Grate Depression

9

nyÓT]ø± m<äTs=ÿqï ˇø√ÿ dü+øå√uÛÑ+ qT+&ç ãj·Tf |ü&˚ Áø£eT+˝À Ä <˚X¯+ düs∞¡ ø£sD¡ , |ôÁ y’ {˚ ø° s£ D¡ |Á |ü +ü Nø£sD¡ $<ÛëHê\T ‘ÓsM¡ T<ä≈î£ ‘Ó∫+à <äqï $wüj÷· ìï >∑‘· yês¡+ ‘Ó\TdüT≈£îHêïeTT. nÁ>∑sê»´+ á $<ÛëHê\qT Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ô|<ä› m‘·TÔq Á|ü#ês¡+ #˚dæ+~. B+‘√ 80 <äX¯ø£+ yÓTT<ä\T H˚{Ï es¡≈£î Ä]úø£ y˚‘·Ô\T, n+‘·sê®rj·T dü+düú\T, Á|üuÛÑT‘ê«\T <˚X¯+ n_Ûeè~Δ ø±yê\+fÒ á $<ÛëHê˝Ò dü¬s’qe+≥÷ }<äs¡>={≤ºsTT. Áô|’y˚{°ø£s¡D, düs¡∞ø£s¡D≈£î Á|ü‘ê´e÷ïj·T+ ˝Ò<äT

CMYK

eT+>∑fi¯yês¡+, 11 qe+ãsYY 2008

( <˚sY ádt H√ Ä\ºπsï{Ïyé) nqï e÷s¡Z¬s{Ÿ <∏ë#·sY ìHê<ä+ á ø±\+˝ÀH˚ n≥T $<ë´y˚‘·Ô˝À¢qT Ç≥T $<Ûëq ìπsí‘·˝À¢qT ô|<ä›m‘·TÔq Ä<äs¡D bı+~q $wüj·T+ ‘Ó*dæ+<˚. Ç<˚ yê<äq‘√ ì<ëq+>±HÓ’Hê ì\ø£&É>± Ä]úø±_Ûeè~Δ kÕ~ÛdüTÔqï es¡úe÷q <˚XÊ\ H˚‘·\T ≈£L&Ü dü‘·«sê_Ûeè~Δ kÕ~Û+∫ sê»ø°j·T+>± Ä~Û|‘ü ê´ìï dü+bÕ~+#ê\H˚ ‘·|qü ‘√ düs∞¡ ø£sD¡ $<ÛëHê\ u≤≥|ü{≤ºsT¡ . <ëì |òü*‘·y˚T yÓTøχø√, Äπ>ïj·÷dæj·÷, ˝≤{ÏHé nyÓT]ø± dü+øå√uÛ≤\T.

