Kemal
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Kemal as PDF for free.
More details
- Words: 1,498
- Pages: 4
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
KEML (ö. > 1490) HAYATI K.’in nerede ve ne zaman doÿduÿu bilinmemektedir. Hayatª hakkªnda suara tezkireleri ve biyografilerde hiç bir bilgiye rastlanmayan yazara dair bµtµn bildiklerimiz eserinde kendi söylediklerinden ibarettir. Doÿum tarihi gibi ölµm tarihi de bilinmeyen K.’in Sel†ınnme’sini tamamladªÿª sªrada yaslª olduÿunu söylediÿine bakªlªrsa yazarªn 895/1490 yªlªndan bir sµre sonra öldµÿµ dµsµnµlebilir. Eserinde kendisini Keml1 olarak tanªtan yazar zaman zaman çaÿdasª Beramalª arªca Keml (Keml-i Zerd) ile karªstªrªlmªs ve kimi arastªrªcªlar Sel†ınnme yazarªnª bazen Keml bazen de arªca Keml olarak göstermislerdir.2 Fa„zlullh b. fiAbdullh tarafªndan hicri 7. yµzyªlda yazªlan Ta’rıƒ al-mufijam fı ±r mulük al-fiajam’i 894 /1488 senesinde Belatnme adªyla Tµrkçe’ye çevirmeye baslamªs olan arªca Keml de II. Me˛med devri sairlerindendir.3 Ancak R. Anhegger 15. yµzyªlda yasayan ve aynª adª tasªyan bu iki yazarªn farklª kisiler olduÿu yolunda ikna edici görµsler ortaya koymustur.4 Anhegger her iki Keml’in de asaÿª yukarª aynª zamanda yasadªklarªnª ve ikisinin de gazel yazdªklarªnª, fakat ortak yanlarªnªn bu kadarla kaldªÿªnª belirttikten sonra, Sel†ınnme yazarª K.’in elimize geçmeyen Süznme ve Firsetnme adlª eserlerini zikrettiÿi halde, Sel†ınnme’den bir buçuk yªl önce bitirmis olmasª gereken Belatnme’sinden bahsetmemis olmasªnªn dikkat çekici olduÿunu söyler. Anhegger’e göre, eÿer bu eseri tercµme eden sahªs K. olsaydª bunu eserinde mutlaka zikretmis olmasª gerekirdi. Ayrªca, Belatnme veziriazam Ma˛müd Pasa (ö. 879/1474) adªna tercµme edildiÿi halde Sel†ınnme’de Ma˛müd Pasa’ya özel bir önem verilmemis olmasª da dikkat çekicidir. ESERLERº Sel†ınnme veya Tevrıƒ-i l-i fiOˇsmn K.’in gµnµmµze ulasan tek eseri bu manzum tarihtir. Eserine Allah’a hamd µ sena ile baslayan K., her birine ayrª baslªklar tahsis ettiÿi Hz. Mu˛ammed’i ve dört halifeyi övdµkten sonra, eserini sunmayª dµsµndµÿµ dönemin padisahª II. Byezıd’i (886-918/ 1481-1512) medhetmistir. Daha sonra Osmanlª tarihine baslangªç yapan K. ayrª bir baslªk altªnda eserinin adªnª açªklar.5 Osmanlª tarihini Erturul ‰zı (d. 687/1288) ile baslatan K. ilk sekiz padisah devrini kronolojik olarak ve ayrª baslªklar altªnda anlatªr. II. Me˛med devrini (848-850/1444-1446 ve 855-886/1451-1481) de adlarªnª vermediÿi ravilere dayanarak yazdªÿªnª ifade eden K.’in, kendi yasadªÿª döneme yakªn olan bu padisah devrindeki olaylara beklenebilecekten az yer ayªrmªs olduÿu söylenebilir. K.’in Osmanlª devletinin iç ve dªs siyasetinde uzun yªllar gµndemde kalacak vakalarªndan olan II. Byezıd’in kardesi Cem’in (ö. 900/1495) saltanat iddiasª ile ortaya çª-
