بحران جامعه شناسي غرب

‫‪ :‬عنوان‬ ‫" تحليل كتاب بحران جامعه شناسي غرب "‬

‫‪ :‬تهيه كننده‬ ‫دانيال حاتم پور‬ ‫دانشجوي مقطع كارشناسي ارشد پژوهش علوم اجتماعي‬

‫آذر ماه ‪1385‬‬ ‫مقدمه‪:‬‬ ‫کتاب بحران جامعسسه شناسسسی غرب در سسسا ل ‪ 1970‬توسسسط آلویسسن گولدنسسر اسسستاد جامعسسه‬ ‫شناسسی دانشگاه واشینگتسن نوشتسه شسد و سسپس درسسا ل ‪1987( 1368‬م) توسسط خانسم فریده ممتاز‬ ‫بسه فارسسی ترجمسه گردیسد ایسن کتاب در زمانسی نگاشتسه شسد کسه خرده فرهنسگ انقل بسی در میسا ن‬ ‫جوانان در سسطح گسسترده ای جامعسه آمریکسا را سسخت تحست تسأ ثیسر خود قرار داده بود و ایسن تأثیسر‬ ‫محدود به دانشگاه ها نشده بلکه سیاست‪،‬جنگ و روابط بین الملل را در بر گرفته بود درآن سا لها‬ ‫(اواخر دهه ‪ 60‬واوایل دهه ‪ ) 70‬آمریکا درگیر جنگ ویتنام و تبعیض نژادی ونا برابری اجتما‬ ‫عسی (عدم فرصست های برابر برای نژاد های غیسر سسفید و زنان) در سسطوح مختلف اجتمسا عسی بسه‬ ‫وضوح دیده مسی شسد و از سسوی نظریسه هسا و مکاتسب غالب جامعسه شناسسی نیسز بسه توجیسه وضسع‬ ‫موجود و تسسأ ییسسد نظام حاکسسم مسسی پرداختنسسد در ایسسن دوره اختلف و تضاد میان نسسسل پیرو جوان‬ ‫آمریکایی به شد ت دیده می شود به طوری که بسیا ری از جوانان خانواده های خود را ترک می‬ ‫کننسد و بسه زندگسی جمعسی در نقاط روسستایی پناه مسی برنسد در ایسن شرایسط گولدنسر نیسز تحست تسأ ثیسر‬ ‫عواطسف و احسساسات خاص دوران خود بوده اسست ایشان را مسی توان ماننسد صسا حبفکرانسی چون‬ ‫رایست میلز و هربرت مارکوزه در نظسر گرفست کسه در مقابسل سسنت جامعسه شناسسان بزرگسی چون تسا‬ ‫لکوت پارسونز(که استاد خود وی در دانشگاه هاروارد بود) به قیام دست زده است مخصوصاً که‬ ‫پسس از بحران فرهنگسی عمیسق جامعسه آمریکایسی قیام علیسه جامعسه شناسسی سسنتی در میسا ن جوانان‬ ‫روشنفکرمعمول می گردد زیرا آن را محافظه کارانه و در خدمت حفظ وضع موجود می پنداشتند‬ ‫‪،‬گولدنر با دید ن آن اوضاع آینده جامعه شناسی را بحرانی ارزیابی می کند اما پس از گذشت فقط‬ ‫یسک دهسه از بررسسی گولدنسر مشاهده مسی شود کسه بحران در جامعسه شناسسی و حتسی در کسل جامعسه‬ ‫‪16‬‬

‫آمریکسا آنچنان عمیسق نبوده اسست بطوریکسه حتسی خیلی از معترضان جوان اکنون جزئی از همان‬ ‫نظام شده انسد کسه قبلٌ آنرا نفسی مسی کردنسد وحتسی در محیسط های دانشگاهسی آمریکسا دیگسر اثری از‬ ‫جنب و جوش انقلبی آن دوره که همه خواستار دگرگونی کل نظام بودند به چشم نمی خورد‪.‬‬ ‫بطور کلی در کتاب بحران جامعسه شناسسی غرب گولدنسر علوه بر اشاره بسه فضای بحرانسی‬ ‫دهسسه های ‪ 60‬و ‪ 70‬ریشسسه های تاریخسسی ‪،‬اجتماعسسی و طبقاتسسی جامعسسه شناسسسی ازپوزیتیویسسسم تسسا‬ ‫فونکیسوناسیم را بررسی وتحلیل انتقادی می کند البته حجم اصلی کار او را انتقاد وسیع از جامعه‬ ‫شناسی آمریکایی مخصوصاٌ مکتب ساختاری کارکردی پاردونز به عنوان نحله مسلطه آن زما ن‬ ‫تشکیسل مسی دهسد همچنیسن بحران جامعسه شناسسی آمریکسا رابسه تسسلط ایسن نگرش در جامعسه شناسسی‬ ‫آمریکا مربوط می سازد واز نیاز به نظریه پردازی نو سخن می راند‪.‬‬ ‫آنچسه اثسر گولدنسر را جسا لب توجسه مسی سسازد نگرش وی بسه جامعسه شناسسی ازدیدگاه جامعسه‬ ‫شناسی است گولدنر نه تنها نظریه ها ی جامعه شناسی را فارغ از ارزش نمی داند بلکه تأ کید‬ ‫جامعه شناسان بر استفاده از روشهای تجربی غیر جا نبدارانه را مورد سؤال قرار می دهد و بر‬ ‫خلف بسیاری از جامعه شنا سان بی طرفی اخل قی و اعتبار روشهای علمی را بی چون و چرا‬ ‫نمی پذیرد وی معتقد است که جامعه شنا سان باید در روشها و نظریه ها ی خود تجدید نظر کرده‬ ‫و آنهسا را مجدداً مورد بررسسی انتقادی قرار دهنسد‪ .‬گولدنسر جهست رفسع بحران در جامعسه شناسسی‬ ‫تدویسن جامعسه شناسسی کوششسی برای کاوش در خصسلت دو گانسه جامعسه شناسسی اسست کسه هسم دارای‬ ‫ابعسسا دی آزادیبخسسش وهسسم سسسرکوبگر مسسی باشسسد‪ .‬هدف گولدنسسر بسسه عنوان یسسک جامعسسه شناس‬ ‫پیشرو‪،‬شکوفسا سساختن بعسد آزاد یبخشسی جامعسه شناسسی و دوری آگاهانسه از اشتباهات گذشتسه اسست‪.‬‬ ‫( سرکوبگر را خنثی و توجیه گر معنی می کند)‬ ‫جامعه شناسی و شبه جامعه شناسی ‪:‬‬ ‫در اوایل قرن ‪ 19‬که جامعه شناسی پایه گذاری شد هر چند که واضع آن ( آگوست کنت )‬ ‫‪ ).‬خوانده بود اما هنوز بر عموم مردم روشن‬ ‫‪.‬‬ ‫خود را پیامبر دین انسا نیت ( آرون ‪.‬‬ ‫نشده بود کسه ایسن رشتسه بسه چسه کار مسی آیسد بسا توجسه بسه اینکه جامعسه شناسسی در اروپای غربسی پایسه‬ ‫گذاری شد اما در آنجا توسعه چشمگیری پیدا نکرد بلکه از زما نیکه نوعی انشعاب دو گانه درآن‬ ‫ایجاد شسد جامعسه شناسسی توانسست محتوای قسا بسل قبولی از نظسر تشکیلت و سسازما نهای گوناگونسی‬ ‫در جهان پیدا کنسسد وحتسسی در میان عامسسه مردم طرفداران زیادی پیدا کنسسد ایسسن انشعاب دو گانسسه‬ ‫عبارت بود از ‪ .1‬پیدایش مارکسیسم در شرق که پس از جنگ جهانی اول جامعه شناسی از جمله‬ ‫علوم اجتماعسی رسسمی در شوروی نسو گردیسد ‪ .2‬جامعسه شناسسی آکسا دمیسک در غرب کسه در اوایسل‬ ‫قرن بیستم واواخر قرن ‪ 19‬به عنوان یک رشته دانشگا هی تخصصی وارد جامعه آمریکا شد و‬ ‫نمرات زیادی در درون فرهنگ آمریکایی به بار آورد‪.‬‬ ‫توسسعه ایسن دو بعسد در شرق وغرب ماهیست متفسا وتسی را تجربسه کرده اسست از یسک طرف‬ ‫مارکسیسم در شرق توسط اند یشمندان مستقل گروه های سیاسی و احزابی که حامی طبقا ت پائین‬ ‫جامعسه بویژه پرولتاریسا بودنسد صسورت گروه هایسی کسه علیسه جامعسه بورژوا کسه آنهسا را بسه شدت‬ ‫اسستثمار کرده بودنسد و موجودیست آنهسا را نادیده گرفتسه بودنسد‪،‬قیام کرده بودنسد‪ .‬امسا از سسوی دیگسر‬ ‫توسسعه جامعسه شناسسی در غرب توسسط دانشگسا هیسا نسی صسورت گرفست کسه متعلق بسه طبقسه متوسسط‬ ‫بودنسد وبر خلف مارکسسیتها هسد ف آنهسا نسه قیام علیسه نظام حاکسم بلکسه بسه د نبسا ل یسا فتسن روشهایسی‬ ‫برای انجام اصل حا ت آرام و عملی بودند‪.‬‬ ‫مارکسسیسم در منطقسه ای شکسل گرفست وتوسسعه یسا فست کسه صسنعتی شسد ن آرامتسر حرکست مسی‬ ‫کرد وطرفداران این تفکر علت آن را وجود موانعی من جمله تداوم سرمایه داری ونظام طبقا تی‬ ‫‪17‬‬