ø=+&É÷] Ms¡j·T´

Ä

]úø£ dü+øå√uÛÑ+ qT+&ç Á<äe´ dü+øå√uÛÑ+ yÓ’|ü⁄... #·eTTs¡T dü+øå√uÛÑ+ ‘·sê«‘· Á|ü|ü+Nø£s¡D $<ÛëHê\T ‘·s¡‘·eT e‘ê´kÕ\‘√HÓ’Hê $X¯«yê´|üÔ+ nj·÷´sTT. 1980≈£î eTT+<äT $$<Ûä <˚XÊ\ Ä]úø£ e´edü˝ú À¢ ‘Ó\‹Ôq dü+øå√uÛ≤\T Á|ü<ëÛ q+>± ô|≥Tºã&ç<ëØ e´edü˝ú À Oqï dü+kÕú>∑‘· \ø£åD≤\ |òü*‘·+ ø±>± 80 <äX¯ø£+ ‘·sê«‘· $$<Ûä <˚XÊ˝À¢ ‘·˝…‹Ôq dü+øå√uÛ≤\T Á|ü|ü+Nø£s¡D $<ÛëHê\ |üs¡´ekÕqeTì #Ó|üŒe#·TÃ. n+<äTe\¢H˚ 80 <äX¯ø±ìøÏ eTT+<äT ‘·˝…‹Ôq dü+øå√uÛ≤\qT Ä]úø£ dü+øå√uÛ≤\ì |ü]>∑DÏùdÔ 80 <äXø¯ +£ ‘·sê«‹ ø±\+˝À #√≥T #˚dTü ≈£îqï dü+øå√uÛ≤\qT Á<äe´ dü+øå√uÛ≤\T nì eØZø]£ +#·e#·TÃ. Ä]úø£ dü+øå√uÛ≤\T dü+kÕú>‘∑ +· nsTT‘˚ Á<äe´ dü+øå√uÛ≤\T Á|ü|+ü Nø£sD¡ H˚|<ü ´ä∏ +˝À $$<Ûä <˚XÊ\ Á<äe´ $<ÛëHê˝À¢ e∫Ãq e÷s¡TŒ\ |ò*ü ‘·+ nì ìs¡«∫+#·e#·TÃ. 80 <äXø¯ +£ ‘·sê«‘· n+‘·sê®rj·T Ä]úø£ e´edü˝ú À Á<äe´ ô|≥Tºã&ç <˚oj·T dü]Vü≤<äT\› qT <ë{Ï ìs¡j í ÷· ‘·àø£ bÕÁ‘· b˛wæ+#·Hês¡+_Û+∫+~. n+<äTe\¢ á dü+øå√uÛ≤\qT Á<äe´ ô|≥Tºã&ç dü+øå√uÛ≤\T nì ≈£L&Ü |æ\ee#·TÃ. yÓTøχø√ dü+øå√uÛ+Ñ Hê{Ï ø£+fÒ Ädæj÷· <˚XÊ\ |ü‘q· + Hê{ÏøÏ á Á<äe´ dü+øå√uÛ+Ñ dü+|üPs¡í s¡÷|ü+ rdüTø=+<äì #Ó|Œü e#·TÃ. H˚&TÉ nyÓT]ø± Ä]úø£ e´edüú |ü‘H· êìøÏ <ë]rdæq |ü\T <äTs¡ø¢ Då£ ≤\T |ü<fi˚ ¢¯ ÁøÏ‘y· T˚ Ädæj÷· dü+øå√uÛ+Ñ ˝À ø£ì|æ+#·≥+ >∑eTì+#ê*‡q |ü]D≤eT+. düs¡∞ø£s¡D yÓ÷E˝À... 1985˝À yêDÏ»´ düs¡∞ø£s¡D ÁbÕs¡+_Û+∫q yÓTøχø√ Á|üuÛÑT‘·«+ 87 Hê{ÏøÏ Ä]úø£ dæØú ø£sD¡ |ü<øä∏ +£ ù|s¡T‘√ |ü\T #·s´¡ \T #˚|{ü +ºÏ ~. á |ü<øä∏ +£ |üs´¡ ekÕq+>± yÓTøχø√ ô|<äm› ‘·TqÔ $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T