Kuran

QUR’AN OXUMA⁄A G‹R‹fi (WL‹FBA)

1

Diyanwt ‹fllwri Baflqanl›¤›n›n Nwflri ................................................... 382 Xalq Kitablar› .................................................................................. 107

97.06.Y.0003-382 ISBN 975-19-1770-0

© Diyanwt ‹fllwri Baflqanl›¤› –––––––––––––––––––––– Y›¤an: Rwcwb QAYA

2

D

D‹YANWT ‹fiLWR‹ BAfiQANLI⁄I NWfiR‹

QUR’AN OXUMA⁄A G‹R‹fi (WL‹FBA) 1. Nwflr

Lat›n wsasl› Azwrbaycan wlifbas›na çevirwn:

Rwcwb QAYA

Ankara – 1997

3

Bu Wlifba Diyanwt ‹fllwri Baflqanl›¤› twrwfindwn Twyyar Alt›qulaç, Dwmirxan Ünlü vw fievki Özkandan ibarwt komissiya twrwfindwn haz›rlanm›fld›r.

Bu Kitab Din ‹fllwri Yükswk Kurulunun 8.3.1972 ci il tarixli vw 423 say›l› qwrar› ilw nwflr edilmifldir.

4

ÖN SÖZ

Qurani Kwrimi öyrwnwnlwr çox gözwl bilir ki, Quran› öz hwrflwriylw öyrwnmwk çox çwtin bir ifl deyil, ona görw dw yeni hwrflwrlw Quran› öyrwtmw vw oxuma twrzinin twrwfdarlar› art›q yox olmufldur. Çünki bu fikri do¤uran swbwb Quran› öz hwrflwriylw oxuman›n çwtinliyi anlay›fl› idi. Hwtta bu anlay›fldan vw önwmli bir ehtiyac› qarfl›lamaq düflüncwsinw görw hwrwkwt edwrwk onu ye'ni hwrflwrlw çap edwnlwr dw oldu. Wlimizdwki bu "Wlifba" ilw Allah›n kitab› Qurani Kwrimi oxuya bilwcwksiniz. Biz bu kitab› yeni, bw'zi twcrübwlwri diqqwtw alaraq xalq üçün haz›rlad›q. Bu kitabla öyrwdwnlwrin bw'zi nöqtwlwrw diqqwt etmwlwrini istwyirik: 1- Bilindiyi kimi hwr bir dilin gözwl swslwnifli o dili dan›flan millwtw mwxsusdur. Buna görw dw wn gözwl türkçwni türklwrin, frans›zcan› frans›zlar›n, wrwbcwni wrwblwrin... dan›fld›qlar› vw bu dillwrw aid wn do¤ru swslwrin dw yenw eyni millwtin a¤z›ndan ç›xaca¤› bir hwqiqwtdir. Bu hwqiqwti ölçü olaraq qwbul etdiyimiz vaxt görürük ki, wrwbcw olan Quran›n oxunuflunda fonetika e'tibar› ilw çox aç›q bir swhv vwtwnimizdw yay›lm›fl vwziyywtdwdir. Bu swhv hwrflwrin vw wsas e'tibarilw "dammwi memdudwlwrin" (uzad›laraq oxunan hwrflwrin) "ü" swsi ilw vw çox incw oxunmas›d›r. Halbuki incwlik vw qal›nl›q hwrflwrin mwxrwclwrindw vw swslwrindw göstwrilwcwk, hwrwkwdw mutlwq "u" swsinw çatacaqd›r. Buna görw dw mwswlwn ُ‫ اﻟﺮﱡﺳُﻞ‬ve ‫ وَاَنْ ﺗَﺼُﻮﻣُﻮا‬kwlmwlwrindw görünwn ‫ ص‬vw ‫س‬ hwrflwrinin hwrwkwlwri vw mwdlwri eyni istiqamwtdw olacaq, bu hwrflwrin incwlik vw qal›nl›qlar› isw, hwrwkw vw mwddwn wvvwl mwhrwclwrindw vw swslwrindw görülwcwkdir. Ashabdan bw'zilwrinw nisbwt edilwn mwflhur bir söz belwdir. "Quran› oxuma ifli, sonrak› nwsillwrin bir öncwliklwrdwn devr alacaqlar› bir sünnwtdir." (1) Bizdwn öncwki nwslw baxd›qda görürük ki, nw wrwb, nw dw mwflhur

(1) Bk. Wbu fiame, wl-Murflidu'l-Veciz, s. 170, Beyrut, 1975.

5

‹stanbul a¤z›nda (dan›fl›¤›nda) mwswlwn ْ‫ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮن‬deywrkwn "ü" swsi ilw uzad›lan bir "mim" swsi eflitmirik. Öyrwdwnlwrin öyrwnwnlwrw bu baradw "Ü" demwsi uy¤un olar. 2- Quran oxuma¤› öyrwnmwk, çwtin bir ifl olmamaqla bwrabwr, öyrwnwn üçün bir kömwkliyin olmas› da vacibdir. Hwr nw qwdwr wlifbalarda, kwlmwlwrin alt›nda oxunufllar› yeni hwrflwrlw yaz›lm›fl olsa da, bu yaz›lara uy¤un hwqiqi swslwri tapmaq çwtin vw hwtta imkans›zd›r. Bu bax›mdan "Öz-özünw Quran öyrwnmw" kimi wlifba reklamlar›na aldanmamal› vw bafllan¤›c dövründw, hwrflwrin hwqiqi swslwriylw qulaqlar›m›z› doldurdu¤umuz vw bu swslwri swslwndirmwyw a¤z›m›z› al›fld›rd›¤›m›z günw qwdwr whil kiflilwrdwn yararlanmal›y›q. 3- Öyrwnmw ifli sistemi bir programla olmal›d›r. Buna görw dw hwftwnin müxtwlif günlwrdw çox vaxt ay›rmaqdansa, bu iflw gündwlik 3540 dwqiqw vaxt ayr›lmal›d›r. Vw bu zaman görülwcwkdir ki, 15-20 gün içindw Quran oxuma¤› öyrwnmiflsiniz. Art›q bundan sonra bol-bol oxumaq vw oxunuflda sür'wt qazanmaq olar. 4- Twcvid elmi ilw mwflqul olma¤a hwr kwsin vaxt› olmaya bilwr. Onsuz da hwr kwsin bu elmi bütün qaydalar›yla öyrwnmwsi vacib deyil. Belw olunca wlifba haz›rl›¤›ndan Qurana keçwnlwrw gördürülwn haz›rl›qlarda praktik olaraq bu qaydalara wsaswn oxuma al›flqanl›¤› qazand›r›lmal›d›r. Buna görw dw mwswlwn; ٌ‫ ﻏَﻔُﻮرٌ رَﺣِﻴﻢ‬deywrkwn, "¤afurun rw¥im" flwklindw deyil, "¤afurur rw¥im" deyw oxudulmal›d›r. 5- Öyrwdwn hwrf, kwlmw vw ya aywlwri wvvwlcw özü çox-çox twlwffüz etmwli, oxumal›, sonra isw öyrwnwn dw eyni flwkildw twkrar etmwlidir. Swslwrin do¤ru olaraq qula¤a çatmas› üçün bunun bir flwrt olmas› yaddan ç›xar›lmamal›d›r. 6- Wlinizdwki "Wlifba"da kwlmwlwrin alt›nda Azwrbaycan hwrflwriylw oxunufllar› da yaz›l›rkwn bwzi iflarwlwr ifllwdilmifldir. Bütün hwrflwrin oxunufllar› üçün dw sadwcw "i" hwrfinw yer verilmifldir. Wsrw üçün "›" hwrfindwn heç istifadw edilmwmifldir. Buna görw dw, mwswlwn, ٍ‫ ﻇِﻼَل‬vw ْ‫ﺗُﻨْﺬِرْﻫُﻢ‬ kwlmwlwrinin oxunufllar› "tun¯irhum" vw "&ilalin" flwklindw yaz›lm›fl, "¯" ve "&" dwn sonra "i" hwrfinw yer verilmifldir. Alt›ndak› 6

iflarwlwrlw dw bu hwrflwrin incwlik vw qal›nl›qlar›na diqqwt verilmifldir. Bu iflarwlwrw görw hwrflwrin incwlik vw ya qal›nl›¤› göstwrilwcwk, amma wsrw hwrwkw qal›n hwrflwrdw "‹" swsi ilw göstwrilwcwkdir. Ötrwli bütün hwrflwr üçün dw "y" hwrfi ifllwdilmwsi hwrflwrin wsl swslwrinin verilw bilmwsi üçün laz›mi söylwnifl vw iflarwlwr haz›rlanm›fld›r. "Quran oxuma¤a girifl"in yeddidwn yetmiflw qwdwr bütün Quran öyrwnwnlwr üçün asan olmas›n› vw ham›m›za Quran yolunda ifllwrimizin qwbulunu Rwbbimizdwn niyaz edirwm. 9 Aprel 1972 Twyyar Alt›kulaç

7

B‹R‹NC‹ DWRS

QURAN‹ KWR‹M WL‹FBASI Hwr dilin oldu¤u kimi, wrwbcwnin vw wrwbcw olan Qurani Kwrimin dw özünw mwxsus bir wlifbas› vard›r. Bu wlifba 29 hwrfdwn ibarwtdir vw sa¤dan sola do¤ru yaz›l›b oxunur. Qurani Kwrim hwrflwri içindw dilimizdw swsi vw wlifbada qarfl›l›¤› olmayan hwrflwr vard›r. Öyrwnwnw asan olmaq üçün Azwrbaycanca yaz›lan oxunufllar›n vw bu hwrflwrin qarfl›l›¤› olsun deyw wlifbam›z›n bw'zi hwrflwrinin alt›na iflarwlwr qoymufluq. Amma bu hwrflwrin verwcwyi wn do¤ru swslwr öyrwdwnin a¤z›ndan vw oxunuflundan öyrwnilwcwkdir. Arxa swhifwdw 29 hwrfdwn meydana gwlwn Quran wlifbas›n›, sadw olaraq Quran hwrflwrinin dilimizdw söylwndiyi flwkliylw adlar›n› vw wlifbam›zda qwbul edilwn qarfl›l›¤›n› görwcwksiniz. Bu cwdvwl üzwrindw çox dayan›lmamal›d›r. ‹rwlidwki dwrslwrimizdw yavafl-yavafl ham›s› öyrwnilwcwkdir.

