တပတလ သ ဆသခက (စကတငဘ၊ ဘ၊ ၂၀၀၉) ၂၀၀၉) (၁) ၂၀၀၆ ခ စ ! မတလက COC တ%င ည' င ( တ) အ ထ% ထ%အတ%င ရမ!-ရ) 'အ တ%အ ခ/ ည' င ( စ' က ပတ၀ငအလ
လလရနန) အ1မင တ%ည ' ကဖ အခ1ဖန ဝလ က ပ တယ။
(၂) အ မရ ကနအဘ မအစ ရက ဗမ1ပညဆင ရ ပ/လစက 1ပနလညထန
ည'လ
က ပ 7ပ။ ဒအခ နမ ! မ မတ
ပတအတ%င မ! အ တ%အ ခ/ ရ!င နဖ လ ပ တယ။
(၃) "အ တ%အ ခ/ည' င ( စ" မ! 1ပဿနရ) 'အစ' တ%က ဆ%ထ ) တ ပ7ပ ဆကလက လလကဖ ပ) 1ပထပတယ။
လလတမ! ည နငပတ တ%ရ) အ ဘ တ%က လလရမယ။ မကစ ဝ ဒပညရ!င တ%ရ) အဆ အ မ န တ%က
လလရမယ။ င င တ ကအ 1ခအ နက လလရမယ။ ကနက န 1ပရရင မငမ)ဝ ဒ တ%ရ) အ ဘ တ%ကပ
လလရမ!ပ။
လလစရ တ% သ ပမ ပတယ။ ပတအ နန) တရဝငဆ 1ဖတခကခဖ မ လသငပ ဘ<။ အခ နအ တကက ယ<ရပမယ။ မ!တတလ ပ။ ၁၉၄၄ - ၁၉၄၅ တန က "ဘ ရကဒဝဒအမ!" က-လ%နမ တ
ဟ ဘကစ လလတ မလပခ မ ) လ
ပ။ အဂBလပ
(7ဗ တသ
C) နယခ) စနစက ကမDန ပ တဝမဘဝက
လCက နတက ပ )
တ% တယ။ ဆ ဗ ယ ကဆရ ယ ! လစက
အငပ )% တ%ရ နတက ပ ) တ% တယ။ င င တ ကအရငရ!ငစ နစက 'စစ အ ခတ' ဖနတ တမ! က မ တ% ဘ<။ ကမDန ပ တဝမက အ မရ ကန1ဖစလ တမယဆတ က မ တ% ဘ<။ အင1မငမန E ) ယစမ< နခ)လ မ!ခ)တ ပ)။ မ!တ)က လက မကပဘ<။ လတခ F ပ) ကတယ။ ဒ ပမ) အက Fဆကက တ သ ပG ကမကယ1ပန ပတယ။ အခ1ဖစ ပ/ နတက ၁၉၄၅ ကမDစစ7ပစအခ နတ န ကထက အမGကပ 7 ပHEပ ထ%ပတယ။ (ဂလ ဘ ယ လ က ဇရ!င ) တကမDလ က အရငရ!ငဝ ဒက လJမ ပတ နခ နမ ! 1ဖစတပ။ 'အရငရ!ငစ နစကဆ ပ စ' လ င င တ ကကန % 1 မ-နစ တ%က မ Kက က ပမယ မငမ)ဝ ဒ တ%က Kက က နခ န 1ဖစပတယ။ အ မရ ကန အရငရ!ငစ နစက ကမDန ပ တဝမ နရက ဆ အ L လက ဆင ပမ! မဟတပ ဘ<။ ကမDစ နစသစလန % ပ က )% လည ပ 7 ပGကမကယ1ပန လပလ မမ ယ။ င င တ ကအ 1ခအ နက အငအGက တ%ကပ) ဖနတ င တ ပ။ င င G က တ%ရ) ဆန ကငဘက1ဖစမက E ပ ) 1မင န7ပ ပ< ပငမEက မ1မင1ပနရငလည မ!တတပတယ။ အတ ခ Fပ 1ပရရင လလတ ဘကစပ စ။ ဆ 1ဖတတ မ လပန) ။
လလတက ဇကခလပပ ။ 1ငငခတ က အလငစလ မလပပ န) လ ဆသခငပတယ။
ပတဗဟ ဌ နခFပ ဗမ1ပညကန % 1 မ-နစပတ
