®−îc trung thùc, kh¸ch quan. Thø ba, yªu cÇu ¸p dông chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai ho¸ th«ng tin tµi chÝnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, minh b¹ch trªn thÞ tr−êng, lµm lµnh m¹nh ho¸ vµ b×nh ®¼ng m«i tr−êng kinh doanh. 2.6. §iÒu kiÖn thùc hiÖn

§Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®· nªu cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a nh n−íc vµ doanh nghiÖp. VÒ phÝa Nhµ n−íc, ®ã lµ sù ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ hç trî phï hîp. VÒ phÝa doanh nghiÖp ®ã lµ sù nç lùc, kh¾c phôc c¸c khuyÕn ®iÓm cña m×nh, hç trî nhµ n−íc b»ng c¸ch thùc hiÖn nghiªm minh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ gióp nhµ n−íc cã ®−îc hÖ thèng c¬ chÐ chÝnh s¸ch ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n.

2.6.1. VÒ phÝa nhµ n−íc §èi víi Bé Tµi chÝnh - Nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång thóc ®Èy doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Héi ®ång nµy cÇn cã sù tham gia cña c¸c hiÖp héi, Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp, Côc ph¸t triÓn DNV&N, ®¹i diÖn l·nh ®¹o cña c¸c tØnh, thµnh phè trong c¶ n−íc. Héi ®ång nµy cã tr¸ch nhiÖm t− vÊn cho ChÝnh phñ vÒ c¸c ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. - Sím hoµn thiÖn vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh CTCP, ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸; - Chñ tr×, phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch ®Çu t−, rµ so¸t, ®¸nh gi¸ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh ®ang lµm h¹n chÕ viÖc n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n lý

73

t×a chÝnh doanh nghiÖp, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh, kÕ to¸n, h¹ch to¸n chi phÝ, c¨n cø tÝnh thuÕ vµ c¸ch thøc thu, nép thuÕ, qu¶n lý thuÕ. Trªn c¬ së ®ã söa ®æi, bæ sung theo thÈm quyÒn hoÆc kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Trong qu¸ tr×nh söa ®æi, bæ sung còng cÇn ph¶i lÊy ý kiÕn tham gia cña céng ®ång doanh nghiÖp. Khi ban hµnh, ph¶i tæ chøc phæ biÕn réng r·i vµ h−íng dÉn thi hµnh ®Õn c¸c cÊp c¬ së, c¸c hiÖp héi vµ doanh nghiÖp. - KiÓm tra, rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Bé, ngµnh, ®Þa ph−¬ng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; b·i bá hoÆc söa ®æi c¸c hå s¬, thñ tôc ®iÒu kiÖn vµ chi phÝ bÊt hîp lý; x©y dùng c¸c v¨n b¶n míi cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DNV&N theo h−íng ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho doanh nghiÖp, phï hîp víi t− t−ëng ®æi míi cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C¬ quan ®· ban hµnh v¨n b¶n kh«ng phï hîp víi luËt, ph¸p lÖnh hoÆc nghÞ ®Þnh, ph¶i ra v¨n b¶n söa ®æi hoÆc huû bá néi dung kh«ng phï hîp; ®ång thêi xö lý nghiªm theo thÈm quyÒn ®èi víi nh÷ng c¸n bé, c«ng chøc ®· ký vµ tham m−u ban hµnh c¸c néi dung sai tr¸i ®ã. - Nghiªn cøu thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ trung gian tham gia vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, niªm yÕt nh−: thµnh lËp c«ng ty ®Çu t− tµi chÝnh, c«ng ty t− vÊn tµi chÝnh, c«ng ty ®Þnh gi¸ tµi s¶n, c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm; - Nghiªn cøu thµnh lËp quü hç trî DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó hç trî doanh nghiÖp c¸c kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn, b¶o l·nh vay tÝn dông ng©n hµng, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc - Sím tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt vµ th«ng qua ph−¬ng ¸n tæ chøc vµ ®Çu gi¸ cæ phiÕu t¹i Trung t©m GDCK vµ ph−¬ng ¸n tæ chøc GDCK ch−a niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai më cöa thÞ tr−êng; - Nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n, tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh Phñ ký ban hµnh; - So¹n th¶o mét c¬ chÕ riªng cã tÝnh æn ®Þnh vÒ tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi cña c¸c DNV&N tr×nh l·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh ký ban hµnh ®Ó lµm c¨n cø hoµn thiÖn m« h×nh GDCK trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi;

