Iso 14001 Interpretation

การตีความข้อกำาหนด ISO 14001 : 1996

4.1 ข้อกำำหนดทัว ่ ไป (General Requirements)

องค์กร ต้อง จัดทำำ และคงรักษำ ระบบกำรจัดกำร

สิง่ แวดล้อม, ข้อกำำหนด ซึง่ อธิบำยภำพรวมของข้อกำำหนด ข้อที ่ 4 การตีความ ข้อกำำหนดนีพ ้ ูดถึงภำพรวมทีอ ่ งค์กรต้องทำำ คือต้อง จัดทำำระบบบริหำรสิง่ แวดล้อม ขึน ้ มำตำมมำตรฐำนนี ้ ซึง่ จะพูดถึงในข้อต่อๆไปว่ำ จะต้องทำำอะไรบ้ำง รวมทัง้ คง รักษำระบบไว้ คือถือปฏิบัติอย่ำงต่อเนือ ่ ง ไม่เลิกล้มกลำง คัน ถ้ำใครตกข้อกำำหนดนีก ้ ็หมำยถึงว่ำไม่มีระบบเลย หรือ ถือปฏิบัติได้แย่สุดๆ แล้ว คงไม่คอ ่ ยมีหรอกครับ ไปตกข้อ อืน ่ ๆกันซะมำกกว่ำ

Page 1 of 78

4.2 นโยบำยสิง่ แวดล้อม (Environmental Policy) ผู้บริหำรระดับสูง ต้อง กำำหนดนโยบำยสิง่ แวดล้อม ขององค์กร

Page 2 of 78

การตีความ ผู้บริหำรระดับสูง หมำยถึงผู้ทีม ่ ีระดับตำำแหน่งสูงทีส ่ ุด หรือเกือบสูงสุด ในผังองค์กร หรือมีอำำนำจสูงสุดในส่วน หรือขอบข่ำยขององค์กร ทีข ่ อกำรรับรองนัน ้ โดยทัว ่ ไป ก็ได้แก่ตำำแหน่ง ประธำน, รองประธำน, ผู้จัดกำรทัว ่ ไป, กรรมกำรผู้จัดกำร, ผู้อำำนวยกำร ประมำณนีแ ้ หละครับไม่ ควรตำ่ำกว่ำนี ้ ผู้ทีก ่ ำำหนดนโยบำย (ในทำงปฏิบัติคือผู้ทีล ่ งนำมใน นโยบำย) จะต้องมีระดับอย่ำงทีผ ่ มบอกไปข้ำงต้น ขึน ้ กับผัง องค์กรด้วยว่ำกำำหนดให้ตำำแหน่งใดสูงทีส ่ ุด ถ้ำเป็ นองค์กร ทีแ ่ ยกเป็ นสำขำต่ำงๆ และขอกำรรับรองเฉพำะสำขำ ก็ให้ ผู้ทีม ่ ีตำำแหน่งสูงสุดของสำขำนัน ้ เป็ นผู้ลงนำม มันจะมี ควำมหมำยในเชิงทีว ่ ่ำ ควำมมุ่งมัน ่ ในกำรจัดทำำระบบควร จะมำจำกผู้บริหำรระดับสูงเป็ นสำำคัญ ข้อสังเกต ต่อไปอำจจะพบคำำว่ำ ผู้บริหำร (เฉยๆ) ด้วยนะครับ ซึง่ จะตีควำมต่ำงไปจำกคำำว่ำผู้บริหำรระดับสูง และทำำให้มัน ่ ใจว่ำนโยบำยสิง่ แวดล้อมนี ้ 1) มีควำมเหมำะสมกับลักษณะของธุรกิจทีท ่ ำำ ขนำด และผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมของกิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ และบริกำรต่ำงๆ ขององค์กร

Page 3 of 78

การตีความ อันนีก ้ ็เป็ นภำพรวมอีกเช่นกัน ถ้ำอ่ำนดูนโยบำย ทัง้ หมดแล้วต้องเหมำะสมกับขนำดขององค์กร ไม่น้อยและ ไม่เว่อร์จนเกินไป และต้องคำำนึงถึงผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมด้วย แต่ละองค์กรจะสร้ำงผลกระทบได้ไม่เหมือน กันและไม่เท่ำกัน ฉะนัน ้ นโยบำยจะแสดงควำมมุ่งมัน ่ ทีจ ่ ะ ทำำอะไรแตกต่ำงกันออกไป นโยบำยทีผ ่ มเห็นส่วนมำกจะระบุชือ ่ องค์กร, ประเภท กิจกรรม/ผลิตภัณฑ์ทีท ่ ำำ ลงไปด้วย เข้ำใจว่ำพยำยำมทีจ ่ ะ ตอบสนองข้อกำำหนดนี ้ แต่คงไม่ได้ทัง้ หมดหรอกครับ ดูที ่ ภำพรวมของนโยบำยดีกว่ำ ถ้ำคุณเป็ นบริษัทขนำดยักษ์ ใหญ่ พนักงำนเป็ นหมืน ่ ผลกำำไรมหำศำล แต่สิง่ ทีจ ่ ะมุ่ง มัน ่ ทำำเพือ ่ สิง่ แวดล้อมนัน ้ จิบ ๊ จ๊อยมำก ขณะทีป ่ ล่อย มลภำวะสู่สิง่ แวดล้อมอย่ำงมโหฬำร แบบนีม ้ ันน่ำจะตกข้อ นีม ้ ำกกว่ำ เห็นด้วยไหมครับ ผลกระทบทีม ่ ีต่อสิง่ แวดล้อมนัน ้ จะทรำบได้จำกกำร ประเมินลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมและผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อม ตำมข้อกำำหนด 4.3.1 มีหลำยองค์กรทีท ่ ำำ 4.3.1 ก่อน พอทรำบลักษณะปั ญหำและผลกระทบแล้ว จึงค่อย ย้อนมำเขียนนโยบำย ดูแล้วมันลัดๆขัน ้ ตอน แต่ก็เป็ นวิธีที ่ สำมำรถทำำได้ ถ้ำทรำบข้อมูลทีว ่ ่ำชัดเจน นโยบำยก็จะ

Page 4 of 78

เขียนได้อย่ำงเจำะจงเหมำะสมกับผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อม ตำมทีข ่ ้อกำำหนดได้กล่ำวถึงด้วย มีอก ี วิธีหนึง่ ทีจ ่ ะทรำบผลกระทบก่อนเขียนนโยบำย โดยยังไม่ต้องทำำ 4.3.1 ก็คือกำรทบทวนสถำนะเริม ่ ต้น ซึง่ ข้อกำำหนดไม่ได้บังคับ แต่เป็ นข้อแนะนำำ ถ้ำทำำก็จะพอ ทรำบผลกระทบและสำมำรถนำำมำเขียนนโยบำยได้ อนึง่ ถ้ำไม่อยำกเขียนแบบเจำะจงผลกระทบ จะเขียน กว้ำงๆ ไว้ก็มีคนทำำครับ และก็ผ่ำนด้วย (ขึน ้ กับมุมมอง ของ Auditor ด้วย) ข้อดีก็คอ ื อำจไม่ต้องเปลีย ่ นนโยบำย บ่อย ตำมผลกระทบทีเ่ ปลีย ่ นไป ข้อเสียก็คือ แหม..มัน กว้ำงจังเลยนะ ทำำให้ไม่เห็นควำมมุ่งมัน ่ ทีช ่ ัดเจน ก็เลือก เอำครับ 1) ได้รวมถึงควำมมุ่งมัน ่ ต่อกำรปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง และกำรป้ องกันมลพิษ การตีความ ในนโยบำย จะต้องมีขอ ้ ควำมทีอ ่ ่ำนแล้วให้ควำมรู้สก ึ ทีม ่ ุ่งมัน ่ ให้มีกำรปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง และป้ องกันมลพิษ (ทีเ่ กิดจำกองค์กรเอง) เขียนลงไปตรงๆแบบนีก ้ ไ็ ด้ครับ แทรกไว้ในทีๆ ่ เหมำะสมในนโยบำยหรืออำจเป็ นหัวข้อหนึง่

Page 5 of 78

ของนโยบำยเลย อย่ำงทีอ ่ ธิบำยไปแล้ว ถ้ำสำมำรถเจำะจง มลพิษได้ ก็จะทำำให้ควำมมุ่งมัน ่ นัน ้ ชัดเจนขึน ้ อีกเยอะ เช่น “มุ่งมัน ่ ทีจ ่ ะป้ องกันกำรปล่อยนำำ ้ เสียออกสู่แหล่ง น้ำสำธำรณะ และปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง” ในกรณีนีค ้ ือ ทรำบแล้วว่ำมลพิษทีส ่ ำำคัญขององค์กรคือ กำรปล่อยนำำ ้ เสีย สำมำรถเจำะจงลงไปได้เลย จะเจำะจงถึงไปค่ำ BOD, COD ก็แล้วแต่ครับ จะเอำไปกล่ำวถึงในหัวข้อ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยก็เข้ำท่ำดีไม่หยอก 2) ได้รวมถึงควำมมุ่งมัน ่ ต่อกำรปฏิบัติให้ได้ ตำมข้อ กำำหนดของกฎหมำยและกฎระเบียบด้ำนสิง่ แวดล้อมทีเ่ กีย ่ วข้อง และปฏิบัติให้ได้ตำมข้อกำำ หนดอืน ่ ๆ ทีอ ่ งค์กรเห็นชอบด้วย การตีความ เช่นกัน ในนโยบำยต้องมีประโยคทีม ่ ุ่งมัน ่ ทีจ ่ ะปฏิบัติ ตำมกฎหมำย และกฎระเบียบด้ำนสิง่ แวดล้อมอืน ่ ๆที ่ องค์กรเห็นชอบด้วย ข้อกำำหนดเปิ ดทำงให้นิดหน่อย แต่คง เป็ นเฉพำะข้อกำำหนดอืน ่ ๆ ทีไ่ ม่ใช่กฎหมำยหรือบทบัญญัติ ใหญ่ๆ อันนัน ้ จะเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบก็ต้องทำำ แต่อำจ จะมีบำงกรณีเช่นข้อตกลงท้องถิน ่ ขึน ้ อยู่กับควำมยินยอม และกำรตกลงเป็ นกรณีๆไป

Page 6 of 78

3) มีกรอบงำนสำำหรับกำรกำำหนดและกำรทบทวน วัตถุประสงค์ และเป้ ำหมำยด้ำนสิง่ แวดล้อม การตีความ ท่ำนทีค ่ ุ้นเคยกับ ISO 9001 ก็คงจะคุ้นเคยกับข้อ กำำหนดนีด ้ ี เพรำะแทบจะไม่ต่ำงกันเลย โดยปกตินโยบำย สิง่ แวดล้อมเท่ำทีเ่ ห็น มักจะกำำหนดเป็ นข้อๆ ทำำให้สะดวก ในกำรใช้แต่ละข้อเป็ นกรอบสำำหรับวัตถุประสงค์และเป้ ำ หมำยได้เลย (เฉพำะบำงข้อนะครับตำมควำมเหมำะสม) เช่นนโยบำยเขียนว่ำ “มุ่งมัน ่ ทีจ ่ ะป้ องกันกำรปล่อยนำำ ้ เสียออกสู่แหล่งน้ำสำธำรณะ และปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง” จะสำมำรถตัง้ วัตถุประสงค์เป้ ำหมำย โดยใช้นโยบำย ข้อนีเ้ ป็ นกรอบได้ว่ำ “ลดค่ำ BOD ลงให้ไม่เกิน............. (ตำมกฎหมำย กำำหนด) ภำยใน............” ส่วนกำรปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง นัน ้ ต้องดูระยะยำวไปอีก ถ้ำทำำได้ตำมกฎหมำยแล้ว ก็ควร ตัง้ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยใหม่ ให้ได้ตำ่ำกว่ำทีก ่ ฎหมำย กำำหนด มันถึงจะสอดรับกับคำำว่ำปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง ถ้ำเท่ำเดิมตลอดก็ไม่ถือว่ำเป็ นกำรปรับปรุงครับ

Page 7 of 78

4) จัดทำำเป็ นเอกสำรไว้ นำำไปถือปฏิบัติ และคงรักษำ ไว้ และมีกำรสือ ่ สำรกับพนักงำนทุกคน การตีความ นโยบำยต้องจัดทำำเป็ นเอกสำร แค่พูดปำวๆ ไม่ได้ ออกมำแล้วให้ผู้บริหำรระดับสูงลงนำมอนุมัติ จำกนัน ้ ก็ ต้องนำำไปปฏิบัติและคงรักษำไว้ คือยึดมัน ่ ในนโยบำย สมำ่ำเสมอ ไม่เลิกล้มกลำงคัน ตรงนีส ้ ่วนใหญ่จะมี วัตถุประสงค์เป้ ำหมำย ตลอดจนถึงโครงกำรสิง่ แวดล้อม เป็ นตัวสอดรับอีกที เพือ ่ แปลงไปสู่ภำคปฏิบัติอย่ำงเป็ นรูป ธรรม นโยบำยต้องมีกำรสือ ่ สำร เบสิคทีส ่ ุดคือติดประกำศ, ทำำป้ ำยประกำศ, เสียงตำมสำย, อบรม, ติดบัตรพนักงำน ทำำได้หลำกหลำยวิธีครับ ทีส ่ ำำคัญก็คือพนักงำนควรจะ เข้ำใจว่ำนโยบำยกล่ำวถึงอะไร เกีย ่ วข้องกับพนักงำนแต่ละ ระดับอย่ำงไร และพนักงำนต้องทำำอย่ำงไรเพือ ่ ให้ สอดคล้องกับนโยบำยนัน ้ พนักงำนควรอธิบำยได้ครับ ข้อ กำำหนดไม่ได้บงั คับในข้อนีต ้ รงๆเหมือน ISO9001 แต่จะไป แพลมอยู่ทีห ่ ัวข้อกำรฝึ กอบรมฯ (4.4.2) ครับ โปรดติดตำม ชม 5) สำมำรถหำได้สำำหรับสำธำรณะ

Page 8 of 78

การตีความ อันนีไ้ ม่มีในข้อกำำหนด ISO9001 คือต้องหำสำำหรับได้ สำธำรณะ จะเป็ นแบบจงใจเผยแพร่ออกไป หรือให้ สำธำรณะเข้ำมำหำเองก็แล้วแต่ องค์กรจะต้องเตรียม พร้อมไว้เสมอ เช่นจัดทำำเป็ นแผ่นพับ, ลงในโบชัวร์, อินเตอร์เน็ต ยังไงก็ได้ครับทีไ่ ม่ได้งุบงิบติดไว้แต่ในบอร์ด ข่ำวสำรภำยใน เห็นหลำยๆทีท ่ ำำบอร์ดขนำดใหญ่ติดหน้ำ โรงงำนหันออกไปยังถนนสำธำรณะ เข้ำใจว่ำให้สอดรับกับ ข้อกำำหนดนี ้ แต่ผมก็ยังสงสัยอยู่ตะหงิดๆ ว่ำ ใครทีไ่ หนจะ มำจอดรถอ่ำนมิทรำบ แล้วแต่กำรตีควำมนะครับ นำนำ จิตตัง (ยังไงเสีย ผมก็ยังคิดว่ำติดไว้ข้ำงในหน่อย เผือ ่ แขก ทีเ่ ข้ำมำได้ยืนอ่ำนน่ำจะเวิร์คกว่ำนะ) อ้อ.. มี Auditor บำงคนก็อยำกจะเห็นข้อควำมทีเ่ กีย ่ ว กับกำรเผยแพร่นโยบำย ออกสู่สำธำรณะ หรืออะไร ทำำนองนีอ ้ ยู่ในนโยบำยด้วย จริงๆ แล้วควำมเห็นผมคงไม่ จำำเป็ นต้องระบุ ขอให้ทำำจริงก็แล้วกัน แต่ส่วนใหญ่ก็เห็น ระบุกัน ก็แล้วแต่ครับ จะเขียนไว้กันเหนียวก็ตำมใจ

