Pengendalian Rangkaian Sejuk
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Pengendalian Rangkaian Sejuk as PDF for free.
More details
- Words: 2,938
- Pages: 67
PENGENDALIAN ‘COLD CHAIN’ OLEH JUHAINUN TAHA KETUA PENOLONG PENGARAH KANAN JABATAN KESIHATAN NEGERI SABAH DISEDIAKAN: SALBIAH MOHD SALLEH
19 Mac 2009
1
Kandungan A. B.
Definasi Vaksin dan Diluent 1. 2. 3.
C. D. E. F.
Penyimpanan Vaksin Kestabilan Vaksin Potensi Vaksin
Peralatan Cold Chain Pemantau Suhu Cold Chain Penerimaan Vaksin Sistem Inventori Vaksin
19 Mac 2009
2
A. DEFINASI‘COLD CHAIN’
Cold Chain – rangkaian pembekalan dalam julat suhu yaag terkawal.
Sistem Cold Chain – sistem mengangkut, mengedar dan menyimpan produk , bermula dari kilang pembuatnya sehingga ke tempat diguna pada suhu yang ditetapkan.
Melibatkan penggunaan bahan-bahan, peralatanperalatan dan prosedur-prosedur yang dapat mengekalkan produk berada pada julat suhu tertentu sepanjang rangkaian pengedaran dan penyimpanan. 19 Mac 2009
3
SISTEM ‘COLD CHAIN’
19 Mac 2009
4
SISTEM ‘COLD CHAIN’ VAKSIN
WHO.Vaccine, Immunization and Biologicals. The Cold Chain, Nov 26, 2002
19 Mac 2009
5
RANGKAIAN SEJUK VAKSIN
KILANG
LAPANGAN TERBANG NEGARA STOR PENGEDAR (PNIAGA) STOR DAERAH KLINIK KESIHATAN / FARMASI 19 Mac 2009
KLINIK IMUNISASI/ WAD
6
‘Cold Chain’
19 Mac 2009
7
‘COLD CHAIN’- Kenapa Penting ? 1.
Mengawal kualiti, keselamatan dan efikasi produk - produk yang sensitif kepada suhu seperti bahanbahan :
19 Mac 2009
Farmaseutikal Biologikal Diagnostik Sampel-sampel makmal Kimia Makanan 8
‘COLD CHAIN’- Kenapa Penting ? 2.
Komponen penting di dalam pembekalan vaksin-vaksin pencegahan penyakit di dalam Program Immunisasi negara seperti :
19 Mac 2009
BCG Hepatitis B Hib Diptheria, Petussis dan Tetanus Polio Measle, Mump dan Rubella Tetanus Influenza 9
‘COLD CHAIN’- Kenapa Penting ? 3.
Impak dari putusnya ‘cold chain’ vaksin akan menyebabkan:
19 Mac 2009
Potensi dan efikasi vaksin dan komponen terjejas. Tiada bekalan vaksin. Menjejaskan program immunisasi semasa. Pembaziran dan kerugian wang kerajaan Peningkatan tindakbalas advers selepas administrasi Menjejaskan keyakinan masyarakat kepada perkhidmatan kesihatan yang disediakan.
10
B. VAKSIN ?
Bahan biologikal yang sensitif , di mana potensinya boleh hilang dengan masa terutama apabila terdedah kepada haba, cahaya matahari atau cahaya lampu kalimantang, dan juga kepada pembekuan.
Potensi vaksin yang hilang tidak dapat dibalik semula.
Bagi menjamin potensi vaksin dan pelindungan terhadap penyakit dicapai, vaksin perlu diedar, disimpan dan diadministrasikan pada suhu-suhu yang disyorkan.
19 Mac 2009
11
Jenis-Jenis Vaksin INACTIVATED (KILLED)
Hepatitis A
PURIFIED
Hepatitis B
LIVE (ATTENUATED)
BCG
Influenza ( IM) Hib
Cholera
Rabies
Measles
Meningococcal Polysac.
Tetanus Toxoid Meningococcal Conj. Mumps Diphtheria toxoid
Pertussis (acellular)
Polio (Oral)
JE
Pneumococcal Conj.
Rubella
19 Mac 2009
Typhoid ( Inj.) Pneumococcal
Varicella
12
Eksipien Vaksin
19 Mac 2009
13
WHO-Recommended Vaccine Storage Conditions Vaccines
Primary 6 monthsa
OPV BCG Measles MMR MR
Yellow Fever Hib freeze-dried
Intermediate Region District 3 months
1 month
Health Centre 1 month
Health Post Daily use
-15oC to -25oC WHO no longer recommends that freeze-dried vaccines be stored at –20°C. Storing them at –20°C is not harmful but it is unnecessary. Instead, these vaccines should be kept in refrigeration and transported at +2°C to +8°C.
+2oC to +8oC
Hep B DTP-Hep B Hib liquid DTP
DT TT Td
Note a. 6 months is the maximum recommended storage time at primary level. This includes the period required to obtain clearance from the National Regulatory Authority. 14 19 Mac 2009
Kestabilan Vaksin
Sensitivity to Heat Range
Vaccine
Most sensitive
OPV Measles, MR, MMR DTP, DTP-HepB, DTP-Hib, DTP-HepB+Hib,YF BCG Hib, DT
Least sensitive
19 Mac 2009
Td, TT, HepB, JE
15
Kestabilan Vaksin
Sensitivity to Cold Range Most sensitive
Vaccine HepB Hib(liquid)
DTP, DTP-HepB, DTP-Hib, DTP-HepB+Hib,YF DT Least sensitive
Td TT, Hib lyophilised
Vaccines damaged by freezing
Vaccines unaffected by freezing
DPT, DT,Td,TT, Hepatitis B
BCG *,OPV,Measles *, Mumps
Note: Vaccines freeze at temperatures just below zero. BCG and measles vaccines must not be frozen after Diluent for any vaccine must never be frozen. 16 19reconstitution. Mac 2009
Kestabilan Vaksin
Sensitivity to Light
19 Mac 2009
1.
Eg. BCG, measles, MR, MMR dan Rubella vaccine.
2.
Keep covered and protected from strong lights at all times in dark brown glass.
17
Potensi Vaksin 1.
