Kurban Ve Adak - Mehmet Ali Rba

KURBAN VE ADAK Yazan : Mehmet Ali DEM RBA Kurban kesmek vaciptir Kurban nisâbı nedir? Çeyiz ve kurban Kullanılmıyan e yalar Ev e yâsı ve kurban Ev e yâsı ve kurban Serilmiyen halılar Evi olan kadın Dinen zengin lim kitapları lim kitapları htiyaç e yası Çocu un malından kurban Güç geçinen zengin Sefere çıkmak Bayramın 3. günü Bayramda seferî olmak Seferdeki vekil Sefere çıkarken Seferde iken kurban Fakir bir kimse 3.gün bülu a erse 3.gün ölse 3.gün ayılsa 3.gün zengin olsa 3.gün mukim olan 3.gün sefere çıkan 3.gün hür olan Terviye ve Arefe günleri Arefe günü yapılacak i Kurbanın önemi Resulullah için kurban Kurbanlık hayvanlar Kurbanlık hayvanlar Kurban ortakları Kurbanlı a ortaklık Kurbana mâni olan kusurlar Kurban satın alırken Kurbanlar karı ırsa Hayvanın eti temiz olsun diye Kurban için vekalet

Vekâleten kurban Temel için kurban Kurban keserken Kurban kesilmezse Eti taksim etmeden âfiîler de kurban kesmeli Ortaklarda aranan art Ba kasının hayvanını izinsiz Vacip de ilken vacip dense Ba kasının koyununu çalan Ücret yerine deri Ne zamana kadar kurban kesilir Saç tırnak kesilmesi Kurban kaybolmu ise Kurban nasıl kesilir Besmele çekmek Kurban ve namaz Hayvanı oklamak Mekruh olan i ler Kurban etini da ıtmak Kurbanın bedelini vermek Hayır kurumu ve kurban Kurbanın karnından çıkan yavru Bayram günü yanlı tesbit edilse Ölü için kurban kesmek Bayram günü Bayramda el öpmek Bire yediyüz almak Kurbanı yüzerken Kaçan kurbanlık bo a Bayram cuma ise Ortak ölse Para ve kurban Fakîr ve kurban Kurban için ödünç ki ev ve kurban Bir kurban al Kurbanın yavrusu Alacaklar Canlı olarak tartıp satmak Akika kurbanı Ölü için kurban Hayat nimetine ükür Adak hakkında Ada ı yerine getirmeli

Adak ile adak kurbanı ayrıdır Adak ve artları Kendine farz olmamalı Evliyaya Adak Adak etini kim yiyemez? Adak eti yenmi se Adak bedeli Zengin ve adak Vekil ve adak Adakta yanlı lık ki ki inin ada ı Kurban adarken Adak adarken Kalben Adak Olmaz Adak Parası Adak Parası

Hayır kurumu ve ilim yuvası hlas Vakfı hlâs Vakfının hizmetlerinden bazıları

Kurban kesmek vaciptir Sual: Kurban kesmek vacip midir? CEVAP Mukîm olan, âkıl-bâlig, hür ve müslüman erkek ve kadının ihtiyâç e yasından fazla nisâb miktarı, malı veya parası varsa, Kurban bayramı için niyet ederek, belli günlerde, belli bir hayvanı kesmeleri vâcib olur. Kurban, davar [koyun, keçi], sı ır [manda, inek, dana, öküz, bo a ] veya deveyi, Kurban bayramının ilk üç gününde, kurban niyeti ile kesmek demektir. Kurban, dünyada vacip vazifesini yerine getirmi olmak ve ahiretteki sevabına nail olmak için kesilir. (Gıyâsiyye) Yalnız, Peygamber efendimize mahsus farzlar ve haramlar vardır. Mesela iir söylemek, ona haram ve kurban kesmek farz idi. (Mevahib-i Ledünniyye) Kurban nisâbı nedir? Sual: Kurban kesmede zenginli in ölçüsü nedir? CEVAP htiyâcı olan e yâdan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisâbı kadar malı veya parası bulunan müslümanın kurban kesmesi vâcibdir. Kurban nisâbı hesâbına katılacak malın, ticâret için olması art olmadı ı gibi, elinde bir yıl kalmı olması da lâzım de ildir. htiyâç e yâları kurban nisâbına dahil edilmez. Yanî sadece a a ıda bildirece imiz eyleri bulunan ki inin kurban kesmesi vâcib olmaz. Bunlar, bir ev, bir aylık yiyecek, her yıl üç kat elbise, evde kullanılan e yâ ve âletler, binecek vâsıtası, meslek kitapları ve ödenecek borçlardır. Ticâret için olmıyan, ihtiyacından artan e yâ, kirâdaki evler, evindeki kullanılmayan fazla ev e yâsı, sanat ve ticâret âletleri, ihtiyâç e yâsı sayılmaz. Yanî, bunlar, kurban nisâbına dahil edilir. Hepsi hesaplanınca 96 gr altın de erinde olursa, böyle kimsenin kurban kesmesi vâcib olur. Kadınların incisi ve her çe it süs, zînet e yâsı kurban nisâbına katılır. Evde kullanılan

tabanca, teypler, kasetler, kıymetli dînî levhalar, avizeler kurban nisâbına dâhil edilmez. Bunlar kullanılan e yâdır. Kurban kesmenin vacip olmasında, bayramın üçüncü gününe itibar olunur. Bayramın ilk günü, zengin-fakir, mukim-misafir, akıllı-deli, baygın-ayık olmaya bakılmaz. Bayramın üçüncü günü yukarıdaki artlar mevcutsa, kurban kesmek vacip olur. (R. Muhtâr, Bedâyi, Kâdîhân) Çeyiz ve kurban Sual: Nisâbın üstünde çeyizi olanın kurban kesmesi gerekir mi? CEVAP Evde kullanılmıyan e yâlar nisâbın üzerinde olursa, kurban kesmek vâcib olur. Çeyiz olarak alınan e yâlar, kimin ise, o kurban keser. Baba, çeyiz olarak aldı ı hâlde, kızına hediye etmemi se, çeyiz hâlâ babanın malıdır. Babanın kurban kesmesi gerekir. Hediye etmi se, kızının kesmesi gerekir. (Hindiyye) Kullanılmıyan e yalar Sual: Evlenince kullanmak üzere buzdolabı, diki makinası, halı gibi ev e yâları aldım. imdi kullanmıyorum. De erleri nisâbın üstündedir. Borcum da yoktur. Kurban kesmem vâcib midir? CEVAP Evet zengin sayılıyorsunuz, kurban kesmeniz vâcib olur. (R. Muhtâr) Ev e yâsı ve kurban Sual: Evimizde birçok giymedi imiz eski elbise vardır. Kullanmadı ımız kapkacak, dolap gibi eski ev e yâları da var. Bunları kurban nisâbına dahil edecek miyiz? CEVAP Her yıl 3 kat elbise ihtiyâç e yâsıdır. Fazlası eski de olsa nisâba dahil edilir. Kullanılmıyan eski ev e yâları, kapkacak da, kurban nisâbına dahil edilir. (R.Muhtâr) Üç kat elbise Sual: Kurban nisâbına 3 kat elbise katılmıyor. Onun dı ındakilerle kullanılmamı e yalar katılmaktadır. Üç kat elbiseden maksat nedir? CEVAP Üç kat elbise demek, üç ceket, üç pantalon, bir palto, üç gömlek, üç atlet, üç don ve bir kazak demektir. Bundan fazla olanlar kurban nisâbına katılır. Serilmiyen halılar Sual: htiyâç e yâsından fazla olarak serili olmayan halı ve kullanmadı ım ev e yâlarının de eri nisâbın üzerindedir. Fakat param yoktur. Kurban kesmem lâzım mıdır? CEVAP Bahsetti iniz e yâlar, zekâtta nisâba katılmaz, fakat kurbanda katılır. Bu bakımdan ödünç para bulup kurban kesmek gerekir. (Gurer) Zengin kimse, elinde parası olmasa da, ödünç alarak veya herhangi bir malını satarak kurban kesip büyük sevaba kavu malıdır. (Hindiyye) Evi olan kadın

Sual: Bir kadının bir evi olsa, kendisi o evde kocası ile otursa veya oturmasa, o kadının kurban kesmesi gerekir mi? CEVAP Bir evi olan kadın, zengin sayılır, içinde otursa da, oturmasa da, kurban kesmesi gerekir. Bir evi olan erkek zengin sayılmaz. Biri yazlık, di eri kı lık iki evi olanın kurban kesmesi gerekir. (R. Muhtâr) Dinen zengin Sual: Dinen kime zengin denir? Miras malı nisaba katılır mı? CEVAP Fıtra ve kurban nisâbına malik olana zengin denir. Bunun fıtra vermesi vacip olur. Mükellef ise, yani âkıl, bâlig ve mukim ise, yalnız kendisi için kurban kesmek de vacip olur. Bunun zekât alması haram olur ve fakir olan kadın mahrem akrabasına ve çalı amıyan fakir erkek akrabasına yardım etmesi vacip olur. Miras ve mehir malları, nisâb hesabına katılır. Nisâb miktarı malı teslim aldıktan bir yıl sonra yalnız o yılın zekâtı verilir. (Hindiyye) lim kitapları Sual: Borç ve alaca ım çoktur, nasıl hesap edeyim? lim kitapları nisaba dahil edilir mi? CEVAP Borçlar alacaklardan ve mevcut maldan çıkarılır. Kalan alacaklar, zekâtta oldu u gibi, kurban nisâbına, dahil edilir. (Cevhere) Nisâb de erinde Mushafı, hadis, fıkıh ve di er ilim kitapları bulunan ki i, bunları okuyorsa, nisâba dahil etmez. Okumuyorsa, okumayı bilmiyorsa, dahil eder. (Hindiyye) Altın ve gümü ile Sual: Kurban nisabı ve e yaların kıymeti ne ile tesbit edilir? CEVAP Kurban nisâbı ve e yanın kıymeti, altın ve gümü ile tesbit edilir. (Ke f-i rümûz) htiyaç e yası Sual: htiyaç e yası ne demektir? CEVAP htiyaç e yası demek, kıymetleri ne kadar çok olursa olsun, bir ev, bir aylık yiyecek, her yıl 3 kat elbise, çama ır, evde kullanılan e ya ve aletler, hizmetçiler, binecek vasıtası, meslek kitapları ve ödeyece i borçlarıdır. Bu e yanın mevcut olması art de ildir. E er mevcut iseler, zekât, fıtra ve kurban için nisâb hesabına katılmazlar. Ticaret için olmıyan, ihtiyacından artan e ya, kiradakı evler, evindeki süs e yası, yere serili olmıyan halılar, kullanılmayan fazla ev e yası, sanat ve ticaret aletleri, burada ihtiyaç e yası sayılmaz. Bunlar fıtra ve kurban için, nisâb hesabına katılır. Oturdu u ev büyük olsa, ihtiyacından fazla, kullanılmayan odaları olsa, nisâba katılmaz. (R. Muhtâr) Çocu un malından kurban Sual: Babanın çocu unun malından da kurban kesmesi gerekir mi? Bunak'ın hükmü nedir? CEVAP