Page 9 of 78

นโยบายสิ่งแวดล้อม บริษัทซันแอร์โรว์ ซิตี ้ จำำกัด ผู้ผลิตชิน ้ ส่วนยำงซิลิ โคนและพลำสติกโดยกำรขึน ้ รูปสำำหรับใช้กับ เครือ ่ ง คอมพิวเตอร์ เครือ ่ งมือสือ ่ สำร และอุปกรณ์อิเลคทรอนิคส์ ต่ำงๆ มีควำมตระหนักถึงควำมรับผิดชอบในด้ำนสิง่ แวดล้อม ทีม ่ ีต่อชุมชน ต่อประเทศ และต่อโลก เรำจึงได้ ดำำเนินกำรจัดตัง้ ระบบบริหำรสิง่ แวดล้อมทัว ่ ทัง้ องค์กรขึน ้ ตำมมำตรฐำน ISO 14001 โดยมุ่งมัน ่ ทีจ ่ ะปฏิบัติดังนี ้

Page 10 of 78

1) ปฏิบัติตำมข้อกำำหนดของกฎหมำยและกฎระเบียบ ด้ำนสิง่ แวดล้อมภำยในประเทศ รวมถึงข้อกำำหนด อืน ่ ๆทีเ่ กีย ่ วข้องอย่ำงเคร่งครัด 2) ดำำเนินกำรคัดแยกของเสียอันตรำยทีเ่ กิดขึน ้ จำก กำรดำำเนินกิจกรรมของบริษัทฯ รวมถึงกำรป้ องกัน และควบคุมกำรกำำจัดของเสียเหล่ำนัน ้ ให้เกิดผลก ระทบต่อสิง่ แวดล้อมน้อยทีส ่ ุด 3) ดำำเนินกำรป้ องกัน และควบคุมกำรปล่อยมลภำวะ ออกสู่อำกำศและนำำ ้ ให้เกิดผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมน้อยทีส ่ ุด 4) ควบคุมกำรใช้ทรัพยำกร ไฟฟ้ำ, นำำ ้ และกระดำษ อย่ำงมีประสิทธิภำพโดยใช้กระบวนกำรลดกำรใช้ และกำรนำำกลับมำใช้ใหม่ 5) มุ่งมัน ่ พัฒนำปรับปรุงระบบบริหำรสิง่ แวดล้อมอย่ำง ต่อเนือ ่ ง บริษัทฯ มีควำมมุ่งมัน ่ ทีจ ่ ะผลักดัน สนับสนุนให้กิจกรรม ต่ำงๆ ได้ดำำเนินกำรและบรรลุตำมกรอบนโยบำยข้ำงต้น อย่ำงสมำ่ำเสมอ และมีกำรสือ ่ สำรนโยบำยนีใ้ ห้กับพนักงำน และผู้ทีเ่ กีย ่ วข้อง รวมถึงเผยแพร่ต่อสำธำรณะด้วย ประกำศ ณ วันที ่ 10 เมษำยน 2545

Page 11 of 78

(นำยคำซู โนริ อิริเอะ) รองประธำน บริษัท

ตัวอย่างนโยบายสิง่ แวดล้อมบริษัทซันแอร์โรว์ซิตี ้ จำากัด

4.3 กำรวำงแผน (Planning)

4.3.1 ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม (Environmental Aspects)

องค์กร ต้อง จัดให้มี และคงไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติในกำรบ่ง

ชีล ้ ักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมของกิจกรรม ผลิตภัณฑ์ หรือ บริกำรต่ำงๆขององค์กร ซึง่ เป็ นลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม ทีอ ่ งค์กรสำมำรถควบคุม และรวมทัง้ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีค ่ ำดว่ำจะมีอิทธิพล เพือ ่ ทีจ ่ ะบอกว่ำลักษณะ ปั ญหำสิง่ แวดล้อมเหล่ำนัน ้ มี หรือสำมำรถทีจ ่ ะทำำให้มีผลก ระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญต่อสิง่ แวดล้อม

Page 12 of 78

การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ครับ ต้องจัดทำำขึน ้ มำ และคงไว้คือ ถือปฏิบัติอย่ำงต่อเนือ ่ ง ใน Procedure ต้อง ระบุถึงวิธก ี ำรชีบ ้ ง่ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม (Environmental Aspect; EA) ซึง่ สำมำรถประเมินเพือ ่ ชีบ ้ ่ง ได้หลำยวิธี เช่นกำรประเมินควำมเสีย ่ ง, กำรวิเครำะห์โดย ใช้หลักกำร FMEA, กำรวิเครำะห์ Input-Output หลักกำร ก็จะคล้ำยๆกัน ก็คอ ื กำรสำำรวจและประเมินนำำ ้ หนักออก มำเป็ นคะแนน และจะมีเกณฑ์สำำหรับพิจำรณำว่ำคะแนน เท่ำใดจึงจะถือว่ำเป็ นลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัย สำำคัญ (Significant Environmental Aspect) ใน Annex A ข้อแนะนำำสำำหรับกำรใช้มำตรฐำน ISO14001 แนะนำำให้มีกำรพิจำรณำชีบ ้ ่งลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมดังต่อไปนี ้ - กำรระเหยสู่อำกำศ - กำรปล่อยลงสู่แหล่งนำำ ้ - กำรจัดกำรขยะ - กำรปนเปื้ อนดิน - กำรใช้วัตถุดิบ และทรัพยำกรธรรมชำติ - ประเด็นของท้องถิน ่ ทำงสิง่ แวดล้อมและชุมชนอืน ่ ๆ (เช่น เสียงดัง, กำรสัน ่ สะเทือน, กลิน ่ , ทัศนียภำพ)

Page 13 of 78

องค์กรควรหยิบเอำลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมเหล่ำนี ้ ทีเ่ กิดขึน ้ จำกแต่ละกิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ หรือบริกำร มำ พิจำรณำประเมินถึงผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมต่ำงๆ ทีอ ่ ำจ เกิดขึน ้ ได้ (Environmental Impact; EI) ทัง้ นีต ้ ้องคำำนึงว่ำ กิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ หรือบริกำร เพียงชนิด/ประเภทเดียว อำจสำมำรถก่อให้เกิดหลำยลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมได้ ข้อกำำหนดบอกให้ชีบ ้ ่งทัง ้ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม

ทีค ่ ำดว่ำจะมีอิทธิพลด้วย ก็คือต้องประเมินเผือ ่ สำำหรับ สถำนกำรณ์ผิดปกติ และฉุกเฉินสำำหรับแต่ละลักษณะ

ปั ญหำสิง่ แวดล้อมด้วย เช่นสถำนกำรณ์ปกติก็คือ สิง่ ที ่ ปล่อยออกสู่สิง่ แวดล้อมเป็ นประจำำ เกิดเป็ นปกติ เช่น ไอ ระเหยของสำรเคมีทีอ ่ ยู่เฉยๆ ก็ระเหย หรือถูกดูดออกไปสู่ ภำยนอกโดยพัดลมดูดอำกำศเป็ นปกติ, หรือเสียงดังจำก เครือ ่ งจักรทีไ่ ม่ชำำรุด ไม่ปกติก็คอ ื สิง่ ทีป ่ ล่อยออกสู่สงิ ่ แวดล้อมเมือ ่ มีเหตกำรณ์ผิดปกติ เช่นถังสำรเคมีอำจหก หรือคว่ำทำำให้เกิดกำรระเหยได้มำกขึน ้ หรือไอระเหยที ่ อบอวลอยู่ในพืน ้ ทีเ่ นือ ่ งจำกพัดลมดูดอำกำศชำำรุด คือไม่ ปกติ หรือนำำ ้ เสียทีถ ่ ูกปล่อยออกสู่ภำยนอกขณะทีร ่ ะบบ บำำบัดเสีย ไม่ปกติ เป็ นต้น ส่วนเหตกำรณ์ฉุกเฉินก็คือเกิด ระเบิดเป็ นต้น ซึง่ ผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมของลักษณะ ปั ญหำตัวเดียวกันแต่ต่ำงสถำนกำรณ์อำจจะไม่เท่ำกัน ต้อง ประเมินเผือ ่ ด้วย

Page 14 of 78

วิธีที ่ Work ทีส ่ ุดในกำรชีบ ้ ง่ โดยพลำดตกหล่นน้อย ทีส ่ ุด น่ำจะเป็ นวิธีกำรกำำหนด Input- Output ของแต่ละ กระบวนกำร และหยิบแต่ละตัวมำประเมินผลกระทบ ทีน ่ ่ำ จะเกิดได้มีอะไรบ้ำง ควรใช้ร่วมกับวิธีเดินสำำรวจพืน ้ ที ่ ดู กันจะๆ ว่ำมีลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมอะไรบ้ำง แล้วค่อย มำประเมิน ให้คะแนนกันต่อไป อำจจะแบ่งเป็ นระดับ คะแนนตัง้ แต่ สูงมำก-สูง-ปำนกลำง-ตำ่ำ-ตำ่ำมำก ตำมแต่ คะแนนทีป ่ ระเมินได้ แล้วก็พิจำรณำระดับสูงมำก และสูง จัดว่ำเป็ นลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญก็ดี (ถ้ำ มุ่งมัน ่ จัด ก็เอำตัง้ แต่ปำนกลำงก็ได้ครับ หรือจะกัก ๊ ไว้เผือ ่ ปี ต่อไปต้องกำรปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ งก็นำำเอำระดับปำน กลำงมำ Take Action ด้วยก็ไม่เลว อนึง่ บำงองค์กรอำจจะนำำกำรปฏิบัติตำมกฎหมำย เข้ำมำพิจำรณำด้วย บำงทีประเมินตำมเกณฑ์คะแนนอำจ จะผ่ำนฉลุย แต่บังเอิญว่ำกิจกรรมนัน ้ ดันผิดกฎหมำย หรือ ไม่ได้ตำมทีก ่ ฎหมำยกำำหนด ก็อำจถือว่ำมีนัยสำำคัญโดย อัตโนมัติก็ดีนะครับ ถ้ำไม่ปรับก็ไม่เป็ นไร เพรำะจะมีข้อ กำำหนดเรือ ่ งกฎหมำยและข้อกำำหนดอืน ่ ๆ ดักไว้อยู่แล้ว Auditor จะออกให้เป็ นข้อบกพร่องก็ต่อเมือ ่ ประเมิน ไม่ครบถ้วนในทุกกระบวนกำรหรือกิจกรรมทีน ่ ่ำจะมีควำม เสีย ่ ง หรือตรวจพบลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีถ ่ ือว่ำมีนัย สำำคัญ แต่องค์กรไม่ได้มก ี ำรชีบ ้ ่ง/ประเมิน หรือประเมิน

Page 15 of 78

แล้วระบุว่ำไม่มีนัยสำำคัญ ทำำให้ถูกละเลยทีจ ่ ะนำำไปสู่ขัน ้ ตอนของกำรแก้ไขปรับปรุงต่อไป อีกประกำรหนึง่ คือเกณฑ์ ทีน ่ ำำมำใช้ใช้ไม่สำมำรถประเมินหำนัยสำำคัญได้อย่ำงทีค ่ วร จะเป็ น คือได้ตำ่ำกว่ำควำมเป็ นจริง ก็ทำำให้ลักษณะปั ญหำ สิง่ แวดล้อมทีส ่ ำำคัญถูกละเลยได้เช่นกัน องค์กร ต้อง ทำำให้มัน ่ ใจได้ว่ำลักษณะปั ญหำต่ำงๆ ที ่ เกีย ่ วพันกับผลกระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญเหล่ำนี ้ ได้นำำมำ พิจำรณำในกำรกำำหนดวัตถุประสงค์ด้ำนสิง่ แวดล้อมของ องค์กร องค์กร การตีความ เมือ ่ ชีบ ้ ง่ และประเมินแล้วว่ำ ลักษณะปั ญหำและผลก ระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญมีอะไรบ้ำง ต้องนำำมำกำำหนดเป็ น วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยครับ สมมุติว่ำ Aspect คือนำำ ้ ที ่ ปล่อยออกสู่แหล่งนำำ ้ มีค่ำเกินกฎหมำยกำำหนด และจัดเป็ น Significant Aspect (และ Impact ก็จะเป็ น Significant Impact โดยปริยำย) ในวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยก็ต้องมี กำรลดค่ำกำำหนดทีเ่ กินกฎหมำยด้วย เพือ ่ ให้ผลกระทบนัน ้ ลดลง เช่นตัง้ ไว้ว่ำ“ลดค่ำ BOD ลงให้ไม่เกิน............. (ตำม

Page 16 of 78

กฎหมำยกำำหนด) ภำยใน............” ก็ตัวอย่ำงเก่ำ หยิบมำ เล่ำใหม่ครับ ต้อง ทำำให้ข่ำวสำรเกีย ่ วกับลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม นีม ้ ีควำมทันสมัยอยู่ตลอดเวลำ การตีความ กำรประเมินทีว ่ ่ำนี ้ ไม่ใช่ว่ำประเมินครัง้ เดียวแล้วจะ ใช้ได้ตลอดไป เพรำะวัตถุดิบ, กระบวนกำร, กิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ อำจมีกำรเปลีย ่ นแปลงไป ฉะนัน ้ ลักษณะปั ญหำ และผลกระทบย่อมต้องมีกำรเปลีย ่ นแปลงตำมด้วย จะต้องระบุกำรทำำให้ข่ำวสำรนีม ้ ีควำมทันสมัย เช่น กำำหนดว่ำจะต้องมีกำรประเมินใหม่เมือ ่ มีกำรเปลีย ่ นแปลง วัตถุดิบ, กระบวนกำร, กิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ต่ำงๆ เป็ นต้น และอำจจะกำำหนดระบบไว้เผือ ่ สิง่ ทีว่ ่ำมำนัน ้ ไม่มีกำร เปลีย ่ นแปลงเลย เช่นยังไงก็ต้องทบทวนทุกๆปี เป็ นต้น ก็ คือเริม ่ ประเมินใหม่ตำมระบบเดิม กรณีทีไ่ ม่มีอะไร เปลีย ่ นแปลงเลย (ซึง่ เป็ นไปได้ยำก)

Page 17 of 78

4.3.2 กฎหมำย และข้อกำำหนดอืน ่ ๆ (Legal and other requirements)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติในกำรบ่งชี ้

และกำรเข้ำถึงกฎหมำยและข้อกำำหนดอืน ่ ๆทีอ ่ งค์กรเห็น ด้วย ซึง่ เหมำะกับลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมของกิจกรรม ผลิตภัณฑ์หรือบริกำรต่ำงๆ ขององค์กรโดยตรง

Page 18 of 78

การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ใน Procedure ต้อง บอกถึงระบบในกำรบ่งชี ้ และกำรเข้ำถึงกฎหมำยและข้อ กำำหนดอืน ่ ๆ กฎหมำย ก็รวมถึงพระรำชบัญญัติ, พระรำชกำำหนด, กฎกระทรวง, ประกำศกระทรวง ข้อกำำหนดอืน ่ ๆ เช่นข้อกำำหนดท้องถิน ่ , ข้อบังคับของ ลูกค้ำ, ข้อบังคับตำมประเภทธุรกิจ กำรบ่งชี ้ อำจทำำเป็ นบัญชีรำยชือ ่ กฎหมำยขึน ้ มำ คัด เอำแต่เฉพำะกฎหมำยสิง่ แวดล้อมทีอ ่ งค์กรเกีย ่ วข้องซึง่ คง มีเป็ นร้อย รวบรวมรำยชือ ่ ไว้ กำรเข้ำถึง ก็คอ ื ต้องหำตัวกฎหมำยตัวทีช ่ ีบ ้ ่งไว้มำเก็บ ไว้ด้วย จะซือ ้ หรือถ่ำยเอกสำร หรือ ดำวน์โลดจำกอินเตอร์เน็ต ทำำได้ทัง้ นัน ้ ครับ แต่ต้องมัน ่ ใจ ว่ำเป็ นฉบับทีม ่ ีเนือ ้ ควำมสมบูรณ์ ไม่ได้ย่อมำ มีตรำครุฑ เลยยิง่ ดี เคยมีที ่ Auditor ไม่ยอมรับหนังสือรวบรวม กฎหมำยทีม ่ ีผู้ทำำขึน ้ มำ แต่คัดเอำมำเพียงย่อๆ กฎหมำยทีว ่ ่ำนีต ้ ้องนำำมำขึน ้ ทะเบียนเอกสำรอ้ำงอิง หรือเอกสำรจำกภำยนอก หรืออะไรก็แล้วแต่ทีม ่ ีควำม หมำยเดียวกัน แล้วแต่ระบบองค์กรครับ เพือ ่ ให้เห็นว่ำ เอกสำรนีไ้ ด้รับกำรควบคุม