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
1
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
kªsª ve Gedik A˛med Pasa’nªn idamª (887/1482) konularªnda sessiz kalmasª, hatta bunlarªn adlarªnª hiç zikretmemesi kayda deÿer görµnmektedir. K., II. Byezıd devri olaylarªndan Bodn seferi ile (889/1484), Kili (Kila) ve Aqkirman (Cetatea Alb¸a/ Bielgorod) liman kalelerinin fethine (889/1484) eserinde genis ölçµde yer vermistir. Osmanlª devletinin kurulusundan 895/1490 yªlªna kadarki olaylarª anlatan K. II. Byezıd devri pasalarª ile Rumeli defterdarªnª övdµkten sonra, adªnª vermediÿi Anadolu defterdarªnª överek eserini 1 Saban 895/20 Haziran 1490 tarihinde bitirir.6 Rumeli defterdarª Me˛med Çelebı’den (ö. 905/1499-1500) de bµyµk bir övgµ ile söz edip onun iyi bir sair olduÿunu belirtmesine bakªlªrsa, K.’in bu sahªstan bir seyler beklediÿi veya onun tarafªndan kollandªÿª dµsµnµlebilir. K.’in bu eseri Osmanlªlarªn ilk dönemlerine dair diÿer kaynaklarda pek göremediÿimiz bazª farklª rivayetleri de içermektedir. Mesela, K.’in Erturul ‰zı zamanªnda Qara˛ißr’ªn fethine dair yazdªklarª Behcetµ’t-tevrıƒ7 ile paralellik gösteriyor ise de bu olayª anlatªrken kullandªÿª “akªncª” ve “top” terimleri diÿer kaynaklarda geçmemektedir.8 M. F. Köprµlµ de Çelebı Me˛med devrinde (816-824/1413-1421) eski Simavna kadªsªnªn oÿlu Seyƒ Bedreddın’in (ö. 819/1416) dini ve ideolojik boyutu olan isyanª hakkªnda yazdªÿª makalesinde Sela†ınnme’deki bilgilerin diÿer kaynaklardan farklª ve ilginç olduÿunu belirterek bu konuyla ilgili yirmi beytin tamamªnª vermektedir.9 K. kimi anlatªmlarªnª hikayelerle sµslemistir. Mesela, Farsça yerine Tµrkçe olarak yazdªÿª eserinin dostlarª tarafªndan tenkit edilmesini anlatªrken ‘Karªnca ile çªrlayªk hikayesi’ne yer verir ki, Anhegger K.’in eserindeki yedi hikayeden biri olan bu anlatªyª basarªlª bulmaktadªr.10 Yazar Sel†ınnme’sini yazarken yararlandªÿª kaynaklarª ve mµelliflerini belirtmemis, adlarªnª bildirmediÿi ravilere atªflar yapmakla yetinmistir. Bununla beraber kaynaklarªndan birinin II. Me˛med devri tarihçilerinden Sµkrullh’ªn (ö. 869/1464’ten sonra) Farsça yazdªÿª Behcetµ’t-tevrıƒ isimli eserinin Osmanlª tarihini içeren bölµmµ olduÿu anlasªlªyor. Mesela, Behcetµ’t-tevrıƒ, Tµrkiye Selçuklularª sultanª III. fiAleddın Keykübd’ªn (698-702/1298-1302) 20 yªl, 9 ay ve 13 gµn saltanat sµrdµÿµnµ yazªyor. Bu konuda K. de aynª bilgileri aktarªyor.11 Ayrªca, Rümeli’de fethedilen yerlerden Seydi Kavaÿª ve Vize’nin fethini veren ilk kaynak Behcetµ’t-tevrıƒ, sonra da Sel†ınnme’dir. K. her ne kadar mesnevi tarzªnda yazmªs olduÿu bu eserinin 3600 beyitten meydana geldiÿini söylµyorsa da12 beyit sayªsª 3029’dur. Vezin ve imla hatalarª ile tekrarlara sªkça rastlanan eserin tek yazmasª yetersiz bir katip tarafªndan kopya edilmis