‫کهن ونهاد های ما لکیتی می دانستند که عملٌ موجب استثمار اقشار کثیری از جامعه شده بودند و‬ ‫مانع توسعه سریع و یکنواخت جامعه می شدند که ایشا ن می خواستند با آراء و نظریات خود این‬ ‫موانسع را از سسر راه پیشرفست و تعالی جامعسه بردارنسد امسا بسا اسستفاده از ابزار زور و خشونست بر‬ ‫علیه نظا م حاکم ‪.‬‬ ‫جامعسه شناسسی آکادمیسک درآمریکسا بعسد از پایسه گذاری گروه جامعسه شناسسی در سسال ‪1889‬‬ ‫در دانشگاه کانزا س بسه عنوان یسک گروه رسسمی کارخود را شروع کردنسد (ریترز‪)61. 1374.‬‬ ‫از دانشگاه شیکاگو وسپس هاروارد توسعه خود را سرعت کرد البته در محیط شهری بزرگی که‬ ‫مسایل ومشکلت اجتما عی در آن روزبه روز در حال گسترش بودند اما پیروان مکتب شیکاگو‬ ‫این مسا یل را خاص جامعه شهری در نظر می گرفتند وآن را معلول بزرگی شهر و گمنامی در‬ ‫شهر می دانستند و به هیچ وجه متغیرهای د یگری نظیر ساخت اقتصادی ‪ ،‬طبقاتی و ما لکیت را‬ ‫برای توجیه مشکلت مورد توجه قرار نمی دادند ‪(.‬نظرات رابرت پارک)‬ ‫هردوبُعسد جامعسه شناسسی معتقسد بودنسد کسه جامعسه شناسسی مورد نظسر آنهسا از میان برداشتسن‬ ‫نقایص اجتماعی نقش مؤثریایفا خواهدکرد بااین تفا وت که ‪:‬جامعه شناسی آکادمیک معتقد بود که‬ ‫مشکلت موجود در جامعسسه ای اسسساساً اسسستوار اسسست ولی در حال بلوغ وتکامسسل اسسست بسسه مرور‬ ‫زمان از میان خواهند رفت بدون اینکه ضرورتی برای د گرگونی کل نظام وجود داشته باشد ‪.‬‬ ‫مارکسیسم معتقد بود که مشکلت موجود در جامعه ناشی از تضاد وکشمکش ذاتی جامعه‬ ‫مدرن اسسست ودرچارچوب موجود ایسسن مشکلت مرتفسسع نخواهنسسد شسسد وتنهسسا راه حسسل انقلب و د‬ ‫گرگونی در چارچوب کلی نظام است ‪ .‬با اینکه هر دو دیدگاه در اروپای غربی تدوین شده بودند‬ ‫امسا رشسد جامعسه شناسسی درایسن منطقسه نبود بلکسه یسک بخسش از آن (تحست عنوان مارکسسیسم) تسأ ثیسر‬ ‫عمیسق اجتماعسی خود را در اروپای شرقسی بسه جای گذاشست وبخسش د یگسر آن (تحست عنوان جامعسه‬ ‫شناسسی آکادمیسک ) محیسط منسا سسب خود را در ایالت متحده آمریکسا پیدا کرد وآنجسا در قسا لب نظام‬ ‫دانشگاهی به صورت نهادی خاص درآمد دربسیاری ازموارد رشد جامعه شناسی آمریکا به حدی‬ ‫رسیده که منظور از واژه جامعه شناسی همان جامعه شناسی آمریکایی است‪.‬‬ ‫جامعسسه شناسسسان اولیسسه اعسسم از طرفداران نظریسسا ت مارکسسسیتی وجامعسسه شناسسسی آکادمیسسک‬ ‫همواره رسسسالت خود را تلش برای اصسسلح جامعسسه و رسسساندن جامعسسه بشری بسسه رشسسد‪،‬تعالی‬ ‫وبرابری می دانند بطوریکه همه آنها در جستجوی آرمانی نو به نام آرمان بشریت تحت رهبری‬ ‫جامعسه شناسسان بردنسد ونقسش جامعسه شنسا س درآن زمان نزد یسک بسه نقسش یسک رهسبر د ینسی بود‬ ‫بطوریکسه در تحقیقسی کسه انجمسن جامعسه شناسسی آمریکسا ارسسال ‪ 1964‬انجام داد معلوم شسد کسه از‬ ‫‪ 3441‬نفرعضسو انجمسن کسه بسه سسؤالت پاسسخ دادنسد یسک چهارم آنهسا یعنسی حدود ‪ 6/27‬درصسد در‬ ‫زمانسی از زندگسی خود فکسر کرده بودنسد کسه کشیسش بشونسد همچنیسن کسسانیکه نظسر موافقسی نسسبت بسه‬ ‫طرز تفکسر فونکسسیونا لیسسم داشتنسد بیسش از بقیسه بسه فکسر کشیسش شدن افتاده بودنسد وبیشتسر بسه کلیسسا‬ ‫مسی رفتنسد ‪ .‬یکسی از ویژگیهای مکتسب اولیسه شیکاگسو ارتباط قوی آن بسا مذهسب بود ‪ .‬برخسی از‬ ‫اعضای ایسن مکتسب خودشسا ن کشیسش بوده و برخسی کشیسش زاده مثلً اسسمال معتقسد بود کسه هسد ف‬ ‫نهایی جامعه شناسی اساساً باید هدفی مسیحی باشد (ریترز‪)68، 1374 ،‬‬ ‫امسسا هسسر دو شعبسسه جامعسسه شناسسسی ( جامعسسه شناسسسي آكادمیسسك و شبسسه جامعسسه شناسسسی‬ ‫(مارکسیسم) ) به زودی تحت تأ ثیر نیروهای قوی و حاکم اجتماعی قرار می گیرند که آنهارا به‬ ‫طرف تغیر وتحول اساسی درمواضع خود سوق می دهد وحرکت هر یک نیز متقا بلً در یکدیگر‬ ‫تأ ثیر گذاشته وبه بحران جامعه شناسی در جهان سرعت می بخشد ‪.‬‬ ‫به سوی جامعه شناسی جامعه شناسی ‪:‬‬ ‫‪18‬‬

‫در این بخش گولدنر می خواهد توجه جامعه شناسان را به این نکته ظریف جلب نماید که‬ ‫بر خلف تعریسف معمول از جامعسه شناسسی وظیفسه جامعسه شناسسی بررسسی رفتار انسسان در جامعسه‬ ‫ویسا مطالعسه زندگسی گروهسی صسرف نیسست بسه عبارتسی ایسن تعریسف ارائه شده ناقسص اسست چرا کسه‬ ‫بررسی رفتار خود جامعه شنا س در قالب این تعریف نمی گنجد به عبارتی چنانچه جامعه شناس‬ ‫بسه بررسسی رفتار انسسانها در جامعسه مسی پردازد پسس چسه کسسی بسه بررسسی نقسش خود وی خواهسد‬ ‫پرداخت وظیفه جامعه شناس اینست که همان گونه که به دیگران می نگرند به خود نیز نگاه کنند‬ ‫پیدایسش یسک خود آگاهسی جدیسد در میسا ن جامعسه شناسسان ضروری اسست بطوریکسه بتواننسد سسوالتی‬ ‫را که تا کنون از دیگران می کردند از خود نیز بپرسند وبه آنها صادقانه جواب دهند وبتوانند به‬ ‫نقد نظریا ت خود بپردازند وبه این نکته توجه داشته با شند که تصور نکنند که اعتقا دات دیگران‬ ‫ناشسی از نیاز اسست امسا اعتقادات ایشان تابسع دلیسل ومنطسق مسی باشسد‪ .‬بسه عبارتسی بسه جامعسه شناسسی‬ ‫دانش جامعه شناسی توجه داشته باشند‪.‬‬ ‫فرضيات زمينه ای و فرضيات مسلم ‪:‬‬ ‫در این بخش ساختار نظریه های جامعه شناسی را مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهد و می‬ ‫نویسسسد کسسه ایسسن نظریسسه هسسا از دونوع فرضیسسه تشکیسسل مسسی شونسسد نوع اول فرضیاتسسی هسسستند کسسه‬ ‫بطورصسریح مطرح مسی شونسد وآنهسا فرضیات مسسلم نامیده اسست امسا دسسته ای دیگسر از فرضیات‬ ‫بطور صسریح مشخص نیستند ونامسی ازآنهسا در نظریه هسا به میان نمی آید اما نظریسه هسا را بطور‬ ‫چشمگیری تحت تأ ثیر قرار می دهند اینها همان فرضیات کلی یا ضمینه ای هستند این فرضیات‬ ‫دور نمسا و زمینسه ای را کسه فرضیات مسسلم از آنهسا گرفتسه مسی شونسد فراهسم مسی سسازند امسا چون بسه‬ ‫وضوح بیان نشده انسد مورد توجسه اصسلی نظریسه پرداز نیسستند فرضیات مسسلم کانون اصسلی توجسه‬ ‫نظریه پرداز هستند نظریه ها به علت فرضیات زمینه ای که در خود دارند قبول یا رد می شوند‬ ‫یعنسی امکان پذیرش یسک نظریسه از جانسب کسسانیکه معتقسد بسه فرضیسا ت زمینسه ای هسستند بیشتسر‬ ‫وجود دارد‪ .‬علوه بر معانسی قرار دارای نظریسه های اجتماعسی ومفاهیسم‪،‬آنهسا در بردارنده تعدادی‬ ‫معانسی اضافسی هسستند کسه از فرضیسا ت زمینسه ای آنهسا سسرچشمه مسی گیرنسد وامکان دارد کسه ایسن‬ ‫فرضیسسا ت زمینسه ای بسسا فرضیسسا ت زمینسسه ای شنوندگان آنهسسا سسسازگاری داشتسه باشنسد وبسه آسسسانی‬ ‫پذیرفته شوند یا در غیر اینصورت به علت ناسازگاری مورد قبول قرارنگرند‪.‬فرضیات زمینه ای‬ ‫همان تجربیات ودانش روزمره هستند‪.‬‬ ‫گولدنر معتقد است که قبول یا رد یک نظریه به صرف ارزیابی آگاهانه وعقلنی ازنظام‬ ‫منطقی وشواهد اثبا ت کننده آن مبنای کاملی نمی باشد واین امر فقط ناشی ازبینش محدود جامعه‬ ‫شناسسی برای توجیسه رفتار خود اسست هرکسسی کسه بسا نظریسه های جامعسه شناسسی سسروکار دارد مسی‬ ‫داند که بسیاری از نظریه ها حتی قبل از اینکه از طریق ارائه اطلعا ت اثبا ت شوندممکن است‬ ‫قانسع کننده محسسوب شده ومورد قبول قرار گیرنسد درحالیکسه برخسی ازهمان ابتدا رد شونسد در اینجسا‬ ‫ایسسن سسسوال مطرح مسسی شود کسسه ایسسن حالت چطوراتفاق مسسی افتسسد؟ یکسسی ازدلیسسل ایسسن امسسر وجود‬ ‫فرضیات زمینه ای مشترک درذهن سازندگان فرضیه وبررسی کنندگان آن می باشد‪ .‬نظریه هایی‬ ‫که با پیش فرضهای ذهنی بررسی کننده نزدیک باشند وجائی درتجربیات شخصی او داشته با شند‬ ‫ازنظرروانسسی آسسسانتر پذیرفتسسه مسسی شونسسد علت پذیرش آن اینسسست کسسه فرضیات مسسسلم آن بخشسسی‬ ‫ازفرضیات زمینه ای ذهن بررسی کننده را تشکیل می داده اند که او مستقیماً وبه وضوح با آنها‬ ‫مواجه نشده است اما ازآنجا که دردورنمای ذهن او جای داشته اند حال که به شکل نظریه مطرح‬ ‫شده اسسست بسسه علت وجود تشابسسه ذهنسسی وتجربسسه ذهنسسی بسسه آسسسانی مورد پذیرش قرار مسسی گیرنسسد‬ ‫فرضیات زمینسه ای ازجمله مفاهیسم فرهنگسی هسستند کسه از کودکسی درذهسن مسا جای گرفتسه ودیونسی‬ ‫‪19‬‬