8

Quran Sadw hwrflwrinin adlar› yaz›l›fl›

‫ا‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ث‬ ‫ج‬ ‫ح‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ذ‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫س‬ ‫ش‬ ‫ص‬ ‫ض‬

Quran Sadw hwrflwrinin adlar› yaz›l›fl›

Qwbul edilwn qarfl›l›¤›

Wlif

e

Be

b

Te

t

Se

∑

Cim

c

Ha

¥

X›

x

Dal

d

Zel

¯

R›

r

Ze

z

Sin

s

fiin

fl

Sad

æ

Dad

π

‫ط‬ ‫ظ‬ ‫ع‬ ‫غ‬ ‫ف‬ ‫ق‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ﻫـ‬ ‫ﻻ‬ ‫ى‬

9

Qwbul edilwn qarfl›l›¤›

T›

Ê

Z›

&

Ay›n

Œa

⁄ay›n

¤

Fe

f

Kaf

µ

Kef

k

Lâm

l

Mim

m

Nun

n

Vav

v

He

h

Lâmelif

lâ

Ye

y

AÇIQLAMA 1- Wlifban›n ilk hwrfi olan "wlif"in ad› hwrflwri swslwndirwn iflarwlwrdwn (hwrwkwlwrdwn) birini al›nca "hwmzw" olar vw bu vwziyywtdw ( ¡ ) flwklindw yaz›ld›¤› görünür. 2- Hwrflwrin adlar› olaraq yan›ndak› tabloda verilwn kwlmwlwr dilimizdw öyrwnilmifl flwkliylwdir. Wslindw wrwb dilindw hwrflwrin adland›r›lmalar› daha fwrqlidir. Mwswlwn, ( “ ) hwrfi dilimizdw "ze" deyw bildirilir. Wsli "zay"d›r. Digwr hwrflwr üçün dw bu belwdir. Cwnab› haqq buyurur: "Heç flubhw yoxdur ki, bu kitab (Quran) qorunanlar üçün do¤ru yolun ta özüdür." (wl-Bakara, 2) Allah›n Rwsulu buyurur: 1- "Sizin wn xeyirlilwriniz, Quran› öyrwnwn vw baflqas›na öyrwdwnlwrinizdir." (Sahihu'l-Buxari, VI, 108, ‹stanbul, 1315) 2- "Quran› oxuyunuz. Çünki Quran, qiyamwt günündw oxuyanlar›n qarfl›s›na flwfawtçi olaraq ç›xar" (Müslim, I, 552, Qahire, 1955). ‹mam Qwzali deyir ki: "Quran bir ifl›qd›r. Hataya düflmwkdwn qurtulmaq, ancaq onunla mümkündür. Qwlblwrdw olan xwstwliklwrin flwfas› ondad›r." (1) ‹ngilis filosofu Edmond deyir ki: "Quran› incwlwdikcw onun mükwmmwlliyini vw ucal›¤›n› anlam›fl oluruq. Wvvwlcw insan› cwzb edwn Quran, sonra onu heyrwtlwndirir. Sonra isw onu özünw mwftun edir. ‹nsan› özünw hörmwt etmwyw vw hwr bir kwsi dwrindwn düflünmwyw mwcbur edir." (2)

––––––––––––––––––––––––– (1) wl-Qwzali, ‹hyau Ulumi'd-Din, 1. 280, Qahirw, Tarihsiz. (2) Do¤rul Ömwr R›za, Quran nwdir, s. 132, Ankara, 1967.

10

‹K‹NC‹ DWRS

HWRWKWLWR

Qurani Kwrimdw bütün hwrflwr hwrwkwlwrin vw sonrak› dwrslwrimizdw görwcwyimiz bw'zi iflarwlwrin kömwyi ilw oxunur. Bu iflarwlwrdwn biri olmad›qda heç bir hwrf özbafl›na oxunmaz.

Üç hwrwkw vard›r: 1- Üstün: Hwrflwrin üstünw yaz›lan incw wyri bir cizgidir ( ‫" ) ــَــ‬e" vw ya "a" swsi ilw oxunur.

َ‫ ب‬: be, َ‫ ط‬: †a,

َ‫ ق‬: µa, َ‫ غ‬: ¤a, َ‫ د‬: de… kimi. 2- Esrw: Hwrflwrin alt›na yaz›l›r, ( ‫" ) ــِــ‬i" swsi ilw oxunur: ِ‫ ب‬: bi, ِ‫ ف‬: fi, ِ‫خ‬

: xi,

ِ‫ ك‬: ki, ِ‫ ل‬: li… kimi.

3- Ötre: Hwrflwrin üstünw yaz›lan, balaca vav flwklindw bir iflarwdir, ( ‫ ) ــُــ‬vw "u" swsi ilw oxunur.

ُ‫ ز‬: zu, ‫ ُج‬: cu, ُ‫ ص‬: æu, ُ‫ ط‬: †u, ُ‫ ظ‬: &u… kimi

Wrwb wlifbas›nda "ü" swsini bildirwn heç bir hwrf vw iflarw yoxdur. Yurdumuzda ötrwli hwrflwrin bw'zilwri "ü" swsi ilw oxunursa da, bu oxunufl yanl›fld›r.

11

tu ¥u ¯u su πu Œu µu mu hu se

ti ¥i ¯i si πi Œi µi mi hi ki

te ¥a ¯e se πa Œa µa me he fu

bu cu du zu æu &u fu lu vu †a

bi ci di zi æi &i fi li vi mi

12

be ce de ze æa &a fe le ve e

u ∑u xu ru flu †u ¤u ku nu yu

i ∑i xi ri fli †i ¤i ki ni yi

e ∑e xa ra fle †a ¤a ke ne ye

OXUMA PARÇASI - I

QURAN NWD‹R? Quran swmavi dinlwrin sonuncusu olan müswlmanl›¤›n qüdsi kitab›d›r. Onun müraciwt etdiyi bir qwbilw vw ya bir millwt deyil, bütün bwflwriyywtdir. Quran›n ifadwsinw görw, müswlmanl›q insanl›¤›n fitri dinidir. "Allah›n yaratd›¤› fitrwt ki, bütün insanlar onunla yarad›lm›fld›r. Allah›n yaratd›¤›nda dwyifliklik yoxdur. Budur wn do¤ru din." (1) Bu e'tibarla Quran› twbli¤ edwn Hwzrwti Mwhwmmwddwn wvvwl göndwrilwn bütün Pey¤wmbwrlwr eyni dini twbli¤ etmifllwr. Buradan belw anlafl›l›r ki, ibtidadan bwri müswlmanl›q bütün insanlar› qucaqlayacaq qabiliyywtdwdir. Bütün Pey¤wmbwrlwrin twbli¤ etdiyi eyni bir dindir. Ancaq bwflwriyywtin dwyiflwn ehtiyaclar›na görw, wsaslar deyil, yaln›z twfwrrüat dwyifldiyindwn ‹slamiyywtin son flwkli Pey¤wmbwrimiz twrwfindwn twbli¤ edilwn vw Quran ilw ifadw olunan flwklidir. (2)

–––––––––––– (1) wr-Rum, 30. (2) Do¤rul Ömwr R›za, Quran nwdir, s. 9, Ankara 1967.

13

ÜÇÜNCÜ DWRS HWRFLWR‹N BAfiDA, ORTADA VW SONDA YAZILIfiLARI (I)

Baflda Ortada Sonda

Œamidw

lemeŒa

emelw

Œamide

LumiŒa

emele

Œamilw

kemule

eleme

Œumilw

Kemulw

wlemw

Œulime

mulike

kudime

Œalime

meleke

kedeme

14

eleki wlwki deŒamw duŒame duŒimw leeme luime

ekelw ukilw dumiŒa demeŒa lemww lemee

Kudime Œudile Œumide Œadale Meele LekiŒa Œalime Œadeke Œalide demeke

kedee lemeke Œulime Œukile Meede lekede lemeŒa Œudile lumike kudie

demeŒa lumiŒa Œulide Œakeme demele lekide lemede Œadile ludime ukide

15

umile lukime Œadime ukide dumike ledeme lumide Œadule emele dumile

Œumile ledeme Œadele ekede Œadeke leeme lekeme lumike emede Œamile

DÖRDÜNCÜ DWRS HWRFLWR‹N BAfiDA, ORTADA VW SONDA YAZILIfiLARI (II)

Baflda Ortada Sonda

sebe¤a

beri¥a

ra¤ade

seele

xusira

ra¥ime

fede¤a

subiŒa

su¥ife

¤afele

rafeŒa

¤abira

¥asibe

fesede

be¤ara

rafeŒa

seba¥a

xarume

¤ufira

ru¤ide

bedee

radife

ferase

fesera

beise

fera¤a

burike

¤abise

fu¥ime

bedera

16

¥asike ¤ubise beŒale ¥amele buride suŒife ¤amese

berade ¥asife bugira radu¥a ¥asura suŒira ¤umira

¤abira besule ¤adime feruse rudi¥a sedele Œakire

rabi¥a ¤asele bekese fedume radeŒa sedera Œakibe

QURANIN ‹LK WMR‹ “Yaradan Rwbbinin ad›yla oxu.” Alak surwsi, ayw: 1

17

be¤ara ¤aseme bekele be¤ara fe¥ime sedime Œakese

BEfi‹NC‹ DWRS HWRFLWR‹N BAfiDA, ORTADA VW SONDA YAZILIfiLARI (III)

Baflda Ortada Sonda

vehiye

rabeæa

æaµibe

µutile

µadera

yediye

æaµabe

æudira

tebiŒa

tebira

metihe

ratebe

yehime

yeise

beæura

deŒiye

vuæile

yedeke

feleµa

µarube

hedibe

µahede

µuhira

æuviye

æabee

Œabedehu

vehuve

belihe

yesira

heµime

18

µafele huliŒa hetera µavira veµabe hecede telife

heæame heµame µuhira veµule hetefe æahiye telihe

yesura µulibe heµime rutime µaviye vuµide hecese

heæara hefete hetie µaæabe vuæile hecee æahube

ye†ume terihe µamee vetu¥a rutike æamede veµara

“Sizin wn xeyirliniz Quran› öyrwnwn vw onu öyrwdwndir.” Hwzrwti Mwhwmmwd (s.a.s.)

