I Deo - Osnovi Logistike

I DEO – GENEZA, DEFINICIJE I STRUKTURIRANJE LOGISTIKE

logistika kvalitet P1

Prof.dr Slobodan Zečević, dipl.inž.

proizvod 1

Obeležja i transformacije tokova TRANSFORMACIJA PROSTOR TRANSFORMACIJE

A

B MAGIČNA TAČKA TRANSFORMACIJE TOKA

ROBNIH TOKOVA OBELEŽJA:

ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

VRSTA ROBE, ASORTIMAN, VLASNIK POJAVNI OBLIK ROBE MESTO NASTANKA, MESTO ZAVRŠETKA TOKA KOLIČINA, ZAKON NASTANKA SPECIJALNI ZAHTEVI ZA REALIZACIJOM ITD.

Obeležja robnih tokova † † † † † †

vrsta robe, odnosno asortiman, pojavni oblik robe, vrsta i kategorija toka, izvorno/odredišne tačke toka, količina, zakon nastanka toka i specifični zahtevi za realizacijom

Transformacija robnih tokova PRIPREMA ROBE Š

SISTEM ZA KVALITATIVNU TRANSFORMACIJU ROBE

DISTRIBUCIJA ROBE Š

SISTEM ZA PROSTORNO VREMENSKU TRANSFORMACIJU ROBE

UPOTREBA ROBE Š

SISTEM ZA KVALITATIVNU TRANSFORMACIJU ROBE

“PROIZVODNI PROCESI”

“TRANSPORTNO LOGISTIČKI PROCESI”

“KONZUMNI PROCESI”

U

U

U

INDUSTRIJSKIM PREDUZEĆIMA

LOGISTIČKIM PREDUZEĆIMA ili industriji, trgovini, uslužnim delatnostima

DOMAĆINSTVU ili industriji, trgovini, uslužnim delatnostima

ROBNI TOKOVI

Transformacija robnih tokova Na putu od tačke A do tačke B roba se pakuje, ukrupnjava, skladišti, transportuje, pretovara, pa opet transportuje, istovara, raspakiva, sortira … To su sve logistički procesi. LOGISTIČKI PROCESI TRANSFORMACIJA ROBE 1. VREMENSKA 2. PROSTORNA 3. KOLIČINSKA 4. STRUKTURNA 5. KVALITATIVNA 6. INFORMATIČKA

Skladištenje

Pretovar, Transport ukrupnjavanje

Pretovar, sortiranje

Pakovanje, obeležavanje

Poručivanje

• • • • • •

Logistički procesi Svi logistički procesi se mogu svrstati u pet grupa. U okviru svake grupe postoje specifični zahtevi–zadaci. REALIZACIJA PORUDŽBENICE † † † †

forma prenosa porudžbenice forma obrade porudžbenice analiza porudžbenice kao informacionog izvora prosleđivanje porudžbenice

Logistički procesi SKLADIŠTENJE † † † † † † † † † †

kupovina ili iznajmljivanje skladišta broj, lokacija, kapacitet i oblasti opsluživanja sopstvena ili tuđa skladišta tehničko uređenje objekata i skladišta za komisioniranje uređenje skladišnih zona u objektu skladišne tehnologije oblikovanje pretovarnih rampi rad transportne mehanizacije organizacija komisioniranja produktivnost skladišnog personala

Logistički procesi ZALIHE † struktura skladišnih artikala (selekcija prema ABC analizi) † mesta poručivanja i količine za popunjavanje zaliha † sigurnosne zalihe † kontrola zaliha po skladištima † kratkoročne prognoze potreba

Logistički procesi PAKOVANJE † izvršenje logističke funkcije pakovanja (zaštita, skladišna, transportna, manipulativna i informaciona funkcija) † formiranje logističke jedinice (skladištenja, pretovara, transporta itd.) kao preduslova za racionalizaciju transportnih lanaca

Logistički procesi TRANSPORT † † † † †

vrsta transportnog sredstva sopstveni ili tuđi vozni park kupovina ili zakup vozila kombinacija transportnih sredstava organizacija realizacije transportnih procesa

Geneza i definicija logistike † † † † † † †

Etimologija Evolucija Definicije Zahtevi za logistikom Nedoumice Pojmovne odrednice Područja primene

Etimologija logistike †

Grčki: „ „ „ „ „ „

†

uman, razuman račun, prosuđivanje, plan praktična veština računanja promisliti, logično razmišljati proračunati, prosuditi misliti, pomisliti

Latinski: „ „

†

logos logismos logistika logistikos logizomai logo

logistas logisticus smislu

finansijski revizor, delitelj životnih namernica račun i rezonovanje u matematičkom

Francuski: „ „ „ „

loger logis logistique logistiques

konačište, stanovati, smestiti se, obitovati stan, kuća, boravište, prenoćište smeštanje smeštanje

Evolucija logistike DANAS

II svetski rat XVII vek – vreme Napoleona Vizantija Antičko-rimski period

Evolucija logistike † Period 1 – Antičko-rimski period: „ Pod nazivom Logista podrazumevala se uprava nad državnim zalihama (rezervama) koja je podrazumevala finansije i raspodelu životnih namernica.