‫شده انسد وفرهنگهای گوناگون آنهسا رابسه عنوان وسسیله شناخست مؤثسر ازابتدای جریان جامعسه پذیری‬ ‫در سساخت شخصسیت افراد تهیسه کرده انسد آموختسن فرضیات ضمینسه ای همزمان بسا آموختسن زبسا ن‬ ‫شروع مسی شونسد (ماننسد اعتقادات دینسی وآداب اجتماعسی)ماننسد ایسن جملت دوسست حامسی انسسا ن‬ ‫است ویا اصولً خیا نتکار است(تجربه انسا ن در خصوص نوع دوستانی که داشته مهم است) –‬ ‫فقرا سزاوار وضعیتی که درآن هستند می باشند‪.‬‬ ‫فرضیات زمینسه ای تحست تأثیسر فرهنسگ ویسا خرده فرهنگهایسی کسه درآن آموختسه مسی شونسد‬ ‫وبه کار گرفته می شوند قرار دارند‪ .‬فرضیات زمینه ای در واقع سرمایه ذهنی هستند که نظریه‬ ‫پرداز به ارث برده است به این معنی كه این گرایشا ت قبل از دانشمند شدن به او رسیده است اما‬ ‫پس از دانشمند شد ن درضمن فعالیت علمی آنها را با دانش تکنیکی درآمیخته ونظریه ارائه می‬ ‫کنسد‪ .‬بعضسی اوغات ممکسن اسست نسسل جدیدی پدیسد آیسد کسه فرضیسا ت زمینسه ای اش بسا فرضیسا ت‬ ‫قدیمی تر نظریه های موجود هما هنگی نداشته باشند بنابراین از نظر این نسل جوان فرضیه ها‬ ‫ی قدیمی تر غلط محسوب خواهند شد در این حالت می گویند یک نظام یا یک نظریه که وابسته‬ ‫بسسه آن اسسست دچار بحران شده اسسست‪ .‬اسسساسی تریسسن تغیرات در علوم بر اسسساس تغیرات تکنیکسسی‬ ‫بوجود نمسی آینسد بلکسه حسا صسل تغیرنوع نگرش بسه اطلعاتسی اسست کسه احتمالً از قبسل وجود داشتسه‬ ‫است‪.‬‬ ‫زیر بنای نظریه اجتماعی ‪:‬‬ ‫مهمتریسسن نظسسر گولدنردرخصسسوص نظریسسه اینسسست کسسه نظریسسه های سسساخته شده تحسست‬ ‫تأثیرفرضیات زمینسه ای نظریسه پرداز از زمینسه های مورد نظرش شکسل گرفتسه مشتسق شده وحفسظ‬ ‫مسی شونسد‪ .‬فرضیات زمینسه ای شکسل دهنده نظریسه هسا هسستند جامعسه شناسسانی کسه علقسه دارنسد خود‬ ‫راعا لم بدانند وسوسه ای نیرومند آنهارا تحت تأ ثیر قرار می دهد که فرضیات زمینه ای خود را‬ ‫حقایقی قابل اثبات ازنظرعینی جلوه دهند که این خطربزرگی را درپی خواهد داشت‪.‬‬ ‫منحصسر بسه فرد بودن آثارنظری تخیلی بیسش نیسست زیرا محققیسن دیگری هسم بوده انسد کسه بسه‬ ‫نظریه پرداز درکارتحقیسق وتدویسن آن کمسک کرده اند‪ .‬البتسه یک نظریه فقسط تحست تأ ثیسر دسته ای‬ ‫ازافراد قرار نمسی گیرد بلکسه بسه وسسیله یسک گروه ایجاد مسی شود وایسن امرمؤیسد ایسن گفتسه آگوسست‬ ‫کنت است که نیمی ازجامعه رامردگان تشکیل می دهند جامعه شناسی نظریه پرداز سعی می کند‬ ‫نظریه خود را درجهت تأمین خواسته ها وتمایلت ذهنی خود درجامعه مطرح نماید هما نگونه که‬ ‫توماس پتسی گرو در بحبوحسۀ درگیریهای نژادی درآمریکسا موضوع پیشرفست سسیاهان رامطرح مسی‬ ‫کند ومی گوید ازهرسه نفر سیاهپوست آمریکایی یک نفر را از نظر جامعه شناسی طبقه متوسط‬ ‫محسوب وبه جای اینکه بگوید دوسوم سیاهپوستا ن در وضع اسفباری به سر می برند یک سوم‬ ‫آنهسا را جزء طبقسه متوسسط مسی خواننسد بسه عبارتسی گولدنسر معتقسد اسست هدف جامعسه شناسسی آمریکسا‬ ‫اینست که لیوانی را که نیمه خالی است نیمه پر بداند‪.‬‬ ‫در نظریه پردازی باید دو اصل را درنظر داشت ‪:‬‬ ‫‪.1‬نظریسه پرداز توجسه داشتسه باشسد کسه آنچسه مطرح مسی کنسد مربوط بسه جهان‬ ‫خارجی نبوده بلکه بخشی ازشخصیت خود او را در برمی گیرد‬ ‫‪.2‬شجاعسست پذیرش اعتقادات خود را نیزداشتسسه باشسسد ومشخسسص نمایسسد کسسه‬ ‫چقدرازایسسن نظریسسه هسسا بسسه خود اوتعلق داردهرچنسسد ازنظرمنطسسق شواهسسد‬ ‫تجربی قا بل اثبات باشد یا نباشد‪.‬‬ ‫عينيت‪:‬‬ ‫‪20‬‬

