Ngoai Tac Va Hang Hoa Cong

Baøi giaûng 18

Ngoaïi taùc vaø haøng hoùa coâng Slide 1

Ngoaïi taùc vaø haøng hoùa coâng Ngoaïi taùc laø nhöõng lôïi ích hay chi phí aûnh höôûng ra beân ngoaøi khoâng ñöôïc phaûn aùnh qua giaù caû.

Lôïi ích aûnh höôûng ra beân ngoaøi ngoaïi taùc tích cöïc

Chi phí aûnh höôûng ra beân ngoaøi ngoaïi taùc tieâu cöïc

âi khi ñöôïc goïi laø nhöõng taùc ñoäng ñeán beân t Slide 2

Ví duï veà ngoaïi taùc Ngoaïi taùc tieâu cöïc Ngoaïi taùc tích cöïc ◆

◆ ◆

OÂ nhieãm vaø uøn taéc do oâ toâ Haøng xoùm oàn aøo Khoùi thuoác laù

◆ ◆

◆

Phoøng chaùy Chuûng ngöøa ñeå ngaên chaën beänh truyeàn nhieãm Giaùo duïc Naâng caáp nhaø ôû

Taïi sao ngoaïi taùc◆laïi laø vaán ñeà? ◆

◆

Chuùng laøm cho saûn xuaát quaù nhieàu nhöõng haøng hoùa gaây neân ngoaïi taùc tieâu cöïc vaø quaù ít ñoái vôùi nhöõng haøng hoùa gaây neân ngoaïi taùc tích cöïc . Slide 3 Chuùng cuõng daãn tôùi söï khoâng hieäu quaû cuûa

Hieäu quaû thò tröôøng MSB MSC

MSB=MPB=D

MSC=MPC=S

Thò tröôøng hieäu quaû neáu MSB = MSC

Q*

Löôïng

Slide 4

Ngoaïi taùc tieâu cöïc vaø hieäu quaû MSC=MPC + MEC MSB MSC

MSB=D

MPC=S Chi phí aûnh höôûng ra ngoaøi =

Ngoaïi taùc tieâu cöïc khieán cho MSC > MSB daãn tôùi tieâu duøng quaù möùc. Chuùng cuõng gaây ra s maát hieäu quaû ño baè tam giaùc maøu hoàng Q*

Q

Ñi baèng oâ toâ Slide 5

Chi phí ngoaïi taùc – Ví duï cuûa Pyndyck ◆

Tình huoáng – –

–

–

Nhaø maùy theùp xaû chaát thaûi vaøo doøng soâng Toaøn boä thò tröôøng theùp coù theå giaûm ñi baèng caùch haï thaáp xuaát löôïng (haøm saûn xuaát tyû leä coá ñònh) Chi phí ngoaïi taùc bieân (MEC) laø chi phí maø caùc ngö daân ôû haï löu phaûi gaùnh chòu ñoái vôùi moãi möùc saûn xuaát Chi phí xaõ hoäi bieân (MSC) laø MCSlide 6

Chi phí ngoaïi taùc cheânh leäch laø chi phí ty toái ña hoùa lôïi Coâng Khi coù ngoaïi taùc tieâuSöï cöïc, ngoaïi taùc bieân MEC nhuaän saûn xuaát taïi q1 chi phí xaõ hoäi bieân MSC cao hôn chi phí bieân trong khi möùc xuaát löôïng MSC Giaù Giaù hieäu quaû laø q*.

MSCI

MC

S = MCI Saûn löôïng caïnh tranh cuûa ngaønh laø Q1 trong khi saûn löôïng hieäu quaû P* laø Q*.

P1

Toång chi phí xaõ hoäi cuûa ngoaïi taùc tieâu c

P1 MECI MEC D q* q1

Xuaát löôïng cuûa coâng ty

Q* Q1

Xuaát löôïng cuûa ngaønh

Ngoaïi taùc tích cöïc vaø hieäu quaû MSB MSC

MSB=MPB+MEB MPB=D

MSB > MSC MSC=S daãn tôùi tieâu duøng döôùi Lôïi ích aûnh höôûng ramöùc. beân ngoaøi = MEB Ngoaïi taùc tích cöïc khieán cho MSB>MSC daãn tôùi tieâu duøng döôùi Chuùng cuõng gaây ra söï maátmöùc hieäu quaû ño baèn

tam giaùc maøu hoàng Q Q* Hoïc sinh ñeán tröôøng

Slide 8

Lôïi ích ngoaïi taùc – Ví duï cuûa Pyndyck Giaù trò

Khi coù ngoaïi taùc tích cöïc MSB (lôïi ích cuûa vieäc söûa nhaø ñoái vôùi haøng xoùm), lôïi ích Moät chuû nhaø ñaàu tö q1 vaøo xaõ hoäi bieân MSB lôùn hôn lôïi ích bieân D . söûa nhaø do lôïi ích rieâng cuûa mì Möùc hieäu quaû cuûa vieäc söûa nha laïi lôùn hôn. Giaù P1 cao hôn laøm ngöôøi ta khoâng muoán söûa nha D

