Pahs

GVHD: TS. Leâ Phi Nga SVTH: Quaùch Vaên Haûo Ñaëng Thò Leâ Phöông Huyønh Thanh Vaân Traàn Minh Tuøng

TP_05/11/08 1

1.Hieän töôïng oâ nhieãm trong khoâng khí 2.Ñònh nghóa PAHs 3.Phaân loaïi PAHs 4.Nguoàn sinh PAHs 5.Ñaëc tính PAHs 6.Caùc daïng toàn taïi cuûa PAHs 6.1 Trong khoâng khí 6.2 Trong nöôùc & ñaát 6.3 Giôùi thieäu benzo(a)pyrene Khaùi quaùt Phöông phaùp phaân tích Con ñöôøng chuyeån hoaù Chæ soá ñoäc tính, ngöôõng ñoäc

2

7.Khaû naêng phôi nhieãm 8.Chuoãi dinh döôõng 9.Aûnh höôûng ñoái vôùi ñoäng, thöïc vaät 9.1 Thöïc vaät 9.2 Ñoäng vaät

10.Aûnh höôûng tôùi söùc khoeû con ngöôøi 10.1 10.2 10.3

Xaâm nhaäp vaø thaûi ra Aûnh höôûng leân söùc khoeû Phoøng traùnh xaâm nhaäp

11.Taøi lieäu tham khaûo

3









Ngaøy 26/10/2008 Chöông trình Lieân hôïp quoác (UNEP) ñaõ ñöa ra trong Baùo caùo trieån voïng Moâi tröôøng Toaøn caàu 4 (GEO4) thöù töï caùc thaønh phoá oâ nhieãm nhaát theá giôùi. Theo ñoù, Haø Noäi vaø TP. Hoà Chí Minh laø hai trong saùu thaønh phoá coù chæ soá oâ nhieãm khoâng khí cao nhaát theá giôùi, sau caùc thaønh phoá Baéc Kinh vaø Thöôïng Haûi, New Delhi, Dhaka. Moâi tröôøng soáng ñaõ vaø ñang ngaøy caøng bò oâ nhieãm nghieâm troïng. Haàu heát laø do caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp vaø caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa con ngöôøi gaây ra. Vôùi nhieàu chaát khí thaûi ñoäc haïi nhö: N2O, NO2, CO, CO2, SO2, CFC, CH4… Trong ñoù coù PAHs maø ta caàn quan taâm. Tieâu chuaån Vieät Nam 2005 qui ñònh buïi toång coäng (SO2, CO, O3, NO2) trong khoâng khí dao ñoäng: 0,5 mg/m3.

Không gian của một con phố khi bị chiếm bởi cùng một lượng người: đi xe hơi (ngoài cùng, trái), đi xe buýt (giữa) và đi xe đạp. Ảnh: báo cáo GEO-4.

4

Pyrene C16H10

PAHs (Polycyclic Aromatic Hydrocarbons) ñuôïc söû duïng ñeå chæ moät soá chaát höõu cô goàm hai hay nhieàu voøng hydrocarbon thôm lieân keát vôùi nhau taïo thaønh nhöõng hôïp chaát raát beàn vöõng trong moâi tröôøng.

Pentaphene C22H14

Cornene C24 H12

5

PAHs coù nhieàu hôn 100 loaïi khaùc nhau. Trong ñoù coù 12 chaát ñieån hình.

6

4.1. Töï nhieân PAHs sinh ra töø phun traøo nuùi löûa, vieäc chaùy röøng.

4.2. Nhaân taïo

Chaùy röøng ôû California

Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp vaø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït khaùc cuûa con ngöôøi.  Quaù trình ñoát chaùy khoâng hoaøn toaøn caùc nhieân lieäu nhö than ñaù, daàu moû, khí ñoát.  Ñoát chaùy raùc thaûi ñoâ thò, y teá.  Sinh hoaït cuûa con ngöôøi: huùt thuoác, cuûi ñun, daàu hoaû, nöôùng thòt. Toùm laïi, nguoàn goác sinh ra caùc hôïp chaát gaây oâ nhieãm ñeàu xuaát töø nguoàn coá ñònh (nhaø maùy,chaùy röøng…) vaø di ñoäng(xe coä, taøu thuyû).

Caùc moùn nöôùng

Chaùy röøng ôû Caø Mau 7





ÔÛû nhieät ñoä thöôøng (15-350C), PAHs tinh khieát theå raén, khoâng maøu hoaëc coù maøu traéng hay maøu vaøng chanh. Tuyø vaøo KLPT maø PAHs coù nhöõng tính chaát vaät lyù, hoaù hoïc khaùc nhau.

.