‫جامعسسه شناسسسان معتقدنسسد کسسه بر طبسسق اصسسل عینیسست درهنگام شناخسست جامعسسه و پدیده های‬ ‫اجتماعسی بایسد فقسط از نظسر معیارهای علمسی وجدا از تسأ ثیرات جهان اجتماعسی عمسل کرد ازطرفسی‬ ‫محکمتریسن فرضیسه جامعسه شناسسی اینسست کسه انسسانها بسه شیوه هسا ی گوناگون تحست تسأ ثیسر محیسط‬ ‫اجتماعسی خود شکسل گرفته انسد با نگاهی سسطحی بسه این فرضیه متوجه تضادی در جامعسه شناسسی‬ ‫خواهیسم شسد کسه جامعسه شناس مسی خواهسد بیسن رفتارخود ورفتار افراد مورد مطالعسه تفاوت قسا یسل‬ ‫بشود بطوریکسه وقتسی بسه مطالعسه رفتار دیگران مسی پردازد معتقسد اسست کسه رفتارانسسانها تحست تسأ‬ ‫ثیرفرهنسسگ وجامعسسه شکسسل مسسی گیرد و ازمانسسی کسسه درمورد خودشان فکرمسسی کننسسد ایسسن فرض‬ ‫رادرنظرمسسی گیرنسسد کسسه انسسسا ن سسسازنده جامعسسه خودش اسسست جامعسسه شناسسسان تکنیسسک های مورد‬ ‫استفاده خود را آزاد از ارزش شخصی درنظر می گیرند همچنین خودرامستقل ازتأ ثیرات محیط‬ ‫اجتماعسی دانسته ومعتقدنسد فقسط تسا بع معیارهایتکنیکسی هسستند که این طرض فکربه قیمت تصعیف‬ ‫وتاریسسک شدن آگاهسسی جامعسسه شناس نسسسبت بسسه خودش مسسی شود کسسه البتسسه آگاهسسی جامعسسه شناسسسی‬ ‫ازسساخت واقعیتهسا باعسث مسی شود تسا جامعسه شناس بتوانسد متغیرهسا را بخشسی ازتجربیات خود بدانسد‬ ‫ودرنتیجه برای ادراک خویشتن نیز بتواند از آنها استفاده کند‪.‬‬ ‫دولت رفاه عامه‪:‬‬ ‫درقرون اخیربطورعجیب وغیر قابل مقایسه ای با پیش ازقرن هجدهم مردم جوامع مختلف‬ ‫درروابسط اجتماعسی بسه سسودمند گرائی گرایسش پیدا کردنسد مشکسل اصسلی جامعسه سسودمند گرا کنترل‬ ‫ودر اختیار قراردادن آن بخش ازجامعه است که دارای خصلتهای بیهوده است لذا به منظورتنظیم‬ ‫وتوسعه مبارزه با بیهودگی وتبد یل معیارهای شخصی وفردی سودمندی به سودمندی جای دولت‬ ‫رفاه عامسسه(‪) welfar states‬تشکیسسل گردیسسد بطور روز افروزی برنامسسه دولت رفاه اینسسست بسسه‬ ‫شهروندان بسسی حاصسسل وبسسی هنسسر سسسیا سسست بازسسسازی وآموزش ‪،‬درمان ومشاوره را جایگزیسسن‬ ‫روشهای سسسنتی توقیسسف ‪،‬جداسسسازی وطرد آنهسسا ازجامعسسه نمایسسد هدف اصسسلی دولت رفاه افزایسسش‬ ‫سودمندی با ازمیا ن بردن بیهودگی وبه خودکفایی رساندن جامعه است بعد از جنگ جهانی دوم‬ ‫وتحست تسأ ثیسر ایده دولت رفاه عامسه کسه درپسی برنامسه ریزیهای گسسترده برای حذف فقسر وبیهودگسی‬ ‫بود جامعسه شناسسی رشسد سسریعی یافست وازانزوا درآمسد جامعسه شناسسی مقامسی در شأن حرفسه های‬ ‫دیگسر درفرهنسگ آمریکسا بدسست آورد کسه بسا حمایست دولت رفاه عامسه جامعسه شناسسان آمریکایسی بسه‬ ‫کشورهای دیگرمسسافرت کردنسد و نگرش وسسیعتری نسسبت بسه جهان پیدا کردنسد‪،‬تجربیسا ت بیشتری‬ ‫کسسسب نموده‪،‬ازرفاه بیشتری برخوردار شدنسسد وقدرت بیشتری بسسد سسست آورنسسد همچنیسسن موقعیسست‬ ‫آکادمیسسک محکمتری یافتنسسد ازایسسن زمان بود کسسه جامعسسه شناسسسی آکادمیسسک آمریکسسا دچار تحولت‬ ‫اساسی درنگرشهای خود شد وبدینسان منشأ بحرانهایی درجامعه شناسی پدید آمد‪.‬‬ ‫انگاره تاریخی توسعه جامعه شناسی‪:‬‬ ‫پسس ازگسسترش نظریسا ت سسن سسیمون همانطورکسه گفتسه شسد جامعسه شناسسی دچار شکافسی مضاعسف‬ ‫گردیسد وبسه دونوع جامعسه شناسسی تبسد یسل شسد یسک بخسش شامسل دیدگاه کنست در رابطسه بسا جامعسه‬ ‫شناسسی ناب کسه بسه جامعسه شناسسی آکادمیسک تبسد یسل شسد وبسه بالتریسن درجسه رشسد خود درممسا لک‬ ‫ایالت متحده رسید وبخش د یگر جامعه شناسی کارل مارکس یا مارکسیم است که جامعه شناسی‬ ‫حزبسی متفکرینسی بود کسه درخدمست پرولتاریسا بودنسد وبیشتریسن مؤفقیست خود را در اروپای شرقسی‬ ‫کسب نمودند‪.‬‬ ‫گولدنرتوسعه جامعه شناسی رادرچهارمرحله توصیف می کند که عبارتند از‪:‬‬

‫‪21‬‬

‫‪.1‬دوره اول ایجاد وگسسسترش تفکرپوزتییوسسسیم در ربسسع اول قرن نوزدهسسم‬ ‫درفرانسسه اسست ازافزارشاخسص ایسن تفکربسه سسن سسیمون وآگوسست کنست‬ ‫اشاره کرده است‪.‬‬ ‫‪.2‬دوره دوم مارکسسیم اسست کسه دراواسسط قرن نوزدهسم شکسل گرفست وسسعی‬ ‫برایسن داشست کسه از سسنت قوی ایده ا لیسسم آلمان فراتسر رود وآنرا بسا سسنت‬ ‫سوسیا لیسم فرانسوی واقتصاد انگلیس تلفیق کند مؤثرترین جامعه شناس‬ ‫این دوره مارکس است‪.‬‬ ‫‪.3‬دوره سسوم جامعسه شناسسی کلسسیک اسست کسه دراواخسر قرن نوزدهسم وقبسل‬ ‫ازجنسگ جهانسی اول توسسعه یافست مسی توان ایسن دوره راعصسریگانگی و‬ ‫وفاق دانست زیرا درجستجوی ساختن ابزاری بود تا بتواند پلی بین یافته‬ ‫های دوره اول ودوم ایجاد کنسسد ویسسا راه سسسومی بیابسسد جامعسسه شناسسسانی‬ ‫همچون وبر‪ ،‬دورکیسم وپارتو دراین دراین دوره جای می گیرند ‪.‬‬ ‫‪ . 4‬دوره چهارم دوره سساخت فونکسسیوتل پارسسونزاست کسه درطول دهسه ‪ 1930‬درآمریکسا‬ ‫شکل گرفت وتحت نظر تالکوت پارسونزوشاگردان او در دانشگاه هاروارد به صورت پیچیده ای‬ ‫تکامسل یافست علوه برپارسسونزمتفکرانی همچون سسرتون‪ -‬ایرمیسس ومور درایسن درایسن دوره رشسد‬ ‫نمودند‬ ‫گولدنربه بحث در مورد این چهار دوره پرداخته ونحوه بروزهر دوره وتفکرات عمده حاکم‬ ‫برآن دوره و روابط متقا بل آنها برجامعه را مورد تحلیل قرار می دهد‪.‬‬ ‫بحران جامعه شناسی غرب‪:‬‬ ‫بحران چيست؟‬ ‫بحران بسه معنسی تحولت خود بسه خود وسسریعی اسست کسه تضادهای شدیسد وچسا لشهای مهمسی‬ ‫را دربردارد که نظام ناچاراست هزینه های گزافی درمقابله با آنها بپردازد همچنین امکا ن دارد‬ ‫نظام بسسه زودی خود را در موقعیتسسی کاملً متفاوت درمقایسسسه بسسا گذشتسسه بیابسسد نظام درحال بحران‬ ‫ممکسن اسست بسه زودی مبسد ل بسه نظام د یگری شود کسه بسا خصسوصیات آن درحال حاضرتفاوتهای‬ ‫زیادی دارد یسک بحران امکان بروز تعقیرات پایداری را میدهسد کسه دگرگونسی اسساسی را از نظسر‬ ‫خصایص کلی به د نبال خواهد داشت هنگامی که یک نظام با بحران مواجه می شود امکان اینکه‬ ‫نتواند به حیات خود ادامه دهد زیاد است‪ .‬با توجه به این تعریف از بحران گولدنرمعتقد است که‬ ‫جامعسه شناسسی غربسی بسا بحرانسی قریسب الوقسو مواجسه اسست کسه بسه شرح ایسن بحران مسی پردازیسم‪.‬‬ ‫لزم بسه توضیسح اسست کسه منظوروی از جامعسه شناسسی غرب مکتسب فوکسسیونا لیسسم اسست بررسسی‬ ‫وتحلیل عوامل مؤثربربروز بحران آن می پردازد‪.‬‬ ‫دولت رفاه عامه وفونکسيونا ليسم ‪:‬‬ ‫نظریسه فونکسسیونا لیسسم اولیسه ازهمان زمان پیدایسش پوزیتیوسسیم بسه رشسد طبیعسی وخود بسه‬ ‫خودی ترتیبات اجتماعی معتقد بود ودراین توجه چندانی به دولت مبذول نمی کرد حتی به منظور‬ ‫ایجاد شرایسط مطلوب برای طبقسه کارگسر وثبسا ت درجامعسه بر نقسش تکنولوژی جدیسد‪،‬علوم وتقسسیم‬ ‫کار وپیدایسش اصسول اخلقسسی منسا سسب بسا جامعسه صسنعتی تأکیسد مسی کنسد ونقسش دولت را درایسن‬ ‫خصوص کم اهمیت می دادند دورکسیم به عنوان کسیکه تأثیر فوق العاده ای برشکل گیری نظریه‬ ‫کارکرد گرایسی پارسسونزداشته اسست معتقسد بود کسه دولت بسه هیسچ وجسه قادربسه حسل مشکسل اصسلی‬ ‫‪22‬‬