Äø£]¸+∫+~. >∑‘y· ês¡+ #Ó|⁄ü Œ≈£îqï≥T¢>± nyÓT]ø±˝À eT<äT|ü⁄ s¡+>∑+ dü+øå√uÛ+Ñ nq+‘·s+¡ Á<äy√´\“D≤ìï ìj·T+Á‹+#˚ \ø£´å +‘√ e&ûsπ¶ ≥T¢ ‘·–+Z #ês¡T. B+‘√ nyÓT]ø± ô|≥Tºã&ç eT]+‘· ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£yÓTÆq HÓ\e⁄ ø√dü+ yÓ<äT≈£î‘·÷ yÓTøχø√˝À e∫à yê*+~. yÓTøχø√ Ä]úø£ e´edü˝ú À á ô|≥Tºã&ç bÕÁ‘· ô|s¡>≥∑ +‘√ bÕfÒ Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á<äe´ s¡+>∑+˝À |ü\T dü+düÿs¡D\T #˚|{ü +ºÏ ~. Á|üuTÑÛ ‘·« u≤´+≈£î\ Áô|y’ {˚ ø° s£ D¡ , s¡TD≤\ô|’ edü÷\T #˚ùd e&û¶\ô|’ ìj·T+Á‘·D\ s¡<äT›, ÁbÕ<Ûëq´‘ê s¡+>±\≈£î s¡TD≤*#˚à $<Ûëq+ s¡√\T #˚ùd+<äT≈£î neø±X¯+ ø£*Œ+#ês¡T. á $<Ûä+>± Ä<äsêu≤<äsê>± Áô|’y˚{°ø£]+#·ã&çq u≤´+≈£î˝À¢ ‘·–q+‘· ì\«<Ûäq+ ˝Òø£b˛e≥+, ÁbÕ<Ûëq´‘· s¡+>±\qT ìs¡ø¢ ´å£ + #˚jT· ≥+‘√ <ëì Á|üu≤Û e+ O‘·Œ‹Ôs+¡ >∑+ô|’ |ü&≥É + e+{Ï #·s¡´\ |òü*‘·+>± 1993 Hê{ÏøÏ yÓTøχø√ ø£¬s˙‡ ô|k˛ $\Te &Ü\sY‘√ b˛*Ãq|ü⁄Œ&ÉT <ës¡TD+>± |ü‘·q+ nsTT´+~. Ç|ü⁄Œ&ÉT nyÓT]ø± dü+øå√uÛÑ+˝À eTq+ #·÷düTqÔ ï, $#·Ã\$&ç>± s¡TD≤*∫à $ìeTj·T dü+düèÿ‹ ô|+#·≥+ e+{Ï |ü]D≤e÷\T ∫e]>± dü+øå√uÛ≤ìøÏ <ë]rXÊsTT. dü«j·T+>± yÓTøχø√ ]»s¡T« u≤´+≈£î ObÕ<Ûä´≈£åî&ÉT ÁbòÕì‡k˛ –˝Ÿ &çj·÷CŸ e÷≥˝À¢ ªªô|≥Tºã&ç #·\q+ô|’ ìj·T+Á‘·D\ s¡<äT›, Á<äe´ e÷s¡ø£+ πs≥¢˝À ùd«#Û·Ã (eTq Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‹bÕ~düTqÔ ï≥T¢ ø±|æ≥˝Ÿ nøöÿ+{Ÿ ø£q«s¡ãº T*{° e+{ϱ s¡TDuÛ≤s¡+ ô|]–b˛e≥+μμ yÓTøχø√ dü+øå√uÛ≤ìøÏ eT÷\ø±s¡D≤\T. nyÓT]ø± j·TT<äΔ ø£fi≤XÊ\ ìs¡«Væ≤+∫q eTs√ n<Û´ä j·Tq+˝À ªªqj·÷ O<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T

