Pha Ho Lai - The Thu Tuong Giai

thÕ thø têng gi¶i Hä L¹i ë ViÖt Nam, ch¸u con c¶ níc ®Òu coi Quang L·ng (nay lµ x· Hµ D¬ng huyÖn Hµ Trung tØnh Thanh Ho¸) lµ n¬i ®Êt tæ thiªng liªng, cã mé thiªn t¸ng cña ®øc TriÖu tæ L¹i ThÕ T¬ng c¹nh chïa Thiªn V¬ng vµ tõ ®êng thê Ngêi mµ d©n ®Þa ph¬ng thêng gäi lµ ®ªn thê hä L¹i. Cuèn ph¶ xa nhÊt cña hä L¹i cßn gi÷ ®îc ë ®©y , mang tªn Tèng S¬n Quang L·ng L¹i gia ph¶ kÝ viÕt b»ng ch÷ nho vµo th¸ng 6 n¨m C¶nh Hng thø nhÊt (1740) , ghi tõ quan HuyÖn thõa L¹i ThÕ T¬ng, hËu duÖ cña L¹i Tiªn th¸i thó quËn Giao ChØ ®êi §«ng H¸n. §iÒu ®ã ®· ®îc truyÒn tông cïng víi c©u "Nam bang nhÊt L¹i" (níc Nam chØ cã mét hä L¹i) tõ l©u trong hä. V× thÕ, tõ mÊy thÕ kû nay, chÝ Ýt tõ ®Çu ®êi Tù §øc triÒu NguyÔn, nhµ thê hä L¹i ë Quang L·ng vÉn tæ chøc xu©n tÕ h¨ng n¨m vµo ngµy R»m th¸ng Giªng ®Ó tëng nhí vµ phông thê vÞ tæ ®Çu tiªn vµ duy nhÊt cña dßng hä L¹i t¹i ViÖt Nam lµ th¸i thó L¹i Tiªn , mµ ë ®©y ta gäi lµ "viÔn tæ".

ViÔn tæ - L¹i Tiªn L¹i Tiªn ngêi B¸ch ViÖt quËn Hîp Phè ®êi H¸n, huyÖn ThuËn §øc thuéc Qu¶ng Ch©u (tØnh Qu¶ng §«ng Trung quèc hiÖn nay), lµm th¸i thó quËn Giao ChØ ®êi §«ng H¸n, vµo cuèi thÕ kØ thø II sau c«ng nguyªn, tríc SÜ NhiÕp vµ sau LÝ TiÕn kh«ng xa, mµ L¹i Linh thêi LÝ; L¹i Ých Quy thêi TrÇn; L¹i ThÕ Tiªn, L¹i ThÕ T¬ng, L¹i Kim B¶ng, L¹i §¨ng TiÕn, L¹i Duy ChÝ thêi Lª, ®Òu lµ hËu duÖ cña Ngêi . Khi th«i quan, Ngêi ë l¹i Giao ChØ kh«ng vÒ n÷a vµ trë thµnh thuû tæ duy nhÊt cña dßng hä L¹i ë Viªt Nam.

®êi thø nhÊt

1

Thuû tæ - L¹i ThÕ Tiªn L¹i ThÕ Tiªn, dßng dâi L¹i Tiªn, nguyªn qu¸n x· ThÇn Phï huyÖn Nga S¬n xø Thanh Hoa, lµ th©n phô cña quan HuyÖn thõa L¹i ThÕ T¬ng - ngêi hä L¹i ®Çu tiªn chuyÓn c vÒ Quang L·ng, më ®Çu dßng hä L¹i ë Quang L·ng. Ng«i mé thiªn t¸ng cña L¹i ThÕ T¬ng to¹ l¹c ë khu T©y B¾c chïa Thiªn V¬ng mµ d©n ®Þa ph¬ng thêng gäi lµ "M¶ Hä L¹i" hay "M¶ Thiªn V¬ng" vµ bµ con trong hä vÉn gäi lµ mé Tæ hay mé ®øc TriÖu Tæ. Thùc ra, L¹i ThÕ Tiªn - ngêi sinh ra L¹i ThÕ T¬ng - míi lµ ngêi më ®Çu dßng hä L¹i ë Quang L·ng. V× thÕ, ®èi víi c¸c vÞ khai s¸ng hä L¹i ë ViÖt Nam, ch¸u con c¶ níc ®Òu t«n vinh Th¸i thó L¹i Tiªn lµ viÔn tæ, cïng hËu duÖ cña Ngêi L¹i ThÕ Tiªn lµ thuû tæ - ®êi thø nhÊt vµ L¹i ThÕ T¬ng lµ triÖu tæ - ®êi thø hai. §Õn nay, tõ ®øc thuû tæ L¹i ThÕ Tiªn, hä L¹i ®· ph¸t triÓn nèi tiÕp nhau ®Õn ®êi thø 29, 30 trong ph¹m vi 39 tØnh thµnh trong c¶ níc. QuyÓn ph¶ nµy chØ ghi chÐp nh÷ng ®iÓm chung nhÊt cña dßng ho L¹i t¹i ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ nguån gèc cña hä, cïng nh÷ng sù kiÖn quan träng cã t¸c ®éng lín ®Õn ®Æc ®iÓm vµ sù ph¸t triÓn chung cña c¶ hä. Theo truyÒn thèng cña hä ta, ngay tõ ®Çu thÕ kØ 19, ph¶ chung cña Hä ®· tËp hîp, s¾p xÕp vµ x¸c ®Þnh ®Õn ®êi thø 9 cña hai ngµnh A vµ B trong toµn quèc. Nh÷ng chi ph¸i chÝnh trong c¶ níc phÇn lín ®Òu b¾t nguån tõ c¸c vÞ thÕ tæ ®êi thø 9, thø 10... thuéc hai ngµnh A vµ B kÓ trªn. Nhµ thê hä L¹i ë Quang L·ng thê ViÔn tæ L¹i Tiªn, Thuû tæ Lai ThÕ Tiªn vµ TriÖu tæ L¹i ThÕ T¬ng nay ®· trë thµnh n¬i ®Êt tæ thiªng liªng cña con ch¸u hä L¹i trong c¶ níc §êi thø hai

TriÖu tæ - L¹i ThÕ T¬ng L¹i ThÕ T¬ng tõng sinh sèng vµ qua ®êi ë Gia Miªu ngo¹i trang, lµ ch¸u xa ®êi cña Th¸i thó L¹i Tiªn ®êi §«ng H¸n, con trai cña Thuû tæ L¹i ThÕ Tiªn. Cuèn Tèng S¬n Quang L·ng L¹i gia ph¶ kÝ ghi: " B¾t ®Çu tõ quan HuyÖn thõa [L¹i ThÕ T¬ng] mé t¸ng t¹i xø Thiªn V¬ng.T¬ng truyÒn cô tæ vèn

ngêi x· ThÇn Phï huyÖn Nga S¬n cò. Gia ®×nh

2

chuyªn nghÒ lµm thuèc, nghiªn cøu s¸ch thuèc rÊt s©u, ch÷a bÖnh tµi giái h¬n ngêi. Sau cô dêi ra Gia Miªu ngo¹i trang [ gåm 20 trang thuéc s¸ch B¸i N¹i, thêi Lª nhËp vµo huyÖn Tèng S¬n ®Æt thµnh tæng Thîng B¹n] ch÷a bÖnh gióp d©n, ®îc nh©n d©n ®i¹ ph¬ng mÕn phôc. Cô sinh mét con trai [ L¹i ThÕ Gia] . Khi con cßn nhá, kh«ng may cô qua ®êi t¹i Gia Miªu. §o¹n tang cha xong, mÑ con trë vÒ ThÇn Phï quª cò. Khi con 15 tuæi, mÑ dÉn con trë l¹i Gia Miªu ®Ó ®a hµi cèt ngêi cha trë l¹i ThÇn Phï. Lóc ®Õn ®Çu lµng Quang L·ng (tæng Thîng B¹n huyÖn Tèng S¬n phñ Hµ Trung) th× trêi ®· vÒ chiÒu, m©y ®en ïn ïn kÐo ®Õn , ma giã næi lªn Çm Çm, trêi tèi mÞt mï. MÑ con ®µnh g¸c t¹m hµi cèt ngêi cha ë bªn ®êng CÇu G¾c, råi d¾t nhau ra chî Quang L·ng nghØ trä. Suèt mét ®ªm rßng, ma to giã lín kh«ng ngít. S¸ng h«m sau, giã yªn ma t¹nh, mÑ con trë l¹i chç cò, ®· thÊy mèi ®ïn ®Êt ®¾p lªn thµnh mé. MÑ míi b¶o con ý trêi ®· vËy vÒ lµm g× n÷a, bÌn ë l¹i Quang L·ng ®ïm bäc lÉn nhau, nu«i con ¨n häc nªn ngêi, chê thêi ®¾c dông"(theo Tèng S¬n Quang L·ng L¹i gia ph¶ kÝ ). VÒ sau con lµm quan ®Õn chøc Phßng ngù ®ång trÞ tíc Gia Thôy b¸, truy tÆng DiÔn Kh¸nh hÇu. Nhµ thê tæ vµ l¨ng mé cña Ngêi con ch¸u c¶ níc ®· x©y dùng khang trang t¹i Quang L·ng Thanh Ho¸. §êi thø ba

L¹i ThÕ Gia - L¹i ThÕ Gia lµ con cña quan huyÖn thõa L¹i ThÕ T¬ng, ®êi vua Lª Th¸nh T«ng niªn hiÖu Quang ThuËn( 1460 -1467) lµm quan ®Õn chøc Phßng Ngù §ång Tri, tíc Gia Thuþ b¸, khi mÊt ®îc ban tÆng DiÔn Kh¸nh hÇu, tªn thuþ lµ Dôc §øc, giç ngµy 2 th¸ng giªng ©m lÞch. Phu nh©n hä Mai huý Méc, hiÖu Tõ TÝn, giç ngµy 6 th¸ng 7 ©m lÞch. Hai cô sinh ®îc hai con trai lµ L¹i ThÕ L¹c vµ L¹i ThÕ Xu©n.