‫اروپای مدرن یعنی ضعف اخلق وآنومی (بی هنجاری) نمی باشد وبرای اینکار نقش اتحادیه ها‬ ‫ی صنفی راخیلی مهم می داند ومی گوید که آنها باید جهت حل مشکل استقلل خود را از دولت‬ ‫حفسظ کننسد‪.‬جامعسه شناسسی فونکسسیونا لیسستی اولیسه مهمتریسن عامسل همنوائی بسا هنجارهای اجتماعسی‬ ‫وایجاد نظسم را تسأ کیسد برنقسش ارزشهای اخلقسی واهمیست اخلق مسی دانسست‪ .‬امسا بسا وجود نقایسص‬ ‫موجود نظام جامعسه پذیری وعدم موفقیست درآموزش افراد برای همنوائی بسا جامعسه فونکسسیوناسیم‬ ‫ناچار بسه تغیراتسی درسسنت تئوریکسی خود نسسبت بسه نقسش دولت درایسن زمینسه شسد کسه برای حسل ایسن‬ ‫معزل تشکیل دستگاه پلیس وایجاد برنامه های تحصیلی وآموزشی وبرقراری نظام مجازات توسط‬ ‫دولت رفاه عامسه بهتریسن گزینسه بود درهمیسن راسستا دولت بسسیاری ازجامعسه شناسسان را در دسستگاه‬ ‫بسه کارگیرد وسسپس بسه مرکسز اصسلی برنامسه ریزی وتأمیسن بودجسه برای حسل مشکلت اجتماعسی‬ ‫مدرن مبدل شد‪.‬‬ ‫پسس ازجنسگ جهانسی دوم ازیسک طرف خطرگسسترش کمونیسسم بیسن الملل واسستفاده ازبودجسه‬ ‫های کلن دوسسستی بعنوان یسسک قدرت برتروحاکسسم منجربسسه بازنگری فونکسسسیونا لیسسسم نسسسبت بسسه‬ ‫تعریسف خود از نقسش دولت درجامعسه شسد ازطرف دیگردولت رفاه عامسه صسحبت حسل بسسیاری از‬ ‫مشکلت اجتماعسسی وجلوگیری ازبروزهرگونسسه اغتشاش اجتماعسسی بسسه تسسأ ثیرازنظریسسه مارکسسسیتی‬ ‫ناچار بسه حمسا یست ازجامعسه شناسسی شسد بطوریکسه مبنسا ی تکنولوژیسک دولت رفاه عامسه برای حسل‬ ‫مشکلت جامعه صنعتی علوم اجتماعی بالخص جامعه شناسی می باشد‪.‬‬ ‫دولت سسسعی نموده برای تعیسسن سسسیاستهای رفاهسسی وجنسسگ وبهبود مدیریسست صسسنعتی ازعلوم‬ ‫اجتماعسی اسستفاده نمایسد بسه همیسن منظور سسرمایه گذاری های کلنسی درایسن زمینسه انجام داده اسست‬ ‫بطوریکه درسال ‪ 62‬دولت فدرال آمریکا مبلغی درحدود ‪ 118‬میلیون دلربرای حما یت ازعلوم‬ ‫اجتماعسی هزینسه کرده ودرسسال ‪ 63‬ایسن مبلغ بسه ‪ 139‬میلیون دلر ودرسسال ‪ 64‬بسه ‪ 200‬میلیون‬ ‫دلر بالغ شده اسست‪ .‬درمقابسل صسرف ایسن بودجسه کلن دولت انتظار دارد علوم اجتماعسی درطرح‬ ‫ریزی‪،‬مدیریت واجرای سیاستهای ملی وبرنامه های رفاهی ومشکلت خا ص شهرنشینی و حتی‬ ‫دسستگاههای صسنعتی نقسش مؤثری برعهده گیرد‪ .‬بسا ایسن وضعیست دولت بسه نظریسه ای نیاز دارد کسه‬ ‫بطور مستقیم نشان دهد که چگونه می توان بهبودی درشرایسط موجود پدید آورد‪ ،‬مشکلت داخلی‬ ‫را به حداقل رساند وحتی قدرت آمریکا را درجهان حفظ وافزایش داد‪ .‬که این انتظارات مشکلتی‬ ‫رابرای فونکسیونا لیسم بوجود آورد البته به این علت که برخی فرضیا ت اساسی وتعهدات سنتی‬ ‫اش مسسسا نسسسع کاربرد آن درصسسسحبت مقاصسسسد عملی مسسسی گردد‪.‬برای مثسسسا ل ایسسسن فرض اسسسساسی‬ ‫فونکسسسیونالیسم کسسه معتقسسد بود هرگاه مشکلتسسی برای بخشسسی ازنظام پیسسش آیسسد بطور خود بسسه خود‬ ‫وطبیعسی راههای دفاعسی ومکسا نیسسم های تطبیقسی برای حفسظ نظسم وتعادل نیسز پدیسد خواهسد آمسد کسه‬ ‫معتقسد بسه ایجاد تعادل طبیعسی درنظام اسست بدون هیسچ برنسا مسه ریزی عقلنسی و هدفمنسد ودخالت‬ ‫عمدی کسه البتسه ایسن فرضیسه مربوط بسه زمانسی بود کسه جامعسه شناسسی هنوز برای حسل مسسایل ملی‬ ‫بکارگرفتسسه نشده بود ورابطسسه حسسسنه ای بسسا دولت پیدا نکرده امسسا اکنون کسسه از بودجسسه های دولتسسی‬ ‫اسستفاده مسی کرد بایسد بتوانسد نشان دهسد کسه چگونسه مدیریست سسازمان یافتسه از طریسق برنامسه ریزی‬ ‫ودخالت عمدی برمشکلت غلبسسه کرد وتعادل نظام را برقرار مسسی کنسسد بسسه همیسسن خاطربود کسسه‬ ‫فونکسیونالیسم تحت فشار قرارگرفت‪.‬‬ ‫همچنین این فرضیه اساسی فونکسیونالیسم که معتقد است علل وجود ندارد وهمه چیزبرهمه‬ ‫چیزتسأ ثیرمسی گذارد بسه عبارتسی نظام را واحدی درنظرمسی گیرد کسه ازمتغیرهایسی تشکیسل شده کسه‬ ‫درحال کنش متقابل با همدیگرهستند اما ازسوئی مدیران دولتی علقه مند هستند که بتوانند میزان‬ ‫مخارج گوناگون واهمیسست تسسأ ثیسسر دخالت از راه های گوناگون درمراحسسل مختلف وبسسا اسسستفاده از‬ ‫اهرمهای مختلف را بسسنجد بنابرایسن دولت نمسی توانسد درخصسوص مشکلت مختلف اجتماعسی بسه‬ ‫‪23‬‬

‫نظریه ای مانند فونکسیونالیسم اکتفا کند که فرض را براین می گذارد که کلیه عوامل بریکدیگرتأ‬ ‫ثیرمسسی گذارنسسد چنیسسن اظهار نظری بسسه ایسسن معنسسا سسست کسسه یکسسی ازفرضیسسا ت زمینسسه ای اصسسلی‬ ‫فونکسسیونالیسم کسه مفهوم وابسستگی متقابسل کارکردی اسست ازنظرمقاصسد کاربردی کافسی نمسی باشسد‬ ‫بنسا برایسن احتمال دارد بسه مروراهمیست خود را از د سست داده وبسه نظریسه ای کهنسه وازکارافتسا ده‬ ‫مبدل شود‪ .‬ایجاد تعامسل دو طرفسه دولت وجامعسه شناسسی موجسب تغیرنگرش فونکسسیونالیستها بسه‬ ‫دولت ونقش آن درجامعه شد همانطورکه بیان شد درابتدا فونکسیونالیستها معتقد بودند که نظام ها‬ ‫ی اجتماعسسی دارای خصسسلت حفاظسست ازخود بطور طبیعسسی هسسستند امسسا بسسا پذیرش دولت ناچاربسسه‬ ‫پذیرش نقسش تعییسن کننده آن بسه عنوان منبسع اصسلی قدرت ونوآوری وعامسل اصسلی ثبات درجامعسه‬ ‫شد وجامعه را مکانی فرض کرد که نیازمند مدیریت مرکزی دولت است‪ .‬که به این ترتیب نوعی‬ ‫پوزش طلبی ایدئولوژیک درنظریه ها ی اولیه پارسونزدیده می شود‪.‬‬ ‫دولتهسا مایلنسد بطورآگاهانسه دخالت بیشتری درامور جامعسه داشتسه باشنسد به همیسن منظورفشار‬ ‫دولت بطورمسستقیم یسا غیرمسستقیم برای تغیرنظریسه هسا وسسبک کارجامعسه شناسسی بسه طرف نیسل بسه‬ ‫هدف درحال توسعه است‪ .‬دراین زمینه دولت تنها علوم اجتماعی را برای دخالتهای برنامه ریزی‬ ‫شده نمسسی خواهسسد بلکسسه مسسی خواهسسد نسسسبت بسسه قانسسع کردن افرادی کسسه درمقابسسل برنامسسه های دولت‬ ‫مقاومت می کند ازعلوم اجتماعی استفاده نما ید‪( .‬به عبارتي جامعه شناسي به توجیه فعالیت هاي‬ ‫دولت مي پردازد)‬ ‫بیسن تمایلت دولت وسساخت نظریسه فونکسسیونالیستی تناقضهای دیگری نیسز مشاهده مسی شود‬ ‫مسسن جمله اینکسسه نظریسسه فونکسسسیونالیستی نگاهسسی خوشبینانسسه بسسه جامعسسه معاصسسر دارد و مشکلت‬ ‫جامعه مدرن و کجرویهای انرا کم اهمیت جلوه می دهد در حالی که دولت رفاه عامه ناچار است‬ ‫برای کسسب حمایست مردم ایسن مشکلت و کجرویهسا را درشست جلوه دهسد بنابرایسن دولت رفاه عامسه‬ ‫بسه حداقلی از جامعسه شناسسی انتقادی نیاز دارد و ایسن بسه معنای فشار بر فونکسسیونالیسم در جهست‬ ‫تغییر فرضیات اصلی خود ‪.‬‬ ‫مفهوم تحول و فونکسيوناليسم‪:‬‬ ‫کانون اصسسلی( تحول و فونكسسسیونالیسم) تشنسسج در نظریسسه فونکسسسیونالیستی در تحلیسسل تحول‬ ‫اجتماعسی متمرکسز اسست بطوریکسه در برخورد بسا تحول اجتماعسی احتمال زیاد دارد کسه طرفداران‬ ‫پارسسنز بسسیاری از فرضیات زمینسه ای خود را رهسا کرده بطوریکسه اشکارا برای حسل مشکلت‬ ‫اجتماعی و تحلیل انها از بعضی نظریات مارکسیتی استفاده نمایند‪.‬‬ ‫به نظر پارسنز نظامهای اجتماعی به خودی خود دارای شبکه های دفاعی علیه تشنج و بی‬ ‫نظمسی هسستند و درک شیوه های گوناگون کسه نظامهای اجتماعسی ضرورتسا و جدا ً تحول پیدا مسی‬ ‫کنند برای او دشوار بوده است‪.‬‬ ‫پارسنز با یک بدبینی شدید در مورد تحول در کتاب نظامهای اجتماعی چنین گفته است ‪:‬‬ ‫" نظریسه کلی درباره جریان تحولت نظامهای اجتماعسی بسا در نظسر گرفتسن امکانات دانسش‬ ‫امروزی ممکن نیست ما نظریه کاملی درباره جریان تحولت نظامهای اجتماعی در اختیار نداریم‬ ‫هنگامیکسسه چنیسسن نظریسسه ای اماده گردد هزاره علوم اجتماعسسی هسسم فرا رسسسیده اسسست مسسا در دوره‬ ‫زندگی خود به ان دست نخواهیم یافت و شاید هم هرگز میسر نشود"‪.‬‬ ‫بدینسسان مسی بینیسم هرگاه بحسث از تحول تغییروتکامسل اجتماعسی پیسش مسی آیسد لرزه براندام‬ ‫پارسونزمی افتد وبا ناخشنودی کامل ازآن یاد می کند همین موضوع بود که باعث گرایش ناخود آ‬ ‫گاه وعلیرغسم میسل بسا طنسی پاسسونزبه مارکسسیم شده اسست بطوریکسه زمانیکسه مسی خواهسد بسه تحلیسل‬ ‫تحول اجتماعسسی بپردازد آن را معادل غلبسسه برمقاومسست برعلیسسه تغییرتبسسسین‪ ...‬مسسی کنسسد کسسه یکسسی‬ ‫‪24‬‬