mam-ı Muhammed’e göre, babanın, çocu u için, çocu un malından da kurban kesmesi gerekmez. Deli ile bunak, çocuk hükmündedir. Büyük çocuk ve hanımdan izinsiz, onlar adına kurban kesilmez. (Kâdîhân) Güç geçinen zengin Soru: Evin, dükkânın bir senelik kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev ihtiyacını veya aylık geliri ve aldı ı maa ve ücret, aylık ihtiyacını ve kul borcunu kar ılamıyan kimse zengin sayılır mı, kurban kesmesi lazım mı? CEVAP Tarlasından aldı ı mahsûl veya tarlanın, evin, dükkânın [atelyenin, kamyonun] bir senelik kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev ihtiyacını veya aylık geliri ve aldı ı maa ve ücret, aylık ihtiyacını ve kul borcunu kar ılamıyan kimse, imam-ı Muhammed’e göre fakirdir. Fetva da böyledir. eyhayn’e [ mam-ı a’zamla imam-ı Ebu Yusuf’a] göre zengin sayılır. Çünkü, mülkü olan tarlanın ve bu demirba malların de eri, ihtiyacını kar ılar ve nisâb kadar da artar. Bunun kirayı her alı ta, bir miktar ayırıp, biriktirerek fıtra vermesi ve kurban keserek büyük sevaba kavu ması gerekir. Böyle bir kimse, fıtra vermez ve kurban kesmezse, imam-ı Muhammed’e göre, günahtan kurtulur. Tarlasından hiç mahsûl almıyan, kiraya da veremiyen kimse ve ihtiyacından fazla malı olup da, parası bulunmayan kimse, imam-ı Muhammed’in ictihadına uyarak, fıtra vermez ve kurban kesmez. Verir ve keserse, ikinci ictihada göre, fıtra ve kurban sevabına kavu ur. Aldı ı kira ile güç geçinen ki i, nisâba malik ise, para biriktirip, fıtra vermeli ve kurban kesmelidir. Etin hepsini kavurma yapıp, birkaç ay et parasından biriktirip gelecek yılın fıtra ve kurban parası olarak saklamalıdır. Böylece, fıtra ve kurban sevabından mahrum kalmamalıdır. Aile efradı çok olup güç geçinenin, kurbanın etini evinde bırakması müstehabdır. (Hülâsa) Sefere çıkmak Sual: Kurban nisâbına mâlikim. Fakat durumum müsâit de ildir. Kurban kesmem, maddî yönden sıkıntıya dü meme sebep olacaktır. Bu bakımdan, kurban kesme mükellefiyetinden kurtulmak için bayramdan önce sefere çıksam, kurban kesme mecburiyetinden kurtulur muyum? CEVAP Evet kurtulmu olursunuz. Fakat kurban kesmek çok sevâb oldu u için, mecbur kalmadıkça, bahsetti iniz yola girmemelidir. (Mevk fât) Bayramın 3. günü Sual: Bayramın ilk günü, Ankara’ya gidece im. Orada seferî iken kurban kesece im. 3. günü stanbul’a gelip mukîm olaca ım. Tekrar kurban kesmem vâcib olur mu? CEVAP Üçüncü günü mukîm olunca, tekrar kesmek vâcib olur. (R.Muhtâr) Bayramda seferî olmak Sual: Bir zengin, bayramın birinci günü kurban kesmeden sefere çıksa günâha girer mi? Kesip çıkarsa vâcib sevâbı alır mı? CEVAP Hayır girmez. Bayramın birinci veya ikinci günü kurban kesip, sefere çıkarsa vâcib sevâbı alır. (M. Enhür)

Bir zengin, kurban kesmek niyetiyle bir koyun satın aldıktan sonra, sefere çıksa ve bayramın üçüncü günü seferî olursa, o koyunu kurban etmesi gerekmez. Fakir ise, sefere gitse bile, [bir kavle göre] o koyunu kurban olarak kesmesi gerekir. (Bedâyi) Bu bakımdan zengin olan kimse, sevaptan mahrum kalmamak için seferî de olsa kurban kesmelidir. Kendi kesemezse, kesen birine vekâlet verip kestirmelidir. Zengin, bayramın birinci veya ikinci günü, kurbanını kesmeden sefere çıkarsa, bayramın üçüncü günü seferde oldu u için günaha girmi olmaz. Bayramın birinci veya ikinci günü kurbanını kesip sefere çıkarsa, vacip sevabı alır ve üçüncü günü seferden dönse, artık kendisine tekrar kurban kesmek gerekmez. E er kesmeden çıkarsa, seferde kesmi olsa bile, üçüncü günü mukim olunca, kesmesi gerekir. (M. Enhür) Seferdeki vekil Sual: Mukîm bir zengin, seferdeki bir vekile kurban kestirse, vâcib sevâbı alır mı? CEVAP Evet vâcib sevâbı alır. Sefere çıkarken Sual: Zenginim. Sefere çıkarken kurbanımı kesmek için birini vekil ettim. Gitti im yerde mukîm olsam, vekilin, ben mukîm iken kesti i hayvan vâcib kurban olur mu? CEVAP Evet. Sefere çıkarken kurbanını kesmek için birini vekil eden zengin, gitti i yerde mukim olsa, vekilin kesti i hayvan, vacip kurban olur. Çünkü zengin mukimdir ve vekâletle istedi i ehirde kestirebilir. Hacca giderek, orada 15 günden fazla kalan kimsenin, mukim oldu undan dolayı, kendisine kurban kesmesi vacip olaca ı için, bayram kurbanını kestirmek üzere telefonla Türkiye’deki bir yakınına vekâlet verip kestirebilir. Fakat ükür kurbanını Harem’de kesmesi gerekir, vekâletle Türkiye’de kestiremez. (R. Muhtâr) Seferde iken kurban Sual: stanbul’a temelli yerle tik. Bayramda memleketim olan Sivas’a gidip orada kurban kesmemde mahzûr var mıdır? CEVAP Hiç mahzûru yoktur. stanbul’a temelli yerle mekle Sivas, vatan-ı aslî olmaktan çıkar. 15 günden az kalmak üzere Sivas’a gidince orada seferî olursunuz. Seferde, zengine, kurban kesmek gerekmez, keserse çok sevâb alır. Bu kurban da Sırat üstünde binek olur. Fakir bir kimse Sual: Fakir bir kimse, bayramın birinci veya ikinci günü, bir kurban kesse, bayramın üçüncü günü zengin olsa, bir kurban daha kesmesi mi lazım? CEVAP Evet. Bir kurban daha keser. (Bedâyi, Hindiyye) Bezzaziyye gibi muteber eserlerde, sonradan gelen âlimler, “Fakir, bayramın birinci günü kurban kesse, üçüncü günü zengin olsa, tekrar kurban kesmesi gerekmez” demi lerdir. ( bni Abidin)

3.gün bülu a erse Sual: Bayramın 3.günü bir çocuk bülu a erse kurban keser mi? CEVAP Bir çocuk, bayramın üçüncü günü bülû a erse, di er artlar da varsa, onun kurban kesmesi vacip olur. 3.gün ölse Sual: Bir kimse, bayramın üçüncü günü ölse, ona kurban vacip olup, kurban borcu ile ölmü olur muydu? CEVAP Hayır. Ona kurban vacip olmaz, kurban borcu ile ölmü olmaz. 3.gün ayılsa Sual: Baygın iken, bayramın 3.günü ayılan kurban keser mi? CEVAP Baygın iken, bayramın üçüncü günü ayılanın, di er artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. Bayramın üçüncü günü bayılıp, güne battıktan sonra ayılan zenginin kurban kesmesi vacip olmaz. Yani borç üzerinden dü er. 3.gün zengin olsa Sual: Bayramın 3.günü zengin olan kurban keser mi? CEVAP Önceleri fakir iken, üçüncü günü zengin olanın, di er artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. Fakir bir kimse, bayramın üçüncü günü ikindiden sonra da zengin olsa, kurban kesmesi gerekir. 3.gün mukim olan Sual: Bayramın 3.günü mukim olan kurban keser mi? CEVAP Seferî iken, bayramın üçüncü günü mukim olanın, di er artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. 3.gün sefere çıkan Sual: Bayramın 3.günü sefere çıkan kurban keser mi? CEVAP Mukim iken, bayramın üçüncü günü sefere çıkanın, kurban kesmesi vacip olmaz. Daha önce kesmi se, vacip sevabı alır. Kesmemi se, sefere çıktı ı için borç üzerinden dü er. 3.gün hür olan Sual: Bayramın 3.günü hür olan kurban keser mi? CEVAP Esir iken, üçüncü günü hür olanın, di er artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. Hür iken, bayramın üçüncü günü esir olup, güne batana kadar esir kalanın kurban kesmesi vacip olmaz.

Terviye ve Arefe günleri Sual: Terviye ve Arefe gününün önemi nedir? CEVAP Terviye, Arefe gününden bir önceki güne denir. O gün oruç tutmak iyidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Terviye günü oruç tutan ve günah söz söylemiyen Müslüman kimse, cennete girer.) [Râm z] (Terviye günü oruç tutmak, bin köle azat etmeye, iki bin deve kurban kesmeye ve cihâd için gönderilen bin ata bedeldir.) [Ebülberekât] Kıymetli geceye kendinden sonra gelen günün ismi verilir. Fakat Arefe ve Kurban bayramının üç gecesi böyle de ildir. Bu dört gece, bugünleri takip eden gecelerdir. Arefe, yalnız Zilhiccenin 9. günüdür. Ba ka güne Arefe denmez. Arefe günü yapılacak i 1- Arefe günü sabah namazından, Kurban bayramının dördüncü günü ikindi namazına kadar, erkek-kadın herkesin, cemaatle kılsın, yalnız kılsın, 23 vakit farz namazda selam verir vermez, (Allahümme entesselam...) demeden önce, bir kere, vacip olan te rik tekbirini söylemeli, yani, (Allahü ekber, Allahü ekber. Lâ ilâhe illallah. Vallahü ekber, Allahü ekber ve lillahilhamd) demelidir. Camiden çıktıktan veya konu tuktan sonra, artık okumak gerekmez. (Halebî) 2- Bugün tutulan oruç, bin gün nafile oruca bedeldir. Ayrıca geçmi ve gelecek yılda yapılan tevbelerin kabul olmasına da sebep olur. Oruç tutmak her zaman iyidir. Arefe günü oruç tutmak da çok sevaptır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Arefe günü oruç tutana, Âdem aleyhisselamdan, Sûr’a üfürülünceye kadar ya amı bütün insanların sayısının iki katı kadar sevap yazılır.) [R. Nâsihîn] (Oruç tutan kimsenin uykusu ibadet, sükutu tesbih, duâsı makbul ve günahı affolmu tur. Ameline de kat kat sevap verilir.) [Taberânî] (Arefe günü tutulan oruç, bin gün [nafile] oruca bedeldir.) [Taberânî] (A ure günü orucu bir yıllık, Arefe günü orucu da, iki yıllık [nafile] oruca bedeldir.) [T. Gâfilîn] (Arefede tutulan oruç, iki bin köle azat etmeye, iki bin deve kurban kesmeye ve Allah yolunda cihâd için verilen iki bin ata bedeldir.) [T. Gâfilîn] (Arefe günü [Besmele ile] bin hlâs okuyan kimsenin günahları affedilir ve duâsı kabul olur.) [Ebû eyh] (Arefe günü tutulan oruç, biri geçmi , biri de, gelecek yılın günahlarına kefaret olur.) [Müslim] [Bu oruç, geçmi ve gelecek yılda yapılan tevbelerin kabul olmasına yarar.] (Arefe gününe hürmet edin! Arefe, Allahın kıymet verdi i bir gündür.) [Deylemî] (Arefe günü, kula ına, gözüne ve diline sahip olan ma firet olur.) [Taberânî] ( eytan, Arefe gününden ba ka bir günde daha zelil, rezil, hakir ve kinli görülmez.) [I. Mâlik] (Allahü teâlâ, Arefe günü kullarına nazar eder. Zerre kadar imanı olan kimseyi affeder.) [Gunye] (Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde yapılan duâ, reddolmaz. Fıtr ve Kurban bayramının birinci gecesi, Berât ve Arefe gecesi.) [ sfehânî] 3- Bugünü fırsat bilip duâ etmeli! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Duânın faziletlisi, Arefe günü yapılanıdır.) [Beyhekî]