Potensi vaksin boleh hilang secara kekal apabila ‘cold chain’ putus atau bila vaksin terdedah pada suhu di luar julat.
2.
Tidak semua vaksin akan hilang potensi pada +8°C , ianya bergantung : 1. 2. 3.
19 Mac 2009
Data kestabilan dan immunogenisiti oleh pengeluar. Tempoh masa terdedah Suhu. 18
Potensi Vaksin 3.
Potensi vaksin dapat ditentukan melalui ujian makmal / Ujian Potensi Vaksin bagi menentukan samaada ianya masih boleh digunakan.
4.
Ujian Potensi Vaksin – hanya dibuat jika melibatkan kuantiti minima seperti di Jadual berikut.
19 Mac 2009
19
Vaccine Potency Testing Minimum quantities of vaccine justifying vaccine potency testing
WHO 19 Mac 2009
20
Diluent Vaksin 1.
Diluent vaksin adalah spesifik untuk vaksinnya dan tidak boleh bertukar ganti.
2.
Mungkin mengandungi : a. Stabilizers to improve heat stability of the vaccine b. Bactericides to maintain sterility c. Chemicals to assist in dissolving the vaccine into liquid d. Buffers to ensure the correct acidic balance
19 Mac 2009
21
Diluent Vaksin 3.
Diluent vaksin adalah kurang sensitif kepada suhu penyimpanan , tidak perlu simpan dalam cold chain.
4.
JANGAN BEKUKAN vial diluent bersama vaksin. Pembekuan boleh meningkat risiko vial retak dan mencemar kandungannya.
5.
Simpan diluent yang dibekalkan bersama vaksin jenis beku-kering pada suhu di antara +2°C dan +8°C dan pastikan dibekalkan bersama-sama vaksinnya.
19 Mac 2009
22
Diluent Vaksin 6.
Jika ruang mencukupi, diluent yang dibekalkan berasingan dari vaksinnya juga boleh disimpan dengan selamat pada suhu di antara +2°C to +8°C bagi mengelakkan kejutan haba kepada vaksin semasa rekonstitusi.
19 Mac 2009
23
C. PERALATAN ‘COLD CHAIN’ 1.
Mesti mematuhi standard yang ditetapkan oleh WHO EPI programme dan UNICEF.
Peralatan semasa simpanan : Bilik Sejuk /Beku ( simpanan dalam kuantiti banyak Vaksin OPV, measle dan mump ) Peti Sejuk ( muatan depan/atas, Ice-lined, Jenis elektrik, gas, domestik ) minyak dan tenaga Peti Pembeku solar 19 Mac 2009
2.
24
PERALATAN ‘COLD CHAIN’ 3.
Peralatan semasa diangkut :
3.
Lori/Trak Sejuk/Beku Cold Box/ Kotak sejuk Vaccine carrier/flask International vaccine packages
Lain-lain peralatan sokongan :
19 Mac 2009
Ice packs/ cube Bahan-bahan untuk memisah icepack dari vaksin seperti kertas, kadboard, styrofoam , bubble wrap. 25
PERALATAN ‘COLD CHAIN’ 5.
Saiz dan jenis peralatan yang diperlukan bergantung : a. b. c. d. e. f. g. h.
19 Mac 2009
Peringkat cold chain Kuantiti vaksin Jenis vaksin. Tempoh masa simpanan vaksin Suhu persekitaran dan Cuaca persekitaran Sumber kuasa/ Bekalan elektrik Tempoh masa perjalanan 26
Peti Sejuk Vaksin
19 Mac 2009
27
Peti Sejuk Jenis Ice lined Cara Susun Vaksin
19 Mac 2009
28
Peti Sejuk Jenis Ice lined Label Perlu dilekatkan
19 Mac 2009
29
Peti Sejuk Vaksin
1.
Sediakan peti sejuk khas untuk simpanan vaksin dalam saiz yang bersesuaian dengan kuantiti vaksin yang disimpan. Juga untuk menyimpan stok kuarantin secara berasingan.
2.
Penuhi rak-rak tengah dan atas peti sejuk sehingga 50 % penuh bagi memberi ruang pengaliran udara yang mencukupi untuk menstabilkan suhu peti sejuk
3.
Jangan simpan produk bukan vaksin bersamasama vaksin.
4.
Jangan biarkan pintu peti sejuk terbuka dalam jangka masa yang lama, akan menjejaskan suhu peti sejuk dan produk yang sensitif kepada cahaya seperti MMR dan Varicella
19 Mac 2009
30
Peti Sejuk Vaksin 5.
Susun vaksin : a. Rak paling atas - OPV, measle dan mumps b. Rak tengah - DPT, DT, Td, BCG dan Hepatitis B
5.
Elakkan vaksin DPT dari menyentuh plat logam di belakang peti sejuk di mana ia mungkin menjadi beku.
6.
Susun mengikut tarikh luput- belakang atau kanan dan ambil vaksin dari kiri (peti sejuk) ke kanan atau dari depan atau mengikut FIFO atau FEFO.
19 Mac 2009
31
Peti Sejuk Vaksin 8.
Jangan simpan vaksin di pintu dan rak paling bawah.
9.
Asingkan vaksin mengikut jenis yang berlainan dengan jelas. Jarakkan 1-2 cm antara barisan produk untuk memberi ruang aliran udara
10.
Simpan botol berisi air di tingkat bawah sekali dan di pintu peti sejuk dan ice pack di ruang beku bagi menyejukkan peti sejuk semasa kecemasan atau menstabilkan suhu.
19 Mac 2009
32
Peti Sejuk - Cara Susun Vaksin
19 Mac 2009
33
Penyelenggaraan Peti Sejuk Vaksin 1.
Letak di tempat gelap, dingin jauh dari cahaya matahari atau sumber haba.
2.
Letak pada kedudukan sekurang-kurangnya 10 cm dari dinding untuk pengudaraan.
3.
Guna Plug guard bagi mencegah insiden plug bekalan elektrik tercabut dari outlet.
4.
Kunci dan penggera (bunyi dan visual) dipasang .
5.
Pastikan penutup getah di sekeliling pintu peti sejuk tidak rosak.
19 Mac 2009
34
Penyelenggaraan Peti Sejuk Vaksin 6.
