استاد مربوطه:دكتر حبيبي نجفي گرد آورنده:امير مصلحي دانشكده كشاورزي آذر85
مقدمه: بنا بر شواهدي كه از اولين باكتري فسيل شده بدست آمده،تخمين زده مي شود كه ميكرو ارگانيسمها عمري بيش از 3ميليارد سال دارند. شناسايي ميكرو ارگانيسمهاي خاك قدمت زيادي دارد به طوري كه بعد از قرن هجدهم ميكروبيولوژي خاك توسط آنتوني ون لي ون هوك مطرح گرديد. لوئي پاستور،رابرت كُخ،سرگئي وينوگرادسكي،مارتين بينجرينگ و الكساندر فلمينگ از مشهورترين پيشگامان ميكروبيولوژي خاك بودند.
اهميت ميكرو ارگانيسمهاي خاك تثبيت نيتروژن هم زيست تجزيه ي مواد آلي(كمپوست) تغيير شكل ازت معدني(نيتريفيكاسيون،دنيتريفيكاسيون) تجزيه و اصلح زيستي آنزيمهاي خاك(اوره آز،سلولز،ليگنيناز،فسفاتاز) اثرات متقابل با ريشه وخاك و. . .
ميكرو ارگانيسمهاي خاك )1باكتريها ) 2اكتي نوميست ها )3قارچ ها )4جلبكها(آلگها) باكتريها از نظر وضع تغذيه اي و كسب انرژي به دو گروه اتو تروف و هترو تروف تقسيم بندي مي گردنند و از نظر نياز به اكسيژن به دو گروه هوازي وغير هوازي تقسيم مي شوند. اتوتروف ها كربن مورد نياز خود را از co2محيط گرفته ومنبع انرژيشان از اكسيداسيون مواد معدني است مانند باكتريهاي نيترات ساز وباكتريهاي گوگردي ولي هتروتروف ها قادر به كربن گيري از co2نيستند و كربن مورد نياز خود را از راه تجزيه وتخريب بقاياي مواد آلي خاك تامين مي كنند مانند باكتريهاي مخرب چربي وسلولز.
باكتريهاي هوازي به خاطر نياز به اكسيژن در ليه هاي فوقاني خاك اندوتعدادشان بيشتر از ساير ميكرو ارگانيسمها است ولي غير هوازيهامعمول ً در افقهاي زيرين خاكند چون در محيط خود نمي توانند اكسيژن آزاد را تحمل كنند. باكتريهاي خاك به طرق مختلف در خاك تاثير مي گذارند.عده اي زيادي از آنهامواد آلي را به مواد ساده تبديل مي كنند.واين مواد را در دسترس ساير ميكرو ارگانيسمها قرار مي دهند مانندباكتريهاي تجزيه كننده هيدرات كربن كه در شرايط هوازي سلولز ،همي سلولز ونشاسته را تجزيه مي كنند.از اين دسته باكتريها مي توان
باكتريهاي نيتريفيكاسيون تبديل ازت آمونياكي به ازت نيتراتي به وسيله ي باكتريهاي اتو تروف صورت مي گيرد.دو نوع باكتري با نامهاي (Nitrosomonas(Nitrobac ))terباعث تبديل آمونياك به نيترات مي شوند. NH+4بهNo-2توسط نيترو زوموناس وNo-2بهNo- 3توسط نيترو باكتر
دنيتريفيكاسيون فرايندي را كه طي آن نيترات به گاز ازت تبديل شده واز چرخه ي نيتروژن خارج مي شود را دنيتريفيكاسيون مي گويند. No-3 No-2 No2 N2 گونه هاي سودوموناس مهم ترين باكتريهاي خاك دردنيتريفيكاسيون اند.