düs¡∞ø£s¡D e\¢ @+ »]–+<ä+fÒ...? ªª1990 yÓTT<ä\T yÓTøχø√ Ä]úø£ e´edüú |ü‘·q+ ~X¯>± q&ç∫+~. BìøÏ ‘√&ÉT qj·÷ O<ës¡yê<ä $<ÛëHê\T ø=‘·Ô düeTdü´\T ‘Ó∫à | ô {≤ºsTT. á dü+düÿs¡D\ e\¢ dü+|üqTï\T, Oqï‘· eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹ ∑ esêZ\T m+‘√ ø=+‘· \_›bı+~Hê yÓTC≤]{° ù|<ä\≈£î dü+düÿs¡D\ |òü˝≤\T n+<ä˝< Ò Tä . O‘·sÔ ¡ nyÓT]ø± d ù «#Ûêà yêDÏ»´ ˇ|üŒ+<ä+ ø±s¡D+>± nìï s¡ø±\ ~>∑TeT‘·T\ô|’ düT+ø±\T s¡<äT› #˚j·Tã&ܶsTT. B+‘√ e´ekÕj·T s¡+>∑+ ~yêfi≤ rdæ+~. Áô|’y˚{°ø£]+#·ã&çq |ü]ÁX¯eT˝À¢ y˚\ dü+K´˝À O<√´>∑T\T M~Ûq|ü&ܶs¡T. nyÓT]ø± ~>∑TeT‘·T\‘√ b˛{°|ü&É˝Òì |ü\T |ü]ÁX¯eT\T eT÷‘·|ü&ܶsTT. B+‘√ Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\T eT]+‘·>± qwüºb˛j·÷sTT. dü+düÿs¡D˝À¢ uÛ≤>∑+>± e´ekÕj·÷ìøÏ Ç#˚à dü_‡&û\T s¡<ä›j·÷´sTT. uÛÑ÷$T Áô|’y˚{°ø£s¡D | ô <äm › ‘·Tq Ô »]–+~. | Á »ü \T uÛ÷ Ñ $Tô|’ Vü≤≈£îÿ ø√˝ÀŒj÷ · s¡T. uÛ÷ Ñ $Tô|’ Vü ≤ ≈£ î ÿ\T dü + bÕ~+#˚ + <ä T ≈£ î ∫j· ÷ bÕdt ˝ À ¬ s ’ ‘ ê+>∑ + kÕj·TT<ÛäT\j·÷´s¡T. n<˚ ‘·sê«‹ ø±\+˝À »|ü{ÏkÕº kÕj·TT<Ûä ¬s’‘ê+>∑ b˛sê≥+>± e÷]+~.O‘·Ôs¡ nyÓT]ø± ùd«#Ûêà yêDÏ»´ ˇ|üŒ+<ëìï neT\T#˚j·T˝Òì dæú‹øÏ Ç≥T nyÓT]ø±, n≥T yÓTøχø√ | Á u ü TÑÛ ‘ê«\T #˚sêsTT.μμ nì j·TT<äøΔ fi£ ≤XÊ\ ø√dü+ &=Hê˝Ÿ¶ Ç dü÷ÿ˝Ÿ‡ ìs¡«Væ≤+∫q n<Û´ä j·Tq+ düŒw+ºü #˚d+æ ~. düs∞¡ ø£sD ¡ ,d ù «#Ûêà yêDÏ»´ $<ÛëHê\ |òü*‘·+>±H˚ yÓTøχø√ dü+øå√uÛÑ+˝À ≈£Ls¡T≈£îb˛sTT+<äì ìsêΔ]+#˚+<äT≈£î Ç+‘·ø+£ fÒ yÓTs¡T>¬ q ’ $X‚w ¢ D ü nedüs+¡ ˝Òøb£ ˛e#·T.Ã