Defrost peti sejuk apabila ketebalan debu air batu > 6 mm dengan memindahkan vaksin ke peti sejuk lain atau ke dalam kotak sejuk yang telah disejukkan terlebih dahulu.
7.
Masukkan vaksin sensitif panas ke dalam cold box yang mengandungi ice pack beku dan vaksin sensitif beku ke dalam cold box yang mengandungi ice pack cair.
8.
Semasa bekalan elektrik putus : a. < 4 jam - Jangan buka pintu peti sejuk kerana suhu meningkat sebanyak 1°C dalam masa 1 jam . b. > 4 jam – Pindahkan vaksin ke dalam kotak vaksin atau peti sejuk lain.
6.
Selenggara dan periksa secara berjadual. Pemeriksaan yang lebih kerap dibuat ke atas peti sejuk yang telah berusia.
19 Mac 2009
35
Vaccine Cold Box
Mengangkut vaksin dalam kuantiti yang banyak, menyimpan vaksin semasa penyelenggaraan peti sejuk atau kecemasan.
Berpenebat dan mempunyai penutup kejap.
Dibuat dari bahan polyurethane – durable and robust
19 Mac 2009
36
Vaccine Packaging/ Polystyrene
Mengangkut vaksin di peringkat antarabangsa ( dipanggil one-way shipping container ).
Beri pelindungan baik terhadap haba dan sejuk, mematuhi standard WHO/ UNICEF
Dibuat dari bahan form polystyrene.
19 Mac 2009
37
Vaccine Carrier / Flask
Bekas berpenebat dengan penutup berpenebat kejap.
Mengangkut vaksin dalm kuantiti kecil untuk kegunaan 1 hari – sesi imunisasi.
Elakkan membuka peti sejuk dengan kerap semasa klinik.
19 Mac 2009
38
Ice Packs
Bekas plastik berbentuk empat segi bujur yang diisi dengan air.
Terdapat adalam 2 saiz, 0.4 Liter untuk Vaccine Carrier 0.6 Liter untuk Vaccine Cold Box
Digunakan untuk menyejukkan Cold box, Vaccine carrier dan bekas-bekas yang berpenebat.
Ambil 24 jam untuk membekukan 1 ice pack
19 Mac 2009
39
Cara Mengisi Ice Pack Ke Dalam Cold Box
19 Mac 2009
40
Cara Mengisi Ice Pack Ke Dalam Vaccine Carrier
19 Mac 2009
41
D. PEMANTAUAN SUHU ‘COLD CHAIN’ a. b. c. d. e. f. g. h. i.
Jangkasuhu ( Dial, Minimax, Digital) Thermostat ( built-in) Rekod Suhu Cold Chain Monitor Card (CCM) Vaccine Vial Monitor (VVM) Freeze Watch Indicator Stop! Watch Indicator Shake’s Test DT & TT Vaccine Shipping Indicator
19 Mac 2009
42
a. Jangkasuhu Minimax
19 Mac 2009
Menunjukkan paras suhu maksima dan minima yang terjadi dalam satu jangkamasa tertentu.
Tiub kanan- untuk bacaan suhu tertinggi (positif) manakala tiub kirisuhu terendah (negatif)
Julat suhu antara -300C dan 500C.
Raksa/ merkuri boleh bergerak kedua-dua arah sambil menolak 2 besi indikator .
Suhu maksima dan minima bagi satu-satu jangkamasa boleh dibaca pada hujung indikator yang berdekatan dengan kolum raksa 43
Jangkasuhu Minimax- Cara Penggunaan 1.
Jangkasuhu minimax diletakkan menegak di tengah peti sejuk.
2.
Kedudukan jangkasuhu mestilah praktikal untuk membolehkan bacaan dibuat tanpa mengeluarkannya.
3.
Reset dan tutup rapat pintu peti sejuk dengan segera selepas bacaan dibuat.
19 Mac 2009
44
Jangkasuhu Minimax- Cara Penggunaan 4.
Penggunaan jangkasuhu kali pertama atau selepas “defrosting” i. ii. iii. iv.
4.
Letak di lokasi dan biarkan selama ½ jam Tekan ‘reset lever’ hingga indikator turun ke paras merkuri di kedua-dua belah. Biarkan sekali lagi selama ½ jam Baca suhu dan rekodkan
Penggunaan jangkasuhu untuk penggunaan seterusnya i. ii.
19 Mac 2009
Baca dan rekod bacaan suhu Reset indikator
45
b. Thermostat 1.
Fungsi – mengawal suhu di dalam peti sejuk / pembeku
2.
Jika suhu peti sejuk /pembeku adalah sangat tinggi, putarkan thermostat ke arah yang lebih sejuk dan sebaliknya.
3.
Jika suhu sekeliling > 40 C, putarkan thermostst ke arah sejuk maksima atau pindahkan peti sejuk ke tempat yang lebih sejuk.
4.
Jika suhu yang dikehendaki tidak dicapai, periksa peti sejuk untuk sebarang kerosakan dan hubungi penyelenggara alat tersebut.
19 Mac 2009
46
c. Rekod Suhu 1.
Bacaan suhu hendaklah direkodkan ke dalam Graf Suhu Peti Sejuk
19 Mac 2009
47
Rekod Suhu 2.
Catit suhu minima, maksima dan semasa mengikut simbol.
3.
Rekod suhu 2 kali sehari, pada jam 8 pagi dan 4 petang
Perekodan hendaklah menggunakan graf suhu Semakan pada waktu sama setiap hari Maklumat yang diperlukan pada graf diisi sepenuhnya
3.
Bacaan hendaklah ditandatangan ringkas sebagai bukti. Jadual bertugas untuk staf yang merekodkan suhu perlu dipamerkan berhampiran dengan jangkasuhu/ peti sejuk untuk memudahkan rujukan.
4.
Simpan graf suhu berdekatan peti sejuk/ pembeku.
2.
19 Mac 2009
48
Tindakan Apabila Suhu Peti Sejuk > Julat Dibenarkan 1.
Jalankan pemeriksaan Peti Sejuk, pastikan : a) b) c) d) e) f)
Semua suis dipasang Sambungan elektrik baik Fius tidak terbakar Sambungkan kepada ‘essential power supply’ ‘Defrosting’ telah dijalankan Getah penutup disekeliling pintu peti sejuk tidak rosak
2.