4- Çok de erli bir gün oldu u için, Arefe gününü ibadetle, zikir ve fikirle geçirmeye, insanlara iyilik etmeye çalı malıdır! Peygamber efendimiz, (Arefe gününe hürmet edin! Arefe, Allahü teâlânın kıymet verdi i bir gündür) buyurdu. (Deylemî) Hürmet etmek, günah i lememekle olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Arefe günü, kula ına, gözüne ve diline sahip olan magfiret olur.) [Taberânî] Kula ına sahip olmak, gıybet, müzik gibi haram olan eyleri dinlememek demektir. E er biz istemeden kula ımıza gelmi se, bize günah olmaz. Gözüne sahip olmak da, haram olan eylere bakmamak ve mubah olarak baktı ı eylerden ibret almak demektir. Diline sahip olmak ise, yalan söylememek, gıybet etmemek, kötü söz söylememek, hatta bo ey konu mamak, kimseyi dili ile incitmemek demektir. Bunlara riayet eden Arefe gününü de erlendirmi olur. Arefe gecesini de de erlendirmelidir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Arefe gecesi ibadet eden, cehennemden azat olur.) [S. Ebediyye] Kurbanın önemi Sual: Kurban kesmenin önemi nedir? CEVAP Kurban nisâbına mâlik olan kimsenin kurban kesmesi vâcibdir. Zarûretsiz kurban kesmemek günâh olur.Kurban kesmesi vâcib iken, içindekilerin kurban kesmedi i ev, inliyerek, sâhibine bedduâ edip, “Kurban kesmedi in gibi Cenâb-ı Allah sana iyilik yapmayı nasîb etmesin!” der. O ev, o yıl belâlara düçâr kalır. Kurban kesenin evi ise, memnun olur, sâhibine hayır duâ eder. Bu bakımdan kurban kesmeyi bir nimet bilmelidir! Kurban kesen, kendini cehennemden azat etmi olur. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Cimrilerin en kötüsü kurban kesmiyendir.) [S.Ebediyye] (Hâli vakti yerinde olup da kurban kesmiyen, namaz kıldı ımız yere gelmesin!) [Hâkim] (Kurbanın postunun her kılına ve her parçasına bir sevâb vardır.) [Hâkim] (Kurbanlarınız, semiz olsun. Onlar, Sırâtta bineklerinizdir.) [Zâd-ül mukvîn] (Kurbanın derisindeki her tüy sayısınca size sevâb vardır. Kanının her damlası kadar mükâfat vardır. O sizin mîzânınıza konacaktır. Müjdeler olsun!) [ bni Mâce] (Kurbanlarınızı gönül ho lu u ile kesin! Çünkü hiç bir müslüman yoktur ki, kurbanını kıbleye döndürüp kessin de, bunun kanı, boynuzu, yünü, her eyi kıyâmette kendi mîzânına konan sevâbı olmasın!) [Deylemî] (Sevâb umarak kurban kesen, Cehennemden korunur.) [Taberânî] (Kurban bayramında yapılan amellerden Allahü teâlâ katında kurban kesmekten daha kıymetlisi yoktur. Daha kanı yere dü meden Allahü teâlâ , onu muhâfaza eder. Onunla nefsinizi tezkiye edin, onu seve seve kesin!) [Tirmizî] (Kurbanların en hayırlısı boynuzlu koçtur.) [ bni Mâce] (Akrâba ziyâreti hâriç, kurban bayramında, kurban kesmekten daha iyi amel yapılamaz.) [Taberânî] (Yâ Fâtıma, kurbanının yanına git! Kesilirken orada bulun! Yere akacak ilk kan damlası ile, geçmi günâhların affedilir.) [ bni Hibbân]

(Kesilen kurban, Kıyâmette, etiyle, kanıyla 70 kat büyüyerek mîzâna konur.) [ sfehânî] Resulullah için kurban Sual: Peygamber efendimiz için kurban kesmek olur mu, nasıl niyet edilir? CEVAP Resulullah için de kurban kesmek müstehabdır ve çok sevaptır Resulullah iki kurban keserdi. Biri kendisi için, biri de ümmeti için idi. Kesti i iki kurban için, (Biri kendim ve evlatlarım için, biri de kurban kesemiyen ümmetim için) buyurdu. ( bni Âbidîn) Resulullah efendimiz, Veda haccına giderken yüz kurbanlık deve götürdü. altmı üçünü kendi kesti. Sonra bıça ı Hz. Ali’ye verdi. Geri kalanı o kesti. Böylece 63 yıl ya ayaca ına i aret etmi oldu. (Cevhere, Ruh-ul-beyân) Bir kimse, biri adak, biri akika, biri vacip olan bayram kurbani, biri nafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek istese, bir inek alıp kesebilir. Peygamber efendimiz için kurban keserken, “Allah rızâsı için kurban kesmeye ve sevâbını Resûlullah efendimize hediye etmeye” diye niyet edilir. (Bedâyî) Kurbanlık hayvanlar Sual: Hangi hayvanlardan kurban olur, hangilerinden olmaz? CEVAP Davar, sı ır ve deveden kurban olur. Ba ka hayvanlardan kurban olmaz. Davar denince koyun, keçi; sı ır denince inek, bo a, manda, dana anla ılır. Di i hayvan da, erkek hayvan da kurban edilebilir. Koyunun erke i ve beyazı siyahından çok olanı, keçinin di isi daha sevâbdır. Boynuzu kırık veya boynuzsuz, uyuz, burulmu olan kurban câizdir. Koyunun, keçinin, bir ya ını, sı ırın iki, devenin be ya ını geçmi olması lâzımdır. Altı ayı geçmi kuzu, iri ve semiz ise câiz olur. Bir gözü görmiyen, topal olup yürüyemiyen, di lerinin yarısı yok olan, gözünün, kula ının veya kuyru unun ço u olmıyan, bir aya ı kesilmi olan, çok zayıf olan hayvan kurban olmaz. (Mevkûfât) Kurban ortakları Sual: On ki i 10 ine e ortak olup, kurban kesebilir mi? CEVAP Bir ine i, ancak 7 ki i kesebilir. Yediden fazla ki i, bir veya daha fazla, meselâ 10 ine e ortak olamaz. Çünkü hiçbirinin hissesi yedidebirden az olamaz. Her orta ın her hayvanda hissesi vardır. 10 ki inin 15 ine i, kurban etmek için, ortak satın almaları câiz olmaz. Çünkü 10 ki i, 15 ine in her birine ondabir oranında ortak olmu olur. Ondabir, yedidebirden azdır. Bunun gibi, 3 ki inin 9 koyunu ortak satın almaları da câiz olmaz. Çünkü 3 ki i, 9 koyunun her birine üçtebir nisbetinde ortaktır. Bir koyunu ise ancak bir ki i kesebilir. ki ki i bir koyunu ortak alıp, kurban olarak kesemez. (R.Muhtâr) Kurbanlı a ortaklık Sual: Bir zengin, kurban etmek üzere bir inek alsa, sonradan birkaç ki i, “Biz de ortak olalım” deseler, ortak olmalari câiz mi? CEVAP

Kerâhaten câizdir. Fakat bir kimse, kurbanlık bir inek alırken, 6 ki iyi daha buna ortak edece ini niyet ederse, bu hayvana sonradan ortak olmakta mahzûr yoktur. (Hidâye) Kurbana mâni olan kusurlar Sual: Kurbana mani olan kusurlar nelerdir? CEVAP Bir gözü görmiyen, topal olup yürüyemiyen, di lerinin yarısı yok olan, gözünün, kula ının veya kuyru unun ço u, bir aya ı kesilmi olan, çok zayıf olan, ölmek üzere olan hasta hayvan kurban olmaz. Burnu veya dili kesik veya ekserisi yok olan hayvan kurban olmaz. Davarın memesinden biri, sı ırda ikisi kesik olsa, kurban olmaz, fakat yavrusunu emzirebiliyorsa, olur. ki kula ı kesik, biri kökten kesik, kuyru u kesik; do u tan kula ının biri veya ikisi olmayan hayvan kurban olmaz. (Hindiyye) Bir hayvanın dizkapakları gibi bir yeri, kemik ba ına kadar kırılmı sa, o hayvan kurban olmaz. (Bedâyi) Kurban satın alırken Sual: Kurban satın alırken nasıl niyet edilir, ayrıca nelere dikkat etmeli? CEVAP Kurban satın alınırken, (Bayram günü kesmesi vacip olan kurbanı almaya) niyet etmelidir. Bunu keserken, tekrar niyet etmesi art de ildir. Bu aldı ı hayvanı kurban etmesi de art de ildir. Fakat, kesece inin kıymeti bundan az olmamalıdır. Satın alırken, hiç niyet etmese de olur. Fakat, bunu keserken veya kesecek olanı vekil ederken niyet etmelidir. Üç ortak, farklı para verip 98 milyona bir inek alsa, orta ın ikisi 42’ er milyon, üçüncü ortak da 14 milyon verse, üçüncüye dü en para, yedide birden az olmadı ı için câiz olur. E it para verip 3 ki i, 3 koyun alsa, kesmeden önce, ( u koyun senin, u onun, u da benim) diyerek payla mak câizdir. Kurban pahalı ise, gaben-i fâhi ile pahalı olarak almak gerekmez. (Münye) Bazı yerlerde kurbanlık hayvan alırken, satıcı, (Hayvanı kesip et hâline getirdikten sonra kilosunu u fiyattan veriyorum. Sen hayvanı seç, bayramda gelirsin, eti kaç kilo gelirse, parasını verirsin) diyor. Canlı olarak tartıp satanlar da vardır. Bu ekilde kurbanlık almak sahih olmaz. Canlı olarak tartıp, (Bu hayvana u kadar para vereceksin) denirse, sahih olur. (Mevkûfât) Kurbanlar karı ırsa Sual: ki arkada ın aldı ı kurbanlar karı ırsa nasıl olacak? CEVAP ki ki inin kurbanı karı ırsa, her birinin kendinin sanarak kesti i, kendi kurbanı olur. Yedikten sonra helalle irlerse, yine sahih olur. Emanet olarak bulunan hayvanı kurban etmek câiz de ildir. Hayvanın eti temiz olsun diye Soru: Hayvanın eti temiz olsun diye kaç gün hapsedelir?

CEVAP Necaset yiyen hayvanın etinin temiz olması için, deve 40, sı ır 20, davar 10, tavuk 3, serçe 1 gün hapsedilir. Bir ba ka kavil ise, deve ile sı ır 10, koyun 4, tavuk 3 gün hapsedilir. Kurban için vekalet Sual: Kurban için vekâlet nasıl verilir? CEVAP Kurban kesmesini bilmiyenin, ba kasına kestirirken, (Allah rızası için bayram kurbanımı kesmeye seni vekil ettim) demesi ve kalben de niyet etmesi gerekir. E er kurbanı da ba kasına aldıracaksa, kurbanı alacak kimse de, kesmeyi bilmedi i için ba kasına kestirecekse, (Allah rızası için bayram kurbanımı almaya, aldırmaya, kesmeye ve kestirmeye seni umumî vekil ettim) der. (Bedâyî) Bir kimse, birine, kurban i imi hallet dese, vekâlet vermi olur. Vekil de bir hayvan alıp kesebilir. Biri, benim için bir kurban al, kes dese, o kimse de, kendi parası ile alıp kesse, kurban sahih olur. (Tahtâvî) Vekâleten kurban Sual: Vekâleten kurban kesiyoruz. Kiminin verdi i para çok, kimininki az geliyor. Kimi hiç para vermeden, (beni de bir hisseye katın) diyor. Ne yapmak gerekir? CEVAP Para verilmesi art de ildir. Vekil asîl gibidir. Vekil, onun adına kurban kesebilir. Daha sonra vekil, ondan para ister veya istemez. ki kurbana yetecek para veren için de iki kurban alır veya iki hisseye girer. Yahut iyisinden bir kurban alır. Çünkü umumî vekil, tam yetkilidir. Temel için kurban Sual: Yeni araba alınca arabanın tekerle i yanında veya temel atılırken temelin içinde kurban kesmek uygun mudur? CEVAP Yolcusu veya sevip saydı ı kimse gelince, o insan için saygı hayvanı veya ükr hayvanı kesmek caiz de ildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilirse caiz olur. Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan gelen için ve gelen reisi kar ılamak için kesilen hayvan le olur. Kesmesi ve yemesi haram olur. Gelene ziyafet için kesmekte ise hiç mahzur yoktur. Bir araba alınca, temel atılırken veya hasta iyi olunca, Allah için hayvan kesmeyi adayıp, etini fakirlere sadaka vermek caizdir. Bir kimse, kesti i hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanın tekerle i yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adak edilen hayvan yalnız Allah rızası için kesilmelidir. nsan için, put için kesilenler yenmez. (R.Muhtar) Kurban keserken Sual: Biri adak, biri akîka, biri vâcib olan bayram kurbanı, biri nâfile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek istese, bir inek kesebilirler mi? CEVAP