§êi thø t L¹i ThÕ L¹c, L¹i ThÕ Xu©n

3

Ngµnh A - L¹i ThÕ L¹c - con trëng DiÔn Kh¸nh hÇu L¹i ThÕ Giamë ®Çu ngµnh A hä L¹i. §êi vua Lª Uy Môc niªn hiÖu §oan Kh¸nh thø V (1509), theo An Thanh hÇu NguyÔn Kim phß vua T¬ng Dùc. Kho¶ng niªn hiÖu Hång ThuËn (1509-1516) ®îc phong chøc CÈm y vÖ §iÖn tiÒn ChØ huy sø tíc HËu Kh¸nh hÇu, cã c«ng víi níc ®îc th¨ng hµm Th¸i B¶o TÝn quËn c«ng, tªn thuþ lµ Trung Tóc, mÊt ngµy 1 th¸ng 3 n¨m QuÝ Söu (1493). ChÝnh thÊt phu nh©n hiÖu Tõ ¸i, giç ngµy 20 th¸ng 8 ©m lÞch. TÝn quËn c«ng L¹i ThÕ L¹c sinh ®îc mét trai lµ L¹i ThÕ Tëng. Con ch¸u lËp ®Òn thê Ngêi ë x· §éng Hèi huyÖn Thanh Quan, nay lµ th«n §ång H¶i x· §«ng Vinh huyÖn §«ng Hng, tØnh Th¸i B×nh. Nhµ thê ngµnh trëng hä L¹i, ë th«n Thîng H÷u x· Nam V©n thµnh phè Nam §Þnh, thê tõ ViÔn tæ L¹i Tiªn, Thuû tæ L¹i ThÕ Tiªn, TriÖu tæ L¹i ThÕ T¬ng ®Õn c¸c vÞ thÕ tæ ngµnh trëng hä L¹i gèc Quang L·ng Tèng S¬n Thanh Ho¸. Ngµnh B - L¹i ThÕ Xu©n (hiÖu Xu©n Kh«ng) lµ con thø cña DiÔn Kh¸nh hÇu L¹i ThÕ Gia, më ®Çu ngµnh B cña Hä. V× nghÜa vô con em thÕ téc ®èi víi triÒu ®×nh, cô ®· theo con ®êng binh nghiÖp tham gia ®éi Ngù L©m qu©n vµo thêi k× Lª S¬ (1428-1527). §êi vua Uy Môc (1505-1509), lo¹n triÒu kÐo dµi, triÒu chÝnh ®æ n¸t, nh©n ®©n lÇm than c¬ cùc. Cô ch¸n c¶nh triÒu ®×nh xin c¸o tho¸i viÖc binh, trë vÒ ë T¬ng §«ng huyÖn T©y Ch©n (nay lµ huyÖn Trùc Ninh tØnh Nam §Þnh). Sau ®ã cïng gia ®×nh chuyÓn c sang xø HËu §ång, th«n B¾c Cêng , cïng c¸c hä kh¸c chiªu mé d©n nghÌo khai hoang lËp Êp, lËp nªn Êp QuÇn Cêng, sau n©ng lªn cÊp x·, gäi lµ x· QuÇn Anh. N¬i ®Êt cô mé ®©n khai ph¸, nh©n ®©n ®Þa ph¬ng quen gäi lµ " MiÕng Ên hä L¹i" hoÆc " Cån hä L¹i". VÒ sau, nh©n d©n lËp ®Òn thê ch vÞ liÖt tæ cã c«ng khai khÈn, x©y dùng ®Êt QuÇn Anh, trong ®ã nh©n d©n Thê tæ Xu©n Kh«ng ®øng ë vÞ trÝ hµng ®Çu " cöu téc"(c¸c hä TrÇn,Vò, Hoµng, Ph¹m, L¹i, NguyÔn, Lª, Bïi, Phan, §oµn, §ç vµ 2 hä TrÇn, Vò kh¸c), ®ùoc phong lµm phóc thÇn. N¨m Kh¶i §Þnh thø II, ngµy 18 th¸ng 3 ©m lÞch ( 8 - 5 1917), cô ®îc phong lµm Dùc B¶o Trung Hng Linh Phï T«n ThÇn. B¶y n¨m sau, n¨m Kh¶i §Þnh thø IX ( 25 - 7 - 1954), triÒu ®×nh l¹i cã s¾c

4

gia phong cô lµ §oan Tóc T«n ThÇn. Cô mÊt ngµy 14 th¸ng giªng n¨m T©n mïi (1511). Hëng thä 79 tuæi. ChÝnh thÊt phu nh©n hä Lu hiÖu Tõ HuÖ, cïng giç ngµy 14 th¸ng Giªng. PhÇn mé hai cô hîp t¸ng c¹nh tõ ®êng thê ngêi ë xãm 14 x· H¶i Trung huyÖn H¶i HËu tØnh Nam §Þnh. Cô sinh mét con trai lµ L¹i ThiÖn TÝnh.

§êi thø n¨m L¹i ThÕ Tëng - L¹i ThiÖn TÝnh Ngµnh A - L¹i ThÕ Tëng lµ con trai cña Th¸i B¶o TÝn quËn c«ng L¹i ThÕ L¹c. §êi vua T¬ng Dùc niªn hiÖu Hång Thu©n (1510 -1516) ®îc phong tíc §«ng Nham hÇu, sau ®îc tÆng hµm Th¸i B¶o Nh©n quËn c«ng, tªn thuþ lµ Trung ThuÇn. Giç ngµy 21 th¸ng 8 ©m lÞch. ChÝnh thÊt phu nh©n hiÖu DiÖu H¹nh, giç cïng ngµy 21 th¸ng 8. Th¸i B¶o Nh©n quËn c«ng sinh ®îc hai trai mét g¸i: L¹i ThÕ Vinh, L¹i ThÕ §¹t vµ L¹i ThÞ Ngäc Vi. Ngµnh B - L¹i ThiÖn TÝnh lµ con trai cô L¹i ThÕ Xu©n. Cô lÊy ngêi hä Vò, hiÖu Tõ An, sinh ®îc hai trai lµ L¹i Phóc ChÝnh , L¹i HuÖ Lan vµ hai g¸i L¹i ThÞ H¹nh, L¹i ThÞ NiÖm. Cô «ng mÊt ngµy 24 - 8, cô bµ mÊt ngµy 1 - 8 ©m lÞch. Mé hai cô hîp t¸ng ë xø Môc Trung th«n QuÇn Ph¬ng Trung, nay thuéc xãm 14 x· H¶i Trung huyÖn H¶i HËu tØnh Nam §Þnh.

§êi thø s¸u A- L¹i ThÕ Vinh, L¹i ThÕ §¹t, L¹i ThÞ Ngäc Vi B-L¹i Phóc ChÝnh, L¹i HuÖ Lan, L¹i ThÞ H¹nh, L¹i ThÞ NiÖm, Ngµnh A1 - L¹i ThÕ Vinh hiÖu Phóc Uyªn, lµ con trëng Th¸i B¶o TÝn quËn c«ng L¹i ThÕ Tëng. Mét lßng phß t¸ nhµ Lª, ®îc phong tíc Hoµ Trung hÇu. Khi M¹c §¨ng Dung tiÕm ng«i vua, lµ cùu thÇn nhµ Lª, Hoµ Trung hÇu L¹i ThÕ Vinh ®· tÝch cùc tham gia phong trµo kh«i phôc nhµ

5

Lª chèng l¹i nhµ M¹c. N¨m Quý TÞ 1533, cïng An Thanh hÇu NguyÔn Kim vµ c¸c cùu thÇn kh¸c t«n lËp Lª Duy Ninh, con rèt cña Lª Chiªu T«ng lªn ng«i ë ®Êt SÇm Ch©u níc Ai Lao, tøc lµ vua Lª Trang T«ng. Vua t«i nhµ Lª cßn n¬ng n¸u ë SÇm Ch©u mét thêi gian ®Ó chiªu tËp qu©n sÜ, chuÈn bÞ lùc lîng. §Õn n¨m KØ Hîi 1539, nhµ vua phong TrÞnh KiÓm lµm §¹i tíng qu©n Dùc quËn c«ng, TrÞnh C«ng N¨ng lµm Tuyªn quËn c«ng, L¹i ThÕ Vinh lµm Hoµ quËn c«ng, cïng c¸c tíng lÜnh kh¸c, trao cho binh Ên mang qu©n b¶n bé tiÕn ®¸nh c¸c n¬i ®Ó kh«i phôc T©y kinh (thuéc xø Thanh Hoa), khÝ thÕ m¹nh mÏ khiÕn qu©n M¹c thua to. Sau ®ã triÒu ®×nh míi ríc vua Lª vÒ phñ Yªn Trêng phÝa b¾c xø Thanh Hoa, lËp hµnh ®iÖn ë s¸ch V¹n L¹i (thuéc huyÖn VÜnh Léc hiÖn nay). N¨m Quý TÞ 1545 , khi NguyÔn Kim mang qu©n tiÕn ®¸nh S¬n Nam th× bÞ hµng tíng nhµ M¹c lµ D¬ng ChÊp NhÊt ®¸nh thuèc ®éc chÕt. Binh quyÒn r¬i vµo tay TrÞnh KiÓm n¾m gi÷.