olmalªdªr. Tµrkçe yazdªÿª bu eserinin Farsça yazªlanlar kadar gµzel olduÿunu söyleyen K. Tµrkçe’yi Farsça’ya karsª savunur ve Farsça’dan söz alªp tercµme etmenin hµner olmadªÿªnª vurgular. Yine Tµrkçe yazdªÿª Firsetnme ve Süznme adlª eserleri ile gazelleri padisah ve devlet bµyµklerinden herhangi bir raÿbet görmeyen K. bµtµn umudunu baÿladªÿª bu eserinin ilgi göreceÿi ve emeÿinin karsªlªksªz kalmayacaÿª dµsµncesindedir. Ancak, II. Byezıd’den bir seyler koparacaÿªnª uman K.’in bu beklentªsinin gerçeklesmediÿi eserindeki ifadelerinden anlasªlmaktadªr. Eserini padisaha
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
2
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
sunmasªna bazª devlet bµyµklerinin engel olacaÿªndan daima endise etmis olan K.’in Sel†ınnme’si kendisinden sonraki Osmanlª tarihçilerince hiç kullanªlmamªs bir kaynaktªr. Sel†ınnme’nin bilinen tek nµshasª Istanbul ˜niversitesi Kµtµphanesi’nde bulunmaktadªr. 118b yapraÿªndaki kayda göre istinsah tarihi 1111/1602 olan bu nµshada eserin adª ve baslªklarª siyahtan farklª renklerde yazªlmªstªr. Kimi beyitlerin ikinci mªsralarª eksiktir. Bozuk ve harekeli bir nesihle istinsah edilmis olan bu nµsha 1929’da ciltlenmistir. K. Sel†ınnme’nin dªsªnda yukarªda zikredilen Süznme ve Firsetnme adlarªnda Tµrkçe yazdªÿª iki eseri daha olduÿunu söylµyorsa da, bu eserlerin bugµn bilinen nµshalarª yoktur. BºBLºYOGRAFYA Yazma: Istanbul, Istanbul ˜niversitesi Kµtµphanesi, Tµrkçe Yazmalar 331; 118 y., 13 sat., nesih. Edisyonlar: (1) Sevki Isªk. Tevârih-i Âl-i Osman veya Selâtinnâme (Saruca Kemal’in), 1b-21a arasª metin. Lisans Tezi (Istanbul ˜niversitesi, 1976). ˜lker Alkumru. Selâtinnâme, 21a-40b arasª metin. Lisans Tezi (Istanbul ˜niversitesi, 1976). Nurcan Oktay. Selâtinnâme, 81a-119b arasª metin. Lisans Tezi (Istanbul ˜niversitesi, 1976). Betµl Mµftµler. Selâtin-nâme ºndeksi. Lisans Tezi (ºstanbul ˜nªversitesi, 1971); (Krs. Abdµlkadir Özcan. Istanbul ˜niversitesi Edebiyat Fakµltesi Tarih Bölµmµ Tezleri (Istanbul, 1984), 186, 215). (2) Necdet Öztµrk. XV. Yµzyªl Tarihçilerinden Kemal, Selâtîn-nâme (1299-1490) (Ankara, 2001). Kaynaklar: W. Pertsch. Verzeichnis der tµrkischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin (Berlin, 1889), no. 227, 254 [Belatnme]. Me˛med Sµreyy. Sicill-i fiOˇsmnª, c. 4 (Istanbul, 1315/1897-8), 78. Bursalª Me˛med ‡hir. fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri (Istanbul, 1321-43/1903-25). M. Fuad Köprµlµ. “Bemerkungen zur Religionsgeschichte Kleinasiens.” Mitteilungen zur osmanischen Geschichte, c. 1 (Viyana, 1922), 209-210. Franz Babinger. Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke (Leipzig, 1927), 33-34 (Osmanlª Tarih Yazarlarª ve Eserleri, çev. Coskun ˜çok (Ankara, 1982), 37). M. Fuad Köprµlµ. Millî Edebiyat Cereyanªnªn ºlk Mµbessirleri (Istanbul, 1928), 14. Sµkrullah, Behcetµ’t-tevârîh, çev. Nihal Atsªz (Istanbul, 1949). Robert Anhegger. “Tµrk Edebiyatªnda Aÿustosböceÿi ile Karªnca Hikayesi.” Tµrkiyat Mecmuasª, 9 (1951), 79-82. Robert Anhegger. “Selâtînnâme Mµellifi Kemal.” Tµrk Dili ve Edebiyatª Dergisi, 4/4 (1952), 447-470. Nihad Sami Banarlª. Resimli Tµrk Edebiyatª Tarihi, c. 1 (Istanbul, 1971), 502-503. M. Orhan Bayrak. Osmanlª Tarih Yazarlarª (Istanbul, 1982), no. 89, 95. Necdet Öztµrk. “II. Bayezid Devri Tarihçilerinden Sarªca Kemal.” Prof. Dr. Fikret Isªltan’a 80. Doÿum Yªlª Armaÿanª (Istanbul,
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
3
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
1995), 221-245. Gönµl Tekin. “Fatih Devri Tµrk Edebiyatª.” Istanbul Armaÿanª, c. 1 (Istanbul, 1995), 202-203. Necdet Öztµrk. XV. Yµzyªl Tarihçilerinden Kemal, Selâtînnâme (1299-1490) (Ankara, 2001). 1
Necdet Öztµrk, XV. Yµzyªl Tarihçilerinden Kemal, Selâtîn-nâme (1299-1490) (Ankara, 2001), 204, 215, 219, 252. 2 Bursalª Me˛med ‡hir ile M. Fuad Köprµlµ Sel†ınnme yazarªnª Keml olarak tanªttªklarª halde, sonradan Fuad Köprµlµ, muhtemelen Franz Babinger’in tesirinde kalarak, Sel†ınnme yazarªnª arªca Keml olarak anmªstªr. Bkz. Bursalª Me˛med ‡hir, fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri, c. 2 (Istanbul, 1333/191415), 277; M. Fuad Köprµlµ, “Bemerkungen zur Religionsgeschichte Kleinasiens,” Mitteilungen zur osmanischen Geschichte, c. 1 (Viyana, 1922), 209-210; Franz Babinger, Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke (Leipzig, 1927), 33-34; M. Fuad Köprµlµ, Millî Edebiyat Cereyanªnªn ºlk Mµbessirleri (Istanbul, 1928), 14. 3 Bursalª Me˛med ‡hir Ta’rıƒ al-Mufijam’i Keml’in tercµme ettiÿini ileri sµrerek, mµterciminin arªca Keml olduÿunun farkªna varmamªs olduÿu izlemini vermesine raÿmen [fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri, c. 3 (Istanbul, 1343/1924-25), 123] aynª eserinin sairlere ayªrdªÿª kªsmªnda [fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri, c. 2, 277] bunun doÿrusunu yazmakta, yani eseri arªca Keml’in tercµme ettiÿini ifade etmektedir. 4 Robert Anhegger, “Selâtînnâme Mµellifi Kemal,” Tµrk Dili ve Edebiyatª Dergisi, 4/4 (1952), 447470. 5 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 15. 6 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 218. 7 Sµkrullah, Behcetµ’t-tevârîh, çev. Nihal Atsªz (Istanbul, 1949), 52. 8 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 29. 9 Köprµlµ, “Bemerkungen,” 209-210. 10 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 206-209; Robert Anhegger, “Tµrk Edebiyatªnda Aÿustosböceÿi ile Karªnca Hikayesi,” Tµrkiyat Mecmuasª, 9 (1951), 79-82. 11 Krs. Sµkrullah, Behcetµ’t-tevârîh, 53 ve Öztµrk, Selâtîn-nâme, 44. 12 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 217.