P1

MC

P*

Lieäu ngoaïi taùc tích cöïc coù laøm naûn loøng nghieân cöùu vaø phaùt trieån khoâ

MEB

q1

q*

Möùc söûa nhaø Slide 9

Ngoaïi taùc vaø hieäu quaû ◆

◆

Vôùi haøng hoùa gaây neân ngoaïi taùc tieâu cöïc, MSC>MSB vaø moùn haøng coù khuynh höôùng ñöôïc saûn xuaát quaù nhieàu. Vôùi haøng hoùa gaây neân ngoaïi taùc tích cöïc, MSB>MSC vaø moùn haøng coù khuynh höôùng ñöôïc saûn xuaát quaù ít.

Veà coâng baèng thì sao??

Slide 10

Noäi boä hoaù ngoaïi taùc Goàm coù ñieàu chænh MPB hay MPC sao cho ngöôøi söû duïng xem xeùt MSB hay MSC thöïc khi quyeát ñònh. Phaûi xaùc ñònh caùc beân cuûa ngoaïi taùc.  Phaûi ño löôøng giaù trò baèng tieàn cuûa lôïi ích ngoaïi taùc bieân hay chi phí ngoaïi taùc bieân. Slide 11

Thueá hieäu chænh MSB MSC

MSC = MPC + thueá treân ñôn vò MSB=D

MPC=S Thueá treân ñôn vò = MEC

P2 P1

Q*

Q

Saûn xuaát theùpSlide 12

Thu nhaäp töø thueá hieäu chænh MSB MSC

MSC MSB=D

MPC=S

Thueá treân ñôn vò P2 PThu Thu nhaäp töø 1 nhaäp töø thueá thueá neân ñöôïc chi tieâu nhö theá naøo? Coù nhöõng khaû naêng gì? Q*

Q

Saûn xuaát theùp Slide 13

Lôïi veà hieäu quaû cho xaõ hoäi MSB MSC

MSC MSB=D

MPC=S Tam giaùc hoàng bieåu thò lôïi veà hieäu quaû coù ñöôïc töø thueá.

P2 P1

Q*

Q

Saûn xuaát theùpSlide 14

Taùc ñoäng cuûa thueá hieäu chænh Taêng giaù theùp vaø giaûm saûn löôïng xuoáng ñeán möùc hieäu quaû ◆ Giaûm nhöng khoâng xoùa boû oâ nhieãm do saûn xuaát theùp gaây ra ◆ Lôïi veà hieäu quaû cho xaõ hoäi vôùi giaû ñònh raèng möùc thueá ñöôïc ñònh ñuùng ◆ Lôïi veà coâng baèng cho nhöõng Slide 15 ngöôøi soáng gaàn nhaø maùy ◆

Neáu thueá oâ nhieãm hay nhö vaäy, taïi sao ta khoâng söû duïng chuùng?

höõng vaán ñeà cuûa thueá oâ nh ◆ ◆

◆ ◆

Chuùng khoâng phoå bieán Chuùng ñoøi hoûi nhieàu thoâng tin ñeå ñònh ñuùng möùc thueá. Chuùng laø moät yù töôûng “môùi” Chuùng ñoâi khi gaây ra gaùnh naëng khoâng caân xöùng leân caùc hoä thu nhaäp thaáp. Slide 16

Ñaùnh thueá ngöôøi gaây oâ nhieãm ñoäc quyeàn Giaù

MSC = MPC + MEC MPC

Chi phí aûnh höôûng ra beân ngoaøi = M

Taùc ñoäng leân gia vaø löôïng laø gì? MR QT QM

D = MSB Saûn löôïng Slide 17

Trôï caáp hieäu chænh MSB MSC

MSB=D+Trôï caáp treân ñôn vò MSC=S Trôï caáp treân ñôn vò =Lôïi ích aûnh höôûng ra beân ngoaøi

MPB=D P P*

Q

Q*

Taùc ñoäng cuûa trôï caáp leân soá löôïng vaø möùc giaù laø gì?

