May 06 Marxistu Monthly

=∂i¯ ûã¨∞ì

"Õ∞ 2006

11 ã¨OѨÙ\˜ : 2 ã¨OzHõ : 5

=∂i¯ûã¨∞ì Ãã·^•úOuHõ =∂㨠Ѩ„uHõ

D ã¨OzHõÖ’....... „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÃÑ· <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ^•_ç „Ñ¨Ñ¨OpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ ѨxQÆO@Å∞ W*ÏʼnõΩ HÍÅOK≥e¡O^•!? '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O— =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ „Ѩ*τѨ`åº=∂flÜ«∞O HÀã¨O Hõ$+≤ =∂#"À`«Î=Ú_»∞ _®Hõì~ü ã¨`«ºáêÖò `«∞e

"≥Å ~°∞. 5 /– 1

ã¨∂ÊùiÎ

=∂i¯ ûã¨∞ì

=∂#"À`«Î=Ú_»∞ _®Hõì~ü ã¨`«ºáêÖò `«∞e "≥OHõ@ ã¨∞Éσ~å=Ù HÍ=Ói

ã¨

iQÍæ =¸_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ „H˜`«O. 21 "Õ∞, 1976. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞, <åOѨe¡ ã¨g∞ѨO Ö’x z~åQÆÖò QÆb¡, P gkèÖ’ Wã¨∞Hõ "Õ¿ãÎ ~åÅ#O`« [#O. XHõ~°∞ "≥à◊√ÎO>Ë Ñ¨k=∞Ok KÕ~°∞`«∞<åfl~°Hõ¯_». JO^Œi =^Œ<åÖ’¡#∂ qëê^ŒO. "ÕÅ=∞Ok r~°=‚ „ã¨^Î •è ~°∞Å "≥Ú^ŒÅ∞ D<å_»∞ Jkè<Õ`« ~å"≥∂r~å=Ù =~°‰õÄ ZO^Œ~Ô O^Œ~À F =∂#"À`«=Î Ú_çH˜ „â◊^•úO[e Ѷ∞¨ \˜ã∞¨ <Î åfl~H° ¯õ _». 20= `Õn ~å„u 7.45 QÆO@ʼnõΩ Hõ#∞fl=¸âß~åÜ«∞#. JѨÊ\˜ #∞Op =∞~°∞<å\˜ =~°‰Äõ P q+¨Ü∞« O q#fl "å~°O^Œ~∂° JHõ¯_»‰Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~∞° . PÜ«∞#‰õΩ J~°∞}ÏO[e Ѷ∞¨ \˜O Kå~°∞. PÜ«∞#‰õΩ ‰õΩ@∞O|O ÖË^Œ∞... PÜ«∞#k qâ◊fi ‰õΩ@∞O|O...PÜ«∞# Pâ◊Ü∞« O ™ê=∞º"å^ŒO...PÜ«∞# P^Œ~≈° O Lz`« "≥^· ºŒ O JO\Ï~°∞ PÜ«∞# QÆ∞iOz `«# „â◊^•úO[e Hõq`«Ö’ Hõ_çÜ«∂Å QÀáêÅ~å=Ù. P =∞Ç¨Ï hÜ«Úx ¿Ñ~°∞ _®Hõì~ü ã¨`«ºáêÖò `«∞e. `«∞e 1919Ö’ P<å\˜ SHõº ѨO*Ï|∞ ~å„+¨ìOÖ’x ã≤Ü≥∂Öò HÀ\òÖ’ ѨÙ\Ïì~°∞. „Ѩã¨∞Î`«O Jk áêH˜™êÎ<£Ö’ LOk. `«∞e `«O„_ç Dâß#º ~åR Ô~·ÖËfiãπÖ’ _çѨӺ\© [#~°Öò "Õ∞<Õ[~°∞QÍ Ñ¨xKÕ¿ã"å~°∞. `«∞e Ô~O_Õà◊¡ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ `«e¡ K«xáÈ=@O`À PÜ«∞# JHõ¯ ã¨O~°H}∆õ Ö’ ÃÑiQÍ_»∞. =∞O^Œ∞ÖË ÖËx HõO_»~åÅ H©∆}`« "åºkè (=∞ã¨∞¯ ºÅ~ü _ç„ã¨ìѶ≤) PÜ«∞##∞ =¸_À U@ P=iOz z=~°‰õΩ rq`å<Õfl Hõ|oOzOk. WѨÊ\˜H© HõzÛ`«OQÍ =∞O^Œ∞ÅO@∂ ÖËx D "åºkè ã¨O„Hõq∞Oz"å~°∞ „Ѩ`ºÕ H˜Oz P<å_»∞ JxflO\˜h =kÖËã≤ xs˚=ÙÅ#fl@∞¡QÍ HÍÅO QÆ_ç¿Ñ"å~°∞. ^•xH˜ aè#flOQÍ `«∞e "≥·^Œº âß„ã¨ÎOÖ’ Ѩ\Ïì á⁄O^Œ@"Õ∞ H͉õΩO_® ™êfi~Oú° Wã¨∞=∞O`«~Ú<å

ÖˉõΩO_® `«# ¿ã=efl Lz`«OQÍ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ JOkOKÕ Ñ¨xx rq`åO`«O H˘#™êyOKå_»∞. `å#∞ ^èŒx‰õΩ_ç##fl ^èÀ~°}˜ ZHõ¯_® HõxÊOK« ‰õΩO_® z#flÑʨ \˜ #∞OKÕ ã¨ÇϨ [=∞~Ú# „¿Ñ=∞, "å`«ûźO`À `À\˜Ñ≤Å¡Å`À#∂, `«# WO\˜ Ѩx"åi`À#∂ PÜ«∞# =º=ǨÏiOKÕ"å_»∞. J^Õ ^èÀ~°}˜ =Ü«∞ã¨∞û`À#∂ ÃÑiy PÜ«∞# ¿Ñ^ŒÅ ѨHá∆õ êuQÍ ZkˆQO^Œ∞‰õΩ ™êÜ«∞Ѩ_Oç k. =∂#= Ǩ Ï ‰õ Ω ¯Å HÀ㨠O áÈ~å_Õ O ^Œ ∞ ‰õ Ω ѨÙiQ˘eÊOk. Ѩ@∞ì^ŒÅ <ÕiÊOk. PÜ«∞# ™êǨϙêxfl Ѩ\ ˜ì K«∂¿Ñ Pã¨HHΘ ~õ =° ∞~Ú# ã¨OѶ∞¨ @# ™êfi`O« „`«º áÈ~å@ HÍÅOÖ’ KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩOk. ã≤Ü∂≥ Öò HÀ\òÖ’ *ÏfÜ«∞ Ѩ`åHÍxfl ZQÆ∞~°"Ü Õ ∂« Åx HÍO„ÔQã¨∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ x~°‚~ÚOKå~°∞. J~Ú`Õ Z\˜ì Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ *ˇO_®#∞ ZQÆ∞~°"Ü Õ ∞« hÜ«∞~å^Œx „ѨÉèí∞`«fiO ѨO`«O Ѩ\ ˜ìOk. áÈbã¨∞efl ^Œ@ìOQÍ HÍѨÖÏ ÃÑ\˜ìOk. *ˇO_® ZQÆ∞~°"Õ¿ã "åix HÍeÛ"Õ™êÎ~°#fl =^ŒO`«∞Å∞ Ѩ@ì}OÖ’ "åºÑ≤OKå~Ú. nO`À Z=~°∂ ™êǨÏã≤Oz =ÚO^Œ∞Hõ_»∞QÆ∞"ÕÜ«∞ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ Uq∞ [~°∞QÆ∞`«∞O`À K«∂^•Ì=∞#fl HÀiHõ`À „Ѩ[Å∞ áÈQÆÜ∂« º~°∞. n#flO`å QÆ=∞xOz# `«∞e Ѩk Ѩ k ¿ÇÏ#∞ =∞Ok `À\˜ q^•º~° ∞ ÷ Å #∞

ã¨g∞HõiOK«∞‰õΩx P „áêO`åxH˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_∞» . Ѩ`åHÍxfl ZQÆ∞~°"ÕÜ«∂Åx x~°‚~ÚOz# „áêO`åxH˜ P=ÅQÍ KÕi HÍ"åÅx JÅ[_ç ã¨$+≤Oì Kå~°∞. „Ѩ[ÅO`å JHõ¯_» KÕ~å~°∞. nO`À áÈbã¨∞Å ^Œ$+≤ì =∞~°eOk. Ѩ`åHÍq+¨¯~°} ã¨Ö÷ Ïxfl =∂iÛ LO\Ï~°x „Éèqí ∞Oz# áÈbã¨∞Å∞ ‰õÄ_® JHõ¯_»‰õΩ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fâß~°∞. J^Õ J^Œ#∞QÍ `«∞e `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å ™êÜ«∞O`À =ÚO^Œ∞ x~°‚~ÚOz# ã¨÷ÅOÖ’<Õ *ˇO_®#∞ Pq+¨¯iOKå~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ „ѨÉèí∞`«fiO `«∞eH˜ *ˇÅ· ∞ tHõ∆ "ÕãO≤ k. '„a\©+π =Ú+¨¯~°∞Å KÕ+Åì¨ ‰õΩ HÀáÈ„k‰õ Ω Î Å ~Ú# „Ѩ [ Å∞ QÆ ∞ [~å`ü Ö ’ ~Ô Ö· fiË ¿ã+ì <¨ #£ ∞ `«QÅÆ Éˇ\#ì˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ <Õ#∞ Ѩ Ù \Ïì # ∞. 㨠O K« Å <å`« ‡ Hõ 㨠= ∞Ü« ∞ OÖ’ ѨÙ\˜#ì O^Œ∞<Õ <Õ#∞ =∂i¯ûã¨∞Qì Í, qѨ=¡ "åkQÍ ZkQÍ#∞— JO@∂ PÜ«∞# `«# QÆ∞iOz #=Ùfi`«∂ q∞„`«∞Å`À J<Õ"å~°∞. "≥·^Œº q^Œº ѨÓ~°Î~Ú# `«~åfi`« HÀÖòHõ`å Hõ∆Ü«∞"åºkè âßx\’iÜ«∞OÖ’ H˘O`« HÍÅO ѨxKÕâß~°∞. "≥·^Œº ™œHõ~åºÅ∞ HõeÊOK« @OÖ’ „ѨÉ∞íè `«fi "≥Ñ· Ö¨¶ ϺÅ#∞ `«∂~åÊ~°|_»∞`«∂ F Ѩ„uHõÖ’ "åºã¨O ~åâß~åÜ«∞#. ^•O`À „ѨÉèí∞`åfixH˜ HÀѨO =zÛOk. PÜ«∞#ÃÑ· ˆHã¨∞ #"≥∂^Œ∞ KÕ~ÚOzOk. `«∞bH˜ tHõ∆ `«Ñ¨Ê^Œx JO^Œ ~ ° ∂ J#∞‰õ Ω <åfl~° ∞ . J~Ú`Õ `« # "åºã¨OÖ’x =¸Å qëêÜ«∂Åhfl WOQÆ¡O_»∞ Ö’ „ѨK«∞i`«=∞~Ú# F "≥·^Œº Ѩ„uHõ #∞OKÕ fã¨∞‰õΩ<åfl#x PÜ«∞# x~°∂Ñ≤OK«@O`À P Hˆ ã¨∞#∞ H˘>ËÜ ì ∞« Hõ `«Ñʨ ÖË^∞Œ . J#O`«~O° PÜ«∞# ã≤Ü∂≥ Öò HÀ\ò‰Ωõ uiy "≥o¡ JHõ¯_» „Ѩ*Ï"≥·^ŒºâßÅ#∞ <≥ÅH˘eÊ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Lz`«OQÍ "≥·^Œº ¿ã=Å∞ JOkO K«@O`Àáê@∞ q∞ye# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍi‡Hõ ã¨OѶ∞¨ HÍ~°ºHõÖÏáêÅÖ’ =ÚxyáÈÜÕ∞ "å~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „a\˜+π áêʼnõΩÅ∞ ™êfi`«O „`«ºO „ѨHõ\ ˜Oz "≥à◊¥Î ^Õâßxfl Ô~O_»∞QÍ pÖÏÛ~°∞. áêH˜™êÎ#∞ U~°Ê_çOk. P ã¨O^Œ~°ƒùO Ö’ =∞`« q^ÕfiëêÅ∞ K≥ň~y ^•~°∞} =∂~°} HÍO_»‰õΩ ^•ifã≤Ok. ™È^Œ~°∞_»∞ XHõ~°∞ q∞#Ǩ  `« ∞ b ‰õ Ω @∞O|O "≥ Ú `« Î O P

(q∞QÆ`å 35= ¿ÑrÖ’) 2

=∂i¯ ûã¨∞ì

֒Ѩe¿ÑrÖ’¡... 1. =∂#"À`«Î=Ú_»∞ _®Hõì~ü ã¨`«ºáêÖò `«∞e –"≥OHõ@ ã¨∞Éσ~å=Ù HÍ=Ói 2

2. „Ѩ[ÅÃÑ· HÀ~°∞ì kèHͯ~°O „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÃÑ· <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ^•_ç – „ѨÉèÏ`ü Ѩ\ÏflÜ«∞H± 4 3. „ѨѨOpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ Ѩ¨xQÆO@Å∞ – ÔH. g~°Ü«∞º 9 4. W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥e¡O^•!? – ã‘`å~åO UK«∂i 14 5. #∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O – Zãπ. "≥OHõ„\Ï=Ù 21 6. =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ – ~å"£∞ ѨÙxÜ«∂x 25 7. Pã≤Î – xHÍã≤Ü≥∂ ÃÇÏ~åflO_≥*ò P~°‡ãπ 32 8. „Ѩ*Ï „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O HÀã¨O Hõ$+≤ – aq ~åѶ¨∞=ÙÅ∞ 34

Z

ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO áê@∂~°∞ ~å=∞Ü«∞º (ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞) Zãπ."≥OHõ„\Ï=Ù (=i¯OQ∑ Z_ç@~ü) H˘~°\ÏÅ ã¨`«º<å~åÜ«∞} _®. "≥·. ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎ

Z

ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (=∂i¯ûã¨∞ì) PO„^茄Ѩ^Õâò ~åR Hõq∞\© `«~°∞Ѷ¨Ù# „ѨK«∞~°} Hõ~°Î, =Ú„^•Ñ¨‰õΩ_»∞ : a.q.~åѶ¨∞=ÙÅ∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ : áê@∂~°∞ ~å=∞Ü«∞º =Ú„^Œ} : „Ѩ*Ïâ◊H˜Î _≥·b „Ñ≤O\˜OQ∑ „ÃÑãπ, 1–1–60/2, Psìã‘ „HÍãπ ~À_£û, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ –20 á¶È<£ : Z_ç\’iÜ«∞Öò 27665420, 27663761 "Õ∞<Õ[~ü: 27673787 á¶êºH±û : 27639921 EMail::[email protected] Visit cpi(m) site at : cpim.org

3

<ÕáêÖò „Ѩ[ʼnõΩ *Ë*ËÅ∞ „Ѩ

[ÖË K«i„`« x~å‡`«Å∞ Jx =∂~ü¯û =∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_»∞ K≥Ñ≤ÊOk JHõ∆~° ã¨`«º=∞x <ÕáêÖòÖ’ [iy# Ѷ¨∞@#Å∞ =∞~À=∂~°∞ ~°∞A=ÙKÕâß~Ú. <ÕáêÖò K«i„`«#∞ Ѷ¨Óº_»Öò ~åK«iHõѨ٠ܫÚQÆOÖ’<Õ xeÑ≤"ÕÜ«∞_®xH˜ ~å*Ï™ê÷#O KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÅ#∞ P ^Õâ◊ „Ѩ[Å∞ Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ HÍÅOÖ’ Ô~O_À™êi uÑ≤ÊH˘\˜ì „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ѨÙ#~°∞^ŒúiOK«∞‰õΩ#fl f~°∞ <Õ\ ˜ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ Ü«∂=`ü „ѨѨOK« „Ѩ*ÏhHÍxH© ã¨∂ÊùiÎxã¨∞Î#flk. ™ÈqÜ«∞\ò Ѩ`«<å#O`«~°O J"≥∞iHÍ ™ê„=∂[º "å^Œ∞ʼnõΩ u~°∞QÆ∞ÖËx UHõ^èŒ$= „ѨѨOK«O U~°Ê_çO^Œh, WHõ =Ú#∞Ѩ\ ˜ÖÏQÍ „Ѩ*ÏáÈ~å\ÏÅ#∂, „Ѩ*Ï"≥Å∞¡=Å#∂ „ѨѨOK«O K«∂_»É’^Œh K≥|∞`«∂ =zÛ# "åiH˜ W\©=Å ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHÍ ^ÕâßÖ’¡ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ѩi}Ï=∂Å∂, WѨC_»∞ <ÕáêÖòÖ’ [iy# Ѷ¨∞@#Å∂ Hõ#∞qѨÙÊ HõeyOKåe. <ÕáêÖò „Ѩ[Å∞ ÃÑ^ŒÌ "≥Å∞¡=ÖÏ g^èŒ∞Ö’¡H˜ =zÛ `«=∞#∞O_ç ~åA KÕlH˜¯OK«∞‰õΩ#fl JkèHÍ~åxfl uiy `«=∞ KÕ`«∞Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. P q^èŒOQÍ "å~°∞ „Ѩ*Ï qѨ¡"åʼnõΩ HÍÅO K≥Å¡ÖË^Œx x~°∂Ñ≤OKå~°∞. 1990 ^Œâ◊HõOÖ’ <ÕáêÖò „Ѩ*Å∞ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl „Ѩ*Ï™êfi=∞º =º=ã¨úÖ’ ~åA‰õÄ ™ê÷#O LOk. ~åA‰õΩ H©ÅHõ"≥∞ÿ# JkèHÍ~åÅ∞<åfl~Ú. „Ѩ[Öˇ#∞fl‰õΩ#fl áê~°¡"≥∞O@∞, Ѷ¨Óº_»Öò ~å[iHõO J<Õ Ô~O_»∞ ã¨÷OÉèÏÅg∞^Œ xÅ|_Õ ~å[º=º=ã¨÷ U~°Ê@~ÚOk. P<å\˜H˜ <ÕáêÖò „Ѩ[Å K≥·`«#ºO, "åi Jcè+¨ìO Jk. J~Ú`Õ JO`«óѨÙ~° ‰õΩ„@Å ^•fi~å JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# „Ѩã¨∞Î`« ~åA *Ï˝<ÕO„^Œ P „Ѩ*Ïcèëêìxfl `Àã≤~å[x áê~°¡"≥∞O@∞#∂, „ѨÉèí∞`åfihfl ~°^Œ∞Ì KÕâß_»∞. =∞m¡ ^Õâ◊OÖ’ ѨÙzÛáÈ~Ú# ~å[iHÍxfl ѨÙ#~°∞^ŒúiOK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå_»∞. D „Ѩܫ∞`åflxfl U_»∞áêsìÅ ã¨OѶ¨∞@# <Õ`«$`«fiOÖ’ <ÕáêÖò „Ѩ[Å∞ uÑ≤ÊH˘\Ïì~°∞. =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ Ãã·`«O „Ѩ*Ï L^Œº=∂xH˜ =∞^ŒÌuKåÛ~°∞. ~åA‰õΩ JkèHÍ~åÅ∞ ÖˉõΩO_® KÕÜ«∞_»O, „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_»¤ áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ ѨÓiÎ JkèHÍ~åÅ∞ W=fi_»O <ÕáêÖò „Ѩ[Å <Õ\ ˜ Jcè+¨ìO. ^•x HÀã¨"Õ∞ "å~°∞ áÈ~å@O KÕâß~°∞. Ãã·<åºxfl ZkiOz áÈ~å_®~°∞. J"≥∞iHÍ ™ê„=∂[º"å^Œ ‰õΩ„@Å#∞ ==Ú‡KÕâß~°∞. <≥`«∞Î~°∞ zOkOKå~°∞. x~°ƒO^è•Å<≥^Œ∞~˘¯<åfl~°∞. JO^Œ∞=Å¡ D „Ѩ*Ïcèëêìxfl ~å*Ë HÍ^Œ∞ ™êÜ«Ú^èŒáÈ~å@O KÕã¨∞Î#fl =∂"À~Úã¨∞ìÅ∂, W`«~° ~å*H©Ü«∞áêsìÅ∞ ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOKåe. „Ѩ*ÏáÈ~å@O`À JkèHÍ~° Ñ‘~î°O JÅOHõiOz# yi*Ï „Ѩ™ê^£ H˘~Ú~åÖÏ „ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_® `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ #_»∞K«∞HÀ"åe. Ѷ¨Óº_»e*Ïxfl <åâ◊#O KÕ ã ≤ <Õ á êÖò # ∞ „Ѩ * Ï`« O „`« iѨ a ¡ H ± Q Í, P^è Œ ∞ xHõ áêi„âßq∞Hõ ^Õ â ◊ O QÍ =∞ÅK«∞HÀ"åÅ#flk „Ѩ[Å HÀÔ~¯. JHõ¯_» JkèHÍ~°OÖ’H˜ =KÕÛ U „ѨÉèí∞`åfixÔH·<å J^Õ `«Hõ∆} Z*ˇO_® HÍ"åe. ã¨OѶ¨∞\˜`« â◊H˜Î`À „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl |uH˜OK«∞‰õΩ#fl <ÕáêÖò „Ѩ[ÅH˜"Õ =∂ *Ë*ËÅ∞!

K«O^• q=~åÅ∞

z~°∞<å=∂

q_çѨ„uHõ : ~°∞.5.. ã¨O=`«û~° K«O^• : ~°∞.60 áÈã¨∞ì ^•fi~å ÖË^• U*ˇO@∞ ^•fi~å `≥Ñ≤ÊOK«∞HÀ=K«∞Û. ÖË^• g∞ ™ê÷xHõ áêsì HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ ã¨O„ѨkOK«O_ç. „Ѩ*Ïâ◊H˜Î |∞H±Ç¨Ï∫ãπ Jxfl „ÉÏOpÅÖ’#∂ Åaè™êÎ~Ú.

=∂i¯ûã¨∞ì (Ãã·^•úOuHõ =∂ã¨Ñ¨„uHõ) gkè <≥O1, Pâ’H±#QÆ~ü, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£-20

D =∂ã¨O =ÚMϺOâ◊O

=∂i¯ ûã¨∞ì

„Ѩ[ÅÃÑ· HÀ~°∞ì 'kèHͯ~°O— „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÃÑ· <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ^•_ç `«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞Å ã¨"≥∞‡ ǨωõΩ¯#∞ u~°ã¨¯iã¨∂Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞Ê, |O^£Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ˆH~°à◊ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê, „Ѩ*Ï „Ѩ^Œ~°≈#Å#∞ x¿+kèã¨∂Î HõÅHõ`åÎ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê...g\˜ J~°úO Uq∞\˜? XHõ |O^£HÍx, XHõ ã¨"≥∞‡HÍx, XHõ „Ѩ^Œ~°≈# HÍx W`«~°∞ʼnõΩ J™œHõ~º° O HõeyOK«‰Äõ _»^<Œ Õ q+¨Ü∂« xˆH „áê^è•#ºO WKÕÛ@¡~Ú`Õ JÖÏO\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_® K«∂_»=∞x „ѨÉèí∞`åfixfl P^ÕtOK«_»O ã¨||∞QÍ LO@∞O^Õ"≥∂! WO`«=~°‰õΩ JÖÏO\˜ P^ÕâßÅ∞ U f~°∞ÊÖ’#∂ HõxÑ≤OK«ÖË^Œ∞.ZO^Œ∞Hõx?.....D „Ѩâ◊flʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅHÀã¨O K«^Œ=O_ç!

„á⁄ÃÃѶã¨~ü „ѨÉèÏ`ü Ѩ\ÏflÜ«∞H±

ÉèÏ~°`ü ÖÏO\˜ =¸_»= „ѨѨOK« ^ÕâßÅH˘Hõ „Ѩ`ÕºHõ`« LOk. |∂~°∞˚"å áêÅ# 㨠∞ ã≤ ÷ ~ ° Ñ ¨ _ » \ ÏxH˜ =ÚO^Õ áê~° ¡ " ≥ ∞ O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞º ~°∂ѨOÖ’, ™ê~°fi„uHõ =Ü≥∂[# F@∞ ǨωõΩ¯ ~°∂ѨOÖ’ „Ѩ[ʼnõΩ Hõh㨙ê÷~Ú ~å[H©Ü«∞ ™êkèHÍ~°`« ^ŒHõ¯_»"Õ∞ P „Ѩ`ÕºHõ`«. J`«ºO`« „áê=ÚYºOQÆÅ D ÅHõ∆}Ïxfl J@∞ áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl |∂@Hõ=∞x u~°ã¨¯iOKÕ"å~°∞QÍx, W@∞ áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞º"Õ∞ ã¨~fi° ãfi¨ =∞x ÉèÏqOKÕ"å~°∞QÍx QÆ=∞xOK«_»OÖ’ qѶ¨Å=∞Ü«∂º~°∞. „a@<£ Ö ’ 1928Ö’ ™ê~° fi „uHõ =Ü≥∂[# F@∞ ǨωõΩ¯#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞. JѨÊ\˜=~°‰Ωõ F@∞ǨωõΩ¯ q+¨Ü∞« OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ŠѨ@¡ q=Hõ∆ LO_Õk. |∂~°∞"˚ å áêÅ# ã≤~÷ Ñ° _¨ #ç 75 ã¨O=`«û~åÅ `«~åfi`« ™ê~°fi„uHõ F@∞ ǨωõΩ¯ =zÛOk. „á¶ê<£ûÖ’ Ô~O_»= „ѨѨOK« Ü« Ú ^Œ ú O =Úyã≤ # `« ~ åfi`« < Õ ™ê~° fi „uHõ F@∞ǨωõΩ¯ U~°Ê_çOk. JѨÊ\˜H˜ 75 ã¨O=`«û ~åÅ „H˜`«"Õ∞ áêiãπ Hõ=¸º<£ ‰õÄeáÈ~Ú |∂~° ∞ ˚ " å áêÅ# <≥ Å H˘#fl q+¨ Ü « ∂ xfl QÆ=∞xOKåe. XHõ¯=∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë Jaè =$kú K≥Ok# ÃÑ@∞ì|_ç^•s ^ÕâßÅÖ’ |∂~°∞"˚ å

áêÅ# ã≤÷~°Ñ¨_ç# `«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ P^èŒ∞xHõ „Ѩ*Ï™êfi=∞º =º=ã¨÷Å∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ<åfl~Ú. |∂~°∞"˚ å=~°Oæ `«# JkèHÍ~åxfl ã≤~÷ Ñ° ~¨ ∞° Û‰õΩx, ~å*Ϻxfl `«#‰õΩ HÍ=Åã≤# q^èŒOQÍ fiÛ k^Œ∞ÌH˘x, WHõ [#O #∞Oz „Ѩ=∂^ŒO LO_»^Œ<Õ ^è≥·~°ºO`À ™ê~°fi„uHõ F@∞ ǨωõΩ¯#∞ P"≥∂kOzOk. nxH˜ aè#flOQÍ =∞#^ÕâO◊ Ö’ |∂~°∞"˚ å =~°æO JkèHÍ~åxfl á⁄O^Œ_»O, P^èŒ∞xHõ „Ѩ*Ï™êfi=∞º q^è•<åxfl „áê~°OaèOK«_»O XˆH™êi [iQÍ~Ú. J#O`«~O° |∂~°∞"˚ å =~°Oæ `«# JkèHÍ~åxfl ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°∞Û‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’ L#fl@∞=O\˜ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl |ÅÇ‘Ï#ѨiKÕ HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÑ\¨ Oì˜ k. „Ѩ*Ï™êfi=∞º ã¨Oã¨Å÷ ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ „ѨfѶ¨∂`« qѨ¡"åxfl „áê~°Oa èOzOk. D „ѨfѶ¨∂`« qѨ¡"åxH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞ `«∞#fl ~Ô O_»∞ JOâßÅ#∞ =∞#O QÆ=∞xOKåe. XHõ\ ˜ : Éèí∂™êfi=∞º, J~°÷ Éèí∂™êfi=∞º

â◊ ‰ õ Ω Î Å Pkè Ñ ¨ ` « º O xÅ|_®ÅO>Ë Éè í ∂ ˆ H O„nHõ ~ ° } `Àáê@∞, J㨠= ∂#`« Å ∞, J}z"Õ`«Å`À ‰õÄ_ç# ‰õΩÅ=º=ã¨÷ K≥‰õΩ¯ K≥^Œ~°‰õΩO_® LO_®e. =∂#=ÙÅO`å ã¨=∂ #O HÍ^Œ<Õ ÉèÏ=O ^≥|ƒu#‰õÄ_»^∞Œ . ™ê~°fi„uHõ F@∞ǨωõΩ¯`À ‰õÄ_ç# „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO Jã¨=∂# "å`å=~° } Ïhfl, ‰õ Ω Å=º=㨠÷ # ∂ 㨠" åÅ∞ KÕ ã ¨ ∞ Î O k. Hõ # ∞Hõ < Õ Éè í ∂ ™êfi=∞º â◊ ‰ õ Ω Î Å ∞ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ã¨Oã¨÷Å#∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ~°Û\ÏxH˜ "≥Ú^Œ\#˜ ∞Op âßÜ«∞â◊‰Ωõ ÖÎ Ï áÈ~å_»∞`«∞<åfl~Ú. x=∞fl ‰õ Ω Å㨠∞ Î Å #∞ F@∞ "Õ Ü « ∞ ‰õ Ω O_® Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ x~ÀkèOK«_»O nxH˜ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«O. HÍ|\˜ì „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ^≥|ƒf¿ã HÍ~°º„Hõ=∞O U^≥<· å, g~°∞ ǨÏ$^ŒÜ∞« ѨÓ~°fiHOõ QÍ PǨfix™êÎ~°∞. Ô ~ O_» = k: =∞#O K« ∂ 㨠∞ Î # fl „ѨѨOpHõ~°} „Ѩ„H˜Ü«∞. =Å㨠áêÅ#‰õΩ =ºuˆ ~HõOQÍ [iy# ÉèÏ~°`« ã¨fi`«O„`« áÈ~å\ÏxH˜ |∂~°∞˚"å=~°æO <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz#ѨÊ\˜H©,

„á⁄ÃѶã¨~ü „ѨÉèÏ`ü Ѩ\ÏflÜ«∞H± [=ǨÏ~üÖÏÖò <≥„Ǩ˙ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O ÃãO@~ü Ѷ¨~ü ZHõ<åq∞H± ã¨ì_ôãπ JO_£ áê¡xOQ∑Ö’ ѨxKÕã¨∞Î<åfl~°∞. Pi÷Hõ âß„ã¨ÎOÖ’ J<ÕHõ ѨÙã¨ÎHÍÅ∂, "庙êÅ∂ ~åâß~°∞. 4

=∂i¯ ûã¨∞ì Ѩ@ì}, „QÍg∞} HÍi‡‰õΩÅ∞, Ô~·`åOQÆ ÉÏǨï à◊ºO áêÖÁæ<åfl~°∞. "åã¨Î"åxH˜ =∞#^Õâ◊OÖ’ P^èŒ∞xHõ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ã¨Oã¨÷Å Pq~åƒù=O, ™ê~°fi„uHõ F@∞ǨωõΩ¯ „Ѩ[ʼnõΩ |∂~°∞"˚ å =~°Oæ JOkOz# |Ǩ ï =∞u HÍ^Œ ∞ . H˘O^Œ ~ ° ∞ ÉèÏqã¨∞Î#fl@∞¡ [=ǨÏ~üÖÏÖò <≥„Ǩ˙ =O\˜ qA˝Ö#·ˇ <åÜ«∞‰õΩÅ B^•~°º ѶŨ O Jã¨ÖË HÍ^Œ∞. ™êfi`«O„`«º áÈ~å@OÖ’ áêÖÁæ#fl „Ѩ*Ï ÉÏǨï à◊ºÑ¨Ù PHÍOHõ∆Å "åã¨ÎgHõ~°} ^•fi~å ~°∂á⁄O k# ™ê=∂lHõ J=QÍǨÏ# Ѷe¨ `«q∞k. 1931 Hõ~åp HÍO„ÔQãπ f~å‡#O D J=QÍǨÏ##∞ „ѨuѶ¨eOzOk. ™êfi`«O„`åº#O`«~°O H˘O`«HÍÅO áê@∞ |∂~°∞˚"å=~°æO D J=QÍǨÏ# Ѩ@¡ q^èÕÜ«∞`« „ѨHõ\ ˜OK«_»O`Àáê@∞, áêH˜∆HõOQÍ J=∞Å∞ [iÑ≤Ok. Ѷ¨e`«OQÍ ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ# Jaè=$kú H˘O`«"Õ∞~°‰õΩ [iyOk. Éèí∂q∞ QÆ ∞ `åÎ k è Ñ ¨ ` åºxfl |^Œ Ì Å ∞H˘@ì _ » O =O\˜ JOâßÅ#㨠Š∞ KÕ Ñ ¨ @ ì Ö Ë ^ Œ ∞ . JO^Œ ∞ =Å¡ Jaè=$kúH˜ P@OHõOQÍ `«Ü«∂Ô~·# "≥·~°∞^蕺Å∞ =ÚO^Œ ∞ ‰õ Ω =KåÛ~Ú. U"≥ ∞ ÿ # Ѩ Ê \ ˜ H © , ™êfi`O« „`åº#O`«~° `˘e^ŒâÖ◊ ’ ™ê„=∂[º "å^• xH˜ Ö’|_»x ã¨fi`«O„`« "≥·Yi =ºHõÎ=∞~ÚOk. HÍx D „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# Jaè=$kú Ѩ^äŒOÖ’ `«Ü«∂Ô~·# "≥·~°∞^蕺Å∞, JO`«~å˚f Ü«∞OQÍ =∂~°∞`«∞#fl Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ÃÑ<·¶ å<£û ÃÑ@∞ì|_ç #∂`«# J=`å~°O ^•eÛ „ѨÑO¨ K«OÃÑ· ÃÑ`«#Î O KÕã∞¨ #Î fl Ѩiã≤u÷ ÉèÏ~°`« |∂~°∞"˚ å=~°Oæ , #Ü«∂ ã¨~°mHõ$`« q^è•<åÅ#∞ ã‘fiHõiOKÕÖÏ KÕâß~Ú. D #Ü«∂ Pi÷Hõ q^è•<åÅ#∞ „ѨɒkèOKÕ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=ºxnèè, „ѨѨOK« ÉϺO‰õÄ JO`«~å˚fÜ«∞ ÃÑ<·¶ å<£û ÃÑ@∞ì|_ç HÀã¨O ѨxKÕ¿ã ã¨Oã¨÷Å∞. „ѨѨOpHõ~°} ÉÏ@Ö’ #_»=_»O `«Ñ¨Êxã¨i Jx K≥ѨÙ`«∂ J=∞Å∞ [~°∞ѨÙ`«∞#fl ã¨~m° Hõ$`« q^è•<åÅ∞ „Ѩ[ÅÔH<Àfl ÉÏ^èŒefl, ÉèÏ~åefl `≥zÛÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. Wk 㨠fi `« O „`« áÈ~å@HÍÅOÖ’ L^Œ ƒ ù q Oz# ™ê=∂lHõ J=QÍǨÏ#‰õΩ „^ÀǨÏO KÕÜ«∞_»"Õ∞. „Ѩ[Å#∞ ÉÏ^èŒÅ‰õΩ QÆ∞iKÕ¿ã #∂`«# q^è• <åʼnõΩ „Ѩ[Å#∞Éèíqã¨∞Î#fl „Ѩ*Ï™êfi=∞º ǨωõΩ¯Å`À á⁄ã¨QÆ^Œ∞. „Ѩã¨∞Î`«O #∂`«# Pi÷Hõ q^è•<åÅ#∞ ã‘fiHiõ OK«_O» ^•fi~å |∂~°∞"˚ å =~°Oæ ™ê„=∂[º "å^•xH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOKÕ ^èÀ~°}˜h, „Ѩ[ʼnõΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# ^èÀ~°}˜x J=ÅOaã¨∞Î#flk. Wk 5

„Ѩ[ÅÃÑ· HÀ~°∞ì 'kèHͯ~°O—

''

Zxfl Ö’áêÅ∞<åfl „Ѩ[ÅKÕ Z#∞flHÀ|_Õ ã¨Oã¨÷ HÍ|\˜ì, „Ѩ[ʼnõΩ ["å|∞^•sQÍ =º=ǨÏiOKåeû# Ѩiã≤÷u LOk HÍ|\˜ì „Ѩ[ŠǨωõΩ¯efl ǨÏiOK«_»O áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ `ÕeÔH·# ѨxHÍ^Œ∞. HÍ|\˜ì áê~°¡"≥∞O@∞ H͉õΩO_® ~å*ϺxH˜ K≥Ok# W`«~° ~°OQÍÅÖ’ U^À XHõ\˜ D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕѨ\Ïìe ....HÍ~°ºx~åfiǨÏHõ =º=ã¨÷ QÆ`«OÖ’ „Ѩܫ∞uflOzOk HÍx ã¨Ñ¶¨ÅO HÍÖË^Œ∞.... WѨC_»∞ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ P HÍ~åºxfl Éèí∞*Ï# "Õã¨∞‰õΩ#fl@∞¡ HõxÊã¨∞Î#flk.

——

=Å㨠á êÅ#‰õ Ω =ºuˆ ~ Hõ O QÍ áÈ~å_ç # ~ÀAÖ’¡ # ∂, =Å™ê#O`« ~ ° O 㨠fi `« O „`« q^è•#Ѩ٠~ÀAÖ’¡#∂ J=ÅOaOz# "≥·YiH˜ ѨÓiÎ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# u~ÀQÆ=∞# "≥·Yi. D u~ÀQÆ=∞# "≥Y· iH˜ „Ѩ[ŠǨωõΩ¯efl ǨÏiOK«_O» `«Hõ∆}"≥∞ÿ# J=ã¨~°O. JO`«~å˚fÜ«∞ ÃѶ·<å<£û ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ „Ѩ[Å „ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ =ºuˆ~HõO. HÍ|\˜ì ÃÑ<·¶ å<£û ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨Ü∂≥ [ <åʼnõΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ q^è•<åʼnõΩ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ǨωõΩ¯Å H˘#™êyOѨ٠P@OHõOQÍ =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl xsfi~°ºO Kտ㠄ѨÜ∞« `åflÅ∞ QÆ`O« #∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞#flÑʨ \˜H,© #∂`«# J=ã¨~åÅs`åº =∞iO`« =Ú=∞‡~°O J=Ù`«∞<åfl~Ú. áê~°"¡ ∞≥ O@∞‰õΩ#fl JO`«~`æ° « Ѩiq∞`«∞Å∞ „Ѩ * Ï™êfi=∂ºxfl |ÅÇ‘ Ï #Ѩ i KÕ K« ~ ° º Å∞ KÕѨ@ì‰õΩO_® ^•xfl x~Àkè™êÎ~Ú. Zxfl Ö’áêÅ∞<åfl „Ѩ[ÅKÕ Z#∞flHÀ|_Õ ã¨Oã¨÷ HÍ|\˜,ì

„Ѩ[ʼnõΩ ["å|∞^•sQÍ =º=ǨÏiOKåeû# Ѩiã≤u÷ LOk HÍ|\˜ì „Ѩ[ŠǨωõΩ¯efl ǨÏiOK« _»O áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ `ÕeÔH·# ѨxHÍ^Œ∞. HÍ|\˜ì áê~°"¡ ∞≥ O@∞ H͉õΩO_® ~å*ϺxH˜ K≥Ok# W`«~° ~°OQÍÅÖ’ U^À XHõ\ ˜ D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕѨ\Ïìe. HÍ~°ºx~åfiÇϨ Hõ =º=ã¨÷ QÆ`O« Ö’ „ѨÜ∞« ufl OzOk. HÍx JO`«QÍ ã¨Ñ¶¨ÅO HÍÖË^Œ∞. 1975–77<å\˜ Z=∞~°˚hû ^•xH˜ XHõ L^• ǨÏ~°}. Z<£._ç.Z. „ѨÉèí∞`«fiO ~å*ϺOQÍ xfl ã¨g∞H˜∆OKåÅx „ѨuáêkOK«_»O =∞~˘Hõ L^• ǨÏ~°}. J^茺Hõ∆ `«~°Ç¨ áêÅ#, K«@ìã¨ÉèíʼnõΩ x~°ƒO^èHŒ ÍÅ x~°Ü ‚ ∞« O, „Ѩ`åº=∂flÜ∞« „ѨÉ∞íè `«fiO U~°Ê_Õ J=HÍâ◊O ÖË#ѨÙÊ_»∞ Jqâßfi㨠f~å‡#O „ѨuáêkOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ x~åHõ~}° , xs‚`« ã¨OYºÖ’ F@∞¡ ™êkèOK«x áêsìʼnõΩ QÆ∞iÎOѨ٠x~å Hõ~}° ..... WÖÏO\˜ „Ѩuáê^Œ#Å#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥KåÛ~°∞. "åi ã¨=~°}Åhfl „Ѩ[Å „Ѩ*Ï`«O„`« ǨωõΩ¯efl ÉèíQÆflO KÕÜ«∞_®xˆH ѨxH˘™êÎ~Ú. D „ѨÜ∞« `åflÅhfl qѶŨ =∞Ü«∂º~Ú. D "≥Ñ· Ö¨¶ ϺŠ`« ~ åfi`« „Ѩ [ Å#∞Éè í q 㨠∞ Î # fl „Ѩ * Ï`« O „`« "å`å=~°}Ïxfl ‰õΩkOKÕ K˘~°= fã¨∞HÀ=_»O <åºÜ«∞=º=ã¨÷ =O`«∞ÖÏ HõxÊã¨∞#Î flk. „Ѩ[ŠǨωõΩ¯efl ‰õΩkOKÕ f~°∞ÊÅ∞ Ѩ~°OѨ~°QÍ =ã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ‰õΩkOKÕ K˘~°= fã¨∞HÀ=_»O "≥#∞Hõ W`«~° ~å[ºÑ¨Ù qÉèÏQÍÅHõO>Ë <åºÜ«∞ qÉèÏQÆO L#fl`«"≥∞ÿ#^Œ<Õ ÉèÏ=# L#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∞Î#flk. „Ѩ*Ï`«O„`« ǨωõΩ¯Å‰õΩ „ѨfѶ¨∂`«"≥∞ÿ# J<ÕHõ f~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú. g\˜ "≥#∞‰õΩ#fl ™ê=∂lHõ ^Œ$HõÊ^äŒO XHõ ã¨QÆ@∞ L#fl`« =∞^茺`«~°QÆu =ºH˜ÖÎ ’ HõxÑ≤OKÕ |∂~°∞"˚ å, áêH˜H∆ õ ^Œ$HõÊ^ä•xH˜ aè#flOQÍ HõxÑ≤OK«^Œ∞. ~å[ºÑ¨Ù qÉèÏQÍÅÖ’ <åºÜ«∞ qÉèÏQÍx^Õ J`«∞º#fl`«™ê÷~Ú J<Õ

=∂i¯ ûã¨∞ì

„Ѩ[ÅÃÑ· HÀ~°∞ì 'kèHͯ~°O—

''

K≥_»∞ „Ѩ=~°Î##∞ ã¨Ç≤ÏOKåÅx Z=~°∂ J#~°∞. HÍx U^≥·`Õ XHõi ^Œ∞„+¨Ê=~°Î#QÍ ¿Ñ~˘¯#|_çO^À, Jk J=`«e "åi K«~°ºÅ=Å¡ „¿Ñˆ~Ñ≤`«O J~ÚLO_»=K«∞Û. JO^Œ ∞ =Å¡ ÉÏ^è Œ ∞ ºÖˇ = ~À x~° ‚ ~ ÚOK« _ » O JO`« `ÕeHõHÍ^Œ∞. WÖÏO\˜ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ Ü«∂[ =∂#ºO Ѩ@¡ Éèí~À™ê "≥·Yi fã¨∞HÀ=_»O HÍi‡‰õΩŠǨωõΩ¯ÅÃÑ· ^•_ç KÕÜ«∞_»O`À ã¨=∂#O J=Ù`«∞Ok.

——

Jaè„áêÜ«∞O ™êH∆Í`«∂Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì „Ñ¨^è•# <åºÜ«∞=¸iÎ ^•fi~å<Õ =ºHõ=Î ∞~ÚOk. <åºÜ«∞ =º=ã¨÷ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl `«# K˘~°=‰õΩ ™ê=∂lHõ =∞^ŒÌ`«∞ HÀ~°∞`«∂ |Ç≤Ï~°OQÆ q[˝Ñ¨ÙÎÅ∞ ‰õÄ_® „áê~°OaèOzOk. QÆ`« H˘kÌ ã¨O=`«û~åÅÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∂,ì W`«~° L#fl`« <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∂ "≥Å∞=iOz# f~°∞ÊÅ#∞ Ѩije¿ãÎ S^Œ∞ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# ^èÀ~° }∞Å∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ ^èÀ~°}˜: Ѩx"åi ǨωõΩ¯Å#∞ ‰õ Ω kOKÕ ^è À ~° } ˜ . `« q ∞à◊ < å_» ∞ „Ѩ É è í ∞ `« fi L^ÀºQÆ ∞ Š㨠" ≥ ∞ ‡ Ǩ Ï ‰õ Ω ¯#∞ u~° ã ¨ ¯ i㨠∂ Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∂Ê, |O^£Å‰õΩ =ºuˆ~ HõOQÍ ˆH~°à◊ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∂Ê, „Ѩ*Ï „Ѩ^Œ~°≈# Å#∞ x¿+kèã∂¨ Î HõÅHõ`åÎ ÃÇÏ· HÀ~°∞ì WzÛ# f~°∂Ê ([_ç˚QÍi HÍ~°∞ XHõ „Ѩ^Œ~°≈#=Å¡ PyáÈ ~ÚO^Œ@) nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}Å∞. W=hfl „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ f~°∞ÊÖˇ`· Õ HÍ=K«∞Û, HÍx „Ѩ`ºÕ Hõ`#« ∞ =Hͯ}˜OK«HõáÈ`Õ, XHõ ˆHã¨∞Ö’ WzÛ# f~°∞Ê =∞~˘Hõ Hˆ ã¨∞‰õΩ =∂~°^æ iŒ ≈ HÍ=K«∞Û. XHõ¯=∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl f~°∞ÊÅ∞ =∞ixfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ "≥Å∞=_Õ J=HÍâ◊O LOk. XHõ |O^£HÍx, XHõ ã¨"≥∞‡HÍx, XHõ „Ѩ^Œ~°≈# HÍx „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ J™œHõ~°ºO HõeyOKÕ =∂@ x["Õ∞. ã¨iQÍæ JO^Œ∞=Å¡<Õ Jq „âßq∞‰õΩÅ KÕuÖ’ Ѷ¨e`åxflKÕÛ PÜ«Ú ^è•Å∞. "åi PÜ«Ú^è•Å#∞ PÖ’K«<å~°ÇÏ≤ `«OQÍ "å_»~°∞. D q+¨Ü«∂xfl q㨇iOK«_»=∞O>Ë L#fl`«=~åæÅ ^Œ∞~°aè„áêÜ«∂ʼnõΩ Ö’#=_»"Õ∞. <åºÜ«∞=º=ã¨÷ q+¨Ü∞« OÖ’ W^Õ [~°∞QÆ∞`«∞#flk. W`«~°∞ʼnõΩ J™œHõ~°ºO HõeyOK«‰õÄ_»^Œ<Õ q+¨Ü«∂xˆH „áê^è•#ºO WKÕÛ@¡~Ú`Õ JÖÏO\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_® K«∂_»=∞x „ѨÉ∞íè `åfixfl P^Õ t OK« _ » O 㨠| |∞QÍ LO@∞O^Õ " ≥ ∂ !