Necdet ÖZT˜RK Ocak 2006
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
4
KEML (ö. > 1490) HAYATI K.’in nerede ve ne zaman doÿduÿu bilinmemektedir. Hayatª hakkªnda suara tezkireleri ve biyografilerde hiç bir bilgiye rastlanmayan yazara dair bµtµn bildiklerimiz eserinde kendi söylediklerinden ibarettir. Doÿum tarihi gibi ölµm tarihi de bilinmeyen K.’in Sel†ınnme’sini tamamladªÿª sªrada yaslª olduÿunu söylediÿine bakªlªrsa yazarªn 895/1490 yªlªndan bir sµre sonra öldµÿµ dµsµnµlebilir. Eserinde kendisini Keml1 olarak tanªtan yazar zaman zaman çaÿdasª Beramalª arªca Keml (Keml-i Zerd) ile karªstªrªlmªs ve kimi arastªrªcªlar Sel†ınnme yazarªnª bazen Keml bazen de arªca Keml olarak göstermislerdir.2 Fa„zlullh b. fiAbdullh tarafªndan hicri 7. yµzyªlda yazªlan Ta’rıƒ al-mufijam fı ±r mulük al-fiajam’i 894 /1488 senesinde Belatnme adªyla Tµrkçe’ye çevirmeye baslamªs olan arªca Keml de II. Me˛med devri sairlerindendir.3 Ancak R. Anhegger 15. yµzyªlda yasayan ve aynª adª tasªyan bu iki yazarªn farklª kisiler olduÿu yolunda ikna edici görµsler ortaya koymustur.4 Anhegger her iki Keml’in de asaÿª yukarª aynª zamanda yasadªklarªnª ve ikisinin de gazel yazdªklarªnª, fakat ortak yanlarªnªn bu kadarla kaldªÿªnª belirttikten sonra, Sel†ınnme yazarª K.’in elimize geçmeyen Süznme ve Firsetnme adlª eserlerini zikrettiÿi halde, Sel†ınnme’den bir buçuk yªl önce bitirmis olmasª gereken Belatnme’sinden bahsetmemis olmasªnªn dikkat çekici olduÿunu söyler. Anhegger’e göre, eÿer bu eseri tercµme eden sahªs K. olsaydª bunu eserinde mutlaka zikretmis olmasª gerekirdi. Ayrªca, Belatnme veziriazam Ma˛müd Pasa (ö. 879/1474) adªna tercµme edildiÿi halde Sel†ınnme’de Ma˛müd Pasa’ya özel bir önem verilmemis olmasª da dikkat çekicidir. ESERLERº Sel†ınnme veya Tevrıƒ-i l-i fiOˇsmn K.’in gµnµmµze ulasan tek eseri bu manzum tarihtir. Eserine Allah’a hamd µ sena ile baslayan K., her birine ayrª baslªklar tahsis ettiÿi Hz. Mu˛ammed’i ve dört halifeyi övdµkten sonra, eserini sunmayª dµsµndµÿµ dönemin padisahª II. Byezıd’i (886-918/ 1481-1512) medhetmistir. Daha sonra Osmanlª tarihine baslangªç yapan K. ayrª bir baslªk altªnda eserinin adªnª açªklar.5 Osmanlª tarihini Erturul ‰zı (d. 687/1288) ile baslatan K. ilk sekiz padisah devrini kronolojik olarak ve ayrª baslªklar altªnda anlatªr. II. Me˛med devrini (848-850/1444-1446 ve 855-886/1451-1481) de adlarªnª vermediÿi ravilere dayanarak yazdªÿªnª ifade eden K.’in, kendi yasadªÿª döneme yakªn olan bu padisah devrindeki olaylara beklenebilecekten az yer ayªrmªs olduÿu söylenebilir. K.’in Osmanlª devletinin iç ve dªs siyasetinde uzun yªllar gµndemde kalacak vakalarªndan olan II. Byezıd’in kardesi Cem’in (ö. 900/1495) saltanat iddiasª ile ortaya çª-
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
1
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