19

OXUMA PARÇASI - II

QURAN‹ KWR‹M S: Quran necw bir kitabd›r? C: Quran Allah Taala Hwzrwtlwri twrwfindwn Pey¤wmbwrimiz Hwzrwti Mwhwmmwdw nazil olan, ona göndwrilwn kitabd›r. S: Quran Pey¤wmbwrimizw necw gwldi? C: Allah Taala Hwzrwtlwri, mwlwklwrin böyüklwrindwn olan Cwbray›l Wleyhüsswlam ilw öz wmrlwrini, öz kwlam›n› Pey¤wmbwrimizw söylwdi. Pey¤wmbwrimizin Cwbray›l vasitwsilw ald›¤› vwhiylwr vw ilhamlar Qurand›r. S: Pey¤wmbwrimizw Quran haz›rm› göndwrildi? C: Xeyr, ayw-ayw, surw-surw göndwrildi; bw'zwn bir ayw, bw'zwn dw bir surw flwklindw Pey¤wmbwrimizw Allah twrwfindwn göndwrilmifldir. S: Pey¤wmbwrimizw bir ayw vw ya bir surw gwldiyi zaman nw edwrdi? C: Allah Taaladan özünw gwlwn ayw vw ya surwni yan›nda olanlara oxuyurdu: onlar da Pey¤wmbwrimizin wmriylw aywlwri hwm wzbwrlwywrdilwr, hwm dw yazard›lar. Bundan baflqa, aywlwri yazmaq üçün ayr›ca katiblwr dw var idi. Onlar Pey¤wmbwrimizin sa¤l›¤›nda Quran›n ham›s›n› Pey¤wmbwrimizin wmriylw yazm›fld›lar. (1)

––––––––––––––– (1) Wkswki Whmwt Hamdi, Wsgwrw din kitab›, s. 45, ‹stanbul, 1945.

20

ALTINCI DWRS HWRFLWR‹N BAfiDA, ORTADA VW SONDA YAZILIfiLARI (IV)

Baflda Ortada Sonda

curime

be¯ele

¥adu∑e

†amu∑e

∑eµabe

bese†a

fuπi¥a

be†ale

†ubiŒa

felice

πacira

ke¯ebe

¯uibe

†abexa

fexu¯e

raceŒa

cu¥ide

cedele

ve∑ebe

†umise

raπiye

πacira

be¤uπa

fuxi¯e

¯ubi¥a

†ameŒa

¥abeπa

bexule

xabu∑e

†abexa

21

xasife ¯eraµa celese xu¯ife xafeπa πa¤a∑e πahebe

xa∑ura xaπara ¯uxira cela¥a xari†a πa¥ike πamide

cexife xa∑ime xa†ube ¯ehile celihe πaceŒa πa¤ame

¯eebe cebe¯e xacile xa†ura ¯euye xaæira πahe∑e

¯ukira ¯ecele cubile xadera xafice πubi∑e πaluŒa

“Ona, (Qurana) ancaq tamamilw twmiz olanlar toxuna bilwr. O, alwmlwrin Rwbbi twrwfindwn endirilmifldir.” Vak›'a Surwsi ayw, 79-80

22

YEDD‹NC‹ DWRS HWRFLWR‹N BAfiDA, ORTADA VW SONDA YAZILIfiLARI (V)

Baflda Ortada Sonda

&ulime

flekere

keneze

leziµa

†ubize

nuµile

zuhiye

le¥a&a

Œa&ume

yeµa&a

veŒa&a

µarane

kebefle

leµune

fle†ane

fleribe

¥afeze

zehife

razeµa

beraze

nedime

flukira

fefle¤a

¥afifle

feflele

fe&uŒa

zehide

nefla†a

fenide

†aŒune

23

nuziŒa zemiŒa nefli†a zehime flerihe keflede flehide

zexime &arufe zunixa flevera neæara nukibe nemise

nezele neπara flekise nefliye &uviye kufli†a tu&ime

zu¥ime zemele flekele zeheµa flerufe fle†ara flenibe

zeleµa ramie ne&ame flebiŒa nuæibe neπale nekile

“Günahlar›n wn böyüyü yalan dan›flmaqd›r.” Hwzrwti Mwhwmmwd (s.a.s.)

24

OXUMA PARÇASI - III

QWND‹L‹N YA⁄I

Xilafwt mwqam›ndaykwn hwz. Ömwrin Mwkkwli bir dostu qonaq gwlir. Axflam vaxt› idi. Hwz. Ömwr evindw dövlwt ifllwriylw mwflquldu. Dostuna hörmwtlw bir az gözlwmwsini xahifl edir. Rwsmi ifllwr bitwn kimi yanmaqda olan qwndili söndürüb, baflqa bir qwndili yand›r›r. Qonaq çaflaraq bunun swbwbini soruflur. Hwz. Ömwr bu cavab› verir: "Söndürdüyüm qwndildwki ya¤ xwzinwyw aid olub, Beytül-mal›n ya¤›d›r. Ancaq dövlwtin vw xalq›n ifllwri görüldükcw mwnw halal olur. Swn isw dostumsan vw xususi surwtdw söhbwt edwcwyik. Bu ikinci qwndilin ya¤› flwhsi pulumla al›nm›fld›r. Dövlwt mal› xüsüsi ifllwrdw ifllwdilirsw, ifl›q deyil, zülmwt ve hicab nwflr edwr." (1)

–––––––––––––––– (1) ‹slam Mwcmuwsi, (IV, 15, 1951-52).

25

SWKK‹Z‹NC‹ DWRS

CWZM ( ‫) ــْــ‬ Yan-yana gwlwn iki hwrfdwn birincisini ikincisinw ba¤layaraq, birlikdw oxunmalar›n› sa¤layan bir iflarw olub s›f›r rwqwmi flwklindwdir. Hwrwkwsizlik hal›n›n bir iflarwsidir. Bir hwrfin hwrwkwsizlik hal›na sukun deyilir. Bu iflarw hans› hwrfw aidsw o hwrfin üzwrindw olur. Buna görw (Mim) ‫ م‬vw (Nun) ‫ ن‬hwrflwrinin birlwfldirilwrwk oxunmalar› üçün ‫ن‬ hwrfinin üzwrinw bu iflarwni qoyarsaq, ‫ م‬hwrfinw dw wsrw hwrwkwsi verdi yimizi qwbul edwrswk ْ‫ = ﻣِﻦ‬M‹N deyw oxunur. ْ‫ = ﻋَﻦ‬ŒAn, ْ‫ = ﺑَﻞ‬BEL, ْ‫‹ = اِن‬N misallar› üçün dw vwziyywt eynidir. ÇALIfiMALAR:

µad men ismi ¥ay∑u

xu¯ lev vaŒdu †a¤av

hel lem na¥nu leste

26

µul len ente niŒme

i¯ en vekem sevfe

erπu eµrabu ifte¥ exrace elµat selhum turceŒu Œaleyhim yusµavne lemyuxleµ

sebŒa iπrib uktub meryeme tar¥eµu en¯era nuæibet emertum buŒ∑irat entenµu¯e

keyfe uskun yer¤abu medyene edbera unæur yunfexu emrahum uzlifet enfle'tum

27

¤aybu ve fevµa unzile yu'xa¯u tercufu evelem eµbera e¥æanet nevmekum enbi'hum

iŒlem yaŒbudu udxul yuŒrafu kuntum evelev enflera &alemtum ileykum emhilhum

DOQQUZUNCU DWRS fiWDDW (

‫) ــّــ‬

Üzwrindw oldu¤u hwrfin iki dwfw oxunmas›n› tw'min edwn bir iflarwdir. fiwddwli hwrf; birinci dwfw cwzmli kimi, ikincisindw isw öz hwrwkwsi ilw oxunur. Buna görw; ‫ اِنﱠ‬kwlmwsi ‫‹ = اِنْ َن‬NNE, ‫ ﺛُﻢﱠ‬kwlmwsi „ÜMME, ّ‫ رَب‬kwlmwsi ِ‫ = رَبْ ب‬RWBB‹ flwklindw oxunur. ÇALIfiMALAR:

fekku eyyu leŒalle eµallu ¤arrake neŒuddu

hunne flerru cennetu Œarrafe µaddera neŒŒame

kullu πalle Œalleme e¥alle fekkera u¥ille

28

messe ¥a&&i †ahhera ¥arrame sebbe¥a u¥ibbu

Œamme mittu evvele eŒudde efleddu Œaleyye

َ‫ﺛُﻢْ م‬

=

essese mumiddu yeteŒadde cehenneme mutimmu beddele teaxxara yuµallilu teberrae nufeππilu

ve tebbe yuveffe nebiyyuke tu¥arrimu ubelli¤u teme∑∑ele taŒaccele yu∑ebbitu yettexi¯u meveddete

yu¥ibbu Œiddete yubeflfliru yuŒa¯¯ibu ve texirru ittebeŒa ve tüŒizzu liyu¥iµµa fe∑ebbe†a nettebiŒa

29

bienne e¥aµµu bibekkete yukellifu rakkebeke nufaææilu yuæarrifu tebeyyene eimmete edulleke

zuyyine ussise te¥illete yukeffiru nuke¯¯ibu tee¯¯ene ve lehunne yusebbi¥u ve ellefe feye¥ille

kuvvirat

fettexi¯

te¥arrav

rabbuhum

uŒiddet

teneffes

suŒŒirat

zuvvicet

Œu††ilet

suyyirat

µa††aŒne

texallet

exxarat

µaddemet

fuccirat

yetenezzelu

ve in kunne

eceluhunne

men yetteµi

†allaµtum

yeteµaddemu ve mehhedtu ve tebettel

muzzemmilu ve keeyyin

leteravunne

hel tu¥issu

litubeflflira

ve tenflaµµu

inflaµµat

senuµattilu

i¯hemmet

fe†avveŒat

¯ukkirtum

Œarraftum

liyu†ahhira

mehhilhum ve æaddeµat velleytum yunebbiuhum yetevellevne leterkebunne belle¤tukum teu¯¯uhum muŒa¯¯ibuhum leyebŒa∑enne uµa††iŒanne