WO`«=~°‰Ωõ JÖÏO\˜ P^ÕâßÅ∞ U f~°∞ÊÖ’#∂ HõxÑ≤OK«ÖË^Œ∞. ã¨"≥∞‡ ǨωõΩ¯ „ѨѨOK«"åº Ñ≤`«OQÍ „âßq∞‰õΩÅ∞ áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl Ǩ Ï ‰õ Ω ¯. |O^£ Å ∞ Éè Ï ~° ` « ™êfi`« O „`« º áÈ~å@OÖ’ ÉèÏQÆO. WѨÙÊ_˘Hõ¯™êiQÍ "å\˜x J„Hõ=∞O JO>Ë ã¨iáÈ~ÚO^•? „Ѩ*Ï „Ѩ^~Œ ≈° #Å∞ U „Ѩ*Ï™êfi=∞º ^Õâ◊OÖ’<≥·<å JÉèíºO `«~°Hõ~°O HÍ^Œ∞. „ѨѨOK«OÖ’ JxflKÀ\Ï¡ „Ѩ^Œ~°≈#Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. W\©=Å J„QÆ ~ å*ϺŠ„Ѩ ^ è • # #QÆ ~ åÖ’¡ =∞Ǩ  „Ѩ^~Œ ≈° #Å∞ [iQÍ~Ú. `«=∞ `«=∞ „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ W~åH±ÃÑ· [iÑ≤# ^Œ∞~å„Hõ=∞}#∞ x~°ã≤ã¨∂Î „Ѩ[Å∞ P „Ѩ^Œ~°≈#ÅÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. =∞# ^Õâ◊OÖ’ =∂„`«O ã¨"≥∞‡ ǨωõΩ¯, |O^£ ǨωõΩ¯, „Ѩ^Œ~°≈# ǨωõΩ¯ XHõ¯ HõÅOáÈ@∞`À QÆ∞OA HÀ|_®¤~Ú. W^Õ `«~°QÆuÖ’ H˘KÕÛ =∞iH˘xfl f~°∞Êefl K«∂^•ÌO. ɡ<≥fl\ò–HÀÖò=∞<£ J<Õ ã¨Oã¨÷‰õΩ K≥Ok# W^ŒÌ~°∞ HÍi‡‰õΩefl ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å`À áÈ\Ï¡_®~°<Õ HÍ~°}O`À ã¨Oã¨÷ `˘ÅyOzOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì "åi `˘ÅyOѨÙ#∞

ã¨=∞i÷OK«_»"Õ∞ QÍHõ "åi „QÍ_»∞º\©x ‰õÄ_® ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx f~°∞ÊxzÛOk. =∞^茺„Ѩ^Õâò ZÖˇ„H˜ãì \≤ © É’~°∞¤ L^Àºy XHõ~∞° ÃÑ· JkèHÍi`À HõÅÇ≤ÏOKå_»x _çã≤‡ãπ KÕã≤# x~°‚Ü«∂xfl ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì |ÅѨ~∞° ã¨∂Î ''XHõ ã¨Oã¨÷ ã¨=∞~°O÷ QÍ Ñ¨xK≥Ü«∂ºÅO>Ë „Hõ=∞tHõ∆} LO_ç f~åÅx——, ''ѨxKÕ¿ã KÀ@ Ü«∂[=∂#ºO Ѩ@¡ q^èÜ Õ ∞« OQÍ LO_»@O ÉÏxã¨`«fiO`À ã¨=∂#O HÍ^Œ——x K≥Ñ≤ÊOk. =∞~˘Hõ ˆHã¨∞Ö’ ÉèÏ~°`ü á¶È~ü˚ ã¨Oã¨÷ x„^Œ‰õΩ Ѩ_»¤ L^Àºyx `˘ÅyOK«_®xfl ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì ã¨=∞i÷ã¨∂ΠѨx ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x„^ŒÖ’H˜ *Ï~°_O» f„="≥∞#ÿ ^Œ∞+¨ì „Ѩ=~°#Î QÍ ¿Ñ~˘¯#flk. ÃÑ· JkèHÍix ^Œ∞~åƒù+¨ÖÏ_®_»x =∞Ç‘ÏO„^Œ   =∞Ç‘ÏO„^Œ HõOÃÑh XHõ L^Àºyx `˘ÅyOzOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì HõOÃÑh x~°‚Ü«∂xfl |ÅѨ~°∞ã¨∂Î ÃÑ· JkèHÍix ^Œ∞~åƒù+Ö¨ Ï_»_O» L^Àºy `˘ÅyO ѨىõΩ `«y# HÍ~°}=∞#flk. K≥_»∞ „Ѩ=~°Î##∞ ã¨Ç≤ÏOKåÅx Z=~°∂ J#~°∞. HÍx U^≥·`Õ XHõi ^Œ∞„+¨Ê =~°Î#QÍ ¿Ñ~˘¯#|_çO^À, Jk J=`«e "åi K«~°ºÅ=Å¡ „¿Ñˆ~Ñ≤`«O J~Ú LO_»=K«∞Û. JO^Œ∞=Å¡ ÉÏ^èŒ∞ºÖˇ=~À x~°‚~ÚOK«_»O JO`« `ÕeHõHÍ^Œ∞. WÖÏO\˜ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ Ü«∂[ =∂#ºO Ѩ@¡ Éè~í À™ê "≥Y· i fã¨∞HÀ=_»O HÍi‡ ‰õΩŠǨωõΩ¯ÅÃÑ· ^•_ç KÕÜ«∞_»O`À ã¨=∂#O J=Ù`«∞Ok. Ô~O_À^èÀ~°}˜: L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ J#∞ ‰õÄÅ"≥∞#ÿ „ѨÉ∞íè `«fi q^è•<åÅ#∞ u~°QHÆ ˘@ì_O» . „ѨÉèí∞`«fi x^èŒ∞Å∞ fã¨∞HÀx q^•ºã¨Oã¨÷ÅÖ’ „Ѩ"âÕ ßxH˜ i[ˆ~fi+#¨ ∞¡ áê\˜OKåeû# ѨxÖË^xŒ W\©=Å =zÛ# f~°∞Ê XHõ =∞Oz L^•Ç¨Ï~°}. D f~°∞Ê „ѨÉèí∞`«fi K˘~°=‰õΩ Ѩiq∞`«∞Å∞ qkèã¨∞Î#flk. W^≥ÖÏ LO^ŒO>Ë „ÃÑ·"Õ@∞~°OQÆO Ö’x L^ÀºQÆ∞Å#∞Oz „ѨÉèí∞`«fiO P^•Ü«∞Ѩ٠Ѩ#∞fl =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ#fl@∞¡ LOk. „ѨÉ∞íè `åfixH˜ Hˆ =ÅO `å#∞ ã¨fiO`«OQÍ x~°fiÇÏ≤ O KÕ ã¨Oã¨÷ÅÃÑ·<Õ QÍHõ, "≥Ú`«ÎO ã¨=∂[Og∞^Œ J^Œ∞ѨÙ, JkèHÍ~°O LO\ÏÜ«∞<Õk JO^Œ~°∂ JOwHõiOKÕ q+¨Ü«∞O. D J=QÍǨÏ##∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì u~°ã¨¯iOzOk. D ^èÀ~°}˜ =Å¡ „Ѩ=∂^ŒHõ~° Ѩi}Ï=∂ÖË~°Ê_»`å~Ú. =¸_»=k: Ѩ~åº=~°}Ïxfl HÍáê_®Å<Õ ¿Ñ~°∞`À „Ѩ[Å Éè∞í H˜ÃÎ Ñ<· å, x"å㨠ǨωõΩ¯ÅÃÑ<· å ^≥|ƒH˘@ì_»O. HÍÅ∞ëêºxfl `«yæOK«_»OHÀã¨O _è ç b ¡ Ö ’x á¶ ê ºHõ ì s Å#∞ =¸ã≤ "Õ Ü « ∂ Åx P^ÕtOK«_O» nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}. D P^ÕâO◊ `À 6

=∂i¯ ûã¨∞ì "ÕÖÏk=∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ Éèí∞H˜Îx HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. áœ~° ™œHõ~åºÅÃÑ· J`«ºkèHõ XuÎ_∞» Å#∞ x~ÀkèO KåÅ<Õ ™ê‰õΩ`À =∞Ǩ #QÆ~åÖ’¡ ¿Ñ^Œ „Ѩ[Å x"å㨠ǨωõΩ¯Å#∞ u~°ã¯¨ iOKÕ ^èÀ~°}∞Å#∞ HÀ~°∞ì ã¨=∞i÷ã¨∞Î#flk. áœ~° ™œHõ~åºÅÃÑ· XuÎ_»∞Å∞ ÃÑ~°Q‰Æ Ωõ O_® K«∂_®e. HÍÅ∞+¨ºHÍ~°Hõ Ѩi„â◊=∞ Å#∞ =¸¿ãÜ«∂e. x["Õ∞. HÍx D ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°OÖ’ ÉÏkè`∞« ÅH˘Hõ^•i K«∂Ñ≤OKåeû# ÉÏ^茺`« Wq∞_ç LOk. K«~°ÛÅ∞, ™ê=∂lHõ UHÍaè„áêÜ«∞O ^•fi~å Ѩiëê¯~åÅ#∞ ™êkèO Kåe. HÍx HÀ~°∞ì P^ÕâßÅ ^•fi~å Ѩi+¨¯iO KåÅx „Ѩܫ∞uflOK«_»O "≥Ú^Œ\ ˜ ^èÀ~°}˜ J=Ù`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞, Jk „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ ^èÀ~°}˜, L#fl`«=~åæÅ ^Œ∞~°aè„áêÜ«∂ʼnõΩ „ѨuaO|O J=Ù`«∞Ok. <åÅæ=k: J„Hõ=∞ =Åã¨Å#∞ x~ÀkèOKÕ ¿Ñ~°∞`À „Ѩ[Å r=<åxfl ^≥|ƒf¿ã ^èÀ~°}˜. S.ZO._ç.\˜. K«\Ïìxfl ~°^∞Œ Ì KÕã#≤ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì x~°Ü ‚ ∞« O nxx =ºHõÑÎ ~¨ ∞° ã¨∞#Î flk. J„Hõ=∞ =Åã¨Å JOâßxfl q∞`«"å^Œ∞Å∞ ÖË=<≥`«∞Î`«∞O\Ï~°∞. Jaè=$kúK≥Ok# ^ÕâßÖ’¡ =Åã¨Å x~À^èŒO ¿Ñ~°∞`À ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ "ÕkOè ѨÙʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞#fl "å~°ÅÎ ∞ K«∂ã≤#ѨÙÊ_»∞ =∞#‰õΩ HÀѨO =ã¨∞OÎ k. (Ju xHõ$+¨ì"≥∞ÿ# L^•Ç¨Ï~°} „a@<£Ö’ x~°fi Ç≤ÏOz# Hõ#º`«fi ѨsHõÅ∆ ∞) HÍx J"Õ ^èÀ~°}∞Å∞ QÆÅ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ |OQÍ¡^jÕ =Åã¨^•~°∞Å<Õ ¿Ñ~°∞`À ¿Ñ^Œ "≥∞ÿ<åi\©Å#∞ "ÕkèOK«_»O Ѩ@¡ =∞#O ÃÑ^ŒÌQÍ JÉèíºO`«~°O K≥ѨÊ=Ú. <åºÜ«∞=º=ã¨÷ D â◊‰õΩÎÅ „ѨÉèÏ=OÖ’ Ѩ_çáÈ~Ú q∞`«"å^Œ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ L#fl`«=~åæÅ ^èÀ~°}∞Å#∞ „ѨuaOaã¨∞#Î flk. S^Œ= ^èÀ~°}˜: #Ü«∂ ã¨~°mHõ~°} q^è•<åʼnõΩ =∞^Œ`Ì ∞« xKÕÛ ^èÀ~°}.˜ J<ÕHõ f~°∞ÊÖ’¡ D ^èÀ~°}˜ =ºHõÎ=∞~ÚOk. „Ѩ`ÕºH˜Oz ÉÏÖ’¯ „ÃÑ"· \Õ H© ~õ } ° , Xi™êû ÉÏÔH· û\ò Hˆ ã¨∞, ~å[™ê÷<£ QÆ#∞Å ã¨=∞㨺ÅÖ’ D ^èÀ~°}˜ ɡ·@Ѩ_çOk. Éè’áêÖò Qͺãπ „Ѩ=∂^ŒO ˆHã¨∞‰õΩ ã¨O|OkèOz Ü«¸xÜ«∞<£ HÍÔ~·ƒ_£ HõOÃÑh Ѩ@¡ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ™ê#∞Éèí∂u "≥·Yi #=ÅOaOK«_»OÖÏO\˜ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ #Ü«∂ ã¨~m° Hõ~}° "å`å=~° } ÏxH˜ J#∞‰õ Ä ÅOQÍ LO^Œ < Õ Jaè„áêÜ«∂xfl |ÅѨ~°∞™êÎ~Ú. D ^èÀ~°}∞Å∞, L^•Ç¨Ï~°}Å#∞ ¿Ñ~˘¯O @∂áÈ`Õ JO`«O HõxÊOKÕ@∞¡ ÖË^Œ∞. WOHÍ P ã¨g∞HõÖ∆ ’ ™êOѶ∞≤ HõOQÍ u~ÀQÆ=∞# ^Œ$HõÊ^ä•xfl „Ѩ^iŒ ≈OKÕ f~°∞ÊÅ#∞ „Ѩ™êÎqOK«Ö^Ë ∞Œ (L^•Ç¨Ï 7

„Ѩ[ÅÃÑ· HÀ~°∞ì 'kèHͯ~°O—

''

#Ü«∂ ã¨~°mHõ~°} q^è•<åʼnõΩ =∞^ŒÌ`«∞xKÕÛ ^èÀ~°}˜ J<ÕHõ f~°∞ÊÖ’¡ =ºHõÎ=∞~ÚOk. „Ѩ`ÕºH˜Oz ÉÏÖ’¯ „ÃÑ·"Õ\©Hõ~°}, Xi™êû ÉÏÔH·û\ò ˆHã¨∞, ~å[™ê÷<£ QÆ#∞Å ã¨=∞㨺ÅÖ’ D ^èÀ~°}˜ ɡ·@Ѩ_çOk. Éè’áêÖò Qͺãπ „Ѩ=∂^ŒO ˆHã¨∞‰õΩ ã¨O|OkèOz Ü«¸xÜ«∞<£ HÍÔ~·ƒ_£ HõOÃÑh Ѩ@¡ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ™ê#∞Éèí∂u "≥·Yi #=ÅOaOK«_»OÖÏO\˜ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ #Ü«∂ ã¨~°mHõ~°} "å`å=~°}ÏxH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ LO^Œ<Õ Jaè„áê Ü«∂xfl |ÅѨ~°∞™êÎ~Ú.

——

~°}ʼnõΩ W\©=Å _èbç ¡ ÃÇÏ· HÀ~°∞ì 15 Uà◊¡ ÉÏeHõ q"åǨxfl P"≥∂kOz# f~°∞Ê) WHõ¯_» <Õ#∞ Ñ‘_ç`« =~åæŠǨωõΩ¯Å#∞ ^≥|ƒfã≤# ã¨O^Œ~åƒ ùÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ „Ѩ™êÎqOKå#∞. D ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ =∞#O =¸_»∞ JOâß Å#∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ QÆ=∞xOKåe. XHõ\ :˜ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ W\©=ÅHÍÅOÖ’ WzÛ# f~°∞ÊÅÖ’ „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ ^èÀ~°}˜ L#flÑʨ \˜H© Ѩiã≤u÷ #∂\˜H˜ #∂~°∞âß`«O JÖψQ LO^Œ # _» O ã¨ Ô ~ · O k HÍ^Œ ∞ . L^•Ç¨ Ï ~°}‰õΩ–¿Ñ^ŒÅ‰õΩ PǨ~°^è•<åºÅ ѨOÑ≤}© H˘~°‰õΩ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# P^Õâ◊O. <åºÜ«∞ =¸~°∞ÎÅ ^Œ$HõÊ^ä•ÅÖ’x "≥·~°∞^茺O =Å¡ "≥~· ∞° ^躌 O QÆÅ x~°Ü ‚ ∂« Å∞ =™êÎÜ∞« <Õk JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞. U"≥∞ÿ<å, <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ¿Ñ^ŒÅѨ@¡ P`«$`« „Ѩ^iŒ ≈OK«_O» J~°∞^Œ∞QÍ [~°∞QÆ∞`«∞#flk HÍx `«~°K«∞QÍ [~°QÆ_»O ÖË^Œ∞. Ô~O_»=k: „Ѩã¨∞Î`« |∂~°∞˚"å q^è• <åÅ`À ã¨Ç¨ÏQÆ=∞#O KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, =º‰õΩÎÅ „áê^äqŒ ∞Hõ ǨωõΩ¯Å q+¨Ü∞« OÖ’ HÀ~°∞Åì ∞ Z‰õΩ¯=

™ê#∞Éèí∂ux „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ D "≥Y· i „áê^äqŒ ∞Hõ |∂~°∞"˚ å ^Œ$HõÊ^ä•xH˜ q~°∞^ŒOú HÍ^Œ∞. „Ѩ*Ï ÉÏǨïà◊ºÑ¨Ù L=∞‡_ç ǨωõΩ¯Å ǨÏ~°}‰õΩ, =∂#=ÙÅ =ºH˜QÎ `Æ « ǨωõΩ¯Å Ѩi~°H}∆õ HÀã¨O „â◊^Œú =Ç≤ÏOK«_®xH˜ =∞^茺 "≥·~°∞^茺O ÖË^Œ∞. =ºH˜ÎQÆ`« ǨωõΩ¯Å Ѩi~°Hõ∆} q+¨ Ü«∞OÖ’ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ K«∂¿Ñ „â◊^#úŒ ∞ QÆ=∞xOKÕ "åiH˜, „Ѩ*Ï ÉÏǨïà◊ºÑ¨Ù L=∞‡_ç ǨωõΩ¯Å#∞ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ǨÏiOKÕ Ñ¨iã≤u÷ J~°O÷ H͉õΩO_® áÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O LOk. =¸_» = JOâ◊ O : <åºÜ« ∞ =º=㨠÷ WѨÙÊ_»=ÅO aã¨∞Î#fl "≥·YiH˜ Z@∞=O\˜ ^Œ∞~°∞^ÕâÌ ßºÅ∞ PáêkOK«‰Äõ _»^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë JO^ŒiÖÏQÍ<Õ, <åºÜ«∞~°OQÆO ‰õÄ_® ã¨~m° Hõ$`« q^è•<åÅ#∞ „ѨKå~°O KÕ¿ã g∞_çÜ«∂ „ѨÉèÏ "åxH˜, ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å U*ˇO@¡ „ѨÉèÏ"åxH˜ QÆ∞~°=Ù`«∞#flk. J~Ú`Õ <åºÜ«∞ qÉèÏQÆO ~å[ºO Ö’x W`« ~ ° qÉè Ï QÍÅÃÑ· Pkè H õ º O K≥ÖÏ~ÚOK«_»O H˘O`«HÍÅOQÍ ™êQÆ∞`«∞#fl „Ѩ„H˜Ü«∞. W^˘Hõ „Ѩ=∂^ŒHõ~°, „Ѩ*Ï`«O„`« =ºuˆ~Hõ „Ѩ„H˜Ü«∞. ZO^Œ∞HõO>Ë <åºÜ«∞=º=ã¨÷ âßã¨# =º=ã¨÷ÖÏQÍ „Ѩ[ÅKÕ Z#∞flHÀ|_çOk HÍ^Œ ∞ . JO^Œ ∞ =Å¡ <åºÜ« ∂ xfl, K« \ Ïì x fl qâı¡+≤OK«_®xfl q∞Oz âßã¨#ã¨ÉèíÃÑ· PkèHͺxfl ™êkè O K« _ » = ∞O>Ë „Ѩ * Ï™êfi=∂ºxfl |ÅÇ‘Ï#Ѩ~°Û_»"Õ∞. x["Õ∞. âßã¨#ã¨ÉèíÅ∞ Jqhu=∞Ü« ∞ "≥ ∞ ÿ á ÈÜ« ∂ ~Ú. JO`Õ H Í^Œ ∞ . <Õ~°ã¨∞ÎÅ`À xO_çáÈ`«∞<åfl~Ú. JO`«=∂„`å# <åºÜ«∞=º=ã¨÷ K˘~°"Õ nxH˜ Ѩiëê¯~°O, <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ~å[H©Ü∞« <≥u· Hõ`‰« Ωõ ~°H‰∆õ Ωõ ~åÅ∞ J#∞‰õΩO>Ë XHõ q^èŒ"≥∞ÿ# xÜ«∞O`«$`åfixfl P"≥ ∂ kOz#>Ë ¡ J=Ù`« ∞ Ok. K« @ ì ã ¨ É è í Å JkèHÍ~°OÃÑ· <åºÜ«∞=º=ã¨÷ PkèHºõ O „Ѩ^iŒ ≈Oz#

=∂i¯ ûã¨∞ì

„Ѩ[ÅÃÑ· HÀ~°∞ì 'kèHͯ~°O—

''

|∂~°∞˚"å=~åæÅ J=ã¨~åÅHÀã¨O, „Ѩ[Å „Ѩ*Ï`«O„`« ǨωõΩ¯efl ǨÏiOKÕO^Œ∞‰õΩ, D Jaè„áêÜ«∂xfl |∂~°∞˚"å g∞_çÜ«∂ „ѨKå~°O KÕ™ÈÎOk. W^Õ Jaè„áêÜ«∂xfl <åºÜ«∞ =º=ã¨÷ ã‘fiHiõ ™ÈÎOk. Ñ„ 㨠∞¨ `Î « |∂~°∞"˚ å Ñ„ f¨ Ѷ∂¨ `« qѨ"¡ åxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ =º=ǨÏi¿ãÎ, Jk „Ѩ[Å P„QÆǨxH˜ Z^Œ∞~°∞ xÖ’Û"åeû =ã¨∞ÎO^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl QÆ∞iÎOKåe.

——

ã¨=∞㨺#∞ „ѨtflOK«_O» „Ѩã∞¨ `Î « Ö’H±ãɨ íè ã‘ÊHõ~ü HÍ„"Õ∞_£ ™È"£∞<å^ä£ Kè«@s˚Å =Å¡ [iyOk. q+¨Ü«∞O KåÖÏ ^Œ∂~°O "≥o§Ok. ™êH∆Í`«∂Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì „Ñ¨^è•# <åºÜ«∞=¸iÎ ~å[ºOÖ’x W`«~° JOQÍÅ∞ Ѩiq∞`«∞Å∞ q∞OK«‰õΩO_® K«∂¿ã Ѩx <åºÜ«∞=º=ã¨÷^Œx „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. W`«~° JOQÍÅ∞ Ѩikè ^•@ ‰õ Ω O_® <åºÜ« ∞ =º=㨠÷ K« ∂ ¿ã=∂>ˇ ÿ ` Õ , <åºÜ«∞=º=ã¨÷ Ѩikè ^•@‰õΩO_® Z=~°∞ K«∂_®e? D „Ѩâfl◊ ‰Ωõ [ã≤ãì π ÅǨϟ\© ã¨=∂^è• #O K≥áêÊe. <åºÜ«∞™ê÷<åeKÕÛ f~°∞ÊʼnõΩ P"≥∂ ^ŒO ÅaèOK«_®xH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜? K≥ÖÏ =∞}©Ö’ L#fl <åºÜ«∞, K«\ÏìÅ#∞ <åºÜ«∞ =º=ã¨÷ q=iOK«QÅÆ ^Œ<Õ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞ nxH˜ HÍ~°}O. P^èŒ∞xHõ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ã¨=∂[O HÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ#∞ P"≥∂kOK«_®xH˜ HÍ~°}O <åº Ü«∂xfl, K«\Ïìxfl qâı+¡ O≤ K«_O» Ö’ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ áê„`«#∞ Q“~°qOK«_»"Õ∞ HÍx, *Ïu <≥·uHõ`«‰õΩ ~°Hõ∆‰õΩ~åeQÍ <åºÜ«∞=º=ã¨÷#∞ QÆ∞iÎOK«_»O HÍ^Œ∞. „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÖ’ <≥·uHõ`«#∞ J=∞Å∞ [i¿Ñ Ѩ x „Ѩ [ Å^Õ H Íx, Z=i`À#∂ Z#∞flHÀ|_»x, Z=iH© ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊ# =ã¨~O° ÖËx H˘O^Œik HÍ^Œ∞. D J=QÍǨÏ##∞ u~° ã ¨ ¯ iOK« _ » = ∞O>Ë XHõ =∞`« ~ å*Ϻxfl P"≥∂kOz#>Ë¡. W~å<£Ö’ =∞`«O ¿Ñ~°∞`À ã¨∞„Ñ‘O <åÜ«∞‰õΩ_»∞ JO`å <Õ<Õ K«∂™êÎ#O\Ï_»∞. JÖψQ P~ü.Zãπ.Zãπ. K≥¿ÑÊ Ç≤ÏO^Œ∂ ~åRO ‰õÄ_®. "åi Ç≤ÏO^Œ∂ ~åROÖ’ QÆ∞~°∞ã¨Éèí J<Õ ¿Ñ~°∞`À ã¨O`«∞Å∞, ™ê^èŒ∞=ÙÅ∞, „Ѩ[ʼnõΩ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊeû# ѨxÖËx "åà◊O¡ `å „Ñ¨*Ï rq`åxfl xˆ~tÌ ã¨∂Î LO\Ï~°∞. „Ѩ[ÖË ã¨fiÜ«∞O xˆ~‚`«Å<Õ ÉèÏ"åxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ H˘O`«=∞Ok JO`å x~°‚~Ú™êÎ~°<Õ ÉèÏ=O [ã≤ìãπ ÅǨϟ\©

=∂@Ö’¡ =ºHõÎ=∞~ÚOk. [ã≤ìãπ ÅǨϟ\© XHõ Jaè„áêÜ«∂xfl „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. JO^Œ∞Ö’ ^Œ∞~°∞^ÕÌâßÅ∞O_»HõáÈ=K«∞Û. HÍx P ÉèÏ=OÖ’ =∞# „Ѩ*Ï`«O„`« ~å*ϺOQÍxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨xKÕ¿ã c*ÏÅ∞<åfl~Ú. ~å[ºOÖ’ <åºÜ«∞=º=ã¨^÷ Õ ÃÑK· ~Õ Ú Jx „ѨH\õ O˜ K«_O» `À PQƉΩõ O_®, ~å[H©Ü∞« áêsìÅ#∞ Hõ\ìQÆ\ ˜ì u@ì_»O ^•fi~å, =∞#^Õâ◊ ~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ Ѩ@¡ u~°™ê¯~åxfl „Ѩ^Œi≈OK«_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. D u~°™ê¯~°O =∞#O L#fl`« =~åæÖ’¡ K«∂ã¨∂Î LO\Ï=Ú. D~ÀA ˜ L#fl`=« ~åæÖ’¡ ~å[H©Ü∞« „Ѩ„H˜Ü«∞Ѩ@¡ XHõ x~°ã¨# ^èÀ~°}=ºHõÎ=∞=Ù `«∞#flk. D ^èÀ~°}˜ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ „Ѩ=∂ ^ŒHõ~°O. D ^èÀ~°}˜ ™ê=∂#º „Ѩ[Ö’¡ ÖË^Œ∞. HÍx W^Õ x~°ã¨# ^èÀ~°}˜x <åºÜ«∞ qÉèÏQÆO =ºH©HÎ iõ ã¨∞#Î flk. nxH˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O – ™ê=∂#º „Ѩ[Å`À áÈeÛ`Õ L#fl`«=~åæÖ’¡ F@∞¡ "Õ¿ã "åi㨠O Yº KåÖÏ ã¨ fi ÅÊO. ^Œ H ˜ ∆ } _è ç b ¡ xÜ≥∂[Hõ=~°æO xO_® ^èŒx‰õΩO\Ï~°∞. P xÜ≥∂[Hõ=~°æO ^Õâ◊O "≥Ú`«ÎO g∞^Œ J`«ºO`« `«‰õΩ¯= áÈeOQÆ∞ [iˆQ "å\˜Ö’ XHõ\ ˜. L^•Ç¨ Ï ~° } ‰õ Ω Éè Ï .[.áê   t=¿ã# ÉÁOÉÏ~ÚÖ’ KÕã≤# ^èŒ~åflÃÑ· ÉÁOÉÏ~Ú ÃÇ· Ï HÀ~° ∞ ì [i=∂<å qkè O K« Q Í, "å~° ∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì‰õΩ "≥o`Õ, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì |O^Œ∞Å ¿Ñ~°∞`À ã¨=∂[O`À ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ W+¨ìO =zÛ#@∞¡ P_»∞‰õΩO@∞<åflÜ«∞x f„=OQÍ q=∞i≈OzOk. WHõ¯_» QÆ=∞xOKåeûO^Õq∞\˜? 㨠∞ „Ñ‘ O HÀ~° ∞ ì |O^£ ŠѨ @ ¡ "≥ · = ÚYºO „Ѩ^Œi≈OzOk. JO`ÕHÍ^Œ∞, ÉèÏ.[.áê., t=¿ã#Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz# |O^Œ∞#∞ q=∞i≈O zOk, JO`ÕHÍ^Œ∞, =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O WHõ¯_»∞Ok. Jxfl ~å[H©Ü«∞áêsìÅ#∞ Hõ@ìQÆ\ ˜ì

q=∞i≈OzOk. D q^èŒOQÍ L#fl`« =~åæÖ’¡ L#fl ^èÀ~°}˜ WHõ¯_» =ºHõÎ"≥∞ÿOk. =∞#^˘Hõ qz„`« Ѩiã≤÷u. „Ѩ[ÅKÕ Z#∞flHÀ|_»¤ K«@ìã¨Éèí#∞ QÆ∞iOz <åºÜ«∞=º=ã¨÷ J==∂#Hõ~°OQÍ "åºMϺxOz<å P ÉèÏ+¨#∞, "åºYºÅ#∞ x~°ã≤¿ãÎ HÀ~°∞ì kèHͯ~° <Õ~åxfl Z^Œ∞~À¯"åe. "åã¨"Î åxH˜ <åºÜ«∂xfl q=iOz JO^Œ~°∂ |^Œ∞ÌÅÜÕ∞ºÖÏ KÕ¿ã Ü«∞O„`åOQÆO XHõ@∞O_®e. HÀ~°∞#ì ∞ kèH¯õ iOK«_O» <Õ~O° J<Õ =∂@H˘Hõ J~°O÷ LOk. HÀ~°∞ì f~°∞Ê#∞ JO^Œ~∂° Q“~°qOKåÅx, HÍ|\˜ì <åºÜ«∂xfl q=iOKÕ ™ê÷ # OÖ’ HÀ~° ∞ ì LOk QÆ # ∞Hõ Z=~° ∂ ZkiOK«‰Äõ _»^∞Œ . HÍx, HÀ~°∞ì ~å[ºOÖ’x W`«~° JOQÍÅ#∞ J==∂xOKÕ Ñ¨ i ã≤ ÷ ` « ∞ Å#∞ „ѨtflOK«_®xfl ‰õÄ_® HÀ~°∞ì kèHͯ~°OQÍ ¿Ñ~˘¯#_»O xÜ«∞O`«$`«fiO HÍHõ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. ã¨iQÍæ HÀ~°∞ì W^Õ KÕ™ÈÎOk. D Hõ}∆ OÖ’ HÍ„"Õ∞_£ a=∞<£ É ’ãπ HÀ~° ∞ ì k è H ͯ~° <Õ ~ åxfl Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl_»∞. HÍ~°}O–„Ѩ^Œ~°≈#Å QÆ∞iOz HõÅHõ`åÎ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_ç˚ f~°∞ÊÃÑ· `«# Jaè „ áêÜ« ∂ xfl "≥ Å ¡ _ ç O K« _ » " Õ ∞ . @∂H© Q Í K≥áêÊÅO>Ë HÀ~°∞ì kèHͯ~° <Õ~å~ÀѨ}Å∞, „Ѩ[Å HÍ~åºK«~°}‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ |∂~°∞˚"å=~°æO KÕuÖ’ PÜ«Ú^èŒOQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞<åfl~Ú. WѨÊ\˜=~°‰õΩ K≥Ñ≤Ê#^•x L^ÕÌâ◊ºO =∞# ~å[H©Ü«∞ rq`«O, ~å[H©Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å∞ ã¨fiK«ÛùOQÍ L<åflÜ«∞x HÍ^Œ∞. `«kfi~°∞^ŒúOQÍ, =∞#O^ŒiH© `≥eã≤#@∞¡, "å\˜xO_® ‰õΩà◊√¡ LOk. J~Ú`Õ P ‰õΩà◊√¡#∞ Hõ_»QÆ_»O „Ѩ[Å KÕuÖ’x Ѩx. ^•xÔHO`«HÍÅ"≥∞ÿ<å Ѩ@ìh. ZO`« Hõ+¨ì"≥∞ÿ<å HÍh. D ‰õΩà◊√¡#∞ H˘O^Œ~°∞ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ∞ `˘ÅyOz JO`å â◊√„ÉèíO KÕ ™ êÎ ~ ° x #=∞‡_» O xÜ« ∞ O`« $ `åfixfl PǨfixOK«_»"Õ∞. |∂~°∞˚"å=~åæÅ J=ã¨~åÅHÀã¨O, „Ѩ[Å „Ѩ*Ï`«O„`« ǨωõΩ¯efl ǨÏiOKÕO^Œ∞‰õΩ, D Jaè„áêÜ«∂xfl |∂~°∞"˚ å g∞_çÜ∂« „ѨKå~°O KÕ™ÈÎOk. W^Õ Jaè„áêÜ«∂xfl <åºÜ«∞=º=ã¨÷ ã‘fiHõi™ÈÎOk. „Ѩã¨∞Î`« |∂~°∞˚"å „Ñ¨fѶ¨∂`« qѨ ¡ " åxH˜ J#∞QÆ ∞ }OQÍ <åºÜ« ∞ =º=㨠÷ =º=ǨÏi¿ãÎ, Jk „Ѩ[Å P„QÆǨxH˜ Z^Œ∞~°∞ xÖ’Û"åeû =ã¨∞ÎO^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl QÆ∞iÎOKåe. (J#∞"å^ŒO : q[Ü«∞‰õΩ=∂~ü ѨÙ`∞« OÉÏHõ) 12345 12345 12345 12345 12345

8

=∂i¯ "Õ∞ _Õ ûãÃã¨∞ìÊ+¨Öò

ÉèÏ~°`« q^ÕâßOQÆ q^è•#O

„ѨѨOpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ ѨxQÆO@Å∞ ÔH. g~°Ü«∞º Zxq∞k QÆO@ŠѨxk#O J<Õk ÃÑ@∞ì|_ç^•s =~åæxH©, HÍi‡Hõ=~åæxH© â◊`åÉÏÌÅ `«~|° _ç ™êy# áÈ~å@O Ö’ HÍi‡‰õΩÅ∞ ™êkèOK«∞‰õΩ#fl q[Ü«∞O. P^è∞Œ xHõ ÃÑ@∞ì|_ç– Ñ¨QÆÅ∞,~å„u, „ã‘ÎÅ∞, Ñ≤Å¡Å∞, ѨÙ~°∞+¨µÅ∞, =Ü«∞ã¨∞, "å`å =~°}O J#fl `Õ_®Å∞ ÖˉΩõ O_® Ѩxk<åxfl ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ áÈ`ÀOk. D Ñ‘_»#‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ HÍi‡‰õΩÅ QÆàÏÅhfl UHõ"≥∞ÿ# ã¨O^Œ~°ƒù"Õ∞ "Õ∞_Õ.

Zxq∞k QÆO@ŠѨxk#O HÀã¨O „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# L^Œº=∂xH˜ D ã¨O=`«û~°O`À 120 ã¨O=`«û~åÅ∞ xO_®~Ú. 1886Ö’ `˘e™êi Ѩ x QÆ O @Å∞ `« y æ O KåÅO@∂ ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ J"≥∞iHÍÖ’x zHÍQÀ #QÆ~° g^èŒ∞Ö’¡H˜ =KåÛ~°∞. PO^Àà◊# KÕã¨∞Î#fl HÍi‡‰õΩÅÃÑ· JѨÊ\˜ zHÍQÀ "Õ∞Ü«∞~ü, ÃÑ@∞ì | _ç ^ •~° ∞ Å`À Hõ e ã≤ HÍÅ∞ÊÅ∞ [iÑ≤OKå~°∞. ¿ÇÏ=∂Ô~¯\òÖ’ [iy# D ã¨OѶ∞¨ @# `«~åfiu HÍÅOÖ’ „ѨÑO¨ K«"åºÑ¨OÎ QÍ Ñ¨iq∞`« ѨxQÆO@Å L^Œº=∂xH˜ TÑ≤i Å∂kOk. zHÍQÀ HÍi‡‰õΩÅ∞ L^Œºq∞Oz# ~ÀA#∞ JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ "Õ∞_Õ L`«û=OQÍ [~°áêÅx Ô~O_À WO@ˆ~fl+¨#Öò Ñ≤Å∞Ѩ٠xzÛOk. ~°ëêºÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ ™È+¨eã¨∞ì qѨ¡=O q[Ü«∞O ™êkèOz# `«~åfi`« „ѨÑO¨ K«"åºÑ¨OÎ QÍ "Õ∞_Õ L`«û=O ˆH=ÅO HÍi‡Hõ=~°æѨ٠Pi÷Hõ 9

âßOu Ѩi~°Hõ∆} ‰õÄ_® HÍi‡Hõ=~°æ ÅH∆ͺ֒¡ XHõ\ ˜QÍ =∂iOk. 80 ^Œâ◊HõO `«~åfi`« „ѨѨOpHõ~°} ^•_çx `«@∞ì‰õΩx `«##∞ `å#∞ xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩ<Õ ã≤u÷ H˜ JO`«~å˚fÜ«∞ HÍi‡Hõ=~°Oæ <≥@ì|_çOk. nO`À áê>Ë 80 ^Œâ◊HÍxH˜ =ÚO^Œ ∞ #fl JO`« ~ å˚ f Ü« ∞ 㨠O Ѷ ‘ ∞ Éè Ï =O HÍi‡HÀ^ŒºOÖ’ Hõ~°∞==Ù`«∂ =zÛOk. ¿ÇÏ=∂Ô ~¯\ò ã¨OѶ∞¨ @#Å <å\˜H,˜ x#fl "≥Ú#fl\˜ „ÃÑO¶ z HÍi‡‰õΩÅ PO^Àà◊#<å\˜H˜ ÃÑ@∞ì|_ç ^•s q^è•#O ã¨fi~°∂ѨOÖ’ =∂~°∞Ê =zÛO^Õ `«Ñ¨Ê ã¨fiÉèÏ=OÖ’ =∂~°∞Ê ~åÖË^Œ∞. P^èŒ∞xHõ á¶êºHõìs =º=ã¨÷`À áê>Ë HÍi‡Hõ=~°æO Pq~åƒù=O [iyOk. „áê~°OÉèí ^Œâ◊Ö’ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åhfl, ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞Å#∂ Ѩ~°º"ÕH˜∆OKÕO^Œ∞‰õΩ, xÜ«∞O„uO KÕ O ^Œ ∞ ‰õ Ω Z@∞=O\˜ =º=㨠÷ Å ∂ ÖË = Ù. áêi„âßq∞Hõ qѨ¡"åxH˜ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ Ѩ_ç# WOQÍ¡O_£Ö’ á¶êºHõìs =º=÷#∂, JO^Œ∞Ö’ HÍi‡‰õΩÅ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∂ ѨijeOK«\ÏxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO PÜ«∂ ã¨O^èŒ~åƒùÖ’¡ Hõg∞+¨#∞¡ xÜ«∞q∞OzOk. D Hõq∞\©Å ã≤á¶ê~°∞û "Õ∞~°ˆH qq^èŒ á¶êºHõìs K«\ÏìÅ∞ LxH˜Ö’H˜ =KåÛ~Ú. `˘Å∞`« 18QÆO@Å∞QÍ L#fl Ѩxk<åxfl 12QÆO@ʼnõΩ `«~åfi`« 10 QÆO@ʼnõΩ `«yæO K«@O`À áê@∞ á¶êºHõsì K«\ÏìÅ∞ =∞Ç≤ÏàÏ, ÉÏÅ HÍi‡‰õΩʼnõΩ ã¨O|OkèOz H˘xfl x|O^èŒ#Å∞ ‰õÄ_® ~°∂á⁄OkOKå~Ú. D HÍÅOÖ’<Õ `˘Å∞`« [~°‡hÖ’#∂, J@∞ `«~åfi`« ÅO_»<£ Ö’#∂ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O Pq~åƒqOz,

_ç=∂O_»¡‰õΩ Ѩiq∞`«O HÍÖË^Œ∞. D L^Œº=∞O ~å[H©Ü∞« ã¨fiÉÏè =O ã¨O`«iOK«∞H˘Ok. zHÍQÀ HÍi‡‰õΩÅ∞ Ѩiq∞`« ѨxQÆO@Å HÀã¨O K«@ìO KÕÜ«∂Åx „ѨÉèí∞`åfixfl _ç=∂O_£ KÕÜ«∞@O ^•fi~å ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å ^ŒÜ«∂^•H˜∆}ϺʼnõΩ Ö’|_ç `å=Ú Z*ˇ O _® ~° ∂ á⁄OkOK« ∞ HÀÉ’=∞#fl q+¨Ü∂« xfl ã¨Ê+¨Oì KÕâß~°∞. zHÍQÀ L^Œº=∞OÖ’ JO‰õΩ~° ~°∂ѨOÖ’ L#fl D ^èÀ~°}˜ Ô~O_À „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO `«~åfi`« qHõãO≤ zOk. HÍi‡‰õΩÅ „ѨÜ∂≥ [<åŠѨi~°H}∆õ HÀã¨O qq^èŒ ^ÕâßÖ’¡ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ K«\ÏìÅ∞ KÕÜ«∞_®xH©, x~°‚Ü«∂ÅΩ fã¨∞HÀ_®xH© Wk ^•ifã≤`«Ok. "≥Ú^Œ\ ˜ „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO "≥Ú^ŒÅ∞ 1980 ^Œâ◊HõO =~°‰õΩ JO`«~å˚fÜ«∞ ~°K«~Ú`« #∂º_èçb¡Ö’ „Ѩ*Ïâ◊H˜Î =∂r „Ѩuxkè. „Ѩã¨∞Î`«O ã≤Ñ≤S(ZO) Hˆ O„^Œ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ ѨxKÕã∞¨ <Î åfl~∞° .

„ѨѨOpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ ѨxQÆO@Å∞

=∂i¯ ûã¨∞ì

''

ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ˆH=ÅO HÍi‡‰õΩ_»∞ |uH˜ LO_» \ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =ºÜ«∂xfl =∂„`«"Õ∞ "Õ`«#OQÍ WzÛ HÍi‡ ‰õΩx KÕ`« 18 QÆO@Å =~°‰Ωõ Ѩx KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<Õ "å~°x a„ \˜+π á¶êºHõìs Hõq∞+¨#~°∞¡ JO^ŒKÕã≤# ѨÅ∞x"ÕkHõÅ∞ ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î <åfl~Ú. D Ѩiã≤÷u #∞O_ç HÍi‡‰õΩ_»∞ Zxq∞k QÆO@ŠѨx k<åxfl ã¨∞ã≤÷~°O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ KÕã≤# áÈ~å@O, K≥e¡Oz# =¸ÅºO JO`å WO`å HÍ^Œ∞. S^Œ∞ YO_®Ö’¡ HÀ\Ï¡k=∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ `«=∞ „áê}ÏÅ#∞ `åºQÆO KÕâß~°∞.

——

Ѩi}Ï=∞O K≥O^Õ f~°∞#∞ =∞kèOKÕO^Œ∞ ѨxÖ’ =∂~ü¯û x=∞QÆfl"≥∞ÿ L<åfl~°∞. JѨÊ\˜ =~°‰õΩ ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s q^è • <åxfl J^è Œ º Ü« ∞ #O KÕÜ«∞\ÏxH˜ ѨÓ#∞‰õΩ#fl "åiHõO>Ë aè#flOQÍ =∂~ü¯û, L`«ÊuÎÖ’ [`«Ñ¨_»∞`«∞#fl HÍi‡‰õΩx J^Œ#Ѩ٠„â◊=∞â◊ˆHÎ ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷‰õΩ WO^è Œ # OQÍ Ñ¨ x KÕ ™ ÈÎ O ^Œ # fl "å㨠Π" åxfl "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ `≥KåÛ~°∞. `«# „áê=∂}˜Hõ ~°K«# 'ÃÑ@∞ì|_ç— "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨OѨÙ@OÖ’ Ѩxk#O QÆ∞iOz PÜ«∞# KÕã≤# qâı¡+¨} ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O LxH˜Ö’ L#flO`«=~°‰Ωõ =∞xflHÔ #· kQÍ<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞Ö’ Ѩxk<åxfl =∂~ü¯û J=ã¨~° „â◊=∞, J^Œ#Ѩ٠„â◊=∞QÍ =sæHõi™êÎ~°∞. HÍi‡‰õΩ_»∞ ã¨=∞‰õĈ~Û J^Œ#Ѩ٠„â◊"Õ∞ ÖÏÉèÏÅ ~°∂ѨOÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_ç =â◊O J=Ù`«∞O^Œx PÜ«∞# x~åúiOKå~°∞. x~°∂Ñ≤OKå~°∞. HÍi‡‰õΩ_»∞ ˆ~Ѩ\ ˜ ~ÀA# Ѩx KÕÜ«∞\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# â◊ H ˜ Î x ‰õ Ä _» Q Æ @ ∞ì H À=\ÏxH˜ =∂„`« " Õ ∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_»∞ "Õ`«#O K≥e¡™êÎ_»∞ HÍh HÍi‡‰õΩ_»∞ ã¨^~Œ ∞° ~ÀA# KÕã#≤ „â◊=∞ "≥Ú`åÎxH˜ HÍ^Œ x PÜ« ∞ # ÃÑ@∞ì | _ç „QÆ O ^è Œ O Ö’ qâı¡+≤OKå~°∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O `«# PkèѨ`åºxH˜ J_»∞¤ÖË#O`« HÍÅO D „â◊=∞ â◊H˜Îx J_»∂¤ J^Œ∞Ñ¨Ó ÖˉõΩO_® ^ÀÑ≤_ô KÕã¨∂Î =zÛOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ˆH=ÅO HÍi‡‰õΩ_»∞ |uH˜ LO_»\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =ºÜ«∂xfl =∂„`«"Õ∞ "Õ`«#OQÍ WzÛ HÍi‡‰õΩx KÕ`« 18 QÆO@Å =~°‰Ωõ Ѩx KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<Õ "å~°x „a\˜+π á¶êºHõìs Hõq∞+¨#~°∞¡ JO^ŒKÕã≤# ѨÅ∞x"ÕkHõÅ∞ ã¨Ê+¨Oì KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. D Ѩiã≤u÷ #∞O_ç HÍi‡‰õΩ_»∞ Zxq∞k QÆ O @ŠѨ x k<åxfl 㨠∞ ã≤ ÷ ~ ° O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ KÕã≤# áÈ~å@O, K≥e¡Oz# =¸ÅºO JO`å WO`å HÍ^Œ∞. S^Œ∞ YO_®Ö’¡ HÀ\Ï¡k=∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ `«=∞ „áê}ÏÅ#∞ `åºQÆO KÕâß~°∞. Ѩxk#OÃÑ· =∂~ü¯û WÖÏ qâı¡+¨} KÕâß_»∞: ''XHõ"≥·Ñ¨Ù# Ѩxk<åxH˜

L`«ÊuÎ „Ѩ„H˜Ü«∞ Z^Œ∞~°∞¯O@∞#fl =#~°∞Å H˘~°`#« ∞ JkèHQõ qÆ ∞OKÕO^Œ∞‰õΩ KÕã#≤ „ѨÜ∞« `åflŠѶ¨e`«OQÍ =zÛOk HÍ^Œ∞. L#fl =#~°∞Å#∞ Ѩiq∞`«HÍÅOÖ’ JѨiq∞`«OQÍ LѨÜ≥∂ yOK«∞HÀ=\ÏxH˜ [iy# „ѨÜ∞« `åflŠѶe¨ `«"∞Õ D ™êOˆHuHÍaè=$kú. D „Ѩܫ∞`«flO Pi÷Hõ =º=ã¨Ö÷ ’ ÃÑ#∞=∂~°∞ÊʼnõΩ `≥~° fÜ«∞@"Õ∞ HÍHõ L`«ÊuÎ JOQÆx~å‡}OÖ’ ‰õÄ_® =∂~°∞ÊʼnõΩ ѨÙ<åk "Õã≤Ok. Éè∫uHõOQÍ Ñ¨xQÆO@Å#∞ qã¨ÎiOK«\ÏxH˜ „ѨuѶ¨∞@# Z^Œ∞~“`«∞#fl H˘nÌ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_»∞ `«# =ӺǨxfl =∂~°∞Û

1886 : J"≥∞iHÍÖ’x zHÍQÀ #QÆ~°O ¿ÇÏ=∂Ô~¯\òÖ’ HÍi‡‰õΩÅÃÑ· HÍÅ∞ÊÅ∞ Ѩiq∞`«∞Å∞<åfl~Ú. XHõ xiÌ+ì¨ ™ê÷~Úx q∞Oz ^•xfl á⁄_çyOK«@O ™ê^茺O HÍ^Œ∞. D QÆi+¨ì Ѩiq∞uH˜ ~Ô O_»∞ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. "≥Ú^Œ\k˜ Éè∫uHõ"≥∞ÿ#k HÍQÍ Ô~O_Àk <≥·uHõ"≥∞ÿ#k—— J<åfl~°∞. Éè∫uHõ Ѩiq∞`«∞Å QÆ∞iOz PÜ«∞# qâı¡+≤ã¨∂Î HÍi‡‰õΩ_»∞ XHõ ~ÀA‰õΩ Zxq∞k QÆO@Å∞ =∂„`«"∞Õ Ñ¨x KÕÜ∞« QÆÅ_»x, q∞ye# 16 QÆO@Å =º=kèx `«# ‰õΩ@∞O| x~°fiǨÏ} HÀã¨O, É∫kúHõ qHÍã¨O HÀã¨O "≥zÛ™êÎ_»x PÜ«∞# `≥eáê~°∞. W@∞=O\˜ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ Éè∫uHõOQÍ xiÌ+¨ì ™ê÷~Úx q∞Oz Ѩxk<åxfl á⁄_çyOK«_»O ™ê^茺O HÍx Ѩiã≤÷uÖ’, L#fl Ѩxk#OÖ’<Õ ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« JkèHÀ`«ÊuÎ ™êkèOK«\ÏxH˜ ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞_»∞ „Ѩܫ∞ufl ™êÎ_»∞. D „Ѩܫ∞`«flOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛO^Õ ™êOˆ H uHÍaè = $kú . „Ѩ ã ¨ ∞ Î ` « O „ѨѨOK«OÖ’ =∞#O K«∂ã¨∞Î#fl ™êOˆHuHõ Jaè=$nú, âßG q*Ï˝#=¸ ZÖÏ =KåÛ~Ú?

‰õΩO\Ï_»x, ˆH\Ï~ÚOz# ѨxQÆO@Ö’¡<Õ HÍi‡‰õΩ_ç J^Œ#Ѩ٠„â◊=∞#∞ H˘Å¡Q˘>ËìO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ™ê^èŒ<åÅ∞ HõxÃÑ_»`å_»x =∂~ü¯û K≥áêÊ_»∞. ''™ê^茺"≥∞ÿ#O`« Z‰õΩ¯=QÍ J^Œ#Ѩ٠qÅ∞=#∞ ™êkèOz ^•xfl uiy qxÜ≥∂yOK«∞ HÀ=@OÖ’<Õ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O =∞#∞QÆ_» P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok.—— D „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#OÖ’ =∂~°∞ÊʼnõΩ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ "Õã¨∞ÎO^Œx ÃÑ@∞ì|_ç „QÆO^èŒOÖ’ PÜ«∞# qâı+¡ O≤ Kå_»∞. D ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝<åxfl Z=~°∞ âßã≤¿ãÎ ^•x Ѷe¨ `åÅ∞ "åi =â◊=∞ø`åÜ«∞#flk =∞#O <Õ_»∞ K«∂ã¨∞Î#fl ã¨`«ºO. D ~°HõOQÍ ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s q^è • #O `« # ∞ 㨠r =OQÍ LO_»\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# J^Œ#Ѩ٠qÅ∞=#∞ HÍi‡‰õΩ_ç #∞O_ç ~å|>ËOì ^Œ∞‰õΩ Z<Àfl =∂~åæÅ∞ HõxÃÑ\˜Oì k. `«^•fi~å XHõ HÍi‡‰õΩ_»∞ XHõ QÆO@ „â◊=∞ ^•fi~å 1900 ã¨O=`«û~°OÖ’ ZO`« L`«ÊuÎ ™êkèOKå_À JO`«HõO>Ë =O^ŒÖÏk 10

=∂i¯ ûã¨∞ì Ô~@∞¡ L`«ÊuÎ WѨÙÊ_»∞ ™êkèã¨∞Î<åfl_»∞. n<Õfl ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s Pi÷ H õ "Õ ` « Î Å ∞ `« Š㨠i L`åÊ^ŒH`õ « Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~∞° . WѨÙÊ_»∞ qq^èŒ ^ÕâßÖ’¡H˜ `«~°e =KÕÛ q^Õj „Ѩ`«ºHõ∆ ÃÑ@∞ì|_ç ‰õÄ_® U ^Õâ◊OÖ’ `«Åã¨i L`åÊ^Œ Hõ`« JkèHOõ QÍ LO>Ë P ^Õâßxfl `«# HÍ~°º Hˆ „∆ `«OQÍ ZOK«∞H˘O\’Ok. JO^Œ∞ˆH ÃÑ@∞ì |_ç^•s q^è•<åxfl qâı¡+≤ã¨∂Î =∂~ü¯û ''ÃÑ@∞ì|_ç =∞$`«„â◊=∞. Jk ˆH=ÅO „â◊=∞#∞ P~°yOK«@ ^•fi~å<Õ rqOz LO@∞Ok. ZO`« Z‰õΩ¯= „â◊=∞#∞ kQÆq∞Oy`Õ JO`« Z‰õΩ¯= HÍÅO |`«∞‰õΩ`«∞Ok. HÍi‡‰õΩ_»∞ Ѩx KÕ¿ã HÍÅO JO>Ë ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_»∞ HÍi‡‰õΩx „â◊=∞ â◊H˜Îx P~°yOKÕ HÍÅ"Õ∞.—— Jx „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. D L`åÊ^ŒHõ`«#∞ ÃÑOK«\ÏxH˜ QÆ`«OÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_»∞ J<ÕHõ ~å~ÚfÅ∞ WKÕÛ"å_»∞. J^Œ#Ѩ٠Ѩx ã¨=∞Ü«∂xH˜ J^Œ#Ѩ٠"Õ`«#O (F=~ü>ˇÿ"£∞ JÅ"≥#∞û) =O\˜q JO^Œ∞Ö’ XHõ\ ˜. „Ѩã¨∞Î`«O P ~å~ÚfÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_@» O =∂x L#fl „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞ ‰õÄ_® "≥#H˜¯ ÖψQã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è • #O âßÜ« ∞ â◊ ‰ õ Ω Î Ö Ï „Ѩ Ü « ∞ ufl™ÈÎ O k. ã¨=∂#`«fiO x<å^ŒO`À „á¶ê<£ûÖ’ `˘e™êi |∂~°∞˚"å=~°æO Éèí∂™êfi=∞º =º=ã¨÷ÃÑ· q[Ü«∞O ™êkèOzOk. HÍh ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O J^Õ ã¨=∂#`«fiO ã¨∂„`åxfl J=∞Å∞ KÕÜ∞« \ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞OÃÑ· "åºMϺxã¨∂Î =∂~ü¯û'' LÉèíÜ«ÚʼnõÄ ã¨=∂# ǨωõΩ¯Å∞ L#fl KÀ@ JkèHÍ~°O Z=i"≥Ñ· Ù¨ # LO>Ë "åi =∂@ <≥QÆ∞æ`«∞Ok—— JO\Ï_»∞. ÃÑ@∞ì|_çH˜ JO_»QÍ LO_Õq ~å*ϺOQÆÜ«∞O„`«=¸ ^•x "≥#flO\˜ =KÕÛ „ѨÉ∞íè `«fi=¸, áÈbã¨∞, <åºÜ«∞=º=™ê÷#∂. nxH˜ „ѨuQÍ HÍi‡‰õΩŠѨH∆Í# LO_Õk ã¨q∞+≤ìQÍ ÉË~°=∂_»QÆey# â◊H˜Î =∂„`«"Õ∞. HÍi‡‰õΩÅ ã¨q∞+≤ì ÉË~°™ê~åÅ â◊H˜Îx „ѨѨOK« "åºÑ¨ Î O QÍ „Ѩ É è í ∞ `åfiÅ∞ JOwHõ i OKÕ @ ∞¡ KÕÜ∞« _»OÖ’#∂, `«=∞ *ÏfÜ«∞ K«\ÏìÖ’¡ g\˜x á⁄O^Œ∞ѨiKÕ@∞¡ KÕÜ∞« _»OÖ’#∂ JO`«~å˚fÜ«∞ HÍi‡HÀ^Œº=∞O q[Ü«∞O ™êkèOzOk. HÍh "≥Ú^Œ\ ˜ „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO <å\˜H˜ *ÏfÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç^•i ^Œâ◊‰õΩ KÕi# ÃÑ@∞ì|_ç ^•s q^è•#O <Õ_»∞ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç ^Œâ◊‰õΩ KÕiOk. =~°ú=∂# ^ÕâßÖ’¡ Ãã·`«O D „Hõ=∞O P~°OÉèí"≥∞ÿOk. „^Œ=º ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s q^è • #O Pq~åƒù = O`À<Õ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O L`åÊ^ŒHõ ÃÑ@∞ì|_çQÍ `«# „áê^äŒq∞Hõ Hõ~°Î"åºxfl q_»<å_ç QÍe"å@∞ 11

„ѨѨOpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ ѨxQÆO@Å∞

''

J"≥∞iHÍÖ’ 2004Ö’ *Ïi˚ |∞+π „ѨÉèí∞`«fiO F=~ü >ˇÿO KÕ¿ã ѨxH˜ Ü«∞[=∂#∞Å∞ "Õ`«<åÅ∞ W"åfieû# J=ã¨~°O ÖË^xŒ K«@Oì `≥zOÛ k. nO`À 60 ÅHõÅ∆ =∞Ok J"≥∞iHÍ HÍi‡‰Ωõ Å P^•Ü«∂Å∞ Ѩ_çáÈÜ«∂~Ú. JO`ÕHÍ^Œ∞ JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ [~°‡h, K≥·<å =O\˜ ^ÕâßÅ #∞O_ç Z^Œ∞~“`«∞#fl áÈ\©x `«@∞ìHÀ =\ÏxH˜ J"≥∞iHÍ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# x^èŒ∞Å∞ ã¨=∞‰õĈ~ÛO^Œ∞‰õΩ HÍi‡‰õΩÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞, ã¨OˆH∆=∞O Ѷ¨}OQÍ ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ |∞+π „ѨÉèí∞`«fiO ã≤^Œú"≥∞ÿOk.