Page 19 of 78

ต้องมีระบบในกำรติดตำมกฎหมำยหรือข้อกำำหนด อืน ่ ๆทีอ ่ อกใหม่ด้วยครับ มีหลำยวิธีเช่นสมัครเป็ นสมำชิก รำชกิจจำนุเบกษำ แต่ไม่แนะนำำเพรำะช้ำเหลือเกิน ดูใน อินเตอร์เน็ตจะไวกว่ำ หรือโทรไปสอบถำมตำมทีต ่ ่ำงๆ เช่นอุตสำหกรรมจังหวัด, สำำนักงำนสิง่ แวดล้อม หรือจะ ติดตำมยังไงก็ได้ ทำำบันทึกกำรติดตำมไว้ด้วย กำรติดตำม ควรกำำหนดควำมถีไ่ ว้แน่นอนเช่น ทุกสองเดือนหรือสำม เดือนก็ว่ำไป

4.3.3 วัตถุประสงค์และเป้ำหมำย (Objectives and Targets)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงไว้ซึง่ วัตถุประสงค์ และ

เป้ ำหมำยด้ำนสิง่ แวดล้อม ทีเ่ ขียนเป็ นเอกสำรไว้ที ่ เกีย ่ วข้องกับแต่ละหน้ำทีแ ่ ละระดับภำยในองค์กร

Page 20 of 78

การตีความ ค่อนข้ำงจะตีควำมตรงตัวครับ คือให้ทำำวัตถุประสงค์ และเป้ ำหมำยขึน ้ มำเป็ นลำยลักษณ์อก ั ษร คำำว่ำ วัตถุประสงค์กับคำำว่ำเป้ ำหมำย จริงๆแล้วเป็ นคำำทีแ ่ ยก ออกจำกกัน วัตถุประสงค์ก็เช่น “เพือ ่ ลดกำรใช้กระดำษ” คำำว่ำเป้ ำหมำยก็เช่น “ลดกำรใช้กระดำษลง 10% ภำยใน เดือน..........” บำงองค์กรก็จัดทำำเป็ นสองส่วนแยกกัน แต่ก็ มีทีจ ่ ับมำรวมกันเลยเป็ นวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยคือ “ลดกำรใช้กระดำษลง 10% ภำยในเดือน........” ก็ สำมำรถทำำได้ครับ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยถ้ำสำมำรถแยกระบุได้ จนถึงระดับหน่วยงำน หรือหน้ำทีต ่ ่ำงๆ ก็จะเป็ นกำรดี แต่ เท่ำทีพ ่ บจะเป็ นวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยรวมทัง้ องค์กร เสียมำกกว่ำ เพรำะไม่สะดวกทีจ ่ ะแยก อันนีจ ้ ะต่ำงกับ ISO9001 อยู่หน่อย เช่นลดกำรใช้นำำ ้ ลง 5% คงจะแยก ลำำบำกว่ำแผนกนัน ้ แผนกนีต ้ ้องใช้เท่ำไหร่ ตรงนีถ ้ ้ำแยกไม่ ได้กไ็ ม่เป็ นไรครับ ในกำรจัดให้มแ ี ละทบทวนวัตถุประสงค์ขององค์กรนัน ้ องค์กร ต้อง พิจำรณำถึงกฎหมำยและข้อกำำหนดอืน ่ ๆ, ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญขององค์กร, ทำง

Page 21 of 78

เลือกด้ำนเทคนิคและกำรเงินขององค์กร ข้อกำำหนดด้ำน ปฏิบัติกำรและธุรกิจ และมุมมองของฝ่ ำยต่ำงๆทีส ่ นใจ การตีความ หมำยถึงกำรตัง้ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยนัน ้ มีข้อจะ ต้องพิจำรณำหลำยอย่ำง ดังต่อไปนี ้ 1) นำำกฎหมำยและข้อกำำหนดอืน ่ ๆ ทีอ ่ งค์กรยังปฏิบัติ ไม่ได้ มำตัง้ เป็ นเป้ ำหมำย หรือปฏิบัติได้แล้ว ต้องกำรปรับปรุงให้ดข ี ึน ้ ก็ได้ครับ อำจจะไม่ใช่ ทัง้ หมด เลือกเฉพำะทีอ ่ งค์กรสนใจก็ได้ 2) นำำลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญ มำตัง้ เป็ นวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย จำำเป็ นครับ เพรำะ เป็ นข้อกำำหนดใน 4.3.1 3) ต้องพิจำรณำถึงทำงเลือกด้ำนเทคนิคและกำรเงิน ให้เหมำะสมกับองค์กร ผลกำำไรไม่มำกนัก ก็อย่ำ คิดปรับปรุงซะใหญ่โต งบน้อยก็หำวิธีทำำให้ได้ตำม กฎหมำยก่อน แล้วค่อยขยับขยำยหำทำงปรับปรุง ก็ได้ 4) ข้อกำำหนดของธุรกิจ บำงธุรกิจจะมีข้อกำำหนดทีใ่ ห้ ยึดถือปฏิบัติ เช่นพวกผลิตอำหำร, ยำ จะมีขอ ้ กำำหนดเยอะ กำรตัง้ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยก็ อย่ำให้ขัดแย้ง ก็คอ ื ให้เป็ นไปในทิศทำงเดียวกัน

Page 22 of 78

5) มุมมองฝ่ ำยต่ำงๆ ทีส ่ นใจ เช่นผู้ถือหุ้น, ลูกค้ำ, ชุมชน อำจจะต้องกำรให้องค์กรเน้นเรือ ่ งใดเรือ ่ ง หนึง่ เช่นเรือ ่ งปรับปรุงระบบนำำ ้ เสีย ก็ควรทีจ ่ ะนำำ มำกำำหนดเป็ น วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย ต้อง สอดคล้องกับ นโยบำยสิง่ แวดล้อมรวมทัง้ ควำมมุ่งมัน ่ ต่อกำรป้ องกัน มลภำวะ การตีความ ถ้ำยังจำำได้ ข้อกำำหนดเรือ ่ งนโยบำยสิง่ แวดล้อมก็มี กำำหนดไว้ว่ำให้วำงกรอบงำนให้วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย ถ้ำทำำตรงนีไ้ ด้ เรือ ่ งควำมสอดคล้องก็จะไม่มีปัญหำ ให้ดูไม่ ให้ขัดแย้งกันเรือ ่ งจะลดจะเพิม ่ อะไร ตัวเลขทีร่ ะบุเป็ นเป้ ำ หมำยต้องสอดรับกันด้วย ในนโยบำยก็มีกำำหนดให้แสดงควำมมุ่งมัน ่ ป้ องกัน มลภำวะ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยก็จะต้องเจำะจงให้เด่น ชัดลงไปว่ำจะป้ องกันมลภำวะอะไร

Page 23 of 78

4.3.4 โครงกำรจัดกำรด้ำนสิง่ แวดล้อม (Environmental Management Programme(s))

องค์กร ต้อง จัดให้มี และคงรักษำไว้ซึง่ หนึง่ หรือ

มำกกว่ำหนึง่ โครงกำรทีจ ่ ะทำำให้วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย ขององค์กรบรรลุผล โครงกำรนี ้ ต้อง รวมถึง การตีความ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยทีไ่ ด้ตัง้ ขึน ้ มำ บอกเพียงว่ำ จะลดอะไร เพิม ่ อะไร เท่ำไหร่ แต่ไม่ได้บอกว่ำต้องทำำ อย่ำงไรบ้ำง สิง่ ทีจ ่ ะอธิบำยได้ก็คือ โครงกำรต่ำงๆ ที ่ Page 24 of 78

กำำหนดขึน ้ มำเพือ ่ รองรับวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยอย่ำง เป็ นรูปธรรม จะตัง้ เพียงโครงกำรเดียว หรือหลำยโครงกำร ก็ได้ แต่ต้องมัน ่ ใจว่ำสำมำรถทำำให้วัตถุประสงค์และเป้ ำ หมำยทัง้ หมดบรรลุได้ อำจจะทำำเป็ น หนึง่ โครงกำรต่อ หนึง่ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยก็ดีครับ 1) กำรกำำหนดควำมรับผิดชอบทีจ ่ ะทำำให้วัตถุประสงค์ และเป้ ำหมำยบรรลุผลในแต่ละหน้ำที ่ และระดับที ่ เกีย ่ วข้องขององค์กร 2) วิธก ี ำรและกรอบเวลำทีแ ่ ต่ละวัตถุประสงค์และเป้ ำ หมำยจะบรรลุผล การตีความ โครงกำรนัน ้ จะต้องมีกำรกำำหนดทัง้ สองข้อดังทีข ่ ้อ กำำหนดได้ว่ำไว้ มันก็คล้ำยๆกับกำรเขียน Proposal ของ โครงกำรบริหำรทัว ่ ๆไปนัน ่ แหละ อำจทำำในรูป Gantt Chart หรือในรูปอืน ่ ทีส ่ ำมำรถกำำหนดทัง้ สองข้อนีไ้ ด้ คือ 1) ให้ใครเป็ นผู้รับผิดชอบในแต่ละกิจกรรมของ โครงกำร 2) แต่ละกิจกรรม และทัง้ โครงกำรจะเริม ่ ต้นเมือ ่ ใด และเสร็จสิน ้ เมือ ่ ใด

Page 25 of 78

โครงกำร ต้อง ได้รับกำรแก้ไขถ้ำมีแผนงำนที ่ เกีย ่ วข้องกับพัฒนำกำรใหม่ๆ และกิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ หรือบริกำรทีท ่ ำำใหม่ หรือมีกำรดัดแปลง แก้ไข เพือ ่ ทีจ ่ ะทำำให้มัน ่ ใจได้ว่ำ มีกำรนำำกำรจัดกำร ด้ำนสิง่ แวดล้อมไปใช้กับโครงกำรใหม่ๆ หรือ โครงกำรทีม ่ ีกำรดัดแปลงแก้ไขเหล่ำนัน ้ การตีความ เมือ ่ องค์กรมีอะไรใหม่ๆ เกิดขึน ้ ก็ตำม เช่นกิจกรรม, ผลิตภัณฑ์ หรือดัดแปลงแก้ไข ให้ทบทวนโครงกำรทีม ่ ีอยู่ ว่ำสอดรับหรือใช้ได้กับกับกำรเปลีย ่ นแปลงหรือแผนทีจ ่ ะมี กำรเปลีย ่ นแปลงนัน ้ หรือเปล่ำ ถ้ำไม่สอดคล้องให้แก้ไข ปรับปรุงแผนใหม่ หรือ ตัง้ โครงกำรใหม่ทีจ ่ ะสำมำรถใช้กับ กำรเปลีย ่ นแปลงใหม่ๆ นัน ้ ได้

Page 26 of 78

4.4 กำรนำำไปใช้ และปฏิบัติ (Implementation and Operation)

4.4.1 โครงสร้ำงและควำมรับผิดชอบ (Structure and Responsibility) Page 27 of 78

บทบำท, ควำมรับผิดชอบ และอำำนำจหน้ำที ่ ต้อง มี กำรกำำหนด เขียนเป็ นเอกสำรไว้ และมีกำรสือ ่ สำรเพือ ่ ที ่ จะก่อให้เกิดกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีประสิทธิผล การตีความ ในระบบ ISO9001 ก็พูดถึงระบบนีไ้ ว้เหมือนกัน อำำนำจ หน้ำที ่ และควำมรับผิดชอบ อำจจะกำำหนดไว้ใน คู่มือสิง่ แวดล้อม, Job description แค่นีก ้ ็น่ำจะพอ อธิบำย เฉพำะอำำนำจหน้ำทีห ่ ลักๆ ทีเ่ กีย ่ วข้องกับระบบบริหำรสิง่ แวดล้อม ตัง้ แต่ผู้บริหำรระดับสูงลงมำ ถึงระดับล่ำงสุด, ผู้ แทนฝ่ ำยบริหำร, ตำำแหน่งอืน ่ ๆทีอ ่ ำจเกีย ่ วข้อง เช่นคณะ กรรมกำรต่ำงๆ เป็ นต้น กำรสือ ่ สำรก็อำจใช้กำรแจกจ่ำยให้ผู้ทีเ่ กีย ่ วข้องทรำบ โดยตรง, ติดประกำศ (อำจไม่จำำเป็ น), ใช้ช่องทำงกำร ควบคุมกำรแจกจ่ำยเอกสำรเป็ นต้น ผู้บริหำร ต้อง จัดให้มีทรัพยำกรทีจ ่ ำำเป็ นต่อกำรนำำไป ปฏิบัติและกำรควบคุมของระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม รวมถึงทรัพยำกรทีเ่ ป็ นทรัพยำกรมนุษย์และทักษะเฉพำะ ด้ำน เทคโนโลยีและกำรเงิน

Page 28 of 78

การตีความ ทรัพยำกรในทีน ่ ีก ้ ็คือ คน, เครือ ่ งมือ/อุปกรณ์, เทคโนโลยี, กระบวนกำรสนับสนุนต่ำงๆ, งบประมำณ ต้องเพียงพอครับ ควรใช้เวทีกำรทบทวนของฝ่ ำยบริหำร เป็ นตัวทบทวนควำมเพียงพอของทรัพยำกรต่ำงๆด้วย ยืนยันว่ำทรัพยำกรพร้อมทุกอย่ำง ผู้บริหำรระดับสูงขององค์กร ต้อง แต่งตัง้ ตัวแทนฝ่ ำย บริหำรหนึง่ หรือมำกกว่ำหนึง่ คน ซึง่ นอกเหนือจำกควำม รับผิดชอบอืน ่ แล้ว ยังกำำหนดให้ตัวแทนฝ่ ำยบริหำร ต้อง มีบทบำท ควำมรับผิดชอบและอำำนำจในกำร 1) ทำำให้มัน ่ ใจได้ว่ำ ข้อกำำหนดต่ำงๆ ของระบบกำร จัดกำรสิง่ แวดล้อมมีกำรจัดตัง้ นำำไปปฏิบัติและคง รักษำไว้ทีส ่ อดคล้องกับมำตรฐำนนี ้ 2) รำยงำนเกีย ่ วกับผลกำรปฏิบัติงำนด้ำนระบบกำร จัดกำรสิง่ แวดล้อมต่อผู้บริหำร เพือ ่ ทำำกำรทบทวน และเป็ นพืน ้ ฐำนสำำหรับกำรปรับปรุงระบบกำร จัดกำรสิง่ แวดล้อม

Page 29 of 78

การตีความ ISO9001 กำำหนดให้มีกำรแต่งตัง้ QMR ระบบ ISO14001 ก็ระบุให้มีกำรแต่งตัง้ EMR ซึง่ ต้องแต่งตัง้ โดยผู้ บริหำรระดับสูง ทำำเป็ นลำยลักษณ์อก ั ษร ลงนำมและ และ ควรติดประกำศให้พนักงำนทรำบด้วย EMR นีจ ้ ะมีคน เดียวหรือหลำยคนก็ได้ ขึน ้ อยู่กับขนำดขององค์กร และ ควรแต่งตัง้ จำกพนักงำนระดับอำวุโสหน่อย เพือ ่ ใช้อำำนำจ บำรมีทีม ่ ีอยู่แล้วเป็ นตัวเสริมให้กำรจัดทำำระบบเป็ นไปอย่ำง มีประสิทธิภำพ แต่ข้อกำำหนดก็ไม่ได้บังคับเหมือน ISO9001 ทีต ่ ้องแต่งตัง้ จำกระดับผู้บริหำร หน้ำทีข ่ อง EMR ก็ตำมข้อกำำหนดเลยครับ ระบุไว้ใน คู่มือสิง่ แวดล้อมและ Job description ได้ตำมนีเ้ ลย จะเพิม ่ หน้ำทีอ ่ ืน ่ เข้ำไปด้วยก็ได้ ตำมควำมเหมำะสม