အ တ%အ ခ/ ရရ
မကစ ဝ ဒဟ တရ သမဟတဘ < ဆ တ က ကNန တတ 1ပ နကစကပ။ ဒ ပမ) ဘယဟက တရ သလ)၊ ဘယဟက မကစ ဝ ဒဘOတ က က 1ဖညဆ ညမEလဆ ) တ က တ ခ%1) ခမရခကပတယ။ မ!တတပတယ။ မကစ န ) အ နဂ ယတ 'တရမCတမEအဖ%) ' ရ) တဝန ပခကန) ရတ) က%န1 မ-နစ ကညစတမထ)က တင1ပခက တ%ကပ ) ကညပ ။ လ<တနစတ က ပ န )% ) ပတသကတ) အဆ အ မ န တ%ဟ အခထ မ!နက နဆပ ) ။) အ)ဒက 'တရ သ' ဆ 7 ပ ပစပယလက ရ င မ!ပလ မမ ယ။ "ပစPည မ)မ ! ဆ HE စရ ! ငGက Fပ) ရ!တ
ယ" အဆ အ မ န က တ အခ ခတမ! အ သက င ထ လ မရ1ပနဘ< ။ ပစPည မ)မ ! ၊ ပစPည မ)ပ တမ! ဆ HE စရ တ% အမGကပ)။ ဆ ဗ ယ ကပတ ဆ HE ခ)တ တ% စရငခကညပ ။ ကNန တတ လ ယဂ ပတမ! တင ဆ HE စရ ရ!တ
ယ။ အမ Fသလ%တလ ပ ရ ဆ HE မ!က ဆ လ တ 1ဖစတယ။ ၁၈၄၈ တန က နယခ) စနစ က လ န ဝ ဒ မပ1ပင သဘ<။ ဥ ရပဗဟ 1 ပF နခ န 1ဖစတယ။ အ)ဒတ န က မကစ အ န
ဂ ယတ ရ) ကမDပ စPည မ) တလန ! ရ (WR) အ1မငကလည ရ! တန ရက တ င 1ပည တ%1ဖစတ) 1ပငသစ၊ ဂမဏ၊ အဂBလပ
န ) အ မရ ကနပစPည မ) တ%က တလန ! ရတ7ပ Fငတည ဆင )J ကဖ 1ဖစတယ။ အ)ဒတ န က အ 1ခအ နရယ၊ အ)ဒတ န က (WR) အ1မငရယန) ဆ ရ င ပစPည မ)မ ! ဆ HE စရမရ!ဘ
< လ 1ပတလည မ!နတ ပ)။ အခက တ အ)ဒ အဆ အ မ န က တရ သယ<လ မရဘ<။ အ 1ခအ နန) WR အ1မင 1ပငသ%7ပ။ မကစ အ န
ဂ ယတ ရ) WR အ1မငက 1ပF1ပငပစလက တ လနငပ။) ရ! တန ရကတင 1ပည တ%က ပစPည မ) တ% တ7ပ Fငတည ကမD တလန ! ရလပဖ စင နစရ မလ ဘ < ။ အ 1ခအ န ပလရင နကကတ)တ င 1ပညက ပစPည မ)က
တလန ! ရ လပ င တ ယ။ အလ တ7ပ Fငတည လပစ ရလည မလ ဘ < ။ လပ င တ ) တ င 1ပညက စလပ၊ နကမ! တ1ခတ င 1ပည တ% တလန ! ရလပ င အင တ%န ဆ ပဖ ပ)။ ဒဟ WR အ1မငမ! သ<က ဖကထက % လ က တ ပ)။ မကစ ဝ ဒက 1ပF1ပငလက တ ပ)။ မကစ န ) လနင ခတခင သ ပမ က%ပဘ<။ စ ! ပင ၃၀ - ၄၀ ပ) ရ!တ
ယ။ လနငက ဘ ကင1 ပF1ပင င သ လ)။ အ 1ခအ နခင မတ<လ ဘ)။ ကမDစစGက 1ဖစ နလ ပ)။ ကမDစစန) ပတသကတ) လနငရ) ရသခက တ%က လလသငတ ယ။ အခ အ)ဒက