N¨m Canh Ngä (1570), Th¸i s TrÞnh KiÓm mÊt. Vua Lª Anh T«ng phong L¹i ThÕ Vinh lµm Th¸i s D¬ng quèc c«ng TrÊn thñ Nam §¹o, ®îc hëng léc ®iÒn ë x· Thîng H÷u huyÖn Thîng Nguyªn (tøc lµ x· Nam V©n thµnh phè Nam §Þnh hiÖn nay) vµ g©y dùng sù nghiÖp l©u dµi ë ®ã. N¨m MËu DÇn 1578, khi mÊt cô ®îc tÆng hµm Th¸i tÓ Tr¸ng quèc c«ng, tªn thuþ lµ V¨n HiÕn. §Õn thêi NguyÔn ®îc s¾c phong L¹i §¹i v¬ng ThÕ Vinh thîng thîng ®¼ng thÇn Kþ ngµy 10 – 10 ©m lÞch, ®îc thê t¹i téc miÕu ë Thîng H÷u, ®ßng thêi còng lµ nhµ thê tæ ngµnh trëng hä L¹i dßng Quang L·ng. ChÝnh phu nh©n hiÖu Tõ Nh©n, kÞ ngµy 14 – 12 ©m lÞch. HiÖn cßn phÇn mé t¹i ®Þa ph¬ng, th«n Thîng H÷u x· Nam V©n thµnh phè Nam §Þnh. Th¸i s D¬ng quèc c«ng sinh ®îc 2 trai: L¹i ThÕ Mü vµ L¹i ThÕ ThiÖn. - Ngµnh A2 - L¹i ThÕ §¹t lµ con trai thø hai cña Th¸i B¶o Nh©n quËn c«ng L¹i ThÕ Tëng. Khu«ng phß nhµ Lª, ®îc phong chøc H÷u HiÖu §iÓm §¹t L¬ng hÇu , gia phong H÷u Phñ L¬ng quèc c«ng, tªn

6

thuþ lµ ThuÇn ý, giç ngµy 7 th¸ng 3 ©m lÞch. ChÝnh phu nh©n hä NguyÔn huý Tù, hiÖu Tõ Minh, giç ngµy 18 th¸ng 2 ©m lÞch. L¹i ThÕ §¹t sinh con trai lµ L¹i ThÕ Khanh. - L¹i ThÞ Ngäc Vi lµ con g¸i Th¸i B¶o Nh©n quËn c«ng L¹i ThÕ Tëng , lµ chÝnh phi cña Minh Khang Th¸i V¬ng TrÞnh KiÓm, sinh ra §¹t NghÜa c«ng TrÞnh Cèi, Th¸i B¶o NhuÖ, «ng Hoan, «ng To¶n (theo Tèng S¬n Quang L·ng L¹i gia ph¶ kÝ). Ngµnh B - L¹i HuÖ ChÝnh lµ con trai trëng cña L¹i Phóc TÝnh. LÊy ngêi hä Bïi, hiÖu Tõ TÝn. Sinh ®îc hai trai : trëng lµ L¹i ThiÖn T©m, thø lµ L¹i Phóc ThiÖn. Cô «ng mÊt ngµy 9 th¸ng 10 ©m lÞch. Mé hai cô hîp t¸ng t¹i x· QuÇn Ph¬ng Trung nay lµ x· H¶i Trung huyÖn H¶i HËu. - L¹i HuÖ Lan lµ con trai thø cña L¹i Phóc TÝnh. Sinh ®îc mét con trai lµ L¹i §¹o Sïng. - L¹i ThÞ H¹nh lµ con g¸i cña L¹i Phóc TÝnh, mÊt sím, ®îc t«n vinh lµ "QuÕ Hoa c«ng chóa", kh©m mÖnh cai qu¶n thÞ tïng tiªn n¬ng, mÜ danh L¹i quý n¬ng hiÖu Tõ H¹nh. - L¹i ThÞ NiÖm lµ con g¸i thø hai cña cô L¹i Phóc TÝnh, mÊt sím. §îc t«n vinh lµ "HuÖ Hoa c«ng chóa", kh©m sai cai qu¶n thÞ tïng tiªn n¬ng, mÜ danh L¹i quý n¬ng hiÖu Tõ NiÖm.

7

§êi thø B¶y

A- L¹i ThÕ MÜ, L¹i ThÕ ThiÖn; L¹i ThÕ Khanh. B- L¹i ThiÖn T©m; L¹i phóc ThiÖn; L¹i §¹o Sïng. Ngµnh A1 - L¹i ThÕ MÜ lµ con trëng Th¸i S D¬ng quèc c«ng L¹i ThÕ Vinh. Thêi vua Lª Anh T«ng lµm quan ®Õn chøc §¹i tíng qu©n Th¸i B¶o Phóc quËn c«ng. Th¸ng 10-1569, Th¸i s TrÞnh KiÓm bÞ bÖnh nÆng. Vua ®Æc sai con trëng cña Th¸i s lµ Tíng qu©n TrÞnh Cèi thay lÜnh binh quyÒn cÇm qu©n ®¸nh M¹c, con thø lµ Phó L¬ng hÇu TrÞnh Tïng vµ c¸c tíng t¸ ®Òu ph¶i theo mµ ®¸nh giÆc. §Õn 18 - 2 n¨m Canh Ngä 1570 , Th¸i s TrÞnh KiÓm mÊt. Nhµ vua cã chiÕu phong Hoµ quËn c«ng lµm Th¸i s D¬ng quèc c«ng vµ TrÞnh Cèi lµm §¹i tíng qu©n ®èc lÜnh c¸c dinh thuû bé cÇm qu©n ®¸nh M¹c. Nhng, mu cíp quyÒn anh,TrÞnh Tïng bÌn dêi hµnh t¹i vµo trong cöa quan V¹n L¹i, chia qu©n canh gi÷ cöa luü kh«ng cho qu©n TrÞnh Cèi trë vÒ. Ngµy h«m sau, TrÞnh Cèi cïng L¹i ThÕ MÜ, L¹i ThÕ Khanh xin cøu viÖn Yªn Trêng, nhng TrÞnh Tïng kh«ng cøu viÖn còng kh«ng cho qu©n tíng cña TrÞnh Cèi vµo thµnh. M¹c KÝnh §iÓn, tung ra h¬n 10 v¹n qu©n vµ 700 chiÕn thuyÒn, chia lµm nhiÒu mòi ®¸nh cíp Thanh Hoa. TrÞnh Cèi bÞ kÑt vµo gi÷a hai thÕ lùcTrÞnh vµ M¹c. V« thÕ kh¶ thi, míi bÊt ®¾c dÜ ®em L¹i ThÕ MÜ, NguyÔn S Do·n, V¬ng Tr©n cïng vî con ch¹y sang phÝa B¾c triÒu. M¹c KÝnh §iÓn cho gi÷ ngang tíc cò, phong TrÞnh Cèi lµ Trung L¬ng hÇu, L¹i ThÕ MÜ lµ Kh¸nh quËn c«ng, NguyÔn S Do·n lµ LÝ quËn c«ng, V¬ng Tr©n lµ S¬n quËn c«ng. L¹i ThÕ Khanh th× bá dinh tiÕn vµo VÜnh Ninh (tøc NguyÔn VÜnh Léc ngµy nay), råi trë vÒ Yªn Trêng. Ngµy 28-8-1569, vua s¾c phong TrÞnh Tïng lµm Trëng quËn c«ng cÇm qu©n ®¸nh giÆc. Th¸ng 8 n¨m §inh Söu (1577) qu©n M¹c tiÕn ®¸nh §ång Cæ, Hµ §«, Héi Thîng, ®Õn cöa luü Kho¸i L¹c (®Òu thuéc huyÖn Yªn §Þnh) qu©n M¹c thua to. L¹i ThÕ Mü tö trËn nh»m ngµy 5-10 ©m lÞch. Mé t¸ng t¹i quª nhµ, xø Léng ®ång Tha Ma M¶ C¶ ë th«n Thîng H÷u (nay lµ x· Nam V©n, thµnh phè Nam §Þnh). ChÝnh thÊt hiÖu Tõ Minh kÞ