Evet kesebilirler. Yedi ki iye kadar ortak olmak câizdir. Kurban kesilmezse Sual: Bu yılki vâcib kurbanı kesemiyen, gelecek yıl kesse câiz olur mu? CEVAP Gelecek yıl kesilmez. Kurbanı, bayramın üçüncü günü ak amına kadar kesemiyen, kurbanı satın almı sa, canlı olarak bunu, satın almamı sa, orta derecede bir kurban de erini altın olarak bir fakîre verir. Böylece cezâdan kurtulursa da, kurban sevâbına kavu amaz. Eti taksim etmeden Sual: Yedi ki i, kurbanlık ine i bana teslim edip, (Kesmeye, kestirmeye, etini diledi in gibi sarfetmeye, seni umumî vekil ettik) dediler. Bölü meden etin azını veya tamamını kendim alabilir miyim veya orta ın birine verebilir miyim? CEVAP Evet umûmî vekil istedi ini yapar. âfiîler de kurban kesmeli Sual: âfiîler niçin umumiyetle kurban kesmiyorlar? CEVAP âfiîde kurban kesmek sünnet-i müekkededir, yanî kuvvetli sünnettir. Hanefîde farzdan sonra vâcib gelir, âfiîde ise sünnet gelir. Farzdan sonra gelen bir emri, gücü yeterken yapmamak do ru olmaz. Peygamber efendimiz, (Kurban kesmiyen mescidimize gelmesin), (Cimrilerin en kötüsü kurban kesmiyendir) ve (Sünnetimi terkedene efâ’atim harâm oldu) buyuruyor. Bunu sadece Hanefîler için de il, bütün müslümanlar için söylüyor. Gücü yeten âfiîler, Resulullah efendimizin bu emirlerini dü ünerek kuvvetli sünnet olan kurban kesmeyi ihmâl etmemelidir. âfiîlerin bir kısmındaki, yanlı bir kanâat ise, kazâsı olanın, sünnet kılması harâm oldu u için, farz namazlardan sonra hiçbir namaz kılmamalarıdır. Evet âfiîde kazâsı olanın, sünnet kılması harâmdır. Fakat kendisinin ve bakmakla mükellef oldu u kimselerin geçimini temîn etmek için çalı mak zorunda oldu u vaktin dı ında kazâ namazı kılmaları gerekir. âfiîde, kurban kesmek gibi, Akîka kesmek de sünnettir. Akîka, çocuk nimetine kar ılık, Allahü teâlâya ükretmek için hayvan kesmektir. Akîka, çocukları belâlardan, hastalıklardan korur. Ya lı kimse, kendisi için de kesebilir. Peygamber efendimiz de, kendisi için akîka kesmi tir. âfiîler bayramda akîka da kesebilirler. Ortaklarda aranan art Sual: Kurbana ortak olacaklarda ne gibi artlar aranır? Ortaklar neye dikkat etmeliler? CEVAP Ortakların Müslüman olmaları, kurban ve ibadete niyet etmeleri ve hisselerinin yedide birden az olmaması arttır. Sırf eti için ortak olan varsa ve biliniyorsa, hiçbirinin kurbanı sahih olmaz. (Mevkûfat) Ortakların bir kısmı ölmü olsa, yahut bunak olsa, zararı olmaz. (Kâdîhân) Ortaklardan biri mutlak nezir için giremez. Yani u koyunu kesece im diye adayan, bunun yerine ba kasını kesemez. (Hülâsa)

Ortaklardan biri geçen sene kesmedi i kurbanı niyet eylese câiz olmaz. Bir sı ıra 3,5,7 gibi tek ortak artı yoktur. 2,4,6 gibi çift de olur. Fakat her i te teke riâyet iyidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tektir, teke riâyet edeni sever. Ey Kur’an ehli, teke riâyet edin!) [Tirmizî] Eti tartarak, e it olarak payla mak gerekir. Tartmadan bölü üp helalla mak câiz olmaz, faiz olur. Altı ki iden dördüne et ile birlikte bir bacak, be inciye et ile birlikte derisi, altıncıya et ile birlikte ba ı verilirse, tartmadan payla mak câiz olur. Yedinciye bir ey koymak gerekmez. Ya , sakatat ve yenilen her ey payla ılır. (Kâdîhân) Kurbanın etini e it olarak tarttıktan sonra, payla mak için kura çekmek iyidir. Bir malı, ortaklar arasında taksim etmek için, kur’a çekmek câiz ve sünnettir. (R. Muhtâr) Taksim etmeden pi irip, ortaklar mü terek yeseler câizdir. (Vahdetî) Yedi ki i, kurbanlık ine i birisine teslim edip, (Kesmeye, kestirmeye, etini diledi in gibi sarfetmeye, seni umumî vekil ettik) deseler, umumî vekil olan bu kimse, bölü türmeden etin tamamını da kendisi alabilir veya herhangi bir kimseye verebilir. Ortaklardan birisi kurban kesmeden ölse, hissesi mirasçılarına verilir. (Hidâye) Mutfakları bir olan baba-o ul da, kestikleri kurbanı, tartıp payla ırlar. Yahut yukarıda bildirildi i gibi, her birine, et ile birlikte bacak veya derisi veya ba ı verilirse, tartmadan payla mak câiz olur. (Dürer) Ba kasının hayvanını izinsiz Sual: Ba kasının hayvanının ondan izinsiz kurban etmek uygun mu? CEVAP Ba kasının hayvanını ondan habersiz, onun için kurban etmek câizdir. Ba kasının hayvanını, ondan izinsiz, kendi için kurban eden, sonra kıymetini öderse, câiz olur. Sahibi kıymetini kabul etmeyip, kesilmi hayvanı alırsa, sahibi için kurban edilmi olur. Vacip de ilken vacip dense Sual: Kurban vacip olmasa da, vekil vacip diye kesse bir mahzuru var mı? CEVAP Bir kimse, kendisine kurban kesmesi vacip olmasa da, vekil vacip diye kesse, kurban yine sahih olur. Adak hayvanı yanlı lıkla vacip diye kesilse mahzuru olmaz. Nafile kurban da vacip diye kesilse mahzuru olmaz. Ba kasının koyununu çalan Sual: Ba kasının koyununu gasp eden bedelini öderse kurban edebilir mi? Borcu olmayan fakir kurban keserse nafile mi olur? CEVAP Ba kasının koyununu gasp eden veya çalan, kıymetini sonradan öderse, kurban etmesi veya satması câiz olur. Çünkü, kıymeti ödenince, gasp etti i zaman mülkü olur. Gasbetmek günahına ayrıca tövbe gerekir. Borcu olmayan fakir, kurban keserse, çok sevap olur. Borcu varsa, önce borcunu vermelidir. Çünkü borç ödemek farzdır. Kurban nisâbına malik olmayan fakir, kendi malı olan hayvanını kurban etmeyi niyet ederse veya kurban niyeti olmayarak, hayvanı bayramda satın alıp, sonra kurban etmeyi niyet ederse,

yahut kurban niyeti ile bayramdan önce satın alırsa, bunları kesmesi vacip olmaz. Keserse, nafile olur ve etinden yiyebilir ve fakirlere verdi i et sadaka olur. Ücret yerine deri Sual: Kurban kesene ücret olarak kurbanın eti ve derisi verilir mi? CEVAP Kurban kesene ücret olarak kurbanın eti ve derisi verilmez. (Mevküfât) Derisini, evde da arcık, mest, sofra, seccade gibi eyler yapıp kendisi de kullanır. Derisi, eti satılırsa, parası fakire sadaka verilir. Ne zamana kadar kurban kesilir Sual: Kurban ne zamana kadar kesilebilir? CEVAP Kurban, bayramın üçüncü günü, güne batıncaya kadar kesilebilir. Cuma kılınmıyan mezra denilen küçük köylerde, fecirden sonra, bayram namazından önce de kesilebilir. Gece kurban kesmek câiz ise de mekruhtur. (Cevhere) âfiî’de, bayramın dördüncü günü de, kesmek câizdir. (Dürr-ül Muhtâr) Üzerinde birçok kimsenin vekâleti bulunan kimse, herhangi bir mazeretle bayramın üçüncü günü de kesememi se, âfiî’yi taklid edip, dördüncü günü de kesebilir. Nafile, hediye ve adak hayvanı, zaman ve mekâna mahsus olmayıp her zaman ve her yerde kesilir. Fakat bayram günü kesilmesi daha iyidir. (Tahtâvî) Saç tırnak kesilmesi Sual: Kurban kesecek kimse saçını ve tırna ını kesmesin deniyor. Do rusu nedir ? CEVAP (Kurban kesecek kimse, Zilhicce girince, saçını kesmesin ve tırnak kesmesin) hadis-i erifi emir de ildir. Bunları, kurban kesinceye kadar geciktirmek müstehaptır. Fakat daha fazla geciktirmek ve hele 40 gün uzatmak günah olur. (R. Muhtâr) Kurban kaybolmu ise Sual: Alınan kurban ölse veya kaybolsa ne yapmak lazım? CEVAP Kurban ölse, kaybolsa, çalınsa veya kurban etmeye mâni olan bir hâl çıksa, zengin bir tane daha alır. Fakir olanın alması gerekmez. Fakirin kurbanındaki kusur, almadan önce de olsa yine onu keser. Kaybolunca bir tane daha alınsa ve kaybolan bulunsa, zengin olan yalnız birisini, fakir olan ikisini de keser. Fakat fakir, sonra aldı ını öncekine bedel olmak için niyet etse ikisinden diledi ini keser. Zengin kimsenin satın aldı ı kurban kaybolsa, kaybolması ile malı nisâbdan dü erse, fakir olaca ı için kurban kesmesi gerekmez. (Bedâyi) Malı, kendi orta ının elinde kaybolup da, gücü yeten kimsenin bir kurban daha alması gerekir. (Hindiyye) Adak olan kurban kusurlu olursa, zengin de, fakir de onu keser. Adak ölürse, ba ka almaları gerekmez. Kurban nasıl kesilir

Sual: Kurban nasıl kesilir? Kimin kesti i yenir? CEVAP Önce diz boyu çukur kazılır. Kurbanın gözleri tülbent ile ba lanır. Kıbleye dönük olarak sol yanı üzerine yatırılır. Bo azı çukurun kenarına getirilir. ki ön ve bir arka ayakları, uçlarından bir araya ba lanır. Üç kere bayram tekbiri okunur. Sonra (Bismillahi Allahü ekber) diyerek, deveden ba ka hayvanın bo azının herhangi bir yerinden kesilir. (Bismillahi) derken, (h)yi belli etmek gerekir. Belli edince, Allahü teâlânın ismi oldu unu dü ünmek lazım olmaz. (h)yi açıkça belli etmezse, Allahü teâlânın ismini söyledi ini dü ünmek gerekir. Bunu da dü ünmezse, hayvan le olur. Yenmesi helal olmaz. Sadece Bismillahi veya Bismillahirrahmânirrahîm, yahut Lâ ilâhe illallahü demek de câizdir. Fakat evlâ olanı, (Bismillahi Allahü ekber) demektir. (Cevhere) Hayvanın bo azında (Merî) denilen yemek borusu, (Hulkum) denilen hava borusu ve (Evdâc) denilen iki yanda birer kan damarı vardır. Bu dört damardan üçü bir anda kesilmelidir. Kurt, koyunun bu 3 damarını koparsa, o koyun bıçakla kesilse de yenmez. (Vecîz) Koyunun karnını yarıp, yavrusunu çıkardıktan sonra, o yaradan ölürken kesilse de yenmez. (Hindiyye) Hayvanı ensesinden kesmek harâmdır. Kurbanı gece kesmek mekrûhtur. âfiîde ise yemek borusu ile nefes borusu kesilirse kâfidir. Ancak gırtlak dü ümü ba tarafta kalmalıdır! Gırtlak dü ümünün tamamı vücut tarafında kalırsa, kesilen hayvan yenmez. Bilhassa bu husûsa dikkat etmek lâzımdır. (T.Kulûb) Erkek ve kadın Müslümanın, sarho un ve cünübün kesti i yenir. Delinin, buna ın, çocu un ve sarho un Besmele ile kesti i de yenir. Ehl-i kitabın [Gerçek Hıristiyan veya Yahûdinin] kesti i de yenir. Fakat ehl-i kitaba kurban kestirmek mekruhtur. Dilsiz ve sünnetsizin hayvan kesmesi de mekruhtur. Solak bir kimsenin sol eli ile kurban kesmesinde mahzur yoktur. (Dürrül-muhtâr, Mebsût) Besmele çekmek Besmele çekilince hemen kesmek arttır. Besmele çektikten sonra, bıça ı bilerse Besmeleyi tekrar etmesi gerekir. Besmele çektikten sonra, hayvan yerinden kalkarsa, yatırdı ı zaman tekrar Besmele çekmesi gerekir. Fakat bir kelime söylemek, bir lokma yemek ve bir yudum su içmek gibi az bir ara vermenin zararı yoktur. (Hülâsa, Bezzâziyye, Kadihân) Besmele çektikten sonra, elindeki bıça ı bırakıp, ba ka bir bıçak alsa, Besmeleyi tekrar çekmesi gerekmez. Fakat bir hayvan için Besmele çektikten sonra, onu bırakıp ba ka bir hayvan kesecek olsa, Besmele’yi tekrar çekmesi gerekir. (Hidâye) Arka arkaya birkaç hayvanı bo azlayacak ki inin, hepsi için ayrı ayrı Besmele çekmesi gerekir. Fakat hayvanları, üst üste yatırıp kesecek olsa, bir Besmele kâfîdir. Bir hayvanı iki ki i kesse, ikisinin de Besmele çekmesi gerekir. (D. Muhtâr) Besmele unutulursa zararı olmaz. Kasten Besmelesiz kesmek haramdır. (Redd-ül Muhtâr) Kurban ve namaz Sual: Kurban kestikten sonra namaz kılmak lâzım mıdır? CEVAP Kurban kesildikten sonra, dünya kelâmı konu madan iki rekat nâfile namaz kılmak iyi olur. Namazdan sonra, kurban kesilirken okunan duâyı okumalı ve, (Yâ Rabbî, brâhim aleyhisselâmın kurbanını kabûl etti in gibi, benim kurbanımı da kabûl eyle) demelidir! Kurban keserken okunacak duâ öyledir:

(Bismillâhi vallahü ekber, lâ ilâhe illallâhü vallahü ekber, Allahümme hâzâ minke, inne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi Rabbil’âlemîn, lâ erîke lehü, bizâlike ümirtü ve ene evvelül müslimîn.) Sonra da dile ini ister. Bu durumda istenen eye kavu ulaca ını Fahr-i âlem efendimiz bildirmi tir. (Ziyâ) Hayvanı oklamak Sual: Avrupa’da güya hayvana eziyet olmasın diye, hayvanı oklıyarak bayılttıktan sonra kesiyorlar. Etini yemekte mahzur var mıdır? CEVAP Böyle kesmek, hayvana eziyet ise de, ölmeden önce kesildi i için etini yemekte mahzur yoktur. Bir makina imâl edilince, buna nasıl bakım yapılaca ı, bunu yapan tarafından açıklanır. Allahü teâlâ da, bütün mahlûkatı yaratmı , nasıl hareket etmeleri gerekti ini de bildirmi tir. Canlı cansız her eyi insanların istifâdesi için yaratmı tır. Hayvanların kesilmesini ve nasıl kesilece ini Allahü teâlâ bildirmi tir. E er hayvanı dinimizin bildirdi i ekilde kesmek zulüm olsaydı, elbette Allah bunu emretmezdi. Çünkü Allah hiçbir mahlûka zulmetmez. (Nahl 33) Bir kimse, birine iyilik etmek için çok yorulsa, yorulmasından ikayet etmez, aksine hizmet ettim, iyilik ettim diye zevk alır. Parasını kaybeden kimse, üzülür. Fakat bunu istiyerek bir hayır kurulu una, bir fakire veren kimse ise buna sevinir. te bunlar gibi, kurban da, bir Müslümana faydam oldu diye sevinir. O acı ona zevk verir. Ölüm acısı, dünya acılarının hepsinden daha acıdır. Bir kimse uyku hapı içerek veya narkozla her tarafı uyu turulduktan sonra da ölse, çok iddetli olan ölüm acısını duyar. Fakat bazı müminler, kur un ya muruna tutulsa, bu acıyı duymaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: ( ehit ölüm acısını duymaz.) [Beyhekî] Bunlara acı duyurmıyan Allahü teâlâ, günahsız olan hayvanların acı çekmesini emreder mi? Hayvanları kesin buyurur mu? Allahın yarattı ına, Allahtan daha merhametli kimse olamaz. Mekruh olan i ler Sual: Hayvan kesilirken neleri yapmamaya dikkat etmelidir? CEVAP Kurbanı, kesilecek yere sürükleyerek çekmek, sebepsiz incitmek, bıçakları hayvanı yatırdıktan sonra bilemek ve birini ötekinin gözü önünde kesmek, so umaya ba lamadan, yani çırpınması durmadan ensesini de kesmek mekruhtur. Yalnız ensesinden kesmek haramdır. Hayvan tamamen ölüp çırpınması durmadan, omurili ini keserek ba ını koparmak ve derisini yüzmeye ba lamak da mekruhtur. Bıçaktan ba ka kamı , ta gibi keskin eyler ile kesmek, kör bıçakla kesmek, kör bıçakla birkaç defa sürmek de mekruhtur. (Dürr-ül-muhtar) Do urması yakın olan hayvanı kesmek, ve gasbedilmi bıçakla kesmek de mekruhtur. (Hâdimî) Kurban kesilmeden önce, yününden, sütünden istifade câiz de ildir. Kurbana binmek, çift sürmek, zaruretsiz kırkılmı koyunu kurban etmek ve kurban için almak mekruhtur. (Dürr-ülmuhtâr) Kurbanın ve her hayvan etinin yedi yerini yemek haramdır. Bunlar, akan kan, bevl aleti [zekeri], koç yumurtası denilen hayaları, bezleri [guddeleri], safra kesesi, di i hayvanın önü ve bevl kesesi [mesane]dir.

Canlı hayvanın her parçası haramdır. Kesildikten sonra, kendine zarar vermiyen kimsenin pi irmeden yemesi câizdir. [Çi köfte, sucuk ve pastırma yemekte de mahzur yoktur.] (E bâh) Canlı olup olmadı ı kesin olarak bilinmiyen hayvan, kesildikten sonra, kan çıkarsa ve hareket ederse, eti yenir. Bunların ikisi de yoksa, yenmez. (Mülteka) Makam sahibine saygı için kesilen hayvan le olur. Misafire yedirmek için hayvan kesmek câiz ve sevaptır. (E bâh) Kurban etini da ıtmak Sual: Kurban etinin da ıtımı nasıl olmalı, fakir hiç da ıtmasa da olur mu? CEVAP Kurban etini, kesen kimse de yiyebilir. Fakir olsun, zengin olsun, herkese ve zimmî kâfire de verebilir. Etin üçte birini evine, üçte birini kom ulara, gerisini fakirlere vermek müstehabdır. Hepsini fakirlere sadaka vermek veya kendi evine bırakmak da câiz olur. (Behcet-ül-fetâvâ) Kurban etini, evinde 3 günden fazla bırakabilir. Kurban sahibi zengin de ilse, çoluk çocu unun et ihtiyacını kar ılamak için hepsini evinde bırakabilir. (Bedâyi) Hayvan kesildikten sonra eti telef olsa [mesela yansa, köpekler yese], vacip sâkıt olur. Tekrar kesmek gerekmez. Kan akıtmakla vacip yerine gelmi tir. (Hindiyye) Kurbanın hiçbir yeri satılmaz. E er bir kısmı satılırsa, satılan kadarının bedelini tasadduk etmek gerekir. Fakat kurbanın eti ile yenecek bir ey alınıp yense, o miktarı tasadduk gerekmez. (Hindiyye, . Âbidîn) Dört mezhepte de, gayrimüslime zekât verilmez, fakat herhangi bir fayda umularak zimmî gayrimüslime sadaka verilebilir. Hanefî’de zimmî gayrimüslime kurban eti de verilebilir, âfiî mezhebinde ise verilmez. Aslında her türlü sadakayı salihlere, iyilere vermek elbette faziletlidir. Herhangi bir sebeple, mesela, slâmiyeti sevdirmek için fâsıklara, kâfirlere de vermek câizdir. Kurbanın bedelini vermek Sual: Diri kurbanı veya parasını sadaka vermek câiz midir? CEVAP De ildir. Sadaka ederse, üçüncü günün ak amına kadar, ikincisini keser. Satın aldı ı bayram kurbanını üçüncü günün ak amına kadar kesemiyen kimse, canlı olarak kendini veya kıymetini [gümü veya altın olarak] fakirlere verir. Bayramdan sonra keser ise, etinden kendi yiyemez. Hepsini fakirlere da ıtır. Etinin kıymeti canlı kıymetinden az ise, de er farkını da sadaka verir. Satın almamı ise, orta derece bir kurban de erini fakirlere verir. Böylece, cezadan kurtulur ise de, kurban kesmek sevabını kazanamaz. Hayır kurumu ve kurban Sual: Kurbanlık hayvanı bir hayır kurumuna diri olarak verince kurban olmaz mı? Hayır kurumuna vermek için ne yapmalı? CEVAP Kurbanlık hayvanları, fakirlere veya hayır kurumlarına diri olarak sadaka vermek kurban olmaz. Kesmek vaciptir. Kurbanı satın alması, kesmesi, etini da ıtması ve bunları diledi ine de yaptırması için birini vekil etmek câizdir. Diri hayvanı da kestirmek için birini vekil etmek câizdir. Sahibinin, kurbanı kesilirken, ba ında durması art de ildir.

Kurbanını bir hayır kurumuna hediye etmek istiyen kimse, kurbanını veya parasını götürüp, bu i le vazifeli memura teslim ederken, (Allah rızası için, bayram kurbanımı satın almaya ve aldırmaya, kesmeye ve diledi ine kestirmeye, etini ve derisini diledi ine vermeye seni umumî vekil ettim) demelidir. Memur, gelen veya kendi satın alaca ı kurbana bir numara ba lar. Bu numarayı ve kurban sahibinin ismini deftere yazar. Kesilirken, sahiplerinin ismini söyliyerek kasapları vekil eder. Etleri diledi i kimselere ve derileri bir fakir vazifeliye verir. Bu fakir, derilerin kıymeti ile, nisâb miktarına malik olmadan önce, elindekileri toptan, diledi ine hediye eder. Bu da satar. Paraları arzu edilen yere verilir. Fakirin, kendisine verilen derileri satması veya hediye etmesi câizdir. Kurbanın karnından çıkan yavru Sual: Kurbanı kesince karnından yavru çıkınca ne yapılır? CEVAP Kurbanı kesince, hayvandan çıkan yavru diri ise, yenmesi için, ayrıca kesmek gerekir. Fakat kurban sahibi yavrunun etinden yemez, yerse kıymetini fakire sadaka olarak vermesi gerekir. Yavruyu diri olarak tasadduk etmek müstehabdır. Kurbanın karnından çıkan yavru, ölü ise yenmez. (Dürr-ül-muhtâr) Bayram günü yanlı tesbit edilse Sual: Bayram oldu u hükmolunup ve bayram namazı kılınıp, kurban kestikten sonra, Arefe oldu u anla ılırsa, namaz ve kurban ne olur? CEVAP ahitler ile, me ru olarak bayram oldu u hükmolunup ve bayram namazı kılınıp, kurban kestikten sonra, Arefe oldu u anla ılırsa, namaz ve kurban kabul olur. (Zeylaî) Ramazan ve Kurban bayramının ahitlerle me ru olarak anla ılmadı ı, hilalin gözetilmedi i yerlerde, çe itli hesap usûlleri vardır. Bu usûller ile Zilhicce ayının ilk günü ve buradan da onuncu günü, yani Kurban bayramının ilk günü hesap edilir. Bayramın birinci günü, hesap ile bulunan gündür. Yahut, bir gün sonradır. Bir gün önce olamaz. Çünkü, gökte, ay, do madan önce görülemez. htiyatlı hareket etmi olmak için, böyle yerlerde, kurbanları, hesap ile bulunan bayramın ikinci günü kesmelidir. Sevabı ölülere gönderilecek olanı ise, hesap ile bulunan ilk gün kesmelidir. Çünkü, ölüler için, Arefe veya yılın her gününde kesilebilir. Ölü için kurban kesmek Sual: Ölü için kurban nasıl kesilir? CEVAP Kurban, ölü için de il, yalnız Allah rızası için kesilir. Kesilen kurbanın sevabı ölüye ve ölülere gönderilebilir. Farz olsun, nafile olsun, herhangi bir ibadeti yaparken veya yaptıktan sonra, sevabı, ölü, diri herkese hediye edilebilir. Namaz, oruç, hac, umre, sadaka, Kur’an-ı kerim okumak, evliyanın kabrini ziyaret, kurban, zikr gibi ibadetlerin sevapları ba kasına hediye edilebilir. Hediye edenin kendi sevabından hiç azalmadan, bütün müminlere de sevabı eri ir. Yani sevap, hediye edilen kimselere, taksim edilmeden, her birine bütünü kadar eri ir.

