A TRANSFORMACIÓN DO MEDIO RURAL EN URBANO IES MONELOS
TRABALLO DOS ALUMNOS DE 3º E 4º DA ESO PROFESOR MANUEL AMABLE ROMERO PEREZ
ANTECEDENTES UN MOMENTO DE CAMBIOS E TRANSFORMACIÓNS NO CONTORNO DO CENTRO E UNHA OPORTUNIDADE PARA FACER UN TRABALLO QUE SIRVA PARA REFLEXIONAR SOBRE O PATRIMONIO, A MEMORIA, A IDENTIDADE DOS LUGARES E A TRANSFORMACIÓN QUE SOBRE O TERRITORIO E A PAISAXE SUPON O FENÓMENO DA URBANIZACIÓN. SITUACIÓN DO INSTITUTO PRETO DO CENTRO DA CORUÑA
DE CONTORNO RURAL A URBANO O Instituto Monelos (etimoloxicamente monte-pequeno) está situado no barrio coruñés de Monelos. Este barrio aínda conserva unha clara identidade polo seu carácter periférico e porque historicamente pertenceu ao concello de Santa Maria de Oza, incorporado ao da Coruña no ano 1912. O IES Monelos foi creado en 1969, e inicialmente, situábase nun contorno moi rural, que pouco a pouco se foi transformando en urbano polo crecemento da cidade da Coruña.
DE CONTORNO RURAL A CONTORNO URBANO
CONTORNO DO CENTRO A INICIOS DO CURSO, ANTES DO COMEZO DAS OBRAS DO PARQUE DE OZA
REFLEXION SOBRE SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
Nos arrededores do colexio, aínda se mezclan os grandes edificios e densas urbanizacións de carácter residencial con camiños, hortas e un gran número de pequenas edificacións. Isto recorda o carácter rural que ata fai pouco tiña o barrio de Monelos.
SITUACIÓN DE PARTIDA
•
O barrio de Monelos está a sufrir unha radical transformación nos últimos anos e a súa definitiva urbanización estase a desenvolver neste momento.
•
No contorno do Colexio ao inicio do curso aínda se situaban altos edificios e densas urbanizacións ao carón de camiños, hortas e un gran número de edificacións tradicionáis que nos recordaban o carácter “rururbano” que ata hai pouco tiña o antigo concello de Oza e o seu núcleo de Monelos.
•
A construción do parque de Oza a carón do colexio, iniciada neste curso, supón un importante punto de inflexión no proceso de urbanización dos arrededores do IES Monelos. Estas obras xunto con outras levadas a cabo nos últimos anos provocaron a demolición de moitas edificacións tradicionais, a eliminación do trazado orixinal do camiño do Corgo e a desaparición do parcelario rural que subsistía no Barrio.
•
Os alumnos están a ver esa transformación pasivamente. Non se senten partícipes dela, e a sua actitude inicial e unha mestura de apatía e desinterese.
REFLEXIÓN SOBRE O QUE É O PATRIMONIO CULTURAL SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
A definitiva urbanización do barrio de Monelos conleva a eliminación do trazado orixinal do Camiño do Corgo e a desaparición do parcelario rural que subsistia no Barrio.
REFLEXIÓN SOBRE O QUE É O PATRIMONIO CULTURAL SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
Os altos edificios e densas urbanizacións ainda conviven con camiños, hortas e un gran número de edificacións tradicionais que aínda nos recordan o carácter “rururbano” do contorno do Centro.
REFLEXION SOBRE O QUE E O PATRIMONIO CULTURA,L SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
• •
•
O inicio do traballo e tras un percorrido polos arredores do centro, fíxose un debate sobre que valor tiñan os elementos da paisaxe rural que rodeaban o IES Monelos: Tratábase de chabolas ou de vivendas tradicionais agora abandonadas? Esas construccions casas, fontes, muros, camiños, tiñan algun valor arquitectónico, histórico, identitario, rememorativo? Ten sentido manter elementos dun pasado aínda moi recente, ou cómpre que a cidade medre libremente e sen ninguha atadura co preexistente?
REFLEXION SOBRE O QUE E O PATRIMONIO CULTURA,L SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
É o mesmo crear un parque ou urbanizar un terreo ermo ou baleiro que un terreo cunha paisaxe tan humanizada como a que rodeaba o centro?
REFLEXIÓN SOBRE O QUE É O PATRIMONIO CULTURAL E SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
Que marca os limites da definición do que debe protexerse e manterse, e do que é prescindible?