Reset jangkasuhu, dan semak bacaan selepas 1-2 jam
3.
Jika perlu, hubungi Ketua Unit / Sykt Konsesi
19 Mac 2009
49
Tindakan Apabila Suhu Peti Sejuk > Julat Dibenarkan
4.
Pindahkan produk ke dalam Cold box/ kotak polystyrene
5.
Bagi bilik/stor - Jalankan pemeriksaan dan pastikan : a) b) c)
5.
Pengaliran udara tidak terhalang Kipas angin atau alat penghawa dingin dipasang Jika perlu hubungi Ketua Unit / Syarikat
Kurantin dan label jenis dan kuantiti stok terlibat, tunggu pengesahan pengeluar.
19 Mac 2009
50
d. Cold Chain Monitor Card 1.
Indikator akan berubah warna dari putih ke biru jika vaksin telah terdedah pada suhu +10 C hingga > +34 C sekurang-kurang selama 2 jam.
2.
Syor tentang tempoh vaksin boleh digunakan adalah seperti pada kad monitor.
19 Mac 2009
51
Cold Chain Monitor Card
19 Mac 2009
52
e. Vaccine Vial Monitor
Kotak tengah 4 segi - bertukar hitam jika vaksin terdedah pada suhu panas dalam tempoh masa tertentu. DIGUNAKAN UNTUK VAKSIN POLIO
19 Mac 2009
53
f. Freeze Watch Indicator
Indikator akan berubah warna dari putih ke merah jika vaksin telah terdedah pada suhu <0°C selama 1 jam.
Diletak bersama vaksin DTP, TT, DT, Td (titik beku -6.5°C), Hepatitis B (-0.5°C), Liq.Hib .
19 Mac 2009
54
Freeze Watch Indicator
19 Mac 2009
55
g. Stop! Watch Indicator 1.
Indikator ini memantau operasi sebuah peti sejuk.
2.
Satu kad yang mengabungkan CCM dan Freeze Watch.
3.
Memantau kedua-dua suhu rendah dan tinggi yang berlaku di dalam peti sejuk.
19 Mac 2009
56
h. Shake’s Test
Pembekuan merosakkan vaksin DPT, Hepatitis B dan Tetanus Toxoid.
19 Mac 2009
57
i. DT & TT Vaccine Shipping Indicator
Titik indikator akan bertukar ke warna hitam secara kekal apabila terdedah pada suhu > +48° C
Disertakan bagi setiap 3,000 dos vaksin DT, DPT dan TT
19 Mac 2009
58
E. PENERIMAAN VAKSIN a.
Pastikan seal di kotak sejuk vaksin tiada kesan dibuka.
b.
Periksa susun atur keadaan pek ais samada beku, sedang cair atau telah cair.
c.
Periksa indikator pada CCM atau Freeze Watch jika disertakan.
d.
Terima jika pek ais masih beku atau tiada perubahan warna pada indikator cold chain.
e.
Pindah vaksin dari kotak ke peti sejuk dengan segera.
19 Mac 2009
59
PENERIMAAN VAKSIN f.
Laporkan keadaan fizikal vaksin dan suhu simpanan semasa diangkut.
g.
Laporkan masa kelewatan yang berlebihan semasa diangkut
h.
Laporkan mana-mana penyimpanan yang sub-optimal semasa diangkut/ ujian ‘shake’ .
i.
Semua stok dan maklumat perlu disemak dan direkod. Kurantin dan label jenis dan kuantiti stok terlibat, tunggu pengesahan pengeluar jika perlu.
19 Mac 2009
60
PENERIMAAN VAKSIN
19 Mac 2009
61
PENERIMAAN VAKSIN
19 Mac 2009
62
F. SISTEM INVENTORI VAKSIN 1.
Tentukan paras minima dan maksima stok vaksin bagi mencegah kelebihan atau kekurangan stok. Stok yang berlebihan boleh meningkatkan risiko pembaziran.
2.
Simpan stok vaksin dalam kuantiti yang minima, cukup bagi kegunaan sehingga jadual penghantaran akan datang atau mengikut kapasiti peti sejuk yang ada.
3.
Periksa tarikh luput stok vaksin secara berjadual, sekurang-kurangnya 1 x sebulan, lebih kerap daripada ubat-ubatan lain.
19 Mac 2009
63
SISTEM INVENTORI VAKSIN 4.
Amalkan prinsip MDKD atau MKKD dalam penyimpanan dan pengeluaran stok vaksin.
5.
Laporkan keadaan fizikal vaksin dan suhu simpanan semasa diangkut.
6.
Laporkan masa kelewatan yang berlebihan semasa diangkut
7.
Laporkan mana-mana penyimpanan yang suboptimal semasa diangkut/ ujian ‘shake’
19 Mac 2009
64
G. PERINGATAN !
Pegawai Farmasi mempunyai peranan penting sebagai Cold Chain Educator dalam penjagaan vaksin, sebagai communicators kepada pesakit dan anggota kesihatan lain.
Amalkan A Good Cold Chain Practice di semua peringkat -Semua produk cold chain yang perlu dibawa ke wad atau dipulang ke Farmasi hendaklah dimasukkan ke dalam cold box/ kotak polystyrene beserta ice pack/ ketulan ais
Catatkan suhu peti sejuk 2 kali sehari termasuk hari cuti terutama lokasi yang tidak mempunyai punca kuasa kecemasan (essential power supply)
19 Mac 2009
65
H. RUJUKAN 1.
Cold Chain Management of Vaccines, February 2005, CPD Home Study Program, Merck Frosst Vaccine Division.
2.
WHO. Expanded Programme On Immunization. Safe Vaccine handling, cold chain and immunizations: A manual for the newly independent states.
3.
WHO.Vaccine, Immunization and Biologicals. The Cold Chain, Nov 26, 2002
4.
WHO Module 3, The Cold Chain, Immunization Practice
5.
WHO. Making use of Vaccine Vials Monitors, Department Of Vaccine, April 2000
6.
WHO V&B- 1999,Temperature monitor for vaccine and the cold chain
7.