kªsª ve Gedik A˛med Pasa’nªn idamª (887/1482) konularªnda sessiz kalmasª, hatta bunlarªn adlarªnª hiç zikretmemesi kayda deÿer görµnmektedir. K., II. Byezıd devri olaylarªndan Bodn seferi ile (889/1484), Kili (Kila) ve Aqkirman (Cetatea Alb¸a/ Bielgorod) liman kalelerinin fethine (889/1484) eserinde genis ölçµde yer vermistir. Osmanlª devletinin kurulusundan 895/1490 yªlªna kadarki olaylarª anlatan K. II. Byezıd devri pasalarª ile Rumeli defterdarªnª övdµkten sonra, adªnª vermediÿi Anadolu defterdarªnª överek eserini 1 Saban 895/20 Haziran 1490 tarihinde bitirir.6 Rumeli defterdarª Me˛med Çelebı’den (ö. 905/1499-1500) de bµyµk bir övgµ ile söz edip onun iyi bir sair olduÿunu belirtmesine bakªlªrsa, K.’in bu sahªstan bir seyler beklediÿi veya onun tarafªndan kollandªÿª dµsµnµlebilir. K.’in bu eseri Osmanlªlarªn ilk dönemlerine dair diÿer kaynaklarda pek göremediÿimiz bazª farklª rivayetleri de içermektedir. Mesela, K.’in Erturul ‰zı zamanªnda Qara˛ißr’ªn fethine dair yazdªklarª Behcetµ’t-tevrıƒ7 ile paralellik gösteriyor ise de bu olayª anlatªrken kullandªÿª “akªncª” ve “top” terimleri diÿer kaynaklarda geçmemektedir.8 M. F. Köprµlµ de Çelebı Me˛med devrinde (816-824/1413-1421) eski Simavna kadªsªnªn oÿlu Seyƒ Bedreddın’in (ö. 819/1416) dini ve ideolojik boyutu olan isyanª hakkªnda yazdªÿª makalesinde Sela†ınnme’deki bilgilerin diÿer kaynaklardan farklª ve ilginç olduÿunu belirterek bu konuyla ilgili yirmi beytin tamamªnª vermektedir.9 K. kimi anlatªmlarªnª hikayelerle sµslemistir. Mesela, Farsça yerine Tµrkçe olarak yazdªÿª eserinin dostlarª tarafªndan tenkit edilmesini anlatªrken ‘Karªnca ile çªrlayªk hikayesi’ne yer verir ki, Anhegger K.’in eserindeki yedi hikayeden biri olan bu anlatªyª basarªlª bulmaktadªr.10 Yazar Sel†ınnme’sini yazarken yararlandªÿª kaynaklarª ve mµelliflerini belirtmemis, adlarªnª bildirmediÿi ravilere atªflar yapmakla yetinmistir. Bununla beraber kaynaklarªndan birinin II. Me˛med devri tarihçilerinden Sµkrullh’ªn (ö. 869/1464’ten sonra) Farsça yazdªÿª Behcetµ’t-tevrıƒ isimli eserinin Osmanlª tarihini içeren bölµmµ olduÿu anlasªlªyor. Mesela, Behcetµ’t-tevrıƒ, Tµrkiye Selçuklularª sultanª III. fiAleddın Keykübd’ªn (698-702/1298-1302) 20 yªl, 9 ay ve 13 gµn saltanat sµrdµÿµnµ yazªyor. Bu konuda K. de aynª bilgileri aktarªyor.11 Ayrªca, Rümeli’de fethedilen yerlerden Seydi Kavaÿª ve Vize’nin fethini veren ilk kaynak Behcetµ’t-tevrıƒ, sonra da Sel†ınnme’dir. K. her ne kadar mesnevi tarzªnda yazmªs olduÿu bu eserinin 3600 beyitten meydana geldiÿini söylµyorsa da12 beyit sayªsª 3029’dur. Vezin ve imla hatalarª ile tekrarlara sªkça rastlanan eserin tek yazmasª yetersiz bir katip tarafªndan kopya edilmis olmalªdªr. Tµrkçe yazdªÿª bu eserinin Farsça yazªlanlar kadar gµzel olduÿunu söyleyen K. Tµrkçe’yi Farsça’ya karsª savunur ve Farsça’dan söz alªp tercµme etmenin hµner olmadªÿªnª vurgular. Yine Tµrkçe yazdªÿª Firsetnme ve Süznme adlª eserleri ile gazelleri padisah ve devlet bµyµklerinden herhangi bir raÿbet görmeyen K. bµtµn umudunu baÿladªÿª bu eserinin ilgi göreceÿi ve emeÿinin karsªlªksªz kalmayacaÿª dµsµncesindedir. Ancak, II. Byezıd’den bir seyler koparacaÿªnª uman K.’in bu beklentªsinin gerçeklesmediÿi eserindeki ifadelerinden anlasªlmaktadªr. Eserini padisaha