REFLEXION SOBRE O QUE E O PATRIMONIO CULTURA,L SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES ORGANIZACIÓN DO TRABALLO
•
O traballo planteouse dun xeito pouco dogmático. Non estamos a analizar grandes monumentos, nin elementos excesivamente relevantes dende un punto de vista patrimonial. Pero si cabe facerse preguntas do tipo: - Quen establece o que é e non é relevante? - Que papel lles compre aos veciños do barrio? - Que marca os limites da definicion do que debe protexerse e manterse, e o que é prescindible?
•
Este é o debate e reflexión que se tenta xerar. Presentado dun xeito aberto xa que tamen e un debate que segue aberto na nosa sociedade, e no propio barrio.
REFLEXION SOBRE O QUE E O PATRIMONIO CULTURA,L SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
Que é o relevante para eles e para a memoria dos veciños do barrio? Que criterios rexen a transformación dos espacios urbanos que nos rodean? Debe haber máis de participacion ciudadá nestas decisións?
Os alumnos, empezaron a manifestar unha actitude crítica sobre algúns dos cambios que estaba a xerar este proceso. Analizando situacións como:
A baixa calidade dos novos espazos e o nulo respecto polo existente
REFLEXION SOBRE SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
Eliminación ou abandono de edificios que noutra época foran importantes como o antiguo Concello de Oza.
Desaparición da paisaxe existente e total transformación do contorno
Un proxecto que inicialmente propoñía unha total transformación do contorno do centro sen ter en conta o existente.
REFLEXION SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES
Certo é que moitas edificacións eran de baixa calidade, que moitos inmobles estaban en estado de ruína e outros foron abandonados ou expropiados, Pero tamen existen elementos paisaxisticos e construcions que poderian ser rehabilitadas e reutilizadas recuperando deste xeito parte da memoria colectiva do barrio.
A TRANSFORMACION DUN MEDIO RURAL EN URBANO ALUMNOS DE 4º DA ESO DO IES MONELOS PROFESOR MANUEL AMABLE ROMERO
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE DO TERRITORIO
TOPOGRAFICO CO TRAZADO QUE SEGUE A AVENIDA DE MONELOS
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DO TERRITORIO
TOPOGRAFIA DO BARRIO DE MONELOS E DO SEU CONTORNO
ANÁLISE ESQUEMÁTICO DA EVOLUCIÓN DO BARRIO
TRAZADO ORIXINAL DA AVENIDA DE MONELOS E DO SEU CONTORNO
ANÁLISE ESQUEMÁTICO DA EVOLUCIÓN DO BARRIO
CRECEMENTO DO BARRIO DE MONELOS NOS ANOS 70-80
ANÁLISE ESQUEMÁTICO DA EVOLUCIÓN DO BARRIO
BARRIO DE MONELOS NO ANO 2006
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
EDIFICACIONS E ESPAZO RURAL
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O ESPAZO TRADICIONAL E AS EDIFICACIONS DO SEU CONTORNO
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
DETALLE DO NUCLEO DO CORGO
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE DA PAISAXE
DEBUXOS DO NUCLEO DO CORGO
VIVENDA AO INICIO DO CAMIÑO DO CORGO
VIVENDA ANTERIOR COS EDIFICIOS E MEDIANEIRAS QUE A RODEAN
DEBUXOS DO NUCLEO E O CAMIÑO DO CORGO
VIVENDAS TRADICIONAIS NA ENTRADA DO CENTRO
VIVENDAS NO CAMIÑO DA IGREXA
VIVENDAS NO CAMIÑO DA IGREXA
ANTIGO EDIFICIO DO CONCELLO DE SANTA MARIA DE OZA
IGREXA DE SANTA MARIA DE OZA
VIVENDAS TRADICIONAIS NO CAMIÑO DO CORGO
VIVENDAS TRADICIONAIS NO CAMIÑO DO CORGO
VIVENDA CON ALPENDRE NO CAMIÑO DA IGREXA
FONTE NA RUA MONTES ABERTA SOBRE O CAMIÑO DO MESMO NOME
A TRANSFORMACION DUN MEDIO RURAL EN URBANO ALUMNOS DE 3º DA ESO DO IES MONELOS PROFESOR MANUEL AMABLE ROMERO
•
O traballo analiza como un núcleo rural como o de Sta Maria de Oza, situado ao carón do instituto, é absorvido polo crecemento da cidade , e como este crecemento tranforma un medio rural nun espazo urbano.