ရရင ဘ ရကသ% လ မမ ယ။ အတ ခ Fပအ1ဖငဆ ရ င စစဟ လ< တ%ရ) အ တ%အ ခ/က အGကအကယ 1ပငလ) စတ)၊ စစ င တ ၊) အမ န ပ င စ မ % ရ!တ
) သစတ ဝ င
ခင ဆငGကန) တ<တယလ ဆ တ ယ။ အကတဘ တလန ! ရရ) Kက ကသ တ% ကညပ ။ ' ပငမ ပပ' တ)။ အ)ဒက စစ ကင အငတ ဘက နသ< အက 1ခ လ<တနစ တ%အတ%က Kက ကသပ ။) " 1မယ ပပ" တ)။ အ)ဒက စစထဆ ) သ )% င % ခရတ) တငသလ < ယသမအတ%က Kက ကသပ ။) နကဆ Kက ကသက "7င မ ခမ ရ ပပ"။ ဒ က လ<တနစအလ အတ%ကပ ။) ပစPည မ)လ တ < နစက အဏက ပ ယ ) ဖ < 1ဖစ နတယ။ ဒ အကတဘ တလန ! ရရ) Kက ကသ ၃ ရပန) ပ)ရစဘအ ဖ%) တလန ! ရ Kက ကသ တ%က
င ( ယ!W ကည က စလ တ ယ။ တလန ! ရအ ပ ညက ထငထငရ! ရ! တ% င တ ယ။ လလ င တ ယ။ ပထမကမDစစသ မ1ဖစရင အကတဘ တလန ! ရ1ဖစဖ မရ!ပ
ဘ<။ တဆကတည တင1ပခငတက နယခ) ခင1ဖစတစ ) စပ)% ဒ ခတမ! 1ဖစ င သ လဆ တ ပ)။ နယခ) ခင1ဖစတစ ) စ ၁၉၁၄ က န ၁၉၄၅ အထ စ ! '၃၀' အတ%င မ! ၂ ခ 1ဖစခတ ) ယ။ တလန ! ရ တ% ပကကခ )% တ ) ယ။ အငပခ )% ခ တ ) ယ။ ၁၉၄၅ က န အခ ၂၀၀၉ အထ စ ! ၆၀ မ! နယခ) ခင1ဖစတ) ကမDစစ မ1ဖစဘ< ။ နယခ) က တ%န လ!နရ တ) စစက လ တ% တ 1ဖစခတ ) ယ။ အခထလ
ည 1ဖစ နဆ)ပ။) အရတမ! 1ဖစ နတယ။ အဖဂနစစ 1ဖစ နတယ။ ဘယ နရမ!မဆ 1ဖစ င တ ခညပ)။ အငအGကထ ပသ ခင တ မ1ဖစဘ< ။
ရ! မ! ဘယလ1 ဖစလ င သ လ)။ ဘယလ တလန ! ရမ F တ% ပကကမ )% လ)။ ဒ တ%ဟ စWစစရ တ%ပ။ အ 1ခအ န 1ပငရင အ တ%အ ခ/လ က 1ပငရပမယ။ လ!Gကထ လပ နလ မရပဘ<။ အ 1ခအ နက အမ!နအ တ င အက)1ဖတတတဖ န) တလန ! ရက အ ပ ည 1မကစ% လပတ တဖ ကNန တတ သငကရပဦမယ။ ရယ မ လ က ဘသယ မ လ က အ တ%အ ခ/န) တလန ! ရလပမ ရ
င HE န မပ လ မမ ယ။
နက7ပ လလဖ က နယခ) စနစ ဟငန) နယခ) စနစအသစအ ကင။ ဒက နညနညပ) တင1ပခငပတယ။ ဟ တ န က နယ 1မတခက သ မ မ ရင လကမလJတပ ဘ<။ ဘရငခထ 7ပ အပခ Fပပတယ။ သယဇတ ထတယ ပ < တယ။ အခ တ သ မ မ ရင သအမတက ဘရငခလ လပခ င တယ။ သယဇတက ကနထH က ပ7ပ ထတယ တ < ယ။ ရ% ကကပ)% လပ ပတယ။ သ< စစတပက ရရ!ညခ ထဖ စခFပတယ။ ဒလပ ) တ% နပတယ။ အခလ လပ င တ ကလည သ<က ကမDန ပ တဝမGက 1ဖစ နလ ပ။ 7ပ Fင င သ < မရ!ပ