30

fetevekkel yetefe††arne belli¤kum

OXUMA PARÇASI - IV HWZRWT‹ ÖMWR‹N MÜSWLMAN OLMASI Xwttabo¤lu Ömwr heç bir fleydwn qorxmaz, flwfqwt, mwrhwmwt nwdir bilmwz, daflürwkli bir adam idi. Müswlmanlar›n vw müswlmanl›¤›n wn böyük düflmwnlwrindwn biri idi. Qohumlar›ndan müswlman olanlara belw a¤›r iflgwncw vermwkdwn çwkinmwzdi. Bunlardan bir zavall› qad›n›, müswlman oldu¤u üçün hwr gün yorulana qwdwr döywr, sonra da, "Swni yaz›¤›m gwldiyi üçün deyil, yoruldu¤um üçün burax›ram", deywrdi. Bu qad›n da heç qorxmadan; "Swn etdiklwrindwn peflman olmasan vw Allah›n birliyinw inanmasan, Allah swnw a¤›r cwza verwcwkdir" deywrdi. Bir gün Qureyflin irwli gwlwnlwri topland›lar vw müswlmanl›¤› büsbütün ortadan qald›rmaq üçün, Pey¤wmbwrimizi öldürmwyw qwrar verdilwr. Amma bu çox twhlükwli bir ifl idi. Buna kim cwsarwt edw bilwrdi? Ömwr dwrhal ortaya at›l›b, "Bu ifl mwnim iflimdir, mwn onun öhdwsindwn gwlwrwm", dedi. Q›l›nc›n› wlinw al›b yola ç›xd›. Gedwrkwn rastlafld›¤› bir adam Ömwrin vwhflicwsinw bax›fl›ndan vw yürümwyindwn flübhwlwnwrwk: "Belw wldw q›l›nc hara gedirswn?" deyw sorufldu. Ömwr: "Mwhwmmwdi öldürmwyw", dedi. O adam bunun çox müflkül olaca¤›n›, Mwhwmmwdw iman etmifl olanlar›n wtraf›nda pwrvanw kimi doland›¤›n› söylwyincw, Ömwr ondan flübhwlwndi. "Swndwmi onlardansan? O halda birinci swnin iflini bitirwrwm" deyib q›l›nca sar›ld›. O adam da belw cavab verdi: "Swn wvvwlcw öz ailwnw bax: Bac›n vw qayn›n da müswlman oldular", dedi. Bunu eflidwn Ömwr çox flübhwlwndi, bac›s›n›n evinw getdi. O zaman evdw Quran›n yeni bir surwsi oxunurdu. Ömwr bunu qap›da eflitdi. Evdwkilwr Ömwrin gwldiyini görüncw Quran›n swhifwlwrini gizlwtdilwr. Ömwr içwri girwn kimi evdw nw oxuduqlar›n› sorufldu. Bac›s›: "Bir fley deyil", dedi. Ömwr bundan hiddwtlwndi vw: "Demwk eflitdiklwrim do¤ru imifl" deywrwk qayn›n›n üzwrinw at›ld›, onu yerw swrib twpiklwmwyw bafllad›. Bac›s› wrini qurtarmaq üçün araya girwn kimi, fliddwtli yumruq ilw onu da yerw swrdi. Qad›n›n üzü, gözü qan içindw qalm›fld›. Amma 31

Ömwrin vwhflicwsinw olan bu hwrwkwti iman nuru ilw içi dolmufl olan qad›n› heç qorxutmad›, özünü wlw alaraq ba¤›rd›: "Ömwr, nw eylwywcwkswn elw, istwrswn bizi parça-parça et, swndwn qorxmuruq. Biz müswlman olduq, ölwrik, amma müswlmanl›qdan uzaqlaflmar›q." Ömwr üzü-gözü qan içindw olan bac›s›n›n bu sözlwrini eflidwn kimi nw oldu¤unu bilmwdi. Bu qwdwr quvvwtli iman onu düflündürdü. Yerw oturdu vw sorufldu: "Oxudu¤unuz nw idi? Onu hwr halda görmwk istwyirwm". Ömwrin twkidi nwticwsindw Quran›n swhifwlwrini verdilwr. Ömwr aywlwri diqqwtlw oxuma¤a bafllad›. Aywlwrin mw'nas›ndak› sonsuz yükswkliyin, geniflliyin, ilahi zövq vw gözwlliyin qarfl›s›nda birdwn-birw dwyifldi, o daflürwkli Ömwr wrimwyw, kiçilmwyw vw hwqiqwti anlama¤a bafllad›. ‹ndi o baflqa bir adam olmufldu. Hwmwn: "Mwn dw inand›m ki, Allahdan baflqa inan›lacaq tanr› yoxdur, yenw inand›m ki, Mwhwmmwd onun qulu vw elçisidir" dedi, orada da müswlman oldu. Ömwr o saat oradan qalxd›, iman›n verdiyi yeni bir ruhla Pey¤wmbwrin oldu¤u evw gedwrwk qap›n› döydü. Onu wliq›l›ncl› görwn müswlmanlar qap›n› açmaq istwmwdilwr. Amma Ömwr qwdwr cwsur vw qüvvwtli olan Hwmzw orada idi. "Burax›n Ömwri, içwri girsin. Xeyirli mwqswdlw gwldisw çox gözwl, yox pis niyywti varsa onun bafl›n› öz q›l›nc› ilw kwswrwm", dedi. Bunun üzwrinw qap› aç›ld›. ‹çwriyw girwn Ömwri Pey¤wmbwrimiz qarfl›lad› vw gülwrwk sorufldu: "Ömwr niyw gwldin? Ömwr Pey¤wmbwrin swsini eflidwndw sars›ld›, titrwdi, hörmwtlw: "Müswlman olma¤a gwldim", dedi. Pey¤wmbwrimiz, "Allahu Wkbwr" deywrwk twkbir ald›. Bütün orada olan müswlmanlar da ham›s› birlikdw twkbir gwtirdilwr. Mwkkw da¤lar› bu twkbir swsiylw inlwdi, bu hal müswlmanlar› sevindirdi, bütw inananlar› pis-pis düflündürdü. Ömwrin müswlmanl›¤› qw'bul etmwsiylw art›q her fley dwyifldi. O günw qwdwr Kw'bwdw ibadwt edw bilmwywn müswlmanlar o gün Pey¤wmbwrlw birlikdw Kw'bwyw gwldilwr vw orada namaz q›ld›lar. Bundan sonra da müswlmanlar Kw'bwdw aç›qca namazlar›n› q›lma¤a davam etdilwr. Hwz. Ömwrin müswlmanl›q üçün gördüyü ifllwr böyükdür. (1) –––––––––––––––– (1) Akseki Whmwt Hamdi, Din Dwrslwri s. 70-72, Ankara, 1949.

32

ONUNCU DWRS TWNV‹N ( ‡‡Î‡‡ ‡‡Ì‡‡ ‡‡Ï‡‡ ) Bw'zi kwlmwlwrin sonunda görülwn iki üstün, iki wsrw vw iki ötrwyw twnvin deyilir. Twnvinin mw'nas› nunlamaq demwkdir. Cwzimli nun olaraq oxunur. Twnvin iki üstün isw bwrabwrindw oldu¤u hwrfi "AN-EN"; iki ötrw isw "UN"; iki wsrw isw "‹N" swsi ilw oxunur.

ÇALIfiMALAR:

µavlen vw faπlin µaryetun µ›radeten vehnin Œavratun †ayyibeten

ra¤aden biniŒmetin xayrun ¥aramen ¥izbin mu¥sinun ¥a&&an

leyleten cehraten biµuvvetin bi¤aπabin Œilmun πurrun zecran miæran humezetin ravπatin muµteæidun ¤aniyyun huzuven Œivecen

33

∑emenen kutubin Œadlun riczen min flerrin mevcun beµaraten

¥abbetin ¥aµµun ve †ameŒan æaxratin mevŒi&aten minπaŒfin le&ulmun

xalµin yevmun ke¯iben zevcin me∑elun min riben fleybeten mubeyyinetin meraπun nuzulen nefsin elfe senetin sundusin

ravπatin emrun rusulen ve &illin æaræaran seyyieten yevmei¯in münhemirin muddekirin mustekbiran xavfen

eb¥urin ecelun kisefen Œamedin fleceratin lehvun daŒveten zerŒan muste†arun

34

ve furuflin usvetun Œuruben ve †al¥in ve naxlun ba¤teten leŒibun munteflirun muxteπarun muzdecerun

ON B‹R‹NC‹ DWRS MWD HWRFLWR‹ (UZADAN HWRFLWR) Kwlmwdw özündwn wvvwlki hwrfi uzadaraq oxudan hwrflwrw mwd hwrflwri deyilir vw bunlar üç dwnwdir. Bu hwrflwrin uzatmaq vwzifwsini yerinw yetirmwk üçün: 1- ‫ = و‬VAV hwrfi: özü sakit (yw'ni hwrwkwsiz), özündwn wvvwlki hwrfin hwrwkwsi ötrw olacaqd›r. Özündwn wvvwlki hwrf "Û" diyw uzad›laraq oxunur. ‫ = ﺑُﻮ‬BÛ, ‫ = ﻣُﻮ‬MÛ, ‫ = ﻫُﻮ‬HÛ kimi.

2- ‫ = ى‬YÂ hwrfi: özündwn wvvwlki hwrfin hwrwkwsi wsrw olacaqd›r. ‫ = ﻓِﻰ‬FÎ, َ‫˜ = ﻗِﻴﻞ‬ÎLE kimi.

3- ‫ = ا‬Wlif hwrfi: özü daima sakit, özündwn wvvwlki hwrfin hwrwkwsi isw üstün olacaqd›r. ‫ = ﻣَﺎ‬MÂ, ‫ = ﻳَﺎ‬YÂ kimi. ÇALIfiMALAR:

bimâ kulû bedîŒu lemmâ

minnâ ekûnu yehdî kulâ

hunâ eŒû¯u fîhi lenâ

35

innâ µûlû innî kâne

nâ utû evfû µâle

nâdeynâ mâŒarafû minhâ lekumâ turîdûne Œâbidîne ¤âfilîne yurîkum æayâæîhim fâti¥îne

meµâmu µâmû fîhâ biexîke mâhî Œâkifîne mufsidîne yeruddûne ferhebûne fetekûnâ

rabbenâ hâdû eµîmû mesâcide mâliki Œâlimîne musrifîne

iyyâye kânû câŒilu yekâdu bibâbile mu'minîne ¤âfilûne mâyusirrûne bieŒyuninâ burhânâni eydîhim menâsikenâ semiŒnâ