——

ÃÑ@∞ì|_çQÍ =∂~°∞`«∞Ok. D „Hõ=∞OÖ’ ZHõ¯_» Z‰õΩ¯= ÖÏÉèÏÅ∞ LO>Ë JHõ¯_» "åeáÈ`«∞Ok. D q^è Œ O QÍ KÕ ¿ ã „Hõ = ∞OÖ’ `« # #∞ PǨfixã¨∞Î#fl ^ÕâßÖ’¡ Ãã·`«O HÍi‡‰õ K«\ÏìÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ <åºÜ«∞ =º=ã¨÷ =~°‰õΩ ã¨~°fi„`å qkè q^è•<åÅ∞ `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞Û HÀ=\ÏxH˜ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨^=Œè ∞ „áê^è•#º`« xã¨∞ÎOk. JO^Œ∞Ö’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ~å„u ѨÓ@ Ѩx KÕÜ∞« ‰õÄ_»^#Œ fl JO`«~å˚fÜ«∞ HÍi‡Hõ ã¨Oã¨÷ P^Õâßxfl h~°∞HÍ~°Û@O "≥Ú^ŒÅ∞ HÍÖò ÃãO@~°∞,¡ aÑ≤XÅ ¿Ñi@ HÍÅѨiq∞u ÖËx HÍ~åºÅ Ü«∂Å∞ „áê~°OaèOK«@O =~°‰õΩ LO\Ï~Ú. J^Œ#Ѩ٠qÅ∞= ã¨$+≤ìOK«\ÏxH˜ ѨxH˜~åx HÍi‡‰õΩ_»∞QÍx, HÍi‡‰õΩx ã¨=∞Ü«∞O QÍx ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HÔ à◊\¡ ÏxH˜ ѨxH˜~å=#flk ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_ç PÖ’K«<å q^è•#O. 24 QÆO@Å∂ „â◊=∞â◊H˜Îx qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=@O J#flk ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è • #Ѩ Ù JO`« ~ ° æ ` « JOQÆ x ~å‡}OÖ’<Õ ÉèÏQÆOQÍ LOk. nx QÆ∞iOz K≥ѨÓÎ =∂~ü¯û ''XˆH =ºH˜Î „â◊=∞#∞ 24 QÆO@Å∂ qxÜ≥∂yOK«∞ ‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ L#fl Éè∫uHõ Ѩiq∞`«∞Å#∞ Jkè Q Æ q ∞OKÕ O ^Œ ∞ ‰õ Ω QÍ#∞ HÍi‡‰õ Ω Å#∞ =∂~°Û@O Jx"å~°ºO J=Ù`«∞Ok. ѨQ\Æ Ñ˜ Ó¨ @ Ѩx KÕã≤ JÅã≤áÈ~Ú# "åi ™ê÷#OÖ’ =∞Hõix ~å„uѨÓ@ ѨxH˜ xÜ«∞ q∞OK«@O ^•fi~å ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O `«# ÅH∆ͺxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HÔ à◊√`«∞Ok. nxHÀã¨O +≤ÑÙ¨ ì Ѩ^uúŒ "≥Ú^ŒÅ∞ J<ÕHõ =∂~åæÅ∞ "≥`«∞‰õΩ`«∞Ok.—— JO\Ï_»∞. á¶êºHõìs =º=ã¨÷ XHõ¯ ѨÓ@ ѨxˆH Ѩiq∞`«O J~Ú`Õ Ô~O_À ѨÓ@ Ü«∞O„`åÅ ~°∂ѨOÖ’ ÃÑ@∞ì | _ç x¿ãÎ [ OQÍ Ñ¨ _ ç LO@∞Ok. J@∞=O\˜ x¿ãÎ[OQÍ L#fl ÃÑ@∞ì|_çx K«Å#OÖ’H˜ `≥¿ãÎ<Õ J^Œ#Ѩ٠qÅ∞=, ÖÏÉèíO x~°O`«~O° ÅÉèºí =∞ø`«∂ LO\Ï~Ú. ã¨~m° Hõ~}° q^è•<åÅ∞ J=∞Ö’¡H˜ =zÛ# Jxfl ^ÕâßÖ’¡#∂

D „Hõ = ∞O "≥ Ú ^Œ Å ∞ HÍ=_®xfl =∞#O K«∂_»=K«∞Û. q^Õj ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞Å`À ã¨=∂#OQÍ áÈ\© Ѩ_®Å<Õ x<å^ŒO`À ^ÕjÜ«∞ ÃÑ@∞ì | _ç ^ •~° ∞ Å∞ ‰õ Ä _® D q^è • <åxfl J=ÅOaOK«@O Ѩiáê\˜. Ô~O_À „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO `«~åfi`« <≥ÅH˘#fl ã¨OˆH∆=∞ „ѨÉèí∞`«fi ÉèÏ=# D q^è•<åxfl H˘O`« J^Œ∞ѨÙÖ’ =∂„`«"Õ∞ ÃÑ\˜ìOk HÍh ѨÓiÎQÍ xÜ«∞O„uOK« ÖËHáõ È~ÚOk. 1990 ^ŒâH◊ Oõ Ö’ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O #∂`«# ^•_çx „áê~°OaèOzOk "≥Ú^ŒÅ∞ D ^èÀ~°}˜H˜ J_»∞¤ J^Œ∞Ѩ٠ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. nO`À Jxfl ^ÕâßÖ’¡ ~å„u ѨÓ@ ѨxH˜ Z@∞=O\˜ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# POHõ∆Å∂ ÖˉõΩO_® áÈÜ«∂~Ú. ~å„u "Õà◊Ö’¡ =∞Ç≤ÏàÏ HÍi‡‰õΩÅ∞ Ѩx KÕÜ∞« \ÏxH˜ ã¨O|OkèOz WѨÊ\˜ =~°‰õΩ L#fl POHõ∆Å#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã¨∂Î QÆ`« 㨠O =`« û ~° O =∞#^Õ â ◊ Ñ ¨ ٠㨠∞ „Ñ‘ O HÀ~° ∞ ì f~°∞ÊxzÛOk. ã¨OѨ#fl ^ÕâßÅ`À áê@∞ Pã≤Ü«∂ >ˇÿQÆ~üû Jx QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# WO_˘<Õ+≤Ü«∂, =∞ÖË+≤Ü«∂, ^ä•~Ú ÖÏO_£, ^ŒH˜∆} H˘iÜ«∂ =O\˜ ^ÕâßÖ’¡ D q^è•#O Ѩ^àÕ „¡◊ H˜`O« #∞O_Õ LOk. JO>Ë HÍi‡Hõ =~åæxfl J^Œ#OQÍ ^ÀÑ≤_ô KÕ¿ã Ѩ^Œú`«∞Å∞ WHõ¯_» Ѩ^Õà◊¡ „H˜ ` « " Õ ∞ „áê~° O Éè í = ∞Ü« ∂ ºÜ« ∞ #fl =∂@. J"≥∞iHÍÖ’ 2004Ö’ *Ïi˚ |∞+π „ѨÉèí∞`«fiO F=~ü >ˇOÿ KÕ¿ã ѨxH˜ Ü«∞[=∂#∞Å∞ "Õ`<« åÅ∞ W"åfieû# J=ã¨~°O ÖË^Œx K«@ìO `≥zÛOk. nO`À 60 ÅHõ∆Å=∞Ok J"≥∞iHÍ HÍi‡‰õΩÅ P^•Ü«∂Å∞ Ѩ_çáÈÜ«∂~Ú. JO`ÕHÍ^Œ∞. JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ [~°‡h, K≥·<å =O\˜ ^ÕâßÅ #∞O_ç Z^Œ∞~“`«∞#fl áÈ\©x `«@∞ìHÀ=\ÏxH˜ J"≥∞iHÍ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# x^èŒ∞Å∞ ã¨=∞‰õĈ~ÛO^Œ∞‰õΩ HÍi‡‰õΩÅ „ѨÜ≥∂ [<åÅ∞, ã¨OˆH∆=∞O Ѷ¨}OQÍ ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ |∞+π „ѨÉèí∞`«fiO ã≤^Œú"≥∞ÿOk. JO`«~å˚fÜ«∞ ^Œâ◊‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ#fl „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_çÖ’ 90 âß`«O

=∂i¯ ûã¨∞ì

„ѨѨOpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ ѨxQÆO@Å∞

''

ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ qq^èŒ ~°OQÍÖ’¡ ã¨~°mHõ~°} `«~åfi`« ѨxXuÎ_ç ÉÏQÍ Ñà iyOk. x["Õ`<« åÅ Ñà ~°∞QÆ∞^ŒÅ 91‰õΩ =ÚO^Œ∞<å\˜ Ѩiã≤÷u`À áÈe¿ãÎ ÉÏQÍ `«yæ áÈ~ÚOk. K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# ~°Hõ∆}Å∞ ‰õÄ_® Ѩiq∞`«O J=Ù`«∞<åfl~Ú. QÆ}ÏOHÍÅ∞ Ѩije¿ãÎ 1990H˜ =ÚO^Œ∞ `«Åã¨i x[ "Õ`«<åÅ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ 5.43 âß`«OQÍ LO>Ë 90 `«~åfi`« Wk 2.57 âß`åxH˜ Ѩ_ç áÈ~ÚOk.

——

J"≥∞iH͉õΩ K≥Ok# HõOÃÑhÅ^Õ J~Ú#O^Œ∞# D x~°‚Ü«∞O „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Z=fiiH˜ JO^Œ∞ `åÜ≥∂ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ ÃÑ^ŒQÌ Í Hõ+Ñì¨ _¨ ®eû# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷ `å#∞ =∞iO`« =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ `å`å¯ eHõOQÍ J_»¤OH˜QÍ L#fl HÍi‡‰õΩÅ "Õ`«# ÉèÏ~åxfl `«yOæ K«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ ‰õΩkOѨ٠K«~º° Å∞ KÕÑ\¨ Oì˜ k. 1979 #∞O_ç J"≥∞iHÍÖ’ <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ 30 ÅHõ∆Å=∞Ok Ô~QÆ∞ºÅ~ü L^ÀºQÆ∞Å∞ Láêkè HÀÖ’ÊÜ«∂~°x #∂ºÜ«∂~ü¯>ˇÿ"£∞û 㨈~fi "≥Å¡_çOzOk. 2001 `«~åfi`« D „Hõ=∞O =∞iO`« ÉÏǨ@OQÍ J=∞Å∞ HÍ<å~°O aè O zOk. Hõ O ÃÑhÅ „\˜ q ∞‡OQ∑ , ™ê‡~ü ì HõOÃÑhÅ∞QÍ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞@O, ã¨~°mHõ~°} áÈ\©x `«@∞ì‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO =O\˜ x<å^•Å =∂@∞# D q^è•<åÅ∞ ã¨O㨯~°}Å∞ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Jxfl ^ÕâßʼnõΩ kQÆ∞=∞`«Ü∂« º~Ú. `«^•fi~å WѨÊ\˜ˆH ã≤^ŒúOQÍ L#fl x~°∞^ÀºQÆ Ãã·<åºxH˜ J^Œ#Ѩ٠|ÅQÍÅ#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ ™ÈÎOk „ѨÑO¨ pHõ~}° . D ^•_ç Hˆ =ÅO Láêkè J=HÍâßÅ HÀ`« ˆ H Ѩ i q∞`« O HÍÖË ^ Œ ∞ . "Õ`«<åÅ#∞ ã¨÷OaèOѨKÕÜ«∞@O, `«yæOK«@O, ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ ã¨q∞+≤ìQÍ ÉË~°™ê~åÖÏ_Õ â◊H˜Îx ÖψQã¨∞HÀ=@O =O\˜ K«~°ºÅ‰õΩ ‰õÄ_® „ѨÑO¨ pHõ~}° `≥~° fã≤Ok. P^è∞Œ xHõ ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O`À áê@∞ HÍi‡‰õΩÅÃÑ· Ѩx XuÎ_ç ‰õÄ_® qѨs`«OQÍ ÃÑiyOk. D ^èÀ~°}˜ ÉèÏ~°`«^Õâ◊ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ ZÖÏ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞ `«∞O^À D H˜Ok q=~°} qk`«O KÕã¨∞ÎOk. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ HÍi‡‰õΩÅ L`åÊ^Œ Hõ`«, "Õ`«# =º=ã¨÷ QÆ∞iOz Ѩ^Œ∞Å H˘nÌ Ñ¨iâ’^èŒ#Å∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KåÛ~Ú. D =∞^茺 H˘xfl WOw¡+¨µ k#, "å~°Ñ¨„uHõÅ∞ ÃÑ^ŒZÌ `«∞#Î "Õ`#« ã¨~ˆ fiÅÃÑ· ^Œ$+≤ì ™êiOKå~Ú. H˘`«ÎQÍ `≥~°g∞^Œ‰õΩ =zÛ# S\˜ ~°OQÍxˆH D 㨈~fiÅ#∞ Ѩiq∞`«O KÕâß~°∞. =ã¨∂Î`«ÊuÎ

Ѩije¿ãÎ 1990H˜ =ÚO^Œ∞ `«Åã¨i x[ "Õ`«<åÅ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ 5.43 âß`«OQÍ LO>Ë 90 `«~åfi`« Wk 2.57 âß`åxH˜ Ѩ_ç áÈ~ÚOk. „Ѩ`ÕºH˜Oz PǨ~°ã¨O|Okè`« L`«Ê`«∞ÅÎ ∞, ÃÑ„\’eÜ«∞O L`«Ê`«∞ÅÎ ∞, ZQÆ∞=∞u P^è•i`« Ѩi„â◊=∞Å∞, kQÆ∞=∞u P^è•i`« Ѩ i „â◊ = ∞Ö’¡ D Ѩ ` « # O H˘\Áì z Û#@∞¡ HõxÑ≤™ÈÎOk. PǨ~° ã¨O|Okè`« Ѩi„â◊=∞Å∞, á⁄Q͉õΩ L`«Ê`«∞ΊѨi„â◊=∞Ö’¡ x["Õ`«<åÅ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ90H˜ =ÚO^Œ∞ 9.20 âß`«OQÍ LO>Ë 90 `«~åfi`« 0.55H˜ Ѩ_çáÈ~ÚOk.

¿ÇÏ=∂Ô~¯\ò HÍÅ∞ÊÖ’¡ =∞~°}O˜ z# J"≥∞iHõ<£ HÍi‡‰õΩÅ∞

~°OQÆOÖ’ ‰õÄ_® ZO_ôÅ∞, ã≤ZO_ôÅ ™ê÷~Ú =~°ˆH 㨈~fiÅ∞ Ѩiq∞`«O JÜ«∂º~Ú. D 㨈~fiÅ∞ K«∂ã≤# "åiH˜ "å"≥∂‡ WO`Õã≤ "Õ ` « < åÖÏ JxÑ≤ O K« @ O MÏÜ« ∞ O. HÍh ^≥·#Ok# HÍi‡‰õΩx "åã¨Î= Ѩiã≤÷u nxH˜ aè#flOQÍ LOk. D HÀ}OÖ’ ѨÅ∞=Ù~°∞ HÍi‡Hõ ~°OQÆ xѨÙ}∞Öˇ·# Pi÷Hõ "Õ`«ÎÅ∞ ^Œ$+≤ì ™êiOKå~°∞. D Ѩiâ’^èŒ#Å ™ê~åOâ◊O kQÆ∞= q^èŒOQÍ LOk. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ qq^èŒ ~°OQÍÖ’¡ ã¨~m° Hõ~}° `«~åfi`« Ѩx XuÎ_ç ÉÏQÍ ÃÑiyOk. x["Õ`«<åÅ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ 91‰õΩ =ÚO^Œ ∞ <å\˜ Ѩ i ã≤ ÷ u `À áÈe¿ãÎ ÉÏQÍ `«yæáÈ~ÚOk. K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# ~°Hõ∆}Å∞ ‰õÄ_® Ѩ i q∞`« O J=Ù`« ∞ <åfl~Ú. QÆ } ÏOHÍÅ∞

D ~°OQÆOÖ’ „Ѩ^è•#OQÍ Jã¨OѶ¨∞\˜`« ~°OQÍxH˜ K≥Ok# "å~°∞, „QÍg∞} „áêO`åÅ HÍi‡‰õΩÅ∞ Z‰õΩ¯= =∞Ok L<åfl~#° fl q+¨Ü∂« xfl QÆ∞iοãÎ nx „ѨÉèÏ=O Uq∞@#flk J~°÷O KÕ ã ¨ ∞ HÀ=@O `Õ e Hõ = Ù`« ∞ Ok. ZQÆ ∞ =∞u P^è•i`« Ѩi„â◊=∞Ö’¡ ‰õÄ_® Wk 3.67 âß`«O #∞O_ç -0.6 âß`åxH˜ Ѩ_çáÈ~ÚOk. W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ L`åÊ^ŒHõ ™ê÷~Ú ÃÑ~°QÆ\Ïxfl „Ѩ`ÕºHõOQÍ QÆ=∞xOKåeû LOk. =ã¨∂Î`«ÊuÎ ~°OQÆOÖ’ =∞# ^Õâ◊OÖ’ XHÀ¯ HÍi‡‰õΩ_»∞ ™êkèOKÕ L`åÊ^ŒHõ`« 1973-1990 =∞^茺 4.58 âß`«OQÍ LO>Ë 1990-1999 =∞^茺 Wk 6.27 âß`åxH˜ ÃÑiyOk. D HÍÅOÖ’ ÉèÏ~°fÜ«∞ HõOÃÑhÅ L`åÊ^ŒHõ ™ê=∞~°÷ºO 12

„ѨѨOpHõ~°} Ü«ÚQÆOÖ’ ѨxQÆO@Å∞

=∂i¯ ûã¨∞ì ÃÑiy<å Láêkè J=HÍâßÅ ã¨OYº =∂„`«O ÃÑ~° Q Æ Ö Ë ^ Œ ∞ . „ÃÑ· " Õ @ ∞ ~° O QÆ O Ö’ Láêkè J=HÍâßÅ ã¨OYº 1990`À áÈe¿ãÎ 2004 <å\˜H˜ `«~°∞QÆ∞^ŒÖË `«Ñ¨Ê ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ÖË^Œ∞. JO>Ë WѨÙÊ_»∞#fl HÍi‡‰õΩÅ #∞O_Õ D "≥Ú`«OÎ J^Œ#Ѩ٠L`«ÊuÎ ™êkèã¨∞Î<åfl~°#fl=∂@. JO>Ë HÍi‡‰õΩx `«Åã¨i L`åÊ^ŒHõ`« ÃÑiy "Õ`«#O `«yOæ ^Œ#fl=∂@. `«Åã¨i L`åÊ^ŒH`õ ,« "Õ`<« åÅ =∞^茺 JO`«~°O 1974-1990 =∞^茺 1.52 âß`«OQÍ LO>Ë 1990 `«~åfi`« D JO`«~°O 2.88 âß`åxH˜ ÃÑiyOk. JO>Ë `å#∞ ã¨$+≤ìã¨∞Î#fl ã¨OѨ^ŒÖ’ HÍi‡‰õΩxH˜ =KÕÛ "å\Ï `«QÆ∞æ=ÚYO Ѩ\ ˜ìO^Œ#fl =∂@. D ^èÀ~°}˜ ~å#∞#fl ~ÀAÖ’¡ =∞iO`« ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^Õ `«Ñ¨Ê `«QÆæ^Œ∞ Jx YO_ç`«OQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. „ѨÉèí∞ `åfiÅ∞, ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ J#∞ã¨iã¨∞Î#fl q^è•<åÅ∞ nxH˜ HÍ~°}O. WHõ¯_» =∞~À q+¨Ü«∂xfl ‰õÄ_® „Ѩ™êÎqOKåe. D q^èŒOQÍ P^• KÕã≤# ™⁄=Ú‡`À<Õ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ q^Õj HõOÃÑhÅ`À áÈ\© Ѩ_Õ ™ê=∞~°úºO 㨠O áêkOK« ∞ ‰õ Ω O@∞<åfl~° ∞ . ™êOˆ H uHõ Ѩi*Ï˝<åxfl ÃÑOK«∞HÀ=\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~∞° . 1990-1991Ö’ „ÃÑ·"Õ@ ∞ Hõ O ÃÑhÅ JO`« ~ ° æ ` « ™êOˆ HuHõ Ѩi*Ï˝<åxfl ÃÑOK«∞HÀ=\ÏxH˜ 0.5 âß`«O x^èŒ∞Å∞ "≥zÛ¿ãÎ 1996-1997 <å\˜H˜ D =ºÜ«∞O 3.3 âß`åxH˜ ÃÑiyOk. D "Õ∞~°‰õΩ qq^èŒ ~°OQÍÖ’¡ P^èŒ∞hHõ~°} "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. P"Õ∞~°ˆH HÍi‡‰õΩÅÃÑ· Ѩx XuÎ_ç ÃÑiyOk. ã≤OQƈ~}˜ "≥Ú^ŒÅ∞ HÀÖò WO_çÜ«∂ =~°‰õΩ QÆ`« Ѩ^Õà◊¡ HÍÅOÖ’ HÍi‡‰õΩÅ ã¨OYº, L`«ÊuÎ ^èÀ~°}∞Å∞ Ѩije¿ãÎ HÍi‡‰õΩÅÃÑ· Ѩx XuÎ_ç ZÖÏ ÃÑiyO^Œ # fl q+¨ Ü « ∞ O ã¨ Ê +¨ ì O QÍ J~°÷=∞ø`«∞Ok. =∞# ^Õâ◊OÖ’ „Ѩ^è•# Láêkè HõÅÊ#^•~°∞QÍ „ѨÉèí∞`«fiO LOk. nxfl ~å[º ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O Jx ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì =∂i¯ûã¨∞ì qâı¡+≤OzOk. D qâı¡+¨}#∞ =∞iO`« |ÅѨ ˆ ~ Û@∞¡ Q Í D HÍÅOÖ’ „ѨÉèí∞`«fi~°OQÆ Ñ¨i„â◊=∞Ö’¡ ÃÑ· ^èÀ~°}∞Å∞ H˘\ÁìzÛ#@∞¡ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆ ÉèÏs Ѩi„â◊=∞ŠѨiã≤÷u nxHõO>Ë "≥∞~°∞QÆ∞QÍ LO@∞O^Œx PtOK«\ÏxH˜ J=HÍâßÖË¡=Ù. D ^èÀ~°}∞Åhfl ÃÑ·# q=iã¨∂Î =zÛ# ÃÑ@∞ì|_ç ÅHõ∆}ÏÅ∞, ÃÑ@∞ì|_ç^•s L`«ÊuÎ JOQÆx~å‡ }O =O\ ˜ JOâßÖ QÆ ∞ iOz =zÛ# x~åú~} ° ʼnõΩ ^ÕjÜ«∞ J#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∂„`«"∞Õ LO\Ï~Ú. 13

''

1990-1991Ö’ „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ JO`«~°æ`« ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝<åxfl Ñà OK«∞HÀ=\ÏxH˜ 0.5 âß`«O x^è∞Œ Å∞ "≥zÛ¿ãÎ 1996-1997 <å\˜H˜ D =ºÜ«∞O 3.3 âß`åxH˜ Ñà iyOk. D "Õ∞~°‰Ωõ qq^èŒ ~°OQÍÖ’¡ P^è∞Œ hHõ~}° "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. P"Õ∞~°ˆH HÍi‡‰õΩÅÃÑ· Ѩx XuÎ_ç ÃÑiyOk. ã≤OQƈ~}˜ "≥Ú^ŒÅ∞ HÀÖò WO_çÜ«∂ =~°‰õΩ QÆ`« Ѩ^Õà◊¡ HÍÅOÖ’ HÍi‡‰õΩÅ ã¨OYº, L`«ÊuÎ ^èÀ~°}∞Å∞ Ѩije¿ãÎ HÍi‡‰õΩÅÃÑ· Ѩx XuÎ_ç ZÖÏ ÃÑiyO^Œ#fl q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ìOQÍ J~°÷=∞ø`«∞Ok.

——

„ɡlÖòÖ’ QÆ`« U_®k "Õ∞_Õ <å_»∞ [iy# HÍi‡Hõ „Ѩ^Œ~°≈# ''ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s q^è • #OÖ’ HÍi‡‰õΩÅ ™ê=∂lHõ L`åÊ^ŒH`õ « ÃÑOKÕO^Œ∞‰õΩ [iˆQ „Ѩܫ∞`åflÅhfl HÍi‡‰õΩÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Ѷ ¨ } OQÍ ÃÑ\˜ ì = ∂„`« " Õ ∞ [~° ∞ QÆ ∞ `å~Ú. L`åÊ^ŒHõ =º=ã¨÷ Jaè=$kú JO`å HÍi‡‰õΩÅÃÑ· PkèѨ`«º ™ê^èŒ#OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. ^ÀÑ≤_ôx f„=`«~°O KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ =∂„`«"Õ∞ LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_∞» `«∞Ok. HÍi‡‰õΩx â◊s~°OÖ’ „â◊=∞‰õΩ `«Ñʨ =∞ˆ~^•xH© ™ê÷#O ÖË^#Œ fl suÖ’ ™êQÆ∞`«∞Ok. J`«xfl Ü«∞O„`«OQÍ =∂~°∞ã¨∞ÎOk. HÍi‡‰õΩx "Õ∞^èÀ qHÍ™êxfl ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞ÎOk. âßG q*Ï˝#O ã¨fi`«O„`« â◊H˜Î J#fl Jaè„áêÜ«∂xfl Hõeyã¨∞ÎOk. D ^ÀÑ≤_ô HÍi‡‰õΩx rq`« HÍÖÏxfl ˆH=ÅO ѨxHÍÅOQÍ =∂„`«"Õ∞ q∞QÆ∞Å∞ã¨∞ÎOk—— Jx ÃÑ@∞ì|_ç „QÆO^èŒOÖ’ =∂~ü¯û 125 ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« KÕã#≤ qâı+¡ }¨ JHõ~∆ ° ã¨`º« O Jx WѨC_»∞ „ѨÑK¨ « "åºÑ≤`O« QÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ѩi}Ï=∞Å∞ =∞~À=∂~°∞ ~°∞A=Ù KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ HÍi‡Hõ=~°Oæ 2006 "Õ∞_Õ L`«û"åÅ∞ [~°∞ѨÙH˘O\’Ok. Zxq∞k QÆ O @ŠѨ x k#O J<Õ k ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s

q^è•<åxH˜, HÍi‡Hõ=~åæxH˜ â◊`åÉÏÌÅ `«~|° _ç ™êy# áÈ~å@OÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞ ™êkèOK«∞‰õΩ#fl q[Ü«∞O. <Õ_»∞ =∞#O K«∂ã¨∞Î#fl P^èŒ∞xHõ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxH˜ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ "Õã≤# á¶êºHõìs =º=ã¨÷ Ѩxk<åxfl ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« q㨠Πi OzOk. P^è Œ ∞ xHõ ÃÑ@∞ì | _ç – ѨQÆÅ∞,~å„u, „ã‘ÎÅ∞, Ñ≤Å¡Å∞, ѨÙ~°∞+¨µÅ∞, =Ü«∞ã¨∞, "å`å=~°}O J#fl =º`åºã¨O ÖˉõΩO_® Ѩxk<åxfl qã¨Îiã¨∂Î áÈ`ÀOk. D Ñ‘_#» ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ HÍi‡‰õΩÅ QÆàÏÅhfl UHõ"≥∞ÿ# ã¨O^Œ~°ƒù"Õ∞ "Õ∞_Õ. ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷ Ѩxf~°∞Ö’ =zÛ# H˘`«Î =∂~°∞ÊÅ∂, "å\˜ Ѩ ~ ° º =™ê<åÅ∂, `« ` « Ê ù e `« O QÍ HÍi‡Hõ=~°æOÃÑ· ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ÉèÏ~åÅ#∞ QÆ∞iOz HÍi‡Hõ=~åæxH˜ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# J=QÍ# LO_®e. WÖÏO\˜ J=QÍǨÏ# ÖËHõáÈ`Õ ã¨~°mHõ~°} "å^Œ∞Å∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥ã¨∞Î#fl "å^Œ # Å#∂, 㨠~ ° m Hõ ~ ° } 㨠O 㨠$ ¯uh `«ÅHÔ H˜¯OK«∞‰õΩ#fl g∞_çÜ∂« =∂Ü«∂*ÏÅOÖ’ 123 H˘@∞ì‰Ωõ áÈ"åeû =ã¨∞OÎ k. 123 123 123 123

=∂i¯ ûã¨∞ì

Ãã·^•úOuHõ K«~°Û

W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥eO¡ ^•!? ã‘`å~åO UK«∂i

D

=∞^è Œ º <Õ =Úyã≤ # Ô ~ O_À ã¨Ç¨Ï„™êaÌÖ’ J`«ºO`« „ѨuÉèÏ=O`«∞_≥·# PÖ’K«<å"Õ`Ϋ Z=~°O>Ë, HÍ~°Öò =∂~ü¯û Jx „a\˜+π „ÉÏ_£ HÍã≤Oì Q∑ HÍ~˘Êˆ~+¨<£ „ѨH\õ O˜ zOk. J@∞=O\˜ =∂~ü¯û XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ =∂\Ï¡_∞» `«∂ XHõ `Õ<\≥ Q© ‰Æ Äõ , WO\˜x xi‡OKÕ `åÑ‘ "Õ∞„ã≤HÎ © =∞^躌 =º`åºã¨O QÆ∞iOz WÖÏ K≥áêÊ_»∞: `åÑ‘ "Õ∞„ã≤Î ZO`« Jã¨=∞~°∞_ú <·≥ å ã¨~ˆ , PÜ«∞# Ѩx „áê~°OaèOKÕ =ÚO^Œ∞ WO\˜ z„`åxfl =∞#ã¨∞Ö’ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx `«~∞° "å`«<Õ ^•xfl "åã¨=Î OQÍ =∂~°∞™êÎ_»∞. `Õ<≥\ ©QÆ =∂„`«O J@∞=O\˜ TǨz„`åxfl `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ HÀÖË^∞Œ . WÅ∞¡ xi‡OK« ∞ ‰õ Ω <Õ ™ê÷ ~ Úx KÕ~∞° HÀ=\ÏxH˜ =∂#"åoH˜ QÆ}hÜ«∞"≥∞#ÿ HÍÅO Ѩ\Oì˜ k. J~Ú`Õ P ™ê÷~ÚH˜ =zÛ# `«~åfi`« =∂#= Ѩi}Ï=∞„Hõ=∞O, ã¨=∂[OÖ’x Jxfl ~°OQÍÖ’¡#∂ ÉèÏ"åÅ=∞^躌 Ѷ∞¨ ~°}‚ ^•fi~å<Õ xˆ~tÌ `«=∞ø`ÀOk. KåÖÏ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ Éè∫uHõ "å^•xH©, ÉèÏ="å^•xH© =∞^躌 L#fl `åufiHõ qÉè[í ##∞ =∞#ã¨∞‰õĖѨ^•~åúxH© =∞^躌 L#fl qÉè[í #QÍ á⁄~°áê@∞QÍ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. HÍx "åã¨=Î OQÍ Éè∫uHõ"å^•xH©, ÉèÏ="å^•xH© =∞^Œº Ѷ∞¨ ~°¬} JO>Ë =∞#ã¨∞‰õÄ =∞#ã¨∞‰õÄ =∞^Œº [iˆQ Ѷ∞¨ ~°}‚ .Ë JO>Ë Ñ¨^•~°úOÜ≥ÚHõ¯ J`«∞º#fl`« ~°∂ѨOQÍ =∞#ã¨∞#∞ ÖË^• K≥`· <« åºxfl ѨiQÆ}O˜ KÕ ÉèÏ=#‰õÄ, â◊s~°O ÉÜ«∞@ ZHõ¯_À qâßfiO`«~åà◊OÖ’ K≥`· #« ºO J<Õk LO@∞O^Œ<Õ ÉèÏ=#‰õÄ =∞^Œº [iˆQ Ѷ∞¨ ~°} J#fl=∂@. K≥`· #« ºO J<Õk Ѩ^•~°Oú Ü≥ÚHõ¯ J`«∞º#fl`« ~°∂ѨO Jx P^èŒ∞xHõ âßGq*Ï˝#O, YQÀà◊âßRO "≥Ú^ŒÅ∞ ã¨∂Hõ∆ ‡ [#∞º WO[hiOQ∑ â ßGO =~° ‰ õ Ω =∞m¡ =∞m¡ ^è$Œ gHõiã¨∞#Î flÑʨ \˜H© D K«~Û° ™êyáÈ`«∂<Õ LOk. aè#fl"∞≥ #ÿ D PÖ’K«#Å ã¨=ÚKåÛùÜ∂« Å =∞^躌 JO>Ë ã≤^•úO`åÅ =∞^茺 Ѷ¨∞~°¬} =∂#"åo Jaè=$kúx H˘`«ÎѨÙO`«Å∞ `˘H˜¯™ÈÎOk. '<Õ#∞ PÖ’zã¨∞<Î åfl#∞ Hõ#∞Hõ <Õ#∞ L<åfl#∞— J#fl

@∂i*ÏxH˜ q∞#Ǩ q∞QÆ`å W*ÏʼnõΩ (ã≤^•úO`åʼnõΩ) HÍÅO K≥e¡O^Œx #Ü«∂–L^•~°"å^Œ∞Å∞ KÕã¨∞Î#fl „ѨKå~åxH˜ ã¨=∂^è•#O D "åºã¨O. PÖ’K«#Å ã¨O™ê÷Q`Æ « x~å‡}"Õ∞ ã≤^•úO`«O. Wk =∂#"åo Jaè=$kú „Hõ=∂xfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞=Å¡ <Õ\H˜ © ã≤^•úO`«O „áê^è•#º`« Hõey LO_»@"Õ∞ HÍ^Œ∞, <Õ\ ˜ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ ~°∂á⁄OkOK«@OÖ’ Wk J`«ºO`« H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤™ÈÎOk Jx K≥|∞`«∞<åfl~°∞ ~°K«~Ú`« _≥™ê¯Ô~ãì π „ѨMϺ`« ã¨∂„fHõ~}° ‰õΩ '<Õ#∞ L<åfl#∞ Hõ#∞Hõ PÖ’zã¨∞<Î åfl#∞— J#flk ã¨~Ô #· ã¨=∂^è•#O. PÖ’K«#Å ã¨O™ê÷QÆ`« x~å‡}"Õ∞ ã≤^•úO`«O. Wk =∂#"åo Jaè=$kú „Hõ=∂xfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞=Å¡ <Õ\H˜ © ã≤^•úO`«O „áê^è•#º`« Hõey LO_»@"Õ∞ HÍ^Œ∞, <Õ\˜ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ ~°∂á⁄OkOK«@OÖ’ Wk J`«ºO`« H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤™ÈÎOk. Jxfl ~°HÍÅ |O^è<Œ åÖ #∞O_ç q=ÚH˜Î ™êkèOK«@"Õ∞ =∂# "åo ÅHõ∆ ºO. JO^Œ∞‰õΩ UÔHH· õ ™ê^è#Œ O =∂i¯û ["Õ∞. =∂i¯û[O qt+¨`ì « Uq∞@O>Ë Jk ZOK«∞‰õΩ#fl HÍ~åºK«~}° „Ѩ}ÏoHõ ѨÓ~°~Î Ú#ѨÙÊ_Õ Jk =∂~°∞`«∞Ok. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O L#flO`« =~°‰Ωõ ^•xH˜ "≥∞~°∞QÔ #· „Ѩ`åº=∂flÜ∂« xfl ™êkèOK«@O =∂i¯û[O ^•fi~å `«Ñʨ =∞i ^Õx ^•fi~å#∂ ™ê^躌 O HÍ^Œ∞. =∂i¯û*Ïxfl JkèQÆ q∞OKåÅO>Ë UÔH·Hõ =∂~°æO ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl JkèQÆq∞OK«@"Õ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl JkèQqÆ ∞OKåÅO>Ë UÔHH· õ =∂~°Oæ =∂i¯û[O xˆ~tÌ OK«∞‰õΩ#fl Z*ˇO_®#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HÔ à◊@¡ "Õ∞. =∞iO`« ã¨Ê+¨Oì QÍ K≥áêÊÅO>Ë

ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O QÆ∞iOz =∂i¯û[O ™êyOz# qâı¡+¨}ÖË ã¨=∂*Ïxfl, =º=ã¨÷#∞ ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s q^è • #O Ѩ i kè P=ʼnõ Ω KÕ~"° Ü Õ ∞« \ÏxH˜ `«y# ™ê^è<Œ åÅ=Ù`å~Ú. nxfl =∞~À ~°HOõ QÍ ‰õÄ_» K≥Ñʨ =K«∞Û. =∂i¯û*Ïxfl ^•\˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥àÏ¡Ü«∞x K≥|∞`«∞#fl ã≤^•úO`åÖË"≥·`Õ L<åflÜ≥∂, D HÍ~°}OQÍ =∂i¯û*ÏxH˜ HÍÅO K≥eO¡ ^Œx K≥ÑÙ¨ #Î fl ã≤^•úO`åÖË"`·≥ Õ L<åflÜ∂≥ J=hfl x*ÏxH˜ U<å_À =∂i¯û[OKÕ`« F_çOK«|_ç# áê`«HÍÅѨ٠ã≤ ^ •ú O `åÅ∞ =∂„`« " Õ ∞ . ÖË H õ =∂i¯û[O =¸ÖÏÖ’¡ H˘xflO\˜x Ui fã¨∞‰õΩx =∞iO`« |∂`«^ŒÌOÖ’ K«∂ã¨∂Î #∂`«# J=`å~°O`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞#Î fl"<·≥ å J~ÚLO\Ï~Ú. ÖËHõ =∂i¯û[O `ÀHõÑ@ ¨ ∞ì‰Ωõ "ÕÖÏ_»∞`«∞#fl ã≤^•úO `åÖˇ<· å J~ÚLO\Ï~Ú. P^è∞Œ xHÍO`«~° "å^ŒO, =∂i¯û[OJ#O`«~° "å^ŒO Jx K≥ÑÙ¨ ‰Î Ωõ O@∞#fl ã≤ ^ •ú O `åÅhfl =∞Ǩ  J~Ú`Õ ™ê=∂lHõ JOâßÅÃÑ· <≥u· Hõ HÀ}O #∞O_ç <˘H˜¯ K≥ÑÙ¨ #Î flq =∂„`«"∞Õ . W=hfl =∂i¯û*ÏxH˜ ѨÓ~°fiO L#fl ã¨O㨯~°}Å<À, ѨÙ~ÀQÍq∞ `«`fi« O`À ‰õÄ_ç# *’Hͺ<Àfl HÀ~°∞`å~Ú. g@xflO\˜h JkèQÆ

~°K«~Ú`« ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (=∂i¯ûã¨∞ì) á⁄e\ò|∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ∞. q^ÕâßOQÆ =º=Ǩ~åÅ xѨÙ}∞Å∞. ёѨÙÖòû _≥"≥∂„Hõ㑠Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ 14

=∂i¯ ûã¨∞ì q∞Oz# `« ~ åfi`« < Õ =∂i¯û[O =∞iO`« ѨÙ~ÀQÆq∞OzOk. =∞~À "≥Ñ· Ù¨ # ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O Ѩxf~°∞#∞ Ö’`«∞QÍ Ñ¨ijeOz# H©xûÜ«∞x[O (H©<û£ ã≤^•úO`«O) =O\˜=hfl D JOâ◊OÃÑ· =∂~ü¯û ™êyOz# Hõ$+≤x =∞m¡ „Ѩ™êÎqOK«_"» ∂≥ , ÖËHõ =∞~À™êi <˘H˜¯ K≥Ñʨ \"≥∂ KÕâß~Ú `«Ñʨ H˘`«QÎ Í K≥ÑÊ≤ Ok Ug∞ ÖË^∞Œ . H©<£û, ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O Ѩx f~°∞#∞ J^躌 Ü«∞#O KÕã∂¨ Î `«#O`«@ `å#∞QÍ H˘xfl x~åú~}° ʼnõΩ =KåÛ_»∞. J~Ú`Õ J"Õ JOâßÅÃÑ· J^Õ `«~°Ç¨ x~åú~°}ʼnõΩ =∂~ü¯û ‰õÄ_® =KåÛ_»#fl q+¨Ü∞« O H©<û£ QÆ=∞#OÖ’ ÖË^∞Œ . =∂~ü¯û `«# ã≤^•úO`«OÖ’ =∞iO`«QÍ Jaè=$kú KÕÜ∂« eû LO_ç, KÕÜ∞« ÖËHáõ È~Ú# JOâßÅ#∞ H©<û£ `«# J^躌 Ü«∞#OÖ’ ѨiѨÙ+Oì¨ KÕâß~°∞. (W^Õ `«~Ç° ¨ Ö’ áÈÅO_£‰Ωõ K≥Ok# "≥∞Mÿ ÖË ò HÍÖˇH± J<Õ WO[h~°∞ ‰õÄ_® =∂~ü¯û ~åã≤# ÃÑ@∞ì|_ç „QÆO^è•xfl K«^qŒ H©xûÜ«∞<£ qѨ=¡ O `«~Ç° ¨ Ö’<Õ „Ѩuáê^Œ#Å∞ KÕÜ∞« @O Pâ◊Û~°ºHõ~"° ∞≥ #ÿ JOâ◊O.) W`«~° "Õ∞^è•=ÙÅ HõO>Ë =∂~ü¯û#∞ qt+¨ ì ™ê÷ # OÖ’ LOK« \ ÏxH˜ HÍ~° } O PÜ«∞#‰õΩ#fl =ºH˜QÎ `Æ « "Õ∞^èÀ ã¨OѨ^•, W`«~ H° Í~°}ÏÅ∂ HÍ^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O Ѩ@¡ =∂i¯ûã¨∞ì J=QÍǨÏ#Ö’<Õ D qt+¨`ì ‰« Ωõ ѨÙ<åk LOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s ™ê=∂lHõ ã¨O|O^è•Ö’¡ "å~°ã¨`«fiOQÍ =ã¨∞Î#fl xiÌ+¨ì ^èÀ~°}∞Å#∞ ѨijeOK«@O ^•fi~å =∂~ü¯û ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl qâı+¡ O≤ Kå_»∞. D Ѩ^uúŒ Ö’<Õ PÜ«∞# „Ѩ`ºÕ Hõ`« ^•y LOk. XHõ =º=ã¨Q÷ Í ÃÑ@∞ì|_ç ^•s q^è•#O ^•x ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ Wëêì ~Úëêì Å`À xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_® =º=ǨÏiã¨∞ÎOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å`À ã¨Ç¨ D =º=ã¨÷Ö’x ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅO^Œ~°∂ HÍi‡‰õΩÅ =∂kiQÍ<Õ Ñ¨~å~¸Hõ~}° ‰õΩ (JeÜ«∞<Õ+<¨ ‰£ Ωõ ) QÆ∞~°=Ù`å~°∞. =º=ã¨Ö÷ ’x JO`«~`æ° « `«~¯° O =Å¡ W=hfl [~°∞QÆ∞ `å~Ú. ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞x =∂~ü¯û, ÃÑ@∞ì|_ç Ü≥ Ú Hõ ¯ =∂#=~° ∂ Ѩ O QÍ ¿Ñ~˘¯O\Ï_» ∞ . =∞~åº^Œã∞¨ _Î #·≥ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_À, =∂#=`«fiO, ^ŒÜ∞« Hõey# ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_À LO_»_O» ™ê^躌 O HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D =¸_»∞ ~°HÍÅ =ºH˜QÎ `Æ « ^èÀ~°}∞Ö’¡ ^Õhfl ÃÑ@∞ì|_ç Ü≥ÚHõ¯ `«~°¯O ã¨Ç≤ÏOK«^Œ∞. JO^Œih `«# „ѨÜ≥∂[<åÅ ™ê^èŒ#Ö’ áê=ÙÅ∞QÍ =∂„`«"Õ∞ =∂~°∞Û‰õΩO @∞Ok. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl ˆH=ÅO =∂i¯û[O =∂„`«"∞Õ D HÀ}O #∞O_ç K«∂ã≤Ok. qâı+¡ O≤ zOk. W`«~° ã≤^•úO`åÅ∞, ã≤^•úO`«"`Õ ÅΫ HõO>Ë =∂i¯û[O, =∂~ü¯ „Ѩ`ºÕ Hõ`,« qt+¨`ì « WO^Œ∞Ö’<Õ Wq∞_ç LOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s 15

W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥e¡O^•!?

''

Ñà @∞ì|_ç^•~°∞x =∂~ü¯û, Ñà @∞ì|_çÜÚ≥ Hõ¯ =∂#= ~°∂ѨO QÍ Ñ¿ ~˘¯O\Ï_»∞. =∞~åº^Œã∞¨ _Î #·≥ Ñà @∞ì|_ç^•~°∞_À, =∂#= `«fiO, ^ŒÜ∞« Hõey# Ñà @∞ì|_ç^•~°∞_À LO_»_O» ™ê^躌 O HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞ HõO>Ë D =¸_»∞ ~°HÍÅ =ºH˜ÎQÆ`« ^èÀ~°}∞Ö’¡ ^Õhfl ÃÑ@∞ì|_ç Ü≥ÚHõ¯ `«~°¯O ã¨Ç≤ÏOK«^Œ∞. JO^Œih `«# „ѨÜ≥∂[<åÅ ™ê^èŒ#Ö’ áê=ÙÅ∞QÍ =∂„`"« ∞Õ =∂~°∞‰Û Ωõ O @∞Ok. Ñà @∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl =∂i¯û[O =∂„`"« ∞Õ D HÀ}O #∞O_ç qâı+¡ O≤ zOk. W`«~° ã≤^•úO`åÅ∞, ã≤^•úO`« "Õ`ÅΫ HõO>Ë =∂i¯û[O„ Ѩ`ºÕ Hõ`« WO^Œ∞Ö’<Õ Wq∞_ç LOk.

——

q^è•#Ѩ٠D =∞øeHõ ÅHõ∆}Ïxfl =∂i¯û[O QÆ∞iÎOz# `«~åfi`« WHõ W^Õ q+¨Ü∂« xfl =∞~˘Hõ~∞° H˘`«QÎ Í QÆ∞iÎOK«\ÏxH˜ J=HÍâ◊O ÖË<Õ ÖË^∞Œ . W`«~° Jxfl L`åÊ^ŒHõ =º=ã¨Å÷ HõO>Ë aè#flOQÍ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O, Z=fi~∂° LÅ¡OѶ∞≤ OK« ÖËx, Z=~°∂ „ѨÉÏè q`«O KÕÜ∞« ÖËx JO`«~`æ° « ÅHõ}∆ ÏÅ ^•fi~å `«# LxH˜x HÍáê_»∞‰õΩO@∞O ^Œx K≥Ñʨ @"Õ∞ =∂i¯û[O QÆ∞iÎOz# ÃÑ@∞ì|_ç ^•s q^è•#Ѩ٠„Ѩ`ºÕ Hõ`.« ™È+¨e[O `«#‰õΩ „Ѩ^•è # â◊„`«∞=ÙQÍ Zky#ѨÙÊ_»∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O, ~å[H©Ü∞« „Hõ=∞O^•fi~å *’HõºO KÕã¨∞‰õΩx `«#Ö’x W@∞=O\˜ ™êfiÉÏè qHõ ÅHõ}∆ ÏÅ#∞ H˘O`«"∞Õ ~° xÜ«∞O„uOK«∞‰õΩ#fl =∂@ "åã¨=Î "Õ∞. J~Ú<å Jk PÜ«∂ „Ѩ`ºÕ Hõ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡<Õ [iyOk. J~Ú`Õ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#Ѩ٠^ÀÑ≤_ô ã¨^∞Œ =Ì ∞}˜yL#flO`« =∂„`å# D ^èÀ~°}∞Å#∞ JkèQqÆ ∞OzO^Œx K≥ÑÙ¨ ÊHÀ=@O ã¨||∞ HÍ^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O D `å`å¯eHõ ^Œâ#◊ ∞ ^•\˜ ‰õΩHõ¯`ÀHõ "å@OQÍ =∞m¡ `«# ã¨Ç¨ [ã≤^úŒ "≥∞#ÿ ã≤u÷ H˜ "≥oO¡ k. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O =ºH˜ÎQÆ`« Wëêì~ÚëêìÅ∞, HÀiHõÅ∞, K≥`· #« ºO`À xq∞`«OÎ ÖËx =º=™ê÷Q`Æ « xÜ«∞=∂Å ^•fi~å ™êQÆ∞`«∞O^Œx P_»Oã≤‡`ü, iHÍ~À¤ =O\˜ "å~°∞ =∂~ü¯û‰õΩ ѨÓ~°fi"∞Õ QÆ∞iÎOz# =∂@ "åã¨=Î "Õ∞. J~Ú`Õ "å~°∞ K«i„`«‰Ωõ J^Õ =ÚyOѨ٠Jx ÉèÏqOKå~°∞. (=∂~ü¯û‰õΩ ѨÓ~°fiÑÙ¨ D ã≤^•úO`å<Õfl P^è∞Œ hHõiOz „á¶êxûãπ Ѷ٨ ‰õΩÜ«∂=∂ =O\˜ "å~°∞ 'K«i„`«‰Ωõ =ÚyOѨٗ J#fl ¿Ñ~°∞`À W\©=Å =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞.) ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O `«#O`«@ `å#∞ =º=ã¨#÷ ∞ K«H¯õ k^Œ∞`Ì ∞« O^Œx, ÖÏÉèÏÅ ~ˆ @∞ Ѩ_áç ȉõΩO_® LO_ÕO^Œ∞‰õΩ `«y# q^èOŒ QÍ =º=ǨÏiã¨∞OÎ ^Œx g~°∞ ÉèÏqOKå~°∞. Kåi„`«HOõ QÍ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ Ѩ^uúŒ Ö’ D q^è•#O ™êQÆ∞`«∞O^Œx‰õÄ_® ¿Ñ~˘¯<åfl~∞° . HÍh =∂~ü¯û

=∂„`«O nxH˜ aè#flOQÍ K≥áêÊ_»∞. Z=iH© Z=~°∂ H͉õΩO_® KÕ¿ã ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O XHõ"Ñ·≥ Ù¨ ã¨OѨ^Œ ã¨=Ú„^•Å#∞ ã¨$+≤ãì ∂¨ Î =∞~À"≥Ñ· Ù¨ ^•i„^ŒºÑ¨Ù Z_®~°∞Å#∞ ‰õÄ_® ã¨$+≤ìã¨∞ÎO^Œx `«^•fi~å Kåi„`«HOõ QÍ ^ÀÑ≤_ô J<Õk Jx"å~°º =∞#fl@∞¡ =º=ǨÏiã¨∞OÎ ^Œx K≥áêÊ_»∞. `«#Ö’ J@∞=O\˜ ^ÀÑ≤_ô LO_»|>Ëì ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è • #O =∂i¯û*Ïxfl H͉õ Ω O_® W`« ~ ° ã≤^•úO`åÅ#∞ `≥~g° ∞^Œ‰Ωõ `≥ã∞¨ OÎ k. J~Ú`Õ ã¨iQÍæ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#OÖ’x D ^ÀÑ≤_ôÜÕ∞ =∂i¯ûã¨∞ì ã≤^•úO`åxH˜ Z*ˇO_®QÍ LO@∞Ok. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#OÖ’ ^ÀÑ≤_ô LO_»|>Ëì =∂i¯ûã¨∞ì Z*ˇO_® ^ÀÑ≤_ô =ºuˆ~Hõ Z*ˇO_®QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. J~Ú`Õ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O JO`«=∞~Ú =∞~À =º=ã¨÷ =ã¨∞OÎ ^Œx K≥Ñʨ _®xH˜ P^è•~åÅ∞<åflÜ«∂? J<Õ „Ѩâ◊fl =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O x`«ºO =ÚO^Œ∞‰õΩ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LO_ÕO^Œ∞‰õÄ, P q^èOŒ QÍ =∂i¯ûã¨∞ì Z*ˇO_® HÍ~åºK«~}° ~°∂ѨO ^•ÅÛ‰õΩO_® LO_ÕO^Œ∞‰õÄ J=HÍâ◊O ÖË^•? J#fl ã¨O^ÕǨÏO ‰õÄ_® ÖËHõáÈÖË^Œ∞. D q+¨Ü∞« OÖ’ ~°∞A=ÙÅ∂ ™êH∆ͺÅ∂ Ug∞ ÖË=Ù. J~Ú`Õ ÃÑ@∞ì|_ç^•s =fi=ã¨÷ Ѩi=∂}OÖ’ Jaè=$kú K≥O^Õ „Hõ=∞OÖ’<Õ ^•xÖ’x JO`«~`æ° « "≥~· ∞° ^蕺Å∞ ‰õÄ_® ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. D „Hõ=∞O `« ∞ ^Œ ‰ õ Ω =º=㨠÷ # ∞ JO`« O KÕ ¿ ã kâ◊ Q Í ™êQÆ∞`«∞Ok. W^ŒO`å PHÍâ◊OÖ’ #∞O_ç Z=~À #_ç¿Ñ K«~º° HÍ^Œ∞, JO`«~`æ° « "≥~· ∞° ^蕺ʼnõΩ HÔ =¡· ∂H±û Jk. D ÔH·¡=∂H±û ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷#∞ JO`«~`æ° « q^èfiŒ O™êxH˜ QÆ∞iKÕÜ∞« ‰õΩO_® "Õ~ˆ =º=ã¨Ö÷ ’H˜ =∂~°∞Ê K≥Okã¨∞OÎ ^Œ#fl ÉèÏ=O ‰õÄ_® LOk. `«^•fi~å =∂#"åoH˜ Jk q=ÚH˜Î Jaèã∞¨ OÎ ^Œ#fl qâßfiã¨O ‰õÄ_® LOk. <åHÍ qâßfiã¨O LOk. =~°=Î ∂# =∂#= Ѩiã≤u÷ Uq∞\˜, ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷Ö’ ¿ãfiK«Ûù U

=∂i¯ ûã¨∞ì

W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥e¡O^•!?