ဘ<။ သ<က ကလသမဂYက လ ရ ငသ မယ။ မလ ရ င ဘဖယ7ပ ထငရစ င တယ။ ဒလလ ပ လ လည ဟ တ န က အတလ၊ ဂပနက ကမDအ ဖ%အ ) စညGကက ထတပ စသလ မ F သ< က ဘယသက < မ! မလပဝ ပ ဘ<။ အတ ခ Fပ7ပ 1ပရလ မ1ပညစ ပ ဘ<။ အကမထည ကလ%န ပတယ။ လလကဖ ပ။ အငအGက တ% အခငခငရ) ဆကဆ ရကလည ဟ တ န ကန) မတ<ပဘ<။ ၁၇ ရစ၊ ၁၈ ရစ၊ ၁၉ ရစက ကမDက ခ% ) ဝယ<ဖ နယခ) ပ% ) တGက လပတ န က င င ပငစ ကမDအ ဖ%) Gကဆ တ မရ!ပ
ဘ<။ ခရစယနသသနပ င က ပ) မကမန ! န) ဘယသက < ဘယ နရက 'သ မ ယ<က စ' လ အမ န ပခ)တ ပ။ ဒကလည လလစရပ။ လလစရ တ% မပတယ။ တ ကငတ က စ Wစ7ပ တလန ! ရလပလ မရပဘ<။
နက7ပ တ "ပစPည မ)မ ! အဖ င င မ ရ!ဘ
< " ဆ တ ) အဆ အ မ န က
က တရ သယ<လ ရဦမလ။ မရဘ<ထငတယ။ မက မ!ကအ 1ခအ နန) က က ည ရ ) လဆ တ က စWစရမ! 1ဖစတယ။ ၁၉၁၄ ခ စ ! မ ! ပထမကမDစစ1ဖစ တ ဆ ရ ယ ! ဒ မ က ရက ပတ တ% ဝHန သန က 1ဖစကန တ ယ။ အဂBလပ
ပ စPည မ)က အဂBလနက
အဖတ င 1ပညအ1ဖစ သတမတ ! 7 ပ အသက ပကက%ယမ ယလ Kက ကသလ ဂမဏပစPည မ)၊ 1ပငသစပစPည မ) စတ တ%ကလည အဖ င င က က%ယ ရ တ%ပ) လပ က တ အခငခင ထတ က က န ကတယ။ တ လကမ! ဖတလက ရ တ)စ စငတခမ! Hရ! ဆ ရ ယ ! ဒ မ က ရကပတ ခင ဆငGက ပလကခ နက Hရ! အဖ င င တအတ%ကဆ ရ င သ<ကယ တ င ဂမနဆရ ယ ! ဒ မ က ရကပစPည မ)က လ!စ ပ % န ) ထ သတမ! ပ)လ 1ပခ)သ တ)။ ဟတမ ဟတ တ မသ ဘ< ။ အ)ဒမ F အရငက မဖတဖ< ဘ<။ ဒ ပမ) 1ဖစ င တ ပ)။ သ< အ တ%အ ခ/က Hရ! အဖ င င က က%ယ ရပ) 1ဖစ နတပ။ (ကNန တတ ဗမက အမ တင 1ပညလ ပ) သ တယ။ တHတက ဘ ဘ% င င လ ခ/တယထငတယ။) ဒတယ
ကမDစစ1ဖစ တ CPSU က 'မဟမ FခစစစပG)% က' ဆ 7 ပ တ က ခ တ ) ပ)။ ပစPည မ)အ ဏရ!ငစ နစက
ကက%ယ ကလ 1ပ7ပတ က တ မဟတဘ < ။ Hရ! အဖ င င တက ကက%ယဖ တ က တ 1ဖစတယ။ ဒက တ မ!န1 ပနတယ။ ဖကဆစက- ကမက E တ က ရ တက ။
