ελενη μυκηναικος πολιτισμος-1

Μυκηναϊκό αγγείο με διακόσμηση οκτάποδος, 15ος αιώνας π.Χ., Εθνικό Μουσείο Αθηνών

Οι Μυκηναίοι καλλιέργησαν τις τέχνες σε μεγάλο βαθμό και κληροδότησαν στην ανθρωπότητα μοναδικά καλλιτεχνικά και αρχιτεκτονικά έργα. Η μυκηναϊκή τέχνη επηρεάστηκε από την μινωική τέχνη που είχε προηγηθεί, ωστόσο οι Μυκηναίοι κατάφεραν με το πέρασμα του χρόνου να αναπτύξουν μια ξεχωριστή καλλιτεχνική ιδιομορφία και ένα ιδίωμα αποκλειστικά μυκηναϊκό. Το ιδιαίτερο μυκηναϊκό στυλ στην τέχνη άρχισε να αποκρυσταλλώνεται γύρω στο 1400 π.Χ. Τα στοιχεία της μινωικής τεχνοτροπίας διατηρήθηκαν, αλλά μπολιάστηκαν με νέα στοιχεία που εκτόπιζαν την ελαφρότητα της μινωικής τέχνης προς όφελος της στιβαρότητας και αυστηρότητας του μυκηναϊκού πολιτισμού. Επίσης, οι ανάγκες και αισθητικές απαιτήσεις της μυκηναϊκής άρχουσας τάξης αποτέλεσε κίνητρο για την κατασκευή αισθητικά εξεζητημένων έργων, που αξιοποιούσαν στο μέγιστο τα πολύτιμα υλικά που για πρώτη φορά εισάγονταν από χώρες της Ανατολής ή της Βόρειας Ευρώπης. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική των ανακτόρων, τα μυκηναϊκά ανάκτορα διαφέρουν από τα μινωικά, παρόλο που βασίζονται στο μοντέλο των μινωικών ανακτόρων και είχαν πάρει από τα μινωικά πολλά στοιχεία, χωροταξικά και διακοσμητικά. Τα βασιλικά ανάκτορα της ενδοχώρας, όπως τα παλάτια των Μυκηνών, της Τίρυνθας και της Πύλου, απαρτίζονταν από το χαρακτηριστικό μέγαρον, μια κυρίαρχη κεντρική αίθουσα, απ' όπου έμπαινε κάποιος μέσα από μια αυλή, ενώ οι πόλεις οχυρώνονταν με μεγάλα τείχη κυκλώπειας δεξιοτεχνίας.

ι

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο κεφάλαιο της μυκηναϊκής τέχνης και αρχιτεκτονικής, παρουσιάζουν οι περίφημοι τάφοι των Μυκηναίων και τα περίπλοκα ταφικά τους έθιμα τα οποία έχουν μελετηθεί με μεγάλο ενδιαφέρον από διάφορους επιστήμονες. Οι κιβωτιόσχημοι τάφοι που χρησιμοποιούνταν ως τότε - δηλαδή παραλληλόγραμμοι τάφοι με εσωτερικές επενδύσεις πλίνθων - αρχίζουν να αντικαθίστανται από νέους τύπους τάφων: τους λακκοειδείς, θολωτούς τάφους. Οι λακκοειδείς τάφοι είναι ο πρώτος από χρονολογικής άποψης τύπος μυκηναϊκού τάφου. Οι τάφοι αυτοί ήταν μάλλον μια εξέλιξη των κιβωτιόσχημων τάφων που επικρατούσαν μέχρι τότε, και ήταν βαθιοί παραλληλόγραμμοι λάκκοι που φιλοξενούσαν πολλές ταφές. Στους λακκοειδείς τάφους έχουν βρεθεί πολλά κτερίσματα, μερικά από τα πιο εξαιρετικά δείγματα της μυκηναϊκής τέχνης. Μέσα στους τάφους υπήρχε το έθιμο να τοποθετούνται πλούσια κτερίσματα, κοσμήματα, όπλα και άλλα χρηστικά σκεύη, ενδεικτικά πάντα της κοινωνικής θέσης του αποθανόντος. Οι λακκοειδείς τάφοι στην ακρόπολη των Μυκηνών είναι η πιο γνωστή ανακάλυψη στην Ελλάδα από την εποχή του Χαλκού και οι "Χρυσοί Θησαυροί" τους αποτελούν ίσως το πιο σπουδαίο αντικείμενο θαυμασμού από όλους τους προϊστορικούς θησαυρούς.

Οι θολωτοί τάφοι είναι σίγουρα οι πιο εντυπωσιακοί, καθώς αποτελούν ολόκληρα ταφικά κτίρια λαμπρά δείγματα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής. Οι θολωτοί τάφοι ήταν υπόγεια κυκλικά κτίσματα, νεκρικές κρύπτες, που αποτελούνταν από ένα μακρύ διάδρομο και την κυρίως θόλο από λιθόπλινθους. Ο "θησαυρός του Ατρέα" στις Μυκήνες και "ο θησαυρός του Μινύα" στον Ορχομενό είναι δυο παραδείγματα τέτοιων τάφων που έχουν βρεθεί στην ηπειρωτική Ελλάδας.

Θολωτός τάφος κοντά στο ανάκτορο της Πύλου

Ελένη Δημάκη Α1