''

™È+¨e*ÏxH˜ Z^Œ∞~°∞ ^≥|`ƒ Q« ÅÆ _»O`À uiy ^ÀÑ≤_,ô Ñ‘_»<å ÃÑiyOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O =∂iO^Œh, WHõÃÑ· =∞#O ˆH=ÅO ã¨OˆH∆=∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl =∂„`«"Õ∞ K«∂™êÎ=∞h, JO^Œ∞=Å¡ =∂i¯û[O `«Ñʨ ~ÚO^Œx K≥Ñ¿ Ê "åi^Õ `«ÑÙ¨ Ê Jx HÍÅO ~°∞A=Ù KÕ™ÈÎOk. ã¨OHˆ =∆ ∞ K«~º° Ö’¡ ^•~°∞}"≥∞#ÿ HÀ`«, ã¨OѨ#fl ^ÕâßÖ’¡ ãà `· O« x~°∞^ÀºQÆO [_»Å∞qѨÊ@O WO^Œ∞‰õΩ x^Œ~≈° #O. Ñà @∞ì|_ç^•s =º=㨉÷ Ωõ =Åã¨"å^ŒO J=ã¨~O° ÖË^xŒ "åkOz# "å~°∞ (W~åH±) J#∞Éè"í åÅ`À Hõà√◊ ¡ `≥~∞° ã¨∞<Î åfl~∞° .

——

q^èOŒ QÍ JiHõ@|ì _»∞`«∞#flk J#fl q+¨Ü∂« Å#∞ J=QÆ`O« KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ã≤^•úO`åÖ’¡ J`«ºO`« Jaè=$kú K≥Ok# ã≤^•úO`«O =∂i¯û[O Jx <Õ#∞ ÉèÏq ™êÎ#∞. ã¨iQÍæ D HÍ~°}O KÕ`<« Õ <Õ#∞ =∂i¯û *ÏxH˜ Hõ@∞ì|_®¤#∞. WHõ¯_» Ô~O_»∞ q=~°}Å∞<åfl~Ú. "≥Ú^Œ\k˜ =∂i¯û[O Ñ≤_"ç å^ŒO HÍ^Œ∞. nxH˜ aè#flOQÍ Jk ™ê^è•~°} K«i„`«#∞, „Ѩ`ºÕ H˜Oz ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl "åºMϺxOKÕ XHõ ^Œ$HõÊ^äOŒ . D ^Œ$HõÊ^ù OŒä P^è•~°OQÍ<Õ =∂~ü¯û xi‡Oz# ѨÙ<åkÃÑ· =∞#O „Ѩã∞¨ `Î « ^ŒâÖ◊ ’ D ã≤^•úO`åxH˜ ã¨O|OkèOz# =∞# J=QÍǨÏ##∞ ѨÙ#ó"åºMϺxOK«∞‰õΩx Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ nx áê„`« QÆ∞iOz# qâı+¡ }¨ Å`À =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ`«∞<åfl=Ú. U^À XHõ ^ŒâÖ◊ ’ =ÚyOѨىõΩ =KÕÛ Ãã^· •úOuHõ q^è•#OQÍ QÍHõ, x~°O`«~O° H˘xfl P^è•~åÅ „áêuѨkHõ# ã≤^•úOfHõiOK«∞‰õΩ<Õ „Hõ=∂xH˜ =∂i¯û[O „áêux^躌 O =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ =~°=Î ∂#O Uq∞\˜, Éèqí +¨º`«∞Î ZÖÏ LO@∞Ok, U PK«~}° U Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥ã∞¨ OÎ k J#fl q+¨Ü∂« Å∞ x~°O`«~O° =∞kèOѨىΩõ QÆ∞~“`«∞O\Ï~Ú. H©xûÜ«∞x[O QÆ∞iOz ÃÑ#· K≥ÑÙ¨ ʉõΩ#fl JOâßÅ∞ D q+¨Ü∂« xfl =∞iO`« ã¨Ê+‘Hì iõ ™êÎ~Ú. =∂i¯û[OÖ’<Õ H©<û£ ã≤^•úO`åxH˜ ã¨O|OkèOz# =∞øeHõ HÀ}ÏÅ∞ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ JѨÊ\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Å ã¨fiÉÏè =O, JѨÊ\˜ PK«~}° J=ã¨~åÅ HÍ~°}OQÍ D HÀ}ÏÅ∞ pHõ \ ˜ Ö ’ LO_ç á ÈÜ« ∂ ~Ú. P q^è Œ O QÍ =∂i¯û[Ѩ٠„áê^äqŒ ∞Hõ J=QÍǨÏ#Ö’ =∂~°∞Ê ÖË ‰ õ Ω O_®<Õ PÜ« ∂ Ѩ i ã≤ ÷ ` « ∞ Å#∞ |\˜ ì =∂i¯û[OÖ’x H˘xfl JOâßÅ∞, H˘xfl HÀ}ÏÅ∞ Hˆ O„^Œ ™ê÷<åxH˜ KÕ~∞° `«∞O\Ï~Ú. Ô~O_Àk =∂i¯ûã¨∞ì Z*ˇO_®‰õΩ PK«~}° Ï`«‡Hõ ~°∂ѨO W=fi@O, ™êkèOK«@O J#flk ã¨∞nè~°… Kåi„`«Hõ „Hõ=∞O. JO^Œ∞Ö’ QÆ∞iÎOK«^Œy# q[Ü«∂Å∂, "≥#Hõ_»∞QÆ∞Å∂

LO\Ï~Ú. É’e¬qH± qѨ¡=O <å@H©Ü«∞ q[Ü«∂ʼnõΩ „áê~°OÉèOí QÍ K≥Ñʨ =K«∞Û. WѨÙÊ_»∞ =∞#O K«∂ã¨∞Î#fl HÍÅO ÉèÏs "≥#HõO[QÍ =sæHiõ OK«=K«∞Û. WѨÙÊ_»∞#fl Ѩiã≤u÷ P^è•~°OQÍ =∂i¯û*ÏxH˜ Éèqí +¨º`«∞Î ÖË^xŒ "åkOK«@O Ǩτã¨fi ^Œ$+≤ì =∂„`«"∞Õ J=Ù`«∞Ok. =∂i¯û[O "≥#HõO[ "ÕÜ∞« @O`À Hˆ =ÅO áê`« ™È+¨eã¨∞ì ^ÕâßÅ∞ ‰õÄeáÈ=_»"≥ÚHõ¯>Ë [~°QÆÖË^Œ∞. ™È+¨e[O #∞O_ç „¿Ñ~°} á⁄Ok qq^èŒ ^ÕâßÖ’¡ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ *’HõºO KÕã¨∞‰õΩ<Õ qѨ¡"å`«‡Hõ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ ‰õÄ_® "≥#HõO[ "Õâß~Ú. (qq^èŒ r=# ~°OQÍÖ’¡ „ѨÉ∞íè `«fiO áê„`« ‰õΩkOK«∞‰õΩ áÈ`ÀOk). D =∂~°∞ÊÅ =Å¡ ^ÀÑ≤_,˜ J}z "Õ`« JO`«O HÍHõáÈQÍ ™È+¨eã¨∞ì =º=ã¨÷ "≥#HõO[ "ÕÜ∞« _»O`À ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O =∞iO`« |i`≥yOzOk. ^ÀÑ≤_,ô J}z"Õ`« =∞iO`«QÍ ÃÑK«ÛiÖÏ¡~Ú. x*ÏxH˜ HÍi‡Hõ =~°æ qѨ¡=O ã¨∞nè~"…° ∞≥ #ÿ ^Œx, ã¨=∞HÍb# Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ |\˜ì LO@∞O^Œx, |∂~°∞˚"å qѨ¡"åÅ `«~°Ç¨‰õΩ aè#flOQÍ LO@∞O^Œx =∂~ü¯û `«# HÍÅOÖ’<Õ QÆ=∞xOKå_»∞. D ã¨∞nè~…° „Hõ=∞OÖ’ "≥#HõO[Å∞, "≥#HõÑ@¨ ∞ìÅ∞ ÉèÏQÆ"∞Õ . ™È+¨ e [O J<Õ H õ q[Ü« ∂ Å∞ ™êkèOzOk. á¶êã≤ã∞¨ ì „Ñ¨=∂^ŒO #∞O_ç „Ñ¨ÑO¨ Kåxfl HÍáê_çOk. =¸_À „ѨÑO¨ K« ^ÕâßÅ#∞ q=ÚH˜Î KÕãO≤ k. Hˆ =ÅO ~å[H©Ü∞« OQÍ "åiH˜ ™êfi`«O„`«ºO ™êkèOKÕ =∂~°æO ã¨∞QÆ=∞O KÕÜ∞« @"Õ∞ HÍ^Œ∞, =#~°∞Å∞, =∂Ô~¯@∞¡, L`åÊ^ŒHõ =º=ã¨Å÷ ÃÑ· ‰õÄ_® "åiH˜ ǨωõΩ¯ =KÕÛ@∞¡ KÕãO≤ k. ™È+¨e[O ™êkèOz# q[Ü«∂ŠѨ@¡ =∞#O Hõà√◊ =¡ ¸ã¨∞HÀÖË=Ú. ÃÑ@∞ì|_ç^•s ™ê„=∂[º "å^ŒO`À ™È+¨e[O _èHô ˘\˜ì LO_»Háõ È`Õ W=hfl ™ê^躌 ÜÕ∞º"Õ HÍ^Œ∞. =∂#= K«i„`«Ö’<Õ Hõhqh Z~°∞QÆx suÖ’ J`«ºO`« qâßÅ"≥∞#ÿ ã¨OHˆ =∆ ∞ =º=ã¨÷#∞ <≥ÅH˘ÖÏÊeû ~å=@O ‰õÄ_®

™È+¨e[O ѨÙ}º"Õ∞. #∂`«# `«~Ç° ¨ L`«ÊuÎ =º=ã¨#÷ ∞ J=∞Å∞ KÕ¿ãÎ U"Õ∞q∞ ™êkèOK«=K«∞Û? J#fl ^•xH˜ ã¨O|OkèOz =∞# PÖ’K«#ŠѨikè qã¨iÎ OKÕO^Œ∞‰õΩ ‰õÄ_® Wk ^ÀǨÏ^ŒO KÕãO≤ k. n#O`«\H˜ © HÍ~°}"≥∞#ÿ Ѩi}Ï=∞O =∂#"åo K«i„`«Ö’ "≥Ú^Œ\ ã¨^Àº[x`«OQÍ (™êÊO>Ë xÜ«∞ãπQÍ) „áê~°OÉèOí J~Ú<å K≥`· #« º=O`«"∞≥ #ÿ HÍ~åºK«~}° ^•fi~å<Õ =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çzOk. ™È+¨e*ÏxH˜ Z^Œ∞~°∞ ^≥|ƒ`«QÅÆ _»O `À uiy ^ÀÑ≤_,ô Ñ‘_#» ÃÑiyOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O =∂iO^Œh, WHõÃÑ· =∞#O ˆH=ÅO ã¨OˆH∆=∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl =∂„`«"Õ∞ K«∂™êÎ=∞h, JO^Œ∞=Å¡ =∂i¯û[O `«Ñʨ ~ÚO^Œx K≥¿ÑÊ "åi^Õ `«ÑÙ¨ Ê Jx HÍÅO ~°∞A=Ù KÕ™ÈÎOk. ã¨OHˆ =∆ ∞ K«~º° Ö’¡ ^•~°∞}"≥∞#ÿ HÀ`«, ã¨OѨ#fl ^ÕâßÖ’¡ Ãã·`«O x~°∞^ÀºQÆO [_»Å∞qѨÊ@O WO^Œ∞‰õΩ x^Œ~≈° #O. ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=㨉÷ Ωõ =Åã¨"å^ŒO J=ã¨~O° ÖË^xŒ "åkOz# "å~°∞ (W~åH±) J#∞Éèí"åÅ`À Hõà◊√¡ `≥~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =Åã¨"å^ŒO J<Õk ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷ H˜s@OÖ’ HõeH˜ `«∞~å~Ú J#fl q+¨Ü∂« xfl J~°Oú KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O@∞<åfl~° ∞ . =~° ú = ∂# ^Õ â ßÅ ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixH˜ =zÛ# =ÚѨC ‰õÄ_® =∂i¯û[O `«ÑÙ¨ Ê Jx "åkOz# "åi^Õ `«ÑÙ¨ Ê Jx ~°∞A=KÕ™ÈÎOk. J~Ú`Õ W=hfl =~°#‚ Å∞ =∂„`«"Õ∞<å! g@xflO\˜H© ÃÑ@∞ì| _ç^•s q^è•#Ѩ٠Jaè=$kú „Hõ=∞OÖ’ ѨÙ<å^Œ∞Å∞<åflÜ∞« x, P „Hõ=∞OÖ’<Õ W^ŒO`å [~°∞QÆ∞`ÀO^Œx qâı+¡ }¨ Ï`«‡HõOQÍ x~°∂Ñ≤OK«@O ZÖÏ? ÃÑ@∞ì|_ç áÈQÆ∞Ѩ_@» O D =º=ã¨Ö÷ ’ Jx"å~°º"≥∞ÿ# ^èÀ~°}˜. D =∞^茺HÍÅOÖ’ H˘kÌ=∞Ok KÕ`∞« Ö’¡ JO`«∞ÖËx ã¨OѨ^,Œ ÃÑ@∞ì|_ç áÈQÆ∞Ѩ_@» O =∞#‰õΩ HõxÑ≤™ÈÎOk. n<Õfl „^Œ=º ÃÑ@∞ì | _ç U~° Ê _Õ q^è • #=∞x K≥ á êÎ ~ ° ∞ . Ç≤ÏÖòÃÑi¶ O¤ Q∑, Ǩ|û<£, Öˇx<£ =O\˜ "å~°∞ "≥Ú^Œ\˜ „ѨÑO¨ K« Ü«Ú^Œú ѨÓ~°fi HÍÅOÖ’ nx QÆ∞iOz ~åâß~°∞. Jaè=$kú K≥Ok# ^ÕâßÅ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç =∞^躌 `«Öuˇ #Î "≥~· "° ∞Õ "≥Ú^Œ\˜ „ѨÑO¨ K« Ü«Ú^•úxH˜ HÍ~°}=∞x g~°∞ x~åúiOKå~°∞. JѨÊ\˜ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç *ÏfÜ«∞ P^è•i`«"∞≥ #ÿ k. *ÏfÜ«∞ „ѨÉ∞íè `åfiÅ =∞^Œ`Ì ∞« HõeyOk. „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç Pq~åƒù = O`À, „Ѩ É è í ∞ `« fi O ˆ H =ÅO `« = ∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ =∂„`«"Õ∞ HÍáê_ÕO^Œ∞‰õΩ Ѩx KÕÜ∂« Åx ^è#Œ ™êfi=∞º =~°Oæ ~å*ϺOQÆÜ∞« O„`«OÃÑ· =uÎ_ç `≥ã∞¨ OÎ k. "≥Ú`«OÎ QÍ ã¨=∂* „ѨÜ∂≥ [ <åÅ`À ~å*ϺOQÆÜ∞« O„`åxH˜ ã¨O|O^èOŒ ÖË^xŒ D ^è#Œ ™êfi=∞º =~°Oæ "åkã¨∞OÎ k. =∞Ǩ PiúHõ =∂O^ŒºO HÍÅOÖ’ x~°∞^ÀºQÍxfl `«yOæ KÕO^Œ∞‰õΩ 16

=∂i¯ ûã¨∞ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ *’HõºO KÕã¨∞‰õΩO>Ë "å\˜H˜ „^Œ=ºÃÑ@∞ì|_ç #∞O_ç f„="≥∞ÿ# =ºuˆ~Hõ`« =zÛOk. `«=∞ „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞ HÍáê_»\ÏxH˜ `«Ñʨ =∞ˆ~ q^èOŒ QÍ#∞ ~å[º x~°fiÇϨ }Ö’ *’HõºO KÕã¨∞HÀ~å^Œ#fl ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å ^èÀ~°}Ë D =ºuˆ~Hõ`‰« Ωõ HÍ~°}O. ~Ô O_À „ѨÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú `«~åfi`« „^Œ=ºÃÑ@∞ì|_ç ˆHO„^•Å∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_®¤~Ú. J#O`«~O° ™È+¨e[O qã≤i# ã¨"åÅ∞, Jaè=$kú K≥ O k# ^Õ â ßÖ’¡ HÍi‡Hõ = ~° æ O |ÅO ѨÙOAHÀ=@O, #∂`«# `«~Ç° ¨ q^è•<åÅ HÀã¨O

W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥e¡O^•!?

''

D Ñà @∞ì|_ç JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ K«eOKÕ â◊HΘ Hõey L#flk HÍ=@O`À Jx"å~°ºOQÍ Jk D H„ =õ ∞OÖ’ Ñ„ ɨ ∞íè `åfiÅ *’HͺxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¶∞¨ ~°¬} Ѩ_∞» `ÀOk. `«# PkèÑ`¨ åºxfl JOwHõiOK«x U ^ÕâO◊ #∞O_≥<· å JO`«~å˚ fÜ«∞ ^„ =Œ º Ñà @∞ì|_ç W>Ëì `«~e° áÈ`«∞Ok. D H„ =õ ∞OÖ’<Õ ã¨^~Œ ∞° ^Õâßxfl ã¨OH∆ÀÉèOí áêÖË™Û ÈÎOk.

——

ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ J"≥∞iHÍ #QÆ~åÖ’¡ [iy# ~åºbÖ’¡ XHõ\ ˜ Hõ~Àî ~°OQÍ áÈ~å_»@O ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#OÖ’ XHõ `å`å¯eHõ ^Œâ◊‰õΩ HÍ~°}O JÜ«∂º~Ú. =Åã¨Å q=ÚH˜,Î „ѨÉ∞íè `«fi *’HõºO ^•fi~å y~åH© xÜ«∞O„uOK«_O» , „ѨÉ∞íè `åfiÅ *’HõºO`À H˘xfl ã¨OHˆ =∆ ∞ K«~º° Å∞ KÕÑ@¨ _ì O» D ^Œâ◊ ÅHõ}∆ ÏÅ∞QÍ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ `«~åfiu HÍÅOÖ’ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç `«# Ѩ@∞ì#∞ =∞iO`« ayOK«@O`À áê@∞ `«# JO`«~`æ° « ã¨fiÉÏè =O P^è•~°OQÍ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç #∂`«# ~°∂áêxfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩ<Õ kâ◊QÍ ™êyOk. W^Õ <Õ_»∞ =∞#O QÆ=∞xã¨∞Î#fl JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç. Wk Ç≤ÏÖòÃÑi¶ O¤ Q∑, Ǩ|û<£, Öˇx<£Å∞ qâı+¡ O≤ z# „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç Ѩikèx q∞Oz *ÏfÜ«∞ ã¨iǨÏ^Œ∞ÅÌ #kèQqÆ ∞Oz qã¨iÎ OzOk. „ѨÑO¨ K«"åºÑ¨OÎ QÍ `«fii`« ÖÏÉèÏÅ HÀã¨O ZHõ¯_çHÔ <· å ã¨OK«iOK«QeÆ y# ÉèÏs „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç ˆHO„nHõ~°} `«# K«Ö<åxH˜ L#fl J=~À^è • ÅxflO\ ˜ h `˘ÅyOKåÅx 17

HÀ~°∞H˘O\’Ok. nx Ѩ~º° =™ê#"Õ∞ ã¨~∞° ‰õΩÅ ¿ãfiKèåÛ "å}˜[ºO _ç=∂O_»∂, Jxfl ~°HÍÅ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ ¿ãfiK«ÛùQÍ ã¨OK«iOKÕ J=HÍâ◊O LO_®Å#fl _ç=∂O_»∂ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~Ú. JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç ~°∂ѨOÖ’ L#fl D „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç Ü≥ Ú Hõ ¯ #∂`« # ~° ∂ Ѩ O Ö’ |Ǩ ï à◊ * Ïu HõOÃÑhÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏQÆ™êfi=ÚÖË. D HõOÃÑhÅ∞ `«=∞ áê`« ^èÀ~°}˜`À áê@∞ <Õ_»∞ L`«ÊuÎ ~°OQÆOÖ’#∂, QÍe"å@∞QÍ [iˆQ ÃÑ@∞ì|_ç Ѩ~∞° QÆ∞Ö’¡#∂ `«=∞ PkèÑ`¨ åºxfl K≥ÖÏ~Úã¨∞Î <åfl~Ú. „Ѩã∞¨ `Î O« =∞#O K«∂ã¨∞#Î fl „ѨÑO¨ pHõ~}° , ã¨~m° Hõ~}° ^èÀ~°}H˜ ˜ D JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_Õ KÀ^ŒHõ â◊HQΘ Í LOk. D ÃÑ@∞ì|_ç JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ K« e OKÕ â◊ H ˜ Î Hõ e y L#flk HÍ=@O`À Jx"å~°ºOQÍ Jk D „Hõ=∞OÖ’ „ѨÉ∞íè `åfiÅ

*’HͺxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¶∞¨ ~°¬} Ѩ_∞» `ÀOk. `«# PkèÑ`¨ åºxfl JOwHõiOK«x U ^ÕâO◊ #∞O_≥<· å JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç W>Ëì `«~°e áÈ`«∞Ok. D „Hõ=∞OÖ’<Õ ã¨^Œ~°∞ ^Õâßxfl ã¨OH∆ÀÉèOí áêÖËÛ™ÈÎOk. Ѷe¨ `«OQÍ y~åH© xÜ«∞O „`«}Ö’ „ѨÉ∞íè `«fiO áê„`«#∞ ‰õΩkOKÕÖÏ KÕã∞¨ OÎ k. WѨÊ\˜=~°‰Ωõ y~åH© Ü«∂[=∂#ºOÖ’ „ѨÉ∞íè `«fiO áê„`Õ Jaè=$kú K≥Ok# ^ÕâßÖ’¡ x~°∞^ÀºQÍxfl `«yOæ zOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O K«i„`«Ö’ Ju ÃÑ^ŒÌ „áÈ`åûǨÏHõ ^Œâ◊‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿOk. JO`ÕHÍ^Œ∞, „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ J=∞Å∞ KÕã∞¨ #Î fl ã¨OHˆ =∆ ∞ q^è•<åÖ’¡ HÀ`« qkèOKåÅx D JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç xˆ~Ìtã¨∞ÎOk. ‰õΩ¡Ñ¨ÎOQÍ K≥áêÊÅO>Ë Wk ^ÕjÜ«∞ Hõ~Ô hû qÅ∞= Ѩ`<« åxH©, `«^•fi~å ÃÑ@∞ì|_ç^•s „ѨѨOK«O JO`«\Ï x~°∞^ÀºQÆO, ã¨|÷ `Ì Å« Ω U~°Ê_®¤xH© ^•ifã¨∞OÎ k. Wk JOu=∞OQÍ „ѨÑO¨ K« "åºÑ¨OÎ QÍ ã¨~∞° ‰õΩÅ ^è~Œ Å° Ѩ`<« åxH©, =º=™êÜ«∞ ~°OQÆ ã¨OH∆ÀÉèÏxH©, ~Ô `· åOQÆ Ñ‘_#» ‰õÄ ^ÀǨÏ^ŒO KÕã∞¨ OÎ k. L`«ÊuÎ =ºÜ« ∞ O ÃÑ~° Q Æ @ O, ~å~ÚfÅ ~° ^ Œ ∞ Ì , Ѩ~Ñ° u¨ q^è•#O #∞O_ç „Ñ¨É∞íè `«fiO "≥^· ˘ÅQÆ@O =O\˜=hfl D JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç XuÎà¡◊ "Õ∞~°Hˆ [~°∞QÆ∞`å~Ú. [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. D q^èOŒ QÍ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç PkèѨ`«º ™ê÷<åxH˜ KÕ~°@O`À x~°∞^ÀºQÆO ÃÑ~°Q@Æ O, ™ê=∂lHõ =ºÜ«∞OÖ’ HÀ`«, ã¨OѨ#fl ^ÕâßÖ’¡ ã¨OѨ^Œ Hˆ O„nHõ~}° , Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ ^•ifã¨∞OÎ k. ZÖˇ_¡ Ö» Ï ã¨|÷ `Ì « KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. z#fl Ѩi„â◊=∞Å∞, "åºáê~åÅ ã¨OH∆ÀÉèÏxH˜ HÍ~°}O J=Ù`«∞Ok. „Ѩ`ºÕ H˜Oz D ã¨OH∆ÀÉèOí =~°=ú ∂# ^ÕâßÖ’¡ ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. nx=Å¡ D ^ÕâßÖ’¡ JO`«∞ÖˉõΩO_® Jã¨=∂#`«Å∞ JO`«∞ÖˉΩõ O_® ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. áêi„âßq∞Hõ HÍi‡‰õΩÖ’¡ x~°∞^ÀºQÆO, ~Ô `· åOQÆ=¸ =º=™êÜ«∞ HÍi‡‰õΩÖ’¡ "≥`Å« ∂ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.

=∂i¯ ûã¨∞ì

W*Ïʼnõ HÍi‡HΩ õ=HÍÅO ~°æO K≥e¡O^•!?

''

=Å㨠#∞O_ç =~°=ú ∂# ^ÕâßÅ∞ q=ÚH˜Î K≥O^Œ_O» JO>Ë =ã¨ÅáêʼnõΩÅ KÕuÖ’#∂, |Ǩïà◊*Ïu HõOÑà hÅ KÕuÖ’#∂ L#fl `«=∞ ã¨ÇϨ [=#~°∞ÅÃÑ· Ñà `«<Î åxfl uiy =~°=÷ ∂# ^ÕâßÅ∞ `«=∞ KÕ`∞« Ö’¡H˜ fã¨∞HÀ=@O. Ñ„ 㨠∞¨ `Î O« D H„ =õ ∞O "≥#∞HõÑ@¨ ∞ì Ѩ@_ì "» ∞Õ HÍ^Œ∞ i=~üû J~ÚOk. |Ǩïà◊*Ïu HõOÑà hÅ P„H=õ ∞}Å *Ïa`åÖ’ J<ÕHõ #∂`«# JOâßÅ∞, ~°OQÍÅ∞, JOQÍÅ∞ KÕ~∞° `«∞ <åfl~Ú. Wk =~°=ú ∂# ^ÕâßÅ#∞ uiy `«=∞ =Åã¨Å∞QÍ =∂~°∞Û HÀ=@O q∞#Ǩ =∞~À\˜ HÍ^Œ∞.

——

=∞~À"≥·Ñ¨Ù# „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl tkèÅO KÕ™ÈÎOk. *ÏfÜ«∞ ~å*ºO J#fl J=QÍǨÏ<Õ H˘kÌ=∞Ok JO`«~å˚fÜ«∞ QÍe"å@∞ ÃÑ@∞ì | _ç ^ •~° ∞ Å Wëêì ~ Úëêì Å ‰õ Ω |On J=Ù`ÀOk. qâßÅ [#™ê=∂#ºO „ѨÜ∂≥ [ <åʼnõΩ „áê^è•#º`« W=fi@O =∂<Õã≤ ^•x ™ê÷#OÖ’ Ñ≤_HÔç _»∞ =∞Ok JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ #=∞‡HõO HõeyOKÕ suÖ’ „ѨÉ∞íè `«fiO #_»∞K«∞HÀ"åÅx P^Õt™ÈÎOk. Wk =∞øeHõOQÍ J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ q^è•#O. Wk x~°∞^ÀºQÍxH©, á¶êã≤*ÏxH©, KèåO^è㌠"¨ å^•xH© W`«~° qzèÛ#flHõ~° â◊‰õΩÎʼnõÄ [#‡x™ÈÎOk. JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç L^ÕÌâ◊ºÑ¨Ó~°fi HõOQÍ<Õ „ѨÑO¨ K«"åºÑ¨OÎ QÍ „Ѩ*Ï`«O„`« =ºuˆ~Hõ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞, ^èÀ~°}∞Å#∞ ÃÑOz áÈ+≤™ÈÎOk. „ѨÑO¨ pHõ~}° Ü«ÚQÆOÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç áÈQÆ∞Ѩ_Õ q^è•#O #∂`«# ^Œâ‰◊ Ωõ KÕ~∞° H˘Ok. #∂`«# L`åÊ^ŒHõ ˆHO„^•Å∞ ™ê÷Ñ≤OK«@O, JѨ Ê \˜ ˆ H LxH˜ Ö ’ L#fl z<åfl z`« H Í "åºáê~°∞Å#∂, L`«ÊuÎ ^•~°∞Å#∂ HõÉÏ˚ KÕÜ∞« @O ^•fi~å ™ê^è•~°}OQÍ ÉèÏs ÃÑ@∞ì|_ç qã¨~Î }° [~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ѩ`ÕºHõOQÍ Ô~O_À =∂~°æO ÃÑ@∞ì|_ç Hˆ O„nHõ~}° ‰õÄ, „áê^èqŒ ∞HõOQÍ ÃÑ@∞ì|_ç áÈQÆ∞Ѩ_»\ÏxH© ™ê^èŒ#OQÍ LOk. „Ѩã¨∞Î`« „ѨÑO¨ pHõ~}° Ü«ÚQÆOÖ’ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç „^Œ"ÀºÅƒ}Ïxfl ~°∞^Œ@Ì O`À =∂Ô~¯@¡ qã¨~Î }° ‰õΩ Ѩiq∞`«∞Å∞ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. #∂`«# L`åÊ^ŒHõ Hˆ O„^•Å ™ê÷Ñ#¨ ~Ô O_À „áê^è•#º`«QÍ<Õ q∞yeOk. z#fl ÃÑ@∞ì | _ç ^ •~° ∞ Å#∞ q∞OˆQÜ«∞>"Õ∞ „Ѩ^=Œè ∞ „áê^è•#º`«QÍ LOk. W@∞=O\˜ HõÉÏ˚‰Ωõ HÍ~°∞KÒHõQÍ „ѨÉ∞íè `«fi~O° QÆ Ñ¨i„â◊=∞Å#∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜ«∞@O `å*Ï L^•Ç¨ Ï ~° } . L`« Ê uÎ #∞O_ç „Ñ¨ É è í ∞ `« fi O "≥^· ˘ÅQÍÅ#fl „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç POHõÅ∆ „Ѩ`º« Hõ∆ Ѷe¨ `«"∞Õ D „ѨÉ∞íè `«fi~O° QÆ ã¨Oã¨Å÷ J=∞‡HõO.

ÃÑ`«Î<åxfl uiy =~°÷=∂# ^ÕâßÅ∞ `«=∞ KÕ`∞« Ö’¡H˜ fã¨∞HÀ=@O. „Ѩã∞¨ `Î O« D „Hõ=∞O "≥#∞HõÑ@¨ ∞ì Ѩ@_ì "» ∞Õ HÍ^Œ∞ i=~üû J~ÚOk. |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhÅ P„Hõ=∞}Å *Ïa`åÖ’ J<ÕHõ #∂`«# JOâßÅ∞, ~°OQÍÅ∞, JOQÍÅ∞ KÕ~∞° `«∞<åfl~Ú. =~°=ú ∂# ^ÕâßÖ’¡ =#~°∞ÅÃÑ· ÃÑ`«Î<åxH˜ KÕ`«∞Å∞ KåѨÙ`«∞#fl "å~°O^ŒiH© JO`« ~ å˚ f Ü« ∞ „^Œ = º ÃÑ@∞ì | _ç JO_»^OŒ _»Å∞<åfl~Ú. Wk =~°=ú ∂# ^ÕâßÅ#∞ uiy `«=∞ =Åã¨Å∞QÍ =∂~°∞ÛHÀ=@O q∞#Ǩ =∞~À\˜ HÍ^Œ∞.

ÃÑ@∞ì|_ç^•s =ºuˆ~Hõ áÈ~å@O JO>Ë J"≥∞iHÍ J^茺‰õ∆Ω_»∞ *Ïi˚ |∞+π q^è•<åʼnõΩ =ºuˆ~Hõ áÈ~å@"Õ∞. nx`À áê@∞ ã¨=∂["≥∞#ÿ L=∞‡_ç =#~°∞Å#∂, D ^èÀ~°}˜ „ѨÉèÏ=O n~°…HÍe QÆ#∞Å∞, Yx*ÏÅ∞, Éè∂í q∞, h~°∞ =O\˜ Ѩiq∞`« Hõ"∞≥ #ÿ k. f„="≥∞#ÿ k. 1991Ö’ ã¨~m° Hõ~}° =#~°∞Å#∂ „ÃÑ"· \Õ H© iõ OKåÅx JO`«~å˚fÜ«∞ q^è•<åÅ∞ J=∞Å∞ „áê~°OaèOz# `«~åfi`« =∞# „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨É∞íè `åfiÅÃÑ· XuÎ_ç `≥™ÈÎOk. ^ÕâO◊ Ö’ UO [~°∞QÆ∞`ÀO^À `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ |Å=O`«O KÕ™ÈÎOk. áêi„âßq∞Hõ ¿ã^ŒºO ^•fi~å H˘xfl QÆ}ÏOHÍÅ∞ Ѩije^•ÌO. D ѨijÅ# Éè∂í =#~°∞Å∞ HõÉÏ˚ KÕÜ∞« @O, h\˜ =#~°∞Å∞ =ÚYº"≥∞#ÿ k. ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHÍ, P„ѶH≤ ÍÅ∞ „ÃÑ"· \Õ H© iõ OK«@O, K«=Ú~°∞, ã¨ÇϨ ["åÜ«Ú=Ù „ѨÑO¨ pHõ~}° Ñ‘_`ç ∞« Å#fl q+¨Ü∂« xfl JO^Œ~∂° xÅfiÅ∞ |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhʼnõΩ JѨÊyO JOwHõi™êÎ~∞° . D ~Ô O_»∞ YO_®Ö’¡x ^ÕâßÅ KÕÜ∞« @O =O\˜=hfl Jaè=$kú¿Ñ~°∞`À ™êQÆ∞`«∞#fl QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ@ѨÙÊ_»∞ PÜ«∂ ^ÕâßâßÖ’¡ ÃÑ@∞ì|_ç ã¨OK«Ü∂« xH˜ „áê^äqŒ ∞Hõ ™ê^è<Œ åÅ∂, „ѨѨOpHõ~°} q^è•<åÅ J=∞Å∞ `«~åfi`« =∂~åæÅ∂#∞. ¿Ñ~°∞Hˆ Wk Jaè=$kú „Hõ=∞O HÍh HÍÅOÖ’ `«Åã¨i P^•Ü«∂ŠѨ`#« O QÆ∞iOz PK«~}° Ö’ Wk JO`«∞ÖËx ™ê÷~ÚÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ѩ™êÎqOKÕO^Œ∞‰õΩ 'áÈ~Ú# ^ŒâßÉÏÌÅ∞— Jx ^ÀÑ≤_.ô Ñ≤Å=@O Ѩiáê>ˇÿOk. ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHÍ =Å㨠#∞O_ç =~°ú=∂# ^ÕâßÅ∞ YO_»OÖ’x kQÆ∞=# L#fl U_»∞ ^ÕâßÅ∞ q=ÚH˜Î K≥O^Œ_»O JO>Ë =Åã¨áêʼnõΩÅ ã¨~m° Hõ~}° , „ѨÑO¨ pHõ~}° „ѨÜ∞« `åflÅ#∞ "≥#‰õΩ¯ =㨠Šáêʼnõ Ω Å KÕ uÖ’#∂, |Ǩïà◊* Ïu H˘>ËOì ^Œ∞‰õΩ QÍ#∞ D=∞^躌 HÍÅOÖ’ =~°∞ã¨QÍ HõOÃÑhÅ KÕuÖ’#∂ L#fl `«=∞ ã¨ÇϨ [=#~°∞ÅÃÑ· "å=∞ѨH∆õ „ѨÉ∞íè `åfiÅ#∞ Z#∞flHÀ=@O Z=fiih 18

W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥e¡O^•!?

=∂i¯ ûã¨∞ì Pâ◊ Û ~° º Ѩ ~ ° Û ^Œ ∞ . HÍh „Ѩ Ñ ¨ O pHõ ~ ° } q[Ü«∞=O`«O J~ÚºO^Œx K≥Ñʨ \ÏxH˜ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊O, K≥·<åÅ#∞ L^•Ç¨Ï~°}ÅΩQÍ K«∂Ѩ٠`«∞<åfl~∞° . ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=㨉÷ Ωõ aè#fl"∞≥ #ÿ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ Hõey# K≥<· å „Ñ¨ÑO¨ pHõ~}° q[Ü«∂xH˜ L^•Ç¨Ï~°} Jx K≥Ñʨ @O U=∂„`«O `«Q^Æ ∞Œ . WOHÍ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ QÆ∞iOz# JáÈǨÏÅ∞<åfl~Ú. QÆ`O« Ö’ ÉèÏ~°`ü "≥Å∞QÆ∞`ÀOk J#fl „ѨKå~°OÖ’ D JáÈǨÏʼnõΩ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ "Õâß~°∞. J~Ú`Õ JѨÊ\˜ Zh¤Ü∞Õ „ѨÉ∞íè `«fiO WzÛ# x<å^•xfl Z=fi~∂° Ѩ\Oì˜ K«∞HÀHõáÈ|>Ëì <Õ_∞» Hˆ O„^ŒOÖ’ Ü«ÚÑ≤Z JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛOk. JO^Œ∞=Å¡ 90 ^ŒâH◊ Oõ , P `«~åfiu HÍÅOÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ J#∞Éè"í åÅ#∞ Ѩije^•ÌO. ÉèÏ~°`« Pi÷Hõ =º=ã¨÷Ö’ âßâ◊fi`« ã¨=∞㨺QÍ L#fl x~°∞^ÀºQÆO D HÍÅOÖ’ =∞iO`« ÃÑiyOk. „Ѩ`ÕºH˜Oz „QÍg∞} x~°∞^ÀºQÆO ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ^•~°∞}OQÍ LOk. 1993-94 #∞O_ç 1999-2000 =∞^茺 „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ Láêkè HõÅÊ# ˆH=ÅO 0.53âß`«O =$kú ~ˆ @∞#∞ ã¨∂zOzOk. Wk [<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ~ˆ @∞ HõO>Ë `«‰Ωõ ¯=. D `«Q∞Æ ^æ ÅŒ ‰õΩ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞ ^ÀǨÏ^ŒO KÕâß~Ú. 90 ^Œâ◊HõOÖ’ =º=™êÜ«∂aè=$kú Ѩ`«#O HÍ=@O JO^Œ∞Ö’ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ HÍ~°}O. „Ѩ`ºÕ H˜Oz =º=™êÜ« ∞ HÍi‡‰õ Ω ʼnõ Ω Ѩ x Hõ e ÊOKÕ PǨ  ~° ^ è • <åºÅ L`« Ê uΠѨ _ ç á È~ÚOk. ™êfi`O« „`«ºO `«~åfi`« 90= ^ŒâH◊ Oõ Ö’ =∂„`«"∞Õ `˘e™êi `«Åã¨i PǨ~°^•è <åºÅ L`«ÊuÎ ~ˆ @∞ Ѩ_çáÈ~ÚOk. D ~°OQÆOÖ’ x~°∞^ÀºQÆO PO^Àà◊#Hõ~° ™ê÷~ÚH˜ KÕiO^Œx „Ѩ`ºÕ HõOQÍ K≥Ñʨ #=ã¨~O° ÖË^∞Œ . J^Õq^èOŒ QÍ PǨ~°^•è <åºÅ ~°OQÆOÖ’ Ãã·`«O Ü«¸x\ò PǨ~°^è•<åºÅ L`«ÊuÎH˜ J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º HÍi‡Hõ â◊H˜Î ‰õÄ_® =º=™êÜ«∞~°OQÆOÖ’ Ü«∂O„uH©H~õ }° =Å¡ `«Q∞Æ `æ ∂« =zÛOk. g@xflO\˜h q∞Oz =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ „ѨÉ∞íè `«fi ~°OQÆ =ºÜ«∞O `«yáæ È=@O D Láêkè HõÅÊ# Ѩ`<« åxH˜ „Ѩ^•è # HÍ~°}OQÍ LOk. „Ѩ`ºÕ H˜Oz „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ #Ü«∂ L^•~°"å^Œ q^è•<åÅ∞ J=∞Å∞ „áê~°OaèOz# `«~åfi`« D Ѩ`#« O =∞iO`«QÍ "ÕQ=Æ O`«O J~ÚºOk. `«Åã¨i PǨ~° ^è•<åºÅ L`«ÊuÎ `«yáæ È~Ú#ѨÊ\˜H© „ѨÉ∞íè `«fiO =^ŒÌ =∂„`«O PǨ~° xÅfiÅ∞ áÈQÆ∞Ѩ_®¤~Ú. 2002 EÖˇ· <å\˜H˜ Hˆ O„^ŒO =^ŒÌ 6.3 HÀ@¡ @#∞flÅ PǨ~° xÅfiÅ∞ L<åfl~Ú. U ~°H"õ ∞≥ #ÿ qѨ`¯« ~°Ñi¨ ã≤u÷ Ö’<≥<· å ^Õâ◊ „Ѩ[ÅO^ŒiH© PǨ~°O JOkOK«\ÏxH˜ 19

''

„ѨѨOpHõ~°} q[Ü«∞=O`«O J~ÚºO^Œx K≥ѨÊ\ÏxH˜ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊O, K≥·<åÅ#∞ L^•Ç¨Ï~°}ÅΩQÍ K«∂Ѩ٠`«∞<åfl~∞° . Ñà @∞ì|_ç^•s =º=㨉÷ Ωõ aè#fl"∞≥ #ÿ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ Hõey# K≥<· å Ñ„ Ѩ O¨ pHõ~}° q[Ü«∂xH˜ L^•Ç¨Ï~°} Jx K≥Ñʨ @O U=∂„`O« `«Q^Æ ∞Œ .

——

2.43 HÀ@¡ @#∞flÅ PǨ  ~° xÅfiÅ∞ J=ã¨~=° ∞#flk JOK«<å. JO>Ë J=ã¨~O° HõO>Ë =¸_»∞ ~Ô @∞¡ xÅfiÅ∞ JkèHOõ QÍ L<åfl~Ú. D xÅfiÅ∞ Hõ~°∞=Ù ã¨Ç¨Ü«∞O, `«‰õΩ¯= ˆ~@∞‰õΩ ZQÆ∞=∞u =O\˜ K«~º° Å =Å¡ `«yáæ ÈÜ«∂~Ú. Zh¤Ü∞Õ „ѨÉ∞íè `«fiO ^ÕâO◊ Ö’ ^•i„^Œº ~ˆ Y‰õΩ kQÆ∞=# L#fl „Ѩ[ʼnõΩ J"Õ∞‡ ~ˆ @∞ HõO>Ë `«‰Ωõ ¯= ~ˆ @∞‰õΩ q^ÕâßʼnõΩ ZQÆ∞=∞u KÕãO≤ k. WO^Œ∞‰õΩ „Ѩ[Å H˘#∞QÀÅ∞ â◊HΘ ^•~°∞}OQÍ Ñ¨_áç È=@O HÍ~°}=∞x `ÕÅ∞`«∞Ok. „ѨÉèí∞`«fi =ºÜ«∞O `«Q@æÆ "Õ∞ „Ѩ[Å H˘#∞QÀÅ∞ â◊HΘ Ѩ_áç È=\ÏxH˜ HÍ~°}O. „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ Jaè=$kú =ºÜ«∞OÖ’ HÀ`« qkèOK«@O ‰õÄ_® D HÍÅOÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ# ^èÀ~°}.˜ ã¨∂Å÷ *ÏfÜ≥∂`«ÊuÎÖ’ „QÍg∞} „áêO`åÅ Jaè=$kú =ºÜ«∞O Zxq∞^À ѨOK«=~°¬ „Ѩ}ÏoHõ HÍÖÏxH˜ 11 âß`«OQÍ LO>Ë „Ѩ ã ¨ ∞ Î O Jk S^Œ ∞ âß`åxH˜ Ѩ_çáÈ~ÚOk. WO`« ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# „ѨÉèí∞`«fi =ºÜ«∞O Ѩ_çáÈ=@O`À nxHõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ „QÍg∞} Láêkè HõÅÊ# ™ê=∞~°º÷ O Ѩ_áç È`«∞O^Œx K≥Ñʨ \ÏxH˜ „Ѩ`ºÕ Hõ <≥Ñ· Ù¨ }º"Õ∞g∞ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . „QÍg∞} x~° ∞ ^ÀºQÆ O `À áê>Ë ¿Ñ^ŒiHõO ‰õÄ_® ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =zÛOk. D q+¨Ü∂« xfl =∂„`«O JkèHÍiHõOQÍ QÆ∞iÎOK«\ÏxH˜ „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ x~åHõiã¨∂Î =KåÛ~Ú. EÖˇ· 2002 <å\˜H˜ xÅfi L#fl PǨ~°^•è <åºÅ QÆ∞iOz# „Ѩ™êÎ=# ÃÑ#· K«∂âß~°∞. `«Åã¨i PǨ~°^•è <åºÅ L`«Ê`«Î `«yáæ È`«∞#flÑʨ \˜H© xÅfiÅ∞ D q^èOŒ QÍ ÃÑ~°QÆ@O JO>Ë ^•#~°÷O `«Åã¨i PǨ~° ^è•<åºÅ ÅÉèíº`« JO`« ^•~°∞} ™ê÷~ÚH˜ kQÆ*ÏiO^Œ#fl=∂@. „Ѩã∞¨ `Î O« =∞#^ÕâO◊ Ö’ `«Åã¨i PǨ~°^•è <åºÅ ÅÉèºí `« ~Ô O_À „ѨÑO¨ K« Ü«Ú^ŒúHÍÅO <å\˜ `«Åã¨i PǨ~°^è•<åºÅ ÅÉèºí `«`À ã¨=∂#OQÍ LOk. 20= â◊ ` å|Ì O „áê~° O Éè í O Ö’

^Õâ◊OÖ’ ã¨QÆ@∞# U_®kH˜ 200 H˜Ö’Å PǨÏ~°^•è <åºÅ∞ „Ѩu XHõ¯iH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ q . JO`« ‰ õ Ω =ÚO^Œ ∞ Jkè H Í~° O K≥ÖÏ~ÚOz# =Å㨠áêʼnõΩŠѨÙ}º=∂ JO@∂ ™êfi`O« „`«ºO ã≤kOú KÕ <å\˜H˜ Jk 150 H˜Ö’ʼnõΩ Ѩ_çáÈ~ÚOk. ™êfi`«O„`«ºO ã¨OáêkOz# `«~åfi`« ÉèÏ~°`« „ѨÉ∞íè `«fiO KÕÑ\¨ #ì˜ Jxfl ~°HÍÅ K«~º° ŠѶe¨ `«OQÍ `«Åã¨i PǨ~°^•è <åºÅ ÅÉèºí `« 1980 ^ŒâH◊ Oõ <å\˜H˜ 180 H˜Ö’ʼnõΩKÕiOk. ã¨~m° Hõ~}° q^è•<åÅ J=∞Å∞ „áê~°OaèOz# ^Œâß|ÌO `«~åfi`« Wk `«QÆ∞æ`«∂ =zÛOk. 2000-01Ö’ Wk `«Å XH˜¯O\˜H˜ 151 H˜Ö’Å∞QÍ LO_»QÍ 2001-02Ö’ Wk 158 H˜Ö’Å∞QÍ LOk. 20020-03Ö’ D ÅÉèºí `« 157 H˜Ö’ňH Ѩiq∞`«O J~ÚºOk. D =¸_Õà¡◊ ã¨Q@Æ ∞ K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë `«Åã¨i XH˜¯O\˜H˜ 155 H˜Ö’Å PǨ~° ^è•<åºÅ∞ =∂„`«"∞Õ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú. JO>Ë ™êfi`O« „`«ºO ã≤kOú z# <å_»∞ U ã≤÷uÖ’ L<åfl"≥∂ 2003Ö’ ‰õÄ_® J^Õ ã≤u÷ Ö’ L<åfl=∞#fl=∂@. Wk *ÏfÜ«∞ ã¨Q@Æ ∞ J#fl q+¨Ü«∂xfl QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩO>Ë „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ "åã¨qÎ Hõ z„`«O U q^èOŒ QÍ LO^À TÇ≤ÏOK«∞HÀ=@O Hõ+"ì¨ ∞Õ g∞ HÍ^Œ∞. D Ѩ`«#O `«Åã¨i L`«ÊuÎÖ’ =zÛ# Ѩ`#« O HõO>Ë KåÖÏ Z‰õΩ¯=. „QÍg∞} ¿Ñ^ŒÅ H˘#∞QÀÅ∞ â◊HΘ kQÆ*Ï~°@O =Å¡ D Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. „QÍg∞} „áêO`«OÖ’ JO`«HOõ `«‰Äõ `«yáæ È`«∞#fl L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞ nxfl =∞iO`« "ÕQ=Æ O`«O KÕâß~Ú. ™êfi`O« „`«ºO `«~åfi`« Z#fl_∂» ÖËx q^èOŒ QÍ <Õ_∞» ^ÕâO◊ Ö’ PHõe #$`«ºO KÕ™ÈÎOk. g@xflO\˜ Ѷe¨ `«OQÍ „QÍg∞} ¿Ñ^ŒiHõO `å~å™ê÷~ÚH˜KiÕ Ok. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ ¿Ñ^ŒiHÍxfl Hˆ ÅsÖ’¡ K«∂™êÎ~∞° . JO>Ë ã¨Q@Æ ∞ =∞x+≤ |`«H\õ ÏxH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ áÈ+¨HÍǨ~°O ZO`À âß„ã‘Ü Î ∞« OQÍ ÖˇH¯˜ Oz ã¨^~Œ ∞° =∞x+≤ JO`« áÈ+¨HÍǨ~°O

=∂i¯ ûã¨∞ì

W*ÏʼnõΩ HÍÅO K≥e¡O^•!?