36

kunnâ µâlû fetâbe sinîne exâfu muslimîne yesûmûne ecmaŒîne yûµinûne &âherû

OXUMA PARÇASI - V USEYD DEY‹R K‹ Pey¤wmbwrimizin swhabilwrindwn Useyd B. Huday›r›n çox gözwl vw yan›ql› swsi vard›. Onun bu gözwl swsi vw flirin swdayla oxudu¤u Qurani Kwrimi dinlwmwk Pey¤wmbwrimizin xofluna gwlirdi. Hwtta bir gün mwsciddw onun Quran oxudu¤unu eflidwn Rwsuli Wkrwm: "Bu Useyd nw gözwl adamd›r", demifldi. Useyd deyir ki: Bir gecw Bakara Surwsini oxuyurdum. At›m› da yan›ma ba¤lam›fld›m. Quran oxuyan zaman birdwn at h›rç›nlafl›b twrpwnmwyw bafllad›. Susdum. O zaman at da sakitlwfldi. Twkrar oxuma¤a bafllad›m. At yenw flahw qalxd›. Yenw susdum, at›n da h›rç›nl›¤› keçdi. Bir daha oxuma¤a bafllad›m, at yenw h›rç›nlafld›. Mwn dw oxuma¤› dayand›rd›m. O¤lum Ywhya isw ata yax›n bir yerdw yat›rd›. At›n ufla¤a bir zwrwr vermwsindwn qorxaraq, ufla¤› geri çwkdim. Bu arada bafl›m› qald›r›b göyw baxd›qda a¤ bulud kölgwsinw bwnzwr bir sis içindw ifl›qlar kimi bir neçw cismin parlad›¤›n› gördüm. Swhwrisi günü bu olanlar› Pey¤wmbwrw dan›fld›m. Rwsuli Wkrwm dw: – Oxu ey Useyd, oxu ey Useyd! deywrwk oxuma¤a davam edilmwsinin laz›m oldu¤unu bildirdi. Useyd sözlwrinw davamla deyir ki; – Ya Rwsulüllah, dedim, at›n Ywhyan› tapdamas›ndan qorxdum. Çünki uflaq ata yax›n bir yerdw yat›rd›. Onun üçün oxuma¤› kwsdim. O zaman bafl›m› göyw qald›randa bulud gölgwsi kimi a¤ bir fley içindw ifl›¤a bwnzwywn cisimlwrin parlad›¤›n› gördüm. Sonra bu a¤ kölgw twbwqwsi içindwki par›lt›larla göyw çwkilib yox oldu. Nwhaywt gözdwn itdi! O zaman Rwsuli Wkrwm: – Ey Useyd! O swnin gördüklwrin mwlwklwrdir. Oxudu¤un Qurani Kwrimi eflidib gwlmifldilwr. Wgwr oxuma¤a davam etswydin, sabaha qwdwr swni dinlwywcwkdilwr. O zaman da hwr kws onlar› görwrdi vw xalq›n gözündwn yay›nmazd›lar. ––––––––––– (1) Miras Kamil, Sahih-i Buxari Muhtasar› Twcrid-i Sarih Twrcümwsi, XI, 273-274. ‹stanbul 1947.

37

ON ‹K‹NC‹ DWRS

UZADAN WL‹F VW YER‹N‹ TUTAN VAV VW YA HWRFLWR‹ Qurani Kwrimin yaz›l›fl›na xas olmaq üzrw mwd hwrfi olan wlifin bw'zwn vav ( ‫) و‬, bw'zwn dw ya ( ‫ ) ى‬flwklindw yaz›ld›¤› görünür. Bu "vav" vw "ya"lar eyni uzad›lan wlif kimi wvvwlki hwrfi "â" deyw uzad›rlar. Oxucuya asan olsun deyw, bu "vav" vw "ya"lar›n uzatd›¤› hwrflwr üzwrinw çox zaman q›sa bir dik çwkmw iflarwsi ( ' ) qoyulur.

ÇALIfiMALAR:

zekâtun fenâdâ seŒâ tevellâ feæallâ

necâtun mûsâ mu∑lâ †ûbâ fe¤a∑∑â

¥ayâten kefâ vu∑µâ uxrâ eŒlâ

38

menâten zulfâ tezekkâ †a¤â Œîsâ

æalâtun sukârâ ¤adâtin Œasâ yenhâ

ON ÜÇÜNCÜ DWRS YAZIDA GÖRÜNMWYWN MWD (UZATMA) HWRFLWR‹ Mwd hwrflwri yaz›da hwmiflw aç›q olaraq görünmwz. Bw'zwn dw gizli olurlar. Belw ki: 1- Kwlmwlwrin sonlar›nda olan "he" ( ‫ ) ـﻪ‬lwrdwn wvvwlki hwrflwr hwrwkwli isw bu "he"lwr uzad›laraq oxunurlar. a) "He"dwn wvvwlki hwrfin hwrwkwsi üstün vw ya ötrw isw, "he"dwn sonra uzadan bir "vav" varm›fl kimi oxunur: ُ‫ = ﻟَﻪ‬Lehû, ُ‫ = رَﺑﱡﻪ‬Rabbuhû kimi. b) "He"dwn wvvwlki hwrfin hwrwkwsi wsrw isw "he"dwn sonra uzadan bir "ya" varm›fl kimi oxunur: ِ‫ = ﺑِﻪ‬Bihî, ِ‫ = ﻫﺬِه‬Hâ¯ihî kimi. 2- Qurani Kwrimdw bw'zi hwrflwr, özlwrindwn sonra wlif olmad›¤› halda wlif varm›fl kimi uzad›laraq oxunur. Oxuyana asan olsun deyw, bu wliflwrin yerinw keçmwk üzrw çox vaxt dik vw q›sa bir uzatma iflarwsi ( ' ) qoyulur:

َ‫ = ﻫﺮُون‬Hârûne, ْ‫ = وَﻟﻜِﻦ‬Velâkin, ‫ ﻃﻪ‬Tâhâ kimi. ÇALIfiMALAR:

ekramehû cemŒahû yetexabbe†uhû yuŒa¯¯ibuhû ¯âlike âlihî

exledehu xitâmuhû âle

39

mâlehû ve mizâcuhû Œalâmevtihî

innehû kulluhû nefsihî

birizµihî ve kutubihî liâdeme xalµahû ekbernehû yetŒamuhû ve âtû min¯enbihî

bi&ulmihî bitilâvetihî ra¥mânu emerahû &ahrihî mi∑luhû âmenû ve laµµihi ve eyyedehû yu†îµûnehû meâbu âxarîne

biŒibâdihî yetlûnehû is¥âµa enflerahû ehlihî râvedtuhû ∑elâ∑ete birizµihî

biŒilmihî fla†rahû âminîne emâtehû ve æâ¥ibetihî †aŒâmihî µamîæuhû âmuruhû hudâ hâhunâ biemrihî ebæirbihî te'xuzûnehû Œ›&amehû beynehû âyâtu âteynâ feâtet

40

minbaŒdihî emânetehû ismâŒîle feeµberahû

OXUMA PARÇASI - VI

QURANIN B‹R C‹LD HALINDA CWM‹

Qurani Kwrim Pey¤wmbwrimiz hwyatda ikwn tamamilw yaz›lm›fl, twsnif vw twrtib edilmifldir. Buna görw dw Quran ancaq Pey¤wmbwrin irtihal›ndan sonra bir cild hal›nda toplanm›fld›r. "Yemame" müharibwsindw flwhid olan hafizlwrin çoxlu¤u vw yenw dw Quran› wzbwr bilwnlwrin hwr müharibwdw flwhid olmas› Qurani Kwrimdwn bir qisminin yox olmas›na swbwb olaca¤› düflünülmüfl vw bu narahatç›l›q Hwz. Ömwri kefsiz etmifldi. Belw bir twhlükwyw qarfl› ç›xmaq üçün Hwz. Ömwr bütün Quran›n bir cild hal›nda toplanmas› fikrini Hwz. Wbu Bwkirw söylwmifldi. Hwz. Wbu Bwkir bu ifli katibi Zeyd b. Sabitw tapfl›rm›fld›, o da bütün Quran› bir yerw y›¤araq bir cild hal›nda toplam›fld›. (1)

––––––––––– (1) Do¤rul Ömwr, R›za, Quran nwdir, s. 62, Ankara, 1967.

41

ON DÖRDÜNCÜ DWRS

WL‹F LÂM (

‫ال‬

) B‹RLWfiMWS‹N‹N OXUNUfiU

Kwlmwlwrin wvvwlinw birlwflwn ْ‫ اَل‬birlwflmwsinin hwmzw vw lâm›'n›n oxunufl flwkillwri: a) ْ‫ اَل‬birlwflmwsinin wvvwl hwrwkwli bir hwrf olursa, bu birlwflmwnin hwmzwsi oxunmaz. ُ‫ = وَاﻟْﻘَﻤَﺮ‬vw'l-µameru, ‫ = وَاﻟْﺠِﻦﱡ‬vw'l-cinnu kimi. b) ْ‫ اَل‬dwn sonra ُ‫اَﺑْﻎِ ﺣَﺠﱠﻚَ وَﺧَﻒْ ﻋَﻘِﻴﻤَﻪ‬ hwrflwrindwn biri olursa cwzimli olaraq oxunur vw bu hwrflwrw qwmwri hwrflwr deyilir. (1)

ُ‫ = اَﻟْﺒَﺎب‬wl-bâbu, ُ‫ = اَﻟْﻜِﺘَﺎب‬wl-kitâbu kimi. c) ْ‫ اَل‬dwn sonra digwr hwrflwrdwn biri olursa, (2) lâm oxunmaz, bu hwrflwrw flwmsi hwrflwr deyilir vw flwddwli olurlar.

ُ‫ = اَﻟﺬّﻛْﺮ‬e¯-¯ikru, ُ‫ = اَﻟﺴﱠﻼَم‬ws'swlâmu kimi.

––––––––––– (1) Bu hwrflwr bilindiyi kimi (2) Bu hwrflwr bilindiyi kimi

‫ ى‬،‫ ﻫـ‬،‫ و‬،‫ م‬،‫ ك‬،‫ ق‬،‫ ف‬،‫ غ‬،‫ ع‬،‫ خ‬،‫ ح‬،‫ ج‬،‫ ب‬،‫ا‬ ‫ ت‬،‫ ث‬،‫ د‬،‫ ذ‬،‫ ر‬،‫ ز‬،‫ س‬،‫ ش‬،‫ ص‬،‫ ض‬،‫ ط‬،‫ ظ‬،‫ ل‬،‫ن‬

42

hwrflwridir. hwrflwridir.

min'el-xavfi el-fâsiµu ve'l-Œudvâni ve'l-µurâ fi'l-yemmi el-meliku bi'l-hezli

ve'l-umûru bi'l-buxli fi'l-¤ayyi el-¥akîmu ve'l-cinnu el-ki¯bu el-vitru

el-xâliµu el-fet¥u el-Œa¯âbu el-˜ur'ânu el-yevmu el-mu'minu el-hudâ

el-âxiru el-bâ†inu el-¤aniyyu el-¥amdu el-câhilu el-kerîmu el-vâ¥idu

“Suçlar›n wn büyüyü yalan söylwmwktir." Hwz. Mwhwmmwd (s.a.s.)