Hoïc sinh ñeán tröôøng Slide 18

Trôï caáp toán bao nhieâu? MSB MSC

MSB=D+Trôï caáp MSC=S

MPB=D Trôï caáp

Q

Q*

Hoïc sinh ñeán tröôøng Slide 19

Lôïi veà hieäu quaû cho xaõ hoäi MSB MSC

MSB=D+ Trôï caáp MSC=S

MPB=D

Tam giaùc hoàng bieåu thò lôïi veà hieäu quaû coù ñöôïc do trôï caáp. Q

Q*

Hoïc sinh ñeán tröôøng Slide 20

Taùc ñoäng cuûa trôï caáp hieäu chænh Giaûm möùc giaù roøng cuûa giaùo duïc (hoïc phí tröø ñi trôï caáp) vaø taêng soá löôïng leân ñeán möùc hieäu quaû ◆ Lôïi veà hieäu quaû cho xaõ hoäi vôùi giaû ñònh raèng trôï caáp ñöôïc ñònh ñuùng ◆ Lôïi veà coâng baèng cho nhöõng ngöôøi maø cha meï khoâng theå cho hoï ñeán tröôøng Chính phuû thöôøng neáu khoâng coùtrôï trôïcaáp caáphoaøn toaøn giaùo duïc 12 naêm, nhöng chæ trôï caáp moät phaàn giaùo duïc ñaïi hoïc. Anh chò nghó ñieàu naøy coù thích hôïp khoâng? ◆

Slide 21

Nhöõng caùch khaùc ñeå hieäu chænh thaát baïi cuûa thò tröôøng – Ví duï veà oâ nhieãm ◆

Nhöõng caùch giaûm möùc thaûi xuoáng E* - Möùc thaûi chuaån » Ñònh giôùi haïn hôïp phaùp veà möùc thaûi taïi E* (12) » Cheá taøi baèng phaït tieàn vaø hình söï » Taêng chi phí saûn xuaát vaø ngöôõng giaù ñeå nhaäp ngaønh –

Phí thaûi » Phí ñaùnh vaøo moãi ñôn vò thaûi

àu tieân ta muoán xeùt möùc thaûi hieäu quaû Slide 22

Möùc thaûi hieäu quaû Giaû söû: 1) Thò tröôøng caïnh tranh 2) Quyeát ñònh veà saûn löôïng vaø möùc thaûi ñoäc laäp vôùi nhau Ñoâ la treân 3) Saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän ñôn vò thaûi ñöôïc choïn

MSC

6

Taïi E0 chi phí bieân ñeå Vì sao möùc naøy hieäu quaû giaûm thaûi lôùn hôn hôn möùc thaûi laø zero? chi phí xaõ hoäi bieân

4

Taïi E1 chi phí xaõ hoäi bieâ lôùn hôn chi phí bieân ñeå giaûm thaûi

Möùc thaûi hieäu quaû laø 12 (E taïi ñoù MCA = MSC.

2

MCA E0 0 2 4 6 8 10

E* 12 14

16

E1 18 20

22

24 26 Möùc thaûi

Slide 23

Möùc chuaån thaûi vaø Leä phí Ñoâ la treân ñôn vò thaûi

MSC

Möùc chuaån

Phí

3

E* 12

MCA Möùc thaûi

Slide 24

Tröôøng hôïp neân duøng leä phí Taùc ñoäng cuûa möùc chuaån laø giaûm 7 cho caû hai coâng ty ñöôïc minh hoïa. Khoâng hieäu quaû MCA 1 bôûi vì MCA2 < MCA1.

Phí treân ñôn vò thaûi

MCA2

Neáu aán ñònh phí $3, Coâng ty 1 seõ g thaûi khoaûng 6 tôùi 8. Coâng ty 2 seõ giaûm khoaûng 8 tôùi 6. MCA1 = MCA2: giaûi phaùp hieäu qua

6 hoùa chi ûi phaùp toái thieåu seõ laø giaûm 6 cho Coâng ty 1 vaø 8 cho Coâng 5 ty 2 vaø MCA1= MCA2 = $3. 4 3.75

3 2.50 2 Chi phí giaûm oâ nhieåm cuûa Coâng ty 2 giaûm ñi 1

Chi phí giaûm oâ nhieãm cuûa Coâng ty 1 taêng leân

Möùc thaûi

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14 Slide 25

Tröôøng hôïp neân duøng möùc chuaån Döïa C treân thoâng tin khoâng ñaày ñuû leä phí laø $7 (giaûm 12,5%). Thaûi taêng leân 11 Chi phí xaõ