74

- Tham m−u cho Bé Tµi chÝnh phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t−, x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn DNV&N g¾n víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi theo m« h×nh OTC. Trong chiÕn l−îc nµy cÇn nªu bËt vai trß, ®ãng gãp cña DNV&N ®èi víi nÒn kinh tÕ còng nh− mèi quan hÖ gi÷a DNV&N víi Trung t©m GDCK Hµ Néi tõ ®ã ®−a ra nh÷ng h−íng −u tiªn, thóc ®Èy DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. ChiÕn l−îc nµy sÏ ®¶m b¶o nhÊt qu¸n ph¸t triÓn DNV&N trong thêi gian dµi phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng. - X©y dùng vµ triÓn khai ch−¬ng tr×nh phèi hîp hµnh ®éng ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n trong n¨m 2005 vµ giai ®o¹n 2006 -2010 víi c¸c tØnh thµnh phè lín nh−: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Ninh B×nh, Qu¶ng Ninh,...; - X©y dùng c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt tr×nh ChÝnh phñ ký ban hµnh ®Ó t¹o ra sù khuyÕn khÝch cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi; - ChØ ®¹o Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c tr−êng ®¹i häc, trung häc, c¸c HiÖp héi, ®µi truyÒn h×nh, b¸o chÝ,... x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho céng ®ång doanh nghiÖp nãi riªng vµ ®«ng ®¶o c«ng chóng nãi chung. Trung t©m GDCK Hµ Néi - ChuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh−: hÖ thèng phÇn mÒm GDCK ch−a niªm yÕt; hÖ thèng phÇn mÒm ®Êu gi¸ cæ phÇn, ®Êu thÇu tr¸i phiÕu; c¶i t¹o sµn giao dÞch, söa ch÷a trô së lµm viÖc; n©ng cÊp, t¨ng c−êng thiÕt bÞ tin häc; x©y dùng trang web, b¶n tin, ph¸t hµnh Ên phÈm tê r¬i,... - X©y dùng c¸c quy tr×nh nghiÖp vô cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng ®Êu gi¸, ®Êu thÇu vµ ho¹t ®éng GDCK ch−a niªm yÕt; - Phèi hîp víi Côc tµi ChÝnh Doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (chi côc tµi chÝnh doanh nghiÖp) cña c¸c tØnh thµnh phè, thµnh lËp c¸c ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh xuèng tiÕp xóc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N, kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã tiÒm n¨ng ®Ó t¹o nguån hµng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. H−íng dÉn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a cho c¸c doanh nghiÖp nµy niªm yÕt

75

còng nh− ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi; - Phèi hîp víi Côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (Chi Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp) cña c¸c tØnh thµnh phè, lùa chän mét sè doanh nghiÖp chuÈn bÞ thùc hiÖn cæ phÇn hãa tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cæ phÇn ho¸ phª duyÖt quyÕt ®Þnh g¾n cæ phÇn hãa víi ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trong ®ã sÏ tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp nµy vµ ®¨ng ký l−u ký tËp trung lu«n. - Phèi hîp víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn ®Ó gióp ®ì Héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty tuyªn truyÒn vËn ®éng cæ ®«ng nhá vµ gi¶i ®¸p c¸c th¾c m¾c tr−íc §¹i héi cæ ®«ng ®Ó cæ ®«ng thÊy ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt vµ th«ng qua chñ tr−¬ng niªm yÕt.

2.6.2. VÒ phÝa doanh nghiÖp Cïng víi viÖc bæ sung, söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, viÖc tham gia niªm yÕt còng cÇn ®Õn sù hîp t¸c vµ cè g¾n cña b¶n th©n doanh nghiÖp. V× thÕ, ®Ò tµi ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ phÝa doanh nghiÖp nh− sau: - Doanh nghiÖp cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, tæ chøc ®µo t¹o cho c¸c c¸n bé doanh nghiÖp n©ng cao hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; x©y dùng v¨n ho¸, ®¹o ®øc kinh doanh cña doanh nh©n ViÖt nam: kinh doanh trung thùc, ®óng ph¸p luËt, cã nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ nh÷ng lîi Ých, c¬ héi, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña viÖc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. - X©y dùng chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña thÞ tr−êng; n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tÝnh minh b¹ch trong qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. X©y dùng mét kÕ ho¹ch cô thÓ trong viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m ph¸t huy tèi ®a nh÷ng l¬i thÕ cña mét CTCP khi niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. - TÝch cùc khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ kªnh huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng. - TÝch cùc tham gia vµo viÖc ®ãng gãp ý kiÕn cho c¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c chÝnh s¸ch còng nh− nh÷ng tån t¹i trong viÖc thi

76

hµnh chÝnh s¸ch nh»m lµm cho chinh s¸ch cña nhµ n−íc ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK nãi riªng.