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
2
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
sunmasªna bazª devlet bµyµklerinin engel olacaÿªndan daima endise etmis olan K.’in Sel†ınnme’si kendisinden sonraki Osmanlª tarihçilerince hiç kullanªlmamªs bir kaynaktªr. Sel†ınnme’nin bilinen tek nµshasª Istanbul ˜niversitesi Kµtµphanesi’nde bulunmaktadªr. 118b yapraÿªndaki kayda göre istinsah tarihi 1111/1602 olan bu nµshada eserin adª ve baslªklarª siyahtan farklª renklerde yazªlmªstªr. Kimi beyitlerin ikinci mªsralarª eksiktir. Bozuk ve harekeli bir nesihle istinsah edilmis olan bu nµsha 1929’da ciltlenmistir. K. Sel†ınnme’nin dªsªnda yukarªda zikredilen Süznme ve Firsetnme adlarªnda Tµrkçe yazdªÿª iki eseri daha olduÿunu söylµyorsa da, bu eserlerin bugµn bilinen nµshalarª yoktur. BºBLºYOGRAFYA Yazma: Istanbul, Istanbul ˜niversitesi Kµtµphanesi, Tµrkçe Yazmalar 331; 118 y., 13 sat., nesih. Edisyonlar: (1) Sevki Isªk. Tevârih-i Âl-i Osman veya Selâtinnâme (Saruca Kemal’in), 1b-21a arasª metin. Lisans Tezi (Istanbul ˜niversitesi, 1976). ˜lker Alkumru. Selâtinnâme, 21a-40b arasª metin. Lisans Tezi (Istanbul ˜niversitesi, 1976). Nurcan Oktay. Selâtinnâme, 81a-119b arasª metin. Lisans Tezi (Istanbul ˜niversitesi, 1976). Betµl Mµftµler. Selâtin-nâme ºndeksi. Lisans Tezi (ºstanbul ˜nªversitesi, 1971); (Krs. Abdµlkadir Özcan. Istanbul ˜niversitesi Edebiyat Fakµltesi Tarih Bölµmµ Tezleri (Istanbul, 1984), 186, 215). (2) Necdet Öztµrk. XV. Yµzyªl Tarihçilerinden Kemal, Selâtîn-nâme (1299-1490) (Ankara, 2001). Kaynaklar: W. Pertsch. Verzeichnis der tµrkischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin (Berlin, 1889), no. 227, 254 [Belatnme]. Me˛med Sµreyy. Sicill-i fiOˇsmnª, c. 4 (Istanbul, 1315/1897-8), 78. Bursalª Me˛med ‡hir. fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri (Istanbul, 1321-43/1903-25). M. Fuad Köprµlµ. “Bemerkungen zur Religionsgeschichte Kleinasiens.” Mitteilungen zur osmanischen Geschichte, c. 1 (Viyana, 1922), 209-210. Franz Babinger. Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke (Leipzig, 1927), 33-34 (Osmanlª Tarih Yazarlarª ve Eserleri, çev. Coskun ˜çok (Ankara, 1982), 37). M. Fuad Köprµlµ. Millî Edebiyat Cereyanªnªn ºlk Mµbessirleri (Istanbul, 1928), 14. Sµkrullah, Behcetµ’t-tevârîh, çev. Nihal Atsªz (Istanbul, 1949). Robert Anhegger. “Tµrk Edebiyatªnda Aÿustosböceÿi ile Karªnca Hikayesi.” Tµrkiyat Mecmuasª, 9 (1951), 79-82. Robert Anhegger. “Selâtînnâme Mµellifi Kemal.” Tµrk Dili ve Edebiyatª Dergisi, 4/4 (1952), 447-470. Nihad Sami Banarlª. Resimli Tµrk Edebiyatª Tarihi, c. 1 (Istanbul, 1971), 502-503. M. Orhan Bayrak. Osmanlª Tarih Yazarlarª (Istanbul, 1982), no. 89, 95. Necdet Öztµrk. “II. Bayezid Devri Tarihçilerinden Sarªca Kemal.” Prof. Dr. Fikret Isªltan’a 80. Doÿum Yªlª Armaÿanª (Istanbul,