PAHs coù nhieät ñoä soâi vaø nhieät ñoä noùng chaûy cao, aùp suaát bay hôi thaáp vaø raát ít tan trong nöôùc.

.

PAHs ñöôïc tìm thaáy ôû daïng hoãn hôïp goàm toái thieåu hai voøng thôm lieân keát vôùi nhau troän laãn vôùi boà hoùng, tro beáp, taøn than…

8

6.1. 



Trong moâi tröôøng khoâng khí

Moät vaøi PAHs coù KLPT nhoû, aùp suaát bay hôi lôùn (coù trong caùc saûn phaåm daàu moû). PAHs toàn taïi döôùi hai pha:

.

Pha hôi: trong khoâng khí PAHs coù theå bò phaân huyû bôûi caùc quaù trình quang hoaù (khoùi quang hoaù-smog laø caùc phaûn öùng vaø caùc saûn phaåm ñöôïc sinh ra khi caùc hidrocacbon, oxit nitô phaûn öùng döôùi böùc xaï maët trôøi) vôùi söï coù maët cuûa caùc hoaù chaát khaùc nhau coù trong khoâng khí trong khoaûng chu kyø töø 1 ngaøy ñeán 1 tuaàn.

. 

Pha raén: PAHs baùm dính vaøo caùc haït raén theo nhöõng gioït nöôùc möa rôi xuoáng ñaát hay laéng ñoïng ôû ñaùy soâng suoái, ao, hoà. Quaù trình laøm saïch phuï thuoäc raát nhieàu vaøo kích côõ cuûa nhöõng hôïp chaát PAHs, kích thöôùc cuûa nhöõng haïi buïi maø chuùng baùm dính vaøo cuõng nhö ñoä aåm cuûa PAHs vaø khoâng khí.

. .

PAHs baùm vaøo haït buïi coù kích thöôùc > 1µm, thôøi gian toàn taïi: 1-2 tuaàn.

PAHs baùm vaøo haït buïi coù kích thöôùc < 0,1µm, thôøi gian toàn taïi raát laâu trong moâi tröôøng, aûnh höôûng tôùi söùc khoeû con ngöôøi, ñoäng thöïc vaät. Note: noàng ñoä PAHs trong khoâng khí dao ñoäng trong khoaûng 0,004 (ppm).

9

6.2. Trong moâi tröôøng nöôùc vaø ñaát. PAHs theo caùc chaát thaûi coâng nghieäp vaø nöôùc thaûi ñoâ thò ñi vaøo caùc nhaø maùy xöû lyù hoaëc ñi tröïc tieáp vaøo nöôùc, ñaát.  PAHs coù trong nöôùc vaø ñaát laø söï ngöng tuï töø moâi tröôøng khoâng khí bò cuoán theo möa rôi xuoáng.  Do raát ít tan trong nöôùc, PAHs baùm dính vaøo caùc phaàn töû raén lô löûng trong nöùôc vaø laéng ñoïng ôû lôùp buøn ñaùy soâng, suoái, ao, hoà. Chæ phaàn nhoû bò hoaø tan thaåm thaáu qua ñaát vaø gaây oâ nhieãm nöùôc ngaàm. Ngoaøi ra, PAHs coù theå bò phaân huyû hieáu, yeám khí coù trong nöôùc vaø ñaát hoaëc do söï bay hôi vaøo trong khí quyeån. Thôøi gian tuyø thuoäc vaøo töøng loaïi vi sinh vaät khaùc nhau, ñieàu kieän moâi tröôøng, caáu taïo PAHs. Vi sinh vaät phaûi maát ñeán haøng tuaàn, haøng thaùng môùi phaân huyû heát. Löôïng PAHs coøn laïi seõ tích tuï trong moâi tröôøng nöôùc, ñaát vaø ñi vaøo chuoãi thöùc aên. 

.

10

Stt Keânh Vò trí

1

PYR

Caàu Kieäu

BAA

CRY

BBF

BKF

BAP

DBA BGP

335.3 133.6 206.8 212.9 95.8 227.9 18.9 238.5

NL-TN 2

Caàu Thò Ngheø 494.9 222.4 313.8 329.1 152.4 329.0 41.3 400.2

3

Cöûa Ngheø Hoaø Bình

4

R.Thò 234.8 122.6 312.8 254.3 115.7 118.7 16.3 226.8 324.8 88.5 254.7 256.9 186.4 187.6 14.9 231.2

TH-LG 5 6 7

TL –BC

8

Caàu Tham 154.3 163.7 235.1 227.6 218.8 142.6 14.9 236.4 Löông Caàu Tröôøng Ñai 116.3 134.8 242.3 235.6 117.5 103.6 22.6 113.4