Buku Panduan Immunisasi Kementerian Kesihatan Malaysia
19 Mac 2009
66
19 Mac 2009
67
19 Mac 2009
1
Kandungan A. B.
Definasi Vaksin dan Diluent 1. 2. 3.
C. D. E. F.
Penyimpanan Vaksin Kestabilan Vaksin Potensi Vaksin
Peralatan Cold Chain Pemantau Suhu Cold Chain Penerimaan Vaksin Sistem Inventori Vaksin
19 Mac 2009
2
A. DEFINASI‘COLD CHAIN’
Cold Chain – rangkaian pembekalan dalam julat suhu yaag terkawal.
Sistem Cold Chain – sistem mengangkut, mengedar dan menyimpan produk , bermula dari kilang pembuatnya sehingga ke tempat diguna pada suhu yang ditetapkan.
Melibatkan penggunaan bahan-bahan, peralatanperalatan dan prosedur-prosedur yang dapat mengekalkan produk berada pada julat suhu tertentu sepanjang rangkaian pengedaran dan penyimpanan. 19 Mac 2009
3
SISTEM ‘COLD CHAIN’
19 Mac 2009
4
SISTEM ‘COLD CHAIN’ VAKSIN
WHO.Vaccine, Immunization and Biologicals. The Cold Chain, Nov 26, 2002
19 Mac 2009
5
RANGKAIAN SEJUK VAKSIN
KILANG
LAPANGAN TERBANG NEGARA STOR PENGEDAR (PNIAGA) STOR DAERAH KLINIK KESIHATAN / FARMASI 19 Mac 2009
KLINIK IMUNISASI/ WAD
6
‘Cold Chain’
19 Mac 2009
7
‘COLD CHAIN’- Kenapa Penting ? 1.
Mengawal kualiti, keselamatan dan efikasi produk - produk yang sensitif kepada suhu seperti bahanbahan :
19 Mac 2009
Farmaseutikal Biologikal Diagnostik Sampel-sampel makmal Kimia Makanan 8
‘COLD CHAIN’- Kenapa Penting ? 2.
Komponen penting di dalam pembekalan vaksin-vaksin pencegahan penyakit di dalam Program Immunisasi negara seperti :
19 Mac 2009
BCG Hepatitis B Hib Diptheria, Petussis dan Tetanus Polio Measle, Mump dan Rubella Tetanus Influenza 9
‘COLD CHAIN’- Kenapa Penting ? 3.
Impak dari putusnya ‘cold chain’ vaksin akan menyebabkan:
19 Mac 2009
Potensi dan efikasi vaksin dan komponen terjejas. Tiada bekalan vaksin. Menjejaskan program immunisasi semasa. Pembaziran dan kerugian wang kerajaan Peningkatan tindakbalas advers selepas administrasi Menjejaskan keyakinan masyarakat kepada perkhidmatan kesihatan yang disediakan.
10
B. VAKSIN ?
Bahan biologikal yang sensitif , di mana potensinya boleh hilang dengan masa terutama apabila terdedah kepada haba, cahaya matahari atau cahaya lampu kalimantang, dan juga kepada pembekuan.
Potensi vaksin yang hilang tidak dapat dibalik semula.
Bagi menjamin potensi vaksin dan pelindungan terhadap penyakit dicapai, vaksin perlu diedar, disimpan dan diadministrasikan pada suhu-suhu yang disyorkan.
19 Mac 2009
11
Jenis-Jenis Vaksin INACTIVATED (KILLED)
Hepatitis A
PURIFIED
Hepatitis B
LIVE (ATTENUATED)
BCG
Influenza ( IM) Hib
Cholera
Rabies
Measles
Meningococcal Polysac.
Tetanus Toxoid Meningococcal Conj. Mumps Diphtheria toxoid
Pertussis (acellular)
Polio (Oral)
JE
Pneumococcal Conj.
Rubella
19 Mac 2009
Typhoid ( Inj.) Pneumococcal
Varicella
12
Eksipien Vaksin
19 Mac 2009
13
WHO-Recommended Vaccine Storage Conditions Vaccines
Primary 6 monthsa
OPV BCG Measles MMR MR
Yellow Fever Hib freeze-dried
Intermediate Region District 3 months
1 month
Health Centre 1 month
Health Post Daily use
-15oC to -25oC WHO no longer recommends that freeze-dried vaccines be stored at –20°C. Storing them at –20°C is not harmful but it is unnecessary. Instead, these vaccines should be kept in refrigeration and transported at +2°C to +8°C.
+2oC to +8oC
Hep B DTP-Hep B Hib liquid DTP
DT TT Td
Note a. 6 months is the maximum recommended storage time at primary level. This includes the period required to obtain clearance from the National Regulatory Authority. 14 19 Mac 2009
Kestabilan Vaksin
Sensitivity to Heat Range
Vaccine
Most sensitive
OPV Measles, MR, MMR DTP, DTP-HepB, DTP-Hib, DTP-HepB+Hib,YF BCG Hib, DT
Least sensitive
19 Mac 2009
Td, TT, HepB, JE
15
Kestabilan Vaksin
Sensitivity to Cold Range Most sensitive
Vaccine HepB Hib(liquid)
DTP, DTP-HepB, DTP-Hib, DTP-HepB+Hib,YF DT Least sensitive
Td TT, Hib lyophilised
Vaccines damaged by freezing
Vaccines unaffected by freezing
DPT, DT,Td,TT, Hepatitis B
BCG *,OPV,Measles *, Mumps
Note: Vaccines freeze at temperatures just below zero. BCG and measles vaccines must not be frozen after Diluent for any vaccine must never be frozen. 16 19reconstitution. Mac 2009
Kestabilan Vaksin
Sensitivity to Light
19 Mac 2009
1.
Eg. BCG, measles, MR, MMR dan Rubella vaccine.
2.
Keep covered and protected from strong lights at all times in dark brown glass.
17
Potensi Vaksin 1.
Potensi vaksin boleh hilang secara kekal apabila ‘cold chain’ putus atau bila vaksin terdedah pada suhu di luar julat.
2.
Tidak semua vaksin akan hilang potensi pada +8°C , ianya bergantung : 1. 2. 3.
19 Mac 2009
Data kestabilan dan immunogenisiti oleh pengeluar. Tempoh masa terdedah Suhu. 18
Potensi Vaksin 3.
