Lexika Corpora

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΛΕΞΙΚΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ παραδείγµατα διδακτικών εφαρµογών

(από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα) Στάµου Ευαγγελία, Φιλόλογος

Παραδείγµατα εφαρµογής τεχνασµάτων αναζήτησης

Με τον όρο

-*

αναζήτησης στο πεδίο λήµµα προβάλλονται β΄ συνθετικά επιθήµατα (παραγωγικές καταλήξεις) και απλές (κλιτικές) καταλήξεις

Παραδείγµατα εφαρµογής τεχνασµάτων αναζήτησης

Με τον όρο

*-

αναζήτησης στο πεδίο λήµµα προβάλλονται α΄ συνθετικά και προθήµατα

Παραδείγµατα εφαρµογής τεχνασµάτων αναζήτησης

Με τον όρο

*-*

αναζήτησης στο πεδίο λήµµα προβάλλονται όλα τα παραπάνω συστατικά σχηµατισµού των λέξεων

Παραδείγµατα εφαρµογής τεχνασµάτων αναζήτησης

Εάν στο πεδίο Τύπος Λήµµατος επιλέξουµε «β΄ συνθετικό» και στο πεδίο Ερµήνευµα πληκτρολογήσουµε την ακολουθία «συνθετικό%θηλυκ %ουσιαστικ», λαµβάνουµε τα λήµµατα του λεξικού που χρησιµεύουν ως β΄ συνθετικά για το σχηµατισµό θηλυκών ουσιαστικών

Παραγωγικά επιθήµατα (ουσιαστικά παράγωγα από ρήµατα)

Εάν στο πεδίο Τύπος λήµµατος επιλέξουµε «επίθηµα» και στο πεδίο Ερµήνευµα πληκτρολογήσουµε την ακολουθία «ουσιαστ%από ρήµατα», λαµβάνουµε τα επιθήµατα µε την προσθήκη των οποίων παράγονται ουσιαστικά από ρήµατα.

Ρήµατα µε λόγια κλιτική µορφολογία

Συνδυασµένη αναζήτηση µε τους παρακάτω όρους: • *αγ* στο πεδίο λήµµα • Ρήµα στο πεδίο Τύπος Λήµµατος • λόγ.%άγω στο πεδίο Ετυµολογία µας δίνει λίστα µε ρήµατα που σχηµατίζονται µε τη βάση του -άγω

Ρήµατα µε λόγια κλιτική µορφολογία ☺Στέλνουµε στα σώµατα κειµένων το ρήµα εξάγω που βρήκαµε στην προηγούµενη αναζήτηση, συγκρίνουµε τις σηµασίες των τύπων «εξάγει» και «εξαγάγει» στα παραδείγµατα από τα σώµατα κειµένων. ☺Στόχος της πορείας αυτής είναι να συνδέσουµε τη µορφή µε τη σηµασία, δηλαδή να κατανοήσουν ότι το εξακολουθητικό (ενεστωτικό) θέµα «-αγ» και το συνοπτικό θέµα «-αγαγ (-ήγαγ)» έχουν διαφορετικές σηµασίες. ☺ Έτσι, µπορούµε να εµπλέξουµε τους µαθητές σε µια δηµιουργική και διερευνητική προσπάθεια, µέσα από την οποία θα επιχειρήσουν να οδηγηθούν µόνοι τους σε κάποιον τελικό κανόνα για τη διαφορά στη σηµασία µεταξύ συνοπτικών και εξακολουθητικών τύπων

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

Από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης µπορεί να συλλέξει κανείς «γλωσσικά µαργαριτάρια» όπως: «Τµήµα επειγόντων περιπτώσεων» «Πρόκειται για τον υφέρπων φασισµό» «Παρέλαβα ένα επείγων γράµµα»

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

Εάν δώσουµε για αναζήτηση στο Google τη λέξη «επείγων» θα βρούµε πολλά λάθη όπως:

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

εισάγουµε στο πεδίο αναζήτησης του λεξικού του Τριανταφυλλίδη την κατάληξη «-ων»

Από τους τύπους που εµφανίζονται, επιλέγουµε (µε το καλάθι αριστερά του λήµµατος) και προβάλλουµε µόνο τα λήµµατα που ορίζονται ως «κατάληξη λόγιας µετοχής του ενεργητικού ενεστώτα»

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

Στη Σύνθετη Αναζήτηση στο πεδίο Κλιτικό Παράδειγµα εισάγουµε (πληκτρολογώντας ή από τις επιλογή «συντοµογραφίες») τον κωδικό ενός ή περισσότερων από τα κλιτικά παραδείγµατα που εξετάζουµε.

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

παίρνουµε 116 εγγραφές

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

εάν επιλέξουµε «λόγιο» στο Επίπεδο Ύφους, σε συνάρτηση µε το προηγούµενο κλιτικό παράδειγµα

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

παίρνουµε 80 εγγραφές

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

συνδυάζουµε και την επιλογή «Επιστηµονικός όρος» στο Σηµασιολογικό πεδίο

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

και παίρνουµε µόνο 1 εγγραφή

Το κλιτικό παράδειγµα λόγιων τύπων µετοχών σε -ων, -ουσα, ον / -ών, -ώσα, -ών

Εάν πάµε στο Σώµα Κειµένων του Ι.Ε.Λ. Στατιστικά διαπιστώνουµε τη συχνότητα εµφάνισης ενός λήµµατος (π.χ. αιτών). Σπάνια βρίσκουµε τη γενική πληθυντικού θηλυκού γένους.