9 10 11

Caàu Phuù Laâm 3824. 1443. 2382. 2033. 819.9 2141. 213.6 1973. 1 1 3 0 4 3 TH–LG–Ruoät 311.6 85.0 177.3 113.3 44.8 87.9 9.7 97.3 Ngöïa Caàu Kinh 112.9 115.8 213.5 246.9 214.3 68.2 23.7 225.8

KÑ-KT

Caàu Hieäp Aân

154.6 68.0 159.7 106.8 38.4

59.7

25.8 115.7

Caàu Oâng Lôùn 234.6 226.4 227.5 112.8 108.6 324.5 34.1 114.9

12

Caàu Taân 149.3 54.8 105.9 82.0 33.8 69.8 10.2 81.9 Thuaän Ghi chuù: PYR (Pyrene); BAA (Benzo(a)anthracene); CRY(Chrysene); 13 Caàu Maùy Röôïu 321.5 216.7 228.6 202.3 164.6 223.4 23.5 324.8 BBF(Benzo(b)flourancene); TH-BN BKF(Benzo(k)flourancene);BAP(Benzo(a)pyrene); 14 Caàu Chaø Vaø 343.7 224.8 188.6 234.5 152.3 213.6 22.4 211.3

DBA(Dibenzo(a)anthracene); BGP(Benzo(ghi)perylene)

15

Caàu Calmette

Tieâu chuaån cuûa Haø Lan

367.0 109.2 233.6 140.3 55.6 115.9 200

200

200

200

200

200

7.6

139.0

200

200

11



Khaùi quaùt • • • • •

Laø 1 daïng ñieån hình cuûa PAHs coù theå gaây ung thö… Coù trong moâi tröôøng töï nhieân vaø nhaân taïo. CTPT: C14H22 KLPT: 278,4 CTCT

Benzo(a)pyrene

12



Phöông phaùp phaân tích • HPLC-huyønh quang: phaùt hieän PAHs trong thöùc aên. • GCMS (Gas Chromatography/Mass Spectrometry): loïc vaø haáp thuï PAHs.

13

Con ñöôøn g chuye ån hoaù (meta bolism ) cuûa benzo( a)pyre ne

14



Chæ soá ñoäc tính vaø ngöôõng ñoäc cuûa benzo(a)pyrene • Ñoái voái nöôùc uoáng: 0,0002 mg/l. • Tieâu chuaån OSHA: quy ñònh giôùi haïn tieáp xuùc:0,2 mg/m3, laøm vieäc 8h/ngaøy. • Tieâu chuaån NIOSH; giôùi haïn 0,1 mg/m3, 10h/ngaøy, 40h/tuaàn.

15

 Con ngöôøi tieáp xuùc xaûy ra thoâng qua moâi tröôøng oâ nhieãm khoâng khí, nuôùc, ñaát ñai, thuoác laù, caây troàng.  Caùc saûn phaåm huùt thuoác laù, thöùc aên, moät soá moâi tröôøng laøm vieäc thoâng qua hít thôû, aên phaûi hay vieäc tieáp xuùc qua da.  Chuû yeáu thoâng qua vieäc tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi moâi tröôøng xaûy ra trong thaønh phoá nôi coù nhieàu ngaønh coâng nghieäp.

16

17

9.1 







AÛnh höôûng ñoái vôùi thöïc vaät

Caùc thöïc vaät ñeàu nhaïy caûm vôùi PAHs coù möùc ñoä khaùc nhau. Qua trao ñoåi chaát, PAHs ñöôïc thöïc vaät haáp thuï vaø haáp phuï töø ñaát, ñaù, khoâng khí vaøo cô theå qua thaân, reã, laù. PAHs laøm giaûm khaû naêng sinh tröôûng, sinh saûn, phaùt trieån cuûa caùc loaøi thöïc vaät, ñoàng thôøi laøm kìm haõm quaù trình phaùt trieån cuûa heä sinh thaùi. Tuy nhieân, moät soá loaøi thöïc vaät cuõng coù khaû naêng sinh tröôûng taïi nhöõng vuøng ñaát coù haøm löôïng PAHs khaù cao. Ví duï: xaø laùch, luùa maïch, ngoâ…phaùt trieån nôi coù noàng ñoä PAHs töø 0,3-4 g/kg ñaát; hoa Höôùng Döông phaùt trieån bình thöôøng nôi coù haøm löôïng PAHs töø 4-9 g/kg ñaát.