77

KÕt luËn

Sù thµnh c«ng cña viÖc thóc ®Èy c¸c DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî còng nh− nhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt. Trong n¨m qua, Uû Ban chøng kho¸n Nhµ n−íc, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, nhê vËy mµ ®Õn nay (19/12/2004) ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých vµ mong muèn ®−îc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, ®Ó cã mét hÖ thèng c¸c c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, th× ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, cÇn ph¶i sím ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ khu«n khæ ph¸p lý theo h−íng ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n; cßn doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp ý kiÕn cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý vÒ t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi còng nh− tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn chÝnh s¸ch thµnh hiÖn thùc. Víi nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®Ò tµi “mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi” ®· ®¹t ®−îc nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh nh− sau: - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®−îc vai trß, tÇm quan träng cña DNV&N trong viÖc gãp phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, t¨ng c−êng xuÊt khÈu, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý; - §¸nh gi¸ nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng niªm yÕt; thùc tr¹ng c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua nh»m gióp nh÷ng ng−êi lµm chÝnh s¸ch nhËn thøc râ h¬n vÒ ph¶n øng cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i, hç trî, tõ ®ã hiÓu râ h¬n c¸c −u nh−îc ®iÓm cña tõng chÝnh s¸ch trong viÖc thóc ®Èy c¸c DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi;

78

- Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c gi¶i ph¸p, trong ®ã ®i s©u vµo ®¸nh gi¸ c¸c gi¶i ph¸p trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn viÖc tham gia niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp, ®Ò tµi ®· ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p quan träng vµ kiÕn nghÞ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a ®èi víi c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian tíi. Trong thêi gian cã h¹n, víi mét chñ ®Ò réng vµ c¸c sè liÖu thèng kª, ®iÒu tra kh«ng nhÊt qu¸n, nhãm t¸c gi¶ ®· cè g¾ng hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh. Tuy nhiªn, ®Ò tµi còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu bæ sung vµ hoµn thiÖn; nhãm t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®−îc c¸c ý kiÕn ®ãng gãp cña ®äc gi¶ ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®Ò tµi trong c¸c nghiªn cøu tiÕp theo.

79

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Lª §¨ng Doanh (2001) B¸o c¸o vÒ vai trß cña DNV&N ë ViÖt Nam, Héi th¶o DNV&N H¶i Phßng; 2. Ph¹m ThÞ Thu H»ng, T¹o viÖc lµm tèt b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá, Phßng th−¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam; 3. NguyÔn §×nh H−¬ng (2000), Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiepÑ võa vµ nhá ë ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi; 4. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (2003), B¸o c¸o ®¸nh gi¸ 4 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp; 5. Tæng côc Thèng kª (2004), Tæng qua t×nh h×nh kinh tÕ x· héi 19912000 vµ 2001-2003; 6. Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n (2004), B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña c¸c DNV&N; 7. ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TW (2001), Ph¸t triÓn DNV&N; kinh nghiÖm n−íc ngoµi vµ ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, Nxb Thèng Kª, Hµ Néi; 8. ViÖn Khoa häc Tµi chÝnh (2002), Tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn DNV&N, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi; 9. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, khung ph¸p lý cho khu vùc kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt Nam; 10. ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i (2003), Xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ cho c¸c DNV&N, Nxb Lao ®éng x· héi, Hµ Néi; 11. Tæng côc thèng kª th¸ng 11 n¨m 2001. B¸o c¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh CIEM n¨m 2002; 12. Hå s¬ c¸c DNV&N cña APEC, 1998; 13. §inh nghÜa DNV&N cña c¸c n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999; 14. Tæng quan c¸c DNV&N cña OECD, 2000. 15. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, Tµi liÖu héi th¶o vÒ ph¸t triÓn DNV&N, th¸ng 6/2001, Hµ Néi; 16. Tæng côc thèng kª, B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra cña khèi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh; niªm gi¸m thèng kª 1999, 2000, 2001, 2002, 2003; 17. NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNV&N;

80

18. ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg ngµy 11/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNV&N; 19. LuËt Doanh nghiÖp sè 13/1998/QH10 do Quèc héi kho¸ X, kú häp thø 5 th«ng qua ngµy 12/6/1999. 20. LuËt KÕ to¸n sè 03/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 2003. 21. LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sè 09/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/6/2003. 22. NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 23. NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP ngµy 10/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. 24. NghÞ ®Þnh sè 152/2004/N§-CP ngµy 6/8/2004 cña ChÝnh phñ vÒ söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 25. QuyÕt ®Þnh 163/2003/Q§-TTg ngµy 5/8/2003 vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010; 26. Th«ng t− 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 27. Th«ng t− sè 120 /2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ quy ®Þnh chi tiÕt luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuË thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. 28. Th«ng t− sè 40/2004/TT-BTC ngµy 13/05/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn kÕ to¸n chuyÓn DNNN thµnh CTCP. 29. Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20/10/2004 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong lÜnh vùc chøng kho¸n. 30. C«ng v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh vÒ t¹m thêi h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c tæ chøc niªm yÕt.

81