Her ibadetin sevabı, Resulullah efendimizin mübarek ruhuna da gönderilebilir. bni Ömer hazretleri, Peygamber efendimiz için umre yapmı tır. bn-is Serrâc, Resulullah efendimiz için onbin hatim okumu , mübarek ruhu için kurban kesmi ti. (Hidâye) u hâlde, her mümin yaptı ı ibadetlerin sevaplarını, ba ta Resulullah olmak üzere, anababasına ve bütün Müslümanlara hediye etmelidir! Sevabı hepsine de gider. Kendi sevabından da bir ey eksilmez. Kurban kesemiyen Müslüman, ölürken, bıraktı ı maldan kendi için kurban kesilmesini, vârisine vasiyet ederse, vasiyet edilen kurban, bayram günleri kesilir. Bunun etinden, kesen kimse, fakir olsa da yiyemez. Etinin hepsini fakirlere vermesi gerekir. Vasiyet etmemi ölü için, vârisi veya ba kaları, her zaman kendi malından hayvan kesip, sevabını o kimseye hediye edebilir. Sevabı, kesenin olur. Ölüye de hediye edilir. Bunların etinden, kesen de yiyebilir. ( . Âbidîn) Bayram günü Sual: Bayram günleri, sünnete uygun olarak ne yapmak gerekir? CEVAP Bayramda erken kalkmak, gusletmek, misvak kullanmak, güzel koku sürünmek, yeni ve temiz elbise giymek, sevindi ini belli etmek sünnettir. Bayram günü yüzük takmak, kar ıla tı ı müminlere güler yüzle selam vermek, fakirlere çok sadaka vermek, slâmiyete do ru olarak hizmet edenlere yardım etmek, dargınları barı tırmak, akrabayı, din karde lerini ziyaret etmek, onlara hediye götürmek sünnettir. Bayram gecelerini ihya edenin büyük saadete kavu aca ı bildirilmi tir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ramazan ve Kurban bayramı gecelerini ihya edenin kalbi, kalblerin öldü ü günde ölmez.) [Taberânî] Dargın olanların, bayramı beklemeyip, hemen barı ması gerekir. Allahü teâlâyı ve Peygamber efendimizi seven kimse, insanların kusurlarına bakmaz, ho görülü olur. yi insan, yani mümin, herkesle iyi geçinir. Ba kalarına sıkıntı vermedi i gibi, onlardan gelecek eziyetlere de katlanır. Bir kusurundan dolayı kimseye darılmamak gerekir. Bayramda küs durulmaz Dargınlık olsa bile üç günden fazla sürmemelidir. ayet bayrama kadar süren bir dargınlık olduysa, daha fazla gecikmeden barı malıdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Birbirinizle münasebeti kesmeyin! Birbirinize arka çevirmeyin! Birbirinize kin ve dü manlık beslemeyin! Birbirinizi kıskanmayın! Ey Allahın kulları karde olun! Bir müslümanın di er karde ine darılarak 3 günden çok uzakla ması helal de ildir.) [Buhârî] (Müslümana 3 günden fazla dargın duran, cehenneme gider.) [Nesâî] (Birbirine dargın iki kimseden, hangisi önce selam verirse, günahları affolur. Verilen selamı öteki almazsa, bu selamı melekler alır. Selam almıyan kimseye de eytan, sevinerek iltifatta bulunur.) [ bni Ebî eybe] Bayramda el öpmek Sual: Bayramda herkesin eli öpülür mü? CEVAP

Herkesin eli öpülmez. Ana-babanın, bir de âdet oldu u için ya lı akrabâların elini öpmek câizdir. Arkada ın elini öpmek harâmdır. Kadın, kendine nâmahrem, olan, yanî yabancı erke in, erkek de yabancı kadının, zarûret olmadıkça, elini öpmemelidir. Bire yediyüz almak Sual: Yapılan iyilik ve ibadetlere, en çok ne kadar sevap verilir? CEVAP Allah rızası için yapılan iyiliklerin, sadakanın, zekâtın kar ılı ı verenin ihlas derecesine göre, bire ondan bire yediyüze, hatta daha fazla olur. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: (Mallarını Allah yolunda harcayan kimselerin hâli, yedi ba ak bitiren ve her ba a ında yüz tane bulunan bir tohuma benzer. Allahü teâlâ, diledi ine daha fazla da verir. O vâsi ve âlimdir.) [Bekara 260] [Vâsi, tâkat ve kudret sahibidir, ihsân etti i eyler Ona darlık vermez. Âlim, her eyi, hâliyle, hakikat ve özüyle bilicidir. nfak edenin niyetini, ihlaslı olup olmadı ını ve infak kudretini bilir. nfak, harcama, ihtiyaç kar ılamadır.] Hadis-i eriflerde ise buyuruldu ki: (Bir iyili e on mislinden 700 misline kadar sevap verilir. Allahü teâlâ, Ancak oruç hariç, onun mükâfatını ben [hesapsız] veririm buyurdu.) [ bni Huzeyme] (Rabbiniz, rahîmdir. Bir iyilik yapmak isteyip de yapamıyana, bir sevap verir. On mislinden 700 misline kadar veya daha fazla sevap yazar. Kötülük yapmak isteyip de yapmayana bir sevap, yaparsa bir günah yazar.) [Taberânî] (Zilhicce ayının ilk günlerinde tutulan oruç, bir yıl oruç tutmaya, bir gecesini de erlendirmek de kadir gecesini de erlendirmek gibidir.) [ bni Mâce] (Zilhiccenin ilk on gününden daha fazîletli gün yoktur. Bir amele yediyüz misline kadar sevap verilir.) [Tergîb] (Arefe günü oruç tutana, Âdem aleyhisselâmdan, Sûr’a üfürülünceye kadar ya amı bütün insanların sayısının iki katı kadar sevap yazılır.) [R. Nâsihîn] (Zilhiccenin ilk on günü fazilette bin güne, Arefe günü ise, on bin güne e ittir.) [Beyhekî] (A üre günü, zerre kadar sadaka verene, Uhud da ı kadar sevap verilir.) [ ir’a] Allahü teâlânın rahmeti, ihsanı boldur. Zerre kadar bir iyili e da kadar sevap verir. Mülk Onundur, diledi ine diledi i kadar ihsan eder. Kimse Ondan hesap soramaz. Sevap-günah miktarını, göklerin büyüklü ünü, uzaklıkları ve ahiretteki zamanları ve dünyanın yaratılı ını ve mahlûkların sayısını bildiren rakamlar, miktar sayısını göstermek için de il, miktarın çoklu unu anlatmak içindir. (Ma’rifetnâme) Kurbanı yüzerken Sual: Almanya’da kurbanları müslüman kesiyor, gayrı müslim yüzüyor. Böyle yüzülmü kurban etini yemek câiz midir? CEVAP Yenmesinde mahzûr yoktur. mâm-ı Rabbânî hazretleri, gayrı müslim, bir eye elini sürünce, o eyin pislenmiyece ini bildiriyor. Kitâb ehli olan gayrı müslimlerin, Besmele ile kestiklerini yemenin de câiz oldu unu açıklıyor. Fakat zarûretsiz yememek iyi olur.

Kaçan kurbanlık bo a Sual: Geçen yıl kurbanlık bir bo a, kesilirken kaçıp sokakta birçok eye zarar verdi i için kur unlanmı tı. Ölmeden önce kesilmi ti. Bunun eti yenir mi ve kurban sahîh olur mu? CEVAP Ölmeden önce kesildi i için eti yenir ve kurban da sahîh olur. Bayram cuma ise Sual: Bayram Cum’a gününe gelirse, kurbanı Cum’a namazı kıldıktan sonra kesmek gerekir diyenler var. Do ru mudur? CEVAP Böyle bir eyin aslı yoktur. Bayram namazı kılındıktan sonra kesilir. Ortak ölse Sual: Kurban ortaklarından biri ölse, ne yapmak lâzımdır? CEVAP Ölen kimsenin hissesi vârislerine verilir. (Hindiyye) Para ve kurban Sual: Dînen zenginim. Fakat kurban kesecek kadar param yoktur. Beyime “Benim vâcib olan bayram kurbanımı kes” dedim. Beyim de bir kurbanlık alıp kesti. “Ne kadar borcum var” dedim. “Hediyemdir” dedi. Kesti im kurban sahîh oldu mu? CEVAP Evet, bayram kurbanınız sahîh olmu tur. (Mevkûfât) Fakîr ve kurban Sual: Fakîr bir kimse, bayramda kurban kesse, etinden yiyebilir mi? CEVAP Borcu olmıyan fakîr, kurban keserse, çok sevâb olur. Borcu varsa, önce borcunu vermelidir. Çünkü borç ödemek farzdır. Bu bakımdan fakîrin borç alarak kurban kesmesi do ru de ildir. Bir kimse, a a ıdaki yollardan birini tercîh ederek kurban kesebilir: 1- Bir kimsenin evindeki süs e yâlarının, yere serili olmıyan halılarının, kullanmadı ı fazla ev e yâlarının de eri 96 gr altının kıymetini bulursa, kurban kesmesi vâcib olur. Sanat ve ticâret âletlerinin de eri 96 gr altının kıymetini bulursa, bu kimse zengin sayılır. Kurban kesmesi vâcib olur. Oturdu u evden ba ka kirâda evi olan da zengin sayılır. Kurban kesmesi gerekir. 2- Çocuklarından biri için akîka kesmeye niyet ederek hayvan kesebilir. Akîka kesmek çocukları kazâdan belâdan korur. Böylece bayram günü bir hayvan kesilmi olur. 3- Fakîrin kendi hayvanı varsa, bunu bayram günü kurban edebilir. 4- Tarlanın, evin, dükkânın, atelyenin, kamyonun bir yıllık kirâsı, bir yıllık ev ihtiyâcını, aylık geliri aylık ihtiyâcını kar ılamıyorsa, bu kimse mâm-ı Muhammed hazretlerine göre fakîrdir. Zekât vermez, kurban kesmesi vâcib olmaz. Keserse çok sevâb olur. mâm-ı a’zâm hazretleri ile mâm-ı Ebû Yûsüf hazretlerine göre zengindir. Çünkü tarlanın ve di er demirba malların de eri ihtiyâcını kar ılar ve nisâb kadar da artar. mâm-ı Muhammed hazretlerinin yukarıdaki kavline göre fakîr sayılan kimse, kurban kesmezse günâha girmez.