43

ve'fl-flemsi eæ-æâ¥ibu ve'π-πu¥â e†-†alâµu e&-&illu el-la†îfu en-nâru

fi't-tâbûti e∑-∑iµâlu ed'dimâu e¯-¯unûbu er-ra¥metu fi'z-zuburi es-sufehâu

efl-fluhedâu eæ-æalâtu eπ-πalâletu e†-†ayru e&-&âhiru ve'l-leyli en-necmu

et-tâibûne e∑-∑âµibu ed-duŒâu e¯-¯ehebu er-ra¥îmu ez-zekâtu es-sebîlu

“Ona (Qurana) ancaq tamamilw twmiz olanlar toxuna bilwr. O alwmlwrin Rwbbi twrwfindwn göndwrilmifldir.” Vak›'a Surwsi, 79-80.

44

ile'd-dâŒi humu'l-¤âlibûne Œani'l-yemîni el-kâ¯ibûne el-vu¥ûflu el-¤urûru ile'n-nûri el-¥aflru el-vâri∑ûne efl-flefâŒatu

ta¥te∑-∑erâ el-xâsirûne el-vâri∑ûne el-mufli¥ûne el-cebbâru mine'l-lehebi ulu'†-†avli es¥âbu'n-nâri humu'l-xâliµûne ez-zeµµûmu

45

fit-tevrâti ve'l-evlâdi yevme'l-µ›yâmeti huve'l-hudâ er-râsixûne el-fâizûne ve'l-Œudvâni mine&-&ahîrati ve¯-¯âkirâti el-bâriu

OXUMA PARÇASI - VII

ALLAHI GÖSTWR ‹NANIM ‹mam Azam Wbu Hwnifwnin uflaql›q illwri idi. Allah deyw bir yarad›c›n›n olmad›¤›n›, hwr fleyi twbiwtin yaratd›¤›n› iddia edwn vw hwr getdiyi yerdw alimlwrlw görüflwrwk söhbwt edwn bir dinsiz dönüb dolafl›b Kufw flwhwrinw gwlir. Bofl fikirlwrini söylwmwyw bafllayan bu dinsizin, Kufw alimlwriylw görüflüb bir elmi müzakirw twflkil etmwk istwyinw gülwn müswlmanlar: "Bizim balaca bir alimimiz var, wgwr onunla qarfl›lafl›b ona qalib gwlswn, böyük alimlwrimiz swninlw görüflwr" deyw cavab verirlwr. Sonunda görüflmw yerini vw saat›n› müwyywnlwfldirwrwk da¤›l›fl›rlar. Kufwlilwr salonu doldurmufldular. Aradan yar›m saat keçdiyi halda, balaca alim hwlw gwlmwmifldi. Saatlar keçdikcw dinsiz alim qürurlan›r vw "mwndwn qorxdu" deywrwk gülürdü. Elw bu zaman balaca alim Wbu Hwnifw içwri girdi. Dinsiz alim: – Nw üçün gecikdin balaca? Yoxsa qorxdun? deyw sorufldu. O da: – Xeyr, qorxmad›m. Evimiz çay›n yan›ndad›r. Bu twrwfw keçmwk istwywndw köprünün da¤›lm›fl oldu¤unu gördüm. Keçw bilmwywcwyimi bafla düfldüm, oradak› a¤aclara, hwmwn bir bwrw olub mwni keçirmwlwrini wmr etdim. Onlar da bwrw olub mwni keçirtdilwr. Buna görw gec gwldim, üzr istwyirwm. Bu cavab qarfl›s›nda qwhqwhwylw gülmwyw bafllayan dinsiz alim: – Ay a¤›ls›z uflaq! Heç a¤acda özü-özünw bwrw olurmu? deywn kimi birdwn-birw ciddilwflwn Wbu Hwnifw: 46

– Wsl a¤l› olmayan swnswn! Bir bwrwnin belw özü-özünw düzwldiyini qwbul etmirswnsw, bu ucsuz-buca¤s›z alwmin öz-özünw var oldu¤unu necw iddia edirswn? Bu hazarcavabl›¤›n qarfl›s›nda çafl›b qalan twbiwtçi alim: – Mwni ba¤lad›n balaca! Yaxfl› bu varl›¤›n› iddia etdiyin Allah› göstwr biz dw inanaq, dedi. Wbu Hwnifw wlinw bir stwkan süd alaraq sorufldu: – Ya¤ vw pendir nwdwn haz›rlan›r? – Wlbwttw, süddwn. – Elw isw bu stwkandak› südün içindwki ya¤ vw pendiri göstwr! Dinsiz alim çafl›b qald›. – Wlbwttw bu südün içindw ya¤ vw pendir var, amma görünmwz, dedi. Dinsizin wn zwif yerindwn tutan Wbu Hwnifw dedi: – Bu südün içindw ya¤ vw pendirin oldu¤unu iddia etdiyin halda göstwrw bilmirswn. Allah›, "Allah budur" deyw göstwrmwk mümkün ola bilwrmi? Südün hwr zwrrwsindw ya¤ necw vard›rsa, Allah da bu alwmdw elwcw vard›r, amma görünmwz." Bu inand›r›c› cavablardan sonra da Allah›n varl›¤›na inanmayan adam: – Son sual›ma da cavab verswn üstünlüyünü qwbul edwcwywm. Madam ki, "Allah vard›r" deyirswn, indi o, nw ifl görür? deyw sorufldu. Bir az fikirlwflwn balaca alim dedi: Oturdu¤un kürsüdwn afla¤› düfl, sual›n›n cavab›n› orda verwcwywm, deywrwk dinsizin düfldüyü kürsüyw ç›xd› vw: ‹ndi, Allah swnin kimi bir dinsizi bu kürsüdwn afla¤› düflürwrwk, mwnim kimi balaca bir qulunu bura ç›xard› deyincw, dinsiz alimin deywcwk sözü qalmam›fld›. Minlwrcw insan›n gözü qarfl›s›nda "Kwlmeyiflwhadwt" gwtirwrwk müswlman oldu.

47

ON BEfi‹NC‹ DWRS

HURUF-‹ MUKATTA'A Wlifban›n 29 hwrfinw bwrabwr olaraq 29 surwnin bafl›nda olan afla¤›dak› hwrflwrw huruf-i mukatta'a vw ya sadwcw mukattaat deyilir. Bu hwrflwr haqq›nda Quran› flwrh eylwywn müfwssirlwr: "daxil oldu¤u surwnin ad›d›r, andd›r vw ya Cwnabi Haq'la sevgili Pey¤wmbwr aras›nda bir flifrwdir demifllwr". Bu hwrflwrin yaz›l›fl vw oxunufllar› afla¤›da göstwrilmifldir.

Êâ, hâ Êâ, sîiiin Æâaaad ˜âaaaf Nûuuun

Wlif, lâaaam, râ Êâ, sîiiin, mîiiim Yâ, sîiiin Áâ, mîiiim

Wlif, lâaaam, mîiiim Wlif, lâaaam, mîiiim, æâaaad Wlif, lâaaam, mîiiim, râ Kâaaaf, hâ, yâ, Œayyyyn, æâaaad Áâ, mîiiim, Œayyyyn, sîiiin, µâaaaf

48

ON ALTINCI DWRS

WZAN VW ‹KAMWT (1)

(1) Wzan vw ikamwt cümlwlwrinin sonu sükunla oxunur. Mwswlwn, "Allahu Wkbwru" oxunmaz, "Allahu wkbwr" oxunur. (2) Bu cümlw wzanda olmay›b, sadwcw ikamwtdw oxunur.

49

(fiafii mwzhwbi mwnsublar›, Wzan vw ikamwtdwn wvvwl bu duan› oxuyurlar.)

Mw'nas›: Mwn Allaha, mwlwklwrinw, kitablar›na, Pwy¤wmbwrlwrinw, axirwt gününw, qwdwrw, yw'ni xeyir vw ya flwr hwr nw olursa, Allah›n qwza vw twqdiri ilw oldu¤una, ölümdwn sonra twkrar dirilmwyw, bwli bunlar›n ham›s›n›n haqq oldu¤una iman etdim. fiwhadwt edirwm ki, Allahdan baflqa heç bir ilah yoxdur. Yenw flwhadwt edirwm ki, Hwzrwti Mwhwmmwd onun qulu vw rwsuludur.

50

ON YWDD‹NC‹ DWRS

SÜBHANWKW (Bu dua namaza bafllama twkbirindwn sonra oxunur).

Mw'nas›: Allah›m! Swn wskik üzlwrdwn twmiz vw uzaqsan, swni daima belw yada sal›r vw tw'riflwyirwm. Swnin ad›n mübarwkdir. Wzamwt vw Cwlal›n yükswkdir. -Swni tw'riflwmwk ucal›qd›r- (1) vw swndwn baflqa tanr› yoxdur.

ET-TWH‹YYATU (Bu dualar, namazda oturuldu¤u zaman oxunur).

(1) Bu qismi yaln›z cwnazw namaz›nda oxunur.

51

Mw'nas›: Dil ilw, bwdwn vw mal ilw olan ibadwtlwrin ham›s› yaln›z Allahad›r. Ey mwrtwbwsi uca olan Nwbi Mwhwmmwd! Allah›n salam›, rwhmwti vw bwrwkwti swnw olsun! Salam vw salamatl›q bizim üzwrimizw vw Allah›n yaxfl› qullar›na olsun! fiwhadwt edirwm ki, Allahdan baflqa heç bir tanr› yoxdur; yenw flwhadwt edirwm ki, Mwhwmmwd onun qulu vw elçisidir. ALLAHÜMME SALL‹ (Bu vw bundan sonrak› dua namazda salam verilwcwk oturmalarda, ayr›ca ikindinin sünnwti ilw yats›n›n ilk sünnwtinin hwr iki oturufllar›nda oxunur.)

Mw'nas›: Allah›m! ‹brahimw vw yax›nlar›na rwhmwt etdiyin kimi Mwhwmmwdw, onun övlad vw yax›nlar›na da rwhmwt et; muhakkak ki, Swn tw'rife layiq vw uca flan sahibiswn. ALLAHÜMME BAR‹K

Mw'nas›: Allah›m! Mwhwmmwdi vw yax›nlar›n›, ‹brahimi vw yax›nlar›n› mübarwk q›ld›¤›n kimi mübarwk q›l; flübhw yoxdur ki, tw'riflwnmifl yaln›z Swnswn, hwqiqwtwn flan vw flwrwf sahibi dw Swnswn!. 52

KUNUT DUALARI (Vitir namaz›n›n üçüncü rük'wtindw fatihw vw bir surw (vw ya ayw) oxunduqdan sonra wllwr qald›r›laraq twkbir al›n›r, wllwr twkrar ba¤land›qdan sonra bu dualar oxunur.)