† Period 2 - Vizantija: „ Vizantijski car Leon VI (866-912, vladao 886911), oko 900 godine uvodi logistiku u funkciji vojne doktrine. U pisanjima o veštini ratovanja izdvaja: † strategija, taktika, logistika (prostor, vreme i resursi)

Evolucija logistike † Period 3 – Francuska, Rusija: „ Oko 1670 (1638.) Luj XIV predlaže uvođenje nove strukture za rešavanje rastućih administrativnih problema – Marechal General de Logis (nastalo od loger) † Planiranje kretanje trupa, selektovanje kampova, regulisanje transporta i snabdevanja

Evolucija logistike „ Francuski teoretičar Baron Antoine Henry Jomini uvodi termin la logistique u prvoj polovini 19. veka. U delu Précis de l'art de la guerre , na osnovu iskustava kao Napoleonov oficir, 1836. godine podelio je veštinu ratovanja u pet oblasti: † Strategija, taktika na višem nivou, logistika, inženjering i taktika na nižem nivou † Logistiku definiše kao veštinu kretanja armije, ali ne podrazumeva pod tim samo mehaničko pomeranje već i upravljanje i uvođenje razmišljanja u kretanje i održavanje vojne spremnosti.

Evolucija logistike „ Sa Marechal General de Logis i pisanjem Jominia počinje moderna logistika „ 1862. godine Jomini-ovo delo je prevedeno na engleski i prihvaćeno kao dobro razmišljanje u Americi, gde je pojam logistike 1884. godine označavao transport u priobalju

Evolucija logistike † Period 4 – II svetski rat: „ Logistika kao termina prehvaćena pred kraj rata od strane US armije, a kasnije i od Alijanse

† Period 5 – posleratni period: „ 50-tih godina logistika počinje da se primenjuje i u privrednim sistemima u Americi „ 70-tih godina počinje da se primenjuje u Evropi

Definicije logistike † Nauka planiranja i izvršenja pokretanja i podrška gotovosti.......one aspekte vojnih operacija vezane za projektovanje i razvoj, nabavku, skladištenje, kretanje, distribuciju, podršku, evakuaciju i dispoziciju materijala; kretanje, evakuaciju i hospitalizaciju osoblja; stvaranje konstrukcije, podršku, operacije i raspoređivanje objekata; i obezbeđenje snabdevanja usluga. (Vojna definicija)

Definicije logistike † Logistika je organizacija, planiranje, kontrola i realizacija robnih tokova od mesta nastanka do mesta prodaje preko proizvodnje i distribucije do krajnjeg korisnika sa ciljem zadovoljenja zahteva tržišta uz minimalne troškove i minimalne investicije. (ELA - Evropska asocijacija za logistiku)

Definicije logistike † Logistika je termin koji opisuje procese planiranja, izvršenja i kontrole efikasnosti tokova i zaliha sirovina, poluproizvoda u procesu proizvodnje, gotovih proizvoda i povezanost informacija od mesta izvora do tačke potrošnje,sve u cilju prilagođavanja zahtevima kupaca, klijenata. Ove aktivnosti mogu obuhvatati i servisiranje, opsluživanje kupaca, prognozu tražnje, distribuciju informacija i komunikativne veze, upravljanje zalihama, manipulacije sa robom, planiranje redosleda realizacije procesa, snabdevanje delovima i servisnu podršku, izbor lokacije fabrika, skladišta i opreme, pakovanje, vraćanje robe na doradu, transport i smeštanje otpadaka, saobraćaj i transport, skladištenje i zalihe. (CML)

Definicije logistike † Logistika je deo lanca snabdevanja koji planira, primenjuje i kontroliše efikasnost, efektivnost toka, i skladište roba, usluga i sa tim vezanih informacija od tačke izvora do tačke potrošnje, a u cilju zadovoljenja zahteva klijenta. (CML-1998) † Logistika obuhvata sve sisteme i procese koji omogućavaju kretanje materijalnih i nematerijalnih tokova. (Zečević)

Zahtevi za logistikom † Pravi entitet, † Prava količina, † Pravo mesto, † Pravo vreme, † Pravi kvalitet, † Pravi troškovi

POTREBA

LOGISTIKA

LOGISTIČKI TOKOVI

Entitet: † Roba, † Materijal, † Teret,

† Čovek, † Informacija, † Energija, itd.