mâm-ı a’zam hazretlerinin kavline göre, zengin sayılan kimse, kurban keserse vâcib sevâbı alır. (R.Muhtâr) Kurban için ödünç Sual: Kurban nisâbına mâlik birinin nakit parası olmadı ı için, kurban kesmemesi günâh olur mu? CEVAP Nisâba mâlik olan kimse, zengindir. Zengin kimse, elinde parası olmasa da, ödünç alarak veya herhangi bir malını satarak kurban kesip büyük sevâba kavu malıdır. (Hindiyye) ki ev ve kurban Sual: Biri yazlık, di eri kı lık iki evim var. Kurban kesmem gerekir mi? CEVAP Biri ihtiyâç e yâsıdır. Kurban kesmek lâzımdır. (Dürer) Bir kurban al Sual: Bir ki i, “Benim için bir kurban al, kes” dese, kendi paramla alıp kessem sahîh olur mu? CEVAP Sahîh olur. (Tahtâvî) Kurbanın yavrusu Sual: Kurbanlı ın bayramdan önce yavrusu olsa, bunu ne yapmak lâzımdır? CEVAP Kurbanın sütü, yünü gibi yavrusu da fakîrlere sadaka olarak verilir. (Hidâye) Alacaklar Sual: Alacaklar, zekâtta oldu u gibi, kurban nisâbına da, dahil edilir mi? CEVAP Edilir. (Cevhere) Canlı olarak tartıp satmak Sual: Kurbanlık hayvan alırken, satıcı, (hayvanı kesip et hâline getirdikten sonra kilosunu 500 bin liraya satıyorum. Sen hayvanı seç, bayramda gelirsin, eti kaç kilo gelirse parasını verirsin) diyor. Canlı olarak tartıp satanlar da vardır. Bu ekilde kurbanlık almak sahîh olur mu? CEVAP Bu alı -veri ler sahîh olmaz. Kurbanlık hayvanı canlı olarak tartıp satmak sahîh olmaz. Fakat canlı olarak tartıp, (bu hayvana u kadar para vereceksin) denirse, sahîh olur. (Mevkûfât) Akika kurbanı Sual: Akika kurbanı nedir? CEVAP Hanefî mezhebinde oldu u gibi, âfii mezhebinde de, akika kurbanı, çocuk nimetine kar ılık, Allahü teâlâya ükretmek için hayvan kesmektir. Akika, çocukları belalardan, hastalıklardan korur. Ya lı kimse, kendisi için de kesebilir. Peygamber efendimiz de, kendisi

için akika kesmi tir. Bunun için hangi mezhepten olursa olsun, herkesin akika kesmesi çok iyi olur. Do an çocuklar için akika kesmek iyi olur. Erkek çocuk için iki, kız çocuk için bir koyun kesilir. Akikayı kesmeyip bedelini fakire tasadduk etmek, akika yerine geçmez. Akikanın veya ölüler için kesilecek kurbanın bedelini ilim ne ri ile me gul bir vakfa vermek câizdir. Çünkü akika müstehabdır. Ölü için kurban Sual: Bazıları ölü için kurban sadece Arefe günü kesilir, ba ka gün kesilmez, diyorlar. Ölü için bayram günü de kurban kesilemez mi, ölü için kesilen adak mı oluyor? CEVAP Kurban demek, bayramın ilk üç gününde zengin için vâcib, fakîr için ise nâfile olarak kesilen koyun, keçi, sı ır veya deve demektir. Kurban adayan kimse, bayramın ilk üç günü içinde keser. Bundan sonraya kalırsa, mevcûd ise, diri olarak sadaka verir. Adak kurbanının, belli üç günde kesilmesi lâzımdır. Bu günler gelmeden önce kesilirse, kurban olmaz ve adak yerine getirilmi olmaz. Adak kurbanı, belli üç günde kesilemedi ise, altın, gümü olarak de eri veya diri olarak kendisi fakîrlere verilir. Belli üç günden sonra kesilip de, eti fakîrlere da ıtılırsa, etin de eri, diri kurban de erinden az olmamalıdır. Az olursa, aradaki fark kadar para da da ıtılır. Kurban denmeden adanırsa, meselâ bir koyun kesece im denirse, gün ve yer belli etse bile, kurban bayramı günleri dahil, istedi i zaman ve istedi i yerde kesebilir. Sevâbını ölüye göndermek için kesilecek kurban da, her kurban gibi, yalnız Allah rızâsı için kesilir. Kesilen kurbanın sevâbı bütün ölülere gönderilebilir. Ölü için, vârisi veya ba kaları, her zaman kendi malından hayvan kesip, sevâbını o ölüye hediye edebilir. Bunların etinden, kesen de yiyebilir. Çünkü adak de ildir. Ölüler için kesilecek kurban nafiledir. lim ne ri ise farzdır. Farzın yanında, müstehab ve nafile ibadetler, denizde damla bile de ildir. Bu bakımdan farzı tercih etmelidir! Kurban kesmiyen müslüman, ölürken, bıraktı ı maldan kendi için kurban kesilmesini, vârisine vasıyet etmi se, vasıyet edilen kurban, bayram günleri kesilir. Adak oldu u için bunun etinden, kesen kimse, fakîr olsa da yiyemez. Etinin hepsini fakîrlere vermesi lâzımdır. (R. Muhtâr) Hayat nimetine ükür Sual: Zenginin, hayatının nimetine ükür olarak kesmeyi niyet etti i hayvanı kesmesi vacip olur mu? CEVAP Evet, vacip olur.(Bedâyi) Adak hakkında Sual: Adak hakkında bilgi verir misiniz? CEVAP Bir eyi adamak iki türlü olur: Mutlak adak, arta ba lı adak. 1- Mutlak adak: (Allah için, bir yıl oruç tutaca ım) demek gibidir. Bir arta ba lı de ildir. Bunu söylerken, kastetmese de, söz arasında dilinden çıkmı ise de, yapması vacip olur. Çünkü, adakta niyetsiz, dü ünmeden söylemek, ciddi, istiyerek söylemek gibidir. Hatta, (Allah için, bir

gün oruç tutmak üzerime borç olsun) diyece i yerde, (bir ay oruç tutmak) diye a zından çıksa, bir ay tutması gerekir. Adak, yemine benzer. Bir kimse (Ada ım olsun) dese, neyi adadı ını söylemese ve niyet etmese, yemin kefareti vermesi gerekir. Bir kimse, Allah rızası için oruç tutayım dese, kaç gün oldu unu söylemese ve bir ey niyet etmese veya yalnız adak için niyet etse, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutar. Bunu söylerken, adak olmayıp, yemin olmasını niyet etse, yemin olur. Orucu bozarsa, yemin kefareti gerekir. Hem adak, hem yemin olmasını niyet ederse, bu oruç, hem yemin, hem de adak olur. Bu orucu bozarsa, hem kaza, hem de yemin kefareti gerekir. badet olması gerekir Adak edilen eyin, farz veya vacip olan bir ibadete benzemesi ve ba lı ba ına bir ibadet olması gerekir. Mesela, abdest almak, ölü kefenlemek ba lı ba ına ibadet olmadıklarından adak olamaz. Hasta ziyaret etmek, cenaze ta ımak, gusletmek, cami içine girmek, Kur’an-ı kerimi tutmak, ezan okumak, cami bina etmek de ibadet ise de, ba lı ba ına ibadet de ildir. arta ba lı olmıyan ada ı, fakir olsa da, hemen yapması gerekir. 2- arta ba lı olan adak: Murat edilen art hâsıl olunca, ada ı yerine getirmesi gerekir. Yerine getirmeyip, yemin kefareti yapmak câizdir. (Fetâvâ-yi Hayriyye) Adak yapmak, istenilen bir eyin hâsıl olmasına ba lanırsa, art etti i ey hâsıl olunca, adak etti i eyi yapmak gerekir. Hâsıl olmasını istemedi i bir eyi art ederse, istemedi i ey hâsıl olunca, hac, oruç, sadaka, nafile namaz gibi adaklarını, isterse yapar. stemezse, yapmayıp, yemin kefareti verir. Mesela, Ali ile konu ursam, Allah için yüz lira sadaka ada ım olsun deyip, Ali ile konu ursa, isterse, sadakayı verir, isterse vermeyip, yemin kefareti verir. arta ba lı olan ada ı, art hâsıl olmadan önce yapmak câiz de ildir. Mesela, hastam iyi olursa, Allah için u kadar sadaka vermek ve sevabını seyyid Ahmed Bedevî hazretlerine ba ı lamak ada ım olsun deyip, hasta iyi olmadan önce ada ını yapması câiz olmaz. Hasta iyi olduktan sonra yapması gerekir. arta ba lı olan ada ı yaparken de yeri, fakirin ahsını ve fakirlerin sayılarını ve paranın cinsini de söyledi i gibi yapmak gerekmez. (Tahtâvî) Kurban demek, bayramın ilk üç gününde zengin için vacip, fakir için ise nafile olarak kesilen davar, sı ır veya deve demektir. Bu bakımdan adak yapılırken, kurban denilmi se, Kurban bayramında kesilir. Kurban denmeden, mesela bir koyun kesece im denirse, gün ve yer belli etse bile, Kurban bayramı günleri dahil, istedi i zaman ve istedi i yerde kesebilir. Ada ı yerine getirmeli Ada ı yerine getirmek lazım oldu u, Kur’an-ı kerimde ve hadis-i erifte bildirilmi ve icmâi ümmet hâsıl olmu tur. Hac suresi, 29. ayet-i kerimesinde mealen, (Adaklarını yerine getirsinler) buyurulmu tur. Bunun için, ada ı yerine getirmek vaciptir. Farz diyen âlimler de olmu tur. Adak ile adak kurbanı ayrıdır Sual: Adak ile adak kurbanı aynı mıdır? CEVAP Kurbanlık hayvanlar deve, sı ır ve davardır. Bu hayvanlardan ba kası kurban olarak adanmaz. Bunun için horozdan kurban adamak câiz de ildir. Adak ile adak kurbanı ayrıdır. (Hastam iyi olursa, Allah rızası için bir horoz kesip etini fakire tasadduk edece im) diyen, horozu, keser ve etini bir fakire verir. Fakire tasadduk edece im demese de, adak edilen ey, fakirlere verilece i için sahih olur. (Horoz kesmek nezrim olsun) dese de adak sahih olur.

Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilen hayvanın etinden yiyemez ve zekât alması câiz olmıyanlara yediremez. Ana-babasına, evlatlarına, karı-koca birbirine, fakir olsalar da yediremezler. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. Adarken, sı ır, deve, koyun, keçi diye bir ey belirtmiyen kimsenin, bir koyun kesmesi gerekir. (Vecîz) Koyun kesmeyi adayan kimsenin deve veya sı ır kesmesi câizdir. (Sırâciyye) Bir hayvan kesmeyi adayan kimse, kurban mı, hayvan mı dedi ini hatırlamasa, halk arasındaki teamüle bakılır. Buna göre kurban demi kabul edilir. Kurban bayramında kesmek gerekir. Hayvan da denilse, yine bayramda kesmekte mahzur yoktur. Kurban adayan, bayramın ilk üç günü içinde keser. Bundan sonraya kalırsa, mevcut ise, diri olarak sadaka verir. Adak ve artları Sual: Yerine getirmek için ada ın artlara uygun olması gerekir deniyor, örneklerle açıklar mısınız? CEVAP Adanan eyin yapılmasının lazım olması için, ada ın artlara uygun olması gerekir: 1- Bir farz-ı ayn veya vacip cinsinden olması gerekir. Mesela oruç, namaz, sadaka gibi. ( u i im olursa, yüz metre ko aca ım) eklinde bir adak sahih olmaz. 2- Ba lıba ına bir ibadet olması gerekir. Abdest almak ba lıba ına bir ibadet olmadı ı için adak olmaz. 3- Kendisi günah olmamalıdır. Haram bir eyi adamak yemin olur. Bunu yapması günah olur. Mesela birini öldürmeyi adayan, onu öldürmez, yemin kefareti verir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Günah i lemek için adak olmaz. Kefareti de yemin kefaretidir.) [Nesâî] Bayram günü oruç tutmak haramdır. Fakat orucun kendisi haram olmadı ı için Kurban bayramı günü oruç adamak câiz olur. Ba ka gün tutması gerekir. [Bunun gibi nafile namazı cemaatle kılmayı adayan kimse, mekruh i lememek için, bu namazı yalnız ba ına kılar. (Tesbih namazını cemaatle kılanları görürsem, mekruh i ledikleri için dövmek nezrim olsun) diye adakta bulunsa, dedi ini yapmaz. Yemin kefareti verir.] Kendine farz olmamalı 4- Yapması kendine zaten farz olan bir eyi adamak sahih olmaz. Mesela bu seneki Ramazan orucumu tutaca ım demek adak olmaz. 5- Adanan eyin mal olması, mülkünden çok olmaması ve ba kasının malı olmaması gerekir. Mesela bir kimsenin, gözünü falanca kimseye vermek için adaması sahih olmaz. Bir milyon lirası olan, bir milyar lira sadaka vermek için adakta bulunsa, bir milyonu verir. (O lum iyile irse, onun maa ından bir hayvan kesece im) diye adakta bulunmak sahih olmaz. Kendi malından adaması gerekir. (R. Muhtâr) Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allaha masiyet olan veya malik olmadı ı eyde adak olmaz.) [Müslim] Adak kurbanının, belli üç günde kesilmesi gerekir. Bu günler gelmeden önce kesilirse, kurban olmaz ve adak yerine getirilmi olmaz. Adak kurbanı belli üç günde kesilemedi ise, altın veya gümü olarak de eri veya diri olarak kendisi fakirlere verilir. Belli üç günden sonra kesilip de, eti fakirlere da ıtılırsa, etin de eri, diri kurban de erinden az olmamalıdır.