4.4.2 กำรฝึ กอบรม, จิตสำำนึก และควำมสำมำรถ (Training, Awareness and Competence)

องค์กร ต้อง บ่งชีค ้ วำมจำำเป็ นในกำรฝึ กอบรม โดยที ่

องค์กร ต้อง กำำหนดให้บุคลำกรทัง้ หมดทีอ ่ ำจทำำให้เกิด ผลกระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญต่อสิง่ แวดล้อมจำกกำรทำำงำนของ เขำได้รับกำรฝึ กอบรมอย่ำงเหมำะสม

Page 30 of 78

การตีความ ข้อกำำหนดมีควำมแตกต่ำงจำก ISO9001 อยู่เล็กน้อย คือให้มก ี ำรบ่งชีค ้ วำมจำำเป็ นในกำรฝึ กอบรม คือให้จัดทำำ Training Needs ขึน ้ มำ ของแต่ละตำำแหน่งงำนทีอ ่ ำจทำำให้ เกิดผลกระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญต่อสิง่ แวดล้อม ถ้ำตีควำมว่ำ ตำำแหน่งใดบ้ำงทีอ ่ ำจทำำให้เกิดผลกระ ทบทีม ่ ีนัยสำำคัญต่อสิง่ แวดล้อม ส่วนใหญ่ก็คอ ื พนักงำน ทัง้ หมดนัน ่ แหละครับ อำจจะเกีย ่ วมำกเกีย ่ วน้อย แต่เกีย ่ ว ทัง้ หมดตัง้ แต่ผู้บริหำรระดับสูง ลงมำจนถึงแม่บ้ำน, คนสวน, ยำม เพรำะมีโอกำสทำำให้เกิดผลกระทบทีม ่ ีนัย สำำคัญต่อสิง่ แวดล้อมได้ทัง้ นัน ้ คนเหล่ำนีจ ้ ะต้องให้กำรฝึ ก อบรมทีเ่ หมำะสม ตำม Training needs ทีไ่ ด้กำำหนดขึน ้ ต้องพิจำรณำถึงคำำว่ำ “เหมำะสม” ด้วยครับ หัวข้อหลักๆ ใน Training Needs ทีพ ่ ลำดไม่ได้ ก็คอ ื นโยบำย, วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย, ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ี นัยสำำคัญทีเ่ กีย ่ วข้อง, กำรควบคุมกำรปฏิบัติต่ำงๆที ่ เกีย ่ วข้อง, ควำมรู้เกีย ่ วกับ ISO 14001, กำรอบรมเพือ ่ สร้ำงจิตสำำนึกด้ำนสิง่ แวดล้อม, แผนฉุกเฉินต่ำงๆ เป็ นต้น

Page 31 of 78

องค์กร ต้อง จัดให้มี และคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติ ใน กำรทำำให้พนักงำน หรือสมำชิกขององค์กรในแต่ละหน้ำที ่ และระดับทีเ่ กีย ่ วข้องมีจิตสำำนึกของ 1) ควำมสำำคัญในกำรปฏิบัติให้ได้ตำมนโยบำยสิง่ แวดล้อม วิธีปฏิบัติ และข้อกำำหนดต่ำงๆของระบบ กำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure และในนัน ้ ต้องระบุถึง “กำรสร้ำงจิตสำำนึก” ในเรือ ่ งต่ำงๆทีก ่ ำำหนดไว้ข้อ ก) ถึง ข้อ ง) ทีจ ่ ะพูดถึงต่อไป คำำว่ำกำรสร้ำงจิตสำำนึกนัน ้ อำจสร้ำงได้หลำยแบบ ไม่เฉพำะแต่กำรฝึ กอบรมเท่ำนัน ้ ให้สังเกตุ ข้อกำำหนดจะ เน้นในเรือ ่ งจิตสำำนึก มำกกว่ำจะให้รู้ เข้ำใจ ปฏิบัติได้ เขำ ต้องกำรมำกกว่ำนัน ้ คือ ให้เกิดจิตสำำนึก ถึงไม่มีกำรบังคับ ก็ทำำได้ด้วยตนเองอย่ำงมีจิตสำำนึก ซึง่ ยำกเอำมำกๆ ข้อกำำหนดให้สร้ำงจิตสำำนึกในเรือ ่ งต่อไปนีค ้ รับ 1) ควำมสำำคัญในกำรปฏิบัติให้ได้ตำมนโยบำยสิง่ แวดล้อม วิธีปฏิบัติ และข้อกำำหนดต่ำงๆของระบบ กำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม ในเรือ ่ งของนโยบำย อำจใช้วิธก ี ำรฝึ กอบรม หรือพูดกรอกหูทก ุ เช้ำเย็น ว่ำสำำคัญอย่ำงไร

Page 32 of 78

นโยบำยว่ำอย่ำงไรบ้ำง เกีย ่ วข้องกับพนักงำน อย่ำงไร และจะปฏิบัติตนให้สอดรับกับนโยบำยได้ อย่ำงไรบ้ำง Auditor มักสุ่มถำมทีพ ่ นักงำนเลยครับ ควรมีกำรซักซ้อมกันมำอย่ำงดี ถ้ำถูกถำมควรจะ ตอบได้ ไม่งัน ้ อำจเจอข้อหำไม่มีจิตสำำนึกได้ อ้อ.. หลำยๆทีใ่ ห้พนักงำนท่องนโยบำย ถ้ำได้ก็ดีครับ แต่ขอให้เน้นทีค ่ วำมเข้ำใจ และจะปฏิบัติยังไงเพือ ่ ให้บรรลุตำมนโยบำยจะดีกว่ำนะครับ วิธีปฏิบัติ อันนีค ้ งต้องฝึ กอบรมเป็ นหลักครับ ให้ พนักงำนปฏิบัติได้ด้วยจิตสำำนึกจริงๆ ไม่ต้องมำ เหลือบมองวิธีปฏิบัติบ่อยๆ เช่นเรือ ่ งกำรคัดแยก ขยะ ควรจะร้โู ดยอัตโนมัติ สำมำรถทิง้ ได้ถก ู ที ่ ทันที ข้อกำำหนดต่ำงๆ ก็สำมำรถทำำได้โดยกำรฝึ ก อบรมครับ ไม่จำำเป็ นว่ำต้องรู้ เข้ำใจอย่ำง ปรุโปร่ง ขอแค่พอเข้ำใจภำพรวมของข้อกำำหนด พูดถึงอะไร ม่งุ หมำยอะไร เกีย ่ วข้องยังไงกับ พนักงำนก็น่ำจะโอเคครับ 2) ผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญทีไ่ ด้เกิดขึน ้ จริง หรือทีอ ่ ำจเป็ นไปได้จำกกิจกรรมต่ำงๆ ทีพ ่ วก เขำปฏิบัติอยู่ และประโยชน์ทีส ่ ิง่ แวดล้อมจะได้รับ

Page 33 of 78

จำกผลกำรปฏิบัติงำนของบุคลำกรทีไ่ ด้รับกำร ปรับปรุงแล้ว การตีความ จำกข้อกำำหนด 4.3.1 เรำได้มีกำรประเมินและ ระบุลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมและผลกระทบทีม ่ ีนัย สำำคัญของแต่ละหน่วยงำนไปแล้ว ขัน ้ ตอนนีก ้ ็คือ นำำ เอำสิง่ ทีป ่ ระเมินได้กลับมำอบรมให้แก่หน่วยงำนต่ำงๆ จำำเป็ นอย่ำงยิง่ ทีพ ่ นักงำนต้องรู้ว่ำ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมและผลกระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญของหน่วยงำน ตนเองคืออะไร ต้องให้มีจิตสำำนึกทีจ ่ ะบรรเทำ หรือ ขจัดออกไป ต้องรู้และอธิบำยได้ว่ำ ต้องทำำอย่ำงไร บ้ำง และเมือ ่ ทำำแล้วจะดีขึน ้ อย่ำงไรบ้ำง ต้องอบรม ครับ อำจใช้จัดบอร์ดเผยแพร่ข่ำวสำรเข้ำมำเสริมด้วย ก็ดี เตีย ๊ มคำำตอบไว้เลยครับ พนักงำนทีโ่ ชคดีต้องถูก ถำมแน่ๆ 3) บทบำทและควำมรับผิดชอบของพนักงำนต่อควำม สำำเร็จในกำรปฏิบัติให้ได้ตำมนโยบำย, สิง่ แวดล้อม, วิธีปฏิบัติ และข้อกำำหนดต่ำงๆของ ระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม รวมทัง้ ข้อกำำหนด

Page 34 of 78

เกีย ่ วกับกำรเตรียมพร้อมและกำรตอบสนองใน ภำวะฉุกเฉิน การตีความ อันนีก ้ ็ได้ทยอยพูดไปบ้ำงแล้วในข้อก่อนหน้ำนี ้ มันต่อ เนือ ่ งกัน พนักงำนจะต้องรู้บทบำท หน้ำทีข ่ องตนเอง ว่ำ ต้องทำำอะไรบ้ำง เพือ ่ ให้บรรลุตำมนโยบำย, วิธีปฏิบัติ ต่ำงๆ และข้อกำำหนด มีเพิม ่ มำอีกอย่ำงก็คือ ข้อกำำหนด เกีย ่ วกับกำรเตรียมพร้อมและกำรตอบสนองใน ภำวะฉุกเฉิน พนักงำนต้องรู้ และตระหนัก (อำจจะอัน เดียวกับจำำได้) ในเรือ ่ งนี ้ เพรำะเมือ ่ เกิดเหตุฉุกเฉินขึน ้ คง ไม่มีเวลำมำนัง่ เปิ ดขัน ้ ตอนต่ำงๆ ว่ำจะต้องทำำอะไรบ้ำง ก็ ต้องอบรมครับ 4) ผลร้ำยทีเ่ ป็ นไปได้จำกกำรทีพ ่ นักงำนฝ่ ำฝื นวิธี ปฏิบัติงำนทีไ่ ด้กำำหนดไว้ การตีความ ถ้ำพนักงำนเข้ำใจและตระหนักในข้อต้นๆ ทีไ่ ด้พูดมำ แล้ว ข้อนีก ้ ็ไม่น่ำมีปัญหำครับ เป็ นคอมมอนเซนต์ แต่ เตรียมคำำตอบไว้กอ ่ นก็ดี

Page 35 of 78

บุคลำกรผ้ซ ู ึง่ ปฏิบัติหน้ำทีท ่ ีอ ่ ำจเป็ นเหตุให้เกิดผลกระ ทบต่อสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญ ต้อง เป็ นบุคลำกรทีม ่ ี ควำมสำมำรถซึง่ ขึน ้ อย่ก ู ับพืน ้ ฐำนของกำรศึกษำ, กำรฝึ กอบรม และ/หรือ ประสบกำรณ์ทีเ่ หมำะสม การตีความ ก่อนอืน ่ มำตีควำมกันก่อนว่ำบุคลำกรผู้ซึง่ ปฏิบัติ หน้ำทีท ่ ีอ ่ ำจเป็ นเหตุให้เกิดผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัย สำำคัญนัน ้ คือใครบ้ำง โดยทัว ่ ไปแล้วก็คือทุกคนในองค์กร นัน ่ แหละครับ รวมไปถึงผู้รับเหมำ ผู้ทีเ่ ข้ำมำติดต่อ หรือผู้ ทีเ่ กีย ่ วข้องอืน ่ ๆด้วย แต่อำจจะไปเน้นในข้อกำำหนดหลังๆ ข้อนีเ้ น้นทีบ ่ ุคลำกรขององค์กร จะต้องมีควำมสำมำรถ อำจจะมีควำมสำมำรถมำก่อน เช่นจบชัน ้ ไหน สำขำอะไร มีประสบกำรณ์อะไรบ้ำง เหมำะสมมัย ๊ หรืออำจจะต้อง สร้ำงควำมสำมำรถให้ ก็คอ ื กำรฝึ กอบรมให้ ก็ย้อนไปถึง Training needs ได้เลยครับ ถ้ำตำมนัน ้ ได้ก็ถือว่ำเหมำะสม ครับ (แต่ Training needs ต้องเหมำะสมนะ)

Page 36 of 78

4.4.3 กำรสือ ่ สำร (Communication) องค์กร ต้อง จัดให้มี และคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติ สำำหรับ Page 37 of 78

1) กำรสือ ่ สำรภำยใน ระหว่ำงระดับ และผู้มีหน้ำที ่ ต่ำงๆขององค์กร การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ซึง่ ต้องเขียนระบบไว้ เกีย ่ วกับเรือ ่ งต่อไปนี ้ กำรสือ ่ สำรภำยในองค์กร จะสือ ่ สำรข่ำวสำรอะไรบ้ำง มีช่องทำงกำรสือ ่ สำรข่ำวสำรแต่ละชนิดอย่ำงไร สิง่ ที ่ องค์กรมักมองข้ำมก็คอ ื กำรสือ ่ สำรระหว่ำงระดับต่ำงๆ เช่นพนักงำนพบปั ญหำเกีย ่ วกับสิง่ แวดล้อมเกิดขึน ้ จะต้อง สือ ่ สำรบอกหัวหน้ำอย่ำงไร ใช้ชอ ่ งทำงตรงไหน เขียนไว้ ด้วยครับ โดยวำจำก็เขียนไว้ได้ อีกอันก็คือ กำรสือ ่ สำร ระหว่ำงผู้มีหน้ำทีต ่ ่ำงๆขององค์กร เช่นกำรสือ ่ สำรระหว่ำง แผนกหรือหน่วยงำน เอำให้แน่ จะเขียน จะบอกปำกเปล่ำ ก็ระบุเป็ นระบบไว้ด้วยก็ดีครับ อำจดูเหมือนไร้สำระไปนิด แต่ก็เป็ นข้อกำำหนดนะครับ ผู้เขียนเองก็เคยถูก Comment จำก Auditor ในหัวข้อนีม ้ ำแล้ว (แล้วแต่มุมมองของ Auditor ด้วยครับ บำงคนก็ไม่ลงลึกถึงขนำดนี ้) 2) กำรรับ, บันทึก และกำรตอบสนองทีเ่ กีย ่ วข้องกับ กำรสือ ่ สำรจำกฝ่ ำยต่ำงๆทีส ่ นใจซึง่ อยู่ภำยนอก

Page 38 of 78

องค์กรทีเ่ กีย ่ วเนือ ่ งกับลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม และระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม การตีความ ใน Procedure ต้องพูดถึงระบบกำรรับ, บันทึก, ตอบ กลับ (ต้องกำรสำมอย่ำงนะครับ) จำกฝ่ ำยต่ำงๆทีส ่ นใจ ภำยนอก ในเรือ ่ งทีเ่ กีย ่ วกับ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อม และระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม อำจเป็ นเรือ ่ งร้องเรียน หรือเสนอแนะต่ำงๆ ทำำระบบไว้ด้วยครับ สร้ำงช่องทำงไว้ ใครรับ รับยังไง พิจำรณำยังไง บันทึกยังไง ตอบกลับยังไง เขียนระบบไว้ครับ องค์กร ต้อง พิจำรณำถึงกระบวนกำรสำำหรับกำร สือ ่ สำรกับบุคคลภำยนอกเกีย ่ วกับลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญ และบันทึกกำรตัดสินใจของ องค์กรไว้ การตีความ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญขององค์กร ต้องมีกำรสือ ่ สำรกับบุคคลภำยนอกโดยช่องทำงทีเ่ หมำะ สม ตำมข้อ ข) ครับ โดยเฉพำะอย่ำงยิง่ กรณีทีม ่ ีกำรร้อง เรียน ระบบจะต้องรวมถึงกำรตัดสินใจว่ำองค์กรจะดำำเนิน

Page 39 of 78

กำรอย่ำงไรกับปั ญหำนัน ้ ควรโยงไปผูกไว้กับเรือ ่ งกำร แก้ไขและป้ องกัน ได้ผลยังไงบันทึกไว้ด้วย แล้วอย่ำลืมแจ้ง ผลกลับให้ผู้รอ ้ งเรียนทรำบด้วยนะครับ