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
3
HISTORIANS OF THE OTTOMAN EMPIRE C . K a fa d a r H . K a r a t ek e C . F l eis c h er
1995), 221-245. Gönµl Tekin. “Fatih Devri Tµrk Edebiyatª.” Istanbul Armaÿanª, c. 1 (Istanbul, 1995), 202-203. Necdet Öztµrk. XV. Yµzyªl Tarihçilerinden Kemal, Selâtînnâme (1299-1490) (Ankara, 2001). 1
Necdet Öztµrk, XV. Yµzyªl Tarihçilerinden Kemal, Selâtîn-nâme (1299-1490) (Ankara, 2001), 204, 215, 219, 252. 2 Bursalª Me˛med ‡hir ile M. Fuad Köprµlµ Sel†ınnme yazarªnª Keml olarak tanªttªklarª halde, sonradan Fuad Köprµlµ, muhtemelen Franz Babinger’in tesirinde kalarak, Sel†ınnme yazarªnª arªca Keml olarak anmªstªr. Bkz. Bursalª Me˛med ‡hir, fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri, c. 2 (Istanbul, 1333/191415), 277; M. Fuad Köprµlµ, “Bemerkungen zur Religionsgeschichte Kleinasiens,” Mitteilungen zur osmanischen Geschichte, c. 1 (Viyana, 1922), 209-210; Franz Babinger, Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke (Leipzig, 1927), 33-34; M. Fuad Köprµlµ, Millî Edebiyat Cereyanªnªn ºlk Mµbessirleri (Istanbul, 1928), 14. 3 Bursalª Me˛med ‡hir Ta’rıƒ al-Mufijam’i Keml’in tercµme ettiÿini ileri sµrerek, mµterciminin arªca Keml olduÿunun farkªna varmamªs olduÿu izlemini vermesine raÿmen [fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri, c. 3 (Istanbul, 1343/1924-25), 123] aynª eserinin sairlere ayªrdªÿª kªsmªnda [fiOˇsmnlª Mµ’ellifleri, c. 2, 277] bunun doÿrusunu yazmakta, yani eseri arªca Keml’in tercµme ettiÿini ifade etmektedir. 4 Robert Anhegger, “Selâtînnâme Mµellifi Kemal,” Tµrk Dili ve Edebiyatª Dergisi, 4/4 (1952), 447470. 5 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 15. 6 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 218. 7 Sµkrullah, Behcetµ’t-tevârîh, çev. Nihal Atsªz (Istanbul, 1949), 52. 8 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 29. 9 Köprµlµ, “Bemerkungen,” 209-210. 10 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 206-209; Robert Anhegger, “Tµrk Edebiyatªnda Aÿustosböceÿi ile Karªnca Hikayesi,” Tµrkiyat Mecmuasª, 9 (1951), 79-82. 11 Krs. Sµkrullah, Behcetµ’t-tevârîh, 53 ve Öztµrk, Selâtîn-nâme, 44. 12 Öztµrk, Selâtîn-nâme, 217.
Necdet ÖZT˜RK Ocak 2006
© Makalenin tµm haklarª Osmanlª Tarihçileri’nin editörlerine aittir (www.ottomanhistorians.com)
4
Related Documents
Kemal
June 2020 20
Kemal Batanay
December 2019 16
Orhan Kemal
June 2020 20
Mustafa Kemal Ve Muhalifleri
June 2020 9
2a1_tunning Zn1_m Kemal Erlangga.docx
December 2019 20
Kapitalizm Ve Mustafa Kemal
November 2019 17More Documents from ""
Bukovetskaya_dizayn_shrifta (1).pdf
June 2020 6
Loop.pdf
June 2020 6
Mehmed.(taliqizade)_gow142
June 2020 6
6.pdf
June 2020 5
Seref
June 2020 8