18

9.2 









AÛnh höôûng ñoái vôùi ñoäng vaät

Töø thöïc vaät, PAHs ñöôïc haáp thuï qua chuoãi thöùc aên ñi vaøo cô theå ñoäng vaät. PAHs PTL nhoû gaây ñoäc tröïc tieáp cao hôn so vôùi PAHs coù PTL lôùn vì ñoä hoaø tan cuûa PAHs coù PTL nhoû cao hôn. Maët khaùc, PAHs PTL lôùn raát khoù phaân huyû sinh hoïc nhöng neáu tích tuï vaøo cô theå ñoäng vaät thì thôøi gian raát laâu. Tuyø vaøo caáu taïo PAHs vaø ñoái töôïng taùc ñoäng bieåu hieän ôû caùc loaøi khaùc nhau. PAHs aûnh höôûng khoâng toát ñeán sinh saûn, sinh tröôûng, phaùt trieån vaø khaû naêng mieãn dòch, thaäm chí vôùi noàng ñoä cao ñuû laøm cheát ñoäng vaät.

Ví duï: chuoät seõ khoù sinh con hôn trong suoát thôøi gian daøi neáu tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi PAH-Benzopyrene. Chuoät con bò nhieãm hôïp chaát naøy seõ gaày vaø yeáu hôn so vôùi nhöõng chuoät con bình thöôøng.

19

10.1 Con ñöôøng xaâm nhaäp cô theå ngöôøi vaø thaûi ra cuûa PAHs Töø caùc hôïp chaát hidro cacbon bò ñoát chaùy khoâng hoaøn toaøn, löôïng dö thöøa, khí ñoäc ñöôïc thaûi vaøo moâi tröôøng. Toàn taïi döôùi daïng caùc hôïp chaát thôm coù trong khoâng khí, baùm vaøo caùc haït buïi theo nöôùc möa rôi xuoáng nöôùc, bò phaân huyû bôûi vi sinh vaät trong quaù trình hieáu, yeám khí chuyeån hoaù thaønh caùc hôïp chaát khaùc nhau. Sau ñoù xaâm nhaäp vaøo cô theå ngöôøi qua tieáp xuùc, aên uoáng, hít thôû. Khi vaøo cô theå ngöôøi chuùng tích tuï trong gan, thaän, moâ môõ, laù laùch…gaây beänh ung thö tröïc traøng,ung thö phoåi… Tuy nhieân cuõng coù nhöõng hôïp chaát toàn taïi khoâng laâu vaø bò ñaøo thaûi qua ñöôøng nöôùc tieåu, phaân.

20

10.2 Taùc ñoäng PAHs leân söùc khoeû ngöôøi   

Qua hít thôû: khoùi thuoác, chaát khí, gas. Qua aên, uoáng (95%): thòt nöôùng, nöôùc uoáng. Qua tieáp xuùc: oâ nhieãm nöôùc, myõ phaåm. • Ung thư: Benzo (a) pyrene, một PAHs, được hiển thị để gaây ra bệnh ung thư phổi, ung thö tröïc traøng vaø ung thö da. • Sinh saûn: benzo (a) pyrene • Coù theå laøm giaûm tuoåi thoï: ñöôïc suy ra töø nghieân cöùu chuoät. Khi chuoät tieáp xuùc vôùi lieàu löôïng benzopyrene 46,5 mg/m3, giaûm tuoåi thoï töø 109 xuoáng coøn 60 tuaàn. • Haøm löôïng PAHs coù trong moâi tröôøng khoâng khí nôi ñoâ thò 0,15-19,3 nanogam/m3 cao hôn khoaûng 10 laàn so vôùi vuøng noâng thoân 0,02-1,2 nanogam/m3.

21

10.3 Phoøng traùnh xaâm nhaäp PAHs 



Haïn cheá vaø kieåm soaùt söï phaùt sinh cuûa nhöõng hôïp chaát naøy trong saûn xuaát vaø sinh hoaït. Toå chöùc US Environmental Protect Agency (EPA) cuõng ñaõ ñöa ra möùc noàng ñoä an toaøn cuûa PAHs:0,3 mg anthracence/kg cô theå ngöôiø; 0,06 mg acenaphthene/kg cô theå ngöôøi; 0,04 mg fluoranthene/kg cô theå ngöôøi; 0,03 mg pyrene/kg cô theå ngöôøi…

22

 

        

Leâ Huy Baù (2002), Độc học môi trường, NXB Đại học Quốc Gia TPHCM. Clairn. Sawyer, Perryl. McCarty, Genef. Parkin, Chemistry for environmental engineering, McGrawhill International Editions Civil Engineering Series. http://www.foxriverwatch.com/precautionary_pahs_pahs.html http://www.microsome.com http://www.foxriverwatch.com/dioxin_pahs_pahs_1.html http://www.pahs.gov/niosh/86111_45.html#Toxicity http://www.pahs.gov/niosh/78127_7.html http://www.pahs.org http://www.environmentalchemistry.com http://www.foxriverwatch.com/human_health_pahs.html http://www.clearwater.org/ pahs

23