1ပခငတက အခ င အ မအ 1ခအ နက အခ င အ မခ%1) ခမစ တ1 ဖ7ပ လပ ကမ! အမ!နတ ရ 1ဖစမ! ပ)။ မကစ တ တ%ကခ သ ) လ WR မ! 1ဖစမလတပ)။ အခဆရ င အ)ဒ ရ! တန ရက င င G ကတခ F မ! က%န1 မ-နစပတ တင မရ! တဘ< ။ က%န1 မ-နစအစအဖ%) က လ တ%ပ) ရ! နတယ။ WR က သ<တ ဘယလ ခင ဆင င မ လ)။ (စကခပ။ ဟ တ န က ထ စအရ ဗကပ ထတသ မC စ စငစတမ တ%က 7ဗ တသ
Cက%န1 မ-နစပတက တမ<ပ 7ပ သ မ ထ လ ရ!တ
ယ။ ဟ တ လက သ မ ထတ) မ<ရငစ စင တ%ရခငလ ဆကသယ % ကည တ သ<တ ပတ ကစငက ရ)1ဖစသ% သလ မကန % တ က လ ည ကစငက ရ)1ဖစသ% တယလ 1ပတယ။)
နကစWစစရတခက 'စတတ^အငတ နရ!ငန ယ' ဖ%) ဖ အ 1ခအ နရငမ ည ! နရ) လ ဆ တ ပ)။ အ မရ ကနအပအဝင တခ F င င တ%မ! ရ!တ
) အစအဖ%) က လ တ%က 'စတတ^အငတ နရ!ငန ယ' ဖ%) ရ 1ပ နကတယ။ ဒဟ ဆ L စစ တက < ယWတပ)လ ထငတယ။ သခငစ လည ၁၉၄၆/၄၇ ကတညက အ)ဒလ စ တက < ယWခဖ ) < တပ)။ ဒ ပမ)
နကဆ တ 'စတတ^အငတ နရ!ငန ယ ခင ဆငGက' နဝငက ခယဝပတ% 7ပ ဇတသမ
သ%တပ)။ 'စတတ^အငတ နရ!ငန ယ' ဖ%) ဖ အ 1ခအ နမရ! သဘ<လ 1မငပတယ။ ဖ%) ဖ စWစတဟ မ!ပတယ။ 'တတ ယ အငတ နရ!ငန ယ' က ဖကသမ
တ ၁၉၄၃ ခ စ ! က ပ။ အခဆရ င စ ! ပင ၆၀ ကပ7ပ။ ဘယပတကမ! အငတ နရ!ငန ယထ < ထငဖ မ 1ပကပဘ<။ က%န1 မ-နစပတ တ% အမGကပတ)အ စညအ ဝ မလပတ တင ကပ7ပ။ ပတတခရ) က%နဂ ရကမ! သ%တကကရင ဆမ ကရငလည က ယ တ င ရ1ပည ရက ပ ) 1ပပတယ။ လ လပငပင မ 1ပပဘ<။ ၂ ပတဆကဆ ရပ) လ အ ပရင လပ ကပတယ။ အ)ဒလ လ ပ ရ ငလည ပတခငဆကဆ ရမ< '၄' ခက (လ%တလ ပ - တနတ< - အ1ပနအလ!န လစ - တဦအတ%င ရ တဦဝငမစ%ကဆ တ ) မ< '၄' ခက) န) ပ) ဆကဆပ တယ။ အငတ နရ!ငန ယဖ)% တယဆတ ရပတညခက၊ အ1မင၊ လပင နစWလမစW တညတ_%တတ ည ရ! ကမ!၊ ဘရ နသရ < ! ကမ! ဖ%) လ ကငတပ။ အခ အ)ဒဟ တ% မရ!ပ
ဘ<။ က ယ လ မက ယ သ % ၊ က ယ 1 ဖစကယ ခ ၊ က ယ ရ က ယ စ လပ နကတ 1ဖစပတယ။ အလ လကခထ တ) ၂၁ ရစ မကစ ဝ ဒ ရပတညခကအ1မငလည အခ မရ!ပ
ဘ<။ မက မက ခတ (present era) က တပတတမ F 1ပ နကတပ။ တHတ1 ပညကန % 1 မ-နစပတ CPC က 7င မ ခမ ရန) ဖ% 7ဖ F ရတ ဟ မက မက ခတရ) အဓ က ခငစW (theme) 1ဖစတယတ။) (theme က ဘယလ