Potensi vaksin dapat ditentukan melalui ujian makmal / Ujian Potensi Vaksin bagi menentukan samaada ianya masih boleh digunakan.
4.
Ujian Potensi Vaksin – hanya dibuat jika melibatkan kuantiti minima seperti di Jadual berikut.
19 Mac 2009
19
Vaccine Potency Testing Minimum quantities of vaccine justifying vaccine potency testing
WHO 19 Mac 2009
20
Diluent Vaksin 1.
Diluent vaksin adalah spesifik untuk vaksinnya dan tidak boleh bertukar ganti.
2.
Mungkin mengandungi : a. Stabilizers to improve heat stability of the vaccine b. Bactericides to maintain sterility c. Chemicals to assist in dissolving the vaccine into liquid d. Buffers to ensure the correct acidic balance
19 Mac 2009
21
Diluent Vaksin 3.
Diluent vaksin adalah kurang sensitif kepada suhu penyimpanan , tidak perlu simpan dalam cold chain.
4.
JANGAN BEKUKAN vial diluent bersama vaksin. Pembekuan boleh meningkat risiko vial retak dan mencemar kandungannya.
5.
Simpan diluent yang dibekalkan bersama vaksin jenis beku-kering pada suhu di antara +2°C dan +8°C dan pastikan dibekalkan bersama-sama vaksinnya.
19 Mac 2009
22
Diluent Vaksin 6.
Jika ruang mencukupi, diluent yang dibekalkan berasingan dari vaksinnya juga boleh disimpan dengan selamat pada suhu di antara +2°C to +8°C bagi mengelakkan kejutan haba kepada vaksin semasa rekonstitusi.
19 Mac 2009
23
C. PERALATAN ‘COLD CHAIN’ 1.
Mesti mematuhi standard yang ditetapkan oleh WHO EPI programme dan UNICEF.
Peralatan semasa simpanan : Bilik Sejuk /Beku ( simpanan dalam kuantiti banyak Vaksin OPV, measle dan mump ) Peti Sejuk ( muatan depan/atas, Ice-lined, Jenis elektrik, gas, domestik ) minyak dan tenaga Peti Pembeku solar 19 Mac 2009
2.
24
PERALATAN ‘COLD CHAIN’ 3.
Peralatan semasa diangkut :
3.
Lori/Trak Sejuk/Beku Cold Box/ Kotak sejuk Vaccine carrier/flask International vaccine packages
Lain-lain peralatan sokongan :
19 Mac 2009
Ice packs/ cube Bahan-bahan untuk memisah icepack dari vaksin seperti kertas, kadboard, styrofoam , bubble wrap. 25
PERALATAN ‘COLD CHAIN’ 5.
Saiz dan jenis peralatan yang diperlukan bergantung : a. b. c. d. e. f. g. h.
19 Mac 2009
Peringkat cold chain Kuantiti vaksin Jenis vaksin. Tempoh masa simpanan vaksin Suhu persekitaran dan Cuaca persekitaran Sumber kuasa/ Bekalan elektrik Tempoh masa perjalanan 26
Peti Sejuk Vaksin
19 Mac 2009
27
Peti Sejuk Jenis Ice lined Cara Susun Vaksin
19 Mac 2009
28
Peti Sejuk Jenis Ice lined Label Perlu dilekatkan
19 Mac 2009
29
Peti Sejuk Vaksin
1.
Sediakan peti sejuk khas untuk simpanan vaksin dalam saiz yang bersesuaian dengan kuantiti vaksin yang disimpan. Juga untuk menyimpan stok kuarantin secara berasingan.
2.
Penuhi rak-rak tengah dan atas peti sejuk sehingga 50 % penuh bagi memberi ruang pengaliran udara yang mencukupi untuk menstabilkan suhu peti sejuk
3.
Jangan simpan produk bukan vaksin bersamasama vaksin.
4.
Jangan biarkan pintu peti sejuk terbuka dalam jangka masa yang lama, akan menjejaskan suhu peti sejuk dan produk yang sensitif kepada cahaya seperti MMR dan Varicella
19 Mac 2009
30
Peti Sejuk Vaksin 5.
Susun vaksin : a. Rak paling atas - OPV, measle dan mumps b. Rak tengah - DPT, DT, Td, BCG dan Hepatitis B
5.
Elakkan vaksin DPT dari menyentuh plat logam di belakang peti sejuk di mana ia mungkin menjadi beku.
6.
Susun mengikut tarikh luput- belakang atau kanan dan ambil vaksin dari kiri (peti sejuk) ke kanan atau dari depan atau mengikut FIFO atau FEFO.
19 Mac 2009
31
Peti Sejuk Vaksin 8.
Jangan simpan vaksin di pintu dan rak paling bawah.
9.
Asingkan vaksin mengikut jenis yang berlainan dengan jelas. Jarakkan 1-2 cm antara barisan produk untuk memberi ruang aliran udara
10.
Simpan botol berisi air di tingkat bawah sekali dan di pintu peti sejuk dan ice pack di ruang beku bagi menyejukkan peti sejuk semasa kecemasan atau menstabilkan suhu.
19 Mac 2009
32
Peti Sejuk - Cara Susun Vaksin
19 Mac 2009
33
Penyelenggaraan Peti Sejuk Vaksin 1.
Letak di tempat gelap, dingin jauh dari cahaya matahari atau sumber haba.
2.
Letak pada kedudukan sekurang-kurangnya 10 cm dari dinding untuk pengudaraan.
3.
Guna Plug guard bagi mencegah insiden plug bekalan elektrik tercabut dari outlet.
4.
Kunci dan penggera (bunyi dan visual) dipasang .
5.
Pastikan penutup getah di sekeliling pintu peti sejuk tidak rosak.
19 Mac 2009
34
Penyelenggaraan Peti Sejuk Vaksin 6.
Defrost peti sejuk apabila ketebalan debu air batu > 6 mm dengan memindahkan vaksin ke peti sejuk lain atau ke dalam kotak sejuk yang telah disejukkan terlebih dahulu.
7.
Masukkan vaksin sensitif panas ke dalam cold box yang mengandungi ice pack beku dan vaksin sensitif beku ke dalam cold box yang mengandungi ice pack cair.