8

ngµy 29-11 ©m lÞch. ¸ thÊt phu nh©n hiÖu Tõ §øc kÞ 8-11 ©m lÞch. Thø thÊt phu nh©n hiÖu Tõ ý, kÞ 6-3 ©m lÞch. Phóc quËn c«ng sinh ®îc hai con trai : trëng lµ L¹i Phóc Kh¸nh, hai lµ L¹i Phóc ThÞnh. - L¹i ThÕ ThiÖn, lµ con thø cña Th¸i S D¬ng Quèc c«ng L¹i ThÕ Vinh. Sau sù biÕn gia ®×nh , L¹i ThÕ ThiÖn, dæi tªn lµ L¹i ChÝnh ThiÖn, bá ®i l¸nh n¹n , cuèi cïng vÒ c ngô t¹i §«ng §«. L¹i ChÝnh ThiÖn c«ng, sinh L¹i Quy An, L¹i Quy An sinh L¹i ThÕ H÷u. L¹i ThÕ H÷u, tù TuÊn Tµi, ®îc phong §Ò ®èc cai qu¶n l¬ng híng hai phñ Tiªn Hng vµ Th¸i B×nh, tíc TuÊn Tµi hÇu, lµ ngêi më ®Çu chi hä L¹i t¹i §ång H¶i. Díp nhµ gÆp c¬n tai biÕn, trëng nam L¹i ThÕ MÜ bÞ h¹i, thø nam L¹i ThÕ ThiÖn cã nhiÖm vô kÕ trëng, nªn ë §ång H¶i ®· lËp ®Òn thê Trëng chi thuû tæ L¹i ThÕ L¹c vµ ch vÞ tiªn tæ t¹i b¶n x·. Ngµnh A2 - L¹i ThÕ Khanh lµ con cña H÷u phñ L¬ng qu©n c«ng L¹i ThÕ §¹t. Niªn hiÖu Nguyªn Hoµ ®êi vua Lª Trang T«ng, theo Th¸i s TrÞnh KiÓm ®i ®¸nh M¹c, ®îc phong tíc An quËn c«ng. §Õn thêi ChÝnh TrÞ ®êi vua Lª Anh T«ng, Th¸i s TrÞnh KiÓm cÊt qu©n ®¸nh M¹c, giao cho An quËn c«ng L¹i ThÕ Khanh cïng Trµo quËn c«ng Vò S Thíc chia nhau gi÷ c¸c cöa biÓn. N¨m sau, M¹c KÝnh §iÓn vît biÓn vµo cíp Thanh Hoa. Qu©n M¹c ®Õn n¬i, hai bªn dån søc chèng cù, cho phôc binh ®¸nh b¹i tiÒn qu©n M¹c, th¾ng mÊy trËn liÒn. Sau gÆp D¬ng quËn c«ng NguyÔn H÷u Liªu ®Õn, trong ngoµi gi¸p c«ng, qu©n M¹c thua to. N¨m 1570, Th¸i quèc c«ng TrÞnh KiÓm mÊt, vua giao giao träng tr¸ch cho L¹i ThÕ Vinh vµ TrÞnh Cèi. Nhng TrÞnh Cèi bÞ TrÞnh Tïng h·m h¹i ph¶i cïng L¹i ThÕ MÜ vµ mét sè tíng sÜ ch¹y sang B¾c triÒu. L¹i ThÕ Khanh vÉn trung thµnh víi vua Lª, dÉn binh trèn vµo VÜnh Ninh qua huyÖn CÈm Thuû ®Õn cöa Yªn Trêng, héi cïng c¸c tíng hîp mu ®¸nh M¹c. Qu©n M¹c thua to ph¶i rót lui. Vua bÌn cÊt ®¹i qu©n ra ®¸nh, sai L¹i ThÕ Khanh tiÕn qu©n phÝa t¶, lÊy l¹i ®îc c¸c huyÖn Tèng S¬n Nga S¬n. Cô ®i ®Õn ®©u qu©n M¹c bá ch¹y ®Õn ®Êy. N¨m 1571, vua Lª thëng c«ng phong cho chøc ThiÕu phã. N¨m 1572, qu©n M¹c ®¸nh cíp NghÖ An. L¹i ThÕ Khanh ®em qu©n cøu viÖn, khi ®Õn n¬i th× qu©n M¹c ®· rót lui, bÌn ®i kinh lîc vïng duyªn h¶i råi vÒ.

9

N¨m ®Çu Quang Hng (1578) cô mÊt, ®îc truy tÆng chøcTh¸i TÓ Khiªm quèc c«ng, tªn thuþ lµ C«ng ThuËn. KÞ ngµy 27-9 ©m lÞch. Hµng n¨m ®Õn ngµy giç cô, triÒu ®×nh cho lµm lÔ th¸i lao, göi mét con bß, mét vß rîu, mét tÊm ¸o minh y lµm lÔ. Khi vua Gia Long lªn ng«i, b×nh xÐt c«ng thÇn tiÒn triÒu, L¹i ThÕ Khanh ®îc liÖt vµo hµng c«ng thÇn Trung Hng nhµ Lª bËc thø nh×. Cô ®îc hëng léc ®iÒn t¹i th«n Quan Chiªm x· Hµ Giang huyÖn Hµ Trung tØnh Thanh Ho¸. Phu nh©n hiÖu Tõ Nghiªm giç ngµy 21-11 ©m lÞch. PhÇn mé hai cô ®· ®îc con ch¸u x©y dùng l¹i khang trang, bÒn v÷ng. Cô ®îc con ch¸u lËp ®Òn thê t¹i Quang L·ng do ch¸u ®Ých t«n L¹i ThÕ HiÒn chñ tr×, gäi lµ ®Òn thê L¹i ThÕ Khanh ®ång thêi còng lµ nhµ thê tæ hä L¹i. Chi hä L¹i ë Quan Chiªm còng cã tõ ®êng thê Ngêi. Th¸i TÓ Khiªm quèc c«ng sinh ®îc 3 trai 1 g¸i : con trëng L¹i ThÕ Tíng, thø hai L¹i ThÕ §Þnh, thø ba L¹i ThÕ HiÓn vµ L¹i ThÞ Ngäc Nho lµ chÝnh phi cña Thµnh tæ TriÕt v¬ng TrÞnh Tïng. Th¸i TÓ Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh ®îc phong lµm phóc thÇn, chi hä Quan Chiªm cßn lu gi÷ s¾c phong cña vua Kh¶i §Þnh nhµ NguyÔn ®Ò ngµy 25-7 n¨m Kh¶i §Þnh thø IX (1924). §Òn thê hä L¹i thê viÔn tæ L¹i Tiªn, thuû tæ L¹i ThÕ Tiªn, triÖu Tæ L¹i ThÕ T¬ng, Th¸i TÓ Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh ®îc xÕp h¹ng di tÝch lÞch sö v¨n ho¸ theo quyÕt ®Þnh sè 483/Q§-VHTT, ngµy 20-112000 cña Gi¸m ®èc Së V¨n ho¸ - Th«ng tin tØnh Thanh Ho¸. Ngµnh B - L¹i ThiÖn T©m lµ con trëng cô L¹i Phóc ChÝnh. LÊy ngêi hä Vò hiÖu Tõ ThiÖm. Sinh ®îc n¨m con trai vµ ba con g¸i: trëng lµ L¹i Phóc Vinh, thø hai lµ L¹i Mé §¹o, thø ba lµ L¹i ChÝnh Tu, thø t lµ L¹i Ch©n TÝn, thø n¨m lµ L¹i C«ng BËt tù ThÕ HiÒn; con g¸i trëng lµ Bµ Ch¸nh CÈm, thø hai lµ Bµ ThÇy Mïi, Thø ba lµ Bµ Cai NghÞ. - L¹i Phóc ThiÖn lµ con trai thø hai cña L¹i Phóc ChÝnh. Sinh ®îc 3 con trai: trëng lµ L¹i V« T©m, thø hai lµ L¹i V« TÝnh (kh«ng cã ngêi thõa tù) thø ba lµ L¹i §øc H¹nh (v« tù). Tõ ®êng Thê tæ L¹i Phóc ThiÖn ë hai n¬i. Mét n¬i ë x· QuÇn Ph¬ng Trung, nay lµ x· H¶i Trung huyÖn H¶i HËu, mét n¬i ë QuÇn Ph¬ng Nam, nay lµ x· H¶i Long huyÖn H¶i HËu (gäi lµ chi ®Ö ngò trëng hay ®Ö ngò b¾c vµ ®Ö ngò thø hay ®Ö ngò nam).

10

- L¹i §µo Sïng lµ con trai cña L¹i HuÖ Lan. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i §¹o TiÕn.