Adak kurbanını kesmeyip, bedelini tasadduk etmek câiz de ildir. Çünkü ada ı yerine getirmek vacip oldu u için, bedeli verilmez. E er Kurban bayramında kesilememi se, bedeli tasadduk edilir. Kurban denilmemi se, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yine bedeli verilmez, kesmek gerekir. Kurban denmeden adanırsa, mesela bir koyun kesece im denirse, gün ve yer belli etse bile, Kurban bayramı günleri dahil, istedi i zaman ve istedi i yerde kesebilir. Sevabını ölüye göndermek için kesilecek kurban da, her kurban gibi, yalnız Allah rızası için kesilir. Kesilen kurbanın sevabı bütün ölülere gönderilebilir. Ölü için, vârisi veya ba kaları, her zaman kendi malından hayvan kesip, sevabını o ölüye hediye edebilir. Bunların etinden, kesen de yiyebilir. Çünkü adak de ildir. Adak kurbanını, Kurban bayramında kesemiyen, bedelini altın olarak fakire verirken, “Bu kurban ada ımın bedeli” demesi gerekmez. “Hediye” dense de câizdir. (Hindiyye) Kurban adayan, bayramdan önce kesse, sonra da bayramda kesilece ini ö rense, bayramda da kesece i için, bunun etinden kendisi yiyebilir. Bir kimse, kesti i hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanın tekerle i yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adak edilen hayvan, yalnız Allah rızası için kesilmelidir. nsan için, put için kesilenler yenmez. (R. Muhtâr) Evliyaya Adak Sual: Hastanın iyi olması için evliyaya adak yapmak caiz mi, caiz ise nasıl yapılır? CEVAP arta ba lı olarak evliyaya adak yapmak, kendini, günahı çok, duâ etmeye yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, Allahü teâlâya yalvarmak demektir. Mesela (Hastam iyi olursa veya u i im hasıl olursa, sevabı (Seyyidet Nefise) hazretlerine olmak üzere, Allah için, üç Yasin okumak veya bir koyun kesmek nezrim olsun.) deyince, bu dile in kabul oldu u çok tecrübe edilmi tir. Burada, Allahü teâlâ için Kur'an-ı kerim okunup veya koyun kesip, sevabı Seyyidet Nefise hazretlerine ba ı lamakta, onun efaati ile, Allahü teâlâ, hastaya ifa vermekte, kazayı, belâyı gideriyor. Koyunu mezar ba ında kesmek haramdır. Hiçbir mezarın yanında kesmemelidir. Puta tapanların, put yanında kesmelerine benzememelidir! Türbenin avlusu geni se, bir kenarda kesilebilir. bni Abidin hazretleri, (Bir dilek için adak edilen bir ibâdet, o dile i hasıl etmez. Bu ibâdet, o dile in hasıl olması için yapılmaz. Allahü teâlâ, o ibâdetten dolayı veya sevdi i bir kuluna yapılan bir iyilikten dolayı, merhamet ederek, o dile i kabul ve ihsan etmektedir.) buyuruyor. (R. Muhtar) Görüldü ü gibi, hayvan evliya için de il Allah rızası için kesilmekte, sevabı evliyaya ba ı lanmaktadır. Allahtan ba kası için kurban kesilmez. Adak etini kim yiyemez? Sual: Adak etinden kimler yiyemez? CEVAP Fakîr veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etinden yiyemez ve zekât verilmesi câiz olmayan anasına, babasına, dedesine, evlâdına, torununa, kocasına veya karısına, fakîr olsalar da, yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakîrlere sadaka verir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez.Akrabasından ve evinde bulunanlardan, zekâtını vermesi câiz

olan büyük, küçük herkes yiyebilir. Karde , kayınvâlide, kayınpeder, gelin, üvey anne, üvey baba, üvey evlât, süt anne, süt baba ve süt karde de yiyebilir. Bunların içinde zengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi, bunların yediklerinin kıymetini fakîrlere verir. (Hindiyye) Adak eti yenmi se Sual: Adak etinden yemememiz gerekiyormu ama yedik, imdi ne yapmamız gerekiyor? CEVAP Adak eti yenmi se yenilenin de erini bir fakire sadaka olarak vermeniz gerekir. Adak bedeli Sual: Fakîre adak bedelini verirken bunun adak bedeli oldu unu söylemek gerekir mi? CEVAP Hayır, söylemek gerekmez. “Hediye” dense de câizdir. Zengin ve adak Sual: Fakîr hanım, aldı ı adak etini zengin kocasına yedirebilir mi? CEVAP Evet yedirebilir. Çünkü kendi mülkü olmu tur. Sual: Adak etini alan fakîr, zengin misâfirine adak etinden verebilir mi? CEVAP Evet, verebilir. Vekil ve adak Sual: Adak etini da ıtmak için vekil olan fakîr, bu etten yiyebilir mi? CEVAP Yiyebilir. Adakta yanlı lık Sual: Kurban adayan, bayramdan önce kesse, sonra da, kurbanın bayramda kesilece ini ö rense, bayramda da, yeniden kesece i için bunu kendisi yiyebilir mi? CEVAP Evet, yiyebilir. Sual: ( e girersem koyun kesip e dostla yerim demek) adak olur mu? CEVAP Adak olur. Etten kendisi, hanımı, çocukları, ana-babası ve zengin olan e dost yiyemez. ki ki inin ada ı Sual: ki ki inin bir koyunu adaması câiz midir? CEVAP Hayır.

Kurban adarken Sual: Hastam iyile irse bir hayvan adamı tım. Kurban mı, hayvan mı dedi imi unuttum. Ne yapmalıyım? CEVAP Halk arasındaki teâmüle göre kurban demektir. Kurban bayramında kesmek gerekir. Hayvan denmi olsa da, yine bayramda kesmekte mahzûr yoktur. Adak adarken Sual: Bir i im olursa, bir koyun kesmeyi adamı tım. Fakat koyun alacak param yoktur. Bunun yerine kırk Yâsin okusam olur mu? CEVAP Koyun kesmeyi adadı ınız zaman, hayvan alacak paranız var idiyse, ada ınız sahihtir. iniz oldu u zaman elinize para geçince kesersiniz. Yerine Yâsîn-i erîf okumakla adaktan kurtulmu olamazsınız. E er koyun kesmeyi adadı ınız zaman, hayvan alacak paranız yok idiyse, ada ınız sahih olmamı tır. Bir ey kesmeniz gerekmez. imdi kırk Yâsîn adayıp okumanızda mahzur olmaz. Kalben Adak Olmaz Sual: Kalbimden "Annem hastalıktan kurtulursa Allah rızası için bir koyun kesece im" dedim. Böyle söylemek adak olur mu? CEVAP Kalben söylemekle adak olmaz. Dil ile söylemek gerekir. (R. Muhtar) Adak Parası

Sual: Ada ımızı kesmeyip, parasını ablamın o luna verebilir miyiz? CEVAP Ada ı kesmek arttır. Ye eniniz zengin de ilse, etini ona verebilirsiniz. Akîka ve adak Sual: Adak kurbanını kesmeyip, bedelini tasadduk etmek câiz midir? CEVAP Ada ı yerine getirmek vâcib oldu u için, bedeli verilmez. E er Kurban Bayramında kesilememi se, bedeli tasadduk edilir. Kurban denilmemi se, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yine bedeli verilmez, kesmek gerekir. Sual: Akîkayı kesmeyip bedelini fakîre tasadduk etmek, akîka yerine geçer mi? CEVAP Geçmez. Sual: Akîkanın veya ölüler için kesilecek kurbanın bedelini ilim ne ri ile me gul bir vakfa vermek câiz midir? CEVAP

Akîka müstehabdır. Ölüler için kesilecek kurban nâfiledir. lim ne ri ise farzdır. Farzın yanında, müstehab ve nâfile ibâdetler, denizde damla bile de ildir. Bu bakımdan farzı tercih etmelidir! lim tahsili yapılan yerlere, gerek zekât, fıtra, adak ve akika, gerekse sadaka eklinde yapılan yardım, insanı kazalardan, belalardan korur. Dünyada, sıhhat ve afiyet içinde bir ömür sürmeye sebep olur. Ayrıca farz olan ilim yayma sevabına kavu ulur. Böylece yardım yapan ki i, hem dünyada, hem de ahirette çok büyük nimetlere kavu mu olur. lim yaymanın sevabını Peygamber efendimiz öyle ifade buyuruyor: (Bütün ibadetlere verilen sevap, Allah yolunda sava a verilen sevaba göre, deniz yanında bir damla su gibidir. Sava sevabı da, emr-i mâruf ve nehy-i anilmünker sevabı [dinin emir ve yasaklarını yayma] yanında, denize nispetle bir damla su gibidir.) Hayır kurumu ve ilim yuvası hlas Vakfı hlâs Vakfı, Ö renci Yurtlarında binlerce üniversiteli fakîr ö renciyi ve bilhassa Türk dünyasından gelen muhtaç ö rencileri barındırmaktadır. Onların her türlü ihtiyâçları, hayırsever müslümanların yardımları ile sa lanmaktadır. Gerçek manâda, dîne hizmet eden hlâs Vakfına her ne ekilde olursa olsun yardım eden, hadîs-i erîflerde bildirilen sevâba kavu mu olur. Hayır hasenat yapılan yer, ne kadar çok faydalı hizmet yapıyorsa, yardım yapanın sevâbı o kadar artar. hlâs Vakfı senelerdir, hayırsever vatanda larımızın yaptıkları yardımları, en iyi ekilde de erlendirmektedir. hlâs Vakfının hizmetlerinden bazıları: 1- Türk Dünyasından Gelen Ö rencilere Yardım: Anadolu'dan ve Türk dünyasından yüksek tahsîl için gelen onbinlerce genç yavrumuzun, en güzel ekilde yeti tirilmesi için, yurt, iskân ve iâ eleri temîn edilmekte ve her gün üç ö ün yemek verilmektedir. 2- Yurt Hizmetleri: Türkiye'nin her yerine yurt açma çalı maları devam etmektedir. imdilik açılan yurt sayısı 45'tir. 3- Burs: Türk dünyasından gelen 500 ö renciye her ay, kar ılıksız burs verilmektedir. Sayıları 15 bin civârında olan bu fakîr ve muhtâç ö rencilerin tamamına, her ay 1 milyon lira burs verilebilmesi için, ayda 15 milyar liraya ihtiyâç olmaktadır. Bu sebeple hlâs Vakfı tarafından Vakıflar Bankası Nuruosmaniye ubesinde 20007042 nolu Türk Dünyası Ö rencilerine Yardım Hesâbı açılmı tır. Hayırseverlerin bu konuda yardımcı olması beklenmektedir. 4- Muhtâçlara Gıdâ Yardımı: Her ay, bir âilenin temel ihtiyâcı olan gıdâ paketleri, yüzlerce muhtâç âileye da ıtılmaktadır. 5- Kitap Hizmetleri: Muteber eserlerden alınarak hazırlanan Türkçe kitaplar; ngilizce, Fransızca, Almanca, Arnavutça, Rusça, Arapça, Farsça ve Urdu dillerine de tercüme edilerek, dünyanın her tarafındaki üniversitelere, kültür te ekküllerine, kütüphanelere, ara tırmacılara ve slâmiyeti ö renmek isteyen herkese, ücretsiz olarak gönderilmektedir. Bu eserleri okuyan yüzlerce ki inin slâmiyetle ereflendi i sevinçle mü âhede edilmektedir. Böyle hayır kurumlarını ve ilim yuvalarını bütün hayırseverlerin her türlü imkan ile desteklemesi ve yardım etmesi, önemli bir görevdir. Dünya tarihinde vakıf medeniyetini kuran dedelerimizin torunu olarak, vakıfları ve hayır kurumlarını desteklemek, bilgili, kültürlü ö rencilerin yeti mesinde kurban vekaleti vererek katkıda bulunmak gerekir. Kurban vekaleti vermek isteyen hayırseverler, kendilerine en yakın hlas vakfı ö renci yurduna giderek veya telefon ederek, kurban vekaleti verebilirler. hlas vakfı ile irtibat için: (0 212) 513 99 00 numaralı telefona, veya (0 212) 513 68 57 numaralı faksa ba vurabilirler.