Mapas Do Tempo Comentados

Comentarios de mapas do tempo publicados pola editorial SM en www.profes.net 1. Tempo chuvioso de inverno

Descrición: Unha profunda borrasca ou depresión (976 mb) ten o seu centro no noroeste da península, e asociadas a ela aparecen dúas frontes frías, un no oeste e outro na parte este da península; a fronte cálida áchase no norte das illas británicas e sur da península escandinava. A borrasca é nova pois as frontes cálida e fría están moi separadas. As altas presións subtropicais están entre os paralelos 30º e 40º ao oeste das Azores. Interpretación: A dirección dos ventos é do noroeste na vertente occidental, do oeste na parte central e do sueste no norte e este. O paso das frontes frías (máis rápido que o dos cálidos) produce intensas chuvias, as nubes son de tipo cúmulo, de desenvolvemento vertical. As chuvias máis fortes prodúcense na metade sur da península, mentres que na cornixa cantábrica se pode producir unha situación de seca, especialmente polo efecto foëhn.

2. Tempo chuvioso de outono e primavera

Descrición: As altas presións permanentes das Azores atópanse no sur, polo que non impiden o paso das borrascas asociadas á fronte polar. Tampouco neste caso existen altas térmicas que poidan bloquear a chegada das frontes. Nesta situación as borrascas penetran polo Atlántico e desvíanse cara ao nordés, no caso concreto desta imaxe a borrasca cruza toda a península afectando dende o val do Guadalquivir (a fronte fría) ata a parte centro-oriental (fronte cálida). Interpretación: A circulación dos ventos é, na maior parte da península, do Oeste. As precipitacións, xerais, afectan máis a unhas rexións que a outras segundo a dirección dos ventos e o efecto das montañas; ao ter os ventos -cargados de humidade- unha orixe do sueste provocan chuvias nas abas orientadas ao sur nos Sistemas Bético, Central ou Cantábrico. As temperaturas non son moi frías pola entrada do aire húmido e suave do Atlántico. O paso da fronte cálida vai acompañado de chuvias, as nubes -nimbostratos e fractostratos- adoitan estar xa moi baixos e con elas comeza a precipitación máis forte. A temperatura, despois do paso desta fronte, é suave ata a chegada da fronte fría. As nubes asociadas a esta fronte son cúmulos, a temperatura diminúe e o vento aumenta ata facerse racheado, os chuvascos poden converterse en sarabiadas ou en trebóns intensos. Ao finalizar o paso da fronte a temperatura diminuíu e a atmosfera vólvese limpa e transparente.

3. Nevadas xeralizadas (21 de novembro de 1999)

Descrición: O anticiclón das Azores atopa no Atlántico norte o que determina a entrada de aire frío marítimo na Península Ibérica. Estas altas presións desprazan as borrascas asociadas á fronte polar cara ao norte (Illas Británicas, Península Escandinava,...); pero no Mediterráneo occidental refórzanse as borrascas procedentes do Atlántico dando lugar á aparición da borrasca situada na Península Itálica con dúas frontes frías e un cálido. Neste mapa pódese observar con bastante claridade este fenómeno que levou a algúns meteorólogos a falar de fronte mediterráneo (entre o aire polar continental do norte e o aire morno e húmido do Mediterráneo), mentres que outros o cualifican de pseudofronte ou prolongación da fronte polar. Interpretación: A situación do anticiclón no Atlántico norte e da borrasca no sur de Italia fai que a circulación dos ventos teña compoñente norte en toda a península. Se á entrada de aire polar moi frío se lle une o paso das frontes procedentes do Atlántico e reforzados no Mediterráneo, o resultado é a situación de nevadas xerais que se produce con moi pouca frecuencia, especialmente nesta época do ano. As nevadas nesta ocasión alcanzaron dende as costas do Cantábrico (a praia de San Sebastián amenceu nevada) ata as zonas baixas da provincia de Almería, producíndose conforme ía pasando a fronte fría que neste mapa vemos xa no Mediterráneo occidental. As únicas zonas que permaneceron libres de neve foron as situadas na vertente sur das cordilleiras montañosas ao producirse o efecto foëhn, este foi o caso por exemplo de Madrid.

4. Tempo de precipitacións e nevadas de final de outono

Descrición: As altas presións sitúanse sobre o Atlántico e esténdense cara ao interior do continente europeo, esta situación anticiclónica despraza moi cara ao norte á fronte polar e as borrascas asociadas a el. As baixas presións do continente africano estenden a súa radio de acción á metade sur da península, provocando unha forte circulación do Leste. Interpretación: Na metade suroriental a circulación do Leste pode producir fortes chuvias. Os ventos procedentes do Mediterráneo, cálidos e cargados de humidade, enfróntanse co relevo e producen fortes trebóns. A localización das altas presións no interior do continente europeo permite a entrada de aire polar continental, a fronte producida por esta masa de aire e a procedente do Mediterráneo é ao que algúns autores denominan "fronte mediterránea" no que poderían aparecer borrascas ou se reforzar as procedentes do Atlántico. Esta situación en superficie adoita corresponder coa existencia en altura dunha cavorco polo que penetra aire frío marítimo, se o cavorco se acentúa moito pode estrangularse formando unha "gota fría" con movemento ciclónico que produce fortes precipitacións no sur e en levante. Na metade norte da península a entrada de aire moi frío (pola localización do anticiclón alongado dende o nordés ao sueste) pode producir nevadas. Esta situación é frecuente en outono, especialmente a finais desta estación.