‫ازمنابسع خامسی کسه ایسن فرضیسه ازآن مشتسق شده اسست نظریسه فرویسد اسست وپارسسونزتوجه ندارد کسه‬ ‫البته این فرضیه نیز درمارکسیم مطرح است(آنجا که مسئله ازخود بیگانگی کارگر درنظام تقسیم‬ ‫کار ماشیسن مطرح اسست) همچنیسن پارسسونزتوجه ندارد کسه ایسن فرضیسه بسا فرضیسه ای کسه گرایسش‬ ‫طبیعسی بسه تضاد (سسرکوب کسسانی کسه درمقابسل تغییرمقاومست مسی کننسد ولزوم پرداختسن بسه تغییرکسه‬ ‫خود تضادی مداوم به دنبا ل دارد) را مطرح می سازد مغایرت ندارد در همین جا یک دوگانگی‬ ‫درنظریسسه پارسسسونزمشهود اسسست ازیسسک طرف مدل پارسسسونز نظام اجتماعسسی را جاودانسسه وتغییسسر‬ ‫ناپذیسر فرض مسی کنسد امسا ازطرف دیگسر معتقسد اسست کسه جهان طبیعسی انسسا ن ازنظرشکسل ظاهری‬ ‫تغییرکرده ازمقام جاودانسه فاصسله مسی گیرد بسه نظسر مسی آیسد پارسسونز درنظریسه تعادلش ماننسد یسک‬ ‫کنتی رفتارکرده اما هنگامیکه بحث تحول مطرح است به طرزعجیبی با صدای مارکس شروع به‬ ‫گفتن می کند‪.‬‬ ‫همانطورکسه مسی دانیسم افکار وآثار اسسپنسربه طورگسسترده ای بسه دلیسل متنوعسی مسن جمله‬ ‫تعبیسر بسسیارمثبت ولی نسسبت بسه جامعسه صسنعتی وسسرمایه داری بسا اسستقبال جامعسه شناسسی اولیسه‬ ‫آمریکسسا روبرو شسسد امسسا درسسسال ‪ 1937‬تالکوت پارسسسونزبا اعلم ایسسن جمله کسسه اکنون دیگسسر کسسی‬ ‫اسسپنسر را مسی خوانسد؟ (ریترز‪ ) 65، 1374 ،‬مرگ فکری اسسپنسر را درآمریکسا اعلم کرد امسا‬ ‫زمانیکسه دردهسه ‪ 60‬پارسسونزمی خواهسد درخصسوص گوناگون شدن درنظام های اجتماعسی بحسث‬ ‫کند به این معنی که یک واحد جدید خلق می شود که کارکرد های نیروهای قدیمی را به عهده می‬ ‫گیرد بسسا مفهوم اسسسپنسردرخصوص تکامسسل گرایسسی مطابقسست پیدا مسسی کنسسد کسسه ایسسن امرنیزناشسسی از‬ ‫برگشت پارسونز به عقب وتأ ئید آن چیزی است که قبلً مردود داشته است پارسونزدگرگونی یا‬ ‫تکامسل نظام را بدیسن شکسل تبییسن مسی کنسد کسه ایسن تکامسل ازکمبود داده هسا درجریان مبادله بیسن نظام‬ ‫دریافت کنند اطلعات ونظام ارائه دهنده اطلعا ت(درجریان سلسله مراتب سیبرنتیكي پارسونز)‬ ‫نظام مبادله اطلعات اتفاق می افتد بدین نحو که کارکردی درحال انجام است وانتظار می رود که‬ ‫نظام خدماتسی را کسه مسسئولیت انجام آن را عهده دار اسست ارائه دهسد امسا چنانچسه بسه عللی نتوانسد‬ ‫ازعهده انجام آن برآیسسسد نظام گیرنده‪ ،‬نظام ارائه دهنده را تحسسست فشار قرار مسسسی دهسسسد و درهنگام‬ ‫تعادل کلی نظام دچاراشکال مسسی شود بنسسا برایسسن نظام دچارتنسسش شده وفشارمسسی آورد کسسه تعادل‬ ‫دوباره برقرارشود بدیسسن شکسسل کسسه نظام دریافسست کننده درجسسستجوی ایجاد تغییراتسسی درنظام ارائه‬ ‫دهنده است تا بتواند نیازهایش را ارضاء نماید وهنگامی که این اتفاق افتاد نظام ارائه دهنده دچار‬ ‫تکامسسل شده وتعادل باردیگربرقرار مسسی شود ایسسن تعادل ازطریسسق گوناگون شدن نظام ارائه دهنده‬ ‫اتفاق مسسی افتسسد ( دبیرخانسسه سسسنتی‪ -‬حجسسم مراجعات‪ -‬انتظارسسسرعت کارارباب رجوع‪ -‬دبیرخانسسه‬ ‫ماشینسی) البتسه درجریان ایسن دگرگون شدن الگوهای ارزشسی زیریسن نظام دچارتغییسر نخواهنسد شسد‬ ‫جریان این دگرگون شدن به این شکل تکمیل می شود که ممکن است بخشش جدید ی ایجاد گردد‬ ‫تا قسمتی از وظایف نظام تحت فشاربه ان واگذارشود که درجریان این تفویض وظایف نظام تحت‬ ‫فشار منافسع خود را درخطردیده وممکسن اسست تضاد در درون نظام نهادینسه شود کسه ایسن تبییسن از‬ ‫دگرگون شدن بسسا تصسسورمارکسیم ازجریان تحول اجتماعسسی همگرایسسی شدیدی وجود دارد چرا کسسه‬ ‫مارکسیم نیزمعتقد است که نیروهای جدید تولید درابتدا توسعه می یابد که درنقطه ای این روابط‬ ‫دچارعدم تطابسسق شدیسسد شده ونظام بسسه حالت انفجاردرمسسی آیسسد تفاوت مدل مارکسسسیتی وپارسسسونزی‬ ‫ازایسن تحول دراینسست کسه مارکسس آن را درنظام تولیسد درنظرمسی گیرد امسا پارسسونز آن رابسه کلیسه‬ ‫نظام های اجتماعی تعمیم داده است وبه نظرمی رسد پارسونز ازگرایش خود به کنت کاسته وبه‬ ‫فرضیات مارکسسیتی نزدیسک شده اسست البتسه درتحلیسل پارسسونز رقابست آرام جانشیسن تضاد خشونست‬ ‫آمیزبین واحد ها شده است بدین ترتیب مشاهده می شود که نظریه فونکسیونالیسم به مدلی که بیش‬ ‫ازهرمدل دیگری با آن متناقض است نزدیک گردد واین نه حاصل گرایش باطنی پارسونز به ان‬ ‫‪25‬‬