8.
Semasa bekalan elektrik putus : a. < 4 jam - Jangan buka pintu peti sejuk kerana suhu meningkat sebanyak 1°C dalam masa 1 jam . b. > 4 jam – Pindahkan vaksin ke dalam kotak vaksin atau peti sejuk lain.
6.
Selenggara dan periksa secara berjadual. Pemeriksaan yang lebih kerap dibuat ke atas peti sejuk yang telah berusia.
19 Mac 2009
35
Vaccine Cold Box
Mengangkut vaksin dalam kuantiti yang banyak, menyimpan vaksin semasa penyelenggaraan peti sejuk atau kecemasan.
Berpenebat dan mempunyai penutup kejap.
Dibuat dari bahan polyurethane – durable and robust
19 Mac 2009
36
Vaccine Packaging/ Polystyrene
Mengangkut vaksin di peringkat antarabangsa ( dipanggil one-way shipping container ).
Beri pelindungan baik terhadap haba dan sejuk, mematuhi standard WHO/ UNICEF
Dibuat dari bahan form polystyrene.
19 Mac 2009
37
Vaccine Carrier / Flask
Bekas berpenebat dengan penutup berpenebat kejap.
Mengangkut vaksin dalm kuantiti kecil untuk kegunaan 1 hari – sesi imunisasi.
Elakkan membuka peti sejuk dengan kerap semasa klinik.
19 Mac 2009
38
Ice Packs
Bekas plastik berbentuk empat segi bujur yang diisi dengan air.
Terdapat adalam 2 saiz, 0.4 Liter untuk Vaccine Carrier 0.6 Liter untuk Vaccine Cold Box
Digunakan untuk menyejukkan Cold box, Vaccine carrier dan bekas-bekas yang berpenebat.
Ambil 24 jam untuk membekukan 1 ice pack
19 Mac 2009
39
Cara Mengisi Ice Pack Ke Dalam Cold Box
19 Mac 2009
40
Cara Mengisi Ice Pack Ke Dalam Vaccine Carrier
19 Mac 2009
41
D. PEMANTAUAN SUHU ‘COLD CHAIN’ a. b. c. d. e. f. g. h. i.
Jangkasuhu ( Dial, Minimax, Digital) Thermostat ( built-in) Rekod Suhu Cold Chain Monitor Card (CCM) Vaccine Vial Monitor (VVM) Freeze Watch Indicator Stop! Watch Indicator Shake’s Test DT & TT Vaccine Shipping Indicator
19 Mac 2009
42
a. Jangkasuhu Minimax
19 Mac 2009
Menunjukkan paras suhu maksima dan minima yang terjadi dalam satu jangkamasa tertentu.
Tiub kanan- untuk bacaan suhu tertinggi (positif) manakala tiub kirisuhu terendah (negatif)
Julat suhu antara -300C dan 500C.
Raksa/ merkuri boleh bergerak kedua-dua arah sambil menolak 2 besi indikator .
Suhu maksima dan minima bagi satu-satu jangkamasa boleh dibaca pada hujung indikator yang berdekatan dengan kolum raksa 43
Jangkasuhu Minimax- Cara Penggunaan 1.
Jangkasuhu minimax diletakkan menegak di tengah peti sejuk.
2.
Kedudukan jangkasuhu mestilah praktikal untuk membolehkan bacaan dibuat tanpa mengeluarkannya.
3.
Reset dan tutup rapat pintu peti sejuk dengan segera selepas bacaan dibuat.
19 Mac 2009
44
Jangkasuhu Minimax- Cara Penggunaan 4.
Penggunaan jangkasuhu kali pertama atau selepas “defrosting” i. ii. iii. iv.
4.
Letak di lokasi dan biarkan selama ½ jam Tekan ‘reset lever’ hingga indikator turun ke paras merkuri di kedua-dua belah. Biarkan sekali lagi selama ½ jam Baca suhu dan rekodkan
Penggunaan jangkasuhu untuk penggunaan seterusnya i. ii.
19 Mac 2009
Baca dan rekod bacaan suhu Reset indikator
45
b. Thermostat 1.
Fungsi – mengawal suhu di dalam peti sejuk / pembeku
2.
Jika suhu peti sejuk /pembeku adalah sangat tinggi, putarkan thermostat ke arah yang lebih sejuk dan sebaliknya.
3.
Jika suhu sekeliling > 40 C, putarkan thermostst ke arah sejuk maksima atau pindahkan peti sejuk ke tempat yang lebih sejuk.
4.
Jika suhu yang dikehendaki tidak dicapai, periksa peti sejuk untuk sebarang kerosakan dan hubungi penyelenggara alat tersebut.
19 Mac 2009
46
c. Rekod Suhu 1.
Bacaan suhu hendaklah direkodkan ke dalam Graf Suhu Peti Sejuk
19 Mac 2009
47
Rekod Suhu 2.
Catit suhu minima, maksima dan semasa mengikut simbol.
3.
Rekod suhu 2 kali sehari, pada jam 8 pagi dan 4 petang
Perekodan hendaklah menggunakan graf suhu Semakan pada waktu sama setiap hari Maklumat yang diperlukan pada graf diisi sepenuhnya
3.
Bacaan hendaklah ditandatangan ringkas sebagai bukti. Jadual bertugas untuk staf yang merekodkan suhu perlu dipamerkan berhampiran dengan jangkasuhu/ peti sejuk untuk memudahkan rujukan.
4.
Simpan graf suhu berdekatan peti sejuk/ pembeku.
2.
19 Mac 2009
48
Tindakan Apabila Suhu Peti Sejuk > Julat Dibenarkan 1.
Jalankan pemeriksaan Peti Sejuk, pastikan : a) b) c) d) e) f)
Semua suis dipasang Sambungan elektrik baik Fius tidak terbakar Sambungkan kepada ‘essential power supply’ ‘Defrosting’ telah dijalankan Getah penutup disekeliling pintu peti sejuk tidak rosak
2.
Reset jangkasuhu, dan semak bacaan selepas 1-2 jam
3.
Jika perlu, hubungi Ketua Unit / Sykt Konsesi
19 Mac 2009
49
Tindakan Apabila Suhu Peti Sejuk > Julat Dibenarkan
4.