‘Ó∫Ãô|{Ϻq kÕe÷õø£ yÓ’|òü˝≤´˝Ò ‘êC≤ dü+øå√uÛ≤ìøÏ ø±s¡DeTμμì 1995˝À ìsêΔ]+∫+~. düs∞¡ ø£sD¡ yêDÏ»´ Á|üj÷Ó >∑+ yÓTøχø√˝À <ës¡TD+>± $|ò\ü yÓT+Æ ~. |ò*ü ‘·+>± H˚{Ï es¡≈î£ HêbòÕº ˇ|üŒ+<ëìï <äøDåÏ nyÓT]ø±<˚XÊ\≈£î $dü]Ô +#ê\qï nyÓT]ø± ø£\ ø£\>±H˚ $T–*b˛sTT+~. 1995-1997 Äπ>ïj·T Ädæj·÷ <˚XÊ\ dü+øå√uÛÑ+ 1965 qT+&ç 1990 es¡≈£î ì\ø£&É>± n_Ûeè~Δ kÕ~Ûdü÷Ô e∫Ãq Äπ>ïj·T Ädæj·÷ <˚XÊ\T 1997-2007 eT<Ûä´ ø±\+˝À n+‘·sê®rj·T Ä]úø£ ∫Á‘·|ü≥+˝À #·s¡Ãπø H√#·Tø√˝Ò<äT. πøe\+ eT÷&ÉTHÓ\¢ e´e~Û˝À ø=]j·÷, <∏ëjYT˝≤+&é, eT˝Òwj æ ÷· , Ç+&=H˚wj æ ÷· , dæ+>∑|Pü sY <˚XÊ˝À¢ì Ä]úø£ e´edü\ú T eT÷≈£îeTà&ç>± |ü‘q· + nj·÷´sTT. Äø±X¯eT+‘· m‘·T≈Ô î£ m~–q kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ\T Oqï≥T¢+&ç n<∏:ä bÕ‘êfi≤ìøÏ #˚sêsTT. 1997 qe+ãs¡T˝À yê+ø√esY˝À »]–q Ädæj·÷ |òüdæ|òæø˘ Ä]úø£ düVü≤ø±s¡ eT+&É* (mô|ø˘) düe÷y˚XÊìï ÁbÕs¡+_Ûdü÷Ô n|üŒ{Ï nyÓT]ø± n<Û´ä ≈£îå \T _˝Ÿ øÏ+¢ ≥Hé ‘·÷s¡TŒ Ädæj÷· <˚XÊ\ |ü]D≤e÷\T ªª øπ e\+ s¡V≤ü <ë]ô|’ m<äTs¡jT˚ ´ ∫qï ∫qï nyê+‘·sê˝Òμμ nì ‘√dæ|⁄ü #êÃs¡T. ø±˙ e÷¬sÿ{Ÿ\T Äj·Tq e÷≥\T ˝…ø£ÿ#˚j·T˝Ò<äT. ø£¬s˙‡ e÷¬sÿ≥T¢ 30 XÊ‘·+ |ü‘·q+ ø±>± áøÏ«{° e÷¬sÿ≥T¢ 50 XÊ‘·+ |ü‘·q+ nj·÷´sTT. á <˚XÊ˝À¢ dü>≥∑ T s¡TDuÛ≤s¡+ dü÷\ú C≤rjÓ÷‘·Œ‹Ô‘√ b˛*Ãq|ü⁄Œ&ÉT yÓTT<ä≥ e+<ä XÊ‘êìøÏ ‘·sê«‘· 167 XÊ‘êìøÏ, dü+øå√uÛ+Ñ ‘êsêkÕúsTTøÏ #˚]q 1997 qe+ãs¡T Hê{ÏøÏ 180 XÊ‘êìøÏ ô|]–b˛sTT+~. Ädæj÷· |ü⁄\T\T ø±kÕÔ n+‘·sê®rj·T e÷¬sÿ{Ÿ qT+&ç n<äèX¯´eTj·÷´sTT. á |ü‘·HêìøÏ >∑\ H˚|ü<∏ä´+ Ç˝≤ O+~. eT<äT|ü⁄, s¡TD dü+øå√uÛÑ+ ‘·sê«‹ ø±\+˝À Á<äy√´\“D≤ìï <ë]øÏ ‘Ó#Ã˚ HÓ|+ü ‘√ nyÓT]ø± ]»s¡T« u≤´+≈£î e&ûsπ¶ ≥T¢ ‘·–+Z ∫+~. <ë+‘√ nyÓT]ø± ô|≥Tºã&ÉT\T m≈£îÿe ˝≤uÛ≤\T e#˚à e÷¬sÿ≥¢ yÓ‘T· ≈£î˝≤≥˝À |ü&ܶsTT. á ô|≥Tºã&ÉT˝Ò ‘·÷s¡TŒ Ädæj·÷ <˚XÊ\≈£î ≈£î|üŒ\T ‘Ó|üŒ\T>± ...10˝À