ZADOVOLJENJE POTREBE

Logistika - nedoumice † † † † † †

Logistika je deo operacionih istraživanja Logistika je deo lanaca snabdevanja Logistika je deo ekonomije Logistika je deo marketinga Auto škola “Logistika” Itd.

Pojmovne odrednice † Logistika – Logistics, Logistik † Logistička podrška – Logistic support † Integrisana logistička podrška – Integrated logistic support † Marketing logistika – Marketing logistik † Poslovna logistika – Business logistics † Povratna logistika – Reverse logistics † Međunarodna logistička špedicija † Transportna logistika † Transport i logistika

Područja primene logistike DRUŠTVENE DELATNOSTI INDUSTRIJA

MEDICINA

BANKARSTVO

TRGOVINA

NOVINSKE KUĆE

USLUŽNE DELATNOSTI

GRADOVI-URBANE CELINE

VOJSKA

SPORT

KULTURA

POŠTA

SVAKA DELATNOST IMA SVOJ CILJ FUNKCIONISANJA I IMA LOGISTIČKE PROCESE RAZLIKE NASTAJU ZBOG RAZLIKA CILJEVA I SISTEMA snabdevanje energijom

obezbeđivanje ljudi snabdevanje informacijama

obezbeđenje

snabdevanje materijalima

izgradnja objekta

proizvodnjaobezbeđivanje MTS

organizacija sistema veterinarsko sanitarna služba

LOGISTIČKI SISTEMI I PROCESI

Područja primene logistike

PROIZVODNA TEHNOLOGIJA KOMUNIKACIONA TEHNIKA TEHNIKA TRANSPORTNE OPREME

TRANSPORTNA TEHNOLOGIJA

LOGISTIKA EKONOMIJA PREDUZEĆA

MARKETING

TEHNIKA SISTEMA

INFORMATIKA

Logistički principi † Sveobuhvatna i jednovremena optimizacija svih karika materijalnih, energetskih i informacionih tokova † Izjednačavanje nivoa tehnologije logistike i proizvodnje † Uvođenje integruma u logistički lanac logističke jedinice koja prolazi kroz sisteme bez ili sa neznatnim izmenama † Vremenska sinhronazacija u cilju bržeg protoka materijala i uz eliminaciju svih zastoja i zaliha

Logistički principi † Povezivanje informacionih, robnih i energetskih tokova † Multidisciplinarni pristup optimizaciji logističkih lanaca sa ciljem dostave prave robe, u pravoj količini, na pravo mesto u pravo vreme † Primena savremenih komunikacionih sredstava i informatičke tehnologije † Edukacija i stvaranje novog profila stručnjaka, inženjera logistike

Aspekti dekompozicije logistike Princip strukturiranja, raščlanjivanja i dekompozicije logistike razjašnjava njenu ulogu, obuhvatnost, ciljeve i značaj u okviru jednog privrednog sistema. Presek svih dosadašnjih sistemskih razmišljanja na ovom planu, logistiku raščlanjuju sa četri aspekta: † † † †

prostorno, vremenski, funkcionalno i privredno-organizaciono, institucionalno

Prostorna dekompozicija logistike A

- makrologistički sistem

B

- metalogistički sistem

C

- mikrologistički sistem

A

- logistički centar - logistički tokovi

B

C

Vremenska dekompozicija logistike

LOGISTIKA

ZADACI ANALIZE, PLANIRANJA I PROJEKTOVANJA LOGISTIČKIH PROCESA I SISTEMA

ZADACI UPRAVLJANJA I REALIZACIJE LOGISTIČKIH PROCESA I SISTEMA

ZADACI KONTROLE, NADGLEDANJA IZVRŠENJA LOGISTIČKIH PROCESA

VREMENSKA KOMPONENTA

ZADACI OBRAČUNA I ANALIZE IZVRŠENJA LOGISTIČKIH USLUGA

Funkcionalna dekompozicija logistike Sa aspekta tokova: LOGISTIKA PREDUZEĆA LOGISTIKA NABAVKE • • • • •

sirovine poluproizvodi potrošni mat. pogonski mat. rezervni delovi

MARKETING LOGISTIKA

I FAZA

LOGISTIKA PROIZVODNJE

proizvodni

II FAZA

LOGISTIKA DISTRIBUCIJE MARKETING LOGISTIKA

III FAZA

proces

• reziklaža • otpadni materijal • prazne tovarne jedinice

IV FAZA

• gotovi proizvodi • poluproizvodi • rezervni delovi

• roba sa reklamacijom • prazna ambalaža • prazne logisičke jedinice

LOGISTIKA POVRATNIH I OTPADNIH MATERIJALA

Sa aspekta podsistema: SISTEM SISTEMZALIHA ZALIHA

33

funkcije: funkcije: ••funkcija funkcijazaštite zaštitei isigurnosti sigurnosti ••izjednačavanja izjednačavanjaponude ponudei i tražnje tražnje ••vremenskog vremenskogterminiranja terminiranja isporuke isporuke ••supstitucije, supstitucije,itd. itd.