''

=∂i¯û[O P^è•~°OQÍ Ñà @∞ì|_ç ^•s q^è•xfl =∂~°@Û O ^•fi~å =∂#"åo WѨÙÊ_»∞ Z^Œ∞~°∞¯O@∞#fl W|ƒO^Œ∞Å #∞O_ç =ÚH˜Î HõeyOKÕ áÈ~å\Ïxfl KÕÑ@¨ ‰ì áõ È`Õ Ñ„ [¨ Å∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl D HõëêìÅ∞, #ëêìÅ∞ L„Q"Æ å^ŒO, =∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ KèåO^Œã"¨ å^ŒO, *Ïu ^Œ∞~°ÇϨ OHÍ~°O, W`«~° L<å‡^•Å ~°∂ѨOÖ’ Wk Ñà Å∞¡|∞‰õΩ`«∞Ok. Ñà #· K≥ÑÊ≤ #@∞¡ D qѨ`∞« #Î ∞ x"åiOKåÅO>Ë Ñ„ [¨ Å∞ `«=∞ â◊HÜ Î˜ Ú« ‰õΩÅÎ #∞ QÆ∞iÎOz LѨÜ∂≥ yOKÕ ™ê=∞~°ºú O WKÕÛ ™ê=∂lHõ =º=㨉÷ Ωõ ~°∂ѨHÅõ Ê# KÕÜ∂« e. Jk qѨ"¡ å`«‡Hõ =º=ã¨÷ ^•fi~å<Õ ™ê^躌 O.

——

=∂i¯û㨠∞ ì J=QÍǨ Ï #, ^Œ $ Hõ Ê ù ^ è Œ O `À<Õ ZOK« ∞ HÀ"åe. JO^Œ ∞ =Å¡ „áê~° O Éè í O Ö’ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O LxH˜Ö’ L#flO`«=~°‰õΩ ã¨=∂[ =∂~°∞Ê HÀã¨O ™êˆQ „ѨÜ∞« `åflÖgË =∂i¯û[O Ѩikèx ^•\˜ áÈÖË=Ù. =∂i¯û[O P^è•~°OQÍ ÃÑ@∞ì|_ç ^•s q^è•xfl =∂~°Û@O ^•fi~å =∂#"åo WѨÙÊ_»∞ Z^Œ∞~°∞¯O@∞#fl W|ƒO^Œ∞Å #∞O_ç =ÚH˜Î HõeyOKÕ áÈ~å\Ïxfl KÕѨ@ì‰õáÈ`Õ „Ѩ[Å∞ Z^Œ∞~°∞¯O@∞#fl D HõëêìÅ∞, #ëêìÅ∞ L„QÆ"å^ŒO, =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# KèåO^Œã¨"å^ŒO, *Ïu^Œ∞~°Ç¨ÏO

Éèqí +¨º`«∞Î ™È+¨e*Ïx^Õ. P Éèíq+¨º`«∞Î HÀã¨O áÈ~å@O Jxfl YO_®Ö’¡#∂, Jxfl ^ÕâßÖ’¡#∂ ™êQÆ∞`ÀOk. fã¨∞‰õΩ<Õ Pi÷Hõ ã≤u÷ Ö’ L<åfl_® ÖË_® J#fl ^•xfl |\˜ì ^•i„^Œº~ˆ Y‰õΩ kQÆ∞=# L<åfl~å ZQÆ∞=# L<åfl~å Jx x~åúi™êÎ~∞° . D ÖˇH¯õ # „QÍg∞} „áêO`«OÖ’ XHõ =∞x+≤ Ѩx KÕÜ∞« \ÏxH˜ ã¨Q@Æ ∞# 2400 H˜Ö’ Hˆ ÅsÅ áÈ+¨HÍǨ~°O HÍ"åe. n<Õfl „Ѩ=∂}OQÍ fã¨∞‰õΩx K«∂¿ãÎ „QÍg∞} „áêO`«OÖ’ 75 âß`«O „Ѩ[Å∞ ^•i„^Œº ~ˆ Y‰õΩ kQÆ∞=# L#fl@∞¡ ã¨Ê+¨Oì J=Ù`ÀOk. „ѨÉèí∞`«fiO ÖˇHõ¯Å „ѨHÍ~°"Õ∞ 1999-2000 <å\˜H˜ 2400 H˜Ö’ Hˆ ÅsÅ PǨ~°O fã¨∞‰õΩ<Õ "åi ã¨OYº Hˆ =ÅO áêuHõâß`«"∞Õ . 197374`À áÈe¿ãÎ Wk =∞iO`« Z‰õΩ¯=. JѨÊ\˜H˜ 56 âß`«O =∞Ok =∂„`«"Õ∞ ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ LO_Õ"å~°∞. =∞~À~°HOõ QÍ K«∂¿ãÎ x~°∞^ÀºQÆO Ѩiã≤÷u ^•i„^ŒºO QÆ∞iOz# JOK«<åÅ#∞ ~°∞A=Ù KÕ™ÈÎOk. JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç P^ÕâßÅ "Õ∞~°‰õΩ „Ѩ}ÏoHõ q^è•#O, Pi÷Hõ =º=ã¨÷Ö’ „ѨÉèí∞`«fiO *’HõºO `«yæáÈ=>"Õ∞ WO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=∞x K≥Ñʨ @O Juâ◊Ü∂≥ H˜Î HÍ^Œ∞.

P ã¨O㨯~°}ÖË =º=™êÜ«∞ ã¨OH∆ÀÉèÏxH˜, „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ™êfi`«O„`åº#O`«~° HÍÅOÖ’ Z#fl_∂» ÖËx q^èOŒ QÍ kQÆ*Ï~°\ÏxH˜ HÍ~°}O. H˘O_» Ö Ï ÃÑiyáÈ`« ∞ #fl D HõëêìʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å@O Jx"å~°ºO. D HõëêìʼnõΩ HÍ~°}ÏÅ∞ =~°=Î ∂# ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è • #OÖ’ L<åfl~Ú. JO^Œ ∞ =Å¡ XHõ K≥·`«#º=O`«"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#`À K«∂¿ãÎ D áÈ~å@O ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl =∂ˆ~ÛO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl áÈ~å@O `«Ñʨ =∞~À\˜ HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ D =∂~°∞ʉõΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ xiÌ+ì¨ áÈ~å@ ~°∂ѨO, ^Œâ,◊ „ѨÑO¨ K« "åºÑ¨OÎ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl W@∞=O\˜ áÈ~å\ÏÅ`À ã¨O|O^èŒO =O\˜ JOâßʼnõΩ ã¨=∂^è•#O WKÕÛO^Œ∞‰õΩ Hˆ =ÅO TǨ[x`« JOK«<åÅ∞ ã¨iáÈ=Ù. xiÌ+¨ì HÍ~åºK«~°} P^è•~°OQÍ nxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Ãã^· •úOuHõ qâı+¡ }¨ KÕÜ∂« eû LOk. D =∂~°∞ʉõΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ WO^è#Œ O ã¨=∞‰õÄ~ˆ Û ã≤^•úO`åxfl

HÍ~°O, W`«~° L<å‡^•Å ~°∂ѨOÖ’ Wk ÃÑÅ∞¡|∞‰õΩ`«∞Ok. ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ #@∞¡ D qѨ`∞« #Î ∞ x"åiOKåÅO>Ë „Ѩ[Å∞ `«=∞ â◊HÜ Î˜ Ú« ‰õΩÅÎ #∞ QÆ∞iÎOz LѨÜ≥∂yOKÕ ™ê=∞~°úºO WKÕÛ ™ê=∂lHõ =º=㨉÷ Ωõ ~°∂ѨHÅõ Ê# KÕÜ∂« e. Jk qѨ"¡ å`«‡Hõ =º=ã¨÷ ^•fi~å<Õ ™ê^躌 O. D Ѩx KÕÜ∞« ÖËHáõ È`Õ D J„HÀâ◊O J~°O÷ ÖËx, JO`«O ÖËx Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ =ÅÜ«∞O kâ◊QÍ ™êQÆ∞`«∞Ok. D Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ =ÅÜ«∞O „Ѩ[Å#∞ =∞iO`« WHõ¯@¡‰Ωõ QÆ∞i KÕ¿ãkQÍ =∂„`«"∞Õ LO@∞Ok. D ~Ô O_À qѨ`∞« ‰Î Ωõ ã¨=∂^è•#O, Ѩiëê¯~°O =∂i¯û[O XHõ¯>Ë. H˘O^Œ~∞° K«i„`« WѨÊ\˜Hˆ =ÚyOѨ Ù =zÛO^Œ x J=∂Ü« ∞ Hõ O QÍ ÉèÏqOK«=K«∞Û. HÍh Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ ~°∂á⁄OkO KÕO^Œ∞‰õΩ ÉèÏs áÈ~å\ÏÅ∞ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. D áÈ~å\ÏÖ’¡ =∞#O ¿ÇÏ`«∞|^Œ`Ì "« Ñ·≥ Ó¨ , =∂#"åo "≥Ñ· Ó¨ "≥ÚQÆ∞æ K«∂áêeû LOk. D qâßfiã"¨ ∞Õ =∂i¯û[O Ѩ@¡ x|^Œú`«#∞ xeÑ≤ 1234 LOKÕ 1234 1234 ™ê^è#Œ O. 1234 1234 20

™È+¨ =∂i¯ q^èe•[O–=∞`« #ûã¨∞Ñ¨ì „`«OO

„QÍg∞} qHÍã¨O HÀã¨O K≥·<å áêsì, „ѨÉèí∞`«fiO KÕѨ\ ˜ì# D HÍ~°º„Hõ=∞O K≥·<åÖ’ =∞`« O P^è • ~° O QÍ ~å*ϺOQÆ Ü« ∞ O„ ` « OQÆ`« =ÚѨÊÜÕ∞ºà◊√¡QÍ J=∞Å=Ù`«∞#fl ã¨O㨯 ѨxKÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. =∞`«ã¨OѶ¨∂ʼnõΩ „ѨÉèí∞`åfikèѨ`«ºO`À~°}Å q^è•<åÅ=Å¡ =zÛ# H˘xfl Ö’áêÅ#∞ ZÖÏO\˜ ã¨O|O^èOŒ LO_»‰Äõ _»^∞Œ . Ñ„ u¨ XHõ¯iH© `«#H˜+Oì¨ =zÛ# =∞`«"≥∂, =∞`« ~åÇ≤Ï`«º"≥∂ „ѨKå~°O KÕã¨∞‰õΩ<Õ Ñ¨ÓiÎ ¿ãfiK㨫Ûù i k^ŒÌ_»OQÍ<Õ K«∂_®e. J~Ú`Õ D LO_®e. =∞`« ~åÇ≤Ï`«º=∞O>Ë <åã≤ΉõΩ_çQÍ =ÙO_»@O. „ѨuÖ’áêÅ∞ J#∞HÀ‰õΩO_® =zÛ#q HÍ=Ù. K≥·<å ™È+¨eã¨∂ì YzÛ`«OQÍ J^Õ J~Ú =ÙO_®e. "åi "åi =∞`«Jaè=$kú =ӺǨÏOÖ’ D Ö’áêÅ∞ =™êÎÜ∞« #fl qâßfi™êÅ#∞ |\˜ì áœ~°∞ÅÖ’ q=Hõ∆ K«∂Ѩ_O» ZO`« =∂„`=« ¸q+¨Ü∞« O ‰õÄ_® LOk. _≥OQ∑ ã≤Ü∂« "À ÃÑOQ∑ ã¨Ç≤ÏOK«~åxk. ã¨O㨯~°}Å „áê~°OÉèíOÖ’<Õ D q+¨Ü«∞O K≥áêÊ~°∞. D ã¨=∞㨺#∞ ''D â◊`åÉÌO z=i<å\˜H,˜ K≥<· å XHõ "≥∂ã¨~Î ∞° ^èxŒ Hõ ^ÕâO◊ QÍ =∂ˆ~ <å\˜H˜ KÕѨ\ ˜ì, Ѩi+¨¯iOKåe—— Jx ‰õÄ_® PÜ«∞# ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.

'#∂`«'' # ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞}——x~å‡}O— K≥·<å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì H˘`«Î HÍ~°º„Hõ=∞O

Zãπ. "≥OHõ„\Ï=Ù

''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O——.....K≥·<åÖ’ WѨC_»∞ U =¸Å‰õΩ "≥o¡<å qxÑ≤ã¨∞Î#fl x<å^Œq∞k. K≥·<å Hõ=¸º xã¨∞ì áêsì, „ѨÉèí∞`«fiO, ~å„ëêìÅ∞, H“O\©Å∞, ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷Å∞ g@xfl\ ˜ Hõ~°Î"åºÖ’¡ "≥Ú@ì "≥Ú^Œ\ ˜ ™ê÷#O P„Hõq∞ã¨∞Î#flk D x<å^Œ"Õ∞. XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë "≥Ú`«ÎO K≥·<å ã¨=∂*O `«# `«H} ∆õ Hõ~=ΰ ºOQÍ D x<å^•xfl ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩ#flk. „Ѩu *ÏfÜ«∞ Hõ~"ΰ åºhfl x<å^ŒOQÍ =∂iÛ „Ѩ[Ö’¡ ÃÑ@ì_»O K≥·<å <åÜ«∞Hõ`fi« O qѨ=¡ HÍÅO #∞O_ç J#∞ã¨iã¨∞#Î fl Ѩ^Œúu. D ã¨O„Ѩ^•Ü«∂xfl qѨ¡"å#O`«~°O ‰õÄ_® K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO áê\˜ã¨∂Î =™ÈÎOk. =∂"À '™êO㨯 $uHõ qѨ¡=O—, _≥OQ∑ ã≤Ü«∂"˘ ÃÑOQ∑ <åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’ 'K≥<· å ÅHõ}∆ ÏÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨O㨯~°}Å∞—, lÜ«∂OQ∑ *ˇq∞<£ ǨÏÜ«∂OÖ’ '=¸_»∞ „áêux^蕺Å∞—...WÖÏ K≥·<å <åÜ«∞ Hõ`«fiO `«Hõ∆} Hõ~°Î"åºÅ∞QÍ KÕѨ>Ëì q^è•<åÅ#∞ x<å^•Å∞QÍ =∂iÛ P x<å^•Å K«∞@∂ì „Ñ¨[ Å#∂, áêsìh, „ѨÉèí∞`åfihfl SHõºOKÕã≤ #_çÑ≤O K«_»O ã¨O„Ѩ^•Ü«∞OQÍ =ã¨∞Î#flk. WѨC_»∞ "≥Ú`«ÎO K≥·<å áêsì, „ѨÉèí∞`«fiO ''#∂`«# ™È+¨ eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—— J<Õ x<å^•xfl W^Õ q^èŒOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ=zÛOk. WO`«H© Uq∞\© '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—? QÆ`« U_®k JHÀì|~ü <≥ÅÖ’ [i 21

y# K≥·<å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (ã≤Ñ≤ã≤) ˆHO„^Œ Hõq∞\© Ñ‘¡#s ã¨=∂"Õâ◊O (16= ˆHO„^ŒHõq∞\© 5= Ñ‘#¡ O)Ö’ D '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—ÃÑ· K«~°Û [iyOk. ˆHO„^Œ Hõq∞\©Ö’ [iy# K«~°ÛÅ ™ê~åOâßxfl XHõ Ѩ„`«O ~°∂ѨOÖ’ 2006 „áê~°OÉèíOÖ’ q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞. ''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O, á„ È`åûÇϨ OÃÑ· K≥< · å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ˆ H O„ ^ Œ Hõ q ∞\© , ¿ ã ì \ ò H“xû Ö ò Å Jaè„áêÜ«∂Å∞—— J#fl ¿Ñ~°∞`À D Ѩ„`åxfl q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞. x*ÏxH˜ 2006 #∞O_ç 2010 =~° ‰ õ Ä #_ç K Õ 11= Ѩ O K« = ~° ¬ „Ѩ}ÏoHõÃÑ· Hˆ O„^Œ Hõq∞\© ã¨=∂"ÕâO◊ K«iÛã¨∞#Î fl ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =zÛ# Jaè„áêÜ«∂ÖË D Ѩ„`«O QÍ ~°∂á⁄O^•~Ú. nxÃÑ· D U_®k =∂iÛ 5# [iy# K≥·<å *ÏfÜ«∞ ёѨÙÖòû HÍO„ÔQãπ (áê~°¡"≥∞O@∞) ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ K«iÛOz `«^Œ#∞ QÆ∞}"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. K≥·<åÖ’ „QÍ=∂ʼnõÄ Ñ¨@ì}ÏʼnõÄ =∞^躌 P^•Ü«∂Ö’¡#∂, Jaè=$kúÖ’#∂ ÃÑ~°∞QÆ∞ `«∞#fl JO`«~åÅ#∞ `«yOæ z Ѩ@} ì ÏÅ ™ê÷~ÚH˜ „QÍg∞} „áêO`åÅ Jaè=$kúx ™êkèOK«_»O ^•fi~å 'Jaè=$kú K≥Ok# P^èŒ∞xHõ ™È+¨eã¨∞ì K≥<· å—#∞ xi‡OK«_O» J<Õk D Ѩ„`«OÖ’ ¿Ñ~˘¯ #fl HÍ~°º„Hõ=∞O „Ѩ^•è # ÅHõ∆ ºO. 2050 <å\˜H˜ K≥<· å Pi÷HOõ QÍ S~Àáê ™ê÷~ÚH˜ Zky# ™È+¨

eã¨∞ì ^Õâ◊OQÍ =∂~åÅO>Ë K≥·<å „QÍg∞} „áêO`åxfl ã¨~fi° `À=ÚYOQÍ Jaè=$kú KÕÜ∂« eû LO^Œx K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO QÆ∞iÎOzOk. nxH˜ QÍ#∞ ~°∂á⁄OkOz# HÍ~°º„Hõ=∂<Õfl D Ѩ„`«OQÍ q_»∞^ŒÅ KÕã≤Ok. D HÍ~°º„Hõ=∞OÃÑ· K≥<· å <åÜ«∞Hõ`fi« O XHõ *ÏfÜ«∞ ™ê÷~Ú ã¨^㌠∞¨ û ‰õÄ_® x~°fiÇ≤ÏOzOk. K≥·<å *ÏfÜ«∞ <åÜ«∞ Hõ`«fiO`ÀÉÏ@∞ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi =∞O„`«∞Å∂, ^Õâ◊OÖ’x Jxfl ~å„ëêìÅ JkèѨ`«∞Å∂ Ǩ[ ~° Ü « ∂ º~° ∞ . ''#∂`« # ™È+¨ e 㨠∞ ì „QÍg∞} x~å‡}O—— J#fl JOâ◊OÃÑ· [iy# D ã¨^㌠∞¨ û#∞ ^Õâß^茺‰õ∆Ω_»∞ Ǩ˙ lO\Ï"À „áê~°OaèOK«QÍ „Ѩ^è•# =∞O„u "≥<£ lÜ«∂ÉÏ"À =ÚyOѨ٠LѨ<åºã¨O WKåÛ~°∞. D ã¨^Œã¨∞û [iy# f~°∞ K«∂¿ãÎ „QÍg∞} qHÍã¨OÃÑ· ~°∂á⁄OkOz# D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ K≥<· å <Õ`Å« ∞ ZO`«\ ˜ „áê^è•#º`« xã¨∞Î<åfl~À J~°ú=∞=Ù`«∞Ok. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ 2003 #∞O_ç K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO W@∞=O\˜ ã¨^㌠∞¨ ûÅ∞ =¸_»∞ [iÑ≤Ok. D =¸_»∂ ^Õâ◊ ѨÙ~ÀQÆ=∞<åxH˜ ã¨O|OkèOz# =¸_»∞ q^è•# Ѩ„`åÅÃÑ· [iQÍ~Ú. "å\˜Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜k, ''=¸_»∞ „áêux^蕺Å∞ J<Õ =ÚYº"≥∞ÿ# PÖ’ K«#——. Ô~O_»=k, ''Jaè=$kúH˜ ã¨O|OkèOz# âß„ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äŒO——. =¸_»=k, ''™ê=∞~°ã¨º ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ™È+¨eã¨∞ì ã¨=∂*Ïxfl xi‡O K«_»O——. WѨC_»∞ ''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞}

=∂i¯ ûã¨∞ì

'#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—

''

''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡ }O—— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∂xfl K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO WѨC_»∞ KÕѨ@ì_®xH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ Uq∞\˜? D HÍ~°º„Hõ=∞O ÅH∆ÍÅ∞ Uq∞\˜? P ÅH∆ͺÅ∞ <≥~°"Õˆ~Û K«~°ºÖËq∞\˜? J#fl JOâßÅ#∞ Ѩ„`«OÖ’ qâ◊nHõiOKå~°∞.

——

x~å‡}O——ÃÑ· [iy# D ã¨^Œã¨∞û <åÅæ=k. ''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡ }O—— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∂xfl K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO WѨC_»∞ KÕѨ@ì_®xH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ Uq∞\˜? D HÍ~°º„Hõ=∞O ÅH∆ÍÅ∞ Uq∞\˜? P ÅH∆ͺÅ∞ <≥~°"Õˆ~Û K«~°ºÖËq∞\˜? J#fl JOâßÅ#∞ Ѩ„`«OÖ’ qâ◊nHõiOKå~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÑ@¨ _ì ®xH˜ J~Ú^Œ∞ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. JÖψQ nxH˜ J~Ú^Œ∞ ÅH∆ͺÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú. nxHÀã¨O fã¨∞‰õΩ<Õ K«~°ºÅ∞ ‰õÄ_® J~Ú^Œ∞ ~°HÍÅ∞QÍ L<åfl~Ú. D HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ J~Ú^Œ∞ ~°HÍÅ Ü«∞O„`åOQÍÅ#∞ U~åÊ@∞ KåÜ«∂eû LOk. JÖψQ nxHÀã¨O KÕÜ«∂eû# Ѩ#∞Å∞ J~Ú^Œ∞, KÕÜ«∞‰õÄ_»x Ѩ#∞Å∞ J~Ú^Œ∞ L<åfl~Ú. g@xfl\ ˜h D Ѩ„`«OÖ’ á⁄O^Œ∞ѨiKå~°∞. Jaè=$kú =ӺǨÏOÖ’ ÉèÏQÆO ™ÈqÜ«∞\ò J#O`«~° UHõ^èŒ$= „ѨѨOK«OÖ’ K≥·<å XHõ q#∂`«fl"≥∞ÿ# Jaè=$kú =ӺǨxfl ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩ#flk. '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O— JO@∂ WѨC_»∞ K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO KÕѨ\ ˜ì# D HÍ~°º„Hõ=∞O ‰õÄ_® P =ӺǨÏOÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞. nxÃÑ· K≥·<å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì JkèHÍ~° Ѩ„uHõ ёѨÙÖòû _≥·b D q^èŒOQÍ q=iOzOk: ''„Ѩã¨∞Î`« *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ѨÓiÎQÍ qâı+¡ O≤ z# `«~°∞"å`«, qq^èŒ ™ê÷~ÚÖ’¡ [iˆQ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ Jaè=$kú Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ} ∆ ÏÅ#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ J~°úO KÕã¨∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`«<Õ Ç¨˙ lO\Ï"À <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x ã≤Ñ≤ã≤ ˆHO„^Œ Hõq∞\© D (#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O J<Õ) Kåi„`«Hõ „áê^è•#º`«QÆÅ Hõ~°Î"åºxfl KÕѨ\ ˜ìOk. Wk QÆ`« =ӺǨxH˜ H˘#™êyO¿Ñ. J^Õ ã¨=∞ Ü«∞OÖ’ ã¨O㨯~°}Å J#O`«~° HÍÅOÖ’ =º=™êÜ«∞O, Ô~·`«∞Å∞, „QÍg∞} „áêO`åʼnõΩ

HÍÅO #∞O_ç K≥<· å <åÜ«∞Hõ`fi« O „ѨÜ∞« uflã∂¨ <Î Õ LOk. =∂"À Ǩ Ï Ü« ∂ OÖ’ [iy# '™êO㨯 $uHõ qѨ¡=O—Ö’ W^À „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# Hõ~=ΰ ºOQÍ LO_çOk. K≥<· å <åÜ«∞Hõ`fi« O 1978 `«~∞° "å`« J#∞ã¨iOz# ã¨iH˘`«Î q^è•<åÅ=Å¡ ^Õâ◊OÖ’ ¿Ñ^ŒiHõO `«QÆæ_»O, P^•Ü«∂Å∞ ÃÑ~°Q_Æ O» , j„Ѷ∞¨ "≥∞#ÿ Jaè=$kú [~°Q_Æ O» `ÀÉÏ@∞ Pi÷Hõ JO`«~åÅ∞ ‰õÄ_® ÉÏQÍ ÃÑiQÍ~Ú. L^•Ç¨Ï ~°}‰õΩ: K≥·<å Ѩ@ì} „Ѩ[Å ã¨QÆ@∞ "åi¬Hõ P^•Ü«∞O 1200 _®Å~°∞¡ (ã¨∞=∂~°∞ 54000 ~°∂áêÜ«∞Å∞) HÍQÍ „QÍg∞} „áêO`«

K≥·<å =º=™êÜ«∞O j„Ѷ¨∞OQÍ P^èŒ∞hHõiOK«|_»∞`ÀOk. ã¨O|OkèOz áêsì PÖ’K«#Ö’ W^À H˘`«Î „Ѩ[Å ã¨QÆ@∞ "åi¬HÍ^•Ü«∞O JO^Œ∞Ö’ =∞Å∞Ѩ٠‰õÄ_®. K≥·<å#∞ Jaè=$kú K≥Ok#, =¸_À =O`«∞ =∂„`«"Õ∞. „áêO`åÅ =∞^茺 P^èŒ∞xHõ ã¨=∂[OQÍ xi‡OKÕ „Hõ=∞OÖ’ W^À JO`«~åÅ∞ ‰õÄ_® JÖψQ L<åfl~Ú. K≥<· åÖ’x ^èŒxHõ ~å„ëêìʼnõÄ, ¿Ñ^Œ ~å„ëêìʼnõÄ =∞^茺 =ӺǨÏ`«‡Hõ"≥∞ÿ# K«~°º.—— K≥<· å ã¨O㨯~°}Å ~°∂ѨteÊ _≥OQ∑ `«Åã¨i *ÏfÜ≥∂`«ÊuÎ JO`«~O° Ѩk ~Ô @∞¡Ok. ã≤Ü«∂"À ÃÑOQ∑ 1978Ö’ Jaè=$kú =ӺǨÏO ¿Ñ^Œ ^èŒxHõ JO`« ~åÅ∞ ‰õÄ_® D HÍÅOÖ’ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» `«∂ WÖÏ J<åfl_∞» : ''L=∞‡_ç ÃÑi QÍ~Ú. K≥·<å Ö’x 20 âß`«O ¿Ñ^Œ ™œÉèÏQƺO J<Õ JOu=∞ ÅHõ∆ ºO ™êkèOK«_»O „Ѩ[Å∞ ^ÕâO◊ "≥Ú`«OÎ P^•Ü«∞OÖ’ 4.7 âß`«O HÀã¨O =∞#O ™È+¨eã¨∞ì =∂~åæxfl Ѩ\ÏìO. HÍx ÉèÏQÍxfl fã¨∞HÀQÍ 20 âß`«OQÍ L#fl ã¨OѨ#fl Jxfl „áêO`åÅ∂ XˆH "ÕQÆO`À Jaè=$kú ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ 50 âß`«O ^ÕjÜ«∞ P^•Ü«∂xfl HÍ=_»O J™ê^茺O. H˘xfl „áêO`åÅ∞, H˘xfl Ѩ O K« ∞ ‰õ Ω O@∞<åfl~° ∞ . D JO`« ~ åÅ#∞ ã¨Oã¨÷Å∞, H˘O`« =∞Ok =º‰õΩÎÅ∞ "≥Ú^Œ@ `«yæOK«‰õΩO_® K≥·<å ã¨~°fi`À =ÚMÏaè=$kú ^èŒx‰õΩÅ=_®xH˜ J#∞=∞u"åfie——. nx =Å¡ K≥Ok# P^èŒ∞xHõ ^Õâ◊OQÍ =∂~°_»O ™ê^茺O K≥·<å ã¨=∂[OÖ’ Pi÷Hõ JO`«~åÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞ HÍ^Œx Ǩ˙ lO\Ï"À, "≥<£ lÜ«∂ÉÏ"ÀÅ∞ `åÜ«∞x _≥OQ∑‰Äõ K≥<· å <åÜ«∞Hõ`åfixH© `≥Å∞ã¨∞. 2003 „áê~° O Éè í O Ö’ Jkè H Í~° Ѩ Q Íæ Å ∞ 㨠O 㨠¯ ~° } Å =Å¡ D HÍÅOÖ’ K≥ · < å KÕѨ\ ˜ìOk "≥Ú^ŒÅ∞ <˘H˜¯ K≥|∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. „QÍ=∂Å∂–Ѩ@}ì ÏÅ =∞^躌 , ^èxŒ ‰õΩÅ∂–¿Ñ^ŒÅ nxH˜`À_»∞ W\©=e HÍÅOÖ’ K≥·<å Ô~·`«∞Å∞ =∞^躌 , `«∂~°∞ʖѨtÛ=∞ „áêO`åÅ =∞^躌 Pi÷Hõ H˘xfl KÀ@¡ x~°ã¨# „Ѩ^Œ~°≈#ʼnõΩ kQÆ_»O JO`« ~ åÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú. x*ÏxH˜ D „QÍg∞} „áêO`åÅ"≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì ÃÑ\Ïìeû# JO`«~åÅ#∞ `«yæOKåÅx qѨ¡"å#O`«~° J=ã¨~åxfl "ÕQÆ=O`«O KÕã≤Ok. 2004= 22

=∂i¯ ûã¨∞ì ã¨O`«û~°O #∞O_ç K≥·<å áêsì „QÍg∞} „áêO`å Å Jaè=$kúH˜ ã¨O|OkèOz J<ÕHõ q^è•# x~°‚Ü«∂Å∞ KÕã≤Ok. J~Ú`Õ g\˜H© „Ѩã¨∞Î`«O K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO "≥Ú`«ÎO UÔH·Hõ „Ѩ^è•# Hõ~=ΰ ºOQÍ KÕÑ\¨ #ì˜ '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}— HÍ~°º„Hõ=∂xH© XHõ „Ѩ^•è # "≥∞#ÿ `Õ_® LOk. „Ѩã¨∞Î`« HÍ~°º„Hõ=∞O ˆH=ÅO „QÍg∞} „áêO`åÅ „Ѩ[Å P^•Ü«∂Å∞ ÃÑOK«_®xHÀ ÖËHõ „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡x H˘xfl ~°OQÍÅ#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞_®xHÀ Ѩiq∞`«O HÍ^Œ∞. K≥·<å Ü≥ÚHõ¯ "≥Ú`«OÎ Jaè=$kú =ӺǨÏOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕѨ@ì_»O [iyOk HÍ|\˜ì É_≥ ˚ \ ò ˆ H \Ï~ÚOѨ Ù Å#∞O_ç , ™ê=∂lHõ , ~å[H©Ü∞« HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@¨ _ì O» =~°‰Äõ Jxfl q^è•ÖÏ „QÍg∞} „áêO`« x~å‡}OÃÑ· ˆHO„nHõ iOKå~°∞. _≥OQ∑ ã≤Ü«∂"À ÃÑOQ∑ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ã¨O㨯~°}Å q^è•<åÅ =Å¡ `˘Å∞`«QÍ Jaè=$kú K≥Ok# H˘xfl „áêO`åÅ∞, H˘O^Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ WѨC_»∞ Jaè=$kú K≥O^Œx "åiH˜ KÕÜ«¸`« x"åfie. WOHÀ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë WѨÊ\˜ =~°‰õÄ „QÍg∞} „áêO`åÅ ™⁄=Ú‡`À Ѩ@ì }ÏÅ∞ Jaè=$kú K≥O^•~Ú, WѨC_»∞ Ѩ@}ì ÏÅ∞ QÆ_çOz# ™⁄=Ú‡`À „QÍ=∂Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ∂« e. J~Ú^Œ∞ HÍ~°}ÏÅ∞ K≥<· åÖ’ '#∂#`« ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}— HÍ~°º„Hõ=∞O WѨC_»∞, D ^Œâ◊Ö’ KÕѨ@ì_®xH˜ áêsì Ѩ„`«O J~Ú^Œ∞ HÍ~°}ÏÅ∞ K«∂ÃÑ\˜ìOk. "≥Ú^Œ\ ˜k, QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# Pi÷Hõ, ™ê=∂lHÍaè=$kú ™êkèOz# K≥·<å „Ñ¨[Å r=# „Ѩ=∂}ÏÅ#∞ WÖÏ H˘#™êyã¨∂,Î =∞iO`« Jaè=$kú KÕÜ«∞_®xH˜ HÍÅã≤# ™ê÷~ÚÖ’ K≥·<å =º=™êÜ«∞O Jaè=$kú HÍÖË^Œ∞. 2005Ö’ K≥·<åÖ’ 48.4 HÀ@¡ @#∞flÅ PǨ~° ^è•<åºÅ∞ L`«Ê`«ÎÜ«∂º~Ú. HÍx ^Õâ◊OÖ’ uO_çyO[Å y~åH© =∞~À =¸_»∞ HÀ@¡ @#∞flÅ∞ JkèHõOQÍ LOk. ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ѩ*Å r=# „Ѩ=∂}ÏʼnõΩ J#∞QÆ ∞ }OQÍ PǨ  ~À`« Ê uÎ [~° Q ÍÅO>Ë =º=™êÜ≥∂`åÊ^ŒHõ`« ÃÑ~°QÍe. ^•xH˜QÍ#∞ =º=™êÜ«∞OÃÑ· „ѨÉèí∞`«fiO =∞^Œ∞Ѩ٠ÃÑOKåe. âß„ã¨Î–™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝<åxfl =∞iO`« Z‰õΩ¯ =QÍ LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe. Ô~O_»=k: ¿Ñ^Œ–^èŒxHõ, „QÍg∞}– Ѩ@ì} „Ѩ[ʼnõΩ =∞^茺 JO`«~åÅ∞ ÃÑiy ™ê=∂lHõ ã¨=∞㨺QÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk. JO^Œ∞ 23

'#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—

''

_≥OQ∑ ã≤Ü«∂"À ÃÑOQ∑ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ã¨O㨯~°}Å q^è • <åÅ =Å¡ `˘Å∞`« Q Í Jaè = $kú K≥ O k# H˘xfl „áêO`åÅ∞, H˘O^Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ WѨC_»∞ Jaè=$kú K≥O^Œx "åiH˜ KÕÜ«¸`« x"åfie. WOHÀ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë WѨÊ\˜ =~°‰õÄ „QÍg∞} „áêO`åÅ ™⁄=Ú‡`À Ѩ@ì }ÏÅ∞ Jaè = $kú K≥ O ^•~Ú, WѨ C _» ∞ Ѩ @ ì } ÏÅ∞ QÆ _ ç O z# ™⁄=Ú‡`À „QÍ=∂Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∂e.

——

''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—— HÍ~°º„Hõ=∞ ~°∂ѨteÊ K≥·<å J^Œº‰õ∆Ω_»∞ Ǩ˙ lO\Ï"À =Å¡ JO`«~åÅ∞ `«yæOKåe. =¸_»=k: QÆ`«OÖ’ Hõ<åfl D <å_»∞ K≥<· å Pi÷Hõ =º=ã¨÷ "≥∞~°∞QÍæ#∂, „QÍg∞} „áêO`åÅ∞, =º=™êÜ«∞O, Ô~·`«∞Å Jaè=$kúH˜ HÍ=Åã≤# ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ>Ëì ã≤u÷ Ö’#∂ LOk. 2000 ã¨O=`«û~°O #∞O_ç 2005 <å\˜H˜ ã¨∂Å÷ *ÏfÜ≥∂`«ÊuÎ 1,10,000 HÀ@¡ _®Å~°¡ (8,95,000 HÀ@¡ Ü«Ú"å#¡) #∞O_ç 2,25, 000 HÀ@¡ _®Å~°¡‰õΩ (18,20,000 HÀ@¡ Ü«Ú"å#¡‰õΩ) ÃÑiyOk. D HÍÅOÖ’ „^Œ=º P^•Ü«∞O 16,200 HÀ@¡ _®Å~°¡#∞O_ç 39, 100 HÀ@¡ _®Å~°¡‰õΩ, ã≤÷~° Pã¨∞÷ÅÃÑ· ÃÑ@∞ì |_» ∞ Å∞ 39,900 HÀ@¡ _®Å~° ¡ # ∞O_ç 1,10,000 HÀ@¡ _®Å~°¡‰õΩ ÃÑiyOk. Ѩ^Œ= Ѩ O K« = ~° ¬ „Ѩ } ÏoHÍ HÍÅO (2001– 2005)Ö’ W=hfl Ô~\˜ìOÃÑ·<å~Ú. HÍ|\˜ì D q∞QÆ ∞ Å∞ _» | ∞ƒ#∞ „QÍg∞} qHÍ™êxH˜ Y~°∞ÛKÕÜ«∞_»O ^•fi~å =∞iO`« Jaè=$kú ™êkèOKÕ ã≤u÷ Ö’ K≥<· å WѨC_»∞ LOk. QÆ`O« Ö’ nxH˜ aè#flOQÍ „QÍg∞} „áêO`åÅ q∞QÆ∞Å∞ Ѩ@ì} „áêO`åÅÃÑ· ÃÑ@∞ì|_çQÍ ÃÑ\Ïìeû =zÛOk.

<åÅæ=k: „QÍg∞} qHÍã¨O =Å¡ „QÍ=∞ „áêO`åÖ’¡ H˘#∞QÀÅ∞ â◊HΘ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ ^Õâ◊OÖ’ =∂Ô~¯@∞¡ qã¨ÎiOK«_®xH˜ '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O— J=ã¨~O° J~ÚOk. ^Õâ◊OÖ’x „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ 80 HÀ@¡=∞Ok „Ѩ[Å∞O_»QÍ (ã¨∞=∂~°∞ 70 âß`«O) qxÜ≥∂QÆ =ã¨∞=Î ÙÖ’¡ "å~°∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕã∞¨ #Î flk 35 âß`«O =∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞=Å¡ „QÍg∞} qHÍã¨O J<Õk K≥<· å *ÏfÜ«∂aè=$kúH˜ WѨC_»∞ KåÖÏ J=ã¨~°O. J~Ú^Œ=k: HÍx =ÚYº"≥∞ÿ#k U=∞O>Ë K≥·<å ™È+¨eã¨∞ì =º=ã¨÷ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ HÍáê_»|_®ÅO>Ë P^•Ü«∂Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ`À ÉÏ@∞, P^•Ü«∂ŠѨOÑ≤}©Ö’ ™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xfl áê\˜OK«_»O ‰õÄ_® J=ã¨~°"Õ∞. „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# D J~Ú^Œ∞ HÍ~°}ÏÅ s`åº K≥·<å <åÜ«∞Hõ`«fiO ''#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—— HÍ~°º„Hõ=∂xfl KÕѨ\ ˜ìOk. J~Ú^Œ∞ ÅH∆ͺÅ∞ D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ J~Ú^Œ∞ ÅH∆ͺ Å#∞ xˆ~útOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. "å\˜Ö’ XHõ \ ˜ : „QÍg∞} L`åÊ^ŒH`õ « ÃÑOK«_O» , Ô~O_»∞: ~Ô `· ∞« Å r=# „Ѩ = ∂}ÏÅ∞ ÃÑOK« _ » O : =¸_» ∞ : „QÍg∞} „áê^äŒq∞Hõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÃÑOK«_»O, <åÅ∞QÆ ∞ : „QÍg∞} ™ê=∂lHÍaè = $kú , J~Ú^Œ∞: H˜Ok ™ê÷~ÚÖ’ ~å[H©Ü«∞ „Ѩ*Ï™êfi =∂ºxfl qã¨ÎiOK«_»O. J~Ú^Œ∞ Ü«∞O„`åOQÍÅ∞ D HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O J<Õk XHõ<å\˜`À ÖËHõ XHõ U_®k`À ѨÓ~°Ü Î ∞Õ º q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞. 2050 <å\˜H˜ K≥·<å XHõ =∂ki S~Àáê ^ÕâO◊ ™ê÷~ÚH˜ KÕ~∞° ‰õΩ<Õ =~°‰Äõ D HÍ~°º„Hõ=∂xfl n~°…HÍeHõ Ѩ^ŒúuÖ’ J=∞Å∞ [~°áêeû LO@∞O^Œx K≥·<å <åÜ«∞‰õΩÅ∞

=∂i¯ ûã¨∞ì

V'#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}O—

''

D K«~°ºÅ#∞ #∂`«# ã¨O㨯~°}Å∞QÍ P Ѩ„uHõ ¿Ñ~˘¯O@∂ ''JO>Ë n#~°úO ™ê=∂lHõ ã¨OѨ ^Œ#∞ ѨÙ#óѨOÑ≤}© KÕÜ«∞_»"Õ∞—— Jx ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok. ''nx=Å¡ H˘xfl ™ê=∂lHõ ãà Hõ#∆ ,¡ H˘xfl á„ êO`åÅ ã¨fiÑ„ Ü ¨ ∂≥ [<åʼnõΩ ÉèOí QÆO HõÅQÆ=K«∞QÛ ÍHõ HÍx âßâ◊fi`« âßOu, ã¨∞ã≤÷~°`«Å HÀã¨O, ã¨=∂[OÖ’ x["≥∞ÿ# ™ê=∞~°ã¨ºO HÀã¨O H˘O`« =¸ÅºO K≥e¡OK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞—— Jx K≥·<å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì JkèHÍ~° Ѩ„uHõ ^Õâ◊OÖ’x ^èŒxHõ =~åæÅ#∞^ÕútOz Ѩ~ÀHõ∆OQÍ ¿Ñ~˘¯Ok.

——

K≥áêÊ~°∞. ˆHO„^Œ Pi÷Hõ =º=Ǩ~åÅ âßY _çÑÓ¨ º\© _≥~Ô· Hõ~ì ü K≥<£ ã‘"<≥ £ D Ѩ„`«O QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» `«∂ '#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡ }O J<Õk QÆ`«OÖ’ XHõ P^Œ~°≈OQÍ LO_Õk. HÍh JkѨC_»∞ `«Hõ∆}, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ n~°H… ÍeHõ ã¨=∞㨺 J~Ú ‰õÄ~°∞ÛOk— Jx J<åfl _»∞. JO^Œ∞=Å¡ nx J=∞Å∞ HÀã¨O J~Ú^Œ∞ âßâ◊fi`"« ∞≥ #ÿ Ü«∞O„`åOQÍÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∂« Åx Ѩ„`«O ¿Ñ~˘¯Ok. "å\˜Ö’... "≥ Ú ^Œ \ ˜ k : ''áêi„âßq∞Hõ~°OQÆO –=º=™êÜ«∂hfl, Ѩ@ì}ÏÅ∞–„QÍ=∞Å#∂ áÈ+≤OKåe—— J#fl PÖ’K«#‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ n~°H… ÍeHõ ÃÑ@∞ì|_»∞Å q^è•<åxfl ~°∂á⁄OkO Kåe. ~O_» Ô~ O_»= k: „QÍg∞} „áêO`åÅ ã¨~°fi`À=ÚMÏaè=$kúHÀã¨O Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì, „ѨÉ∞íè `«fi qÉèÏQÍÅ∞ ~Ô O_»∂ áê@∞Ѩ_Õ q^èOŒ QÍ XHõ HÍ~°ºK«~°} Ü«∞O„`åOQÍxfl ~°∂á⁄OkO Kåe. =¸_» = k: „ѨÉèí∞`«fi „áÈ`åûÇ¨Ï HÍÅ#∞ Ô~·`åOQÆO QÆi+¨ì™ê÷~ÚÖ’ LѨÜ≥∂ yOK«∞H˘<Õ Ü«∞O„`åOQÍxfl ~°∂á⁄OkOKåe. <åÅæ=k: D HÍ~°º„Hõ=∞ „ѨKå~°O Ö’ ã¨=∂[OÖ’x Jxfl ÃãHõ∆#¡ „Ѩ[Å∂ áêÖÁæ <Õ@∞¡ KÕÜ«∞_»O. J~Ú^Œ = kk: Ѩ @ ì } –„QÍg∞} JO`«~åÅ∞ `«yOæ KÕ q^èOŒ QÍ Pi÷H,õ ™ê=∂lHõ Ü«∂[=∂#º Ü«∞O„`åOQÆO U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _»O D "≥Ú`«ÎO HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ áêsì, „ѨÉèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÆO J~Ú^Œ∞~°HÍÅ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ áê\˜OKåÅx, J~Ú^Œ∞ ~°HÍÅ `«Ñ¨CÅ#∞ x"åiOKåÅx ‰õÄ_® „QÍg∞} qHÍã¨OÃÑ· áêsì ~°∂á⁄OkO z# D Ѩ„`«O ¿Ñ~˘¯Ok. Jq: 1. xiú+"ì¨ ∞≥ #ÿ

#∂`«# ™È+¨eã¨∞ì „QÍg∞} x~å‡}OÃÑ· [iy# ã¨^Œã¨∞ûÖ’ =ÚyOѨ٠LѨ<åºã¨O Wã¨∞Î#fl K≥·<å „Ñ¨^è•x "≥<£ lÜ«∂ÉÏ"À Ѷ¨e`åʼnõΩ qÅ∞=x"åfie– Ü«∞^ä•ÖÏѨOQÍ KÕã¨∞‰õΩáÈ=_»O J<Õ^•xfl x"åiOKåe. 2. PÜ« ∂ „áêO`åÅ ™ê=∞~å÷ º xfl ^Œ $ +≤ ì Ö ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx =º=ǨÏiOKåe–™ê=∂lHõOQÍ áÈ\©Ñ¨_»_®xfl x"åiOKåe. 3. „Ѩ*Ï`«O„`« Ü«Ú`«"∞≥ #ÿ ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ [~°áêe–ÃÑ`«#Î O`À Ѩ#∞Å∞ KÕ~ÚOK«_®xfl x"åiOKåe. 4. xiú+ì¨ ÅHõ∆}ÏÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ"åe– ÃÑ·ÃÑ· ѨijÅ#`À KÕÜ«∞_®xfl x"åiOKåe. 5. Ô~·`«∞ʼnõΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO, ã¨Ç¨Ü«∞O JOkO Kåe–*’Hͺxfl x"åiOKåe. `«Hõ∆} K«~°ºÅ∞ 2006 |_≥˚\òÖ’<Õ „QÍg∞} qHÍ ã¨O, ¿Ñ^Œ ^èxŒ Hõ `å~°`=« ∂ºÅ x"å~°} kâ◊QÍ K≥·<å „Ñ¨Éèí∞`«fiO J<ÕHõ K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩOk. 2006Ö’ „QÍg∞}Ïaè = $kú H ˜ x^è Œ ∞ Å∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑOzOk. Éèí∂q∞ tã¨∞Î ^•fi~å =KÕÛ ™⁄=Ú‡ "≥Ú`åÎxfl =º=™êÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ Jaè = $kú H ˜ "≥ z ÛOKÕ O ^Œ ∞ ‰õ Ω QÍ#∞ H˘`« Î x|O^èŒ<å=ox ~°∂á⁄OkOKå~°∞. „QÍ=∂Ö’¡ ~À_»∞¡, =∞Ozh~°∞ W`«~° „áê^äŒq∞HÍ=ã¨~åÅ U~åÊ@∞‰õΩ x^è∞Œ Å∞ ÃÑOKå~°∞. ~Ô `· ∞« ʼnõΩ <Õ~∞° QÍ

WKÕÛ ã¨aû_ôÅ∞ ÃÑOKå~°∞. „QÍg∞} ¿Ñ^Œ q^•º~°∞÷ʼnõΩ Ѷ‘AÅ∞ =∂Ѷ‘ KÕâß~°∞. Lz`« ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ JO^Œ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. Ô~·`«∞Å∞ ™êOˆH uHõOQÍ Jaè=$kú K≥O^ÕO^Œ∞‰õΩ J<ÕHõ K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~∞° . P~ÀQƺO W`«~° ™ê=∂lHõ Éè„í ^Œ`« JOâßʼnõΩ Y~°∞ÛÅ∞ ÃÑOKå~°∞. WOHÍ ~å#∞#fl HÍÅOÖ’ „QÍg∞}Ïaè = $kú H © , Ô ~ · ` åOQÆ Jaè=$kúH©, =º=™êÜ«∞O Jaè=$kúH© Y~°∞ÛÅ∞ JkèHOõ KÕÜ∞« #∞<åfl~∞° . k^Œ∞ÌÉÏ@∂–=ӺǨÏ=¸ „QÍg∞} qHÍã¨O HÀã¨O K≥·<å áêsì, „ѨÉèí∞`«fiO KÕѨ\ ˜ì# D HÍ~°º„Hõ=∞O K≥·<åÖ’ QÆ`« =ÚѨÊÜÕ∞ºà◊√¡QÍ J=∞Å=Ù`«∞#fl ã¨O㨯~°}Å q^è•<åÅ =Å¡ =zÛ# H˘xfl Ö’áêÅ#∞ ã¨ik^ŒÌ_»OQÍ<Õ K«∂_®e. J~Ú`Õ D Ö’áêÅ∞ J#∞HÀ‰õΩO_® =zÛ#q HÍ=Ù. K≥·<å Jaè=$kú =ӺǨÏOÖ’ D Ö’áêÅ∞ =™êÎÜ«∞#fl q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® LOk. _≥OQ∑ ã≤Ü«∂"À ÃÑOQ∑ ã¨O㨯~°}Å „áê~°OÉèíOÖ’<Õ D q^è•<åÅ =Å¡ ¿Ñ^Œ–^èŒxHõ JO`«~åÅ∞, ™ê=∂lHõOQÍ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# ѨOÑ≤}© J<Õ ã¨=∞㨺Å∞ L`«Ê#fl=∞=Ù`åÜ«∞x K≥áêÊ_»∞. D ã¨=∞㨺#∞ ''D â◊`åÉÌO z=i<å\˜H˜, K≥·<å XHõ "≥∂ã¨Î~°∞ ^èŒxHõ ^Õâ◊OQÍ =∂ˆ~ <å\˜H˜ KÕѨ\ ˜ì, Ѩi+¨¯iOKåe—— Jx ‰õÄ_® PÜ«∞# ¿Ñ~˘¯<åfl_∞» . '`˘Å∞`« ^è#Œ =O`«∞Å∞QÍ =∂i# ÃãHõ#∆ ∞¡— ã¨O㨯~°}ʼnõΩ WO[#∞QÍ Ñ¨xKÕâß~Ú. D ÃãHõ#∆ ∞¡ PiúHÍaè=$kú Ѷ֨ ÏÅ#∞ W`«~∞° ÅHõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ, Z‰õΩ¯=QÍ J#∞Éèqí OKå~Ú. WѨC _»∞ D ÃãHõ#∆ ∞ „Ѩ[Å∞, „áêO`åÅ∞ 'Jaè=$kúÖ’ "≥#∞Hõ|_çáÈ~Ú#— ÃãHõ∆#¡‰õÄ, „áêO`åʼnõÄ áÈ+¨}#∞ JOkOz ÃÑ·H˜ fã¨∞ H˘KÕÛ@∞¡QÍ XHõ Ü«∞O„`åQÍxfl ~°∂á⁄O kOKÕ ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl"≥∞ÿOk Jx ёѨÙÖòû _≥·b Ѩ„uHõ XHõ JkèHÍiHõ "åºã¨OÖ’ ¿Ñ~˘¯ #flk. D K«~º° Å#∞ #∂`«# ã¨O㨯~°}Å∞QÍ P Ѩ„uHõ ¿Ñ~˘¯O@∂ ''JO>Ë n#~°úO ™ê=∂lHõ ã¨OѨ ^Œ#∞ ѨÙ#ó ѨOÑ≤}© KÕÜ«∞_»"Õ∞—— Jx ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok. ''nx=Å¡ H˘xfl ™ê=∂lHõ ÃãHõ#∆ ,¡ H˘xfl „áêO`åÅ ã¨fi„ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ ÉèOí QÆO HõÅQÆ=K«∞ÛQÍHõ HÍx âßâ◊fi`« âßOu, ã¨∞ã≤~÷ `° Å« HÀã¨O, ã¨=∂[OÖ’ x["≥∞ÿ# ™ê=∞~°ã¨ºO HÀã¨O H˘O`« =¸ÅºO K≥eO¡ K«Hõ `«Ñʨ ^Œ∞—— Jx K≥<· å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Jkè H Í~° Ѩ „ uHõ ^Õ â ◊ O Ö’x ^è Œ x Hõ =~åæÅ#∞^ÕútOz Ѩ~ÀHõ∆OQÍ ¿Ñ~˘¯Ok. 1234 1234 1234 1234

24

=∂i¯ qâı¡+ûã¨}¨∞ì

''

â◊OHõ~°∞_»∞ Éè∫uHõ"å^•xfl YO_çOK«_®xH˜ J#∞ã¨iOz# Ѩ^uúŒ KåÖÏ Pã¨HHΘ ~õ O° QÍ =ÙO@∞Ok. LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ K≥Ñ≤Ê# ^•xfl P"≥∂kOK«_»O `«Ñ¨Ê =ºuˆ~H˜OK«_O» `åufi‰Ωõ x Ѩx HÍ^Œx PÜ«∞# x+¨¯~°¬QÍ K≥|∞`å_»∞. "åã¨Î=OÖÏ HõxÑ≤OKÕk "åã¨Î=O HÍ^Œx K≥Ñʨ _®xH˜ `å_»∞ áê=Ú, HõÅ "åã¨=Î O =O\˜ `«ÅH˜O^Œ∞Å L^•Ç¨Ï~°}e™êÎ_∞» .