Pindahkan produk ke dalam Cold box/ kotak polystyrene
5.
Bagi bilik/stor - Jalankan pemeriksaan dan pastikan : a) b) c)
5.
Pengaliran udara tidak terhalang Kipas angin atau alat penghawa dingin dipasang Jika perlu hubungi Ketua Unit / Syarikat
Kurantin dan label jenis dan kuantiti stok terlibat, tunggu pengesahan pengeluar.
19 Mac 2009
50
d. Cold Chain Monitor Card 1.
Indikator akan berubah warna dari putih ke biru jika vaksin telah terdedah pada suhu +10 C hingga > +34 C sekurang-kurang selama 2 jam.
2.
Syor tentang tempoh vaksin boleh digunakan adalah seperti pada kad monitor.
19 Mac 2009
51
Cold Chain Monitor Card
19 Mac 2009
52
e. Vaccine Vial Monitor
Kotak tengah 4 segi - bertukar hitam jika vaksin terdedah pada suhu panas dalam tempoh masa tertentu. DIGUNAKAN UNTUK VAKSIN POLIO
19 Mac 2009
53
f. Freeze Watch Indicator
Indikator akan berubah warna dari putih ke merah jika vaksin telah terdedah pada suhu <0°C selama 1 jam.
Diletak bersama vaksin DTP, TT, DT, Td (titik beku -6.5°C), Hepatitis B (-0.5°C), Liq.Hib .
19 Mac 2009
54
Freeze Watch Indicator
19 Mac 2009
55
g. Stop! Watch Indicator 1.
Indikator ini memantau operasi sebuah peti sejuk.
2.
Satu kad yang mengabungkan CCM dan Freeze Watch.
3.
Memantau kedua-dua suhu rendah dan tinggi yang berlaku di dalam peti sejuk.
19 Mac 2009
56
h. Shake’s Test
Pembekuan merosakkan vaksin DPT, Hepatitis B dan Tetanus Toxoid.
19 Mac 2009
57
i. DT & TT Vaccine Shipping Indicator
Titik indikator akan bertukar ke warna hitam secara kekal apabila terdedah pada suhu > +48° C
Disertakan bagi setiap 3,000 dos vaksin DT, DPT dan TT
19 Mac 2009
58
E. PENERIMAAN VAKSIN a.
Pastikan seal di kotak sejuk vaksin tiada kesan dibuka.
b.
Periksa susun atur keadaan pek ais samada beku, sedang cair atau telah cair.
c.
Periksa indikator pada CCM atau Freeze Watch jika disertakan.
d.
Terima jika pek ais masih beku atau tiada perubahan warna pada indikator cold chain.
e.
Pindah vaksin dari kotak ke peti sejuk dengan segera.
19 Mac 2009
59
PENERIMAAN VAKSIN f.
Laporkan keadaan fizikal vaksin dan suhu simpanan semasa diangkut.
g.
Laporkan masa kelewatan yang berlebihan semasa diangkut
h.
Laporkan mana-mana penyimpanan yang sub-optimal semasa diangkut/ ujian ‘shake’ .
i.
Semua stok dan maklumat perlu disemak dan direkod. Kurantin dan label jenis dan kuantiti stok terlibat, tunggu pengesahan pengeluar jika perlu.
19 Mac 2009
60
PENERIMAAN VAKSIN
19 Mac 2009
61
PENERIMAAN VAKSIN
19 Mac 2009
62
F. SISTEM INVENTORI VAKSIN 1.
Tentukan paras minima dan maksima stok vaksin bagi mencegah kelebihan atau kekurangan stok. Stok yang berlebihan boleh meningkatkan risiko pembaziran.
2.
Simpan stok vaksin dalam kuantiti yang minima, cukup bagi kegunaan sehingga jadual penghantaran akan datang atau mengikut kapasiti peti sejuk yang ada.
3.
Periksa tarikh luput stok vaksin secara berjadual, sekurang-kurangnya 1 x sebulan, lebih kerap daripada ubat-ubatan lain.
19 Mac 2009
63
SISTEM INVENTORI VAKSIN 4.
Amalkan prinsip MDKD atau MKKD dalam penyimpanan dan pengeluaran stok vaksin.
5.
Laporkan keadaan fizikal vaksin dan suhu simpanan semasa diangkut.
6.
Laporkan masa kelewatan yang berlebihan semasa diangkut
7.
Laporkan mana-mana penyimpanan yang suboptimal semasa diangkut/ ujian ‘shake’
19 Mac 2009
64
G. PERINGATAN !
Pegawai Farmasi mempunyai peranan penting sebagai Cold Chain Educator dalam penjagaan vaksin, sebagai communicators kepada pesakit dan anggota kesihatan lain.
Amalkan A Good Cold Chain Practice di semua peringkat -Semua produk cold chain yang perlu dibawa ke wad atau dipulang ke Farmasi hendaklah dimasukkan ke dalam cold box/ kotak polystyrene beserta ice pack/ ketulan ais
Catatkan suhu peti sejuk 2 kali sehari termasuk hari cuti terutama lokasi yang tidak mempunyai punca kuasa kecemasan (essential power supply)
19 Mac 2009
65
H. RUJUKAN 1.
Cold Chain Management of Vaccines, February 2005, CPD Home Study Program, Merck Frosst Vaccine Division.
2.
WHO. Expanded Programme On Immunization. Safe Vaccine handling, cold chain and immunizations: A manual for the newly independent states.
3.
WHO.Vaccine, Immunization and Biologicals. The Cold Chain, Nov 26, 2002
4.
WHO Module 3, The Cold Chain, Immunization Practice
5.
WHO. Making use of Vaccine Vials Monitors, Department Of Vaccine, April 2000
6.
WHO V&B- 1999,Temperature monitor for vaccine and the cold chain
7.
Buku Panduan Immunisasi Kementerian Kesihatan Malaysia
19 Mac 2009
66
19 Mac 2009
67
Related Documents
Pengendalian Rangkaian Sejuk
June 2020 0
Rangkaian
April 2020 21
Puisi Gempa - Islam Sejuk
June 2020 0
Rangkaian Aritmetika
May 2020 15
Rangkaian-aritmetika
June 2020 13