Mw'nas›: Allah›m! Biz Swndwn kömwk istwyirik, günahlar›m›z› ba¤›fllaman›, do¤ru yolu göstwrmwni istwyirik. Allah›m! Swnw iman edirik. Tövbw edib Swnw dönürük, ifllwrimizdw Swnw wsaslan›r vw Swnw güvwnirik. Swni tw'riflwyirik, bütün xeyirlwr Swndwndir. Verdiyin bu qwdwr ne'mwtlwrw görw, Swnw flükür edirik vw nankorluq etmirik. Swnw qarfl› nankorluq edwn günahkar› bir yana ay›r vw ondan ayr›lar›q (Onunla olan wlaqwlwrimizi kwswrik). Allah›m! Biz ancaq Swnw ibadwt edir vw yaln›z Swni dinlwrik. Ancaq Swnin üçün namaz q›l›b, niyaz edirik, yaln›z Swnw swcdw edirik, yaln›z Swnw do¤ru gwlirik. ‹badwtini sevinclw edir, rwhmwtinin çox olmas›n› vw davam›n› istwyirik, wzab›ndan qorxuruq. fiübhw yoxdur ki, wzablar›n kafirlwrw çat›r. 53

(fiafii mwzhwbi mwnsublar› swhwr namaz›n›n fwrzinin ikinci rük'wtindw, rükudan sonra bu duan› oxuyurlar).

Mw'nas›: "Allah›m, hidaywt etdiyin kimswlwr aras›nda mwnw dw hidaywt et. Nufl verdiklwrinin aras›nda mwnw dw nufl ver. Sevdiyin kimswlwr aras›nda mwni dw sev. Ehsan etdiyin fleylwri mwnim üçün davaml› vw bwrwkwtli q›l. Hökm etdiyin hwr hans› bir fleyin flwrindwn mwni qoru, çünki hökm edwn Swnswn, Swnw qarfl› wziz olmaz. Swn ucasan, hwr varl›qdan üstünswn. Ey Rwbbimiz! hökm etdiyin hwr fleyw qarfl› swnw hwmd olsun. ‹fllwdiyim günahlar üçün swndwn üzr istwyirwm, Swnw tövbw vw rücu edirwm, Allah›m! Hwzrwti Mwhwmmwd vw onun twmiz ailwsi vw wshab›n›n flwrwf vw mwrtwbwlwrini uca elw. 54

NAMAZDA OXUNAN BAfiQA QISA DUALAR Rukuda 3 vw ya 5 dwfw oxunur. (1) Rukudan do¤rulurkwn oxunur. (2) Rukudan do¤rulan kimi oxunur. (3) Sadwcw 3 vw ya 5 dwfw oxunur. (4) Namaz bitwrkwn sa¤a vw sola salam verilwrkwn oxunur. (5)

Salam verdikdwn sonra oxunur. (6)

Mw'nalar›: (1) Ey böyük Rwbbim, swni bütün nöqsanlardan twnzih edirwm. (2) Allah özünw hwmd edwnlwri eflidir. (3) Ey Rwbbimiz, hwr cür hwmd ancaq Swnwdir. (4) Ey uca Rwbbim, swni bütün nöqsanlardan twnzih edirwm. (5) Allah›n salam vw rwhmwti üzwrinizw olsun. (6) Ey Allah›m, Swn bütün nöqsanlardan uzaqsan hwr cür güvwn vw sa¤laml›q Swndwdir. Ey wzwmwt vw kwrwm sahibi Allah›m, Swnin flan›n ucad›r.

55

CWNAZW DUASI (1) Cwnazw namaz›nda birinci twkbirdwn sonra "sübhanwkw", ikinci twkbirdwn sonra "allahümme salli" vw "allahümme barik" oxunur. Üçüncü twkbirin ard›nca, wgwr cwnazw kifli isw afla¤›dak› dua oxunur.

Mw'nas›: Ya Rwbb! Ölümüzün vw dirimizin, burada haz›r olanlar›n vw olmayanlar›n, kiçiyimizin vw böyümüzün, kiflilwrimizin vw qad›nlar›m›z›n günahlar›n› ba¤›flla. Ya Rwbbim! Sulbümüzdwn hwyat bwhs edwrwk (1) Bu duan›n mw'nas›: "Twcrid-i Sarih twrcümwsindwn (IV. 629-631, ‹stanbul, 1939), eynwn al›nm›fld›r.

56

vücud verwcwyin yeni nwsillwri ‹slam dini üzrw yarat. Bizdwn olanlardan wcwli gwlib öldürwcwklwrini dw, iman üzrw öldür. Rwbbim! bu meyidw lütuf vw kwrwmindwn swfa içindw wbwdi rahat, sonsuz rwhmwt et, günahlardan ma¤firwt, Cwnnwt vw ne'mwtlwri içindw bir hwyat bwxfl et. Allah›m! Bu ölü yoxsullara ehsan vw swnw iman etdisw, indi dw Swn ona ziyadwsiylw ehsan et. Wgwr bu ölü günahkarsa onun günahlar›n› ba¤›flla. Ya Erhame'r-Rahimin! Bu ölünü qorxdu¤undan wmin et, lütfün ilw müjdwlw, onu axirwt flwrwfinw vw ali mwrtwbwyw qovufldur. Wgwr namaz› q›l›nan cwnazw qad›nsa, yuxar›dak› duan›n ilk qismi eynwn oxunur ( ‫ ) وَﺧُﺺﱠ‬dwn e'tibarwn alt twrwfi belw oxunur.

Wgwr namaz› q›l›nan o¤lan ufla¤› isw, duan›n ilk qismi yenw eynwn oxunur ( ‫ ) وَﺧُﺺﱠ‬dwn alt twrwfindw bu dua oxunur.

(1) Mw'nas› kifli cwnazwsindw oxunan qismin eynidir.

57

Mw'nas›: "Ya Rwbb! Bu o¤lan› bizdwn wvvwl cwnnwtw göndwr. Ya Rwbb! Bu o¤lan› bizim üçün wcr-ü savab vw axirwt az›¤› q›l. Ya Rwbb! Bu o¤lan› bizim üçün flwfawtç› q›l vw flwfawt›n› qwbul et." Wgwr namaz› q›l›nan q›z ufla¤› isw, duan›n birinci qismi eynwn oxunub ( ‫ ) وَﺧُﺺﱠ‬dwn alt twrwfinin yerinw bu dua oxunur.

––––––––––––––––––– (1) Mw'nas› o¤lan ufla¤› cwnazwsindw oxunan qismin eynidir.

58

OXUMA PARÇASI - VIII V‹DA XÜTBWS‹ (Bu xütbw, M.S. 632-ci ildw Hwzrwti Pey¤wmbwr swllallahu aleyhi vw swllwm twrwfindwn yüz mindwn cox müswlmana irad edilmifldir). Hwzrwti Pey¤wmbwr Allaha hwmd vw swnadan sonra belw deyir: EY ‹NSANLAR! Sözümü yaxfl› dinlwyin. Bilmirwm, bwlkw, bu ildwn sonra sizinlw burada wbwdi olaraq bir daha birlwflw bilmwywcwywm. ‹NSANLAR! Bu günlwriniz necw müqwddws bir gün isw, bu aylar›n›z necw müqwddws bir ay isw, bu flwhwriniz (Mwkkw) necw müqwddws bir flwhwr isw, canlar›n›z, mallar›n›z da elw müqwddwsdir, hwr cür çwtinliklwrdwn qorunmufldur. ASHABIM! Sabah Rwbbinizw qovuflacaqs›n›z vw bu günkü hwr hal vw hwrwkwlwrinizw görw mütlwq cavab verwcwksiniz. Mwndwn sonra wvvwlki hal›n›za dönüb bir-birinizin boynunu vurmay›n! Bu vwsiyywtimi burada olanlar, olmayanlara bildirsin! Ola bilwr ki, bildirilwn kimsw, burada olub eflidwndwn daha yaxfl› anlayaraq mühafizw etmifl olar. ASHABIM! Kimin yan›nda bir wmanwt varsa, onu sahibinw versin. Swlwmin hwr çeflidi qald›r›lm›fld›r, aya¤›m›n alt›ndad›r. Lakin borcunuzun wslini vermwniz laz›md›r. Nw zülm ediniz, nw dw zülmlw qarfl›lafl›n›z. Allah›n wmriylw swlwmçilik art›q qada¤and›r. Cahillikdwn qalma bu çirkin adwtin hwr növü aya¤›m›n alt›ndad›r. ‹lk qald›rd›¤›m swlwm dw Wbdülmüttwlibin (wmim) o¤lu Abbas›n swlwmidir. ASHABIM! Keçwn dövrlwrdw güdülwn qan davalar› da tamamwn aradan qald›r›lm›fld›r. Qald›rd›¤›m ilk qan davas› Wbdülmüttwlibin nwvwsi (wmizadwm) Rwbiwnin qan davas›d›r. ‹NSANLAR! Bu gün fleytan sizin bu torpaqlar›n›zda yenidwn tw'sir vw hakimiyywtini itirmifldir. Fwqwt siz bu qald›rd›¤›m fleylwr xaricindw x›rda gördüyünüz ifllwrdw ona uyarsan›zsa, onda bu onu sevindirwcwkdir. Dininizi qorumaq üçün bunlardan ehtiyatl› olun! 59

‹NSANLAR! Qad›nlar›n haqlar›n› gözlwmwnizi vw bu xüsusda Allahdan qorxman›z› tövsiyw edirwm. Siz qad›nlar›, Allah›n wmanwti olaraq ald›n›z, onlar›n namuslar›n› vw iffwtlwrini Allah ad›na söz verwrwk halal etdiniz. Sizin qad›nlar üzwrindw haqq›n›z, onlar›n da sizin üzwrinizdw haqlar› vard›r. Sizin qad›nlar üzwrindwki haqq›n›z onlar›n ailw yuvas›n› xofllanmad›¤›n›z heç bir kimswyw çeynwtmwmwlwridir. Wgwr raz› olmad›¤›n›z hwr hans› bir kimswni ailw yuvas›na al›rlarsa, onlar› xwfifcw döyüb qorxuda bilwrsiniz. Qad›nlar›n da sizlwr üzwrindwki haqlar›, vwtwn göylwrinw qwdwr, hwr cür yeyim vw geymwlwrini tw'min etmwnizdir. MÖ'M‹NLWR! Sizw bir wmanwt verirwm ki, ona sar›ld›qca yolunuzu heç zaman çaflmayacaqs›n›z. O wmanwt Allah›n kitab› Qurand›r. MÖ'M‹NLWR! Sözümü yaxfl› eflidin vw yaxfl› yadda saxlay›n! Müswlman müswlman›n qardafl›d›r, belwcw bütün müswlmanlar qardafld›r. Din qardafl›n›za aid olan hwr hans› bir haqqa twcavüz baflqas›na halal deyildir. Gwrwk könül xofllu¤u ilw özü vermifl olsun. ‹NSANLAR! Rwbbiniz birdir. Atan›z da birdir. Ham›n›z Adwmin uflaqlar›s›n›z, Adwm isw torpaqdand›r. Allah yan›nda wn qiymwtli olan›n›z, ona wn çox hörmwt göstwrwndir. Wrwbin wrwb olmayandan Allah hörmwti ölçüsündwn baflqa bir üstünlüyü yoxdur. (1)

––––––––––––––––– (1) Kandwmir M. vw Wrayd›n Swlcuq, Din bilgisi II. 47-48, ‹stanbul, 1970.