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ ——

~å"£∞ ѨÙxÜ«∂x

ÉèÏ~°`« ^Õâ◊O J<ÕHõ ã¨=∞㨺Ö`À ã¨`«=∞=Ù`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞`«`«`«fiO q[$aèã¨∞ÎO_»_®xH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å Pq~åƒù=O, ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ, =∞`«`«`«fiO Ü≥ÚHõ¯ qaè#fl ~°∂áêÅ∞, ^•x „Ѩ=∂^ŒO QÆ∞Oz# "åºã¨q∞k. ''Hõ=¸º#Öò áêe\˜H±û–á¶êH±ì û JO_£ q∞`üû—— J<Õ „QÆO^èŒOÖ’x XHõ ÉèÏQÍxfl kQÆ∞= Wã¨∞Î<åflO

ÃÑ

@∞ì | _» ∞ Å „Ѩ Ñ ¨ O pHõ ~ ° } Ѩ ~° º = ™ê#OQÍ ™ê=∂#º „Ѩ*ÏhHõO f„="≥∞#ÿ ^Œ∞+¨Êù e`åÅ#∞ J#∞Éèqí ã¨∞#Î fl f~°∞ QÆ`« ~Ô O_»∞ ^Œâß ÉÏÌÅ HÍÅOÖ’ K«∂ã¨∞Î<åflO. HÍi‡‰õΩÅ∞, ^Œo `«∞Å∞, Pk"åã‘Å∞, =∞Ç≤Ïà◊Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞ D ™ê=∂lHõ X_ç^Œ∞_»∞‰õΩÅ `åH˜_çH˜ QÆ∞Ô~· ÉÏQÍ ^≥|ƒu<åfl~∞° . ^ÕâO◊ Ö’x qq^èŒ „áêO`å Ö’¡ ^Œo`«∞ÅÃÑ· ^Ò~°˚<åºÅ∞, Ç≤ÏO™êHÍO_» ¿Ñ„>ËQÆ∞`«∞#fl HÍÅO Wk. ÅHõ∆ ‡}ѨÓ~ü ÉÏ`Õ =^ŒÌ ^Œo`«∞Å TK«HÀ`«, =ÚO|Üü∞Ö’ ~°=∂ ÉèÏÜü∞ JOÉË^¯Œ ~ü #QÆ~Öü ’ JHÍ~°}OQÍ áÈbã¨∞ HÍÅ∞ÊÅ∞, Ѩk=∞Ok ^Œo`«∞Å z„`«=^èŒ.... WÖÏ K≥ Ñ ¨ ٠ʉõ Ω O@∂ áÈ`Õ ^•xH˜ JO`Õ =ÙO_»^Œ∞. =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· J`åºKå~åÅ∞ Ѩ^ÕѨ^Õ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. =∂#ÉèOí QÍÅ∞, ÖˇO· yHõ <Õ~å Å∞ ^Õâ=◊ ∞O`«\Ï ÉÏQÍ ÃÑiQÍ~Ú. HÍi‡‰õΩÅ#∞ `˘ÅyOz g^è∞Œ ÅáêÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~∞° . á¶êºHõsì Å∞ =¸`«Ñ_¨ ∞» `«∞<åfl~Ú. „ѨÑO¨ pHõ~} ° Ǩϟ~°∞Ö’ "å}˜[ºÑ¨Ù ~°}Q˘}^èŒfix qxÑ≤OK«‰õΩO_® áÈ~ÚOk. QÆ$ǨÏ=ã¨u, q^•º=HÍâßÅ∞ =∞$Qƺ "≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. =∞Ǩ#QÆ~åÖ’¡, ÃÑ^ŒÌ Ѩ@ì}Ï Ö’¡ [<åÉèÏÖ’ ^•^•Ñ¨Ù ã¨QÉÆ Ïè QÆO hÖÏHÍâ◊"∞Õ ÃÑ·HõѨÙÊQÍ, ~À_»¡Ñ¨Hõ¯# ¿Ñ"£"≥∞O@¡ g∞^Œ, =ÚiH˜"å_»Ö’¡ „H˜H˜¯iã≤ =ÙO@∞<åfl~°∞. WÖÏO\˜ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ#, =∞`« ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞㨺ÅÃÑ· K«~Û° ÖË=<≥`Ϋ \ÏxH˜ ~å[H©Ü«∞<Õ`«Å∞ ѨÓ#∞‰õΩ#fl "≥#∞"≥O@<Õ ^Õâ◊=∞O`«\Ï =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# Ç≤ÏO㨠K≥ň~QÆ∞ `ÀOk. Wk Ü«∂^è$Œ zÛùH=õ ∂ ÖËHõ Jx"å~°º"≥∞#ÿ rq`« ã¨`«º=∂? =∞`«Ç≤ÏO㨠JO`«‰õΩ ѨÓ~°fiO ‰õÄ_® Ѩ_Q» qÆ Ñ≤ÊOk. J~Ú`Õ W\©=Å g∞~°\ò, =∞ÖϺ<å, ÉèÏQÆÅ∂Ê~ü, aè"åO_çÅÖ’ [iyx 25

Ѷ¨∞~°‚}Å∞, 1993 Ѷ≤„|=i ÉÏO|∞ ¿ÑÅ∞à◊¡ J#O`«~O° =ÚO|~ÚÖ’ [iy# Ѷ∞¨ ~°¬}Å`À Wk ÃÑ·âßzHõ ~°∂ѨO fã¨∞‰õΩOk. Xi™êûÖ’ P~üZãπZãπ =∞`À<å‡^Œ∞Å =¸Hõ P„¿ãìeÜ«∂ ^Õâã◊ ∞¨ _Î #·≥ „ÔHã· =Ψ =∞`«É’^艌 Ωõ _»∞ „QÍǨÏO ã≤"ì å~üì Ãã~ì Ú<£û#∂, PÜ«∞# ‰õΩ=∂~°∞e^ŒiÌ h xÅ∞=Ù<å `«QÆ∞Åɡ\ ˜ì# ^•~°∞} L^ŒO`«O „ѨѨOK«O "≥Ú`åÎxfl k„Q̓ùOuH˜ Ö’#∞*Ëã≤Ok. D â◊`å|ÌѨ٠Ju xHõ$+¨ì"≥∞ÿ# D ^•~°∞}O`À =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# Ç≤ÏO㨠qHõ\Ï@ìǨã¨O KÕã≤Ok. áœ~°∞ÅO^Œ~°∂ „ѨâßO`«OQÍ, ™ê=∞ ~°ã¨ºO`À Hõeã≤"≥∞Åã≤ rqOK«=Åã≤# „Ѩ*Ï `«O„`« ã¨=∂[O `«# =∞`« =¸ÖÏÖ’¡H˜ "≥o¡ PÖ’zOKÕ Ñ¨iã≤÷u ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_çOk? ¿Ñ^ŒiHÍxfl, PHõeÉÏ^èŒ#∞, "åº^èŒ∞Å#∞ ~°∂Ѩ٠=∂Ѩ\ÏxH˜ ã¨"≥∞ÿHõºOQÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎO_» =Åã≤# =∞#O =∞# rq`åÅ`À ZÖÏO\˜ ã¨O|O ^èŒ=¸ ÖËx ã¨=∞㨺ÅÃÑ· JO`«QÍ q~°∞K«∞‰õΩ Ѩ_»=Åã≤# Ѩiã≤÷u ZO^Œ∞H˘zÛOk? =∞# LѨ Y O_» O Ö’<Õ ~° ∂ Ѩ Ù k^Œ ∞ Ì ‰ õ Ω #fl Ѩ ^ Œ O =∞`«`«`«fiO. JÖÏO\˜ =∞`«`«`«fiѨ٠heh_»Å∞ =∞#^ÕâO◊ g∞^Œ P=iOz, Jã¨Ö#·ˇ ™ê=∂lHõ ã¨=∞㨺Å#∞ „ѨHõ¯‰õΩ `À¿ãÜ«∞QÆÅQÆ@O ZÖÏ ™ê^茺=∞~ÚOk? =∞`«`åfixH˜ =¸ÖÏÅ∞ ã¨=∂[OÖ’ ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú =Ù#fl ‰õΩà◊√¡ =∞`« Ç≤ÏO㨠~°∂ѨOÖ’ =ºHõ=Î ∞=Ù`ÀOk.

~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x H˘xflâ◊‰õΩÎÅ∞ ZOK«∞‰õΩ#fl „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# Ѩ<åflQÆ"Õ∞ =∞`« ~å[H©Ü«∂Å∞. ^•x ÉèíÜ«∞OHõ~° ~°∂Ѩ"Õ∞ =∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ Ç≤ÏOã¨. ™ê=∂lHõOQÍ qaè#fl"∞≥ #ÿ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ =∞`«O =Úã¨∞QÆ∞Ö’ XHõ\Q˜ Í K≥Ñʨ @"Õ∞ =∞`«~å[H©Ü«∞O. XHõ q^èŒOQÍ K«∂¿ãÎ J^˘Hõ "≥·Ñ¨s`«º"Õ∞. =∞`« ~å[H©Ü«∂Å =ºH©ÎHõ~°}‰õΩ =¸ÖÏÅ∞ ѨÙ~å`«# HÍÅѨ٠~åK«iHõ =º=ã¨÷ Ö’#∂, =∞^茺ܫÚQÍÅ `åufiHõ zO`«#Ö’#∂ =Ù<åfl~Ú. J~Ú`Õ W^˘Hõ P^èŒ∞xHõ =ºH©ÎHõ~°} ‰õÄ_®. ã¨=∂[OÖ’x ѶӨ º_»Öò â◊‰Ωõ ÅÎ `À Hõeã≤ ѨiáêÅ# ™êyOz# =Å™êkèÑ`¨ ∞« ʼnõΩ =ºuˆ~ HõOQÍ áÈ~å_ç q=ÚH˜Î K≥Ok, áêi„âß q∞Hõ ã¨=∂[OQÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥Ok# KåÖÏKÀ@¡ =ºHõÎ=∞=Ù`«∞#fl ÅHõ∆}O Wk. ^Õâßxfl „a\˜+π "å~°∞ ѨiáêeOKÕ HÍÅOÖ’<Õ áêi„âßq∞H©Hõ~°} [iˆQ „Hõ=∞OÖ’ ™ê=∂lHõ ã¨O|O^è•ÅÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~Ú. *Ïu JO>Ë Uq∞\˜? J<Õ ^•xfl x~°fizOK«@OÖ’ P^èŒ∞xHõ ã¨∂„fHõ~°}Å`À „ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ# #∂`«# =~°æO Pq~°ƒùqOzOk. `«# ™ê÷<åxfl ѨkÅѨ~K° ∞« ‰õΩO@∞#fl D #∂`«# `«~°QÆuH˜ K≥Ok# "åiH©, =Å™êkèѨ`«∞Å q∞„`«∞Å∞QÍ =Ù#fl ѶӨ º_»Öò Éè∂í ™êfi=∞º â◊‰Ωõ ÅÎ ‰õÄ =∞^茺 Ѷ¨∞~°¬} „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~å"åÅ#∞‰õΩ<Õ H˘`«Î `«~°QÆ`«∞Å∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞Ì HÀ=_»O`À, JѨÊ\˜=~°‰Ωõ JkèHÍ~°O K≥ÖÏ~Úã¨∂Î

~°K«~Ú`« =ÚO|~Ú SS\˜Ö’ |Ü≥∂"≥∞_çHõÖò WOlhiOQ∑ „á⁄ÃѶã¨~ü. Ö∫H˜H`õ `« åfixfl HÍáê_»_O» HÀã¨O ѨxKÕã∞¨ #Î fl ã¨fiKÛ« Où ^Œ HÍ~°ºHõ~.ΰ „ѨÑO¨ pHõ~}° , =∞`«`«`«fiO ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ g∞^Œ J<ÕHõ ѨÙã¨ÎHÍÅ∂, "庙êÅ∂ ~åâß~°∞.

=∂i¯ ûã¨∞ì

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞

''

=∞`«`«`åfixH˜ J<ÕHõ =ÚMÏÅ∞<åfl~Ú. ѨÅ∞q^è•Å∞QÍ ^•xfl J~°Oú KÕã∞¨ HÀ=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞`«``« fi« O J<Õk L#fl`« =~åæÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O, L#fl`« =~åæÅ "å~°∞ #_ç¿Ñ ~å[ H©Ü«∞O. =∞`«^èŒ~°‡OQÍ, z~°HÍÅ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞OQÍ K≥ÖÏ=∞}˜ J=Ù`«∞#fl =º=ã¨#÷ ∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ Hõ$+≤Ö’ `å=∞O`å áêÅ∞ѨOK«∞ ‰õΩO@∞<åfl=∞<Õ ÉèÏ=# HõeÊOK«_»O ^•fi~å ã¨=∂[OÖ’x qaè#fl `«~°QÆ`«∞ʼnõΩ K≥Ok# "åix ã¨g∞HõiOK«@O D ~å[H©Ü«∞Ѩ٠=ÚYº ÅHõ∆}O.

——

=zÛ# `«~°QÆ`«∞Å „áêÉèí=O ã¨#flyÅ¡@O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. ^•x`À "å~°∞ HõÅ=~°Ñ¨_®¤~°∞. `«=∞ ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ xq∞`«ÎO ~å[H©Ü«∞ =º=ã¨÷Å#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥KåÛ~°∞. =∞`«O¿Ñ~°∞`À |ÅO ѨÙOAHÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~∞° . qÉèlí Oz–áêeOK«∞ ã¨∂„`«O ^•fi~å ^Õâ◊OÖ’ qq^èŒ =∞`åʼnõΩ K≥Ok# "åi =∞^躌 J#∞=∂# c*ÏÅ∞ <å\˜# „a\˜+π =Å㨠áêʼnõΩÅ∞ giH˜ P~å^è∞Œ ºÖˇ<· å~°∞. =Åã¨áêʼnõΩÅ K«~°ºÅ#∞ ã¨=∂[OÖ’x D L#fl`« =~åæÅ"å~°∞ QÆ=∞xOKå~°∞. `«=∞ ã‘fiÜ∞« „ѨÜ∂≥ [<åÅ#∂, „áêÉè"í åhfl HÍáê_»∞‰õΩ<ÕO^Œ∞ ‰õΩQÍ#∞ JÖÏO\˜ Z`«∞QÎ _Æ Å» <Õ LѨÜ∂≥ QÆÃÑ@∞ì HÀ=\ÏxH˜ g~°∞ xã¨ûOHÀK«OQÍ „Ѩܫ∞uflO Kå~°∞. =∞`«`«`åfixH˜ J<ÕHõ =ÚMÏÅ∞<åfl~Ú. ѨÅ∞q^è•Å∞QÍ ^•xfl J~°úO KÕã¨∞HÀ=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞`«`«`«fiO J<Õk L#fl`« =~åæÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O, L#fl`« =~åæÅ "å~°∞ #_ç¿Ñ ~å[H©Ü«∞O. =∞`«^èŒ~°‡OQÍ, z~°HÍÅ ™êO„Ѩ^•Ü«∞OQÍ K≥ÖÏ=∞}˜ J=Ù`∞« #fl =º=ã¨÷#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ Hõ$+≤Ö’ `å=∞O`å áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl=∞<Õ ÉèÏ=# HõeÊOK«_O» ^•fi~å ã¨=∂[OÖ’x qaè#fl `«~°QÆ`«∞ʼnõΩ K≥Ok# "åix ã¨g∞HõiOK«@O D ~å[H©Ü∞« Ѩ٠=ÚYº ÅHõ}∆ O. L#fl`=« ~åæÅ "åi ~å[H©Ü∞« , ™ê=∂lHõ PHÍOHõÅ∆ #∞ ™êѶŨ ºO KÕã∞¨ HÀ=@"Õ∞ =∞`«``« fi« ÅHõ∆ ºO. J~Ú`Õ WO^Œ∞Ö’ q*Ü«∞O Åaèã¨∞ÎO^• ÖË^• J<Õk D ~å[H©Ü«∞O „Ѩ[Å#∞ U "Õ∞~°‰õΩ PHõ@∞ìHÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ ^•xÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞Ok. XˆH ~°Hõ"≥∞ÿ# =∞`« qâßfiã¨O Hõey# "å~°O^ŒiH© L=∞‡_ç „Ñ¨Ü≥∂[#O =ÙO@∞O^Œ<Õ J=QÍǨÏ<Õ D `«~°Ç¨ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ „áêuѨ^ŒHõ. Jk =∞iO`« L^è Œ $ `« ~° ∂ Ѩ O ^•eÛ#Ѩ C _» ∞ „Ѩ[ÅO`å XHõ\ ˜ HÍ^Œx, qq^èŒ =∞`åÅ

"å~°∞QÍ "å~°∞ qÉèíl`«"≥∞ÿ=Ù<åfl~°h „ѨKå~°O KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. =∞s Hõ~∞° _»∞QÆ\#ì˜ ~°∂ѨO ^•ÖËÛã¨iH˜, XHõ =∞`åxH˜ K≥Ok# "åi „ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ– =∞~À =∞`åxH˜ K≥Ok# "åi „ѨÜ≥∂[<åʼnõÄ á⁄ã¨QÆ^Œx, W~°∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ â◊`«$`«fiO`À ‰õÄ_ç#=h z„uOK«∞`å~°∞. =∞`«`«`«fi "å^Œ∞Å∞ `«=∞ ÅH∆ͺÅ#∞ ™êkèOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õÄ, ã¨=∂[OÖ’x q™êÎ~ "° ∞≥ #ÿ ÃãHõ#∆ #¡ ∞ PHõ@∞ì‰Ωõ <ÕO^Œ∞‰õÄ `«=∞ ÉèÏ= *ÏÖÏxfl qaè#fl"≥∞ÿ# ^˘O`«~°Å∞QÍ fiÛk^Œ∞Ì `å~° ∞ . PÖ’K« # Å#∞ „Ѩ * ÏK≥ · ` « # ºOQÍ =∞ÅK«@=∞<Õk ZO`À ã¨OH˜¡+¨ì"≥∞ÿ# „Ѩ„H˜Ü«∞. WHõ¯_» D K≥·`«#ºO =∞`«O ¿Ñ~°∞`À =Ú_çѨ_ç LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ ^•x Ѩ~°º=™ê<åÅ∞ ^•~°∞ }OQÍ =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ ∞ =Å¡ < Õ ã¨ ∞ <å Ü«∂ã¨OQÍ ã¨=∂[OÖ’ q^èŒfiOã¨O ã¨$+≤ìOK« QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. XHõ q^èOŒ QÍ K≥ÑC¨ HÀ"åÅO>Ë, ã¨=∂[OÖ’ PkèHõº ™ê÷#OÖ’ =Ù#fl H˘kÌ =∞Ok Ü≥ÚHõ¯ JkèHÍ~åxH˜ ã¨∂zHõÖË =∞`«``« fi« ÉèÏ"åÅ∞. =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å Pq~åƒù=O 19= â◊`å|ÌO „áê~°OÉèíOÖ’ Ѩi„â◊=∞Å∞ <≥ Å H˘ÅÊ|_» @ O`À<Õ Éè Ï ~° ` « ^Õ â ◊ O Ö’ =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ c*ÏÅ∞ Ѩ_®¤~Ú. áêi„âßq∞H©H~õ }° =Å¡ ã¨=∂[OÖ’ ~°∂ѨÙk^Œ∞Ì ‰õΩO@∞#fl |$O^•Å‰õΩ „Ѩux^è∞Œ Å∂ U~°Ê_®¤~∞° . áêi„âßq∞Hõ "Õ`«ÎÅ∞, „ѨÉèí∞`åfikè HÍ~°∞Å∞, "å}˜[º"Õ`«ÎÅ∞, "Õ∞^è•q =~°æO D HÀ=Ö’H˜ =™êÎ~°∞. HÍÅQÆ=∞#OÖ’ D ÃãHõ∆#∞¡ KÕ`«∞Å∞ Hõeáê~Ú. ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞ HÍO„ÔQã¨∞ ‰õΩ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ "Õâß~Ú. ÉèÏ~°fÜ«ÚŠѨi„â◊ =∞‰õΩ =∞ixfl Z‰õΩ¯= ™œHõ~åºÅ∞ HõeÊOKåÅx, ã≤qÖò ã¨sfiã¨∞ ѨsHõÅ∆ ∞ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’<Õ x~°fiÇÏ≤ OKå Åx *ÏfÜ«∞ HÍO„ÔQã¨∞ P `«~åfi`« HÀiOk. ~° ∂ Ѩ Ù k^Œ ∞ Ì ‰ õ Ω O@∞#fl #=Éè Ï ~° ` « ^ Õ â ◊ Ñ ¨ Ù

PHÍOHõ ∆ Å #∞ =ºHõ Î O KÕ Ü « ∞ @O HÀ㨠O , HÍO„Ô Q 㨠∞ #∞ Ãã‰õ Ω ºÅ~ü 㨠∂ „`åÅÃÑ· < Õ =º=ã‘÷HõiOKå~°∞. J~Ú`Õ P `«~åfi`« H˘kÌ HÍÖÏxˆH HÍjH˜ K≥Ok# ~å*Ï +≤Ü≥∂„Ѩ™ê^£, ã¨~ãü Ü ¨ ∞« º^£Å∞ 1888 PQÆ+µ¨ Öì ’ ã¨"∞≥ Hÿ ºõ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ Éèí‰õΩÎÅ ã¨OѶ¨∂xfl ™ê÷Ñ≤OKå~°∞. Jxfl |$O^•Å "å~°∂, L#fl`« =~åæÅ "å~°∂ HÍO„ÔQã¨∞#∞ |ÅѨ~°K«@O ÖË^Œx „a\˜+¨µ áêʼnõΩʼnõΩ K≥Ñʨ @O, Ç≤ÏO^Œ∂ =Úã≤O¡ ã¨Oã¨Å÷ Jaè„áêÜ«∂ Å#∞ „a\˜+π áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»O, ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ „a\˜+π áêÅ##∞ Ѩ\ ˜+¨ì Ѩ~°K«@O, „Ѩ[Å#∞ HÍO„ÔQã¨∞‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ =ÙOK«@O D ã¨OѶ∞¨ O ÅH∆ͺÅ∞. D ã¨Oã¨÷`À ã¨O|O^èŒO =Ù#fl"å~°∞ KåÖÏ =∞Ok P `«~∞° "å`« =Úã≤O¡ bQ∑Ö’#∂, Ç≤ÏO^Œ∂=∞Ǩã¨ÉèíÖ’#∂ KÕ~å~°∞. =Å㨠áêʼnõΩÅ∞ J#∞ã¨iOz# q^è•<åÅ∞, =_ô¤ "åºáê~° ∞ Å∞ Pi÷ H õ O QÍ |ÅѨ _ » _ ®xH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_®¤~Ú. "å~°O`å Z‰õΩ¯=QÍ Ç≤ÏO^Œ∞ =ÙÖË. P^èŒ∞xHõ q^Œº=Å¡ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ QÆi+¨ì „Ѩ Ü ≥ ∂ [#O á⁄O^Œ Q Æ e QÍ~° ∞ . ^•xH˜ `«y#@∞¡QÍ L#fl`åkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÆOÖ’ KÀ@∞ ã¨OáêkOK«∞HÀQÆeQÍ~°∞. ÃÑQ· Í, 1857 `«~åfi`« „a\˜+π "åà◊√¡ =Úã≤O¡ ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ =º=ǨÏiOK« <å~°OaèOK«@O`À Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅk H˘kÌQÍ ÃÑ·KÕ~Ú J~ÚºOk. "å~°∞ ZO`À Pã¨H`Θ À P^è∞Œ xHõ "åºáê~åÅÖ’H©, =$`«∞ÅÎ Ö’H© „Ѩ"ÕtOKå~°∞. |Ǩïà◊ ^˘O`«~°∞Å∞ QÆÅ ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨=∂*Ïxfl J~°÷OKÕã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ QÍ#∞, „a\˜+π K«i„`«HÍ~°∞Å∞ `«=∞‰õΩ ™œÅ Éèºí OQÍ =ÙO_Õ@∞¡QÍ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞, =Úã≤=¡ ÚÅ∞, „ÉÏǨχ}∞Å∞ J<Õ `«~Q° `Æ ∞« Å∞QÍ =º=ǨÏiOK«∞ `«∂ =KåÛ~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÉèÏ~°`« <åÜ«∞Hõ`«fiO ‰õÄ_® „Ѩ*ÏhHõOÖ’ P^Œ∞xHõ *ÏfÜ«∞`« ÉèÏ"åxfl ѨÓiOK«\ÏxH˜ =∞`« K≥`· <« åºxfl LѨÜ∂≥ QÆ ÃÑ@∞ì‰Ωõ Ok. ~å=∞~å[ºO J<Õ Éè Ï =##∞ „Ѩ K å~° O Ö’ ÃÑ@ì @ _» O ^•fi~å#∂, dÖÏѶ¨`ü L^Œº=∞O ^•fi~å#∂ "å~°∞ P ѨxKÕâß~°∞. WO^Œ∞=Å¡ ~Ô O_»∞ qaè#fl Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ „áêuѨkHõ U~°Ê_çOk. XHõ\ ˜ – *ÏfÜ«∞`å ÉèÏ"åxfl ѨÓiOK«@O, ~Ô O_Àk – =∞`«`« `åfixfl „¿Ñˆ~Ñ≤OK«@O. =Úã≤¡O Ѷ¨Óº_»Öò „ѨÉèí∞=ÙÅ∞, Ç≤ÏO^Œ∂ [g∞O^•~°∞¡ J#∞ã¨iOz# ~å[H©Ü«∂Å =ÖÏ¡, „a\˜+¨µ "åà◊#¡ ∞ã¨iOz# qÉèlí Oz áêeOKÕ hu =ÖÏ¡ =∞`«`«`«fiO `«ÖˇuÎOk. W™ê¡O =∞`« „áêu ѨkHõÃÑ· „Ѩ`ºÕ Hõ ~å*ϺO HÍ"åÅ#fl _ç=∂O_»∞ =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«`«`«fi â◊‰õΩÎ 26

=∂i¯ ûã¨∞ì ÖË"≥∂, Ç≤ÏO^Œ∂ ~å[º™ê÷Ѩ# ÅH∆ͺxH˜ JOH˜`« =∞Ü«∂º~Ú. *ÏfÜ«∞ ~å*ϺxH˜ =∞`«"Õ∞ „áêuѨkHõQÍ =ÙO_®Åx g~°∞ÉèíÜ«ÚÅ∂ HÀ~å~°∞. W~°∞=Ùi "å^Œ#Ö’¡ `Õ_® XHõ¯>Ë. '=Úã≤¡=ÚÅ∞ „Ѩ`ÕºHõ *Ïu. „a\˜+π"åà◊√¡ `«Ñ¨Ê, JO`«‰õΩ=ÚO^≥=fi~°∂ "åix [~ÚOK«ÖË^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ "åiH˜ „Ѩ`ºÕ Hõ ~å[ºO HÍ"åe— Jx =Úã≤¡O bQÆ∞ HÀiOk. J~Ú`Õ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« `«`«fi"å^Œ∞Å∞ =∂„`«O Ç≤ÏO^Œ∂ ~å*ϺOÖ’, W`«~° =∞`åÅ "å~°∞ Ç≤ÏO^Œ∂ *Ïu „H˜O^Œ J}y=∞}˜y =ÙO_®Åx HÀ~å~°∞. D Ô~O_»∞ =∞`åʼnõΩ K≥Ok# "åi =∞^躌 JQÍ^èOŒ ÃÑ^ŒkÌ

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞

''

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ ™ê^è•~°} q"ÕK«# „áêuѨkHõÃÑ· #_»∞™êÎ~Ú. 'W`«~—° =∞`åxfl QÆ∂iÛ JO`«~åO`«~åÖ’¡ <å@∞H˘x =Ù#fl Jaè„áêÜ«∂Å K«∞@∂ì Wq JÅ∞¡‰õΩx =ÙO\Ï~Ú. ~å[H© Ü«∂Ö’¡ H©ÅHõ"≥∞ÿ# ™ê÷#OÖ’ =Ù#fl "å~°∞ H˘xfl Ѩ^Œú`«∞Å#∂, K«i„`«Ö’ H˘xfl HÀ}ÏÅ#∂, H˘xfl ã¨OѶ¨∞@#Å#∂ ZOK«∞H˘x, "å\˜<Õ Ñ¨^ÕѨ^Õ =e¡OK«∞`«∂, 'W`«~°— =∞`«O Ѩ@¡ q^Õfiëêxfl #∂iáÈÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.

1992 _çÃãO|~ü 6 ÉÏ„c=∞ã‘^Œ∞ q^èŒfiOã¨O ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ K«i„`«Ö’ ^Œ∞iú#O KÕÜ«∞\ÏxH˜ „a\˜+π áêʼnõΩÅ∞ ‰õÄ_® ZO`À HÀ㨠O =∞`« 㨠O |O^è Œ " ≥ ∞ ÿ # zǨ  flÅ#∞ <å@Hõ=∂_®~°∞. ÉèÏ~°`«^Õâ◊ K«i„`« JO>Ë "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@QÍ =ÙѨÜ∂≥ yOz# "å~°∞ uÅH±. „áêp# Ç≤ÏO^Œ∂Ü«ÚQÆO, =∞^躌 HÍÅѨ٠=Úã≤O¡ P `«~åfi`« QÍOnè "å\˜x =∞iO`« ã¨=∞~°ú Ü«ÚQÆO, P^èŒ∞xHõ „a\˜+π Ü«ÚQÆO JO@∂ =O`«OQÍ =ÙѨÜ≥∂QÆÃÑ@∞ì‰õΩx „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# =∞`« ^Œ$+≤`ì À qÉè[í # ~ˆ YÅ∞ wã≤# *Ï<£ã∞¨ "ì å~üì Ô ~ O_» ∞ =∞`åÅ "åih L`Õ Î [ Ѩ ~ ° K « q∞Öò û ~° z Oz# 'Éè Ï ~° ` « ^ Õ â ◊ K« i „`« — #∞ |∂#∞‰õΩ<åfl~∞° . J~Ú`Õ D ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ XHõ¯ „ѨKå~°OÖ’ ÃÑ\ì_®xH˜ "åà◊√¡ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~∞° . q+¨Ü∞« O QÆ∞iÎOK«∞HÀ"åe. ã¨=∂[OÖ’ L#fl`« J~Ú`Õ "åà◊√¡ `≥eqQÍ =º=ǨÏiOKå~°∞. =~åæÖ–Ë JO>Ë [q∞O^•~°∞,¡ *Ïw~åÌ~∞° ,¡ ã¨fi^jÕ „áêp#, =∞^茺 HÍÅѨ٠ܫÚQÍÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨O™ê÷<ånèâ◊√Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "åˆ~ =Úã≤¡O ¿Ñ~˘¯#@∞¡ P^è∞Œ xHõ Ü«ÚQÍxfl „ÔHã· =Ψ Ü«ÚQÆOQÍ bQÆ∞#∂, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨É–íè P~üZãπZãπÅ#∂ ¿Ñ~˘¯#ÖË^Œ∞. =∞`« „áêuѨkHõ# qÉèílOz |ÅѨiKå~°∞. Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«``« fi« O`À áÈeÛ`Õ K«∂¿Ñ D ^èÀ~°}˜<Õ WÅ¡Ü«∞\ò JO_£ _®ã¨<£ =Úã≤O¡ =∞`«``« fi« ~å[H©Ü∂« Å∞ |bÜ«∞"≥∞#ÿ =<Õ =∞iO`« =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞. P q+¨Ü«∂xfl‰õÄ_® ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞HÀ"åe. q^èŒOQÍ, ^Õâ◊OÖ’ =∞`« ~å[H©Ü«∂Å∞ ÃÑOz WO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}ÏÅ<ÕHõO. Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«`«`«fi ÃÑ^ŒÌ KÕÜ«∞_»OÖ’ =ÚQÆ∞æi áê„`å =ÙOk. ~å[H©Ü∂« Å =ºH©HÎ ~õ }° H˘O`« "Õ∞~°‰Ωõ HÍO„ÔQã¨∞ „a\˜+π"åà◊¡ qÉèílOz áêeOKÕ hu, =Úã≤¡O ^•fi~å<Õ [~°QÆ_»O ‰õÄ_® XHõ HÍ~°}O. =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«`«`«fi ™êfi`«O„`åº#O`«~O° L#fl`« =~åæʼnõΩ K≥Ok# ~å[H©Ü«∂Å∞ „Ѩ^è•# áê„`« =Ç≤ÏOKå~Ú. =Úã≤ ¡ = ÚÅ∞ ÃÑ^Œ Ì ã ¨ O YºÖ’ áêH˜ ™ êÎ < £ ‰ õ Ω *ÏfÜ≥∂^Œº=∞OÖ’ =∞`«`«`«fi ~°∂áêÅ∞ `«~e° "≥à@¡◊ O`À ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’x =Úã≤=¡ ÚʼnõΩ ™ê=∂#º „Ѩ*ÏhHÍxfl L`ÕÎ[Ѩ~°K«@O Ѩ \ ˜ + ¨ ì " ≥ ∞ ÿ # <åÜ« ∞ Hõ ` « fi O ÖË x Ѩ i ã≤ ÷ u 27

——

U~°Ê_çOk. =Úã≤¡=ÚÅ∞ ™ê=∂lHõOQÍ `«=∞ LxH˜x ѨkÅѨ~°K«∞HÀÖËHõáÈÜ«∂~°∞. ^Õâ◊ qÉè í [ #‰õ Ω "≥ Ú `« Î O =Úã≤ ¡ = ÚÅO^Œ ~ ° ∂ HÍ~°‰õΩÅ#fl Jaè„áêÜ«∞O |ÅѨ_ç=ÙO_»@O JO^Œ ∞ ‰õ Ω „Ѩ ^ è • # HÍ~° } O. q^Õ fi ëêÅ∞ ÃÑOá⁄O^Œ <å~°OaèOKå~Ú. =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# Ç≤ÏO™êHÍO_» =Úã≤¡OÅ#∞ „Ѩ^è•# r=# „ã¨=Ou #∞O_ç ^Œ∂~°O KÕÜ«∞_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. 1980= ^Œâ◊HõOÖ’ =∞`«O ¿Ñ~°∞`À Ç≤ÏO㨠`å~å™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩOk. ^•x`À =∞`«`«`«fi ~å[H© Ü « ∂ ÅÖ’ QÆ ∞ }Ï`« ‡ Hõ " ≥ ∞ ÿ # =∂~° ∞ Ê =zÛOk. ã¨=∂*Ïxfl =∞`«„áêuѨkHõÃÑ· pÖËÛ Ñ¨iã≤÷u U~°Ê_çOk. q^Õfi+¨"Õ∞ „áêuѨkHõ =∞`«``« fi« ~å[H©Ü∂« Å∞ ™ê^è•~°} q"ÕK#« „áêuѨkHõÃÑ· #_»∞™êÎ~Ú. 'W`«~°— =∞`åxfl QÆ∂iÛ JO`«~åO`«~åÖ’¡ <å@∞H˘x =Ù#fl Jaè„áêÜ«∂Å K«∞@∂ì Wq JÅ∞¡‰Ωõ x =ÙO\Ï~Ú. ~å[H©Ü«∂Ö’¡ H©ÅHõ"≥∞ÿ# ™ê÷#OÖ’ =Ù#fl "å~°∞ H˘xfl Ѩ^Œú`«∞Å#∞, K«i„`«Ö’ H˘xfl HÀ}ÏÅ#∞, H˘xfl ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ZOK«∞H˘x, "å\˜<Õ Ñ¨^ÑÕ ^¨ Õ =e¡OK«∞`«∂, 'W`«~°— =∞`«O Ѩ@¡ q^Õfiëêxfl #∂iáÈÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ#∞ QÆ∞iOz JÖÏO\˜ q^Õfi+¨ÉèÏ=<Õ =Úã≤¡O bQÆ∞ HõÅ∞QÆ*Ëã≤Ok. =∞~À"≥·Ñ¨Ù Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩ ã¨Éèí–P~üZãπZãπ ‰õÄ_® „Ѩ^è•#OQÍ =Úã≤¡O Ѩ@#¡ ∂, =∞~À"≥Ñ· Ù¨ # „ÔHã· =Ψ ÙŠѨ@#¡ ∂ JÖÏO\˜ ^Õfi+¨ÉèÏ"å<Õfl U~°Ê~°KÕ Ñ¨x ™êyOzOk. =Úã≤¡O =∞`« ~å[H©Ü«∂Å∞ ‰õÄ_®, =∞^茺 Ü«ÚQÍÅ <å\˜ K«i„`« #∞Oz `å=Ú ZOK«∞‰õΩ#fl H˘xfl z„fHõ~°}Å#∞ =ÙѨÜ≥∂QÆà Ñ@∞ì‰õΩx =Úã≤¡O „Ѩ*ÏhHÍxfl `«=∞ "≥#∞Hõ ã¨g∞HõiO K«\ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~Ú. =∞^茺 Ü«ÚQÍÅ K«i„`«#∞ =Úã≤¡O Ü«ÚQÆOQÍ ¿Ñ~˘¯O @∂ D Ü«ÚQÍxfl ÉèÏ~°`«^Õâ◊ K«i„`«Ö’ ã¨∞=~å‚Hõ∆~åÅ`À ÅaèOK«^Œy# Ѷ¨∞\ìOQÍ#∂,

=∂i¯ ûã¨∞ì

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞

''

Ç≤ÏO^Œ∞`«fi ÉèÏ=# Ñ„ 㨠∞¨ `Î « ~°∂ѨO ã¨O`«iOK«∞HÀ=\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ J<ÕHõ ^Œâ◊Å∞ QÆ_çOzOk. XHõ¯ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Ê+¨ì`« J=ã¨~°O. =∞`«O „áêuѨkHõQÍ *ÏfÜ«∞`« J<Õk J^èŒ∞<å`«# ÅHõ ∆ } O. Éè Ï ~° ` « ^ Õ â ◊ O Ö’ W™ê¡ O *ÏfÜ« ∞ `« , Ç≤ Ï O^Œ ∂ *ÏfÜ«∞`« Ô~O_»∂ ã¨=∂O`«~° ™ê=∂lHõ K≥·`«#º "åÇ≤Ï#∞ Å∞QÍ ÃÑOá⁄O^•~Ú.

——

B~°OQÆ*Ë|∞#∞ ÉèÏ~°`«^Õâßxfl UÅ@OÖ’ J`«ºO`« ã¨=∞~°∞_ú #·≥ áêʼnõΩxQÍ#∞ z„fHõiO Kå~°∞. J^Õq^èOŒ QÍ ÉèÏ~°`^« âÕ ßxfl ѨiáêeOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ ã¨Ç¨Ï[ã≤^ŒúOQÍ =Úã≤¡=ÚňH K≥O^Œ∞ `«∞O^Œx, „a\˜+"π åà◊√¡ P ǨωõΩ¯#∞ "åi #∞Oz QÆ∞OA‰õΩ<åfl~°x "åkOK«∞`«∂ =KåÛ~°∞. JO^Œ∞=Å¡ `«=∞‰õΩ ^ŒHõ¯=Åã≤#^Õ^À ^ŒHͯÅx _ç=∂O_£ KÕâß~°∞. Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ PkèѨ`åºxfl x"åiOKÕO^Œ∞‰õΩQÍ#∞, ѨiáêÅ<å Ü«∞O„`åO QÆOÖ’ ™ê÷#"≥∞<ÿ å HõeÊOKåÅx "å~°∞ HÀ~å~°∞. P `«~°∞"å`« „a\˜+π"åà◊√¡ J#∞ã¨iOz# qÉèílOz áêeOK«∞ q^è• #=¸, ^•xѨ@¡ Ç≤ÏO^Œ∂, =Úã≤O¡ =∞`« ~å[H©Ü∂« Å ã¨ÊO^Œ<å XHõ^•x"≥O@ XHõ\Q˜ Í =Úã≤=¡ ÚʼnõΩ „Ѩ`ºÕ Hõ ~å[ºO– áêH˜ ™ êÎ < £ – HÍ"åÅx =Úã≤ ¡ O =∞`«`«`«fi"å^Œ∞Å∞ _ç=∂O_£ KÕ¿ã^•HÍ f㨉õΩáÈ~ÚOk. ™êfi`«O„`åºxH˜ =ÚO^Œ∞ ÉèíÜ«∂#Hõ ~°∂ѨO ^•eÛ# ÉèÏ"À^Õfi QÍÅ∞, ^Õâ◊qÉèí[# J#O`«~°O Ѷ¨∞hÉèíqO Kå~Ú. P~üZãπZãπ, ^•x LáêOQÍÖˇ·# a*ˇÑ≤, qÃÇÏKüÑ≤, Éèí[~°OQÆ^Œàò, ~åR ¿ãqHÍ ã¨q∞u, `« k `« ~ ° 㨠O 㨠÷ Å ∞ Ç≤ Ï O^Œ ∂ =∞`« ` « ` « fi ~å[H©Ü∂« Å#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~Ú. Jq JÅÊ ã¨OMϺHõ =~°æOÃÑ· `«=∞ Ãã·^•úOuHõ „ѨKå~åxfl Z‰õΩ¯ÃÑ\Ïì~Ú. `«^•fi~å, ^Õâ◊OÖ’ =∞`«`«fiѨÓi`« L„kHõÎ`«Å‰õΩ „Ѩ^è•# HÍ~°} "≥∞<ÿ å~Ú. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =Úã≤O¡ =∞`«``« fi« ~å[H©Ü«∂Å J=âıëêÅ∞ ‰õÄ_® `«=∞ =O`«∞ áê„`« x~°fiÇ≤ÏOK«∞`«∂ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ô~K«ÛQ˘_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú. =∞`«`«`«fiã¨Oã¨÷Å QÆ=∞#O ZO`À "≥·q^茺O`À ‰õÄ_ç =ÙOk. D<å_»∞ =∞#O K«∂ã¨∞Î#fl ~°∂ѨO n~°…HÍŠѨi}Ï=∂ŠѨ~°º"å™ê#OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞Ì ‰õΩ#fl^Õ. ~å[H©Ü«∞ „¿Ñi`«"≥∞ÿ# =∞`« =º=ã¨÷ Å#∞, '™ê=∂lHõ ã¨Ê $ǨÏQÍ— Ѩi}q∞OѨ KÕÜ«∞_»O [iyOk. ã¨=∂[OÖ’ PkèHõº`å

™ê÷#O á⁄Ok L#fl ÃãHõ∆#¡ PÖ’K«<å ã¨~°ox D JOâ◊"Õ∞ =∞ezOk. ^•x`Àáê@∞ W`«~° ÃãHõ∆#∂¡ „ѨÉèÏq`«=∞=Ù`å~Ú. =∞`«`«`«fi ÉèÏ"åÅ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ<Õ „Hõ=∂xH© XHõ Ѩ^Œú`«O@∂ =ÙOk. H˘O`« HÍÅO QÆ_çKÕã¨iH˜ ¿ÇÏ`«∞|^Œú"≥∞ÿ# âߢã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# "≥#∞HõÑ@¨ ∞ì|@ì_O» , =∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ J=QÍǨÏ#^Õ ÃÑ· KÕ~ÚHÍ=@O, =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, ™ê=∂lHõ =º=Ǩ~°ã~¨ o° x âßã≤OKÕ ã≤u÷ H˜ KÕ~∞° ‰õΩO@∞Ok. ^•x Ѩ~°º=™ê#"Õ∞ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# Ç≤ÏO™ê HÍO_». D „Hõ=∞O ™êQÆ∞`«∞O_»QÍ<Õ XHÍ<˘Hõ ^Œâ◊Ö’ "≥∞ÿ<åi\©Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ™ê=∂l HõOQÍ q=Hõ∆ „Ѩ^Œi≈OKÕ áÈHõ_» "≥Ú^ŒÖˇ·, ã¨=∂[OÖ’ "≥∞<ÿ åi\©Å ™ê÷<åxfl |ÅÇ‘ÏѨ~K° « \ÏxH˜ áêu„ѨkHõ U~°Ê_»∞`«∞Ok. W^ŒO`å ™ê^è•~°} ã¨∂„fHõ~}° =∂„`«"∞Õ . XHõ ^ÕâO◊ Ö’ [iˆQ ^•xH˜ – =∞~À^Õâ◊OÖ’ [iˆQ^•xH˜ ZO`À `Õ_® =ÙO_»=K«∞Û. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ áêH˜™êÎ<£Ö’ PkèѨ`«ºOÖ’ =Ù#fl W™ê¡q∞H± ã≤^•úO`«O (W™ê¡O =∞`«O HÍ^Œ∞), ™êO㨯 $uHõ, Ãã·^•úOuHõ ~°OQÍÅÖ’ `«# Ѩ@∞ì ayOzOk. JO^Œ∞=Å¡ JHõ¯_» "≥∞ÿ<åi\©Å∞QÍ =Ù#fl Ç≤ÏO^Œ∞=ÙŠѨ@¡ z#flK«∂ѨÙ, q=Hõ∆ ã¨~°fi ™ê^è•~°}O J~ÚOk. JÅ¡~∞° ¡ K≥Å~ˆ y#ѨC_»∞ =∞`« Ç≤ÏO㨠„Ѩ|Å∞`ÀOk. =Úã≤ ¡ " Õ ∞ `« ~ ° ∞ ÅO^Œ ~ ° ∂ HÍѶ ≤ ~ ° ¡ x , JO^Œ∞=Å¡ D q^èŒ"≥∞ÿ# q=Hõ∆, ^•_»∞Å∞ ã¨=∞O[ã¨"Õ∞#<Õ `«Ñ¨C_»∞ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞ D W™ê¡q∞H± ã≤^•úO`åxH˜ „áêuѨkHõ. J^Õ q^èOŒ QÍ NÅOHõÖ’ JÅÊ ã¨OMϺ‰õΩÅ∞QÍ =Ù#fl `«q∞à◊√Å∞ J^Õ q^èŒ"≥∞ÿ# q=Hõ∆‰õΩ, ^•_»∞ʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. W`«~° =∞`åÅ „áêuѨkHõÃÑ· #_»∞ã¨∞#Î fl =∞`«``« fi« ~å[H©Ü∂« ʼnõΩ aè#flOQÍ, Ç≤ Ï O^Œ ∂ =∞`« O P^è • ~° O QÍ #_» ∞ 㨠∞ Î # fl =∞`«``« fi« ~å[H©Ü∂« Å∞ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ HÍ~åºK«~}° q^è•<åxfl Hõey =Ù<åfl~Ú. WHõ¯_» Ѩx

qÉèí[#, =º=ã‘÷Hõ$`« ~°∂ѨO ^•eÛ =ÙOk. =∞`«`«`«fi ÉèÏ"åÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«_»O, ~å[H©Ü«∞ ~°} ~°OQÆOÖ’ "å\˜x J=∞Å∞ [~°Ñ¨_»O, ѨÙH˜¯\˜ ѨÙ~å}ÏÅ∞ JÅ¡@O, "å\˜x J=∞Å∞ [~° Ñ ¨ @ O...=O\ ˜ HÍ~° º Hõ Ö ÏáêÅ#∞ P~üZãπZãπ LáêOQÍÖˇ·# "Õˆ~fi~°∞ ã¨Oã¨÷Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞`«∞O\Ï~Ú. Ç≤ÏO^Œ∞`«fi P~üZãπZãπ, ^•x LáêOQÍÅ∂ ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~üQÍ =º=ǨÏiOK«|_»∞`«∞O\Ï~Ú. `«=∞ ã≤ ^ •ú O `åxfl Ç≤ Ï O^Œ ∂ `« fi Jx Ñ≤ Å ∞K« ∞ ‰õΩO\Ï~Ú. Ç≤ÏO^Œ∞`«fi J<Õk ѨÙ~å`«# ã≤^•úO`«O HÍ^Œ∞. J~°|∞ƒÅ∞ =zÛ# `«~åfi`«<Õ Ç≤ÏO^Œ∂ J<ÕѨ`«O LxH˜Ö’H˜ =zÛOk. Ç≤ÏO^Œ∂~Ú[O J<Õk =∞ø~°º ™ê„=∂[º HÍÅOÖ’ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩOk. „a\˜+π =Å㨠áêʼnõΩÅ ~åHõ`À =∞iO`« ѨÙOA‰õΩOk. Ç≤ÏO^Œ∂ J<ÕÑ^¨ OŒ `˘Å∞`« Éè∫QÀoHõ "≥∞#ÿ kQÍ "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. P `«~åfi`« D „áêO`«OÖ’ x=ã≤OKÕ qq^èŒ `≥QÆʼnõΩ =iÎOKÕ ã¨∂zHõQÍ Ñ¨i}q∞OzOk. 19= â◊`å|úO z=i ^Œâ◊ =~°‰õÄ Jk „Ѩ^è•#OQÍ Éè∫QÀoHõ "≥∞ÿ# „Ѩ`ÕºHõ`«#∞ ã¨∂zOKÕkQÍ<Õ =ÙOk. ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞ HÍO„ÔQã¨∞ P^èŒfi~åº# Ãã‰õΩºÅ~ü ~å[H©Ü«∂Å∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌHÀ=@O`À ^•xH˜ „ѨuQÍ W™ê¡q∞[O, Ç≤ÏO^Œ∞`«fi =ÚO^Œ∞ H˘KåÛ~Ú. W™ê¡q∞[O JO>Ë – W™ê¡O =∞`«O „áêuѨkHõQÍ QÆÅ ~å[H©Ü«∞ ã≤^•úO`«O. Ç≤ Ï O^Œ ∞ `« fi JO>Ë Ç≤ Ï O^Œ ∂ =∞`« O Ö’x PkèHºõ `«QÅÆ =~å‚Å ~°∂ѨO – JO>Ë „ÉÏǨχ} PkèHõº`«`«`À ‰õÄ_ç# Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«O. D Ô~O_»∞ ã≤^•úO`åÅ∂ L#fl`« =~åæÅ "åix, ã¨=∂[OÖ’ PkèHõº`« HÀÖ’Ê`«∞#fl ÃãHõ∆#¡#∞ PHõ@∞ì‰Ωõ <åfl~Ú. Ç≤ Ï O^Œ ∞ `« fi Éè Ï =# „Ѩ ã ¨ ∞ Î ` « ~° ∂ Ѩ O ã¨O`«iOK«∞HÀ=\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞, J<ÕHõ ^ŒâÅ◊ ∞ QÆ _ ç O zOk. XHõ ¯ q+¨ Ü « ∞ OÖ’ ã¨ Ê +¨ ì ` « J=ã¨~°O. =∞`«O „áêuѨkHõQÍ *ÏfÜ«∞`« J<Õk J^èŒ∞<å`«# ÅHõ∆}O. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ W™ê¡O *ÏfÜ«∞`«, Ç≤ÏO^Œ∂ *ÏfÜ«∞`« ~Ô O_»∂ ã¨=∂O`«~° ™ê=∂lHõ K≥·`«#º "åÇ≤Ï#∞Å∞QÍ ÃÑOá⁄O^•~Ú. 1857= ã¨O=`«û~°OÖ’ „a\˜+π =ºuˆ~Hõ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ J#O`«~O° Ç≤ÏO^Œ∂ *ÏfÜ«∞`«‰Ωõ ã¨O|OkèOz# qaè#fl "åÇ≤Ï#∞Å ã¨OQÆ=∞O [iyOk. Ç≤ÏO^Œ∂*Ïu J<Õk ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^ŒOQÍ QÆ∞iÎOK«|_çOk. =Úã≤¡=Ú Å#∞ P~°∞ºÅ∞QÍ =∂iÊ_ç KÕÜ∂« Åx ѨO*ÏÉò 28

=∂i¯ ûã¨∞ì Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨Éèí <Õ`« ѨO_ç\ò ÖËMò~å"£∞ HÀ~å~°∞. J^Õq^èOŒ QÍ P~°ºã¨=∂[O "å~°∞ =Ú=∞‡~°OQÍ â◊√kú HÍ~°º„Hõ=∂xfl KÕѨ\Ïì~°∞. ã≤‰õΩ¯=∞`«O Ö’#∂, W™ê¡O =∞`«OÖ’#∂ KÕi# ã¨∂„^Œ∞Å#∞ uiy Ç≤ÏO^Œ∂=∞`«OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=@"Õ∞ "åi „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# ÅHõ∆ ºO. Jã¨Ê+¨ì ÉèÏ=#QÍ =Ù#fl Ç≤ÏO^Œ∂ *ÏfÜ«∞`« ™ê"å~°¯~ü ~°K«#Å`À Ѷ¨∞hÉèíqOzOk. 'Ç≤ÏO^Œ∂`«fi ÖËHõ Ç≤ÏO^Œ∞=Ù JO>Ë Z=~° ∞ ?—— J<Õ ~° K « # Ö’ PÜ« ∞ # =ÚO^Œ∞‰õΩ`≥zÛ# "å^Œ# Uq∞@O>Ë 'D QÆ_#¤» ∞ Ñ≤`«$Éèí∂q∞QÍ, ѨÙ}ºÉèí∂q∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OKÕ "å~°O^Œ~°∂ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞. "åiˆH D *Ïu K≥O^Œ∞`«∞Ok. Ç≤ÏO^Œ∞`«fi J<Õk – *Ïu, =∞`«O, ÉèÏ+¨, ã¨O㨯 $u, „áê^ÕtHõ`« „áêu ѨkHõQÍ Hõey#k. Ç≤ÏO^Œ∂~Ú[O HõO>Ë qã¨Î $`«"≥∞ÿ# J~°÷O Hõey=ÙOk. D ã≤^•úO `«OÖ’ H©ÅHõO Uq∞@O>Ë WHõ¯_»‰õΩ =zÛ# "å~°O^Œ~°∂ ^Œ∞~å„Hõ=∞}^•~°∞ÖË—. Wn "åi ã≤^•úO`«OÖ’ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# JOâ◊O. P `«~åfi`« QÀÖÏfiů~ü D PÖ’K«<å ^èÀ~°}˜x =∞iO`« ^Œ∂~°O fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞. Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£Ö’ x=ã≤OK«∞`«∞#fl 'q^Õj *Ï`«∞Å∞— Jhfl Ç≤ÏO^Œ∂ *Ïux, 㨠O 㨠¯ $ux P~åkè O Kåe. Ç≤ÏO^Œ∂*ÏuH˜ J}y=∞}˜y =ÙO_®e. JÖÏ KÕÜ∞« ‰õΩO>Ë áœ~°∞Å∞QÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ "å~°∞ J~°∞›Å∞ HÍ~°∞. HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ D „Ѩ^•è # ã≤^•úO`«O JOK≥ÅOK≥Å∞QÍ ~°∂áêO`«~°O K≥O^Œ∞`«∂ =zÛOk. 'W`«~°∞ŠѨ@¡ ^Õfi+¨"Õ∞ „áêuѨ k Hõ Q Í QÆ Å „Ѩ ã ¨ ∞ Î ` « ~° ∂ Ѩ O Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂`«fi ã≤^•úO`«OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ Ok. D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ P 'W`«~°∞Å∞— Z=~°O>Ë q^Õj =∞`åÅ∞, ã≤^•úO`åÅ∞ J#QÍ – W™ê¡O, „ÔH·ã¨Î==∞`«O, Hõ=¸ºx[O. D =∞`«`«`«fi ã≤^•úO`åxfl „ѨKå~°O KÕ¿ã ÉÏ^躌 `«#∞ ™ê=~å¯ ~ü ‰ õ Ω K≥ O k# Ç≤ Ï O^Œ ∂ =∞Ǩ  ã¨ É è í #∞Oz P~üZãπZãπ <≥uHÔÎ `«∞‰Î Ωõ Ok. ZO`À ѨH_õ ƒ» OnQÍ P ѨxKÕã∞¨ #Î flk. Ѩk, Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞û Ü«Ú=‰õΩÅ#∞ áÈQÆ∞ KÕã≤ "åix =∞`À<å‡^Œ∞Å∞QÍ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞@O Ѩ^ŒúuQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩOk. M’–M’, Hõ|_ô¤, J\Ϻ–Ѩ\Ϻ "≥Ú^ŒÅ~Ú Ç≤ÏO^Œ∂ „H©_»Å#∞ Ç≤ÏO^Œ∂`«fi ã≤^•úO`«O`À q∞o`«O KÕã≤Ok. ~åAÅ =∞^茺 [iy# Ü«Ú^•úÅ#∞, Ô~O_»∞ =∞`åÅ=∞^茺 [iy# Ü«Ú^•ÌÅ∞QÍ =„HõOQÍ z„fHõiOz Ç≤ÏO^Œ∞`«fi ã≤^•úO`åxH˜ ^Œ#∞flQÍ xeÑ≤Ok. Ü«∞=fi# „áêÜ«∞OÖ’ KÕ~°nã≤# Ü«Ú=‰õΩʼnõΩ „ɡ~Ú<£"å+π KÕÜ«∞@OÖ’ (PÖ’K«<å ã¨~°ox „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞@OÖ’) ZO`À LkfiQÆfl`«#∞ 29

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞

''

^Œ∞~å„Hõ=∞}^•~°∞Å~Ú# =Úã≤¡O ~åAÅ ÉÏi #∞Oz `«=∞ =∞`åxfl HÍáê_»∞HÀ=\ÏxH˜ Ç≤ÏO^Œ∂ ~åAÅ∞ ™êyOz# '=∞ǨÏ`«Î~° áÈ~å@ QÍ^äŒÅ—°#∞ Ѩ^ŒÑ¨^Õ qxÑ≤OK«@O ^•fi~å ‰õΩ„~°"åà◊¡Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂`«fi ã≤^•úO`åxfl #∂iáÈ Ü«∞@O "≥Ú^Œ\˜ ^Œâ◊. P `«~åfi`« H„ =õ ∂#∞ QÆ`O« QÍ r=# q^è•<åxH˜, ã¨O㨯$uH˜ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ"å Å#∂, áœ~å}˜Hõ QÍ^äŒÅ ~°∂ѨOÖ’ "≥∞~°∞QÆ∞Å∞ k^ŒÌ@O [iyOk. P~üZãπZãπ ~å[H©Ü«∞ qÉèÏQÆOQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ [#ã¨OѶπ∞ ™ê÷Ѩ#`À D q^Õfi+¨ã≤^•úO`«O =∞iO`« Ѩ^Œ∞<≥H˜¯Ok.