>∑T&ç|üP&ç $»j·Tsêe⁄

Ç

{°e\ ø±\+˝À mqï&É÷ ˝Òq+‘·>± ø=~› s√E\ ÁøÏ‘·+ »]–q nyÓT]ø± n<Û´ä ø£å mìïø£\T Á|ü|+ü #· Á|ü»\ <äèwæyì Äø£]¸+#êsTT. mìïø£\ |ü≥¢ n+‘·>± ÄdüøÔÏ #·÷|üì nyÓT]ø± z≥s¡T¢ ôd‘’ +· á kÕ] ô|<ä› m‘·TqÔ b˛*+>¥˝À bÕ˝§ZHêïs¡T. BìøÏ Á|ü<ëÛ q ø±s¡D+ mìïø£\T »]–q H˚|<ü ´ä∏ +. nyÓT]ø± rÁeyÓTqÆ Ä]úø£ dü+øå√uÛª+˝À ≈£Ls¡T≈£îb˛sTT+~. 1929 eTVü‰ e÷+<ä´+ ‘·sê«‘· Ç+‘·{Ï

>∑&ÉT¶ |ü]dæú‹ <ëìøÏ mqï&É÷ m<äTs¡T ø±˝Ò<äT. Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‹ ô|<ä› Ä]úø£ e´edü>ú ± Oqï nyÓT]ø±˝À Ç˝≤+{Ï dü+øå√uÛª+ Ç‘·s¡ <˚XÊ\ô|’ m˝≤+{Ï Á|üu≤Û e+ #·÷|ü⁄‘·T+<√ nqï Ä+<√fi¯q‘√H˚ nyÓT]ø±˝À ø=‘·Ô>± mìïø£j˚T´ n<Ûä´≈£åî&ÉT Bì |ü]ªÕÿsêìøÏ m˝≤+{Ï yÓK’ ] rdüT≈£î+{≤&ÉT nì Á|ü|+ü #· Á|üC≤˙ø£+ m<äTs¡T #·÷düTqÔ ï~. BìøÏ ‘√&ÉT Çsêø˘, n|òìÈü kÕÔH\é ˝À Ä <˚X+¯ nqTdü]düTqÔ ï $<Ûëq+˝À m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ\T ekÕÔsTT nqï~ á mìïø£˝À¢ ˇø£ Á|ü<ëÛ Hê+X¯+>± |üì#˚d+æ ~. Çy˚ ø±≈£î+&Ü á kÕ] n<äq+>± eTs√ Äø£s¡¸D°j·T n+X¯+ #√≥T#˚düT≈£î+~. X‚«‘·C≤‹øÏ #Ó+<äì ˇø£ e´øÏÔ Á|ü<Ûëq sê»ø°j·T bÕØy ‘·s¡|òü⁄q á mìïø£˝À¢ ‘=*kÕ] b˛{° #˚j·T&É+ á n+X¯+. n+<äs¡÷ nqT≈£îqï≥T¢>±H˚ ÄÁ|òæø±nyÓT]ø± dü+‘·‹øÏ #Ó+~q &ÓyTÓ TÁø±{Ïø˘ bÕØy nuÛª´]ú us¡ø˘ ˇu≤e÷ á mìïø£˝À¢ nK+&É $»j·T+ kÕ~Û+#ê&ÉT. Bì‘√ n‹ X¯øÔÏ e+‘·yTÓ qÆ nyÓT]ø± n<Û´ä ø£|å s” yêìï ˇø£ q\¢ C≤‹ e´øÏÔ n~Ûwæy+#·&É+ Ä <˚X¯|ü⁄ Á|üC≤kÕ«eT´|ü⁄ $•wüy‘· nì, ªˇø£ e´øÏÔ #·sà¡ |ü⁄ s¡+>∑TqT ã{Ïy ø±≈£î+&Ü n‘·ì e´øÏ‘Ô «· + Ä<Ûës¡+>± n+#·Hê y˚j·Tã&Ü*.μ nì e÷]yHé \÷<∏äsY øÏ+>¥ ø£qï ø£\ kÕø±s¡eTsTT+<äì #ê\ eT+~ dü+‘√wæ+#ês¡T. ø±ì ˇu≤e÷ mìïø£sTT+~ q\¢C≤‹ yê] Á|ü‹ì~Û>± ø±<äT. Á|üdTü ‘Ô · sê»ø°jT· , Ä]úøe£ ´edü≈ú î£ ø±|ü˝≤<ës¡T>± |üì#˚dTü qÔ ï ˇø£ Á|ü<ëÛ q sê»ø°j·T bÕØy Á|ü‹ì~Û>± e÷Á‘·y˚T. n+<äT#˚‘·H˚ ˇu≤e÷ mìïø£\ Á|ü#ês¡ düeTj·T+˝À #˚dæq Á|üø£≥q\T ø±ì, n+‘·≈£î eTT+<äT ôdHÓ≥sY>± Äj·Tq ã\|ü]∫q $<ÛëHê\T ø±ì, Á|üdüTÔ‘·+ bÕ\ø£bÕØy $<ÛëHê\qT eTÚ*ø£+>± $uÛÒ~+#˚$ ø±e⁄. ˇu≤e÷ $»j·T+ ãTwt $<ÛëHê\≈£î nyÓT]ø± Á|ü»\ #Ó+|üô|≥Ty ‘·|Œü , ˇu≤e÷ $<ÛëHê\≈£î düeTs¡qú ø±<äT. mìïø£\ m‘·T>Ô &∑ \É T>±H˚ nsTTHê ˇu≤e÷ ø=ìï $<ÛëHê\qT Á|üø£{Ï+#ês¡T. yê{ÏqsTTHê Äj·Tq @ y˚Ts¡≈£î neT\T #˚kÕÔ&ÉT, yÓTT‘·Ô+>± Äj·Tq ì]›wüy+>± m˝≤+{Ï $<ÛëHê\qT #˚|ü&É‘ê&ÉT nqï~ #·÷&Ü*‡ O+~. nsTTq|üŒ{Ïø° Ç|üŒ{Ïøπ ˇu≤e÷ #˚dqæ Á|üø≥£ q\ ã{Ïy dü÷\ú +>± Äj·Tq @˝≤+{Ï $<ÛëHê\qT nqTdü]kÕÔ&√ #Ó|ü ø√e#·TÃ. eTT+<äT>±H˚ ù|s=ÿqï≥T¢ Äj·Tq ‘·øDå£ + m<äTs√ÿe\dæq düeTdü´ Ä]úø£ dü+øå√uÛª+. ø±ì ãTwt Á|üuªÛ T‘·«+ neT\T#˚dTü qÔ ï ùd«#êäe÷¬sÿ{Ÿ $<ÛëHê\qT dü+|üPs¡+í >± düeT]ú+#˚ e´øÏÔ ˇu≤e÷. Væ≤\¢Ø øÏ¢+≥HéqT z&ç+∫ &=yÓTTÁø±{Ïø˘ bÕØy nuÛª´]ú>± mìïø£sTTq eT÷&ÉT s√E\πø, ª#·÷&É+&ç H˚qT n_Ûeè~Δì ø√s¡T≈£îH˚ e´øÏÔì, ùd«#êäe÷¬sÿ{Ÿ yê~ì. H˚qT e÷¬sÿ{ŸqT n_Ûe÷ìkÕÔqT.μ nì dæmHé_dæ Ç+≥s¡÷«´˝À #Ó|æŒq e´øÏÔ ˇu≤e÷. Á|üdüTÔ‘· Á|ü|ü+Nø£s¡DqT, ô|ò’HêHé‡ ô|≥Tyã&ÉT\T <√|æ&ûì ˇu≤e÷ >∑{Ïy>± düeT]úkÕÔs¡T. düuŸ Áô|’yéT >∑èVü≤s¡TD dü+øå√uÛ≤ìøÏ, Ä ‘·sê«‘· yÓTT‘·Ô+