‫بلکسسه حاصسسل انطبسسا ق بسسا فشارهسسا یسسی بود کسسه محیسسط آن زمان برای اوفراهسسم آورده بود( ماننسسد‬ ‫انتظارات دولت رفاه عامسه وسسایر روشنفکران کسه وی را متهسم بسه گرایسش بیسش ازحسد ایتائی کرده‬ ‫بود‪ ).‬چنانچسه بخواهیسم بسه نمونسه ای دیگرازهمگرایسی فونکسسیونالیسم ومارکسسیم اشاره کنیسم بایسد بسه‬ ‫نظریه تکامل پارسونز بنگریم که معتقد به یک تکامل دومرحله ای ازنظام خویشاوندی (ابتدایی)‬ ‫بسسه جهانشمول تکاملی اسسست کسسه درایسسن تکامسسل مهمتریسسن شرط پیدایسسش مرحله دوم را پیدایسسش‬ ‫قشربندی مسی دانسد وآن را ازجمله شرایسط لزم برای مشروعیست بخشیدن بسه کارکردهای سسیاسی‬ ‫مسسی دانسسد کسسه ایسسن موضوع یاد آوربحسسث مارکسسسی وانگلس درمورد تکامسسل اجتماعسسی دربیانیسسه‬ ‫کمونیسستی مسی باشسد کسه مسی گوینسد بسا ازمیان رفتسن جوامسع ابتدایسی تقسسیم جامعسه بسه طبقات جدا‬ ‫ومتخاصسم آغاز مسی گردد هرچنسد کسه تصسورمی کرد مارکسسی وپارسسونزازقشربندی متفاوت اسست‬ ‫امسا مسی توان همگرایسی نسسبی را بیسن آنهسا مشاهده کرد‪ .‬درپسس مفاهیسم جهانشمول تکاملی کوشسش‬ ‫برای یافتسسن موقعیسست ایدئولوژیسسک مسسستحکمی برای آمریکسسا ونظام اجتماعسسی آن دیده مسسی شود بسه‬ ‫عبارتسی نقسش نظریسه تکاملی پارسسونزارائه تسسلی خاطسر برای غرب اسست یعنسی یسک پیروزی‬ ‫نظری جانشیسسن پیروزی واقعسسی سسسیاسی‪ -‬اجتماعسسی اکنون بسسا لخره پارسسسونزتوانسته اسسست نظری‬ ‫درمقابسسل نظریسسه مارکسسسی کسسه نابودی جوامسسع سسسرمایه داری را پیسسش بینسسی کرده بود ارائه دهسسد‬ ‫پارسسونزمعتقد اسست کسه ایسن نظام اجتماعسی آنهاسست کسه توسسط تاریسخ مدفون خواهسد شسد بنابرایسن‬ ‫پیشگوئیهای مارکسی در خصوص جامعه سرمایه داری نه تنها رد شده است بلکه نظریه ای مهم‬ ‫جانشین آن شده است‪.‬‬ ‫بطور خلصه بحث تحلیل تحولت اجتماعي بطور روزانه افزوني باعث ایجاد همگرایي‬ ‫میان ماركسیسم و فونكسیونالیسم شده است هر چند پارسونز بحث هایي علیه ماركس مطرح كند‬ ‫اما تحلیل اجتماعي او را به طرف فرضیات و مدلهاي ماركسیسمي سوق داده است این گرایش‬ ‫اكنون به وضوح در میان فونكسیونالیسم هاي دیگر دیده میشود و اكنون روزافزوني و بدون آن‬ ‫حساسیت هاي اولیه و بدون تضاد و با آگاهي ماركسیسمي را به كار مي گیرند بطوریكه ویلبرت‬ ‫مور مي گوید« ماركس تصویر نسبتا كاملي از عضمت اعمال اجتماعي هدفمند داشته است‪ .‬كه‬ ‫نشانگر تغییر نگرش اساسي به ماركسیسم است‪».‬‬ ‫پيدایش نظریه هاي جدید (آنتروپي فونكسيوناليسم) ‪:‬‬ ‫‪.‬‬ ‫موقیت فونكسیونالیسم در جذب بي سابقه پیروان و علقمندان مشكلتي را براي آن ایجاد‬ ‫كرد چرا كه این افزایش به خودي خود مي تواند تنوع بیشتري از نظر موقعیت نظري ایجاد كند‬ ‫ضمن اینكه تمام پیروان (قدیم و جدید) همه متفكریني مستقل مي باشند كه در ضمن رقابت با‬ ‫دیگران از طریق میان تفاوت هاي خود مقامي متمایزكسب كنند‪.‬‬ ‫گولدنر معتقد است با توجه به نتایج تحقیقي كه در حصوص نظریه فونكسیونالیسم انجام‬ ‫گرفته این نظریه در بین جامعه شناسان زیر ‪ 50‬سال سن از محبوبیت كمتري برخوردار است به‬ ‫عبارتي بین سن و علقه فونكسیونالیسم ارتباط مستقیم برقرار است در صورتي یك نظریه توانایي‬ ‫جلب جوانان را نداشته باشد بدون شك مي توان فرض كرد كه قریب الوقوع در انتظار آن نظریه‬ ‫است‪.‬‬ ‫از دیگر نشانه هاي بحران قریب الوقوع فونكسیونالیسم پیدایش مدل هاي نظري متفاوتي‬ ‫است كه از نظر فرضیات شكل كلي و گرایش هابا مدل پارسونزي و فونكسیونالیسم تفاوت اساسي‬ ‫‪26‬‬

‫دارند كه از مهمترین آنها مي توان به مدل نمایش اروینگ گافمن مبادله هومنز و روش شناسایي‬ ‫مردمي (تحلیل دروني) گارفینگل اشاره كرد این نظریات به روانشناسي رفتارگرا گرایش پیدا‬ ‫كرده بودند و بر بعد اراده گرایي انسان و نقش سازنده او در جامعه برعكس نظریات پارسونز‬ ‫كه انسان را به شكل مكانیكي مورد توجه قرار مي داد تاكید میكنند‪.‬‬ ‫همچنین پیدایش چپ نو با محوریت شعار برابري و آزادي در مقابل تعادل اجتماعي و نظم‬ ‫پارسونز و محبوبیت گسترده آن نزد قشر دانشجو تهدید بسیار جدي براي فونكسیونالیسم محسوب‬ ‫مي شود ‪.‬‬ ‫گولدنر از بحثهای ارائه شده نتیجه می گیرد که فونکسیونا لیسم به عنوان با نفوذترین دیدگاه‬ ‫در جامعه شناسی آکادمیک معاصر با بحرانی عمیق مواجه است بخش اعظم این بحران تحت‬ ‫تاثیر پیدایش دولت رفاه عامه قرار داشته است در حالی که ساختهای عمیقی در فونکوسیونا لیسم‬ ‫وجود دارد که انرا به اتحاد با دولت رفاه عامه متمایل می سازد اما از بعضی جهات دیگر انطباق‬ ‫فونکوسیونیست با ضرورت ترویج تحول در دولت با شکلس مواجسه سمی شود شکل کلسیک و‬ ‫سنتی فونکوسیونالیسم نمیتواند ان منبع روشنگری را که مورد نیاز دولت است در اختیارش قرار‬ ‫دهد از یک جهت بحران فونکوسیونالیسم یک بحران درونی است بطوریکه فونکوسیونا لیسم‬ ‫بطور کامل امادگی خود را برای همکاری با دولت اعلم میدارد اما فاقد ابزار روشنگری لزم‬ ‫برایس ایسن منظور سو انگیزه عمیق درونی برای حل مشکل تحول اجتمائی می باشد که از نظر‬ ‫دولتس سدارایس ساهمیتس ساساسیس ساستس سازس سجهاتیس سدیگرس ساینس سبحرانس سشاملس سچالشس سبینس سدولتس سقدرتمند‬ ‫صاحب بودجه و سنت فکری فونکوسیونالیسم است که کانون اصلی این چالش در شیوه پرداختن‬ ‫فونکوسیونالیسمس سباس سنپرداختنس سانس سبهس سبحثس ستحولس ساجتمائیس سبودهس ساستس سحرکتس سفونکوسیونالیسمس سبه‬ ‫همگرایی با مارکسیسم کوششی برای حل این مشکل و رفع چالش موجود در این حوزه اندیشه‬ ‫بوده است که خود مشکل مضاعفی را ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫بطور خلصه بحرانهایی که فونکوسیونالیسم با ان مواجه است فهرست وار عبارتند از‪:‬‬ ‫‪.1‬حرکتس سفونکوسیونالیسمس سبهس سهمگراییس سباس سمارکسیسمس سیعنیس سهمانس سمدلیس سکهس سقبل‬ ‫فونکوسیونالیسم انرا به مبارزه طلبیده بود‬ ‫‪.2‬گسترش بیگانگی جوانان نسبت به فونکوسیونالیسم‬ ‫‪.3‬گسترش انتقادات تکنیکی بر نظریه فونکوسیونالیستی‬ ‫‪.4‬گسترش نظریه های جدید از طرف منتقدان جهت جایگزینی فونکوسیونالیسم‬ ‫‪.5‬توسعه تحقیقات در مورد مسایل اجتماعی و روی اوردن به نظریه هایی که به آزادی‬ ‫وبرابری بیش از نظم و تعادل اهمیت میدهند‬ ‫منابع بحرانهای فوق عبارتند از‪:‬‬ ‫‪.1‬پیدایشس سزیرس سبنایس سفرهنگیس سجدیدس سکهس سباس سفونکوسیونالیسمس سهماهنگس سنیستس سو سدرس سمیان‬ ‫دانشگاهی رایج است(بحث برابری و ازادی)‬ ‫جوانان‬ ‫‪.2‬افزایش تعداد پیروان صاحب نظر در درون مکتب فونکوسیونالیستی که باعث متنوع‬ ‫و متفاوت شدن اثار هر یک از پیروان و در نتیجه پیدایش تغییراتی عمده در درون‬ ‫مکتبس سشدهس ساستس سکهس سدرس سنتیجهس ساستحکامس سووضوحس سمرزهایس ساینس سمکتبس سدچارس سابهام‬ ‫گردیده است‬ ‫‪.3‬پیدایش دولت رفاه عامه وگسترش ان و توجه ان به کاربرد علوم اجتمایی در حل‬ ‫مسایل اجتماعی‬ ‫بحران مارکسيسم‪:‬‬ ‫‪27‬‬