——

=∞`À<å‡^Œ∞Å g~°OQÆO ^ÕâßxˆH „Ѩ=∂^ŒO

`À_»∞ KÕÜ«∞_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩOk. ^Œ∞~å„Hõ=∞} ^•~°∞Å~Ú# =Úã≤¡O ~åAÅ ÉÏi #∞Oz `«=∞ =∞`åxfl HÍáê_»∞HÀ=\ÏxH˜ Ç≤ÏO^Œ∂ ~åAÅ∞ ™êyOz# '=∞ǨÏ`«~Î ° áÈ~å@ QÍ^äÅŒ — Ѩ~°OѨ~°#∞ Ѩ^ŒÑ¨^Õ qxÑ≤OK«@O ^•fi~å ‰õΩ„~°"åà◊Ö¡ ’ Ç≤ÏO^Œ∂`«fi ã≤^•úO`åxfl #∂iáÈ Ü«∞@O "≥Ú^Œ\ ˜ ^Œâ◊Ö’ KåÖÏ HÍÅO áê@∞ ™êyOk. P `«~åfi`« „Hõ=∂#∞QÆ`«OQÍ r=# q^è•<åxH˜, ã¨O㨯 $uH˜ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ"åÅ#∂, áœ~å}˜Hõ QÍ^äŒÅ ~°∂ѨOÖ’ "≥∞~°∞QÆ∞Å∞ k^ŒÌ@O [iyOk. P~üZãπZãπ ~å[H©Ü«∞ qÉèÏQÆOQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ [#ã¨OѶπ∞ ™ê÷Ѩ#`À D q^Õfi+¨ã≤^•úO`«O =∞iO`« Ѩ^Œ∞<≥H˜¯Ok. =Úã≤¡=ÚÅ∞ ÉèÏ~°fÜ«∞Hõ~°} (WO_çÜ∞« <≥*· +Ë <¨ )£ QÍqOK«|_®Åx [#ã¨OѶ∞π "åkOzOk. HÍi‡Hõ [<å=oÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞Åì ∞ ÃÑ~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ O_» \ Ïxfl J_» ∞ ¤ ‰ õ Ω <Õ xq∞`« Î O ÉèÏ~°fÜ«∞ =∞EÌ~ü ã¨OѶπ∞ (aZOZãπ)#∞ ™ê÷Ñ≤OzOk. WHõ JHõ¯_» #∞Oz, Ç≤ÏO^Œ∂ *ÏuH˜ Ô~O_»= =ÚѨC Hõ=¸ºx[O #∞Oz Z^Œ∞~°=Ù`«∞#fl^Œ#fl "å^Œ# JO^Œ∞‰õΩOk. Ü«∞[=∂#∞ÅO>Ë `«=∞‰õΩ J#flO ÃÑ_»∞`«∞#fl "å~°∞QÍ P~åkèOK«@O HÍi‡‰õΩÅ qkè J#flk ^•x ã≤^•úO`«O. D ѨÙ~å`«# ÉèÏ=#Ѩ@¡

qâßfiã¨O Hõey# aZOZãπ‰õΩ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ Ü«∞[=∂#∞Å JO_»^ŒO_»Å∞ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. J^Õ q ^è Œ O QÍ P~ü Z ãπ Z ãπ =∞Ç≤ Ï àÏ LѨ qÉèÏQÆ=∞~Ú# ~åR ¿ãqHÍ ã¨q∞u, ¢ã‘Î q"≥∂ K«#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ"åÅ#∞ ZkiOK« <å~°OaèOzOk. JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ „Ѩ[Ö’¡ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ=O Hõey L#fl P~üZãπZãπ Ѩikè ÉèÏ~°fÜ«∞ [<£ã¨OѶπ∞ U~°Ê_ç# `«~°∞"å`« =∞iO`« qã¨ÎiOzOk. ~å[H©Ü«∞ ™ê÷~ÚÖ’ "≥∞<ÿ åi\©Å`À Ѷ∞¨ ~°¬}#∂ JkL^è$Œ `«O KÕãO≤ k. P~ü Z ãπ Z ãπ tHõ ∆ } á⁄Ok# HÍ~° º Hõ ~ ° Î Å ∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ g∞_çÜ«∂Ö’#∞, q^•º~°OQÆO Ö’#∂, ѨiáêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆOÖ’#∂ KÀ@∞ ã¨OáêkOK«∞HÀ<åO~°aèOKå~°∞. JHõ¯_» #∞O_ç "åà◊√¡ `«=∞ =¸Å ã≤^•úO`åxfl PK«~°}Ö’ ÃÑ@ì_®xH©, "≥Ú`«OÎ QÍ "≥∞<ÿ åi\©Å‰õΩ „Ѩ`ºÕ H˜Oz =Úã≤¡=ÚʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ q^Õfi+¨O ÃÑOK« _®xH© "åiH˜ J=HÍâ◊O ^˘iH˜Ok. =Úã≤=¡ ÚÅ [<åÉè Ï `« fi ~° Ö ’<Õ `« = ∞ [<åÉè Ï Hõ O >Ë q∞OzáÈÜÕ∞ „Ѩ=∂^ŒO ^•Ñ¨ÙiOK«#∞#fl^Œ#fl PO^Àà◊# W`«~°∞ÅÖ’ HõeyOKÕO^Œ∞‰õΩ QÍ#∞ Hõ@∞ìHõ^äŒÅe¡ „ѨKå~°OÖ’ ÃÑ_»`å~°∞. âßYÅ ~°∂ѨOÖ’ qã¨ÎiOz L#fl `«=∞ Ü«∞O„`åOQÆO

=∂i¯ ûã¨∞ì

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞

''

‰õΩÖÏxH˜, =∞`åxH˜ Jf`«"≥∞ÿ# áœ~°ã¨`«fi"Õ∞ „Ѩ*Ï`«O„`« ã¨=∂*ÏxH˜ ѨÙ<åk. áœ~°∞ÅO^ŒiH© ã¨=∂#ǨωõΩ¯Å∞ J<Õ ã¨∂`„ O« D ã¨=∂*ÏxH˜ =¸ÅO. ^•xH˜ aè#flOQÍ, =∞`«`«`«fi ~å[ H©Ü«∂Å∞ =∞`« „áêuѨkHõQÍ QÆÅ *ÏfÜ«∞`« g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç Ѩx KÕ™êÎ~Ú. ã¨=∂*Ïxfl q~°∞^Œú Ñ„ Ü ¨ ∂≥ [<åÅ∂, Jã¨=∂# ǨωõΩ¯Å∂ Hõey# qaè#fl =∞`« =~åæÅ∞QÍ qÉèílOK«∞`å~Ú. W^ŒO`å [iˆQ „Hõ=∞OÖ’ PkèHõº`«Ö’ QÆÅ =∞`«=~°æO, *Ïu q^è•<åÅ#∞ x~°‚ ~ÚOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ `«#‰õΩ `å#∞ ^ŒYÅ∞ Ѩ~°∞K«∞‰õΩO@∞Ok.

——

^•fi~å#∂, g∞_çÜ∂« Ö’ H˘xfl ÃãHõ#∆ ∞¡ ^•fi~å#∂ P~üZãπZãπ =¸Å ã≤^•úO`åxfl "åºÑ≤ÎOѨ KÕÜ∞« <å~°OaèOzOk. D ÉèÏ=*ÏÖÏxH˜ „ѨÉÏè q`« " ≥ ∞ ÿ # "å~° ∞ 㨠= ∞HÍb#, ã¨ Ç ¨ Ï #jÅ ã≤^•úO`«O`À g^èŒ∞Ö’¡ `«ÅѨ_»\ÏxH˜ ã≤^ŒúѨ_Õ Ñ¨iã≤÷u U~°Ê_çOk. `«`«Êùe`«OQÍ D QÆ_»¤ÃÑ· "≥Ú^Œ\˜ #∞O_ô x=tã¨∞#Î fl "å~°∞ P~°∞ºÖË##fl "å^Œ# =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥KåÛ~°∞. 'Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ^Õ "ÕÔ~=fiiH© K≥O^Œ^Œ∞— J<Õ =¸~°öx<å^•xfl „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞, W`« ~ ° ∞ ʼnõ Ω 㨠O |Okè O z# ™ê=∂lHõ PKå~åÅÃÑ· ^•_ç ‰õÄ_® KÕâß~°∞. #Å∞QÆ∞~°∞ ÉèÏ~°ºÅ#∞ Hõey =ÙO_»\ÏxH˜ W™ê¡O =∞`«O J#∞=∞uOK«@O, ¿Ñ^Œ =Úã≤¡=ÚÅ Wà◊¡Ö’¡ QÆOÃÑ_»∞ ã¨O`å#O =ÙO_»\Ïxfl P^è•~°O KÕã¨∞‰õΩx L#‡`«Î x<å^•xfl KÕѨ\Ïì~°∞. Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ"≥∞ÿ# =∞#O XHõ¯ q"åǨÏ"Õ∞ KÕã¨∞‰õΩO\ÏO. W^ŒÌ~°∞ a_»¤Å<Õ HõO\ÏO. =Úã≤O¡ ÖË"∂≥ <åÅ∞ˆQã≤ ÃÑo¡à√◊ ¡ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°∞. áêuHõ=∞Ok a_»¤Å#∞ HõO\Ï~°∞ J<Õ^Õ P L#‡`«ÎѨÓi`« x<å^ŒO. P~üZãπZãπ LáêOQÍ Öˇ·# qâ◊fiÇ≤ÏO^Œ∂Ѩi+¨`ü, Éèí[~°OQÆ^Œàò =O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ WÖÏO\˜ x<å^•Å ~°∂ѨHõÅÊ#Ö’ =ÚO^Œ∞O\Ï~Ú. =ÚO^Œ∞QÍ =∞^茺`«~°QÆu „Ѩ[Å#∞ P=iOz P`«~åfi`« `«fii`«QÆu# ã¨=∂[OÖ’x W`«~° ÃãHõ∆#¡#∂ PHõ@∞ì‰õΩ<Õ WÖÏO\˜ x<å^•Å∞ „ѨKå~°OÖ’ ÃÑ@@¤"∞Õ "åà◊¡ Ѩx. ã¨OѶ¨∞Ѩi"å~ü ZO`À <≥·Ñ¨Ù}ºO`À =∞`« ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# `å^•`«‡º`«#∞, q^Õfi+¨Ñ¨Ói`« ã≤^•úO`«OÖ’ xOѨ@O =Å¡ '™ê=∂lHõ q"ÕK#« — J<Õk WѨC_»∞ =∞`«``« fi« O KÕ`∞« Ö’¡H˜ áÈ~ÚOk. Jaè=$kú x~À^èŒHõ ã≤^•úO`«O XHõ q^èŒOQÍ K≥áêÊÅO>Ë Ç≤ÏO^Œ∂`«fi J<Õk ã¨=∂[OÖ’x |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ#∞ Ãã^· •úOuHõ ÉÏxã¨`fi« OÖ’H˜ <≥\"ì˜ ¿≥ ã ã≤^•úO`«O. ‰õΩÖÏÅ =∞^茺 ã¨=∂#`«fiO, ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µ

=∞`« Ѷ∞¨ ~°¬}Å =Å¡ #+¨áì ÈÜÕ∞k ¿Ñ^Œ „Ѩ[ÖË ã¨=∂#`«fiO J<Õ ÉèÏ=#ˆH Jk =ºuˆ~HõO. ‰õΩÖÏÅ =∞^躌 ™ê=∞~°ãº¨ O P=â◊ºHõ`#« ∞ QÆ∂iÛ# ^è Œ ~ À‡Ñ¨ ^ Õ â ßÅ`À ‰õ Ω Å q=Hõ ∆ =ºuˆ ~ Hõ áÈ~å\ÏÅ#∞ h~°∞ QÍ~°ÛE™êÎ~°∞. ''=∞Ç≤Ïà◊Å Q“~°=O—— =O\˜ uÜ«∞ºx =∂@Å`À ¢ã‘Ζ ѨÙ~°∞+¨ ã¨=∂#`«fi ÉèÏ=# Ñ‘Hõ #∞Å∞=Ú`å~°∞. =∂#= ã¨O|O^è•ÅÖ’ g~°∞ *’HõºO KÕã∞¨ HÀx áê~°≈fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. ™êO㨯 $uHõ ~°OQÆOÖ’ `«# ™ê÷<åxfl ѨkŠѨ~°∞K«∞HÀ=@O "≥Ú^ŒÖˇ\ ˜ì #Ѩ C _Õ , ™ê=∂lHõ r=#OÖ’x Jxfl áê~å≈fiÅ#∂ `«# HÍ~åºHõÖÏáêŠѨikèÖ’H˜ `≥K«∞ÛHÀ=@=¸ [iyOk. Éè∫QÀoHõOQÍ XHõ „Ѩ^Õâßxfl ã¨∂zOKÕ Ñ¨^ŒOQÍ 'Ç≤ÏO^Œ∂— J#fl Ѩ^•xH© – XHõ =∞`« ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# |$O^•xfl ã¨∂zOKÕ Ñ¨^ŒOQÍ 'Ç≤ÏO^Œ∂— J#fl^•xH© =∞^躌 L^Õâú Ñ◊ Ó¨ ~°fiHOõ QÍ<Õ QÆO^Œ~Q° Àà◊O ã¨$+≤Oì Kå~°∞. ^è~Œ ‡° O J<Õk XHõ =∞`«OQÍ#∞, ^è~Œ ‡° O J<Õk XHõ =∞`« qkèQÍ#∂ ã≤^•úOfHõiOKå~°∞. „Ѩ*Ï`«O„`« *ÏfÜ«∞ "å^•xH©– ™êO㨯 $uHõ *ÏfÜ«∞ "å^•xH˜ =∞^茺 áÈ\©ÃÑ_»∞`«∂ ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ# K«~°Û ™êyOKå~°∞. ѨÙ~å=ã¨∞Î ã¨OѨ^ÖŒ ’ ‰õÄ_® =∞`«

qâßfi™êÅ#∞ K˘Ñ≤ÊOK«_»O "å~°∞ ™êkèOz# =∞~À Ѷ ¨ ∞ #HÍ~° º O. Ѩ Ù ~å=㨠∞ Î Ñ ¨ ~ ° " ≥ ∞ ÿ # J=QÍǨÏ##∞ =„H©Hiõ OK«@O =Å¡– K«i„`«‰Äõ , ѨÙ~å}ÏʼnõÄ =∞^茺 `Õ_® K≥iÑ≤"Õâß~°∞. ѨÙ~å=ã¨∞Î âߢã¨ÎO ™ê÷#OÖ’ ^Œ∞O^Œ∞_»∞‰õΩ "≥∞ÿ<åi\© qâßfi™êxfl „Ѩu+≤ìOKå~°∞. =∞`« 㨠O |O^è Œ " ≥ ∞ ÿ # q„QÆ Ç ¨  Å K« ∞ @∂ì L#fl`« Î ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ ˆ~QÆ^ÀÅ@O ^•fi~å Ç≤ÏO^Œ∂ `«fi ã≤^•úO`«O ã¨=∂[OÖ’ ÃÑ^ŒÌ ÉèÏQÍxfl PHõ@∞ì‰õΩOk. `å=Ú XHõ =∞`À<å‡^Œ ã≤^•úO `åxfl ~°∂á⁄OkOK«_»O, ^•xfl qã¨Î $`«OQÍ „ѨKå~°O KÕÜ«∞@O, ѨÙH˜¯\˜ ѨÙ~å }ÏÅ∞ JÅ¡@O, P `«~°∞"å`« "≥∞ÿ<åi\©Å#∞ J==∂ #ѨiKÕ x<å^•Å∞ ~°∂á⁄OkOK«@O, "≥∞ÿ<å i\©Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ P„QÆǨxfl ˆ~QÆQ˘@ì_»O, ã¨=∂[O g∞^Œ q+¨O z=∞‡\ÏxH˜ ã¨~°fi^• ™ê‰õΩÅ∞ "≥`H« @õ O – g\˜ ^•fi~å „Ñ¨*ÏhHõOÖ’ ÉèÏ"À^ÕfiQÆO „ѨHÀÑ≤OѨKÕÜ«∞@O.....W^ŒO`å XHõ „Hõ=∞Ѩ^ŒÌuÖ’ [~°∞QÆ∞`ÀOk. ‰õ Ω ÖÏxH˜ , =∞`åxH˜ , eOQÆ É Ë ^ è • xH˜ Jf`«"∞≥ #ÿ áœ~°ã`¨ fi« "∞Õ „Ѩ*Ï`«O„`« ã¨=∂*ÏxH˜ ѨÙ<åk. áœ~°∞ÅO^ŒiH© ã¨=∂#ǨωõΩ¯Å∞ J<Õ ã¨ ∂ „`« O D 㨠= ∂*ÏxH˜ =¸ÅO. `« # JÉèí∞º#fluHÀã¨O QÆ\ ˜ìQÍ „Ѩܫ∞uflOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ Wk „Ѩu XHõ¯iH© Wã¨∞ÎOk. ^•xH˜ aè#flOQÍ, =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ =∞`« „áêuѨkHõQÍ QÆÅ *ÏfÜ«∞`« g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç ѨxKÕ™êÎ~Ú. 㨠= ∂*Ïxfl q~° ∞ ^Œ ú „Ѩ Ü ≥ ∂ [<åÅ∞, J㨠= ∂#Ǩ Ï ‰õ Ω ¯Å∞ Hõ e y# qaè # fl =∞`« =~åæÅ∞QÍ qÉèílOK«∞`å~Ú. W^ŒO`å [iˆQ „Hõ=∞OÖ’, PkèHõº`«Ö’ QÆÅ =∞`«=~°æO, *Ïu q^è•<åÅ#∞ x~°~‚ ÚOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ `«#‰õΩ `å#∞ ^Œ Y Å∞ Ѩ ~ ° ∞ K« ∞ ‰õ Ω O@∞Ok. ™ê^è • ~° } „Ѩ*ÏhHÍxH˜ ["å|∞^•~°∞H͉õΩO_® "åi ™ê=∂lHõ ÅH∆ Í ºÅ#∞, Z*ˇ O _®#∞ `å<Õ x~°‚~ Úã¨∞ÎO k. ^•x`Àáê>Ë ã¨=∂[OÖ’ Pkè H õ º `« Ö ’ =Ù#fl ÃãHõ ∆ # ∞ `« # |ÖÏxfl ѨkÅѨ~°∞K«∞‰õΩx, ™ê=∂lHõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ x~°fiǨÏ}#∞ ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. ™êfi`«O„`«º áÈ~å@ HÍÅOÖ’ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Ô~O_»∞ ÉèÏ=#Å∂ „ѨHõ¯„ѨHõ¯<Õ H˘#™êQÍ~Ú. ã¨=∂[OÖ’x q™êÎ~°"≥∞ÿ# ÃãHõ∆#∞¡, =∞`«`«`«fi #=¸<åHõ O >Ë # ∂, =∞`« „áêuѨ k Hõ Q Æ Å *ÏfÜ«∞`« #=¸<åHõO>Ë#∂ „Ѩ*Ï`«O„`« PHÍOHõ∆ŠѨ@¡<Õ "≥ÚQÆ∞æK«∂áê~Ú. KåÖÏ ^ÕâßÅ∞ „Ѩ`ÕºH˜Oz =Å㨠áêÅ# #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç# ^Œâ◊Ö’ =Ù#fl ^ÕâßʼnõΩ =∞`« ~å[H©Ü∂« Å ã¨"åÅ∞ Z^Œ∞~°~ÚOk. D ~Ô O_»∞ 30

=∂i¯ ûã¨∞ì ÉèÏ=#Å „áêuѨkHõÖË "Õ~°∞. L`«Î~°, kHõ∆} ^Œ$"åÅ =O\˜q. "å\˜ ~Ô O\˜H© =∞^躌 á⁄O`«<Õ ÖË^Œ∞. =∞`«O ¿Ñ~°∞ g∞^Œ #_çKÕ ~å*ϺÅ∞ QÆÅ KåÖÏ ^ÕâßÅÖ’ „Ѩ*Ï`«O„`« „Ѩ=∂}ÏÅ#∞ `« ∞ OQÆ Ö ’ `˘Hõ ¯ @O Hõ x Ñ≤ O K« ∞ `« ∞ #fl^Õ . S~ÀáêÖ’, QÆ`« HÍÅOÖ’ *Ï`«∞Å „áêuѨk HõQÍ QÆÅ *ÏfÜ«∞`«`«fiO WÖÏO\˜ áê„`«<Õ áÈ+≤OzOk. ã¨OѨ#fl ^ÕâßÅÖ’¡H˜ W`«~° KÀ@¡#∞Oz Láêkè HÀã¨O =Å㨠=zÛ# "åix "≥O\Ï_ç, "ÕkèOKÕ á¶êã≤ã¨∞ì |$O^•ÅÖ’ D `«~°Ç¨ ~å[H©Ü«∂Å∞ H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. D ^ÕâßÅÖ’ KåÖÏHÍÅOáê@∞ *Ïu P^è•i`« *ÏfÜ«∞`å"å^ŒO „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ ã¨OÔHÅQÍ =ÙO@∂ =zÛOk. =Å㨠áêÅ# #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç# KåÖÏ ^ÕâßÅÖ’ J^Õ Ñ¨iã≤÷u #_çzOk. „Ѩ*Ï`«O„`« qÅ∞=ʼnõÄ, ã¨O㨯 $ uH© , ~å[H© Ü « ∂ ʼnõ Ä KåÖÏHÍÅOáê@∞ „QÆ Ç ¨ Ï }O Ѩ \ ˜ ì O k. JO^Œ i H© ¿ãfiKåÛù ™êfi`«O„`åºÅ∞, ‰õΩÅO, =∞`«O, eOQÆÉË^èŒO`À xq∞`«OÎ ÖˉΩõ O_® JO^ŒiH© ã¨=∂# „ѨuѨu–Î W"Õ „Ѩ*Ï`«O„`« ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ w@∞~åà◊√¡. D =∞`« ` « ` « fi â◊ ‰ õ Ω Î Å ∞ Éè Ï ~° ` « ^ Õ â ◊ O Ö’ ~å*ϺOQÍxfl ã¨g∞H˜O∆ KåÅ<Õ „ѨÜ∞« `«flO ‰õÄ_® KÕâß~Ú. D „Ѩܫ∞`«flO |Å"≥∞ÿ# J#∞=∂ <åʼnõΩ `åqzÛOk. =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å „QÆ ∂ Ѩ Ù Å∞ Jkè H Í~° O Ö’ =Ù#flѨ C _Õ " ≥ ∂ „Ѩ*Ï`«O„`« qÅ∞=Å#∞ 'JkèHÍ~° ѨÓ~°fiHOõ QÍ<Õ HÍÅ~å™êÎ~°∞. „ѨuѨHõ∆OÖ’ =Ù#flѨC_»~Ú`Õ L^•~°"å^Œ, „Ѩ*Ï`«O„`« qÅ∞=Å#∞ "≥#‰õΩ¯ H˘>Ëì „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ =º=ã¨÷ÃÑ·<Õ XuÎ_ç `≥™êÎ~°∞. =∞`À<å‡^Œ ∞ Å∞ Jxfl KÀ\Ï¡ =ÙO\Ï~° ∞ . ã¨=∂[OÖ’x Ö∫H˜Hõ "å^Œ∞Å#∞ ÉèíÜ«∞ÃÑ_»∞ `«∂<Õ =ÙO\Ï~°∞. U^À XHõ =OHõ`À H˘xfl ã≤ x =∂Å „Ѩ ^ Œ ~ ° ≈ #ÃÑ· JÉè í º O`« ~ åÅ∞ `≥Å∞ѨÙ`∞« <åfl~∞° . P ã≤x=∂Å∞ „Ѩ^iŒ ≈OK«∞`«∞#fl ã≤x=∂ Ǩà◊¡ÃÑ· ^•_»∞Å∞ KÕã≤# ã¨O^Œ~åƒùÖˇ<Àfl L<åfl~Ú. Hõ à ÏHÍ~° ∞ Å∂ gi ^•_» ∞ ʼnõ Ω QÆ∞~°=Ù`«∂<Õ L<åfl~°∞. =∞`«`«`«fi „QÆ∂ѨÙÅ XuÎ _ ç HÍ~° } OQÍ Ñ¨ ٠㨠ΠH ÍÅÃÑ· x¿+^è Œ O qkèOz# L^ŒO`åÅ∞<åfl~Ú. Ö∫H˜Hõ "å^ŒO á⁄_»y@ìx D „QÆ∂ѨÙÅ∞ `«=∞ P^ÕâßÅ#∞ áê\˜OK«x "åix ɡkiOK«@=¸ [~°∞QÆ∞ `ÀOk. =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ „Ѩ*Ï`«O„`« ã¨∂„`åÅ#∞ ǨÏiOz "ÕÜ«∞@O, „Ѩ*Ï`«O„`« qÅ∞=Å#∞ ^≥|ƒfã¨∞Î#flO^Œ∞# D JOâ◊OÃÑ· =∞#O ^Œ $ +≤ ì ™ êiOK« = Åã≤ # J=㨠~ ° O ZO`«~Ú<å =ÙOk. áêH˜™êÎ<Ö£ ’x Ѩiã≤u÷ x XHõ¯™êi gH˜O∆ z 31

=∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞

''

K« i „ ` « #∞Oz `« = ∞‰õ Ω J#∞‰õ Ä ÅOQÍ =ÙѨ Ü ≥ ∂ QÆ Ñ¨_»`åÜ«∞#∞‰õΩ#fl H˘xfl\˜x ZOK«∞H˘x, "å\˜x =∂„`«O ~°OQÆ∞`À =Ú™êÎ|∞ KÕã≤ „ѨKå~°OÖ’ ÃÑ@ì_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Ѷ¨∞@#ÅÖ’ H˘O`« ^•z =„H©HõiOK«@O, "åã¨Î"åÅ#∞ ѨÓiÎQÍ K≥ѨʉõΩO_® `å=Ú K≥ѨÊ^ŒÅK«∞‰õΩ#fl "Õ∞~°ˆH K≥ѨÊ@O, 'W`«~°— =∞`«O PKå~åÅ∞, „Ѩ=∂}ÏÅ#∞ =„H©HõiOz K≥ѨÊ@O =O\˜ Ѩ^Œú`«∞Å#∞ "å~°∞ J#∞ã¨iã¨∞ÎO\Ï~°∞. D q^èŒOQÍ áêH˜∆Hõ 'ã¨`åºÅ—`À "≥Ú^ŒÖˇ· q^Õfiëêyflx ÃÑOz ÃÑ^ŒÌ KÕ™êÎ~°∞. `Õ JHõ¯_» Ãã·#ºO, =ÚÖÏ¡Å∞ =∞"Õ∞Hõ"≥∞ÿ PkèѨ`«ºO K≥ÖÏ~ÚOK«∞`«∞#fl q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. lÜ«∂ LÖòǨÏH± JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# `«~°∞"å`« D Ѩiã≤÷u =∞iO`« H˘\ÁìzÛ#@∞¡ HõxÑ≤OzOk. áœ~° ǨωõΩ¯Å∞, „Ѩ*Ï`«O„`« ǨωõΩ¯Å∞ ^•_çH˜ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. =∞`«`«`«fiO „áêuѨkHõQÍ QÆÅ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ, ¿ãfiKåÛù, ã¨=∂#`«fiO, ™œ„ÉèÏ`«$`«fiO „áêuѨkHõQÍ, JO>˄Ѩ*Ï ™êfi=∞ºO „áêuѨkHõQÍ QÆÅ ~å[H©Ü«∂ʼnõÄ =∞^躌 H©ÅHõ"∞≥ #ÿ "≥~· ∞° ^躌 O LOk. „ѨuѨHO∆õ Ö’ =Ù#flѨC_»∂, ™ê=∂lHõ PkèѨ`åºxfl ѨÓiÎQÍ Ç¨Ïã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞HÀQÆÅ ã≤÷uÖ’ ÖË#ѨC_»∂ ã¨=∂*Ïxfl u~ÀQÆ=∞# =∂~°Oæ Ѩ\Oì˜ KÕO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞`å~°∞. ~å*ϺkèHÍ~°O KÕlH˜¯# `« ~ åfi`« , Ѩ i ã≤ ÷ u =∞iO`« ^•~° ∞ }OQÍ `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. Jaè=$kú x~À^èHŒ õ Z*ˇO_®#∞ =ÚO^Œ‰õΩ `≥™êÎ~°∞. =∞`«O ¿Ñ~°∞ K≥ѨC‰õΩx K≥ÖÏ=∞}˜ JÜÕ∞º D `«~Ç° ¨ ~å[H©Ü∂« Å#∞Oz Z^Œ ∞ ~° = Ù`« ∞ #fl ÃÑ#∞=ÚѨ C ^Œ $ ëêì º „Ѩ*Ï™êfi=∞º Ѩi~°Hõ∆} J<Õk <Õ_»∞ „Ѩ^è•# Hõ~°Î=ºOQÍ =∂iOk. =∞`«`«`«fi ~å[H©Ü«∂Å∞ =ÓѨO^Œ∞HÀ=@O ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«O HÍ^Œ∞. PѨ…x™êÎ<£, áêH˜™êÎ<£ÅÖ’#∂, W`«~° ^ÕâßÅÖ’#∂ W^Õ Ñ¨iã≤÷u =ÙOk. D ^ÕâßÖ’¡ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO Ñ‘Hõ #∞eq∞"ÕÜ«∞_»O, =∞`« ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# L„QÆ"å^ŒO „áêuѨkHõQÍ QÆÅ ~å[H©Ü«∞ â◊‰õΩÎÅ∞ PkèHõº`« ™êkèOK«_»O [iyOk. ã¨=∂[OÖ’ Ö’`«∞QÍ áê`«∞‰õΩ áÈ~Ú# ÉèÏ=*ÏÖÏxH˜ =¸ÖÏÅ∞ qq^èŒ r=# ~°OQÍʼnõΩ JO>Ë K«i„`«, Éè∂í QÀà◊âß„ã¨OÎ , ÖË^• ã¨O㨯 $uH˜ ã¨O|OkèOz# JOâßÖ’¡#∂, ѨÙH˜¯\˜ ѨÙ~å}ÏÅÖ’#∂ =ÙO\Ï~Ú. K«i„`« #∞Oz `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =ÙѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_`» åÜ«∞#∞‰õΩ#fl H˘xfl\x˜ ZOK«∞H˘x, "å\˜x =∂„`«O ~°OQÆ∞`À =Ú™êÎ|∞ KÕã≤ „ѨKå~°OÖ’

——

ÃÑ@ì_O» [~°∞QÆ∞`ÀOk. Ѷ∞¨ @#ÅÖ’ H˘O`« ^•z =„H© H õ i OK« @ O, "å㨠Π" åÅ#∞ Ѩ Ó iÎ Q Í K≥ѨʉõΩO_® `å=Ú K≥ѨÊ^ŒÅK«∞‰õΩ#fl "Õ∞~°ˆH K≥ѨÊ@O, 'W`«~°— =∞`«O PKå~åÅ∞, „Ѩ=∂}Ï Å#∞ =„H©HõiOz K≥ѨÊ@O =O\˜ Ѩ^Œú`«∞Å#∞ "å~°∞ J#∞ã¨iã¨∞ÎO\Ï~°∞. D q^èŒOQÍ áêH˜∆Hõ 'ã¨`åºÅ—`À "≥Ú^ŒÖˇ· q^Õfiëêyflx ÃÑOz ÃÑ^ŒÌ KÕ™êÎ~°∞. K«i„`«#∞, ™ê=∂lHõ =º=ǨÏ~åÅ#∂ ã¨=∞„QÆOQÍ#∂, J~°=∞iHõÅ∞ ÖˉõΩO_®#∂ gH˜O∆ z#ѨC_Õ ã¨~Ô #· ™ê=∂lHõ PÖ’K«<å ã¨~o° ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞Ok. PkèѨ`«º =∞`«`«`«fiO`À „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞|_ç# „ѨÉèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÆO `«# q^è•<åʼnõΩ „Ѩ*Ï"≥∂^ŒO 'ã¨$+≤Oì K«_®xH˜— „Ѩܫ∞uflOK«∞`«∞Ok. =∞`« ~å[H©Ü«∂Å#∞ #=Ú‡‰õΩ<Õ "å~°∞ "åã¨"Î åÅ#∞, =∞~°∞QÆ∞ Ѩ~K° « \ÏxH˜ =Ù^Õâú Ñ◊ Ó¨ ~°fiHOõ QÍ<Õ WÖÏ „ѨÜ∞« ufl™êÎ~∞° . "åã¨Î==∂? =Ù^Õúâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ HõeÊOK« |_çO^•? Jx q_»=∞iz K«∂¿ÑO^Œ∞ ‰õΩQÍ#∞ D ÉèÏ=#Å#∞ xt`«OQÍ Ñ¨ijeOKÕ fiHõ QÍx, PÖ’K«#QÍx, ã¨=∂[OÖ’x ™ê^è•~°} „Ѩ[ʼnõΩO_»^Œ∞. `«`«Êùe`«OQÍ =∞`«`«`«fi "å^Œ∞ÅΩ „ѨKå~°OÖ’ ÃÑ_»∞`«∞#fl JOâßÅ∞ ™ê=∂#º „Ѩ * ÏhHõ Ñ ¨ Ù ã¨ Ê $Ǩ Ï Ö’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï~Ú. ^•x`À „ѨÉèí∞`åfiÅ q^è•#O ‰õÄ_® H˘O`«"Õ∞~°‰õΩ „ѨÉèÏq`«O J=Ù`«∞Ok. nx „ѨÉèÏ=O W`«~° ã¨Oã¨÷Å g∞^Œ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ<Õ LO@∞Ok. Jxfl\ ˜HõO>Ë „Ѩ = ∂^Œ H õ ~ ° " ≥ ∞ ÿ O k Uq∞@O>Ë =∞`« ` « ` « fi ѨÓi`«"∞≥ #ÿ ã¨=∂[OÖ’ ã¨OH∆ÀÉèí ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ 'W`«~°∞Å—ÃÑ· ^•_çH˜ H˘xfl ÃãHõ∆#¡#∞ ã¨g∞HõiO K«@O ã¨∞Å∞=Ù J=Ù`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë D PÖ’K«# JѨÊ\˜Hˆ "åi J=QÍǨÏ#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ `«Ü«∂Ô~· =ÙO@∞Ok. ã¨=∞㨺#∞ Jxfl HÀ}ÏÅ #∞Oz, 㨠= ∞„QÆ O QÍ Ñ¨ i jeOK« \ ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOKÕ ã¨¿ÇÏ`«∞Hõ`« JѨÊ\˜ˆH #tOz áÈ`«∞Ok. ¿ÇÏ`«∞|^ŒÌ "å^Œ#ʼnõÄ Ñ¨12345 ÙH˜¯\˜ 12345 12345 ѨÙ~°}ÏʼnõÄ á⁄ã¨QÆ^Œ∞ Hõ^•! 12345 (J#∞"å^ŒO: "åã≤Ô~_ç¤) 12345

=∂i¯ ûã¨∞ì

=∂i¯ûã¨∞ì q*Ï˝# "庙ê=o–7

Pã≤Î

Pã≤Ç÷ Ϩ ‰õΩ¯ J<Õk „áê~°OÉèOí Ö’ Z=iH˜ "å~°∞QÍ =ºH˜Î „â◊=∞ „áêuѨkHõQÍ U~°Ê_çOk. HÍx Jk D<å_»∞ =∞~˘Hõi „â◊=∞ÃÑ· ǨωõΩ¯QÍ Ñ¨i}q∞OzOk. `å#∞ ã¨fiÜ∞« OQÍ L`«ÊuÎ KÕã#≤ ^•xfl Hõ+Oì≤ z#"å_»∞ J#∞Éèqí OK«_O» ™ê^躌 OHÍx ã≤u÷ U~°Ê_çOk. WѨÊ\˜#∞O_ç „â◊=∞‰õΩ–Ü«∂[=∂<åºxH˜ ZÖÏO\˜ ã¨O|O^èOŒ ÖˉΩõ O_®áÈ~ÚOk. „â◊=∞‰õÄ ã¨OѨ ^Œ‰Äõ ã¨O|O^èOŒ ÖˉΩõ O_® áÈ~ÚOk.

xHÍã≤Ü∂≥ Çà Ï~åflO_≥*ò P~°‡ãπ

Pã≤Î J<Õk x*ÏxH˘Hõ Pi÷Hõ JOâ◊O. =∞x+≤ ™êOѶ∞≤ Hõ L`åÊ^Œ<å „Hõ=∞OÖ’ „ѨH$õ u `«#‰õΩ „Ѩ™êkOz# ^•x#∞O_ç Pã≤Îx ‰õÄ_»Éˇ@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. =∂#=Ùx „â◊=∞â◊H˜Î qxÜ≥∂QÍxfl ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩ<Õ f~°∞#∞|\˜ì Pã≤Î J<Õk =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡<Õ Pã≤÷ J<Õ^•xfl ã¨~fi° HÍÅ ã¨~åfi=ã¨Ö÷ ’¡#∂ XˆH q^èOŒ QÍ LO_Õ ™ê^è • ~° } ~° ∂ Ѩ O Ö’ Ѩ i QÆ } ˜ O KÕ O ^Œ ∞ ‰õ Ω gÅ∞ÖË^∞Œ . ^•xH˜ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ ~°∂áêÅ∞<åfl~Ú. =∂#=*Ïu ѨÜ∞« xOz# qq^èŒ Kåi„`«H,õ Pi÷Hõ ^ŒâÅ◊ #∞ |\˜ì P ~°∂áêÅ∞O\Ï~Ú. '`« # Éè ∫ uHõ rq`å=㨠~ åÅ L`åÊ^Œ#, „Ѩ`∞« º`åÊ^Œ#Å „Hõ=∞OÖ’ „â◊=∞â◊HΘ qxÜ≥∂QÍxH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨ÇϨ [ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ J=HÍâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’, =∞x+≤ XHõ Ü«∞[ =∂xQÍ ZÖÏ =º=ǨÏi™êÎ_<» Õ ^•xfl x~°~‚ ÚO KÕk Pã≤—÷ Jx =∂~ü¯û ¿Ñ~˘¯<åfl_∞» . Pk=∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì ã¨=∂[O <å\˜ #∞O_ç Pã≤ Î Ü ≥ Ú Hõ ¯ 㨠fi Éè Ï =O ~ÚÖψ Q =ÙO@∂=zÛOk. „ѨH$õ u „Ѩ™êkã¨∞#Î fl =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∂xfl JO`«HõO`«‰õÄ JkèHõOQÍ LѨÜ∂≥ QÆÃÑ@∞ìH˘<ÕO^Œ∞‰õΩ `«# âßs~°Hõ „â◊=∞#∞ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<Õ Ñ¨^`ÌŒ ∞« Å#∞ =∂#=Ù_∞» x`«ºO fiÛk^Œ∞‰Ì Ωõ O@∞O\Ï_»∞. J~Ú`Õ Wk ™êOѶ∞≤ Hõ L`åÊ^Œ# ã¨O|O^è#Œ "≥∞#ÿ „ѨuaO|O ^•fi~å<Õ JO>Ë Pã≤÷ ã¨O|O^è•Å ^•fi~å<Õ QÆ∞iÎOK« |_»∞`ÀOk. J~°âú ßG q=∞~°≈‰õΩ LáÈ^•…`O« ~åã¨∂Î ™êOѶ∞≤ Hõ L`åÊ^Œ##∞ QÆ∞iOz =∂~°∞¯û WÖÏ K≥áêÊ_»∞: =∂#=ÙÅ∞ ''....`«=∞ ~Ú+¨Oì `À xq∞`«OÎ ÖˉΩõ O_®<Õ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ , P=â◊ºHõ"∞≥ #ÿ , ã¨fi`O« „`« ã¨O|O^è•Å<Õ~Ê° ~°K∞« ‰õΩO\Ï~°∞. D L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞, H˘O`« "Õ∞~°‰Ωõ `«=∞ Éè∫uHõ L`åÊ^ŒHõ â◊‰õΩÎÅ Jaè=$kúH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ =ÙO\Ï~Ú... ~¸ L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ "≥Ú`«OÎ HõÅã≤ ã¨=∂[O Ü≥ÚHõ¯ Pi÷Hõ K«„@O J=Ù`å~Ú.