§êi thø t¸m A- L¹i Phóc Kh¸nh, L¹i Phóc ThÞnh; L¹i Quy An; L¹i ThÕ Tíng, L¹i ThÕ §Þnh, L¹i ThÕ HiÓn. B- L¹i Phóc Vinh, L¹i Mé §¹o, L¹i ChÝnh Tu, L¹i Ch©n TÝn, L¹i C«ng BËt; L¹i V« T©m, L¹i V« TÝnh, L¹i §øc H¹nh; L¹i §¹o TiÕn Ngµnh A1 - L¹i Phóc Kh¸nh lµ con trëng cña Phóc quËn c«ng L¹i ThÕ Mü. Sinh ®îc mét con trai lµ L¹i ThÕ Thµnh. §îc vua phong chøc Tham ®èc §¹i tíng qu©n, tÆng phong L·ng quËn c«ng, thôy Trung ThuÇn. KÞ ngµy 15 - 7 . Mé t¸ng t¹i xø Lµng Tßng thuéc b¶n x·. ChÝnh thÊt phu nh©n hiÖu Tõ Trang. KÞ ngµy 15 - 7. Mé t¸ng t¹i th«n §ång V©n, tôc gäi lµ Bµng L¹ng xø Cån. L¹i tíng qu©n sinh ®îc mét trai lµ L¹i Phóc Thµnh. - L¹i Phóc ThÞnh, con thø cña hai Phóc quËn c«ng L¹i ThÕ Mü, nguyªn qu¸n x· Thîng H÷u, ngô léc ë x· L¹c NghiÖp phñ Xu©n Trêng tØnh Nam §Þnh. Lµ thuû tæ cña chi L¹c NghiÖp phñ Xu©n Trêng tØnh Nam §Þnh. LÊy bµ chÝnh thÊt hä Ph¹m, hóy Ngäc T©n. Sinh mét con trai lµ L¹i Phóc S¬n. Khi díp nhµ gÆp c¬n tai biÕn, cô bá ra ®i. biÖt v« ©m tÝn. VÒ sau con ch¸u lÊy ngµy cô ra ®i lµm ngµy kÞ, Ban tu ph¶ ®· liªn hÖ ®îc víi chi H÷u Bæ x· Kinh KÖ huyÖn Phong Ch©u - nay lµ huyÖn Tam N«ng -tØnh Phó Thä - lµ n¬i cô l¸nh n¹n ë ®ã. Cô bµ thø thÊt. ë H÷u Bæ, hä Vò, hóy ThÞ Nh÷; sinh ®îc 7 con trai: L¹i HËu Phæ, L¹i §×nh Héi, L¹i Quang Duy, L¹i TiÕn Léc, L¹i Gia An, L¹i Gia Tø, L¹i V¨n So¹n. Cô L¹i Phóc ThÞnh më ®Çu chi H÷u Bæ. Khi cô mÊt ®· an t¸ng t¹i b¶n x·. Mé cô con ch¸u ®· x©y dùng l¹i ®µng hoµng. Nhµ Thê tæ míi x©y l¹i n¨m 2006. - L¹i Quy An lµ con trai cña cu L¹i ChÝnh ThiÖn. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i ThÕ H÷u, tù TuÊn Tµi. - Ngµnh A2 - L¹i ThÕ Tíng tªn thuþ lµ Trung TÝn, con trëng Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh. Tßng chinh ®¸nh M¹c, lËp nhiÒu chiÕn c«ng, ®îc phong tíc §oan Trang hÇu, sau phong hµm ThiÕu B¶o LÔ

11

quËn c«ng. §îc chuÈn cÊp c«ng ®iÒn vµ tr¸ng ®inh ë x· L«i CÇu huyÖn Kim §éng lµm t¹o lÖ ®Ó phông sù kÞ l¹p vµ cho con ch¸u cïng hëng . Cô sinh ®îc 2 con trai lµ L¹i ThÕ HiÒn. - L¹i ThÕ §Þnh lµ con thø hai cña Th¸i tÓ Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh. §êi vua Quang Hng nhµ Lª, lËp nhiÒu chiÕn c«ng, ®îc phong chøc §¹i tíng qu©n Tiªn quËn c«ng, gia phong Tr¸ng TiÕt Tíng qu©n. Sinh ®îc 4 con trai: con trëng L¹i ThÕ Thêi, thø hai L¹i ThÕ Hùu, thø ba L¹i ThÕ Gi¸p, thø t L¹i ThÕ Duy. - L¹i ThÕ HiÓn lµ con trai thø ba cña Th¸i tÓ Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh. §êi Quang Hng nhµ Lª ®îc phong lµ §¹i Tíng qu©n Hµo quËn c«ng ®em qu©n ®i ®¸nh M¹c. Lµm quan tõ ®êi Quang Hng ®Õn ®êi §øc Long, TrÊn thñ phñ An Trêng, ®îc trng nhËn vïng b·i båi ë gi¸p x· B¹ch H¶i vµ x· H¬ng PhÊn, vµ ngô léc ë ®©y. Khi mÊt, ®îc gia phong lµ Tr¸ng tiÕt Tíng qu©n. Con ch¸u ®îc phong Êm tö cho hëng léc níc. Sinh h¹ ba trai: L¹i ThÕ ViÔn, L¹i ThÕ S¸ch, L¹i ThÕ Quý. - L¹i ThÞ Ngäc Nho con g¸i Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh, lµ chÝnh phi cña Thµnh Tæ TriÕt v¬ng TrÞnh Tïng. Sinh con trëng TÝn LÔ c«ng TrÞnh Tóc. TrÞnh Tóc thÝch rîu, hay nu«i voi, søc khoÎ h¬n ngêi. Cã mét con voi rÊt hîp ý, gäi lµ Voi Xanh. Mét h«m cìi voi ra s«ng t¾m, ch¼ng may ng· xuèng s«ng. Voi lÊy ngµ ®ì Ngêi lªn, v× ®a qu¸ m¹nh thµnh thñng bông chÕt, n¨m 25 tuæi. Cã hai con trai: NhuÖ quËn c«ng vµ QuÕ quËn c«ng (theo TrÞnh v¬ng ngäc ph¶). Sau em TrÞnh Tóc lµ TrÞnh Tr¸ng lªn nèi ng«i chóa. Ngµnh B - L¹i Phóc Vinh lµ con trai trëng cña cô L¹i ThiÖn T©m. LÊy ngêi hä TrÇn hiÖu Tõ LiÔu. Sinh ®îc 6 con trai: trëng lµ L¹i V« Sù, thø hai lµ L¹i Phóc An, thø ba L¹i HuyÒn M«n, thø t L¹i ChÝnh T©m, thø n¨m L¹i HuyÒn Ng«n, thø s¸u L¹i HuyÒn Khai. - L¹i Mé §¹o, huý lµ C«ng B¹o, tù lµ Mé §¹o, con thø hai cô L¹i ThiÖn T©m. Nguyªn qu¸n x· QuÇn Anh huyÖn H¶i HËu tØnh Nam §Þnh, chuyÓn c vµo th«n Hîp Long x· Ých Vinh huyÖn Nga S¬n tØnh Thanh Ho¸. Tõ ®êng Thê tæ ë ®©y. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i Mé §øc. - L¹i ChÝnh Tu, huý Tu, tù lµ V¨n KÝnh, lµ con thø ba cña cô L¹i ThiÖn T©m. Nguyªn qu¸n x· QuÇn Anh huyÖn H¶i HËu, chuyÓn c vµo

12

Hîp Long. Tõ ®êng Thê tæ ë th«n Hîp Long x· Ých Vinh huyÖn Nga S¬n tØnh Thanh Ho¸. Sinh ®îc mét con trai lµ L¹i Phóc Toµn. - L¹i Ch©n TÝn, huý lµ Thµnh Nh©n tù lµ Ch©n TÝn, lµ con trai thø t cña cô L¹i ThiÖn T©m. Nguyªn qu¸n x· QuÇn Anh huyÖn H¶i HËu, chuyÓn c ®Õn T¬ng §«ng huyÖn Nam Trùc tØnh Nam §Þnh. N¨m lôt chuyÓn sang x· Vò Quang tØnh Th¸i B×nh. Cô sinh ®îc 10 trai: trëng lµ L¹i B×nh T©m, L¹i Phóc Ngé, L¹i Phóc HuÖ, L¹i HuyÒn Th«ng, L¹i Viªn Thèng, L¹i Viªn ChÝnh, L¹i Viªn Trung, L¹i Trung L¬ng, L¹i Trung Mü, L¹i MÜ Da. - L¹i C«ng BËt, tù ThÕ HiÒn, con thø n¨m cña cô L¹i ThiÖn T©m. ¤ng ®i mÊt kh«ng thÊy trë vÒ. - L¹i V« T©m, lµ con trëng cña L¹i Phóc ThiÖn. Sinh ®îc 4 con trai: L¹i ThiÖn §¹o, L¹i HuÖ TÝnh (v« tù), l¹i HuyÒn B¶o (v« tù), L¹i B¶o TÝ (v« tù). - L¹i V« TÝnh, lµ con thø hai cña cô L¹i Phóc ThiÖn, kh«ng cã con kÕ tù. - L¹i §øc H¹nh lµ con thø ba cña cô L¹i Phóc ThiÖn, kh«ng cã con kÕ tù, - L¹i §¹o TiÕn lµ con trai cña cô L¹i §µo Sïng.

§êi thø chÝn

A - L¹i ThÕ Thµnh; L¹i ThÕ S¬n; L¹i HËu Phæ, L¹i §×nh Héi, L¹i Quang Huy, L¹i TiÕn Léc, L¹i Giao An, L¹i Gia Tø, L¹i V¨n So¹n; L¹i ThÕ H÷u; L¹i ThÕ HiÒn; L¹i ThÕ Thêi, L¹i ThÕ Hùu, L¹i ThÕ Gi¸p, L¹i ThÕ Duy; L¹i ThÕ ViÔn, L¹i ThÕ S¸ch, L¹i ThÕ Quý. B - L¹i V« Sù, L¹i Phóc An, L¹i HuyÒn M«n, L¹i ChÝnh T©m, L¹i HuyÒn Ng«n, L¹i HuyÒn Khai; L¹i Mé §øc, L¹i Phóc Toµn; L¹i B×nh T©m, L¹i Phóc Ngé, L¹i Phóc HuÖ, L¹i HuyÒn Th«ng, L¹i Viªn Thèng, L¹i Viªn ChÝnh, L¹i Viªn Trung, L¹i Trung L¬ng, L¹i Trung Mü, L¹i Trung Da; L¹i C«ng B×nh; L¹i ThiÖn §¹o, L¹i HuÖ TÝnh, L¹i HuyÒn B¶o, L¹i Phóc TÝ; L¹i §¹o Th«ng.