nyÓT]ø± ô|ò’HêHé‡ s¡+>∑+ ≈£î|üŒ≈£L\&ÜìøÏ <ë]rdæq $<ÛëHê\≈£î Äj·Tq eTÚ*ø£+>± e´‹πsø£+ ø±<äT. Ä $<ÛëHê\qT nqTdü]+#˚≥|ü⁄&ÉT ‘·–q ìj·T+Á‘·D\T neT\T #˚jT· ø£b˛e&É+ e\¢H˚ á |ü]dæ‹ú <ë|ü⁄]+∫+<äì Äj·Tq #ÓãT‘ês¡T. ~yêfi≤ rdæq Ä]úø£ dü+dü\ú qT Ä<äTø√e&ÜìøÏ e+<ä\ ø√≥¢ &Ü\s¡¢ Á|üuªÛ T‘·« <ÛHä êìï $ìjÓ÷–+#·&ÜìøÏ ≈£L&Ü Äj·Tq e´‹πsø£+ ø±<äT. á &ÉãT“qT ùwsY Vü≤À\¶sq¢¡ T Ä<äTø√e&ÜìøÏ ø±ì, >√˝…H¶ é bÕsê#·÷{Ÿ s¡÷|ü+˝À ~yêfi≤ rdæq dü + dü ú \ dæ Ç z\≈£ î nbÕs¡ y Ó T Æ q yÓ T T‘êÔ \ qT ø£ ≥ yu… ≥ y&ÜìøÏ ø±ì $ìjÓ÷–+#·sê<äì Äj·Tq #ÓãT‘ês¡T. Ä]úøe£ ´edüú e÷+<ä´+˝À ∫≈£îÿ≈£îqï<äì Ä+^ø£]dü÷ÔH˚ <ëìqT+&ç ãj·T≥|ü&É{≤ìøÏ Á|üuÛªT‘·« ô|≥Tyã&ÉT\qT uÛ≤Ø>± ô|+∫, Á|ü»\ ø=qT>√\T X¯øÏÔì ô|+#ê\H˚ øÏ˙wæj·THé |ü]ªÕÿsêìï Äj·Tq n+^ø£]+#·&TÉ . |üqTï #Ó*+¢ |ü⁄<ës¡T\≈£î sêsTTr\T ø£*Œùd,Ô yê] e<ä› bı<äT|ü⁄ yÓTT‘êÔ\T ô|]–, ô|<äy› TÓ T‘·+Ô ˝À ‹]– ô|≥Tyã&ÉT\T>± ô|≥y&É+ <ë«sê Ä]úø£ e´edüú |ü⁄+E≈£îH˚˝≤ #˚j·Te#·ÃqH˚ Á<äe´|ü]e÷Dyê<äT\T #Óù|Œ |ü]ªÕÿsêH˚ï Äj·Tq ≈£L&É dü÷∫kÕÔsT¡ . nsTT‘˚ ãTwt Á|üuªÛ T‘·«+ dü+|üqTï\≈£î |üqTï sêsTTr\T Ç∫Ã+<äì, ‘êqT ~>∑Te Ä<ëj·T esêZ\ yê]øÏ sêsTTr\T ø£*ŒkÕÔqì #ÓãT‘·THêïs¡T. uÛ≤s¡‘· <˚X+¯ $wüj÷· ìøÏ eùd,Ô Ä]úø£ |ü]dæ‹ú øÏ dü+ã+~Û+∫ ˇu≤e÷ m˝≤+{Ï $<ÛëHê\qT nqTdü]kÕÔ&ÉT nqï ÄdüøÏÔ, Ä+<√fi¯q n~Ûø£+>± e´ø£ÔeTe⁄‘·Tqï~. Á|ü‘˚´øÏ+∫ Ç{°e\ ø±\+˝À uÛ≤s¡‘· <˚X¯+ m+‘√ n_Ûeè~Δ kÕ~Û+∫ ◊{Ï m>∑TeT‘·T\ $wüj·T+˝À Äj·Tq $<ÛëHê\ Á|üuÛ≤e+ m˝≤ O+&ÉuÀ‘·Tqï~ nqï~ m≈£îÿe eT+~˝À #·sá ˙j·÷+X¯+>± O+~. uÛ≤s¡‘· <˚X|¯ ⁄ü ◊{Ï m>∑TeT‘·T˝À¢ 60 XÊ‘·+ nyÓT]ø±πø »s¡T>∑T‘·THêïsTT. ˇu≤e÷ mìïø£\ Á|ü#ês¡+ dü+<äs“¡ +¤ ˝À ‘êqT W{Ÿ k˛]‡+>¥qT ‘=\–kÕÔqì Vü‰MT Ç#êÃs¡T. á H˚|ü<∏ä´+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì ◊{Ï O<√´>∑T\ >∑T+&Ó˝À¢ ¬s’fi¯ó¢ |üs¡T¬>&ÉT‘·THêïsTT. ø±ì ˇu≤e÷ nø£ÿ&ç ø±]à≈£î\T, O<√´>∑T\ z≥¢ ø√dü+ n˝≤ #Ó|Œæ O+&˚ neø±X¯yT˚ m≈£îÿe O+~. mìïø£\T |üPs¡sÔ TT $»j·T+ kÕ~Û+#ê&ÉT ø±ã{Ïy Äj·Tq eT~˝À Ç|ü&ÉT #√≥T#˚düT≈£îH˚~, á W{Ÿk˛]‡+>¥ e\¢ ˝≤uÛª|ü&˚ nyÓT]ø± ø±s=Œπs{Ÿ esêZ˝Ò nì uÛ≤$+#·e#·TÃ. n+<äT#˚‘H· ˚ Ä]úø£ eT+Á‹ ∫<ä+ãs¡+ ˝≤+{Ï yês¡T, ÇH√Œ¤dædt n~ÛH˚‘· Hêsêj·TDeT÷]Ô ˝≤+{Ï yês¡T W{Ÿk˛]‡+>¥≈£î &Û√ø± O+&ÉuÀ<äqï BÛe÷ e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. ◊{Ï s¡+>∑+ ˇø£ÿfÒ ø±≈£î+&Ü uÛ≤s¡‘· <˚XÊìøÏ n‹ ô|<ä› m>∑TeT‹ <˚X¯+, ~>∑TeT‹ <˚X¯+ ≈£L&É nyÓT]ø±j˚T. yÓTT‘·Ô+ uÛ≤s¡‘· m>∑TeT‘·T˝À¢ 17 XÊ‘·+ nyÓT]ø±πø »s¡T>∑T‘·THêïsTT. ~>∑TeT‘·T˝À¢ <ë<ë|ü⁄ 9 XÊ‘·+ nyÓT]ø±