5. Tempo de primavera e outono (situación do Leste)

Descrición: A altas presións (1028 mb) atopan moi estendidas dende o Atlántico ata o interior de Europa, incluíndo grande parte da Península Ibérica, por o que impiden o paso das borrascas asociadas á fronte Polar que quedan desprazadas no Atlántico Norte. O máis característico deste mapa é a cavorco (orientada norte-sur) que aparece no leste da península e, especialmente, no nordés do continente africano. Interpretación: A dirección dos ventos é de Levante, está producida polo anticiclón, moi alongado de oeste a este, no bordo do cal meridional queda a península. Na fachada oriental e suroriental pódense producir trebóns importantes por o choque do aire húmido procedente do Mediterráneo coas montañas que le pechan o paso, esta é a situación que provoca fortes inundacións en outubro ou novembro, se a situación se produce en outono, ou en abril e maio, se corresponde á primavera. No interior da península o tempo adoita ser seco e non excesivamente frío.

6. Tempo seco de inverno (I)

Descrición: A altas presións subtropicais (1037 mb e 1032 mb) atópanse ao sur das Azores alcanzando case toda a Península Ibérica. As borrascas asociadas á fronte Polar pasan moi ao norte (entre os paralelos 40º e 50º) ao ser bloqueadas polas cuñas anticlónicas. Interpretación: A dirección dos ventos é do Oeste, e a masa de aire que predomina é a subtropical marítima, polo que as temperaturas son suaves. Esta situación en superficie, típica do réxime do Oeste, correspóndese en altura cunha corrente rápida e ondas do Jet Stream pouco marcadas. O tempo asociado a esta situación é seco na metade sur da península, se poden producir chuvias na cornixa cantábrica ao chocar os ventos procedentes do Atlántico -cargados de humidade- coa cordilleira Cantábrica.

7. Tempo seco de inverno (II)

Descrición: O anticiclón permanente das Azores, situado na súa posición máis meridional, non afecta á península. As altas presións localizadas no interior do continente europeo e na península ibérica teñen unha orixe térmica, o "anticiclón ibérico invernal" prodúcese a consecuencia da entrada de aire polar continental, converténdose nunha alta secundaria en relación coa centroeuropea. Interpretación: Esta situación, bastante típica en xaneiro, é de frío intenso e seco en toda a península. As altas presións desprazan as frontes cara ao norte, e só a cornixa cantábrica pode verse afectada polo paso dalgunha fronte fría, como se mostra na imaxe, producíndose nesta zona chuvias ou nevadas. No resto da península os ventos proceden do nordés, fríos e secos. En altura adoita corresponder á existencia dunha cuña que bloquea e desvía cara ao norte o Jet Stream e as frontes, e permite a entrada da masa de aire frío polar continental.

8. Tempo seco de verán

Descrición: O anticiclón das Azores (1028 mb) prolóngase no Cantábrico impedindo o paso das borrascas asociadas á fronte polar. No centro da península aparecen baixas presións pouco intensas (1012 mb) debidas ao caldeamiento da superficie, esta depresión forma parte dunha moito máis intensa (1008 mb) situada no interior do continente africano. En altura este mapa correspóndese cunha profunda cuña cara ao norte (producida ao diminuír a velocidade e acentuarse as ondas do Jet Stream) que permite a entrada do aire cálido. Interpretación: O tipo de tempo característico desta situación é o dunha "onda de calor", especialmente na zona suroriental. A dirección dos ventos é do sueste no levante, e do leste na rexión noroccidental. O tempo é seco, pero son frecuentes as tormentas de verán ao longo da tarde producidas polo brusco ascenso do aire requentado na superficie, ou pola inestabilidade creada polo aire frío nos niveis altos da atmosfera. Ás veces prodúcense fortes gradientes térmicos que dan lugar a remuíños de po (tolvaneras), tamén son frecuentes as "brétemas", néboas agrisadas formadas por po en suspensión.

9. Temporal en Canarias

Descrición: O anticiclón das Azores atópase na súa posición máis meridional sen afectar á península ibérica. As altas presións centroeuropeas esténdense ata as illas británicas impedindo o paso da fronte polar que queda moi desprazada cara ao norte. Ao norte das illas Canarias atópase o centro dunha depresión que determina a circulación do leste en grande parte da península. Interpretación: No norte da península a circulación é do norte, coa entrada de aire frío favorecido pola localización do anticiclón europeo. Na metade sur a circulación é do leste coa entrada de aire húmido procedente do Mediterráneo. Esta situación é moi parecida á comentada no mapa de "precipitacións e nevadas a finais de outono", pero neste caso é máis corrente a existencia de chuvias na metade este pola entrada de aire mediterráneo cargado de humidade, non a de nevadas. En Canarias prodúcese a típica situación de temporal ao situarse alí o centro das baixas presións.