ဘသ1ပနရမလ) မသ လ အဓ က ခငစWလ 1ပနတပ။) သ< အ 1ခအ နန) သ< ဆ 1ဖတတပ။ သ<က
တည7င မတ အ ) 1ခအ နတခက ရရ!ညရ ခငတ မဆနပဘ<။ သဘဝကပတဘ။ ဆ ရ ယ ! လ စအဆငရ ) ပဏမ ( ရ!ဦ) အဆငက အနညဆ ရစ စ ! တ ခ ယ<ရမယလ 1ပ နတပ။ 7င မ ခမတ)ပ တဝနကငမ! မ! ဖ% 7ဖ F ရက လပ င တ ပ။ 7င မ ခမတ) ပတဝနကင တကယရတ
! မရ!တ
က တကOပ ။ အ ယ
L က%န1 မ-နစပတ (မကစ ါ ဒ) CPI(M) က တ မက မ!က ခတအက)1ဖတခက အတ အက 1ပတ မ တ% ရ သပဘ<။ ဒ ပမ) သ သပခက တ တ% ပတယ။ နယခ) စနစက ထ စစက ဆကလကဆင )J နဆ)ပလ ) သ သပပတယ။ ဘရ! 1ပနလည
ရ% ကကခရ တ ပ 7 ပရနလလ တယလ သ သပပတယ။ အ)ဒက ကNန တသ ဘတ<ပတယ။ CPI(M) က ဥပ ဒတ%င အတ က အ ခပတပ။ ကNန တတ က အတ က အ ခ U/G ပတပ။ ဒ ကင အ1မငတတ < မဆနပဘ<။ နယခ) ဆန ကင ရအလ 1မင် 1မငလ င J င ကပတယ။ ဟ တ န က 1ဖစ လရခ
! တ ) က ဒတယ
တန င င က ဝစမမမရလ ဝစအမGကရထသ<ဆက ခ% ) ပဖ အတ%က ထ ပသ က တ က7ပ ရနရ! တပ။ အတလ၊ ဂပန၊ ျမဏ ဖကဆစ င င တ%ဟ ကမDက လJမ နတ) င င တ% မဟတပ ဘ<။ ဒတယ
တနစ တ%ပ။ ထ ပသ တ%က တက7ပစ န ခ/တပ။ အခအ 1ခအ နက ကမDက တဦတညလJမ ထတ) ထ ပသ အ မရ ကနက သ< က စ န ခ/လမယ င င တ%က 7င မဝ ပ ပ 1ပ အင က င ခ င နတပ။ ဟ တ န ကန) လ လ က မတ<ပဘ<။ အဏမ)ပ တ တ%က အ မရ ကနက ဖ%ငခ င ပ တယ။ ကNန တတ ဆ 1ဖတခက ကင ၂ င င စစ1ဖစသ% စရ မရ!ပ
ဘ<။ အဏရပတက တ ခငခ နရ ပတယ။ အ မရ ကနရ) အက%ကထ ) အကခလ မ1ဖစပဘ<။ ဒ ကင သ< စWစပန ) သ<စWစတက နလညမ E ပကရမ!ပ။ ဘပ) 1ပ 1ပ သခတက ဟ တ န ကလ ကမDဘ ရ နသ< (က%န1 မ-နစပတ တ%အလ အတ%က) မရ!ပ
ဘ<။ ဟ တ န က တ တတ ယအငတ နရ!ငန ယ ပတ တ%အလ မ! 'ဘရ နသ'< အတ အကရ!ပ
တယ။ င င တ ကတဝနကစ
မ P ! လည ဒလပ ပ)။ က%န1 မ-နစဝဒဟ င င တ ကဝဒပ။ အငတ နရ!ငန ယရရ
! ! မရ!ရ
! င င တ က တဝနက ထမ ဆငကရမ!ပ။ မက မ!က င င တ ကတဝနက ဆ ရ ယ ! လ စ င င တ%က က ယ န ညန) က ယ ကက%ယ ပကရပမယ။ ဘရ နသ< နယခ) စနစက ဆန ကငရင ကက%ယ ကရမ!ပ။ ဗကပ ကလည ဗမ1ပည 1ပညခစဝဒတဝနထမ ဆငရင တပတည င င တ ကတဝနက ထမ ဆငမ! 1ဖစပတယ။