22 TRANSPORTNI TRANSPORTNISISTEM SISTEM funkcije: funkcije: ••prostorno prostornopremošćavanje premošćavanje ••sabiranje sabiranjezahteva zahteva ••distribucija distribucija ••izbor izborvida vidai itehnologije tehnologije ••organizacija organizacija ••planiranje planiranjetura, tura,itd. itd.

11

SISTEM SISTEMREALIZACIJE REALIZACIJE PORUDŽBINE PORUDŽBINE funkcije: funkcije: ••planiranje planiranje ••realizacija realizacija ••kontrola kontrola ••prikupljanje prikupljanje ••obrada, obrada,distribucija, distribucija,itd itd

SISTEM SISTEMPAKOVANJA PAKOVANJA

55

funkcije: funkcije: ••logistička logističkafunkcija funkcijazaštite zaštite ••manipulisanja manipulisanja ••transporta transporta ••skladištenja skladištenja ••pretovara pretovara ••Informisanja, Informisanja,itd. itd.

44 SKLADIŠNI SKLADIŠNISISTEM SISTEM funkcije: funkcije: ••vremensko vremenskoizjednačavanje izjednačavanje ••prostorno prostornoizjednačavanje izjednačavanje ••čuvanje čuvanjerobe robe ••sortiranje sortiranje ••komisioniranje komisioniranje ••priprema pripremarobe robeza zatransport transport

Privredno-institucionalna dekompozicija LOGISTIKA PREDUZEĆA I SISTEMA U FUNKCIJI OSNOVNE DELATNOSTI

OSNOVNA DELATNOST LOGISTIČKA USLUGA

OSNOVNA DELATNOST NIJE LOGISTIČKA USLUGA

LOGISTIČKI CENTRI – ROBNI TERMINALI

LOGISTIKA INDUSTRIJSKIH PREDUZEĆA

TRANSPORTNE KOMPANIJE

LOGISTIKA TRGOVAČKIH PREDUZEĆA

ŠPEDITERSKO-AGENCIJSKA PREDUZEĆA

LOGISTIKA PREDUZEĆA USLUŽNIH DELATNOSTI

SPECIJALIZOVANI LOGISTIČKI PROVAJDERI

VOJNA LOGISTIKA LOGISTIKA KLINIČKIH CENTARA

Razvoj logistike u funkcionalnoj organizaciji preduzeća TIP I – OBUHVATA SLEDEĆE ZADATKE: 1. SPOLJNI TRANSPORT 4. PLANIRANJE LOGISTIČKIH 2. MEĐUPOGONSKI TRANSPORT SISTEMA 3. REGIONALNA SKLADIŠTA 5. LOGISTIČKA KONTROLA 6. LOGISTIČKA UPRAVA 50-60-tih god

TIP II – JE DOPUNJEN SLEDEĆIM ZADACIMA: 1. SERVIS ISPORUKE 2. REALIZACIJA PORUDŽBINE 3. UPRAVLJANJE ZALIHAMA GOTOVIH PROIZVODA

4. SKLADIŠTE GOTOVIH PROIZVODA U FABRIČKOM KOMPLEKSU 5. POSEBNI TRANSPORTNI ZADACI 70-tih god

TIP III – JE DOPUNJEN SLEDEĆIM ZADACIMA: 1. PROGNOZA TRŽIŠTA 2. PLANIRANJE ROIZVODNJE 3. NABAVKA

4. UPRAVLJANJE ZALIHAMA, SIROVINAMA I POLUFABRIKATIMA 5. LOGISTIČKI INŽENJERING 6. INTERNACIONALNA LOGISTIKA 80-tih god

DEO I - LOGISTIKA Pitanja: † Obeležja i transformacije robnih tokova † Logistički procesi † Geneza i definicija logistike i njena prisutnost u društvu † Logistički principi † Prostorni, vremenski i institucionalni aspekt dekompozicije logistike † Funkcionalni aspekt dekompozicije logistike † Razvoj logistike u funkcionalnoj organizaciji preduzeća