Page 40 of 78

4.4.4 เอกสำรในระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม (Environmental Management System Documentation)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ ข่ำวสำรซึง่ อยู่ ในรูปแบบทีเ่ ป็ นกระดำษหรืออิเลคโทรนิคส์เพือ ่ 1) อธิบำยข้อกำำหนดหลักของระบบกำรจัดกำร และ ควำมเกีย ่ วข้องซึง่ กันและกันของข้อกำำหนดหลัก ต่ำงๆ 2) ทำำให้มีทิศทำงสำำหรับเอกสำรทีม ่ ีควำมเกีย ่ วเนือ ่ ง กัน

Page 41 of 78

การตีความ ต้องจัดทำำเอกสำรขึน ้ มำเป็ นกระดำษ หรืออิเลคโทร นิคส์ก็ได้ เพือ ่ อธิบำยถึงข้อกำำหนดสองข้อข้ำงต้น ถ้ำพอ คุ้นข้อกำำหนด ISO9001 อย่บ ู ้ำงก็คงพอเดำออกว่ำ เอกสำรทีพ ่ ูดถึงในข้อ ก) ก็คอ ื คู่มือสิง่ แวดล้อมนัน ่ เอง แต่ ข้อกำำหนดไม่ได้บังคับไว้ว่ำต้องมีคู่มือสิง่ แวดล้อม แต่ก็ควร ทำำครับ เพรำะจะได้อธิบำยถึงข้อกำำหนดหลักต่ำงๆ และ ควำมเกีย ่ วข้องกันของข้อกำำหนดเหล่ำนัน ้ สำำหรับกำรทำำให้มีทิศทำงสำำหรับเอกสำรทีม ่ ีควำม เกีย ่ วเนือ ่ งกันนัน ้ หมำยถึงว่ำ ในแต่ละข้อกำำหนด ISO14001 ซึง่ ไปเขียนเป็ นข้อกำำหนดหลักขององค์กรตำม ข้อ ก) นัน ้ ก็จะระบุให้มก ี ำรจัดทำำเอกสำรต่ำงๆ เช่น Procedure, Work Instruction เอกสำรก็ต้องให้มีควำม เกีย ่ วเนือ ่ งกันตำมทีข ่ ้อกำำหนดหลักได้ระบุไว้ และเป็ นไปใน ทิศทำงเดียวกัน ถ้ำเข้ำใจข้อกำำหนดดีก็ไม่น่ำมีปัญหำครับ

4.4.5 กำรควบคุมเอกสำร (Document Control) องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติ สำำหรับกำรควบคุมเอกสำรทัง้ หมดทีต ่ ้องกำรโดยมำตรฐำน นี ้ เพือ ่ ทีจ ่ ะทำำให้มัน ่ ใจได้ว่ำ

Page 42 of 78

การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ซึง่ สำมำรถใช้ร่วมกับ ISO9001 ได้เลย เนือ ้ หำไม่มีอะไรแตกต่ำงกันมำก ใน Procedure จะต้องพูดถึงระบบต่ำงๆ ต่อไปนี ้ 1) เอกสำรสำมำรถถูกกำำหนดจุดหรือตำำแหน่งได้ การตีความ ต้องมีกำรกำำหนดจุด หรือตำำแหน่งเอกสำร (อำจเป็ น สำำเนำเอกสำร) ได้ว่ำแจกจ่ำยไปทีไ่ หนบ้ำง อำจทำำเป็ นผัง กำรแจกจ่ำย ว่ำเอกสำรแต่ละฉบับจะแจกจ่ำยไปทีใ่ ดบ้ำง ใครเป็ นผู้ถือครอง และต้องมีกำรแจกจ่ำยตำมนัน ้ โดยมี กำรเซ็นรับเอกสำรแต่ละฉบับเก็บไว้เป็ นหลักฐำน 2) เอกสำรได้รับกำรทบทวนตำมช่วงเวลำทีไ่ ด้กำำหนด ไว้ มีกำรปรับปรุงแก้ไขในกรณีทีจ ่ ำำเป็ น และได้รับ กำรอนุมัติในควำมเหมำะสมโดยบุคลำกรทีม ่ ี อำำนำจ การตีความ เอกสำรแต่ละฉบับต้องมีกำรหยิบมำทบทวนตำมช่วง เวลำทีไ่ ด้กำำหนดไว้ เช่นหนึง่ ปี หรือสองปี ตำมควำม

Page 43 of 78

เหมำะสม อันนีต ้ ้องกำำหนดเองว่ำควำมเหมำะสมคือเท่ำใด ทีม ่ ีระบบนีก ้ ็เพือ ่ เป็ นกำรป้ องกันเอกสำรทีอ ่ ำจถูกหลงลืม ไม่ได้ปรับปรุงให้ทันสมัย เป็ นข้อกำำหนดทีไ่ ม่มีใน ISO9001 และเมือ ่ มีกำรทบทวนแล้ว ถ้ำเห็นว่ำควร/ต้องแก้ไข ก็ให้ ดำำเนินกำรแก้ไข และต้องมีกำรอนุมัติใหม่โดยผู้มีอำำนำจ หน้ำที ่ ทีต ่ ้องกำำหนดไว้ใน Procedure นีด ้ ้วย ก็เป็ นบุคคล เดียวหรือตำำแหน่งเดียวกับผู้ทีอ ่ นุมัติเอกสำรออกใหม่นัน ่ แหละ กรณีทีท ่ บทวนแล้วเห็นว่ำยังเหมำะสมอยู่อำจไม่ต้อง แก้ไขใดๆ เพียงแต่ต้องมีหลักฐำนว่ำ ได้มก ี ำรทบทวน จริงๆ ทำำเป็ นบันทึกกำรทบทวนต่ำงหำกก็ได้ หรืออยำกจะ ลงนำมใหม่ แก้วันทีบ ่ ังคับใช้ใหม่ก็ตำมใจ 3) เอกสำรฉบับปั จจุบันทีเ่ กีย ่ วข้อง มีอยู่ ณ จุดปฏิบัติ งำนต่ำงๆ ทีซ ่ ึง่ จำำเป็ นต้องมีเอกสำรนัน ้ ๆ ต่อ กำรนำำระบบมำใช้งำนให้มีประสิทธิผล การตีความ จำกข้อ ก) ทีใ่ ห้มีกำรกำำหนดจุดเอกสำร เมือ ่ ตรวจ สอบแล้วต้องพบว่ำมีกำรแจกจ่ำยเอกสำรไปทีจ ่ ุดนัน ้ จริง โดยดูจำกบันทึกกำรเซ็นรับ และเมือ ่ สอบกลับไปยังจุดที ่ ต้องได้รับเอกสำรก็ต้องพบว่ำมีเอกสำรนัน ้ จริงๆ

Page 44 of 78

อีกประกำรหนึง่ ก็คอ ื กำรกำำหนดจุดแจกจ่ำย ต้อง มัน ่ ใจว่ำครอบคลุมทุกหน่วยงำนทีจ ่ ำำเป็ นต้องมีเอกสำ รนัน ้ ๆ ถ้ำหน่วยงำนทีจ ่ ำำเป็ นต้องมี กลับไม่ได้รับ ก็เป็ นข้อ บกพร่องได้ครับ หรือได้รับแต่เอกสำรไม่เป็ นปั จจุบันก็ตก ได้อก ี เช่นกัน

4) เอกสำรต่ำงๆทีพ ่ ้นสมัยแล้ว ถูกนำำออกจำกทุกจุด ทีไ่ ด้รับกำรแจกจ่ำย และจุดทีน ่ ำำไปใช้งำนทันที เว้นแต่ว่ำมีวิธีกำรทีป ่ ระกันได้ว่ำ เอกสำรทีพ ่ ้นสมัย นัน ้ ไม่ถูกนำำไปใช้โดยไม่ตัง้ ใจ การตีความ เมือ ่ มีเอกสำรใหม่ขึน ้ มำจำกกำรแก้ไขฉบับเดิม และ แจกจ่ำยตำมจุดทีก ่ ำำหนดไว้ ต้องมีระบบในกำรเรียกคืน เอกสำรเดิมออกจำกจุดนัน ้ ทันทีทีเ่ อกสำรใหม่มีผลใช้ ควร เรียกคืนโดยหน่วยงำนทีแ ่ จกจ่ำยครับ ไม่ควรกำำหนดให้ หน่วยงำนทำำลำยเอกสำรเองเพรำะโอกำสพลำดสูงมำกที ่ จะมีเอกสำรทัง้ ฉบับเดิมและฉบับใหม่อยู่ด้วยกัน แต่ข้อ กำำหนดก็ยอมให้ทำำได้ โดยต้องมีวิธก ี ำรป้ องกันไม่ให้นำำ เอกสำรเก่ำไปใช้ โดยอำจใช้กำรชีบ ้ ่งโดยประทับตรำ

Page 45 of 78

“ยกเลิก” ทีต ่ ัวเอกสำรก็ทำำได้ครับ หรือกำำหนดให้หน่วย งำนทำำลำยเอกสำรเดิมทันที ซึง่ อันตรำยอย่ำงทีบ ่ อกไป แล้ว 5) มีกำรบ่งชีเ้ อกสำรต่ำงๆ ทีพ ่ ้นสมัยแล้ว ให้มีกำร เก็บรักษำไว้อย่ำงเหมำะสมเพือ ่ จุดประสงค์ด้ำน กฎหมำย และ/หรือเก็บไว้เพือ ่ เป็ นควำมรู้ การตีความ เอกสำรทีพ ่ ้นสมัยแล้วควรมีกำรเก็บไว้อ้ำงอิง โดยมี กำรชีบ ้ ่งเช่นประทับตรำ “ยกเลิก” ทีต ่ ัวเอกสำร แต่ไม่ควร เก็บไว้มำก เก็บแค่ฉบับเดียวทีห ่ น่วยงำนควบคุมเอกสำรก็ พอแล้ว แต่จะเก็บฉบับก่อนหน้ำเอกสำรฉบับปั จจุบันไว้กี ่ ฉบับก็แล้วแต่ จะเก็บไว้ทุกฉบับทีแ ่ ก้ไขก็ทำำได้ แต่คงไม่ จำำเป็ น เพรำะกำรเก็บก็เพียงอ้ำงอิง หรือกฎหมำยอำจมี กำรให้เก็บไว้ หรือลูกค้ำกำำหนด ก็เป็ นเหตุผลของแต่ละ องค์กร เอกสำร ต้อง อ่ำนได้ชัดเจน ลงวันที ่ (พร้อมด้วยวันที ่ ของกำรปรับปรุงแก้ไข) และบ่งชีไ้ ด้อย่ำงไม่ยุ่งยำก รักษำไว้ในลักษณะทีเ่ ป็ นระเบียบ และเก็บรักษำตำม ระยะเวลำทีไ่ ด้กำำหนดไว้ ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้

Page 46 of 78

ซึง่ วิธีปฏิบัติและควำมรับผิดชอบในกำรกำำหนด เอกสำรขึน ้ มำใหม่ และกำรเปลีย ่ นแปลงเอกสำร ต่ำงๆ การตีความ เอกสำรต้องอ่ำนได้ชัดเจน ไม่เลอะเลือน หรืออ่ำนไม่ ออก ไม่ควรใช้ลำยมือเขียน ใช้พิมพ์น่ำจะดีทีส ่ ุดเพรำะทุก คนสำมำรถอ่ำนได้ เอกสำรต้องลงวันทีบ ่ ังคับใช้ สถำนะ กำรแก้ไข แก้ไขครัง้ ทีเ่ ท่ำใด ลงวันทีใ่ ห้เรียบร้อย กำรบ่งชี ้ ก็ควรใช้เป็ นรหัสเอกสำรซึง่ แต่ละองค์กรสำมำรถกำำหนด ได้เอง เก็บรักษำเอกสำรไว้อย่ำงเป็ นระเบียบ ค้นหำได้ง่ำย และมีกำรกำำหนดระยะเวลำทีเ่ ก็บรักษำไว้ดว ้ ย โดยปกติ เอกสำรประเภทคู่มือ, Procedure หรือ Work Instruction จะต้องปรับปรุงให้ทันสมัยอยู่แล้วฉะนัน ้ ระยะเวลำทีเ่ ก็บ รักษำอำจไม่จำำเป็ น นอกจำกว่ำเอกสำรทีย ่ กเลิกแล้ว จะ ต้องเก็บไว้อย่ำงน้อยเป็ นระยะเวลำเท่ำใด ก็ให้ระบุไว้ครับ ใน Procedure ต้องมีกำรกำำหนดอำำนำจหน้ำทีค ่ วำม รับผิดชอบต่ำงๆ ในกำรออกหรือแก้ไขเอกสำร ซึง่ โดย ทัว ่ ไปก็จะกำำหนด ผู้ออกหรือแก้ไข, ผู้ตรวจทำน (ถ้ำ จำำเป็ น) และผู้อนุมัติ (จำำเป็ นมำก) กำำหนดไว้ให้ครอบคลุม เอกสำรทุกประเภทครับ ถ้ำ Auditor สอบกลับพบว่ำ เอกสำรใดทีก ่ ำรลงนำมไม่เป็ นไปตำมทีก ่ ำำหนดไว้ ก็เป็ นข้อ บกพร่องได้

Page 47 of 78

Page 48 of 78

4.4.6 กำรควบคุมกำรปฏิบัติกำร (Operational Control)

องค์กร ต้อง บ่งชีก ้ ำรปฏิบัติกำรและกิจกรรมทีเ่ กีย ่ ว

เนือ ่ งกับลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญซึง่ ได้มีกำร บ่งชีไ้ ว้แล้วให้สอดคล้องกับนโยบำยสิง่ แวดล้อม, วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย การตีความ จำกข้อกำำหนด 4.3.1 ได้มีกำรบ่งชีล ้ ักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญไว้แล้ว องค์กรก็ต้องมีกำรชีบ ้ ง่ อีกว่ำ จะต้องมีกำรปฏิบัติกำรและกิจกรรมใดบ้ำงทีจ ่ ำำเป็ นต้องมี กำรควบคุม เพือ ่ ให้สอดคล้องกับนโยบำยสิง่ แวดล้อม, วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย กำรชีบ ้ ่งนี ้ อำจใช้กำรระบุหน่วยงำน กำรปฏิบัติกำร หรือกิจกรรม ทีพ ่ บลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญ แต่ละรำยกำร จะทำำเป็ นบันทึกต่ำงหำก หรือรวมกับบันทึก อืน ่ ๆทีเ่ กีย ่ วข้องก็ได้ครับ องค์กร ต้อง ทำำกำรวำงแผนกิจกรรมทีเ่ กีย ่ วข้องเหล่ำนี ้ รวมทัง้ กำรบำำรุงรักษำ เพือ ่ ทีจ ่ ะทำำให้มัน ่ ใจได้ว่ำกำรปฏิบัติ Page 49 of 78

กำรต่ำงๆ ได้มก ี ำรดำำเนินภำยใต้เงือ ่ นไขทีไ่ ด้กำำหนดไว้โดย กำร การตีความ เมือ ่ มีกำรชีบ ้ ่งกำรปฏิบัติกำร/กิจกรรม แล้ว ก็ต้องมำ วำงแผนว่ำจะทำำอย่ำงไรบ้ำง ข้อกำำหนดเขำรวมถึงกำร บำำรุงรักษำด้วยนะครับ อำจรวมเอำ ISO9001 มำไว้ด้วย กันเลย เพียงแต่จะโฟกัสไปทีอ ่ ุปกรณ์ทีเ่ กีย ่ วกับระบบ บริหำรสิง่ แวดล้อม เช่นระบบบำำบัดนำำ ้ เสีย, พัดลมดูด อำกำศ, ฟิ ลเตอร์กรองอำกำศ เป็ นต้น แผนดังกล่ำวสำมำรถทำำได้ดังต่อไปนี ้ 1) จัดให้มี และคงรักษำไว้ซงึ่ วิธีปฏิบัติทีเ่ ขียนเป็ น เอกสำรไว้ครอบคลุมสถำนกำรณ์ต่ำงๆ ทีห ่ ำกไม่มี มีวิธีปฏิบัติดังกล่ำวแล้ว อำจนำำไปสู่ควำมคลำด เคลือ ่ นไปจำกนโยบำยสิง่ แวดล้อม และ วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำย การตีความ มีกำรจัดทำำ และปฏิบัติตำมวิธีปฏิบัติต่ำงๆ ทำำเป็ น Procedure หรือ Work Instruction ก็ได้ ทีส ่ ำมำรถควบคุม กำรปฏิบัติกำรของผู้ทีเ่ กีย ่ วข้องไม่ให้ออกนอกลู่นอกทำง