13

Ngµnh A1- L¹i ThÕ Thµnh, con trëng cô L¹i Phóc Kh¸nh. Sinh ®îc ba trai: trëng lµ L¹i ThÕ Nh©n, hai lµ L¹i ThÕ §¸n tøc NgËp (®êi thø 10, thñy tæ chi Diªm §iÒn), ba lµ L¹i ThÕ Th¶n. - L¹i ThÕ S¬n, con trai cô L¹i Phóc ThÞnh. LÊy bµ chÝnh thÊt hä NguyÔn hóy Ngäc T©n. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i Phóc Sinh ë L¹c NghiÖp, më ®Çu chi L¹c NghiÖp. - L¹i HËu Phæ, L¹i §×nh Héi, L¹i Quang Huy, L¹i TiÕn Léc, L¹i Gia An, L¹i Gia Tø, L¹i V¨n So¹n, më ®Çu chi H÷u Bæ, ®Òu lµ con do cô L¹i Phóc ThÞnh vµ bµ thø thÊt hä Vò, huý ThÞ Nh÷ sinh ra ë H÷u Bæ. Do ph¶ cò bÞ thÊt l¹c, vÊn ®Ò thÕ thø ë chi nµy cÇn cã t liÖu thªm ®Ó x¸c ®Þnh. - L¹i ThÕ H÷u, tù lµ TuÊn Tµi, lµ con L¹i Quy An c«ng. TriÒu Lª phong lµm §Ò ®èc phô tr¸ch l¬ng híng hai phñ Tiªn Hng vµ Th¸i B×nh, tíc TuÊn Tµi hÇu, trÊn thñ t¹i gia ë x· §éng Hèi, huyÖn Thanh Quan tØnh Th¸i Binh, lµ quª ngo¹i cña Ngêi. Sinh ®îc hai trai: trëng lµ L¹i C¬ng NghÞ, thø lµ L¹i §¹o Kh¸nh. Lµ ngêi më ®Çu chi §éng Hèi huyÖn Thanh Quan tØnh Th¸i B×nh, tøc lµ chi §ång H¶i huyÖn §«ng Hng tØnh Th¸i B×nh hiÖn nay, TuÊn Tµi hÇu ®· lËp ®Òn thê ch vÞ tiªn tæ tõ Th¸i B¶o TÝn quËn c«ng L¹i ThÕ L¹c, Thuû tæ ngµnh A Quang L·ng trë xuèng. Chi §ång H¶i lµ mét trong nh÷ng chi hä lín trong c¶ níc. C¹nh ®ã cßn cã mét dßng hä L¹i kh¸c, v× lÝ do lÞch sö ®· ph©n t¸n khái th«n L¹i X¸, vèn lµ n¬i quÇn c cña ngêi hä L¹i, ®Õn nay cha ch¾p nèi l¹i ®îc. - Ngµnh A2 – L¹i ThÕ HiÒn, con cña ThiÕu B¶o LÔ quËn c«ng L¹i ThÕ Tíng. Tßng chinh ®¸nh M¹c, ®êi vua Quang Hng nhµ Lª phong lµm §¹i Tíng qu©n Ph¬ng quËn c«ng, lÜnh Ên tÝn ®em qu©n ®i ®¸nh dÑp c¸c xø. §îc cÊp cho tr¸ng ®inh c¸c huyÖn CÈm Thuû, N«ng Cèng, Hng Nguyªn, An Khang, c¸c x· Kim L·ng, Nh©n KØ, BÊt C¨ng, Mai X¸, H¬ng C¸i, L¹p CÇu, Cèng Thuû, Kim Bång, §«ng H¶i, Ph¬ng Mai, Bå VÜ, Phóc Am cho lµm tïy hµnh, cßn cho nhËn c¸c h¹ng ®Êt b·i d©u, b·i båi lÊy lµm ngô léc. Cô lµm quan tõ niªn hiÖu Quang Hng ®Õn niªn hiÖu D¬ng Hoµ, ®îc th¨ng ®Õn chøc §« ®èc phñ H÷u ®« ®èc L¬ng quËn c«ng, trÊn thñ Thanh Hoa ngo¹i ®¹o, tøc tØnh Ninh B×nh hiÖn nay. Khi cô mÊt, truy tÆng Tr¸ng TiÕt Tíng qu©n ®îc hëng léc thu thuÕ ë x· Ph¬ng Mai huyÖn An Khang. Mçi n¨m tÝnh 30 quan tiÒn ®Ó lµm lÔ kþ

14

l¹p, cßn bao nhiªu chia cho con ch¸u ®îc hëng. Cô sinh ®îc con trai trëng L¹i ThÕ HiÖu ; L¹i ThÕ HiÖu sinh L¹i ThÕ ChÊp ; L¹i ThÕ ChÊp sinh L¹i ThÕ Kú (theo Quang L·ng L¹i gia ph¶ kÝ ). Lµ ch¸u ®Ých t«n cña Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh, n¨m §øc Long thø T ®êi Vua Lª HuyÒn T«ng, Ph¬ng quËn c«ng L¹i ThÕ HiÒn ®· ®øng ra x©y dùng nhµ thê Khiªm quèc c«ng L¹i ThÕ Khanh, vÒ sau hîp tù ch vÞ tiªn tæ tõ ®øc ViÔn tæ L¹i Tiªn , do ®ã ®ång thêi còng lµ nhµ thê tæ hä L¹i. Ph¬ng quËn c«ng L¹i ThÕ HiÒn hiªn cã bèn n¬i thê : chi Yªn Ninh Ninh B×nh, chi Ch¬ng NghÜa Nam §Þnh, chi MÜ Lîi Thõa Thiªn-HuÕ, chi Thîng H÷u 4 Nam §Þnh. - L¹i ThÕ Thêi, tªn thuþ lµ ChÝnh Th«ng, con trëng cña §« ®èc Tiªn qu©n c«ng L¹i ThÕ §Þnh. Tßng chinh diÖt M¹c lËp nhiÒu chiÕn c«ng, ®îc phong chøc §¹i Tíng qu©n T¸n trÞ c«ng thÇn Tham ®èc L·ng quËn c«ng vµ ®îc s¾c chØ ®em binh m· ®i ®¸nh dÑp c¸c xø. Cô lµm quan tõ ®êi Ho»ng §Þnh ®Õn ®êi VÜnh ThÞnh, ®îc s¾c phong chøc §« ®èc phñ §« ®èc Phß m· L·ng quËn c«ng. Khi mÊt ®îc truy tÆng Tr¸ng TiÕt Tíng qu©n. Con ch¸u ®îc phong Êm tö, ®îc hëng léc níc. V× ngµnh trëng xa v¾ng, thuéc ngµnh thø kÕ tiÕp, cô lµm nhiÖm vô kÕ trëng, ®îc hîp tù t¹i tõ ®êng Quang L·ng. Con ch¸u ®· chuyÓn c ®i ë n¬i kh¸c. HiÖn nay cßn mét chi thê Tæ ë x· V¨n Tinh huyÖn Qu¶ng X¬ng tØnh Thanh Ho¸, mét chi ë x· Quang TÕ huyÖn §øc Thä tØnh Hµ TÜnh. L·ng quËn c«ng lÊy Trëng C«ng chóa cña Thanh §« v¬ng TrÞnh Tr¸ng tªn lµ TrÞnh ThÞ Ngäc CÇn, sinh ®îc mét g¸i lµ L¹i ThÞ Ngäc LÔ vµ mét trai lµ L¹i ThÕ NghÜa (®êi 10). L¹i ThÕ NghÜa sinh L¹i ThÕ Trï (®êi 11). L¹i ThÞ Ngäc LÔ lµ chÝnh phu nh©n quan Dùc VËn T¸n TrÞ C«ng ThÇn §Æc TiÕn Kim Tö Vinh Léc §¹i phu ThÞ Néi gi¸m Tæng Th¸i gi¸m Chëng gi¸m sù TuÊn Thä hÇu Hoµng Nh©n Dòng, sau ®îc tÆng hµm ThiÕu B¶o tíc quËn c«ng, ®îc ban hä Chóa lÊy tªn lµ TrÞnh L·m. L¹i ThÞ Ngäc LÔ lµ tÝn chñ hng c«ng x©y dùng chïa Keo Th¸i B×nh, ng«i chïa cæ næi tiÕng thêi Lª Trung Hng. §øc bµ L¹i ThÞ Ngäc LÔ vµ Hoµng quËn c«ng hiÖn ®ang ®îc thê t¹i chïa Cæ LÔ Th¸i B×nh. - L¹i ThÕ Hùu, con thø hai cña §« ®èc Tiªn quËn c«ng L¹i ThÕ §Þnh, khi em trai lµ §¹i Tíng qu©n QuyÒn quËn c«ng L¹i ThÕ Duy vÒ trÊn thñ cöa bÓ Th¸i B×nh, khai ph¸ vïng b·i biÓn nµy lµm ®Êt ngô léc