تثبيت ازت هوا ازت هوا به صورت گازي مورد استفاده ي گياهان نيست و براي جذب بايد به صورت تركيبات ساده ي شيميايي در آيد.اين عمل را باكتري هاي مخصوصي به نام Rhizobium انجام مي دهد كه شامل دو گروه آزاد و هم زيست است. مقدار ازت وارد شده به زمين از طريق باكتريهاي آزاد 15كيلوگرم در هكتار است،در حالي كه هنگام كشت گياهان تيره ي بقولت(شبدر ويونجه)باكتري هاي هم زيست تا 100كيلوگرم ازت خالص رادر هكتار تثبيت مي
اكتينو مايست ها:
اين دسته از ميكرو ارگانيسم ها اگر چه جزء باكتريها طبقه بندي مي شوند،ولي به طور جداگانه بررسي مي شوند.اين دسته از ميكرو ارگانيسمها ماده اي به نام ژئوزمين توليد مي كنند كه بوي كپك زدگي خاك را به وجود مي آورد.توليد مثل در اين دسته از نوع قطعه قطعه شدن ميسيليوم و اسپور هاي غير جنسي است.گونه ي استرپتو مايسزاز لحاظ آنتي بيوتيكي حائز اهميت استph.مناسب آنها 5/7بوده وبه همين دليل فعاليت آنها در خاكهاي آهكي مرطوب شديد تر است. Mycobacterium,Streptomyces,corynebacte .rium
قارچ ها قارچهاي ذره بيني خاك از نوع هترو تروف هستندكه فعاليت خود را به وسيله ي ميسل هانمايان مي كنند.تكثير آنها به وسيله ي توليد هاگ است.تعداد قارچهامعمول ً از باكتريها واكتينو ميست –ها كمتر است و بسته به فصول سال و اسيديته محيط متفاوت است.تجزيه قسمتهاي چوبي شده ي گياهان جزء وظايف قارچهاي بازيديو ميست است(تجزيه ليگنين).بعد از آن قارچهاي آسكوميست به تجزيه ي سلولز وهمي سلولزمي پردازند.برخي قارچها با درختان
جلبك ها (آلگها) آلگ ها با داشتن سبزينه (كلروفيل)قادر به فتو سنتز اند و از گروه اتوتروف مي باشند.از نظر وظايف اهميت زيادي ندارند.در زراعت برنج ودر خاكهاي نواحي گرم ومرطوب بعضي از جلبكها قادرندازت هوارا تثبيت نمايند.همچنين داشتن استعداد جذب ازت در خاكهاي كويري به آنها نسبت داده مي شود.
عوامل موثر درفعاليت ارگانيسمهاي خاك )1عمق خاك وتهويه:چون اكثر فعاليت هاي خاك توسط ميكرو ارگانيسمهاي هوازي صورت مي گيردبا كاهش ميزان اكسيژن ومواد آلي از ليه هاي فوقاني به ليه هاي زيري تعداد و فعاليت ميكرو ارگانيسم ها كم مي شود. )2رطوبت ودرجه ي حرارت خاك:رطوبت مناسب براي فعاليت بيولوژيكي حدود50-70درصد ظرفيت نگهداري مزرعه ومناسبترين دما 30درجه ي سليسوس است كه اين شرايط در خاكهاي مختلف متفاوت است )3بافت خاك:شرايط ميكرو ارگانيسمها با افزايش رس در خاك هاي لوم شني وشن لومي بهتر مي شود.خاكهاي شني به علت فقر مواد غذايي آلي
به سبب تهويه نا كافي فعاليت بيولوژيكي كمتري فعاليت بيولوژيكي مناسبترين دارندو براي مقدار رس در محدوده ي 21-26درصد است،كه در خاكهاي لومي متوسط وجود دارد. )4Phمقدار كربنات:به طور كلي محدوده ي خنثي()8/6-2/7 مساعد ترين شرايط براي فعاليت بيولوژيكي ميكرو ارگانيسم ها است،كه در خاكهاي مختلف ممكن است كه مقدار كربنات متفاوت باشد و به تبع آن مقدار Phمتفاوت باشد. )5مواد آلي و هوموس:مواد آلي كه منبع غذايي
منابع ف دكتر كتاب ميكروبيولوژي عمومي تالي ِ منوچهرشهامت كتاب ميكروبيولوژي خاك اثر مار كوين ترجمه دكتر امير لكزيان كتاب Soil microbiologyاثرN.S.Subba Rao ف دكتر محمد رضا حق كتاب بيولوژي خاك تالي ِ پرست تنها همچنين براي اطلعات بيشتر مي توانيد به وبلگ زير مراجعه كنيد. www.nashriedoostane.blogfa.com