58- ANG ISINUMPA (ANG TAKSIL) • Nag-iyakan ang mga kaanak ng nangadakip sa pagaalsa nang wala silang magawa sa kapapalipat-lipat sa tribunal, sa kumbento at kwartel • Si Aling doray dala ang anak ay umiyak sa paghihintay na makita si Don Filipo • Si Kapitana Tinay at ang iba pa ay pawang umiiyak dahil sa kanilang asawa o anak • Nagtatalumpati sa galit ang biyenan ni Andong • Nang ilalabas ang 20 bilanggo, ika-2 ng hapon • Lahat nakagapos maliban kay Ibarra • Nagpagapos si Ibarra sa mga sibil
58- ANG ISINUMPA (ANG TAKSIL) • May bumato sa kanya. Nagsunuran ang iba • Tanging si Kapitana Maria na ina ng anak na kambal na kasamang nadakip, ang walang katinag-tinag sa pagakakatayo, kagat ang mga labi, luhaan na inihatid ng tingin ang mga bugtong na anak. • Wala isa mang kaibigan si Ibarra. Maging si Nol Juan at ang guro o si Kapitan Basilio ay wala. • Mula sa isang burol ay tinatanaw ni Pilosopo Tasyo ang pag-alis sa mga bilanggo. Siya ay di nakarating sa bilangguan dahil sa kanayang karamdaman • Kinabukasn ay natagpuang patay sa may pinto ng kanyang bahay.
59- ANG INANG BAYAN AT ANG MGA KAPAKANAN • Iipinagdiwang ng mga korporasyon ang pagkakatuklas ni Padre Salvi sa pag-aalsa. • Pinapangarap ng mga taong pamahalaan at mga prayle ang kani-kanilang pagtaas sa tungkulin dahil sa tagumpay ng pamahalaan sa pagsugpo sa pag-aalsa. • Kapitan Tinong dahil kakilal si Ibarra ay darakpin din siya. • Don Primitivo pinsang mapaglatin (ipinasusunog ang lahat kasulatan at mga aklat) • Ipinayong magregalo sa Kapitan Heneral ng singsing na brilyante
59- ANG INANG BAYAN AT ANG MGA KAPAKANAN • Kinagabihan ng araw din iyon, dinakip si Kapitan Tinong at ilan sa pang mayaman sa Tundo at ipiniit sa Puerza Santiago
60- ANG PAG-AASAWA NI MA. CLARA • Si kapitan Tiyago lamang ang hindi nabilanggo • Nakalaya si Kapitan Tinong ngunit may sakit at ayaw nang kumibo at maglalabas sa bahay • Dumating sina Donya Victorina at Linares • Maraming pumipintas kay Ma. Clara sa gagawing pagpapaksal • Nagkayari sina Kap. Tiayago at Donya Victorina na ipakasal na kay Linares si Ma. Clara • Pumunta sa silid si Ma. Clara kunwari natutulog • Pumunta siya sa Asotea at may bangkang tumigil sa tapat nito.
60- ANG PAG-AASAWA NI MA. CLARA • Ipinagtapat ni Ma. Clara ang tunay niyang pagkatao • Pagkatapos mag-usap umalis na si Ibarra na kasama si Elias. Nagbigay galang si elias kay Ma. Clara • Si Padre Salvi at ang alferes na tenyente na ngayon ay aalis sa San Diego--- nangataas.
61- ANG HABULAN SA LAWA • Balak ni Elias kay Ibarra: Itago siya sa isang kaibigan sa Mandaluyong • Sabi ni Ibarra sumama nalang si Elias sa kanya at mamuhay na parang magkapatid • Una nakalusot • Pangalawa hinabol na sila ng bangka ng mga sibil
62- ANG PAGTATAPAT NI PADRE DAMASO • Napabalita sa isang pahayagan ag pamamaril sa lawa. Tiniyak na patay na si Ibarra • Nagkausap silang dalawa- Padre Damaso at Ma. Clara • Dahil Wala na si Ibarra dalawa lamang ang nalalabi sa akin…… kumbento o kamatayan • Magmomongha si Ma. Clara • Sa bandang huli ng pag-uusap pumayag si Padre Damaso na pumasok sa kumbento si Ma. Clara pero noong una ayaw niya.
63- ANG NOCHE BUENA • Sa isang gubat sa libis ng bundok ay may isang kubo ng isang mag-anak na Tagalog na ang ikinabubuhay ay pangangaso at pangangahoy. Sa paligid ng kubo ay maraming halamang gulay. Dalawang bata ang naglalaro, si Huli at Tano. Titingin-tingin ang isang maputlang bata---si Basilio • 2 buwan siyang walang malay • Matanda--- Kabesang Tales • Gustong umuwi ni Basilio para sa kanyang ina at kapatid. • Natagpuang patay ang sakristan mayor nakabitin sa kisame ng kanyang bahay
63- ANG NOCHE BUENA • Si Pilosopo Tasyo ay sa libingan ng mga Intsik nabaon. • Nabalitaang ang ina ay palaboy-laboy at kay Crispin ay walang balita. • Naghabulan silang mag-ina • Napunta sa gubat sa libingan ng mga ninuno ni Ibarra • Namatay si Sisa • Elias “ Mamamatay ako nang di nakikita ang pagbubukang liwayway ng aking bayan! Kayong makakamalas sa kanya, batiin ninyo siya… at huwag ninyong kalimutan ang nangabulid sa dilim ng gabi.”
64- ANG KATAPUSAN • PADRE DAMASO Naglumagi sa Maynila ay tumanggap ng utos na maging kura sa isang malayong lalawigan. Kinabukasan aay natagpuan siyang patay. Marahil ay sakit sa puso o alta presyon (high blood pressure attack) MA. CLARA - Pumasok sa kumbento ng Sta. Clara
64- ANG KATAPUSAN •PADRE SALVI -Nasa Maynila na rin -Nagmimisa o nagsesermon sa beateryo ng Sta. Clara -Hinihintay niyang maging isang obispo KAP. TIYAGO - nagumon sa suagal, sabong at apyan. -Nawala ang pagkamasimbahin mula ng magmongha si Ma.Clara.
64- ANG KATAPUSAN •DONYA VICTORINA -Nadagdagan ang pelukang kulot sa kanyang pusod - nahiligan ang pangungutsero sa kanilang karwahe DON TIBURCIO -Hindi muli muling natatawag na doktor -Madalas ay walang pustisong ngipin
64- ANG KATAPUSAN LINARES -Namatay sa iti (dysentery- a serious disease that causes severe diarrhea and a loss of blood) ALFEREZ - tenyente na may gradong komandante) - umuwi sa Espanya -- iniwan ang asawa
64- ANG KATAPUSAN DONYA CONSOLACION/CONSOLASYON -Palaging naglalasing -Humitit ng tabako (kinatatakutan) Marami raw mga tagaroon sa pook ng lawa ang namatay nang sumabog ang bapor Lipa, noong ika-3 ng Enero, 1883. baka raw may mga tauhang napasama sa trahedyang iyon.
64- ANG KATAPUSAN CRISPIN -Patay na siya (panaginip ni Basilio)
ELIAS AT SALOME (nawawalang kabanata sa Noli) kab. 25