•
Este proceso non está totalmente rematado, e ainda é visible a convivencia de ámbolos dous mundos. Así, no medio de altos edifícios ainda son visibles as casas rurais, e o futuro parque de Oza ainda amosa o parcelario rural que durante seculos marcou o seu uso como hortas e campos de cultivo.
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE DO TERRITORIO
O NUCLEO TRADICIONAL E AS NOVAS EDIFICACIONS DO SEU CONTORNO
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE DO TERRITORIO
O NUCLEO TRADICIONAL E O SEU CONTORNO
O CAMIÑO, O NUCLEO TRADICIONAL E AS SUAS HORTAS
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O CAMIÑO, AS VIVENDAS E AS SUAS HORTAS
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
VIVENDAS PRETO DO ANTIGUO LAVADOIRO DE MONELOS
VIVENDAS TRADICIONAIS NO CAMIÑO DO CORGO
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
VIVENDAS TRADICIONAIS SITUADAS NA ENTRADA DO CENTRO
VIVENDAS TRADICIONAIS NA ENTRADA DO CENTRO E NOVOS EDIFICIOS
IGREXA DE STA MARIA DE OZA
IGREXA DE STA MARIA DE OZA
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O CAMIÑO, AS VIVENDAS E AS FONTES
PAISAXE EN PROCESO DE TRANSFORMACION
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE E ABSTRACION DA PAISAXE
O DEBUXO COMO MEDIO DE ANALISE • • •
O Traballo baseouse no uso do debuxo como medio de análise da paisaxe e do territorio. Tentouse a través de distintos recursos gráficos redescubrir o espazo que rodea o centro, analizando o seu pasado, presente e futuro. O traballo tamén buscou xerar unha visión crítica sobre a calidade dos espazos urbanos que nos rodean analizando a súa formación, e o seu uso actual e o seu futuro.
OBXETIVOS FINAIS • •
Analizar como ocorre esa tranasformacion, e que elementos arquitectónicos e espazos se manteñen e cales desaparecen ou se transforman, foi o obxectivo final de este traballo. En definitiva, tentouse reflexionar sobre a transformación que o desenvolvemento urbano produce no noso territorio, e se é posible facer compatible esa transformacion coa pervivencia do noso patrimonio cultural.
ALGUNHAS FOTOGRAFIAS DO TRABALLO
FOTOGRAFIAS DOS ALUMNOS PARA O TRABALLO
FOTOGRAFIAS DO INICIO DAS OBRAS
REFLEXION SOBRE O QUE É O PATRIMONIO CULTURAL SOBRE O VALOR REMEMORATIVO DA PAISAXE E SOBRE A IDENTIDADE DOS LUGARES CONCLUSIÓNS XERAIS
•
O barrio de Monelos era a capital dun concello o de Oza que aínda esta presente na memoria de moitos habitantes do barrio. Ata hai pouco aínda existia no Camiño do Corgo unha agrupación de inmobles que, non tendo individualmente especial relevancia, mantiñan como elementos básicos da súa ordenación a parcelación agrícola orixinaria do nucleo.
•
O olvidado edificio do Concello, entre o resto das casas abandonadas; a igrexa de Oza que dominaba e remataba a ladeira de Monelos e agora desaparece entre altas edificacions; as fontes e lavadoiros, o arborado e os muros de pedra que delimitaban os camiños do Corgo e do Monte, son elementos que foron analizados polos alumnos neste traballo.
REFLEXION SOBRE O QUE E O PATRIMONIO CULTURAL SOBRE O VALOR E A IDENTIDADE DOS LUGARES CONCLUSIONS DO TRABALLO
•
Reflexionar sobre o que supón o crecemento das cidades na transformación da paisaxe.
•
Sobre o valor dun lugar e un espazo que inevitablemente esta a cambiar polo inevitable fenómeno da urbanización.
•
Entender que hai un compoñente subxectivo na valoración dos lugares, ligado a nosa percepción individual e ao que vivimos e nos pasa neles.
•
Darse conta de que hai que atopar o equilibrio entre a necesaria transformación do territorio e a preservación da identidade dos lugares.
•
Entender que o traballo busca que comprendan que son eles, os alumnos, os que mellor poden coñecer, comprender e valorar estes espazos xa que é o lugar onde viven; onde a maioria medraron e, en definitiva, e tamén a paisaxe da súa infancia.
Os alumnos son os que mellor poden coñecer, comprender e valorar estes espazos agora en transformacion, xa que é o lugar onde viven, onde a maioría medraron e foi tamen a paisaxe da súa infancia.
Agradecementos a tódolos prefesores do IES Monelos que axudaron a rematar e corrixir este traballo