‫مارکسیسم در شرق نیز با بحرانهایی مواجه شده است منجمله این که مارکسیسم نیز بطور‬ ‫فزایندهای بطرف فونکسیونالیسم گرایش پیدا کرده است انجا که از یک مارکسیست در خصوص‬ ‫نظم و تعادل سوال شود ناچار است با توجه به فقر معانی در نظریه مارکسیبسم ناچار است با‬ ‫زبان یک فونکسیونالیست به توجیه نظم و تعادل در جامعه بپردازد و همچنین با اغاز سلطه‬ ‫استالینیسم و روی کار امدن حزب کمونیست نظریه مارکسیسم سخت تحت تاثیر حزب حاکم قرار‬ ‫گرفت و ان خصلت انقلبی خود را از دست داده و به نظریه ای در خدمت حزب حاکم (قدرت‬ ‫حاکم)تبدیل شده است که به توجیه وضع موجود می پردازد‬ ‫نظریه نظریه های اجتماعی‪:‬‬ ‫گولدنر در بخش اخر کتاب نظریه مشخص خود را تحت عنوان نظریه نظریه اجتماعی‬ ‫جهت شناخت روند نظریه پردازی در جامعه شناسی بیان می کند و معتقد است (همانطور که قبل‬ ‫بیان شد)نظر پرداز برخلف اصل عینیت تحت تاثیر محیط اجتماعی اطراف به ارائه نظریه خود‬ ‫میپردازد بطوریکه بیشتر کار یک نظریه پرداز کوشش برای درک تجربه ای است که در گذشته‬ ‫خوب درک نشده و یا تعبیر معانی تجربیاتی است که خود با انها زندگی کرده است ‪.‬بطور کلی‬ ‫نظر پرداز با دو نوع جهان سر و کار دارد مجاز(طبیعی و متعادل) و غیر مجاز (غیر طبیعی و‬ ‫نا متعادل) نظریه پرداز پس از دیدن جهان غیر مجاز (نا متعادل ) شروع به نظریه پردازی می‬ ‫کند و نظریه اش را کوششی جهت بازسازی ان وتبدیل وضعیت غیر مجاز به مجاز که مورد‬ ‫پذیرش افراد جامعه است قرار میدهد نظریه پرداز در طی روند نظریه پردازی خود به دنبال‬ ‫شرایطی می گردد که در قالب ان جهان می تواند به جهان مجاز تبدیل گردد(جهان غیر مجاز‬ ‫جهانی است که پدیده های خوب در ان ضعیف شده و پدیده های بد در ان قدرت گرفته اند ) و یا‬ ‫شرایطی که در قالب ان بتوان از دگرگونی جهان مجاز وتبدیل ان به جهان غیر مجاز جلوگیری‬ ‫نمود ‪ .‬البته نظریه پردازان خود موظف به تعیین ارزش خوب یا بد بودن پدیده های اجتماعی‬ ‫مورد بررسی خود نیستند اما همواره بطور غیر مستقیم و مخفی به این کار دست می زنند و نمی‬ ‫توان از یک انسان صرفا انتظار داشت که تاثیرات فرهنگی و اجتماعی محیط زندگیش را در‬ ‫حین نظریه پردازی نادیده بگیرد‬ ‫جامعه شناسی تاملی (‪:)reflexive sociology‬‬ ‫گولدنر مفهوم جدیدی از جامعه شناسی را با عنوان جامعه شناسی تاملی مطرح می کند که‬ ‫وظیفه ان کشف این نکته است که جامعه شناسان قصد انجام چه کاری را دارند و واقعا در جهان‬ ‫چه سمیس سکنندس وظیفه سجامعهس سشناسیس ستاملیس سدگرس سسازیس سجامعه سشناسس سمیس سباشدس سبهس ساینس سترتیبس سکه‬ ‫طوری در زندگی روزمره و کار او تاثیر گزارد که ان را با حساسیتهای نو غنیتر ساخته و‬ ‫اگاهی از خود جامعه شناس را به سطح بالیی برساند جامعه شناسی تاملی تخصصی از جامعه‬ ‫شناسی مانند جامعه شناسی کار و ‪ ...‬نیست که در سمینارهای مختلف به ارائه موضوع و مطلب‬ ‫بپردازد بلکه قصد دارد که به شخص جامعه شناس یک دیدگاه انتقادی و خود اگاهی دهد که‬ ‫نیست به نقش خود بی تفاوت نباشد به عبارتی درصدد است جهان بیگانه ای که در درون و‬ ‫بیرون شخص جامعه شناس است به وی شناساند و تغییر دهد‪.‬‬ ‫خصلت تمایز جامعه شناسی تاملی رابطه ای است که میان جامعه شناس بودن و انسان‬ ‫بودن برقرار می کند و تصویر متعارف از نقش جدا شده محقق را مورد انتقاد قرار می دهد‬ ‫‪.‬جامعه شناسی تاملی بدین معناست که جامعه شناسان باید عادت کنند که به نظریات خود همان‬ ‫گونه بنگرند که نظریات دیگران را مورد بررسی قرار می دهند‪.‬‬ ‫‪28‬‬

‫تاکید بر این نکته که جامعه شناس به خود همانگونه بنگرد که دیگران را می بیند میتواند‬ ‫نه تنها تصورش را از خود بلکه تصور وی از دیگران را نیز تغییر دهد با این نگرش وی‬ ‫خواهد توانست عمق رابطه خود را با کسانی که مورد مطالعه قرار میدهد بیشتر احساس کند و‬ ‫دیگر انها را به عنوان بیگانه یا پدیده هایی در خدمت تکنیکها و بینش برتر جامعه شناس در نظر‬ ‫نگیرد بلکه انها را برادران جامعه شناس خود بداند که هر یک به سهم خود و به اندازه انرژی‬ ‫مهارت و استعدادش سعی دارند واقعیت اجتماعی رادرک کنند به این ترتیب همه انسانها مانند‬ ‫همکارانس سجامعهس سشناسس سدرس سنظرس سگرفتهس سمیس سشوندس سالبتهس سجامعهس سشناسس ستاملیس سمخالفس سمهارتهای‬ ‫تکنیکی نیست بلکه اطلعات معتبر جامعه شناختی و هم چنین روش تحقیق و مهارت تکنیکی‬ ‫برای کسب اطلعات را ضروری می داند و تعهدی پایدار نسبت به حفظ اگاهی در تمام مراحل‬ ‫تحقیق را به همراه مهارت دیگری که توانایی پذیرش اطلعات مخالف عقیده اش را به او دهد‬ ‫اجتناب ناپذیر می پندارد‬ ‫تحليل و نقد کتاب‬ ‫کتاب بحران جامعه شناسی غرب کتابی است پر محتوی که نویسنده قصد دارد به شکل‬ ‫نکتهس سبینانهس سوس سنقادانهس سایس سرسالتس سجامعهس سشناسیس سوس سمسایلس سمترتبس سبرس سانس سوس سریشهس سهایس ستاریخی‬ ‫اجتماعی و طبقاتی ان را از بدو پیدایش تا دهه اخر تسلط فونکسیونالیسم بر جامعه شناسی غرب‬ ‫بررسی نماید البته حجم عمده کار او را انتقاد خشن و بي رحمانه س از جامعه شناسی اکادمیک‬ ‫مخصوصاس سمکتبس سساختاریس سکارکردیس سپارسونزس سبعنوانس سنحلهس سمسلطس سانس سزمانس ستشکیلس سمیس سدهد‬ ‫گولدنرس سمیس سکوشدس ستاس سجنبه سهایس سمحافظه سکارانه سجامعهس سشناسیس سامریکاس سراس سبرس سمل سکندس سو سجامعه‬ ‫شناسی ان زمان امریکا را یکی از ابزارهای گروه های ممتاز و نخبگان در نظارت و تثبیت‬ ‫حکومت قلمداد کند به نظر گولدنر یکی از مسایل اساسی جامعه های غربی در اواخر قرن ‪19‬‬ ‫و اوایل قرن ‪ 20‬تامین ثبات سیاسی و اقتصادی جامعه بوده است که این دلمشغولی بطور طبیعی‬ ‫باعث گرایش دولتها به جامعه شناسی به عنوان ابزاری جهت ارائه راهکارهای اصلحی شد و‬ ‫به مرور زمان تعاملت بین دولتها و عالمان جامعه شناسی باعث تبدیل شدن جامعه شناسی به‬ ‫ابزاری در خدمت حفظ وضع موجود و تقویت خصلت سرکوبگرانه ان گردید و جامعه شناسی به‬ ‫علم اداره امور تغییر وضعیت داد و دیدگاه انتقادی و خصلت ازادیبخش خود را از دست داد و‬ ‫در عین حال معتقد است که مارکسیسم نیز به این وضعیت دچار شده و از خصلت منتقدانه ان‬ ‫نسبت به وضع حاكم کاسته شده است و با دیدن این اوضاع معتقد است که در جامعه شناسی‬ ‫اکادمیک و مارکسیسم دچار بحرانی قریب الوقوع شده و باید به دنبال نظریه هایی جانشین برای‬ ‫انها باشیم به همین منظور ایده جامعه شناسی تاملی را مطرح می کند تا بر اساس س ان جامعه‬ ‫شناس به هویت و رسالت خود اگاهی پیدا کرده و خصلت ازادیبخش جامعه شناسی تقویت شده و‬ ‫جامعه شناسی بار دیگر به اصلح جامعه خواهد پرداخت البته این کتاب که منعکس کننده کشاکش‬ ‫بین جامعه شناسی انتقادی (مارکسیسم) و جامعه شناسی اکادمیک (فونکسیونالیسم)است امروزه با‬ ‫فروکشس سکردنس سموجس سجامعهس سشناسیس سانتقادیس سوس سحرکتس سپیروانس ساینس سمکتبس سبهس سسمتس سنظریهس سهای‬ ‫توافقی تر اهمیت خود را از دست داده است‪.‬‬

‫‪ :‬منابع‬ ‫‪-1‬گولدنر آلوین "بحران جامعه شناسي غرب " فریده ممتاز تهران شركت سهامي انتشار‬ ‫‪ 1383‬سوم‬ ‫‪-2‬ریتزر جورج " نظریه جامعه شناسي در دوران معاصر" محسن ثلثي تهران علمي ‪1374‬‬ ‫اول‬

‫‪29‬‬

‫‪-3‬كرایب یان " نظریه اجتماعي مدرن از پارسونز تا هابرماس " عباس مخبر تهران آگاه‬ ‫‪ 1381‬دوم‬

‫‪[email protected]‬‬

‫‪30‬‬