Phí treân ñôn vò thaûi

16

hoäi bieân

14 12

ABC laø hieäu soá giöõa soá taên trong chi phí xaõ hoäi vaø soá giaû trong chi phí giaûm oâ nhieãm

E

10

A

D

8

B

6

Döïa treân thoâng tin khoâng ñaày ñuû möùc chua laø 9 (giaûm 12,5%) ADE < A Chi phí bieân cuûa giaûm oâ nhieãm

4 2 0

2

4

6

8

10

12

14

16 Möùc thaûi Slide 26

Caâu hoûi

Lieäu coù theå giaûi quyeát vaán ñeà ngoaïi taùc maø khoâng caàn coù chính phuû? ◆ Nhöõng giaûi phaùp döïa treân thò tröôøng cho vaán ñeà ngoaïi taùc: giaáy pheùp gaây oâ nhieãm Ñaàu tieân ta caàn xeùt khaùi quyeàn sôû höõu ◆ Chính saùch moâinieäm tröôøng ◆

Slide 27

chò sôû höõu Quyeàn sôû höõuAnh vaät naøy!

Moät quyeàn sôû höõu xaùc ñònh quyeàn chieám höõu, söû duïng, vaø töø boû moät thöù gì ñoù. ◆ Trong tröôøng hôïp ngoaïi taùc, quyeàn sôû höõu coù theå khoâng ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng. ◆ Neáu quyeàn sôû höõu ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, caùc beân lieân quan ñeán ngoaïi taùc coù theå Slide 28 ◆

Ta haõy laøm moät thöû nghieäm! Giaû söû moïi ngöôøi ôû beân phaûi phoøng ñeàu huùt thuoác, vaø moïi ngöôøi beân traùi phoøng ñeàu khoâng thuoác. 1. Ngöôøi huùt thuoáchuùt coù quyeàn sôû höõu Ngöôøi huùt thuoác, chaâm thuoác. Ngöôøi khoâng huùt thuoác, ho. ◆ Lieäu moïi ngöôøi coù vui loøng 2. Ngöôøi khoâng huùt thuoác coù quyeàn sôû khoâng? höõu ◆◆ Ta neân laøm gì veà vieäc naøy? Ngöôøi huùt thuoác, caát thuoác ñi. Ngöôøi khoâng huùt thuoác, cöôøi vaø thôû saâu ◆ Lieäu moïi ngöôøi coù vui loøng khoâng? ◆ Ta neân laøm gì veà vieäc naøy? Slide 29 ◆

Ñònh lyù Coase Thò tröôøng caïnh tranh ñaït ñöôïc hieäu quaû phaân boå trong nhöõng tröôøng hôïp lieân quan ñeán ngoaïi taùc tieâu cöïc neáu ñieàu kieän sau ñöôïc thoûa: ◆ hai Quyeàn sôû höõu ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng ◆ Chi phí giao dòch baèng khoâng (khoâng toány nhieàu ñeå baát ñaït keå Keát quaû vaãn nguyeân thuaän) sôû höõu. beân ñöôïc naøo thoûa coù quyeàn Haõy cho theâm ví duï Slide 30

Taïi sao ñònh lyù Coase ñoâi khi thaát baïi? ◆

◆

Quyeàn sôû höõu khoâng luoân ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng (ví duï: nuoâi choù) Chi phí giao dòch ñoâi khi cao. Anh chò coù theå nghó moät vaøi lyù do taïi sao? – Toán thôøi gian vaø coâng söùc ñaøm phaùn. – Ta phaûi xaùc ñònh ngöôøi ñeå trao ñoåi. – Hôïp ñoàng phaûi ñöôïc soaïn thaûo. – Ta phaûi giaû ñònh nguy cô hôïp ñoàng Slide 31 khoâng ñuôïc tuaân thuû.

Ñònh lyù Coase vaø chính saùch coâng Moät öùng duïng cuûa ñònh lyù Coase vaøo chính saùch coâng laø söï thieát laäp caùc giaáy pheùp gaây oâ nhieãm coù theå chuyeån nhöôïng ◆ Ñoâi khi ñöôïc goïi laø Quyeàn gaây Quyeàn gaây oâ nhieãm oâ nhieãm ◆

◆

◆

◆

Aán ñònh möùc oâ nhieãm ñöôïc cho pheùp Taïo ra quyeàn gaây oâ nhieãm coù theå ñaøm phaùn treân thò tröôøng Cho pheùp thò tröôøng veà quyeàn

Slide 32

Coøn caùc nguoàn löïc ñöôïc sôû höõu chung thì sao? ◆

Nguoàn löïc ñöôïc sôû höõu chung – – –

Moïi ngöôøi ñöôïc tieáp caän töï do. Coù khaû naêng bò söû duïng quaù nhieàu Ví duï » Khoâng khí vaø nöôùc » Caù vaø suùc vaät » Khoaùng saûn Slide 33

Caùc nguoàn löïc ñöôïc sôû höõu chung Lôïi ích, Chí phí ($ moãi con caù)

Khoâng kieåm soaùt, löôïng caù/thaùng laø Fc taïi ñoù PC = MB.