<åºÜ«∞ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ , ~å[H©Ü∞« "≥∞#ÿ LѨi`«Å x~å‡}ÏxH˜ x["≥∞#ÿ ѨÙ<åk J^Õ. H˘xfl H˘xfl ™êOѶ≤∞Hõ K≥·`«#º ~°∂áêÅ∞ ^•xx |>Ëì ~°∂á⁄O^Œ∞`å~Ú. `«=∞ Jaè=$kú „Hõ=∞OÖ’ XHõ xiÌ+ì¨ ^Œâ‰◊ Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ#fl g∞^Œ@ ã¨=∂[OÖ’x L`«ÊuÎ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞, JѨÊ\˜H˜ J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å`À Ѷ∞¨ ~°¬} Ѩ_`» å~Ú. WHõ¯_» L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•ÅO>Ë x*ÏxH˜ <åºÜ«∞ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ~°∂ѨOÖ’ Pã≤÷ ã¨O|O^è•ÅÕ q∞#Ǩ "Õ~∞° HÍ^Œ∞.—— Pã≤ ÷ 㨠O |O^è • Å<Õ q <åºÜ« ∞ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ~°∂áêxH˜ K≥Ok =ÙO\Ï~Ú. "å\˜ ^•fi~å<Õ L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å ™ê~åOâ◊=∞O`å =ºHõOÎ KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok. P L`«ÊuÎ ã¨O|O^è• ÅÖ’ Pã≤÷ =ÚO^Õ =ÙO@∞Ok. =∂#= ã¨=∂[ K«i„`« Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ ^ŒâÅ◊ Ö’ D ã¨O|O^è•Å∞ qaè#fl ~°∂áêÅÖ’ =ºHõ=Î ∞~Ú<å~Ú. ѨÙ~å`«# ã¨=∂*ÏÅÖ’ Jq WѨÊ\˜=Öˇ<Õ ÖË=Ù. P ~ÀAÅÖ’ <åºÜ«∞âßG ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ x|O^è#Œ Å∞, =∞`«, ™êOѶ∞≤ Hõ, qÅ∞=Å`À q∞o`«"∞≥ ÿ =ÙO_Õq. Pk=∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì ã¨=∂[OÖ’ „â◊=∞KÕ¿ã „Hõ=∞O ™ê=Ú^•Ü«∞HõOQÍ LO_Õk. J^Õ P<å\˜ Pã≤Q÷ Í =ÙO_Õk. ™êOѶ∞≤ Hõ L`åÊ^Œ# „Hõ=∞O ‰õÄ_® JO^Œ∞Ö’ JO`«~åƒùQOÆ QÍ LO_Õk. ã¨=∂[O Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ`º« Hõ∆ Pã≤~÷ ∂° ѨOÖ’#∂, „ѨH$õ u #∞O_ç ¿ãHõiOK«|_Õ „Ѩu XHõ¯ ^•x ^•fi~å#∂ L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ =ºHõ=Î ∞ÜÕ∞ºq. ã¨=∂[O Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^Œú"≥∞ÿ# =~åæÅ∞QÍ pe# `«~∞° "å`« "åºáê~° ã¨O|O ^è•Å∞, ~å*ϺOQÆ Ü«∞O„`«O, =ÙxH˜Ö’H˜ =zÛ#`«~∞° "å`« =∂„`«"∞Õ Pã≤H÷ ˜ WѨÊ\˜ ~°∂ѨO =zÛOk. JO>Ë '„ѨH$õ u #∞O_ç =#~°∞Å#∞ ¿ãHõiOK«@OÖ’, „â◊=∞KÕ¿ã „Hõ=∞OÖ’ Jaè=$kú ™êkèOz q∞QÆ∞Å∞ `ÕÅÛ@O— J<Õ ~°∂ѨOÖ’H˜ =zÛOk. ÉÏx㨠ã¨=∂[OÖ’ ‰õÄ_® Ѩiã≤u÷ W^Õ. P<å\˜HO˜ HÍ L`«ÊuÎ „Hõ=∞O XHõ~∂° ѨO

fã¨∞HÀÖË^∞Œ . ÉÏx㨠ܫ∞[=∂x, '=∂#=ÙÅ#∞ ÉÏxã¨Å ¿Ñ~°∞`À `«# Pnè#OÖ’ =ÙOK«∞HÀ=@ "Õ∞QÍHõ, P =∂#=ÙÅ∞ L`«ÊuÎ KÕ¿ã ã¨~fi° ™êfihfl `« # Ѩ ~ ° O KÕ ã ¨ ∞ HÀ=@O— ~° ∂ Ѩ O Ö’ Pã≤ ÷ ã¨O|O^è•Å∞ =ºHõ=Î ∞ÜÕ∞ºq. ѶӨ º_»Öò =º=ã¨Ö÷ ’ Ѩiã≤u÷ =∂iOk. =∂#=Ù_∞» =ºH˜QÎ Í „â◊=∞KÕ¿ã „Hõ=∞OÖ’ JO`«~åƒùQÆO. Éèí∂q∞ =∂#=Ùx „ѨÜ∂≥ QÆâßÅ. ^•x`À J`«xH˜ g_»x J#∞|O^èOŒ J~Ú<å P Éè∂í q∞`Àáê@∞, `å#∂ Ѩ~ånè#O HÍ=Åã≤=zÛOk. `å#∞ L`«ÊuÎK¿Õ ã ^•xÖ’ H˘O`«ÉÏè QÍxfl Éè∂í ™êfiq∞H˜ K≥eO¡ K«=Åã≤# ã≤u÷ =zÛOk. D Kåi„`«Hõ ^Œâ◊ÅxflO\˜Ö’#∂ ‰õÄ_®– JO>Ë Pk=∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì ã¨=∂[OÖ’ ã¨É∞íè º_»∞QÍQÍh, ÉÏxã¨QÍQÍh, J~°Éú Ïxã¨QÍ QÍh– P<å_»∞ Pã≤÷ U ~°∂ѨOÖ’ =Ù<åfl ã¨~ˆ Hõ+≤ìOKÕ =∂#=Ù_»∞ "˘à◊√¡ ^•K«∞HÀ‰õΩO_® ѨxKÕâß_»∞. Pk=∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì ã¨=∂[OÖ’ q∞#Ǩ  P `« ~ åfi`« 㨠= ∂*ÏÖ’¡ ÉÏx㨠ܫ∞[=∂#∞Å KÕ`,« Éè∂í ™êfi=ÚÅKÕ`« ^ÀÑ≤_Hô ˜ QÆ∞~°=Ù`«∂ =KåÛ_»∞. ѶӨ º_»Öò ^ŒâÖ◊ ’x z=i ~ÀAÖ’¡, WOQÆO¡ _»∞ `«k`«~° ^ÕâßÅÖ’ ~Ô `· ∞« Å#∞ Éè∂í =ÚÅ #∞O_ç ÉË^YŒ Å∞ KÕÜ∞« _»O, "åi Ѩx=Ú@¡#∞ QÆ∞OAHÀ=_»O [iyOk. ^•x`À L`«ÊuÎ ^•~°∞Å#∞ – "åi L`«ÊuÎ ™ê^è<Œ åʼnõΩ ^Œ∂~°O KÕâß~°∞. "åºáê~°O ÃÑOá⁄OkOk. _»|∞ƒ Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ LѨÜ≥∂QÍÅ∞ ~°OQÆOÖ’ H˘KåÛ~Ú. ^•x`À ã¨=∂[OÖ’ JHõ™ê‡`«∞QÎ Í, QÆu `åi¯Hõ Ѩi}Ï=∞O ã¨OÉèqí OzOk. `«`Ê« eù `«OQÍ #∂`«# "≥∞#ÿ ÃÑ@∞ì|_ç^•s L`«ÊuÎ q^è•#O U~°Ê_çOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O Pq~°ƒ qù OK«_O» `À ѨxKÕ¿ã „Hõ=∞O J<ÕHõ „áê^äqŒ ∞Hõ qÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèlí OK«|_çOk. „â◊=∞KÕÜ∞« \ÏxH˜ J=HÍâ◊ O Hõ e ÊOKÕ ™ê^è Œ < åÅ∞QÍ#∂, 32

=∂i¯ ûã¨∞ì „â◊=∞KÕÜ∞« \ÏxH˜ L^ÕtÌ OK«|_ç# =ã¨∞=Î ÙÅ∞QÍ#∂, =∂#=„â◊=∞QÍ#∂ q_çáÈ~ÚOk. D q^èOŒ QÍ qÉèlí OK«|_ç #O^Œ∞=Å¡<Õ `˘e^ŒâÖ◊ ’ ÃÑ@∞ì|_ç áÈQÆ~ÚOk. ^•x =Å¡ ã¨OѨ#∞flÅ∞ _»|∞ƒ^•fi~å "å\˜x `«=∞ Jnè#OÖ’H˜ `≥K∞« ÛH˘x H˘`«Î `«~Ç° ¨ Pã≤x÷ – ÃÑ@∞ì|_ç^•s „Ѩ~Ú"Õ@∞ Pã≤x÷ – U~°Ê~°K∞« ‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O HõeyOk. `«# „â◊=∞â◊HxΘ J=Ú‡HÀ_®xH˜, J^Œ#Ѩ٠qÅ∞=#∞ ã¨$+≤ìOK«_®xH˜ HÍi‡‰õΩʼnõΩ ¿ãfiK«Ûù L#fl^Œx ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ "≥∂ã¨ÑÓ¨ i`«"∞≥ #ÿ „ѨKå~°O KÕã∂¨ ,Î P „ѨKå~°O =∂@∞# HÍi‡Hõ =~åæxfl ^ÀÑ≤_ô KÕÜ∞« _»O H˘#™êyOKå~°∞. D Kåi„`«Hõ ^ŒâÖ◊ ’x L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ „ѨH$õ u ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ xÜ«∞=∂ʼnõΩ Ö’|_ç =ÙO\ÏÜ«∞x ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è • <åxfl 㨠= ∞i÷ O KÕ " å~° ∞ "åk™êÎ ~ ° ∞ . Ü«∂[=∂#ºO, Ü«∂[=∂#º ã¨O|O^è•Å ^•fi~å =∂„`« " Õ ∞ L#fl`« 㨠= ∂[ =º=㨠÷ # ∞ ~°∂á⁄OkOK«QÅÆ =∞x K≥|∞`å~°∞. JO^Œ∞=Å¡<,Õ Éè∂í q∞, ÃÑ@∞ì|_ç, „â◊=∞– =¸_»∂ L`«ÊuÎÖ’x =¸_»∞ JOâßÅx JO\Ï~°∞. Éè∂í HÍ=∞O^Œ∞‰õΩ Éè∂í q∞H“Å∞ ~°∂ѨOÖ’#∞, ÃÑ@∞ì|_çÃÑ\˜#ì "åiH˜ =_ô,¤ ÖÏÉèÏÅ ~°∂ѨOÖ’#∞ „â◊=∞KÕ¿ã "åiH˜ "Õ`<« åÅ ~°∂ѨOÖ’#∂ „ѨuѶŨ O =Ú@ìKÑ≥ ʨ |_®Åx "å~°O\Ï~°∞. D =∂Ü«∞Å=∂i ÃÑ@∞ì|_ç^•s ã¨=∂[O J<ÕHõ â◊`åÉÏÌÅ∞QÍ ZO^Œi<À "≥∂ã¨yOzOk. HÍx =∂~°∞¯û, ZOÔQÅ∞û 19= â◊`å|ÌOÖ’ ^•x ã¨fi~°∂áêxfl |@ì|Ü«∞Å∞ KÕâß~°∞. =∞x+≤ âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ â◊H˜ÎH˜ ã¨fiO`«^•~°∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s L`«ÊuÎ ã¨O|O^è• Å#∞ |\˜ì =∞x+≤ "å\˜x ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞#‰õΩ J=Ú‡HÀ=_»O `«Ñʨ x ã¨~“`ÀOk. XHõ~ÀA ѨxKÕã#≤ O^Œ∞‰õΩ WO`« Jx "Õ`<« åÅ∞ K≥eO¡ z ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ P â◊HxΘ H˘O\Ï_»∞. P Ѩx ^•fi~å, ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ Ü≥ÚHõ¯ „ÃÑ"· @Õ ∞ Pã≤x÷ ÃÑOKÕ 'J^Œ#Ѩ٠qÅ∞=— ã¨$+≤Oì K«|_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞, P J^Œ#Ѩ٠qÅ∞= #∞O_Õ J`«xH˜ K≥eO¡ K«|_»¤ "Õ`<« åÅ∂ =™êÎ~Ú. ÃÑ@∞ì|_ç^•s „ÃÑ· " Õ @ ∞ Ü« ∂ [=∂#ºO =ºH˜ Î Q Æ ` « Pã≤ ÷ x „`Àã≤ÑÙ¨ K∞« Û`«∞Ok. JO`«‰Ωõ ѨÓ~°fi=Ú#fl =ºH˜QÎ `Æ « Pã≤÷ ~°∂áêÅxflO\˜h Jk ~°∂ѨÙ=∂ѨÙ`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞, J^Õã=¨ ∞Ü«∞OÖ’, QÆu`åi¯Hõ "≥~· ∞° ^躌 Ѷe¨ `«OQÍ `«##∞ `å#∞ ‰õÄ_® „`Àã≤ÑÙ¨ K«∞Û ‰õΩO@∞Ok. =∞~Àq^èŒOQÍ K≥áêÊÅO>Ë Jk =ºH˜QÎ `Æ « Pã≤÷ q^è•<å<Õfl ~°∂ѨÙ=∂ѨÙ`«∞Ok. ™È+¨eã¨∞ì, Hõ=¸ºxã¨∞ì L`«ÊuÎ ã¨O|O^è• ÖË~Ê° _»\ÏxH˜ Jk ^•ifã¨∞OÎ k. D ã¨O^Œ~ƒ° Où 33

Pã≤÷

''

™È+¨eã¨∞ì ^Œâ◊Ö’ L`«ÊuÎ ™ê^èŒ<åÅÃÑ· „ÃÑ·"Õ@∞ Ü«∂[=∂#ºO ~°∂ѨÙ=∂Ѩ|_»∞`«∞Ok. J~Ú`Õ JѨÊ\˜H© ^•xH˜ áê`« x|O^è#Œ Å Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨~O° WOHÍ =ÙO_»<Õ =ÙO@∞Ok. J~Ú`Õ ™È+¨e[OÖ’ xi‡OK«|_Õ #∂`«# LѨi`«Å x~å‡}O =Å¡ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ Pã≤Î `«# |∂~°∞˚"å ã¨fiÉÏè "åxfl HÀÖ’Ê`«∞Ok.

——

QÍ<Õ, =∂~°∞¯û ~°zOz# 'J~°â÷ ßG q=∞~°≈‰õΩ ã¨O|OkèOz# =∞øeHÍOâßÅ∞— "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨OѨÙ@O #∞O_ç kQÆ∞= "åHͺÅ#∞ Ѩij eOK«O_ç. ''Pã≤Ç÷ Ϩ ‰õΩ¯ QÆu`åi¯HõOQÍ Ñ¨i}Ï =∞O K≥Ok W`«~∞° Å „â◊=∞#∞ ^ÀK«∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok. `«# ã¨fiO`« „â◊=∞^•fi~å [iy# L`«ÊuÎx "ÕÔ~=iHÀ K≥Ok#\˜ìkQÍ P"≥∂kOK«@O WO^Œ∞Ö’ qkèQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok... WO`ÕHÍ^Œ∞ Pã≤÷ǨωõΩ¯ J<Õk „áê~°OÉèíOÖ’ Z=iH˜ "å~°∞QÍ =ºH˜Î „â◊=∞ „áêuѨkHõQÍ U~°Ê_çOk. HÍx Jk D<å_»∞ =∞~˘Hõi „â◊=∞ÃÑ· ǨωõΩ¯QÍ Ñ¨i}q∞OzOk. `å#∞ ã¨fiÜ∞« OQÍ L`« Ê uÎ KÕ ã ≤ # ^•xfl Hõ + ≤ ì O z#"å_» ∞ J#∞Éèqí OK«_O» ™ê^躌 OHÍx ã≤u÷ U~°Ê_çOk. WѨÊ\˜#∞O_ç „â◊=∞‰õΩ – Ü«∂[=∂<åºxH˜ ZÖÏO\˜ ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. „â◊=∞‰õΩ ã¨OѨ^Œ‰õÄ ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk.—— =ºH˜ÎQÆ`« Pã≤÷H˜, ™êOѶ≤∞Hõ ÖË^• ™ê=Ú^•Ü«∞Hõ Ü«∂[=∂<åºxH© =∞^躌 `Õ_® Uq∞@O>Ë – =ºH˜QÎ `Æ « Pã≤÷ q^è•#OÖ’ L`«ÊuÎ ™ê^è<Œ åÅ∞, „â◊=∞ KÕ¿ãO^Œ∞ Hõ=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ÉÏǨϺ Ѩiã≤÷`«∞Å∂ =º‰õΩÎÅ Ü«∂[=∂#ºO „H˜O^Œ =ÙO\Ï~Ú. |∂~°∞"˚ å L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•ÅÖ’, „â◊=∞KÕ¿ã „Hõ=∂xfl âßYÅ∞QÍ qÉèlí OK«@O, ^•xx ÃÑ@∞ì | _ç x ÃÑOKÕ „Hõ = ∞OÖ’ JO`«~åƒùQOÆ QÍ KÕÜ∞« @O =Å¡, Éè∂í q∞x =ºH˜QÎ `Æ « Ü« ∂ [=∂#ºO Hõ e y=ÙO_Õ J=HÍâ◊ O U~°Ê_çOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s Pã≤H÷ ˜ J^Õ Ñ¨Ù<åk. XHõ =~°æO, =∞~˘Hõ =~°æOÃÑ· PkèѨ`«ºO =Ç≤ÏOK«\Ïxfl Jk „ѨuaOaOK«∞`ÀOk. =∞x+≤x =∞x+≤ ^ÀK«∞HÀ=@O „áêuѨkHõÃÑ· U~°Ê_ç# ã¨=∂lHõ =º=ã¨÷#∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•s L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•ÖË JO`« "≥ÚOk™êÎ~Ú. =∂#= „â◊=∞ ^•fi~å „Ñ¨H$õ u

=#~°∞Å#∞ ¿ãHõiOK«_"» ∞Õ PkÖ’ Pã≤÷ JO>Ë. HÍx J^Õ `«~∞° "åu HÍÅOÖ’, „â◊=∞ÃÑ#· ÖË^• L`«ÊuÎ ™ê^èŒ<åÅÃÑ·# L^ÕÌâ◊ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ „ѨÜ∂≥ [# HÍOHõ`∆ À Ü«∂[=∂#ºO =Ç≤ÏOKÕ ã≤u÷ QÍ =∂iáÈ~ÚOk. "åã¨qÎ Hõ"∞≥ #ÿ ã¨O|O ^èOŒ QÍ JO‰õΩiOz# Pã≤–÷ ^•xÖ’x JO`«~`æ° « â◊HΘ Ѷe¨ `«OQÍ<Õ <åºÜ«∞âßG ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ kQÍ Ñ¨i}q∞OzOk. P q^èOŒ QÍ<Õ QÆ∞iÎOK«|_çOk. L`«ÊuÎ q+¨Ü«∞OÖ’ J^˘Hõ ã¨~°fi™ê^è•~°} JOâ◊OQÍ ~°∂á⁄OkOk. J~Ú`Õ "åã¨Î=O WO`ÕHÍ^Œ∞. Pi÷Hõ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ kQÍ, <åºÜ«∞âßG ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ kQÍ, Pã≤÷ J<Õk K«i„`« JO`«\Ï H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙOk. Jk Pã≤÷ ã¨O|O^è•Å ~°∂ѨOÖ’ =ºHõ=Î ∞=Ù`∂« <Õ =ÙOk. PÜ«∂ ^ŒâÅ◊ Ö’ QÆÅ L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ qq^èŒ ~°∂áêO`«~åÅ∞ *ˇO^Œ∞`«∂ =zÛOk. JO^Œ∞=Å¡<Õ ''"≥Ú`«OÎ Pã≤x÷ ~°^∞Œ KÌ Ü Õ ∞« @O QÍHõ, |∂~°∞"˚ å Pã≤x÷ ~°^∞Œ KÌ Ü Õ ∞« @"Õ∞ Hõ=¸ºx[O Ü≥ÚHõ¯ qt+¨ì ÅHõ}∆ O—— Jx =∂~°∞¯û, ZOÔQÅ∞û Hõ=¸ºxã¨∞ì „Ñ¨}ÏoHõÖ’ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. WOHÍ YzÛ`«OQÍ K≥ á êÊÅO>Ë |∂~° ∞ ˚ " å =ºH˜ Î Q Æ ` « Pã≤ ÷ x ~°^Œ∞ÌKÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë |∂~°∞"˚ å =º=ã¨÷ ~å=@O JO>Ë<Õ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞#fl =ºH˜ÎQÆ`« Pã≤÷ q^è•<åÅxflO\˜h „`Àã≤ÑÙ¨ K«Û@"Õ∞. |∂~°∞"˚ å =~°Oæ , HÍi‡Hõ=~°Oæ ~°OQÆO g∞^ŒH˜ ~å=@O`À JO`«‰Ωõ ѨÓ~°fi=Ú#fl =~åæÅ#∞ "≥#∞Hõ‰Ωõ <≥@@ì O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ™È+¨eã¨∞ì ^ŒâÖ◊ ’ L`«ÊuÎ ™ê^è<Œ åÅÃÑ· „ÃÑ"· @Õ ∞ Ü«∂[=∂#ºO ~°∂ѨÙ=∂Ѩ|_»∞`«∞Ok. J~Ú`Õ JѨÊ\˜H© ^•xH˜ áê`« x|O^è#Œ Å Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨~O° WOHÍ =ÙO_»<Õ =ÙO@∞Ok. J~Ú`Õ ™È+¨e[OÖ’ xi‡OK«|_Õ #∂`«# LѨi`«Å x~å‡}O =Å¡ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ Pã≤÷ `«# |∂~°∞"˚ å 123 ã¨fiÉÏè "åxfl HÀÖ’Ê`«∞Ok. 123 123 123 123

=∂i¯ ûã¨∞ì

=∞iO`« `«áÈ~å\ÏÅ∞ ã¨O^ÕL^è ǨŒ$Å∞ – ã¨=∂^è•<åÅ∞

„Ѩ*Ï „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O HÀã¨O Hõ$+≤ – a.q. ~åѶ¨∞=ÙÅ∞ <Õ á êÖò Ö ’ =∂"À~Ú㨠∞ ì Å ∞ „Ѩ u Ѩ H ∆ Í Å`À Hõ e ã≤ „Ѩ * ÏO^Àà◊ # Ö’ áêÖÁæO@∞<åfl~°∞, ÉèÏ~°`« ^Õâ◊OÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ áêÖÁæ#_»O ÖË^Œ∞? "åiH© =∞# ^Õâ◊OÖ’ =∂"À~Úã¨∞ìʼnõÄ `Õ_® Uq∞\˜? <ÕáêÖò =∂"À~Úã¨∞Åì ‰õΩ, ÉèÏ~°`Öü ’ =∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ ¿Ñ~°∞Ö’ ™ê~°∂Ѩº`« `«Ñ¨Ê W^ŒÌ~°∂ XHõ\ ˜ HÍ^Œ∞. HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ "Õˆ~fi~°∞. <ÕáêÖòÖ’x ~åK«iHõ =º=ã¨÷‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ JHõ¯_ç =∂"À~Úã¨∞Åì ∞ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~∞° . W`«~° „Ѩ*Ï`«O„`« â◊‰Ωõ ÅÎ `À Hõeã≤ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ™ê÷Ñ#¨ HÀ㨠O <Õ á êÖò =∂"À~Ú㨠∞ ì Å ∞ L=∞‡_ç L^Œº=∂Å∞ KÕѨ_»∞`«∞<åfl~°∞. „Ѩã¨∞Î`«O ~åA KÕã#≤ „Ѩuáê^Œ# Ѩ@¡ =∂"À~Úã¨∞Åì ‰õΩ W`«~° áêsìʼnõΩ qÉè^Ë •Å∞ U~°Ê_ç#@∞¡<åfl~Ú. "å\˜x ZÖÏ Ñ¨i+¨¯iOK«∞H˘x L=∞‡_ç L^Œº=∂xfl H˘#™êy™êÎ~À "Õz K«∂_®e. =∞# ^Õâ◊OÖ’ =∂"À~Úã¨∞Åì ∞ W`«~° „Ѩ*Ï`«O„`« â◊‰Ωõ ÖÎ ’ HõÅã≤ L^Œº=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍÖË~°∞. „Ѩ*Ï`«O„`«, "å=∞ѨHõ∆ â◊‰õΩÎÅ`À Hõeã≤ WHõ¯_ç =∂"À~Ú㨠∞ ì Å ∞ ‰õ Ä _® áÈ~å_ç ` Õ PǨfixOK«=K«∞Û. S^Œ∞ ~å„ëêìÅ ZxflHõÅ `«~°∞"å`« Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`åfixH˜ =∞^ŒÌuKÕÛ q+¨Ü«∞O ã¨g∞H˜™∆ êÎ=∞x =∂i¯ûã¨∞ì áêsì „Ñ¨^•è # HÍ~°º^Œi≈ „ѨHÍ+π Hõ~`° ü W\©=Å K≥áêÊ~°∞. JO>Ë Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`åfixH˜ =∞^ŒÌ`«∞ LѨã¨OǨÏi™êÎ~å? Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fiO U~°Ê_ç Ô~O_»∞ 㨠O =`« û ~åÅ∞ Ѩ Ó ~° Î ~ ÚOk. Ü« Ú Ñ≤ Z „ѨÉèí∞`åfixH˜ "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ Hõh㨠L=∞‡_ç HÍ~°º„Hõ=∞O „áêuѨkHõ# =∞^Œ`Ì ∞« Wã¨∞<Î åfl~Ú. D ~Ô O_Õà§◊ Ö’ Hõh㨠L=∞‡_ç HÍ~°º„Hõ=∞O ZÖÏ J=∞Öˇ·Ok? Uq J=∞Å∞ HÍÖË^Œ∞? ZHõ¯_» LÅ¡OѶ¨∞# [~°∞QÆ∞`«∞#flk? ZHõ¯_» Ö’áêÅ∞ L<åfl~Ú? Jx ã¨g∞H˜∆OKåeû# J=ã¨~°=Ú #flk. P ã¨g∞Hõ∆#∞ [~°áêÅx "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ x~°‚~ÚOKå~Ú. ã¨g∞Hõ∆ [iy# `«~°∞"å`« ã¨g∞H∆Í Ñ¶¨e`åÅ#∞ J#∞ã¨iOz UO KÕÜ«∂ Å<Õk `«~°∞"å`« x~°‚~ÚOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ѩ[Å∞, ^Õâ◊ „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_ç`Õ<Õ

Ü«ÚÑ≤ZH˜ =∞^ŒÌ`«∞ `«Ñ¨Ê Ǩx KÕã¨∞ÎO>Ë =∞^ŒÌuÜ«∂eû# JQÆ`«ºO ÖË^Œ∞. `«$fÜ«∞ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O HÀã¨O =∂i¯ûã¨∞ì áêsì „Ñ¨Ü∞« uflã∞¨ OÎ ^Œx „ѨHÍ+π Hõ~`° ü K≥áêÊ~°∞. K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞, =ÚÖÏÜ«∞O ã≤OQ∑ Ü«∂^Œ"£ =O\˜ "å~°∞ ‰õÄ_® `«$fÜ«∞ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞. HÍx W~° ∞ =Ù~° ∂ Hõ Å =_» O ™ê^è Œ º O HÍ^ŒO@∞<åfl~∞° , ZO^Œ∞Hõx? HÍO„Ô Q ãπ , a*ˇ Ñ ≤ Å ‰õ Ω „Ѩ`åº=∂flÜ∞« O JO>Ë Jq J#∞ã¨iã¨∞#Î fl „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ q^è•<åʼnõΩ aè#flOQÍ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ q^è•<åÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ â◊‰õΩÎÅ HõÅ~ÚHõQÍ LO_®Åx "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. P „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O „Ѩ*’ѨÜ≥∂QÆ q^è•<åÅ#∞ KÕѨ@ì_»OÖ’ LO_®e. JO^Œ∞HÀã¨O KÕѨ>Ëì HÍ~° º „Hõ = ∂Ö’¡ Hõ e ã≤ H õ @ ∞ì Q Í Hõ ^ Œ Ö Ïe. „Ѩ * ’Ѩ Ü ≥ ∂ QÆ q^è • <åÅ HÀ㨠O Hõ e ã≤ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕѨ@ì_»O ^•fi~å JÖÏO\˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O U~°Ê_®Åx "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~Ú. Wk XHõ x~°O`«~° „Ѩ„H˜Ü«∞QÍ H˘#™êQÍe. JO`ÕHÍx `«$fÜ«∞ „Ѩ`åº =∂flÜ«∞O ¿Ñ~°∞`À XHõ „Ѷ¨O\ò#∞ QÆ^≥ÌkOz =∞~À „ѶO¨ \ò#∞ QÆ^Ì≥ <≥H¯˜ OKÕ JkèHÍ~° ™Èáê#O P@ H͉õÄ_»^Œ∞. K«O„^ŒÉÏ|∞, =ÚÖÏÜ«∞OÅ∞ q^è • <åÅ QÆ ∞ iOz =∂\Ï¡ _ » _ » O ÖË ^ Œ ∞ . „Ѩ*’ѨÜ≥∂QÆ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ KÕ Ü « ∞ _» O QÆ ∞ iOz =∂\Ï¡ _ » _ » O ÖË ^ Œ ∞ . "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ JÖÏO\˜ =∞~À „Ѷ¨O\ò QÆ∞iOz PÖ’zOK«_»O ÖË^Œ∞. „Ѩ*Ï „Ѩ`åº=∂flÜ«∂xfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Åx HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. ~å#∞#fl ™ê÷xHõ ZxflHÖõ ’¡ =∂i¯ûã¨∞ì áêsì "≥Y· i ZÖÏ LO@∞Ok. HÍO„ÔQãπ`À á⁄`«∞Î H˘#™êQÆ∞`«∞O^•? `≥Å∞QÆ∞ ^Õâ◊O Ѩ@¡ "≥·Yi ZÖÏ LO@∞Ok? ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷Å ZxflHõÅ∞ „QÍ=∂Å Jaè = $kú „áêuѨ k Hõ # [~° ∞ QÆ ∞ `å~Ú. „QÍ=∂Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞_»OÖ’ Z=i q^è•<åÅ∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_»`åÜ≥∂ K«∂_®e. „Ѩ[ʼnõΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q^è•<åÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ

"åi`À "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ Hõeã≤=ÙO\Ï~Ú. ã¨fiO`« |ÅO ÃÑOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. J™êûOÖ’ =¸_»∞ ‰õÄ@=ÚÅ =∞^茺 áÈ\© LOk. ZlÑ≤H˜ QÍx, HÍO„ÔQãπ‰õΩ QÍx ѨÓiÎ "≥∞*Ïi\© ~åx ѨHõ∆OÖ’ a*ˇÑ≤ =∞^ŒÌ`«∞`À ZlÑ≤ „ѨÉèí∞`åfixfl U~åÊ@∞ KÕ¿ãÎ ^•xH˜ "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ =∞^ŒÌu™êÎÜ«∂? a*ˇÑ≤`À Hõeã≤# U ‰õÄ@q∞H© "å=∞ѨH∆ÍÅ∞ =∞^ŒÌ`«∞x=fi=Ù. ‰õΩÅq=Hõ∆‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ g∞~°∞ W\©=Å áê^ŒÜ«∂„`« [iáê~°∞. ‰õΩÅO ZÖÏ ~°∂ѨÙ=∂Ѩ|_»∞`«∞Ok? ‰õΩÖÏO`«~° q"åǨÅ =Å¡ ‰õΩÅO áÈ`«∞O^•? ‰õΩÅ x~°∂‡Å# J<Õk ã¨∞n~°… „Ѩ„H˜Ü∞« . ã¨∞n~°… ÅHõ∆ ºO. ‰õΩÅ x~°∂‡Å# [iˆQ =~°‰õΩ ‰õΩÅq=Hõ∆ =O\˜ "å\˜H˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_Õ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ KÕѨ@ìHõáÈ=_»O ã¨iHÍ^Œ∞. ^ÀÑ≤_ô ã¨=∂[O áÈ`Õ `«Ñ¨Ê ‰õΩÅ x~°∂‡Å# [~°QÆ^Œ∞. D ^ÀÑ≤_ô ã¨=∂[OÖ’x ‰õΩÅq=Hõ∆ =O\˜ "å\˜H˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_ç ~°∂ѨÙ=∂Ѩ=K«∞Û. JO^Œ∞Hˆ ‰õΩÅq=Hõ∆ =ºuˆ~Hõ áÈ~å@ ã¨OѶ¨∞O D HÍ~°º„=∂xfl QÆ`« ^Œâß|Ì HÍÅOQÍ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#flk. Hõ=¸ºx[O Éè∫uHõ"å^ŒO g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ #ç ã≤^•úO`«O. =∞i Hõ=¸ºxã¨∞Åì O`å Éè∫uHõ "å^Œ∞Å∞QÍ LO_»Ô~O^Œ∞‰õΩ? "åiÖ’ KåÖÏ =∞Ok ^Õ=Ù}˜‚ ѨÓlã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì`À Hõeã≤=Ù#fl "åà◊√§, áêsì J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞ JO^Œ~°∂ =∂i¯ûã¨∞ìÅ∞–Öˇxxã¨∞ìÅ∞ HÍHõáÈ=K«∞Û. D 㨠= ∂[OÖ’ Hõ = ¸ºx㨠∞ ì Å ∞ KÕ ã ¨ ∞ Î # fl „Ѩ*ÏáÈ~å\ÏÅ∞, „Ѩ*’ѨÜ≥∂QÆ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ K«∂ã≤ PHõi¬`∞« Öˇ· J<ÕHõ =∞Ok Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞QÍ =™êÎ~°∞. "å~°O^Œ~°∂ "åi"åi =ºH˜ Î Q Æ ` « qâßfi™êÅ#∞, ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å#∞ áê\˜ã∞¨ OÎ \Ï~°∞. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì „Ñ¨ [ Š㨠O „Ѩ ^ •Ü« ∂ Å#∞, =∞`« qâßfi™êÅ#∞ Q“~°qã¨∞OÎ k. Wk =ºH˜QÎ `Æ O« QÍ<Õ LO_®e `«Ñʨ ~å[H©Ü∂« Ö’¡H,˜ „Ѩ*ÏáêÅ#Ö’H˜ ~å‰õÄ_»^Œ<Õk Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Jaè„áêÜ«∞O. 34

ã¨O^ÕÇûã¨ Å∞¨∞ì – ã¨=∂^è•<åÅ∞ =∂i¯

=∂#"À`«Î=Ú_»∞ ã¨`«ºáêÖò `«∞e

(2= ¿Ñr #∞O_ç) =∂~°}HÍO_»‰õΩ |Å~ÚOk. `å#∞ "≥·^ŒºO KÕ ™ ÈÎ # fl ~Ày 㨠x flÇ≤ Ï `« ∞ _» ~ Ú# =Úã≤ ¡ O \ÏOQÍ"åÖÏ |+‘~å `«# „áê}ÏʼnõΩ `≥yOz `«∞bx ^•zÃÑ\Ïì~°∞. =¸_À~ÀA ~å„u "Õà◊ F #kx ^•\˜Oz _®Hõiì fl ÉèÏ~°`« Éè∂í ÉèÏQÍxH˜ KÕ~åÛ_® `åºy. D L^ŒO`åxfl q=iã¨∂Î '=∞OzH˜QÍh, K≥_∞» ‰õΩQÍh, ‰õΩÅ=¸ =∞`«=¸ =¸ÖÏÅ∞ HÍ^Œ∞. ^ÕxHÔ <· å P =ºH˜Î ã¨O™ê¯~°=¸, =∂#=`«, Ѩiã¨~åÅ∞ J`«x |∞kúÃÑ· "Õ¿ã ^Œ∞„+¨ÉèÏÅ∂, ã¨^•ƒù"åÖË HÍ~°}O JO\Ï~°∞ `«∞e. _èçb¡H˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl PÜ«∞# JHõ¯_» `«# ã¨fiq+¨Ü∂« Å#∞ P=Åɡ\ ì˜ `«O_ÀѨ`O« _®Å∞QÍ =zÛѨ_»∞`À#fl HÍOkj‰õΩÅ ÉÏ^èŒÅ∞ fˆ~Û Ñ¨ x Ö’ x=∞QÆ fl =∞Ü« ∂ º_» ∞ . Jkè H Í~° ∞ Å∞, =∞O„`« ∞ Å`À 㨠O „Ѩ k OѨ Ù Å∞ [iÑ≤ HÍOkj‰õΩʼnõΩ Hõh㨠=ã¨`«∞Å∞ HõeÊOKå_»∞. =∞`« Ѷ¨∞~°¬}Å∞ XH˜O`« K«Å¡|_ç# `«~°∞"å`« PÜ«∞# L`«Î~° „Ѩ^Õâò ~å[^è•x ÅHÀflÖ’ "≥·^•ºkèHÍiQÍ KÕ~å_»∞. J~Ú`Õ P ѨxÖ’ PÜ«∞# U=∂„`«O ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^ŒÖ^Ë ∞Œ . „Ѩ[Å`À <Õ~°∞QÍ ã¨O|O^èŒO ÖËHõáÈ=@"Õ∞ ^•xH˜ HÍ~°}=∞x „QÆÇÏ≤ Oz P L^ÀºQÍxfl =k ÖËâß_»∞. ¿Ñ^ŒÅ HÀã¨O ѨxKÕ¿ã"åi =∞^躌 `å#∞ LO_®Åx `«ÅáÈã≤ JÖÏO\˜ ™êú#O HÀã¨O "≥kHÍ_»∞. P "≥ ^ Œ ∞ ‰õ Ω ÖÏ@Ö’ PÜ« ∞ ##∞ `≥ÅOQÍ}Ï Ô~·`åOQÆ áÈ~å@O PHõi¬OzOk. áÈ~å@O ™êkèOz# q[Ü«∂Å#∞ xÅɡ@∞ì‰Ωõ <Õ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù ™êQÆ∞`«∞O_»QÍ =∞~À "≥Ñ· Ù¨ # HÍ~°ºHõ~Åΰ ÃÑ· „‰õÄ~° x~°ƒO^èOŒ , Hˆ ã¨∞Å∞, Li, Ü«∂=r˚= tHõ∆Å∞, ^˘iH˜# "åix ^˘iH˜@∞¡QÍ HÍeÛ "ÕÜ«∞@O...Wn P<å\˜ Ѩiã≤÷u. `«# ™ê÷#O ZHõ¯_À PÜ«∞# `ÕeQÍæ<Õ `ÕÅ∞ÛHÀQÆeQÍ_»∞. JO`Õ 1948Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~å ÉÏ^Œ∞ KÕ~å~°∞. =zÛ# "≥O@<Õ PÜ«∞# ÃÇ·Ï^Œ ~åÉÏ^£Ö’x z~åQÆb QÆb¡Ö’ Pã¨∞Ѩ„ux <≥ÅH˘ÖÏÊ~°∞. JHõ¯_Õ x"åã¨O. `≥ÅOQÍ}Ï áÈ~å@ Ü≥∂^èŒ∞Å`À ã¨O|O^è•Å∞ <≥ÅH˘Å∞Ê ‰õΩ<åfl_»∞. _ÕxÜ«∞Öò ÅfѶπ, QÆ}Ëâò âßfiOÉÏQ∑, =∞<ÀǨÏ~ü ~å*ò 㨈Hû<å, L™ê‡h `«k`«~° „Ѩ=ÚY <åºÜ«∞"å^Œ∞Å#∞ KÕiÛ `≥ÅOQÍ}Ï Ü≥∂^èŒ∞Å ~°Hõ∆} HÀã¨O Hõq∞\©x U~åÊ@∞ KÕâß_»∞. Ü≥∂^èŒ∞ÅÃÑ· „ѨÉèí∞`«fiO |<å~ÚOz# ˆ H 㨠∞ efl ÃÇ· Ï HÀ~° ∞ ì Ö ’ Z^Œ ∞ ~À¯=@O 35

„áê~°OaèOKå_»∞. âßs~°HõOQÍ |ÅÇ‘Ï#`« U~°Ê_ç<å, HõO_»~åÅ [|∞ƒ Hõ$OQÆnã¨∞Î<åfl ÖˇHõ¯KÕÜ«∞Hõ x„^•Ç¨~åÅ∞ ‰õÄ_® =∂x <åºÜ«∞"å^Œ∞ʼnõΩ J=ã¨~=° ∞~Ú# ã¨=∂Kå~åxfl ¿ãHõiOz ÃÑ>Ëì"å_»∞. XHõ [\˜Å=∞~Ú# ˆ H 㨠∞ Ö’ "åkOKÕ O ^Œ ∞ ‰õ Ω QÍ#∞ P<å_» ∞ JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ ¿Ñ~°∞#fl <åºÜ«∞"åk _çZãπ „Ñ≤\ò#∞ ~°Hõ∆} Hõq∞\©Ö’ KÕ~åÛ~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ ZO^Œ~À Ü≥∂^èŒ∞ʼnõΩ Li, Ü«∂=r˚= tHõ∆Å∞ `«áêÊ~Ú. `≥ÅOQÍ}Ï áÈ~å@O =Úyã≤# `«^Œ∞Ѩi uiy "≥·^Œº ¿ã=Å g∞^Œ `«∞e ^Œ$+≤ì ÃÑ\Ïì_»∞. „Ѩ * Ï "≥ · ^ Œ º âßÅ Jx ¿Ñ~° ∞ ÃÑ@ìHõáÈ~Ú<å JHõ¯_» [iˆQ^ŒO`å Lz`« "≥·^Œº"Õ∞. ~ÀQÆ∞Å#∞ ѨsH˜∆Oz, =∞O^Œ∞Å∞ ~åã≤zÛ Ñ¨OѨ@O H͉õΩO_® "åi ã≤u÷ QÆ`∞« efl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞O_Õ"å_»∞ `«∞e. =∞O^Œ∞efl Lz`«OQÍ W=fi@"Õ∞ H͉õΩO_® ~Ày =∞s ¿Ñ^Œ"å_»x `≥e¿ãÎ H˘O`« #QÆ^Œ∞#∞ ‰õÄ_® WzÛѨO¿Ñ"å_»∞. JÜ«∞# "≥·^ŒºO HÀã¨O ^èŒx‰õΩÅ∞ Ãã·`«O ÉÏ~°∞Å∞ nˆ~"å~°∞. ~ÀE 150 =∞OkH˜ÃÑ·QÍ<Õ PÜ«∞# "≥·^ŒºO HÀã¨O =KÕÛ"å~°∞. _»|∞ƒ HÀã¨"Õ∞ "≥·^ŒºO KÕ¿ã"å~°∞ PÜ«∞# ^Œ$+≤ìÖ’ Ѩ~°=∞ hK«∞Å∞, #~°~°∂Ѩ ~åHõ∆ã¨∞Å∞, =∂#= K«~å‡xfl HõѨÙʉõΩ#fl ~å|O^Œ∞Å∞. WO\˜ J^≥,Ì `«# Hõh㨠Y~°∞ÛÅ∞, =∞O^Œ∞ʼnõΩ ã¨iѨ_® =∂„`«"Õ∞ Jn ^èŒx‰õΩÅ #∞Oz ã¨OáêkOKÕ"å~åÜ«∞#. q∞QÆ∞Å∞#∞ ¿Ñ^ŒÅ HÀã¨O "≥zÛOKÕ"å~°∞. =∂@Å`À Ñ≤ÅÅ¡ #∞ |∞[˚yOz "≥^· ºŒ O KÕ¿ã"å~°∞. nO`À ~ÀQÆ x^•<åxH˜ WO[Hõ#∆ ∞ KÕ™êÎ#<åfl PÜ«∞# ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =KÕÛO^Œ∞‰õΩ Ñ≤ÅÅ¡ ∞ [OˆH"å~°∞ HÍ~°∞. JÖÏ Ô ~ O_» ∞ #fl~° ^Œ â ßÉÏÌ Å ∞ ™êyOk. HõO_»~åÅ H©}∆ `«, ǨÏ$^ŒÜ∞« ã¨O|O^èŒ "åº^è∞Œ Å∞ =Ú^Œ~°@O`À PÜ«∞# 18 Uà◊¡áê@∞ Z@∂ Hõ^ŒÅ‰õΩO_® =∞OKåxfl JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ `«# "≥·^Œº =$uÎx H˘#™êyOKå_»∞. âß„ã‘ÎÜ«∞ ã≤^•úO`« „QÆO^è•Å∞, "≥^· ºŒ Ѩi*Ï˝# ѨÙã¨HÎ ÍÅ#∞ PÜ«∞# x~°O`«~°O ѨiîOKÕ"å_»∞. "≥·^ŒºO KÕ~ÚOKÕ‰Ωõ O>Ë `«∞b ^ŒQ~ˆæÆ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅx ~ÀQÆ∞Å∞ ÉèÏqOKÕO`«QÍ PÜ«∞# ZkQÍ_»∞. "≥·^Œº q^•º~°∞÷Å∞ ѨÅ∞=Ùix KÕ~°nã≤ "åiH˜ "≥∞~°∞QÆ~Ú# tHõ}∆ WKÕÛ"å_»∞. PÜ«∞# K≥O`« tHõ∆} á⁄Ok# ѨÅ∞=Ù~°∞ WѨÙÊ_»∞ ~å„+¨ìO #Å∞=¸ÅÖÏ "≥^· ºŒ ¿ã=Å∞ JO^Œ*ãË ∞¨ <Î åfl~∞° .

Y=∞‡O =ÚxÊѨÖò Kè≥·~°‡<£QÍ ^ŒâßÉÏÌÅáê@∞ ¿ã=ÅOkOz# =∂iû¯ã¨ ∞ ì <åÜ« ∞ ‰õ Ω _» ∞ z„~å=Ói ÅH©∆ ‡#~°ã¨Ü«∞º `«#Ü«∞ _®Hõì~°∞ âߺ=∞ÖÏO| `« ∞ e WO@<Õ ÃÑiQÍ~° ∞ . PÜ«∞#‰õΩ Jhfl `å<≥· ÃÑOѨÙ_»∞ ‰õΩ=∂Ô~ÎQÍ ZkQÍ~°∞. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì peHõ ã¨=∞ Ü«∂Ö’¡ `«á⁄ÊѨÙÊÅ#∞ 㨄Hõ=∞OQÍ JOK«<å "Õã≤ =∂i¯ûã¨∞ìáêsì "≥·¿Ñ xeKå~åÜ«∞#. ¿Ñ^ŒÅ∞, Ñ≤šŠѨ@¡ =∞Ô~=fii`À#∂ áÈÅÛ ^ŒQÆ#O`« JkèHõOQÍ ‰õ~°∞} K«∂¿Ñ `«∞e ~å[H©Ü«∞ JOâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’ xHõ¯zÛQÍ =º=ǨÏiOz# Ѷ¨∞\ÏìÅ<ÕHõO L<åflÜ«∞x PÜ«∞# ã¨xflÇ≤Ï`«∞Å∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. 1969 #∞Oz HõO_»~åÅ "åºkè =ÚkiáÈ~Ú =∞OKåxH˜ JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx LO_®eû# ã≤÷uÖ’#∂ "≥·^Œº ¿ã=efl PÜ«∞# =∞~°=ÖË^Œ∞. FÑ≤QÍæ ѨsHõ∆Å∞ KÕÜ«∞@O, "åi ™⁄O`« q+¨Ü«∂Å∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O, Ǩ™êºÖÏ_»@O WÖÏ Jxfl =º=Ǩ~åÅ∂ ѨÓ~°fiOÖÏQÍ<Õ x~°fiiÎOK«@O ã¨xflÇ≤Ï`«∞ʼnõΩ Pâ◊Ûù~°ºO Q˘e¿Ñk. K«xáÈ=_®xH˜ P~°∞ =∂™êÅ =ÚO^Œ∞ Hͺ#û~ü "åºkè ‰õÄ_® ™ÈHõ@O`À Ѩiã≤÷u =∞iO`« H©∆}˜Oz<å `«# ¿ã"å^Œ$HõÊ ^è Œ O Ö’QÍh, ¿Ñ^Œ ŠѨ H õ ∆ á ê`« O Ö’QÍh, Hõ=¸ºx[O Ѩ@¡ qâßfiãO¨ Ö’QÍh U=∂„`«O =∂~°∞Ê ~åHõáÈ=\Ïxfl QÆ=∞xOz# =∂i¯ûã¨∞ì <Õ`«Å∞ ѨÙK«ÛÅѨe¡ ã¨∞O^Œ~°Ü«∞º, =∂H˜<Õx |ã¨=ѨÙ#flÜ«∞º ‰õÄ_® K«eOzáÈÜ«∂~°O>Ë Juâ◊Ü≥∂H˜Î HÍ^Œ∞. K«xáÈ=_®xH˜ =¸_»∞ ~ÀAÅ =ÚO^Œ ∞ =~° ‰ õ Ä J^Õ f~° ∞ # =º=ǨÏiOK«@"Õ∞ PÜ«∞##∞ =∂#"À`«=Î Ú_»x H©iOÎ KÕO^Œ∞‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ #ç XHõ z#fl JOâ◊O. PÜ«∞# ã≤Ñ≤ZO ™ê^è•~°} ã¨Éèí∞º_Õ J~Ú<å J=ã¨~°=∞~Ú# L#fl`« ™ê÷~Ú =º=Ǩ~åefl ‰õÄ_® `å#∞ `«∞e`À K«iÛOKÕ"å_ç#x |㨠= Ѩ Ù #flÜ« ∞ º K≥ Ñ ¨ Ê @"Õ ∞ P _®Hõ ì ~ ° ∞ B#fl`åºxH˜ J^ŒÌO Ѩ_»∞`ÀOk. '=∞#O =∂#=ÙÅ=∞~Ú`Õ _®Hõì~ü =∂#"À`«Î=Ú_»∞—...Jx `«∞e J`«º„H˜Ü«∞Š㨠O ^Œ ~ ° ƒ ù O QÍ x~° fi Ç≤ Ï Oz# ã¨ É è í Ö ’ =∂\Ï¡_»∞`«∂ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡ Ѩi+¨`«∞Î =∂r Kè≥·~°‡<£ Éè’*òÔ~_ç¤ KÕã≤# "åºMϺÅ∞ 12345 #∂\˜H˜ #∂~°∞áêà◊¥¡ x[O. 12345 12345 12345 12345

=∂i¯ ûã¨∞ì

^ÀÑ≤_ô =~åæÅg∞^Œ<Õ HÍ^Œ∞ "å~°∞ÃÑOz áÈ+≤Oz# ^Œ∞~°¡Hõ∆}ÏÅg∞^Œ ‰õÄ_® áÈ~å_®e! b ëê"£p ...Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì– HÍi‡Hõ =~°æO g∞^•, ^ÀÑ≤_ôH˜ Ñ‘_»#‰õΩ QÆ∞iÜ«∞=Ù`«∞#fl „Ѩ[Åg∞^• P^è•~°Ñ¨_ç, =∂i¯û[O Öˇxx[O ã≤^•úO`« =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiOÖ’ „Ѩ*ÏqѨ¡"åxfl #_çÑ≤Oz `«∞k q[Ü«∞O ™êkèOz f~°∞`«∞Ok. JÖψQ ã¨=∂*Ïxfl `«^Œ∞Ѩi ÅHõ∆ º"≥∞ÿ# Hõ=¸ºx[O "≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤Oz f~°∞`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë =∂#= ã¨=∂[O Hõ=¸ºx[O "≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞xOK«_»O Jx"å~°º=∞x Kåi„`«Hõ ã¨∂„`åÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. HÍi‡Hõ=~°æOÖ’#∂ W`«~° Ñ‘_ç`« `å_ç`« „Ѩ*ÏhHõOÖ’#∂ J`«ºO`« Q˘Ñ¨Ê qѨ¡= â◊H˜Î ^•QÆ∞O^Œh, D â◊H˜Îx ã¨g∞HõiOz, SHõºÑ¨iz, ã¨OѶ¨∞\˜`«O KÕ¿ãÎ ^ÀÑ≤_ô=~åæʼnõΩ K≥Ok# ã¨=∞ã¨Î Jaè=$kú x~À^èŒHõ â◊‰õΩÎÅÃÑ·<å, ™ê„=∂[º"å^ŒOÃÑ·<å q[Ü«∞O ™êkèOK«QÆÅ=∞x D ã¨∂„`åÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì, HÍi‡Hõ=~°æO H˘`«Î â◊‰õΩÎÅh, Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl â◊‰õΩÎÅh, H˘`«Îg, Jaè=$kú K≥O^Õg U"≥·<å J*ËÜ«∞OQÍ LO\ÏÜ«∞x D ã¨∂„`åÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. „ѨÑO¨ K« Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞ K«i„`å, K≥<· å Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞ K«i„`å D q+¨Ü∂« <Õfl x~°∂Ñ≤OKå~Ú.....J~Ú`Õ, JO`«~å˚fÜ«∞ Jaè=$kú x~À^èŒHõ â◊‰õΩÎÅ∂, ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ∂ =∞#Hõ<åfl |ÅOQÍ L<åfl~°#fl q+¨Ü«∂xfl =∞#O =∞izáȉõÄ_»^Œ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ "å~°∞ J<ÕHõ ~°OQÍÖ’¡ `å`å¯eHõOQÍ =∞#Hõ<åfl PkèHºõ OÖ’ L<åfl~#° fl q+¨Ü∂« hfl =∞#O =∞izáÈ~å^Œ∞. ã¨∞n~°"… ∞≥ #ÿ , Hõiî<åu Hõiî#"≥∞ÿ#, ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ# áÈ~å@O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ =∞#O "åix F_çOK«QÆÅO. L`«ÊuÎ ™ê^èŒ<åÅÃÑ· "ÕÖÏk ã¨O=`«û~åÅ áê@∞ „Ѩ~Ú"Õ@∞ Ü«∂[=∂#ºOQÆÅ ã¨=∂[OÖ’ ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ∞ `«=∞ JkèHÍ~°O ^•fi~å Jxfl ~°OQÍÖ’¡#∂ â◊H˜Î=O`«OQÍ `«Ü«∂~°Ü«∂º~Ú. Jxfl ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∂ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ<åfl~Ú. ã¨=∂[OÖ’ `«~°`«~åÅ∞QÍ H˘#™êQÆ∞`«∂ =zÛ# "≥#∞HõÉÏ@∞`«#O, J*Ï˝#O, ™êfi~°úO, Ѩ~°ã¨Ê~° JѨ#=∞‡HõO, "≥∂ã¨O, Ѩ~°ã¨Ê~° HõÅǨÅ∞, ǨÏ`«ºÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q D ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ ã¨∞n~°… áêÅ#Ö’ =∞iO`«QÍ ÃÑOá⁄O^•~Ú. Wk ^ÀÑ≤_ôH˜ QÆ∞~°ÜÕ∞º „Ѩ*ÏhHõO g∞^Œ, ã¨=∂[OÖ’x W`«~°∞Å g∞^Œ ‰õÄ_® ^Œ∞+¨ì „ѨÉèÏ"åxfl HõeyOzOk. ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ∞ `«=∞ =~°æ „ѨÜ≥∂[<åÅ#∂, =~°æ áêÅ##∂ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flOÖ’ D ^Œ∞~°¡Hõ∆}ÏÅhfl Jx"å~°ºOQÍ ÃÑOá⁄O^Œ∞`å~Ú. `å=Ú ^ÀÑ≤_ô KÕã¨∞Î#fl „Ѩ[Å∞ "≥#∞HõÉÏ@∞`«#OÖ’#∂, Jã¨OѶ¨∞\˜`«OQÍ#∂, "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ#∂ LO_»HõáÈ`Õ "å~°∞ "åà◊¡#∞ ѨiáêeOK«ÖË~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞=Å¡ =∞#O q[Ü«∞O ™êkèOKåÅO>Ë ^ÀÑ≤_ô =~åæʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ f„="≥∞ÿ# áÈ~å@O KÕÜ«∞_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, „Ѩ*Ö’¡ n~°…HÍÅOQÍ LO@∂ =ã¨∞Î#fl "åi „ѨÉèÏ"åxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ ‰õÄ_® áÈ~å_®e. „Ѩ[Ö’¡ HõxÑ≤OKÕ "≥#∞HõÉÏ@∞ ÉèÏ"åʼnõÄ, W`«~° "≥#∞HõÉÏ@∞ ÅHõ∆}ÏʼnõÄ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_®e. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ =∞#O „Ѩ[Å ~å[H©Ü«∞ K≥·`«<åºxfl ÃÑOK«QÆÅO. ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ#∞ F_çOKÕO^Œ∞‰õΩ "åix SHõº Ѩ~°K«QÆÅO. WHõ¯_Õ Hõ=¸ºx[O ™êkèOK«_»OÖ’ Hõ+¨ìO ^•y LOk. HÍ„"Õ∞_£û! „Ѩ[ÅO`å ~å[H©Ü∞« OQÍ K≥`· #« º=O`«∞Öˇ· LO_®Åh, SHõºOQÍ, ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ „ѨÉÏè "åÅ#∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ, "≥#∞HõÉÏ@∞ `«<åxH© ^Œ∂~°OQÍ LO_®Åx H˘O^Œ~°∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍx „Ѩ[ÅO`å JÖÏ LO>Ë WOHõ qѨ¡=O ™êkèOK«_»OÖ’ Hõ+¨ì"Õ∞=ÚO@∞Ok? (b ëê"£p 1936Ö’ ~°zOz# '=∞Oz Hõ=¸ºxã¨∞ì ZÖÏ LO_®e?— „QÆO^èŒO #∞O_ç) Marxistu, monthly organ of Communist Party of India (Marxist) A.P . State Committee. Vol.2, No 5, May, 2006

36