Page 50 of 78

ต้องพิจำรณำครับว่ำจำำเป็ นมำกน้อยแค่ไหนทีจ ่ ะต้องมีวิธี ปฏิบัตินี ้ โดยกำรพิจำรณำว่ำ ถ้ำไม่มีแล้วก็อำจทำำให้ไม่ สำมำรถบรรลุนโยบำยสิง่ แวดล้อม และวัตถุประสงค์และ เป้ ำหมำย อันนีก ้ ็จำำเป็ นต้องมีเอกสำร ควำมเห็นผมแล้ว ไม่ต้องคิดมำกหรอกครับ อะไรทีถ ่ ก ู กำำหนดไว้ในนโยบำย สิง่ แวดล้อม และวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยรวมถึงลักษณะ ปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญด้วยครับ (จะพูดถึงในข้อ ค) ทีต ่ ้องมีวิธีปฏิบัติ เช่นนโยบำยและวัตถุประสงค์เป้ ำหมำยพูดถึงกำร ป้ องกันและลดปริมำณขยะมีพิษ ก็น่ำจะต้องมีเอกสำรที ่ ควบคุมผู้ทีเ่ กีย ่ วข้องต่ำงๆ ว่ำต้องทำำอย่ำงไรบ้ำง เช่นคัด แยกขยะอย่ำงไร ลดกำรใช้อย่ำงไร ต้องมีระบบครับ เพรำะถ้ำไม่มีก็อำจไม่บรรลุนโยบำยและวัตถุประสงค์เป้ ำ หมำยได้ 2) กำำหนดเงือ ่ นไขเกีย ่ วกับเกณฑ์สำำหรับกำรปฏิบัติ งำนไว้ในวิธีปฏิบัติต่ำงๆ การตีความ ในวิธีปฏิบัติต้องมีเกณฑ์ต่ำงๆทีจ ่ ำำเป็ น ว่ำจะให้ทำำ อะไรเท่ำไหร่ เกณฑ์อำจเป็ นตัวเลข หรือถ้ำกำำหนดไม่ได้ก็ กำำหนดเท่ำทีท ่ ำำได้ว่ำจะให้ปฏิบัติอย่ำงไร เช่น ให้ควบคุม

Page 51 of 78

อุณหภูมิของเครือ ่ งปรับอำกำศที ่ 25 องศำ เพือ ่ ประหยัด ไฟฟ้ำ 3) จัดให้มีและคงรักษำไว้ซงึ่ วิธีปฏิบัติทีเ่ กีย ่ วเนือ ่ งกับ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญซึง่ บ่งชีไ้ ด้ ของสินค้ำและบริกำรทีม ่ ีกำรนำำไปใช้ในองค์กร และมีกำรสือ ่ สำรกับผู้ส่งมอบและผู้รับเหมำในวิธี ปฏิบัติและข้อกำำหนดต่ำงๆ ทีเ่ กีย ่ วข้อง การตีความ พูดง่ำยๆ ก็คือ ลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีส ่ ำำคัญทุก เรือ ่ ง ต้องมีวิธป ี ฏิบัติเพือ ่ ควบคุมกำรดำำเนินกำรต่ำงๆ ใน องค์กร และวิธีปฏิบัติรำยกำรไหนทีเ่ กีย ่ วข้องกับผู้ส่งมอบ และผู้รับเหมำ หรือเขำสำมำรถทำำให้เกิดลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญเรือ ่ งนัน ้ ได้ ก็ต้องมีกำรสือ ่ สำรวิธี ปฏิบัตินัน ้ ให้แก่ผู้ส่งมอบหรือผู้รับเหมำด้วย อำจทำำเป็ นวิธี ปฏิบัติของผู้รับเหมำโดยเฉพำะเลยก็ได้ แต่ต้องมัน ่ ใจว่ำ ครอบคลุมลักษณะปั ญหำสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญทีอ ่ ำจจะ เกิดจำกผ้ร ู ับเหมำหรือผู้ส่งมอบ

Page 52 of 78

4.4.7 กำรเตรียมควำมพร้อมและตอบสนองใน ภำวะฉุกเฉิน (Emergency Preparedness and Response)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติใน กำรบ่งชีแ ้ ละตอบสนองต่ออุบัติเหตุและสถำนกำรณ์ฉุกเฉิน ต่ำงๆทีเ่ ป็ นไปได้ และมีวิธีปฏิบัติในกำรป้ องกันและบรรเทำ ผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมทีอ ่ ำจเกีย ่ วเนือ ่ งกับอุบัติเหตุและ สถำนกำรณ์ฉุกเฉินต่ำงๆทีเ่ กิดขึน ้ การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure อีกแล้วครับท่ำน และ ใน Procedure นีต ้ ้องระบุระบบในกำร 1) บ่งชี ้ 2) ตอบ สนองอุบัติเหตุและสถำนกำรณ์ฉุกเฉิน 3) กำรป้ องกันและ บรรเทำผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อม ก่อนอืน ่ ต้องขออธิบำยก่อน เพรำะอำจจะสับสนกัน ระหว่ำงภำวะฉุกเฉินของระบบบริหำรสิง่ แวดล้อม กับ ระบบบริหำรควำมปลอดภัย จริงๆแล้วมันใกล้เคียงกันมำก จนแทบจะเป็ นเรือ ่ งเดียวกัน แต่จะมีมุมมองต่ำงกันในแง่ ผลกระทบทีเ่ กิดขึน ้ เนือ ่ งจำกภำวะฉุกเฉิน ระบบบริหำร Page 53 of 78

ควำมปลอดภัยจะมองถึงกำรสูญเสียทีเ่ กิดแก่อำชีวอนำมัย ตลอดจนชีวิตและทรัพย์สิน แต่ระบบบริหำรสิง่ แวดล้อมจะ มองถึงผลกระทบทีเ่ กิดแก่สิง่ แวดล้อม อำจจะมีอำชีว อนำมัยเข้ำมำเอีย ่ วบ้ำงแต่ก็ไม่มำกมำย ทัง้ นีจ ้ ะไม่ค่อยมอง ถึงเลยว่ำทรัพย์สินขององค์กรจะเสียหำยมำกน้อยซักเท่ำ ไหร่ กำรบ่งชีก ้ ค ็ ือ ระบุว่ำ ภำวะฉุกเฉินทีอ ่ ำจเกิดขึน ้ มี อะไรบ้ำง ของตำยเลยก็คือ อัคคีภัย, สำรเคมีหกรัว ่ ไหล (ถ้ำมีกำรกักเก็บ), หม้อไอนำำ ้ ระเบิด (ถ้ำมีกำรใช้) นอกจำกนัน ้ ก็ขึน ้ กับควำมเสีย ่ งของแต่ละองค์กร เช่นนำำ ้ ท่วม, แผ่นดินไหว ฯลฯ ทัง้ นีใ้ ห้มองผลกระทบทีจ ่ ะเกิดแก่ สิง่ แวดล้อมเป็ นสำำคัญอย่ำงทีไ่ ด้บอกไปแล้ว กำรตอบสนอง ก็คอ ื กำำหนดมำตรกำรทีต ่ อบโต้ เมือ ่ เกิดภำวะฉุกเฉินนัน ้ ขึน ้ ต้องทำำอะไรบ้ำง เช่นไฟไหม้ กำร ตอบโต้ก็คอ ื กำรดับเพลิง, กำรอพยพ เป็ นต้น กำรป้ องกันและบรรเทำผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อม ก็ คือกำรเตรียมพร้อมต่ำงๆ ทีส ่ ำมำรถบรรเทำผลกระทบต่อ สิง่ แวดล้อมได้เมือ ่ เกิดเหตุฉก ุ เฉินขึน ้ จริงๆ เช่นกำรตรวจ เฝ้ ำระวังถังดับเพลิง, สัญญำณฉุกเฉิน (แง่ควำมปลอดภัย) หรือกำรเตรียมจัดหำอุปกรณ์ดูดซับสำรเคมีมำเตรียมไว้ ถ้ำเกิดภำวะสำรเคมีหกรัว ่ ไหล จะได้นำำออกมำใช้ได้ทัน

Page 54 of 78

ท่วงที, กำรฝึ กอบรมแก่พนักงำน, กำรฝึ กซ้อมจำำลอง สถำนกำรณ์จริงเป็ นต้น กำรบรรเทำยังรวมถึงกำรฟื้ นฟู หลังจำกเกิด ภำวะฉุกเฉินขึน ้ แล้ว เช่นอุปกรณ์ทีด ่ ูดซับสำรเคมี จะมีวิธี กำรกำำจัดอย่ำงไร, นำำ ้ จำกกำรดับเพลิงจะป้ องกันไม่ให้ไหล ลงรำงระบำยนำำ ้ ฝนได้อย่ำงไร เป็ นต้น วิธีปฏิบัติทีก ่ ำำหนดให้จัดทำำนี ้ อำจทำำเป็ นแผนต่ำงๆ เช่นแผนกำรเตรียมพร้อมและตอบโต้อัคคีภัย เป็ นต้น เนือ ้ หำก็ระบุสิง่ ทีไ่ ด้พูดไปแล้ว ข้อควรระวังก็คอ ื แผนนี ้ ต้องมีควำมชัดเจน อ่ำนแล้วสำมำรถเข้ำใจถึงอำำนำจหน้ำที ่ ต่ำงๆ ทัว ่ ทัง้ องค์กร ตลอดจนผู้ทีเ่ กีย ่ วข้อง ใครต้องทำำ อะไรบ้ำง อย่ำให้สับสน องค์กร ต้อง ทำำกำรทบทวนและปรับปรุงแก้ไขวิธี ปฏิบัติต่ำงๆ สำำหรับกำรเตรียมพร้อมและตอบสนองใน ภำวะฉุกเฉินตำมควำมจำำเป็ น โดยเฉพำะภำยหลังจำกทีไ่ ด้ เกิดอุบัติเหตุหรือสถำนกำรณ์ฉุกเฉินต่ำงๆแล้ว การตีความ หลังจำกเกิดเหตุกำรณ์ฉก ุ เฉินขึน ้ จริงๆ และได้มก ี ำร ปฏิบัติตำมแผนทีว ่ ำงไว้แล้ว ก็คงพอจะมองเห็นว่ำ แผนนัน ้ ดีเยีย ่ ม หรือมีขอ ้ บกพร่องอะไรบ้ำง ปฏิบัติตำมแล้วอำำนำจ

Page 55 of 78

หน้ำทีต ่ ่ำงๆตีกันนุงนังหรือเปล่ำ ข้อกำำหนดบังคับให้มีกำร ทบทวน และปรับปรุงแก้ไขวิธีปฏิบัติหรือแผนนัน ้ วัตถุประสงค์ก็คอ ื ครัง้ ต่อไปจะได้มีระบบทีด ่ ีขึน ้ ผลกระทบ ทีม ่ ีต่อสิง่ แวดล้อมลดลง กำรทบทวนนี ้ ควรทำำหลังจำกมีกำรฝึ กซ้อมตำมแผน ด้วยครับ หำกเป็ นไปได้ในทำงปฏิบัติ องค์กร ต้อง ทำำกำร ทดสอบวิธีปฏิบัติต่ำงๆทีไ่ ด้กำำหนดขึน ้ เป็ นระยะๆ การตีความ กำรทดสอบวิธีปฏิบัติในทีน ่ ีก ้ ็คือกำรฝึ กซ้อม(จำำลอง สถำนกำรณ์จริง) นัน ่ เองครับ ข้อกำำหนดใช้คำำว่ำ ถ้ำเป็ น ได้ นัน ่ คือไม่บงั คับ แต่กำรฝึ กซ้อมตำมแผนต่ำงๆก็ควรจะ ต้องทำำ เพรำะมันทำำได้อยู่แล้วล่ะครับ ถ้ำไม่ทำำก็จะเป็ น คำำถำมอีกว่ำ ทำำไมถึงไม่ทำำ กำรฝึ กซ้อมต้องมีคำบเวลำทีเ่ หมำะสม เช่นปี ละครัง้ ก็ น่ำจะโอเคครับ ขึน ้ อยู่กับควำมเสีย ่ งของแต่ละองค์กรด้วย ถ้ำมีโอกำสสูง เสีย ่ งมำก ก็น่ำจะมำกกว่ำปี ละครัง้ ครับ

Page 56 of 78

4.5 กำรตรวจ และกำรปฏิบัตก ิ ำรแก้ไข (Checking and Corrective Action)

4.5.1 กำรเฝ้ำติดตำมและกำรวัด (Monitoring and Measurement)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติที ่

เขียนเป็ นเอกสำรไว้สำำหรับกำรเฝ้ ำติดตำมและกำรวัด คุณลักษณะทีส ่ ำำคัญของกำรปฏิบัติกำร และกิจกรรมต่ำงๆ ขององค์กร ซึง่ มีผลกระทบทีม ่ ีนัยสำำคัญต่อสิง่ แวดล้อม โดยกำำหนดให้มีกำรปฏิบัติเป็ นประจำำ การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ซึง่ อธิบำยถึงระบบ กำรเฝ้ ำติดตำมและกำรวัดต่ำงๆ ซึง่ หลักๆ แล้วควรมีกำร เฝ้ ำติดตำมและวัด ในสิง่ ต่อไปนีค ้ รับ - วัตถุประสงค์ และเป้ ำหมำย (ต้องทำำ) - โครงกำรสิง่ แวดล้อม (ควรทำำ) - ค่ำกำำหนดตำมกฎหมำยและข้อกำำหนดอืน ่ ๆ (ต้อง ทำำ) Page 57 of 78

- กำรควบคุมกำรปฏิบัติ (ต้องทำำ) ซึง่ กำรเฝ้ ำติดตำมและวัดนี ้ ต้องทำำเป็ นระยะๆ กำำหนดเวลำทีเ่ หมำะสม เช่นทุกเดือน ทุก 3 เดือน แล้วแต่เหมำะสมครับ ถ้ำกฎหมำยกำำหนดระยะเวลำ ไว้แล้วก็อำจใช้ตำมนัน ้ เลย

กำรเฝ้ ำติดตำมและกำรวัดนี ้ ต้อง รวมถึงกำรบันทึก ข่ำวสำรเพือ ่ ทีจ ่ ะติดตำมผลกำรปฏิบัติงำน กำรควบคุมกำร ปฏิบัติกำรทีเ่ กีย ่ วข้อง และควำมสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ และเป้ ำหมำยขององค์กร การตีความ ก็อย่ำงทีบ ่ อกไปแล้วครับ ข้อกำำหนดบังคับสำำหรับกำร ควบคุมกำรปฏิบัติ และควำมสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ และเป้ ำหมำย กำรเฝ้ ำติดตำมกำรควบคุมกำรปฏิบัตินัน ้ นิยมทำำเป็ น Check List ตำมวิธีปฏิบัติทีไ่ ด้กำำหนดไว้แล้ว กำรเฝ้ ำ ติดตำมนีก ้ ็คือไปดูว่ำ ผู้ทีเ่ กีย ่ วข้องได้ปฏิบัติตำมทีก ่ ำำหนด ไว้หรือเปล่ำ เช่นวิธีปฏิบัติระบุให้มีกำรแยกขยะควบคุมใส่ ถุงสีแดง ได้มีกำรปฏิบัติตำมหรือไม่ ถ้ำไม่ก็ให้ดำำเนินกำร แก้ไขป้ องกันตำมข้อ 4.5.2 ครับ