15

lËp nªn x· NiÖm H¹ huyÖn KiÕn X¬ng tØnh Th¸i B×nh, ®· mêi anh lµ L¹i ThÕ Hùu hiÖp lùc khai ph¸ vµ më thªm x· Cæ Ninh. Tõ ®êng thê Tæ ë Cæ Ninh, NiÖm H¹ huyÖn KiÕn X¬ng tØnh Th¸i B×nh. Mét n¬i n÷a thê Tæ lµ Phï V©n Hµ Nam. - L¹i ThÕ Gi¸p, lµ con thø ba cña §« ®èc Tiªn quËn c«ng L¹i ThÕ §Þnh. Cô vâ nghÖ cao cêng, l¹i cã tµi thiÖn x¹. Vua phong cho chøc Th¸i S¬n hÇu ë Kinh ®«. Cô kÕt duyªn cïng DiÖm Ch©u C«ng chóa, con g¸i Thanh §« v¬ng TrÞnh Tr¸ng. Thêi gian nay, ë huyÖn Nga S¬n, Tèng S¬n, bän giÆc cá næi lªn cíp bãc, tµn s¸t nh©n d©n. Trªn ®êng thiªn lÝ tõ C¸t Thèng (tøc Phè C¸t), ®Õn ThÇn Phï, Tam §iÖp lµ n¬i hiÓm trë thanh v¾ng, ngêi qua l¹i bÞ cíp bãc h·m h¹i. Nh©n d©n hai huyÖn lµm sí t©u lªn nhµ vua, vua sai cô ra trÊn thñ hai huyÖn dÑp bän giÆc cíp. Tõ ®Êy trë ®i, d©n chóng hai huyÖn ®îc yªn æn lµm ¨n. §Õn khi cô mÊt, nh©n d©n nhí c«ng ¬n cô, lËp ng«i miÕu nhá bªn ®êng thê Ngêi. ChÝnh thÊt phu nh©n DiÖm Ch©u C«ng chóa hiÖu Tõ An, kÞ ngµy 21-6 ©m lÞch, sinh 2 trai L¹i Phó Qu¶ng vµ L¹i Thôc CÈn. ¸ thÊt phu nh©n hä NguyÔn hiÖu Tõ Duyªn kÞ ngµy 12 th¸ng Giªng ©m lÞch sinh ®îc 1 trai L¹i ThÕ Êt. Khi cô ®i trÊn thñ hai huyÖn, chÝnh thÊt phu nh©n vµ c¸c con ë l¹i Th¨ng Long kh«ng vÒ Quang L·ng. V× c¸c anh xa v¾ng nªn cô cã nhiÖm vô kÕ trëng. Sau, con cña ¸ thÊt phu nh©n L¹i ThÕ Êt cã nhiÖm vô thê phông tæ tiªn t¹i ®Þa ph¬ng. HiÖn nay, cã bèn n¬i thê Tæ : ë Phï V©n Thanh Liªm Hµ Nam, ë NghÜa §« Hµ Néi, ë Quang L·ng vµ ë Phóc §iÒn Hµ Trung Thanh Ho¸. - L¹i ThÕ Duy lµ con thø t cña §« ®èc Tiªn quËn c«ng L¹i ThÕ §Þnh. Phï Lª diÖt M¹c lËp nhiÒu chiÕn c«ng, niªn hiÖu Ho»ng §Þnh ®îc phong chøc §¹i tíng qu©n. Tõ ®êi Ho»ng §Þnh ®Õn ®êi Phóc Th¸i ®îc th¨ng ®Õn chøc §« ®èc ChØ huy sø §ång tri §« ®èc ThÇn vÖ Tø vÖ qu©n QuyÒn quËn c«ng, trÊn thñ cöa bÓ Th¸i B×nh, trng nhËn khu ®Êt næi ë b·i biÓn Cöa Bo lµm ®Êt ngô léc lËp nªn x· NiÖm H¹ phñ KiÕn X¬ng tØnh Th¸i B×nh, Sau mêi anh trai lµ L¹i ThÕ Hùu hiÖp lùc khai khÈn b·i båi, råi më réng thªm th«n Cæ Ninh kÒ ®ã. QuyÒn quËn c«ng L¹i ThÕ Duy kÞ ngµy 21-6 ©m lÞch. ChÝnh thÊt phu nh©n hä Mai hiÖu Tõ ThËn kÞ ngµy 16-2 ©m lÞch. A thÊt phu nh©n hiÖu DiÖu Nh kþ ngµy

16

Mét n¬i thê Tæ ë NiÖm H¹ Th¸i B×nh, mét n¬i ë Phï V©n Kim B¶ng Hµ Nam. Cô sinh mét con trai lµ §¹i tíng Nghiªm quËn c«ng L¹i ThÕ TÕ. - L¹i ThÕ ViÔn, sau ®æi lµ L¹i B¸ ViÔn, con goi lµ L¹i B¸ Niªn, con trëng Hµo quËn c«ng L¹i ThÕ HiÓn. Tßng chinh ®¸nh M¹c lËp nhiÒu chiÕn c«ng, ®îc phong tíc Vinh Léc hÇu. Sinh ®îc mét con trai lµ L¹i ThÕ Kh¸nh (®êi thø 10). L¹i ThÕ Kh¸nh lÊy C«ng chóa TrÞnh ThÞ Ngäc HiÕu con g¸i Thanh §« v¬ng TrÞnh Tr¸ng. Phß M· ®¹i tíng qu©n Kh¸nh quËn c«ng ngô léc ë lµng M· Chiªn x· Hoµng Tr¹ch huyÖn Yªn M« tØnh Ninh B×nh vµ trë thµnh thuû tæ cña chi hä æ ®©y. Vinh Léc hÇu L¹i ThÕ ViÔn vµ mét sè con ch¸u bá ®i xa, biÖt v« ©m tÝn. Sè lµ : tríc ©m mu cña TrÞnh KiÓm nh»m tíc ®o¹t quyÒn lùc cña 2 em vî, NguyÔn U«ng bÞ ®Çu ®éc chÕt, NguyÔn Hoµng lo sî xin vµo trÊn thñ ThuËn Ho¸, §Ìo Ngang, Qu¶ng B×nh (MËu Ngä 1558), sau xin thªm trÊn thñ Qu¶ng Nam (Canh Ngä 1570), võa ®Ó yªn th©n, võa ®Ó mu ®å nghiÖp lín. §îc vua ®ång ý, NguyÔn Hoµng khi ®i ®· lùa chän nh÷ng ngêi th©n tÝn mang theo, trong ®ã cã ngêi hä L¹i nh L¹i V¨n S¸ch, L¹i B¸ ViÔn, L¹i Phíc Lai, L¹i TÊn Vi, L¹i V¨n Phong, L¹i V¨n Hïng, L¹i ThÕ T©m...Sè ch¸u con hä L¹i kÓ ®©y, lÇn nµy l¹i theo híng kh¸c, theo chóa NguyÔn Hoµng"mang g¬m ®i më câi" trêi nam. DÇn dÇn b¸ tö thiªn t«n, ë r¶i r¸c quanh vïng ThuËn Ho¸, Qu¶ng Nam, mÆc nhiªn trë thµnh thuû tæ cña c¸c chi hä L¹i ë miÒn Trung. Hiªn nay, con ch¸u hä L¹i rÊt ®«ng ®óc ë c¸c huyÖn §ång Híi (Qu¶ng B×nh), Phó Vang, Phó Léc (Thõa-Thiªn- HuÕ),Th¨ng b×nh, Tam K×, §iÖn Bµn (Qu¶ng Nam), §ång Xu©n, thÞ x· Tuy Hoµ (Phó Yªn), huyÖn Hång D©n vµ VÜnh Lîi (T©y Ninh) vµ tØnh §ång Nai v.v...§ã lµ c¸c chi Trung BÝnh, An N«ng, Léc An, Léc Bæn, Hµ Ch©u, Dìng M«ng Thîng, Dìng M«ng H¹, H¬ng Phó, Phó Mì, Gß Næi v.v... DÕn sau ngµy gi¶i phãng toµn quèc n¨m 1975 míi cã dÞp liªn hÖ ®îc víi c¸c chi hä ë ®©y. - L¹i ThÕ S¸ch, sau ®æi lµ L¹i V¨n S¸ch, con thø hai cña Hµo quËn c«ng L¹i ThÕ HiÓn, ®îc phong tíc NhuÖ Cêng hÇu, suèt thêi gian dµi biÖt v« ©m tÝn. Sau ngµy gi¶i phãng, khi biªn so¹n cuèn Ph¶ hä L¹i toµn quèc cuèi thÕ kØ XX, Ban Tu ph¶ míi liªn hÖ ®îc víi c¸c chi hä L¹i ë miÒn Trung. mµ sù h×nh thµnh còng gièng nh trêng hîp cña Vinh Léc hÇu L¹i ThÕ ViÔn nãi trªn. §îc biÕt L¹i V¨n S¸ch vµ L¹i B¸ ViÔn, sau khi

17

theo chu¸ NguyÔn Hoµng vµo Nam, ®· cïng ngêi c¸c hä Bïi, Lª, Tr¬ng, NguyÔn, TrÇn, Huúnh, §ç, Cao, L¬ng, Mai, §Æng, §oµn ®Ðn gÇn b·i biÓn gÇn cöa ThuËn An, tæ chøc cho d©n ®¸nh c¸, trång trät. D¶i ®¸t khai ph¸, lóc ®Çu cã tªn lµ phêng MÜ Toµn, sau ®æi lµ Êp MÜ Lîi, råi s¸t nhËp vµo x· VÜnh MÜ huyÖn Phó Léc phñ Thõa Thiªn. §Ó ghi c«ng nh÷ng ngêi khai ph¸ ®¸t hoang më réng bê câi, triÒu NguyÔn ®· cã s¾c phong hai cô l¹i B¸ ViÔn, L¹i V¨n S¸ch lµ " TiÒn khai canh hËu lËp Êp, Dùc b¶o trung hng linh phï chi thÇn ". Hai ®¹o s¾c mang tªn L¹i V¨n S¸ch vµ L¹i B¸ Niªn, ban ngµy 26 - 6 n¨m Kh¶i §Þnh thø X, vÉn ®îc lu gi÷ t¹i nhµ b¶o tµng ®Þa ph¬ng x· VÜnh MÜ huyÖn Phó Léc. - L¹i ThÕ Quý lµ con thø ba cña Hµo quËn c«ng L¹i ThÕ HiÓn. Tham gia phong trµo kh«i phôc nhµ Lª, sau gi÷ chøc Tæng binh Th¸i Nguyªn, tíc §øc Tr¹ch hÇu.