Tuy nhieân, chi phí tö nha Chi phí xaõ hoäi bieân tính thaáp hôn chi phí thö Löôïng caù/thaùng hieäu qu laø F* taïi ñoù MSC = MB (D) Chi phí tö nhaân

Caàu

F*

FC

Löôïng Caù moãi thaùng Slide 34

Haøng hoùa coâng Caâu hoûi – Khi naøo chính phuû neân thay theá coâng ty trong vai troø ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa vaø dòch vuï? – Ñeå traû lôøi, ta caàn xem xeùt haøng hoùahoùa coângcoâng laø nhöõng haøng Haøng

◆

hoùa coù theå ñöôïc moät soá ngöôøi tieâu duøng cuøng söû duïng maø khoâng laøm giaûm khaû naêng söû duïng moùn haøng cuûa baát cöù ngöôøi naøo. Slide 35

Haøng hoùa coâng ◆

Ñaëc ñieåm haøng hoùa coâng – Khoâng tranh giaønh

– ◆

» Vôùi baát kyø möùc saûn xuaát naøo, chi phí bieân ñeå cung caáp noù cho theâm moät ngöôøi tieâu duøng laø baèng khoâng. Khoâng loaïi tröø

Khoâng phaûi moïi do chính » Khoâng theåhaøng ngaênhoùa ngöôøi ta söûphuû duïng saûn xuaát laø haøng hoùa coâng haøngñeàu hoùa coâng – Moät soá tranh giaønh vaø khoâng loaïi tröø » Giaùo duïc » Coâng vieân

Slide 36

Cung caáp hieäu quaû haøng hoùa coâng Lôïi ích Khi moùn haøng khoâng tranh giaønh, lôïi ích xaõ hoäi (ñoâ la) bieân cuûa vieäc tieâu duøng (D) ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch coäng theo chieàu thaúng ñöùng caùc ñöôøng caàu caù nhaân ñoái vôùi moùn haøng

$7,00

Chi phí bieân

$5,50 D2 $4,00

Saûn löôïng hieäu quaû xaûy ra taïi MC = MB vôùi 2 ñôn vò saûn löôïng. MB laø D $1,50 + $4,00 hay $5,50.

$1,50

D1 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Saûn löôïng Slide 37

Khoâng loaïi tröø laø tröôøng hôïp khoâng theå hay voâ cuøng ñaét ñeå giôùi haïn lôïi ích cuûa moùn haøng cho moät ngöôøi hay moät nhoùm.

Phaùt truyeàn hình

Quoác phoøng

Haøng hoùa söû duïng chung Haøng hoùa loaïi tröø ñöôïc

Khoâng phaûi haøng hoùa coâng thuaàn tuùy

Haøng hoùa söû duïng chung Haøng hoùa coâng thuaàn Haøng hoùa khoâng tuùy loaïi tröø ñöôïc Slide 38

VAÁN ÑEÀ AÊN THEO – Ngöôøi tieâu duøng hay ngöôøi saûn xuaát khoâng traû tieàn cho moùn haøng khoâng loaïi tröø do kyø voïng ngöôøi khaùc seõ traû tieàn ◆

◆

◆

Nhoùm caøng lôùn, vaán ñeà aên theo caøng traàm troïng, vaø do vaäy caøng coù khaû naêng moùn haøng hoùa coâng khoâng theå coù taøi chính töø nhöõng khoaûn ñoùng goùp töï nguyeän. Nhoùm caøng lôùn, caøng ít coù khaû naêng moùn haøng hoùa coâng thuaàn tuùy seõ ñöôïc cung caáp thoâng qua söï saép ñaët hoaøn toaøn töï nguyeän, nghóa laø, qua heä thoáng giaù caû, ngay caû khi lôïi ích xaõ hoäi bieân cao hôn chi phí xaõ hoäi bieân Haøng hoùa coâng coù theå laø söï bieän minh ñuùng veà kinh teá cho söï can thieäp cuûa chính phuû vaøo heä thoáng giaù. Slide 39