Page 58 of 78

ส่วนควำมสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยนัน ้ ก็อำจทำำเป็ นบันทึกกำรประชุม หรือทำำเป็ นแบบฟอร์มก็ได้ รำยงำนว่ำกำรปฏิบัติตำมวัตถุประสงค์เป้ ำหมำยของแต่ละ เดือน (หรือตำมควำมเหมำะสม) เป็ นอย่ำงไรบ้ำง เมือ ่ เทียบกับกับวัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยทีไ่ ด้กำำหนดไว้ และ ต้องมีกำรสรุปผลว่ำบรรลุหรือไม่เป็ นระยะๆ ตำมแต่ องค์กรกำำหนด (อำจสรุปในกำรทบทวนโดยผู้บริหำร) และ ต้องมีหลักฐำนเป็ นบันทึกครับ ถ้ำไม่บรรลุกโ็ ยงไปกำร แก้ไขและป้ องกัน (4.5.2) ได้เลย อีกอันหนึง่ ซึง่ ควรทำำก็คือ กำรเฝ้ ำติดตำมโครงกำรสิง่ แวดล้อม คือติดตำมควำมคืบหน้ำว่ำเป็ นอย่ำงไร ถึงไหน แล้ว เสร็จเป็ นระยะๆ ตำมทีก ่ ำำหนดหรือเปล่ำ ควรมีกำร เฝ้ ำติดตำมครับ ควำมถีต ่ ำมควำมเหมำะสม ถ้ำทำำไม่เสร็จ หรือไม่มีประสิทธิผลก็ดำำเนินกำรแก้ไขและป้ องกัน (4.5.2) ต่อไปครับ

เครือ ่ งมือทีใ่ ช้ในกำรเฝ้ ำติดตำม ต้อง ได้รับกำรสอบ เทียบและดูแลรักษำ มีกำรเก็บรักษำบันทึกเกีย ่ วกับ กระบวนกำรสอบเทียบไว้ ตำมวิธีปฏิบัติต่ำงๆขององค์กร

Page 59 of 78

การตีความ กำรวัดบำงอย่ำง ส่วนใหญ่จะเป็ นสิง่ ทีต ่ ้องวัดตำม กฎหมำยกำำหนด เช่น วัดควำมดังเสียง, ค่ำ BOD/COD, กำรแพร่กระจำยของสำรเคมี สิง่ เหล่ำนีต ้ ้องกำรค่ำทีถ ่ ูก ต้อง และแม่นยำำ ฉะนัน ้ เครือ ่ งมือวัดก็ต้องสำมำรถตอบ สนองได้ ข้อกำำหนดต้องกำรให้มก ี ำรสอบเทียบ และบำำรุง รักษำ ถ้ำองค์กรใช้เครือ ่ งมือวัดเอง ก็ต้องดำำเนินกำรสอบ เทียบเอง หรือส่งไปสอบเทียบภำยนอก ใช้ระบบเดียวกับ ISO9001 ได้เลยครับ แต่ถ้ำองค์กรจ้ำงผู้รับเหมำมำทำำกำร สอบเทียบ ก็ต้องขอรำยงำนผลกำรสอบเทียบเครือ ่ งมือวัด ตัวนัน ้ มำเก็บไว้เป็ นหลักฐำนด้วย ข้อกำำหนดนีพ ้ ูดถึงเรือ ่ งกำรบำำรุง ดูแลรักษำด้วยนะ ครับอย่ำลืม ซึง่ ระบบ ISO9001 ก็พูดถึงอยู่แล้ว น่ำจะมี Work Instruction ทีพ ่ ูดถึงเรือ ่ งนีด ้ ้วย และมีบันทึกให้ดูด้วย ครับว่ำบำำรุงรักษำอย่ำงไรบ้ำง องค์กร ต้อง จัดให้มี และคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติที ่ เขียนเป็ นเอกสำรไว้ สำำหรับกำรประเมินผลเป็ นระยะๆ ว่ำ ปฏิบัติได้ตำมข้อกำำหนดของกฎหมำย และกฎระเบียบที ่ เกีย ่ วข้องกับสิง่ แวดล้อม

Page 60 of 78

การตีความ อันนีก ้ ็ได้พูดถึงตัง้ แต่ต้นเช่นกัน กำรเฝ้ ำติดตำมนีต ้ ้อง รวมถึงกำรปฏิบัติได้ตำมกฎหมำยและกฎระเบียบอืน ่ ๆด้วย อย่ำลืมเขียนไว้ใน Procedure นะครับ โดยทัว ่ ไปกำรเฝ้ ำติดตำมข้อกำำหนดกฎหมำย มี 2 อย่ำงครับ 1) ติดตำมค่ำกำำหนดต่ำงๆ เช่น วัดน้ำทิง้ , อำกำศ,

กำรแพร่กระจำยสำรเคมีออกสู่ภำยนอก เป็ นต้น ทัง้ นีก ้ ็คอ ื ตำมทีก ่ ฎหมำยกำำหนดไว้ ต้องมีกำร ติดตำมตรวจวัดเป็ นระยะๆ ตำมทีก ่ ฎหมำยกำำหนด ไว้ เก็บผลกำรตรวจไว้ด้วย ถ้ำผลออกมำไม่ได้ตำม ทีก ่ ฎหมำยกำำหนด ก็ให้มก ี ำรแก้ไขและป้ องกันตำม ข้อ 4.5.2 เลยครับ 2) กำรติดตำมข้อกฎหมำยอืน ่ ๆ ทีไ่ ม่ใช่ค่ำกำำหนด ตำมข้อ 1) เช่น ต้องส่งรำยงำนแบบโน้นแบบนี ้ ก็ ต้องมีกำรเช็คว่ำส่งหรือยัง ทำำเป็ นเช็คลิสต์เลยก็ได้ อำจจะเอำมำตำมทะเบียนกฎหมำยเลย เช็คเป็ น ข้อๆ ถ้ำไม่ได้ทำำอะไรตำมทีก ่ ฎหมำยกำำหนดก็โยง ไปเรือ ่ งกำรแก้ไขป้ องกัน (4.5.2) เช่นกัน

Page 61 of 78

Page 62 of 78

4.5.2 ข้อบกพร่องและกำรปฏิบัติกำรแก้ไขและ ป้องกัน (Nonconformance and Corrective and Preventive Action)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติ สำำหรับควำมรับผิดชอบ และอำำนำจหน้ำทีใ่ นกำรจัดกำร และสืบสวนข้อบกพร่อง กำรปฏิบัติกำรเพือ ่ ทีจ ่ ะบรรเทำ ผลกระทบใดๆ ทีเ่ ป็ นเหตุ และกำรริเริม ่ จนเสร็จสิน ้ ของ กำรปฏิบัติกำรแก้ไขและป้ องกัน การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ในนัน ้ ต้องระบุถึง กระบวนกำรจัดกำรกับข้อบกพร่องต่ำงๆ เป็ นอย่ำงไรบ้ำง ตัง้ แต่พบข้อบกพร่องจนถึงแก้ไขข้อบกพร่องเสร็จสิน ้ หรือ ปิ ดประเด็น ใครเป็ นผู้สืบสวนข้อบกพร่อง มีวิธก ี ำรอย่ำงไร บ้ำงในกำรบรรเทำผลกระทบ หรือแก้ไขข้อบกพร่องนัน ่ แหละ กำรปฏิบัติกำรแก้ไขหรือป้ องกันใดๆ ในกำรขจัด สำเหตุทีเ่ ป็ นจริงหรือทีเ่ ป็ นไปได้ของข้อบกพร่อง ต้อง มี ควำมเหมำะสมกับขนำดของปั ญหำ และมีควำมพอเพียง กับผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมทีไ่ ด้เกิดขึน ้

Page 63 of 78

การตีความ จริงๆแล้ว คำำว่ำกำรแก้ไข และกำรป้ องกันมีควำม หมำยคนละอย่ำง แต่ข้อกำำหนด ISO14001 ค่อนข้ำงจะ พูดถึงกำรป้ องกันไว้น้อย ไม่เหมือน ISO9001 ทีแ ่ ยกเป็ น ข้อหลักเลย แต่ก็จะต้องพิจำรณำถึงหลักกำรทีถ ่ ก ู ต้องทัง้ กำรแก้ไขและกำรป้ องกันครับ กำรแก้ไข จะต้องมุ่งไปทีก ่ ำรขจัดสำเหตุของข้อ บกพร่องทีไ่ ด้เกิดขึน ้ แล้ว ว่ำคืออะไร กำำหนดสำเหตุด้วย ครับ ใน CAR, NCR หรือใบอะไรก็แล้วแต่ทีใ่ ช้เป็ นบันทึก เพือ ่ กำรนี ้ เมือ ่ ระบุสำเหตุแล้ว ก็ต้องหำมำตรกำรกำำจัด สำเหตุนัน ้ ก็ต้องบันทึกลงไปด้วย กำรม่งุ กำำจัดทีส ่ ำเหตุนี ้ ถ้ำพิจำรณำถูกทำง จะเป็ นกำรป้ องกันไม่ให้ขอ ้ บกพร่อง เดิมเกิดขึน ้ ซำำ ้ อีก แต่นัน ่ ยังไม่ใช่ควำมหมำยของกำร ป้ องกันนะครับ กำรป้ องกัน ก็คือ ข้อบกพร่องยังไม่เกิด แต่มีแนวโน้ม ว่ำอำจจะเกิด ถ้ำขืนไม่ทำำอะไรซักอย่ำง กระบวนกำรก็ คล้ำยๆ กับกำรแก้ไข คือต้องระบุสำเหตุของสิง่ ทีอ ่ ำจจะ เกิด และขจัดทีส ่ ำเหตุนัน ้ ลงเป็ นบันทึกไว้ จะทำำเป็ นใบ PAR (Preventive Action Request) ขึน ้ มำเพือ ่ กำรนีก ้ ็ได้ ครับ สนุกดี มำตรกำรทีไ่ ด้ระบุ เพือ ่ ขจัดสำเหตุของทัง้ กำรแก้ไข และป้ องกันนัน ้ จะต้องสมเหตุสมผล เหมำะสมกับปั ญหำ

Page 64 of 78

หรือข้อบกพร่อง คือพิจำรณำไปถึงว่ำ กำรแก้ไขและ ป้ องกันทีไ่ ด้กำำหนดไว้ที ่ จะต้องบรรเทำผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมได้อย่ำงเพียงพอ ไม่น้อยเกินไป ถ้ำองค์กรทำำ ISO9001 อยู่แล้ว ก็ขอแนะนำำให้ใช้ ระบบเดียวกันได้เลยครับ องค์กร ต้อง นำำกำรเปลีย ่ นแปลงใดๆ ทีเ่ ป็ นผลมำ จำกกำรปฏิบัติกำรแก้ไขและป้ องกันไปปฏิบัติและบันทึก กำรเปลีย ่ นแปลงนัน ้ ๆ ในวิธีปฏิบัติทีเ่ ขียนเป็ นเอกสำรไว้ การตีความ เมือ ่ ได้ระบุกำรแก้ไขและป้ องกันไว้แล้ว ก็ต้องนำำไป ปฏิบัติ และควรมีกำร Follow up เพือ ่ ปิ ดประเด็นด้วย แม้ ข้อกำำหนดจะไม่ได้ขอ แต่ควรทำำเป็ นอย่ำงยิง่ และกลับไป ทบทวน Procedure หรือเอกสำรอืน ่ ๆ เช่น Work Instruction ทีเ่ กีย ่ วข้อง ให้ระบุกำรแก้ไขต่ำงๆ นัน ้ ลงไปใน เอกสำรด้วย จึงจะถือว่ำป้ องกันกำรเกิดขึน ้ ซำำ ้ และปิ ด ประเด็นได้อย่ำงสมบูรณ์ ถ้ำเอกสำรเดิมพูดถึงอยู่แล้วแต่ ขัดแย้งกับมำตรกำรทีก ่ ำำหนดขึน ้ ใหม่นี ้ ก็ยิง่ ซีเรียสครับ ต้องรีบแก้ให้ตรงกับมำตรกำรทีไ่ ด้กำำหนดใหม่นีซ ้ ะ

Page 65 of 78

4.5.3 บันทึก (Records) องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ วิธีปฏิบัติใน กำรบ่งชี ้ ดูแลรักษำ และกำรทำำลำยบันทึกต่ำงๆทีเ่ กีย ่ วกับ สิง่ แวดล้อม บันทึกเหล่ำนี ้ ต้อง รวมถึงบันทึกกำรฝึ กอบรม ผลลัพธ์ของกำรตรวจติดตำม และกำรทบทวน

Page 66 of 78

การตีความ ข้อกำำหนดนีเ้ หมือน ISO9001 ครับ ใช้ถ้อยคำำอำจไม่ เหมือน แต่ในทำงปฏิบัติไม่มีอะไรต่ำงกัน ใช้ระบบเดียวกัน ได้เลย แต่เดีย ๋ วก่อน... มีคนอีกมำกทีส ่ ับสนระหว่ำงคำำว่ำแบบฟอร์ม กับ บันทึก และทึกทักเอำว่ำแบบฟอร์มก็คอ ื บันทึก ก็อำจถูก ครับ แต่ถก ู ไม่ถึงครึง่ แบบฟอร์มคือเอกสำรประเภทหนึง่ ถูกควบคุมตำมข้อ กำำหนด 4.4.5 แบบฟอร์มถ้ำนำำไปใช้ คือกรอกข้อมูลเสร็จ สิน ้ สมบูรณ์แล้ว ก็จะเรียกว่ำเป็ นบันทึก เหตุผลทีท ่ ำำแบบ ฟอร์มขึน ้ มำก็เพือ ่ ควำมสะดวกในกำรกรอก อีกทัง้ ยัง เป็ นกำรช่วยให้บันทึกนัน ้ ไม่ออกนอกลู่นอกทำง เพรำะได้ กำำหนดไว้แล้วว่ำต้องกรอกอะไรบ้ำง แต่ก็ไม่ได้หมำยควำมว่ำบันทึกต้องอยู่ในรูปแบบฟอร์ม เท่ำนัน ้ ถ้ำอ่ำนข้อกำำหนดดู จะไม่เห็นเลยว่ำมีพูดถึงคำำว่ำ Forms ทีต ่ รงไหน จะเป็ นบันทึก Free Stile ก็ได้ครับ คือ ขอให้มีหลักฐำนในกำรปฏิบัติเท่ำนัน ้ เอง แต่ถ้ำจะให้ แนะนำำ ถ้ำทำำได้ควรทำำเป็ นแบบฟอร์มจะดีกว่ำ เหตุผลก็ อย่ำงทีไ่ ด้พูดไปแล้ว ถ้ำไม่สะดวกก็ยังไงก็ได้ครับ เขียนเป็ น รำยงำน หรือพูดอัดเสียงไว้ยังได้เลย ถ้ำเอำงัน ้ จริงก็อย่ำ ลืมระบุไว้ในระบบด้วยล่ะ

Page 67 of 78

ข้อกำำหนดต้องกำร Procedure ในนัน ้ ต้องมีระบบใน กำร 1) บ่งชี ้ 2) ดูแลรักษำ 3) ทำำลำย บ่งชีก ้ ็อำจทำำโดยใช้รหัสแบบฟอร์ม, ชือ ่ บันทึก, วันที ่ สำมำรถอธิบำยได้ว่ำเป็ นกำรชีบ ้ ่งได้ทัง้ นัน ้ (ในควำมหมำย ของผม ชีบ ้ ่งก็คือ ชีแ ้ ล้วสำมำรถบ่งได้ว่ำนีม ่ ันคืออะไร) ดูแลรักษำ ก็โดยจัดเก็บในแฟ้ม, ในฮำร์ดดิสก์ (เอก สำรอิเลคโทรนิคส์), ในตู้ อะไรทีเ่ ก็บแล้วสำมำรถป้ องกัน กำรเสียหำย, สูญหำย หรือเสือ ่ มสภำพได้ ทำำลำย โดยปกติแล้ว บันทึกทุกรำยกำรต้องมีกำร กำำหนดอำยุจัดเก็บ ตำมควำมเหมำะสม เมือ ่ หมดอำยุแล้ว ก็ต้องทำำลำย ให้ระบุถึงอำยุจัดเก็บและวิธีกำรทำำลำยลงใน Procedure (หรือเอกสำรอืน ่ ๆ) ด้วย ตำมสะดวกครับ จะ ฉีกทิง้ , เผำไฟ, รีไซเคิล อะไรก็ได้ทัง้ นัน ้ ขอให้ระบุ เหตุผล ทีต ่ ้องให้มร ี ะบบในกำรทำำลำย ก็เพือ ่ ไม่ให้เปลืองเนือ ้ ทีจ ่ ัด เก็บครับ