60

ON SWKK‹Z‹NC‹ DWRS

FAT‹HW SURWS‹

Mw'nas›: 1- Rwhman vw Rwhim olan Allah›n ad›yla. 2-4- Hwmd olsun-Alwmlwrin Rwbbi, Rwhman, Rwhim, din gününün sahibi- Allaha. 5- Yaln›z Swnw qulluq edirik, yaln›z Swndwn kömwk istwyirik. 6-7- Bizi do¤ru yola, özlwrinw ne'mwt verdiklwrinin yoluna yönwlt, wzaba mw'ruz qalanlar›n vw yolunu azm›fllar›n yoluna yox. 61

WL-F‹L SURWS‹

Mw'nas›: 1- Görmwdinmi nwlwr etdi Rwbbin, bwd wmwl sahiblwrinw? 2- Qurduqlar› twlwyi alt-üst etmwdimi? 3- Onlar›n üzwrinw sürü-sürü qufllar sald›. 4- Ki, bunlar onlara (dolu kimi) swrt, qat› dafllar at›rd›lar. 5- Deywrkwn Allah onlar› parçalanm›fl wkin yarpa¤› kimi etdi.

QUREYfi SURWS‹

62

Mw'nas›: 1-2- Qureyfl: güvwn vw salamatlar›, q›fl vw yay swfwrlwrindw sa¤lam›¤a, qarantiyw qovufldurulmalar› swbwbiylw. 3- Art›q bu evin (Kw'bwnin) Rwbbinw qulluq etsinlwr. 4- O Rwbb ki, onlar› acl›qdan qurtar›b doyurmufl, hwr twhlükwyw qarfl› onlara güvwn vermifldir.

WL-MA'UN SURWS‹

Mw'nas›: 1- Dini yalan sayan› gördünmü? 2- Odur, yetimi vuran, y›xan. 3- Vw odur yoxsulu doyurmaq üçün twflwbbüs etmwywn. 4- Vay o namaz q›lanlar›n hal›na ki, 5- Onlar namazlar›n›n qiymwtinw dwywr vermwzlwr. 6- Göstwrifl edwrlwr. 7- Zwkat› da mwn edwrlwr. 63

WL-KEVSER SURWS‹

Mw'nas›: 1- Ya Mwhwmmwd, biz swnw kevseri verdik. 2- O halda Rwbbin üçün namaz q›l, qurban kws. 3- Swnw bu¤z (kin, nifrwt) edwn yoxmu, odur wsil züriyywtsiz olan.

WL-KAF‹RUN SURWS‹

Mw'nas›: 1- (Hwbibim belw) de: ey kafirlwr. 2- Mwn sizin inand›¤›n›za inanmaram. 3- Mwnim inand›¤›ma da siz qulluq edwn deyilsiniz. 4- Mwn onsuz da sizin inand›¤›n›za (heç bir zaman) inanm›fl deyilwm. 5- Siz dw mwnim qulluq etdiyimw heç vaxt qulluq edwn deyilsiniz. 6- Sizin dininiz sizw, mwnim dinim mwnw. 64

WN-NASIR SURWS‹

Mw'nas›: 1- Vaxta ki, Allah›n yard›m› çat›r vw zwfwr qazan›l›r. 2- Vw swn dw insanlar›n topa-topa Allah›n dininw girdiklwrini görürswn. 3- Art›q Rwbbini tw'rif edwrwk yükswlt. Onun ba¤›fllamas›n› istw. fiübhwsiz ki, tövbwlwri çox qwbul edwr. EBU-LWHWB SURWS‹

Mw'nas›: 1- Wbu Lwhwbin iki wli qurusun, özü dw qurusun. 2- Ona nw mal›, nw qazand›¤› fayda vermwdi. 3- Alovlu bir atwflw at›lacaq o. 4-5- Boynunda xurma liflwrindwn hörülmüfl bir iplw dolaflan arvad› da alovun odunu dafl›yacaqd›r. 65

WL-‹HLAS SURWS‹

Mw'nas›: 1- De ki, Allah birdir. 2- Bütün varl›qlar›n möhtac olub, üz tutdu¤u Allahd›r. 3- O, do¤mam›fld›r, do¤rulmam›fld›r. 4- Onun heç bir bwrabwri vw bwnzwri yoxdur.

WL-FWLAK SURWS‹

Mw'nas›: 1- De ki, s›¤›n›ram mwn, dan yeri a¤ardan Allaha. 2- Yaratd›¤› fleylwrin flwrindwn. 3- Vw ortal›¤› alan qaranl›¤›n flwrindwn 4- Vw düyümlwrw üfürwn nwfwslwrin flwrindwn. 5- Vw hwswd edwn pax›llar›n flwrindwn. 66

WN-NAS SURWS‹

Mw'nas›: 1- De ki, s›¤›n›ram bütün insanlar›n Rwbbinw, 2- Bütün insanlar›n hökmdar›na, 3- Bütün insanlar›n ilah›na, 4- O sinsi vwsvwswçinin flwrindwn. 5- Ki o, vwsvwswlwr sal›r, insanlar›n içinw, 6- Gwrwk cindwn, gwrwk insdwn.

67

AYETÜ'L-KURS‹

Mw'nas›: Allah o, ondan baflqa heç bir inan›lacaq yoxdur, daima yaflayan, daima dayan›b duran Odur. Nw mürgülleywr, nw yatar. Göydw vw yerdw nw varsa, ham›s› onundur. Onun izni olmadan, qarfl›s›nda flwfawttw olmaq kimin hwddidir? Qullar›n›n qarfl›s›nda, arxas›nda nw varsa ham›s›n› bilir: qullar› isw dilwdiyi qwdwrindwn baflqa, onun elmindwn bir fley bafla düflmwzlwr. Qüdrwt vw wzwmwti göylwri vw yeri qucaqlam›fld›r. Göylwri vw yeri görüb gözlwmwk, ona wsla a¤›rl›q vermwz. O, birdir vw böyükdür.

68

‹Ç‹NDWK‹LWR Ön söz .................................................................................................. 5 Birinci dwrs Qurani Kwrim wlifbas› .......................................................................... 8 ‹kinci dwrs Hwrwkwlwr ............................................................................................ 11 Oxuma parças› (I) .............................................................................. 13 Üçüncü dwrs Hwrflwrin baflda, ortada vw sonda yaz›l›fllar› (I) .................................. 14 Dördüncü dwrs Hwrflwrin baflda, ortada vw sonda yaz›l›fllar› (II) ................................ 16 Beflinci dwrs Hwrflwrin baflda, ortada vw sonda yaz›l›fllar› (III) ............................... 18 Oxuma parças› (II) ............................................................................. 20 Alt›nc› dwrs Hwrflwrin baflda, ortada vw sonda yaz›l›fllar› (IV) ............................... 21 Yeddinci dwrs Hwrflwrin baflda, ortada vw sonda yaz›l›fllar› (V) ................................ 23 Oxuma parças› (III) ............................................................................ 25 Swkkizinci dwrs Cwzm .................................................................................................. 26 Dokkuzuncu dwrs fiwddw .................................................................................................. 28 Oxuma parças› (IV) ........................................................................... 31 Onuncu dwrs Tenvin ................................................................................................ 33 69

On birinci dwrs Med (uzatma) hwrflwri ........................................................................ 35 Oxuma parças› (V) ............................................................................. 37 On ikinci dwrs Uzadan "Wlif" yerini tutan "vav" vw "ya" hwrflwri .............................. 38 On üçüncü dwrs Yaz›da görünmwywn med (uzatma) hwrflwri ....................................... 39 Oxuma parças› (VI) ........................................................................... 41 On dördüncü dwrs "Wlif lam" tak›s›n›n oxunmas› ............................................................ 42 Oxuma parças› (VII) .......................................................................... 46 On beflinci dwrs Hurufi-muqwttww ................................................................................. 48 On alt›nc› dwrs Wzan vw ikamet .................................................................................. 49 On yeddinci dwrs Namaz dualar› .................................................................................... 51 Sübhanwkw .......................................................................................... 51 Ettwhiyyatü ......................................................................................... 51 Allahümme salli ................................................................................. 52 Allahümme barik ............................................................................... 52 Kunut dualar› ..................................................................................... 53 Namazda oxunan digwr q›sa dualar .................................................... 55 Cwnazw duas› ...................................................................................... 56 Oxuma parças› (VIII) ......................................................................... 59 On swkkizinci dwrs Namaz surwlwri ................................................................................... 61 Fatihw surwsi ....................................................................................... 61 El-fil surwsi ......................................................................................... 62 70

Qureyfl surwsi ..................................................................................... 62 El-Ma'un surwsi .................................................................................. 63 El-Kevser surwsi ................................................................................. 64 El-Kafirun surwsi ................................................................................ 64 En-Nas›r surwsi ................................................................................... 65 Wbu Lwhwb surwsi ............................................................................... 65 El-‹hlas surwsi .................................................................................... 66 El-Felak surwsi ................................................................................... 66 En-Nas surwsi ..................................................................................... 67 Ayetül kursi ....................................................................................... 68

71

72