N¨m 1595, Tæng Binh Th¸i Nguyªn L¹i

ThÕ Quý

®em qu©n ®Õn ch©u C¶m Ho¸ gÆp qu©n cña M¹c KÝnh Dông, tíng L¹i ThÕ Quý tung qu©n ra ®¸nh, chÐm 600 thñ cÊp, lÊy ®îc 1 voi ®ùc, 10 ngùa vµ qu©n l¬ng khÝ giíi. Khi tÊn c«ng lªn Cao B»ng, b¾t giÕt ®îc nguþ K× S¬n v¬ng vµ Phóc v¬ng. Xu©n S¬n v¬ng bÞ thua liªn tiÕp bÌn xin hµng sau ®ã bÞ giÕt. §èi víi nh÷ng trËn ®¸nh lín, nh÷ng trËn ®Þa khã kh¨n, L¹i ThÕ Quý thêng ®îc cö ®i lµm nhiÖm vô vµ giµnh th¾ng lîi. Th¸ng 11 n¨m MËu TuÊt 1598,TrÞnh Tïng quyÕt ®Þnh më mét cuéc tÊn c«ng vµo c¨n cø cuèi cïng cña nhµ M¹c, bÌn cö Hoµng §×nh ¸i lªn L¹ng S¬n ®¸nh dÑp. Qu©n M¹c thua to, KÝnh Cung ph¶i ch¹y sang Long Ch©u Trung Quèc. TrÞnh Tr¸ng ®¸nh lªn c¸c ch©u Thèng Ho¸, C¶m Ho¸ thuéc tØnh Th¸i Nguyªn. Tæng Binh Th¸i Nguyªn lµ §øc Tr¹ch hÇu L¹i ThÕ Quý ®îc cö ®i ®¸nh dÑp xø Cao B»ng lµ c¨n cø v÷ng ch¾c nhÊt cña hä M¹c. Qu©n cña tíng L¹i ThÕ Quý kh«ng quen thung thæ, ®Õn nói Tam Léng giÆc ®em c¸c lÝnh man tõ bèn phÝa ®¸nh gi¸p l¹i ph¶i ph¸ m·i vßng v©y, ch¹y ba ngµy ®ªm ®Õn nói Thîng T, råi buéc ph¶i rót qu©n vµ bÞ c¸ch chøc. Nh÷ng sù tÝch kÓ trªn lµ dùa theo quèc sö, qua ®ã còng ®ñ thÊy §øc Tr¹ch hÇu L¹i ThÕ Quý kh«ng hæ lµ mét trong nh÷ng tãng tµi hä L¹i nhµ Lª Trung Hng Nhng trËn ®¸nh quyÕt ®Þnh cuèi cïng nµy ®· dÉn ®Õn hËu qu¶ kh«ng hay. §Õn nay vÉn cha t×m thÊy tung tÝch vµ

18

ph¸t hiÖn ®îc nh÷ng ghi chÐp ®Çy ®ñ vµ hËu duÖ cña viªn tíng tµi ba nµy. Ngµnh B - L¹i V« Sù lµ con trëng cô L¹i Phóc Vinh. Sinh mét con trai lµ L¹i thÕ Dòng. Nguyªn qu¸n ë QuÇn Anh , nay lµ x· H¶i Trung huyÖn H¶i HËu, chuyÓn c vÒ x· §«ng B×nh huyÖn Giao Thuû tØnh Nam §Þnh. Nhµ Thê tæ ®îc x©y dùng ë ®©y. Chi §«ng B×nh lµ Chi trëng QuÇn Anh. - L¹i Phóc An lµ con thø hai cña cô L¹i Phóc Vinh. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i Phóc Tiªn. Nhµ Thê tæ ë xãm 15 x· H¶i Trung huyÖn H¶i HËu tØnh Nam §Þnh. Chi nµy gäi lµ Chi ®Ö NhÊt QuÇn Anh. - L¹i HuyÒn M«n lµ con thø ba cô L¹i Phóc Vinh. LÊy ngêi hä TrÇn hiÖu lµ Tõ NiÖm. Sinh mét con trai lµ L¹i HuyÒn Khanh vµ n¨m con g¸i : trëng lµTõ Duyªn, hai lµ Tõ HuÖ, ba lµ Tõ ChiÕu, bèn lµ Tõ ThiÖn, n¨m lµ Tõ An. Cô L¹i HuyÒn M«n lµ tæ Chi ®Ö NhÞ. Cã 3 chi thê : mét chi thê ë xãm 11 x· H¶i Long gäi lµ chi §Ö nhÞ M¹nh; mét chi thê ë xãm 8 x· H¶i S¬n gäi lµ chi §Ö nhÞ Träng; mét chi thê ë xãm 13 x· H¶i Trung gäi lµ chi §Ö nhÞ Quý. - L¹i ChÝnh T©m lµ con thø t cña cô L¹i Phóc Vinh. LÊy ngêi hä NguyÔn, hiÖu lµ Tõ NiÖm. Sinh ®îc 3 con trai : trëng lµ L¹i HuyÒn Du, ( c«ng gi¸o), hai lµ L¹i HuyÒn Thiªm, ba lµ L¹i HuyÒn Trùc. - L¹i HuyÒn Ng«n lµ con thø n¨m cña cô L¹i Phóc Vinh. Cô ®i mÊt kh«ng thÊy vÒ. Nay ®· t×m ra khi lµm ph¶ n¨m 1990 ë x· H¶i Hng H¶i HËu, chi Kiªn Trung thê. - L¹i HuyÒn Khai lµ con thø s¸u cña cô L¹i Phóc Vinh. Sinh ®îc 2 con trai : trëng lµ L¹i HuyÒn TÝnh, hai lµ L¹i HuyÒn Long. Cô L¹i HuyÒn Khai lµ tæ cña Chi ®Ö Tø, ë xãm 1 x· H¶i Long. - L¹i Mé §øc lµ con trai cña cô L¹i Mé §¹o. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i Thanh Minh. Chi Hîp Long thê. - L¹i Phóc Toµn lµ con trai cña cô L¹i ChÝnh Tu. Sinh ®îc mét trai lµ L¹i Phóc Khoan. Chi Hîp Long thê. - L¹i B×nh T©m lµ con trëng cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i Phóc Ngé lµ con thø hai cña cô L¹i Ch©n TÝn,

19

- L¹i Phóc HuÖ lµ con thø ba cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i HuyÒn Th«ng lµ con thø t cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i Viªn Thèng lµ con thø n¨m cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i Viªn ChÝnh lµ con thø s¸u cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i Viªn Trung lµ con thø b¶y cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i Trung L¬ng lµ con thø t¸m cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i Trung MÜ lµ con thø chÝn cña côL¹i Ch©n TÝn. - L¹i Trung Da lµ con thø mêi cña cô L¹i Ch©n TÝn. - L¹i C«ng B×nh lµ con trai cô L¹i C«ng BËt tù ThÕ HiÒn. - L¹i ThiÖn §¹o lµ con trëng cô L¹i V« T©m. - L¹i HuÖ TÝnh lµ con trai thø hai cô L¹i V« T©m. - L¹i HuyÒn B¶o lµ con trai thø ba cô L¹i V« T©m. - L¹i phóc TÝ lµ con trai thø t cña cô L¹i V« T©m. - L¹i §¹o Th«ng lµ con trai cña cô L¹i §¹o Sïng. VÒ thÕ tæ ®êi 9, cho ®Õn nay, c¸c ban tu ph¶ thuéc nhiÒu thÕ hÖ, th«ng qua t×m tßi, ph¸t hiÖn, nghiªn cøu, bµn th¶o kÜ lìng, cuèi cïng ®i ®Õn s¬ bé x¸c ®Þnh nh trªn. C¸c chi hä gèc trong c¶ níc, phÇn lín ®Òu khëi nguån tõ c¸c vÞ thÕ tæ ngµnh A vµ ngµnh B ®· nªu trªn. Nh÷ng chi hä nh¸nh ®· nèi gèc vÒ nguån, sÏ t×m thÊy liªn hÖ cña vÞ thñy tæ chi m×nh víi chi hä gèc trong cuèn ph¶ nµy. Ngoµi ra, c¸c chi cha ®ñ c¨n cø nèi gèc vÒ nguån vÉn ®îc xÕp ë cuèi s¸ch chê kª cøu thªm. Ban biªn tËp v« cïng c¶m t¹ c¸c vÞ cao niªn, c¸c «ng bµ c« b¸c, anh chÞ em trong hä ®· vµ sÏ gãp ý vµ cung cÊp nh÷ng nguån tin, nh÷ng t liÖu quý, ®Æc biÖt nh÷ng t liÖu cæ b»ng ch÷ H¸n, ®Ó gióp Ban biªn tËp cã ®iÒu kiÖn bæ sung, hiÖu chØnh cho cuèn ph¶ cña chóng ta ngµy cµng hoµn chØnh h¬n.

20