บันทึกทีเ่ กีย ่ วกับสิง่ แวดล้อม ต้อง อ่ำนได้ชัดเจน บ่งชี ้ ได้ และสอบกลับไปยังกิจกรรม, ผลิตภัณฑ์หรือบริกำรที ่ เกีย ่ วข้องได้

Page 68 of 78

การตีความ อ่ำนได้ชัดเจน ก็หมำยรวมถึงอ่ำนออก, อ่ำนแล้ว เข้ำใจได้ไม่ยำก ไม่ควรใช้ตัวหนังสือทีผ ่ ู้ทีเ่ กีย ่ วข้องอ่ำนไม่ ออก แต่จำำเป็ นต้องร้ว ู ่ำเขียนอะไร แต่ก็ไม่ถงึ กับต้องพิมพ์ หรอก เขียนก็ได้แต่ให้อ่ำนออก และไม่ควรใช้ดินสอ เพรำะมันจะเลือนหำยไปง่ำย โดยเฉพำะบันทึกทีก ่ ำำหนด เวลำจัดเก็บไว้นำนๆ บ่งชีไ้ ด้ ก็อย่ำงทีบ ่ อกไปแล้ว เขียนเป็ นระบบไว้ว่ำจะ บ่งชีย ้ งั ไง ไม่ต้องใช้วิธีชีบ ้ ่งพิสดำรมำกก็ได้ ขอแค่ให้สอบ กลับไปยังกิจกรรมทีเ่ กีย ่ วข้องได้ ทีน ่ ่ำจะจำำเป็ นก็มี ชือ ่ บันทึก, หมำยเลขหรือรหัส (ถ้ำมี), วันทีบ ่ ันทึก, ลงชือ ่ ผู้ บันทึก, ข้อมูลชีบ ้ ่งอืน ่ ๆ ทีเ่ กีย ่ วข้อง แค่นก ี ้ ็น่ำจะพอสำำหรับ บันทึกทัว ่ ไป บันทึกเกีย ่ วกับสิง่ แวดล้อม ต้องได้รับกำรจัดเก็บและ ดูแลรักษำในลักษณะทีพ ่ ร้อมทีจ ่ ะเรียกมำดูได้ และมีกำร ป้ องกันไม่ให้เกิดควำมเสียหำย ชำำรุด หรือสูญหำย ต้อง มีกำรกำำหนดและบันทึกระยะเวลำจัดเก็บของบันทึกต่ำงๆ การตีความ กำรจัดเก็บและดูแลรักษำในลักษณะทีพ ่ ร้อมทีจ ่ ะเรียก มำดูได้นีห ่ มำยถึง จะเก็บยังไงก็ได้ แต่เวลำเรียกดูต้องอย่ำ

Page 69 of 78

ให้คอยนำน ปกติก็ใช้วิธีทำำดัชนีต่ำงๆ ทำำสันแฟ้ม, ชีบ ้ ่ง หน้ำตู้ มีหลำยวิธีครับ ระบุใน Procedure ด้วย กำร ป้ องกันควำมเสียหำย ชำำรุด เสียหำยก็บอกไปแล้วเหมือน กัน เก็บในตู้เอกสำรธรรมดำก็โอเคครับ อย่ำเก็บในทีเ่ ปี ยก ชืน ้ หรือร้อนเกินไปก็พอ แต่ถ้ำเป็ นบันทึกอิเลคโทรนิคส์ ก็ อำจมีมำตรกำรรัดกุมหน่อย มีกำร Back Up ข้อมูลกัน เหนียวเผือ ่ ฮำร์ดดิสก์เจ๊ง กำรกำำหนด Pass word กันคน มือบอนเข้ำไปยุ่มย่ำมเป็ นต้น ทีพ ่ ูดไปนีถ ่ ้ำจะทำำตำม ต้อง ระบุเป็ นระบบไว้ใน Procedure นะครับ

บันทึก ต้อง ได้รับกำรดูแลรักษำทีเ่ หมำะสมกับระบบ กำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม และมีควำมเหมำะสมกับองค์กร เพือ ่ ทีจ ่ ะแสดงให้เห็นว่ำปฏิบัติได้ตำมข้อกำำหนดต่ำงๆของ มำตรฐำนนี ้ การตีความ ก็เหมือนกับทีไ่ ด้พูดไปแล้วครับ ยังไงก็ต้องมีหลักฐำน ให้ Auditor ดูให้ได้ ถ้ำหำไม่เจอ หำย เจ๊ง แสดงว่ำกำร ดูแลรักษำไม่เหมำะสมครับ ควำมเหมำะสมกับองค์กรก็ ตีควำมกันเองเถิด กำรดูแลรักษำมีมำกมำยหลำยวิธี องค์ กรใหญ่ๆ ก็อำจเลือกวิธีทีบ ่ ิก ๊ ๆ แพงๆ แต่ถ้ำองค์กรเล็กๆ

Page 70 of 78

(ทัง้ ขนำดและเงินทุน) จะหำตู้เอกสำรถูกๆ ซักใบมำเก็บ บันทึก ก็คงไม่มีใครว่ำอะไรหรอก วิธก ี ำรดูแลรักษำอย่ำให้ ไปขัดกับเจตนำรมณ์ทีจ ่ ะพิทักษ์สิง่ แวดล้อมก็แล้วกัน

Page 71 of 78

4.5.4 กำรตรวจติดตำมระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม (Environmental Management System Audit)

องค์กร ต้อง จัดให้มีและคงรักษำไว้ซึง่ โปรแกรม และ วิธีปฏิบัติสำำหรับกำรตรวจติดตำมระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อมให้บรรลุผลสำำเร็จ เพือ ่ ทีจ ่ ะ 1) บอกให้ทรำบได้ว่ำระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อมนัน ้ 1) สอดคล้องกับกำรจัดกำรต่ำงๆ ทีไ่ ด้วำงแผน ไว้สำำหรับกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม รวมถึงข้อ กำำหนดต่ำงๆ ของมำตรฐำนนี ้ 2) ทำำให้มีกำรนำำไปถือปฏิบัติ และคงรักษำไว้ อย่ำงเหมำะสม 2) จัดให้มีข่ำวสำรเกีย ่ วกับผลกำรตรวจติดตำมให้แก่ผู้ บริหำร

Page 72 of 78

การตีความ ข้อกำำหนดต้องกำร โปรแกรมหรือแผน / กำำหนดกำร อะไรทำำนองนี ้ และต้องกำร Procedure ส่วนข้อกำำหนดข้อ ก) เป็ นกำรบอกเป็ นนัยๆ ถึงวิธีและเกณฑ์ในกำรตรวจ ติดตำมจะต้องสำมำรถพิสูจน์ได้ว่ำ ระบบจัดกำรสิง่ แวดล้อมขององค์กรสอดคล้องกับแผนกำรจัดกำรต่ำงๆ (แผนทีข ่ ้อกำำหนดบอกให้ทำำ หรือองค์กรทำำขึน ้ มำเอง) และสอดคล้องกับข้อกำำหนด ISO14001 หรือไม่ รวมถึงได้ มีกำรนำำไปปฏิบัติอย่ำงเหมำะสมหรือไม่ โดยภำพรวมแล้ว Auditor ภำยในจะต้องตรวจพิสูจน์สิง่ นี ้ ผลกำรตรวจติดตำมจะต้องมีกำรรำยงำนให้ผู้บริหำร ทรำบทุกครัง้ โดยใช้ข่ำวสำรทีเ่ หมำะสม เช่นจัดทำำเป็ น รำยงำนผลกำรตรวจติดตำม เป็ นต้น โปรแกรมกำรตรวจติดตำมซึง่ รวมถึงกำำหนดกำรนีจ ้ ะ ต้อง ขึน ้ อยู่กับควำมสำำคัญของกิจกรรมทีเ่ กีย ่ วข้องกับสิง่ แวดล้อม และผลของกำรตรวจติดตำมในครัง้ ทีผ ่ ่ำนมำ เพือ ่ ทำำให้กำรตรวจติดตำมเป็ นทีเ่ ข้ำใจได้ดียิง่ ขึน ้ การตีความ โปรแกรม หรือแผน/กำำหนดกำร นีเ้ วลำร่ำงแผน ตัง้ แต่ต้น จะต้องคำำนึงถึงควำมสำำคัญของกิจกรรมทีเ่ กีย ่ ว

Page 73 of 78

กับสิง่ แวดล้อมด้วย ควำมสำำคัญอำจใช้ลักษณะปั ญหำ/ ผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมมำเป็ นตัวช่วยตัดสินใจก็ได้ นัน ่ คือ หน่วยงำนทีม ่ ีผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อมทีม ่ ีนัยสำำคัญ ก็ น่ำจะได้รับกำรตรวจมำกกว่ำหน่วยงำนทีไ่ ม่มี อีกประกำร หนึง่ ก็คือ นำำผลกำรตรวจติดตำมครัง้ ทีผ ่ ่ำนมำ ถ้ำหน่วย งำนไหนมีข้อบกพร่องเยอะ ก็น่ำจะได้รับกำรตรวจมำกกว่ำ หน่วยงำนทีม ่ ีข้อบกพร่องน้อยกว่ำ หรือไม่มี ในโปรแกรมทีว ่ ่ำนี ้ ต้องสอดรับกับหลักกำรทีผ ่ มได้พูด ถึง ต้องสำมำรถอธิบำยได้ว่ำ เรำให้ควำมสำำคัญของแต่ละ หน่วยงำนอย่ำงไร และนำำผลกำรตรวจติดตำมทีผ ่ ่ำนมำ มำใช้กำำหนดโปรแกรมใหม่ ได้อย่ำงไร วิธีปฏิบัติสำำหรับกำรตรวจติดตำม ต้อง ครอบคลุม ขอบข่ำย, ควำมถี ่ และวิธีกำรตรวจติดตำม รวมทัง้ กำร กำำหนดควำมรับผิดชอบและข้อกำำหนดต่ำงๆ สำำหรับกำร ดำำเนินกำรตรวจติดตำม และกำรรำยงำนผลกำรตรวจ ติดตำม การตีความ ใน Procedure จะต้องพูดถึง กำรกำำหนดขอบข่ำย, ควำมถีข ่ องกำรตรวจติดตำม, วิธีกำรตรวจติดตำม และ อำำนำจหน้ำทีค ่ วำมรับผิดชอบ, ข้อกำำหนด หรือข้อปฏิบัติ

Page 74 of 78

ต่ำงๆ เกณฑ์กำรตรวจ ตลอดจนระบบในกำรรำยงำนผล อ่ำนแล้วต้องเห็นภำพว่ำกระบวนกำรตรวจติดตำมเป็ น อย่ำงไรบ้ำง ข้อกำำหนดไม่ได้ลงลึกไปถึงวิธก ี ำรในรำย ละเอียดต่ำงๆ เช่นกำรทำำเช็คลิสต์, กำรประชุมเปิ ด, ประชุมปิ ด ไม่ได้เป็ นข้อกำำหนด แต่ก็เป็ นสิง่ ทีค ่ วรทำำครับ สิง่ ทีค ่ วรพิจำรณำเพิม ่ เติม แม้ไม่ได้เป็ นข้อกำำหนดคือ - Auditor ควรเป็ นอิสระจำกกิจกรรมหรือหน่วยงำนที ่

ไปตรวจ - กำรแต่งตัง ้ Auditor เป็ นลำยลักษณ์อักษร โดยผู้

บริหำรระดับสูง - กำรทบทวนเอกสำรทีเ่ กีย ่ วข้อง และจัดทำำเช็คลิสต์

Page 75 of 78

4.6 กำรทบทวนของฝ่ ำยบริหำร (Management Review)

ผู้บริหำรระดับสูงขององค์กร ต้อง ทบทวนระบบกำร

จัดกำรสิง่ แวดล้อมตำมช่วงเวลำทีไ่ ด้กำำหนดไว้ เพือ ่ ทีจ ่ ะ ทำำให้มัน ่ ใจได้ว่ำ ระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อมนีย ้ ังคงมี ควำมเหมำะสม ควำมเพียงพอ และมีประสิทธิผล อย่ำง ต่อเนือ ่ ง การตีความ ผู้บริหำรระดับสูง ต้องจัดให้มก ี ำรประชุมขึน ้ มำ เพือ ่ ทบทวนระบบบริหำรสิง่ แวดล้อมทีไ่ ด้จัดทำำไปในช่วงเวลำ หนึง่ เช่น 6 เดือน แล้วแต่กำรกำำหนดครับ ข้อกำำหนดเขำ ก็บงั คับไว้ว่ำ ต้องกำำหนดช่วงเวลำไว้ เช่นปี ละ 2 ครัง้ ครัง้ หนึง่ ก็ครอบคลุมกำรทบทวนระบบในรอบ 6 เดือน เป็ นต้น องค์ประชุม ก็ควรประกอบด้วย ผู้บริหำรทุกระดับสูง ไล่ ลงมำจนถึงระดับผู้จัดกำรแผนกหรือฝ่ ำย, ผู้แทนฝ่ ำย บริหำร, หัวหน้ำคณะกรรมกำรฝ่ ำยต่ำงๆ ด้ำนสิง่ แวดล้อม, ผู้ทีเ่ กีย ่ วข้องอืน ่ ๆ ตำมควำมเหมำะสม กระบวนกำรทบทวนของฝ่ ำยบริหำรนี ้ ต้อง ทำำให้ มัน ่ ใจได้ว่ำ ข่ำวสำรทีจ ่ ำำเป็ น ได้ถูกรวบรวมเพือ ่ ให้ฝ่ำย Page 76 of 78

บริหำรทำำกำรประเมินผลได้ กำรทบทวนนี ้ ต้อง จัดทำำ เป็ นเอกสำรไว้ การตีความ ข่ำวสำรข้อมูลต่ำงๆ ต้องถูกรวบรวมไว้ก่อนทีจ ่ ะมี กำรประชุม โดยทัว ่ ไปหน้ำทีใ่ นกำรรวบ รวมน่ำจะเป็ นของผู้แทนฝ่ ำยบริหำรฯ และกำรทบทวน ต้องจัดทำำเป็ นเอกสำรครับ อำจเป็ นรำยงำนกำรทบทวน ของผู้บริหำร ก็ได้ กำรทบทวนของฝ่ ำยบริหำร ต้อง พิจำรณำถึงควำม จำำเป็ นทีเ่ ป็ นไปได้ ทีจ ่ ะเปลีย ่ นแปลงนโยบำย, วัตถุประสงค์ และข้อกำำหนดอืน ่ ๆของระบบกำรจัดกำรสิง่ แวดล้อม, สภำพแวดล้อมทีม ่ ีกำรเปลีย ่ นแปลง และควำมมุ่งมัน ่ ต่อ กำรปรับปรุงอย่ำงต่อเนือ ่ ง การตีความ ชัดเจนครับ

ข้อกำำหนดบอกให้ทบทวนนโยบำย,

วัตถุประสงค์และเป้ ำหมำยสิง่ แวดล้อม, รำยงำนสรุปกำร ปฏิบัติตำมแต่ละข้อกำำหนดของ ISO14001, กำร เปลีย ่ นแปลงต่ำงๆ ทีม ่ ีผลกระทบ เช่นกฎหมำย, สังคม, สิง่ แวดล้อม, ธุรกิจขององค์กร เมือ ่ ทบทวนแต่ละหัวข้อ

Page 77 of 78

แล้ว ผู้บริหำรระดับสูงต้องตัดสินใจลงไปว่ำจะปรับปรุง อย่ำงต่อเนือ ่ งอย่ำงไร นอกจำกทีข ่ ้อกำำหนดได้พูดถึงแล้ว ข้อมูลข่ำวสำรควร ต้องครอบคลุมสิง่ ต่อไปนี ้ อำจกำำหนดไว้เป็ นวำระเลยก็ได้ - รำยงำนสรุปผลกำรตรวจติดตำม - รำยงำนสรุปข้อเสนอแนะ/กำรร้องเรียนทัง้ ภำยใน และภำยนอก - รำยงำนสรุปกำรแก้ไขและป้ องกันข้อบกพร่อง ต่ำงๆ - กำรทบทวนควำมพร้อมของทรัพยำกร

Page 78 of 78