Γλωσσικός δανεισµός (Ιντερνετ ή διαδίκτυο;) Εισάγουµε στο πεδίο Ετυµολογία ως µοναδικό όρο αναζήτησης τη βραχυγραφία «αγγλ.» για να αναζητήσουµε λήµµατα που ετυµολογούνται από την αγγλική γλώσσα

Εµφανίζονται 2.674 εγγραφές. Στόχος µας είναι η αποσαφήνιση των βραχυγραφικών ενδείξεων των όρων που δηλώνουν τις επιµέρους περιπτώσεις δανεισµού και µια πρώτη γνωριµία µε τον ανοµοιογενή χαρακτήρα των δανείων που προέρχονται από την αγγλική

Γλωσσικός δανεισµός σχολιάζουµε κάποιες περιπτώσεις και µε τη βοήθεια του λεξικού αποσαφηνίζουµε τους όρους δάνειο, δανεισµός, αντιδάνειο, διεθνισµός και λόγιο, για να µπορέσουµε στη συνέχεια, µέσα από τεχνικές αναζήτησης που θα εφαρµόσουµε, να κατανοήσουµε στην πράξη το περιεχόµενο των όρων αυτών

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε στο πεδίο Ετυµολογία έναν από τους βραχυγραφικούς όρους σηµδ., µτφρδ., διεθ., αντδ. µαζί µε το χαρακτήρα % και µία από τις βραχυγραφικές ενδείξεις του Λ.Κ.Ν. που δηλώνουν τις γλώσσες καταγωγής λέξεων της ελληνικής. Π.χ. • «αντδ.%ιταλ.» • «διεθ.%αγγλ.» • «µτφρδ.%γερµ.» • «σηµδ.%γαλλ.»

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε στο πεδίο Ετυµολογία έναν από τους βραχυγραφικούς όρους σηµδ., µτφρδ., διεθ., αντδ. και στο πεδίο Λήµµα διαφορετικό αρχικό γράµµα συµπληρωµένο από το χαρακτήρα * (π.χ. α*)

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε στο πεδίο Ετυµολογία έναν από τους βραχυγραφικούς όρους σηµδ., µτφρδ., διεθ., αντδ., το χαρακτήρα % και στο τέλος τη βραχυγραφική ένδειξη της γλώσσας προέλευσης των δανείων (π.χ. «διεθ.%αγγλ.») Μπορούµε να πειραµατιστούµε εισάγοντας τις βραχυγραφικές ενδείξεις διαφόρων γλωσσών και να καταγράφουµε τα αποτελέσµατα που εµφανίζονται κάθε φορά.

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε στο πεδίο Ετυµολογία έναν από τους βραχυγραφικούς όρους σηµδ., µτφρδ., διεθ., αντδ., το χαρακτήρα % και στο τέλος τη βραχυγραφική ένδειξη της γλώσσας προέλευσης των δανείων. ∆ίνουµε στο ίδιο πεδίο ως επιπλέον όρο αναζήτησης την ακολουθία «λογ.%» και πριν από τους υπόλοιπους όρους (π.χ. «λογ.%διεθ.%αγγλ.»)

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Στο πεδίο Λήµµα πληκτρολογούµε διαφορετικό αρχικό γράµµα συνοδευόµενο από το χαρακτήρα * (π.χ. α*) και στο πεδίο Ετυµολογία την ακολουθία «λογ. <αγγλ.» Βρίσκουµε τα λήµµατα που αρχίζουν από α, έχουν λόγια ετυµολογία και είναι άµεσα δάνεια από την αγγλική. (Μπορούµε εδώ να διαχωρίσουµε τα προσαρµοσµένα από τα µη προσαρµοσµένα δάνεια).

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε στο πεδίο Ετυµολογία το χαρακτήρα «[» και αµέσως µετά τη βραχυγραφική ένδειξη της γλώσσας (π.χ. «[αγγλ.» Βρίσκουµε δάνειες λέξεις από την αγγλική µη λόγιας προέλευσης.

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε: *ισµος ή *ικος στο πεδίο Λήµµα • ουσιαστικό ή επίθετο στο πεδίο Τύπος Λήµµατος • λογ. <γαλλ. στο πεδίο Ετυµολογία Εστιάζουµε έτσι σε αποτελέσµατα µε συγκεκριµένα επιθήµατα (παραγωγικές καταλήξεις).

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Εισάγουµε: ρήµα στο πεδίο Τύπος Λήµµατος • λογ. <γαλλ. ή • [γαλλ. στο πεδίο Ετυµολογία (µπορούµε να δοκιµάσουµε µε οποιαδήποτε άλλη δάνεια γλώσσα και να συγκρίνουµε τον αριθµό των δάνειων ρηµάτων από τις γλώσσες που θα επιλέξουµε)

Γλωσσικός δανεισµός (πιθανές πορείες αναζήτησης) Αναζήτηση ληµµάτων που: • είναι ουσιαστικά • είναι δάνεια από την αγγλική (επιλέγουµε αγγλ.) και •ανήκουν στο πεδίο αθλητικά (το επιλέγουµε)

Απορίες