qT+&˚ »s¡T>∑T‘·THêïsTT. Ç˝≤+{Ï <˚X+¯ ˝À nqTdü]+#·uÀj˚T yêDÏ»´, bÕ]ÁXÊ$Tø£ $<ÛëHê\qT düV≤ü »+>±H˚ eTq m>∑TeT‘·T\T, ~>∑TeT‘·T\qT Á|üu≤Û $‘·+ #˚kÕÔsTT. nyÓT]ø±˝À Ä]úø£ e÷+<ä´+ Bs¡Èø±\+ ø=qkÕ–‘˚ n~ eTq m>∑TeT‘·T\qT <Óã“rdüT+Ô ~. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü &ÉãT¢´{Ïz˝À |üsê´es¡D, bÕ]X¯ó<Û´ä Á|üe÷D≤\qT ø£∫Ñ·+>± neT\T#˚j·÷\ì >∑{Ïy>± yê~düTÔqï e´øÏÔ ˇu≤e÷. Ä Ä+ø£å\T ìC≤ìøÏ es¡eú ÷q <˚XÊ\ qT+&ç m>∑TeT‘·T\qT <Óã“rj·T&ÜìøÏ O<˚•› +∫q$. n˝≤+{Ï Ä+ø£å\qT ˇu≤e÷ |ü\T≈£îã&ç‘√ neT˝À¢øÏ rdüT≈£îsê>∑*–‘˚ <ëì Á|üu≤Û e+ eTq m>∑TeT‘·T\ô|H’ ê |ü&TÉ ‘·T+~. eTs=ø£ kÕ] ˇu≤e÷ <˚oj·T $<ÛëHê\ $wüj·÷ìøÏ eùdÔnyÓT]ø±≈£î Á|ü|+ü #·+˝À mø£ÿ&ÉsTTHê CÀø£´+ #˚dTü ≈£îH˚ Vü≤≈£îÿ ø£\<äì >∑{yÏ >± yê~+#˚ e´øÏÔ ˇu≤e÷. n˝≤+{Ï e´øÏÔ Ä<Û«ä s¡´+˝À ãTwt <äTsêÁø£eTD $<ÛëHê\≈£î |üP]Ô _ÛqïyÓTÆq $<ÛëHê\T neT\e⁄‘êj·Tì Ä•+#·&É+ n‘ê´X‚ ne⁄‘·T+~. Çsêø˘˝À ãTwt ÁbÕs¡+_Û+∫q j·TT<ëΔìï ôd‘’ +· ˇu≤e÷ n~ eP´Vü‰‘·àø£ ‘·|Œæ <ä+ nì uÛ≤$+#ê&˚ ‘·|üŒ, n~ ˇø£ nHê´j·TyÓTÆq, #·≥y$s¡T<äΔyÓTÆq #·s¡´ nì K+&ç+#·˝<Ò Tä . ô|>’ ± Ç|ü&ÉT ˇu≤e÷ #ÓãT‘·Tqï <ëì Á|üø±s¡eTsTTq Çsêø˘˝À nyÓT]ø± ôd’ìø£ CÀø£´+ |üP]Ô>± düeTdæb˛<äT. ˇu≤e÷ |ü<äMø±\+ |üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘· ôd’‘·+ Çsêø˘˝À nyÓT]ø± ôd’ì≈£î\T OìøÏ ø=qkÕ>∑T‘·T+~. ˇu≤e÷ Ç|ü&ÉT #ÓãT‘·Tqï~ Çsêø˘˝À ôd’ì≈£î\ dü+K´qT ‘·–Z+#·Tø√yê\ì e÷Á‘·y˚T. n|òìÈü kÕÔH˝é À nsTT‘˚ nyÓT]ø± ôdì’ ø£ CÀø±´ìï eT]+‘· ô|+#ê\ì #ÓãT‘·THêï&ÉT. ‘ê*ãHé\qT yÓ+{≤&ÉT‘·÷ nedüse¡ TsTT‘˚ bÕø˘ dü]Vü≤<äT\› T <ë{Ï ôd‘’ +· nyÓT]ø± ùdq\T yÓfi≤¢\ì <äT+<äT&ÉT≈£î>± #ÓãT‘·Tqï e´øÏÔ ˇu≤e÷. ˇu≤e÷ HÓ’»+ ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ 2007 @Á|æ˝Ÿ˝À ôdHÓ≥sY>± Äj·Tq #˚dæq z Á|üdü+>∑+ qT+&ç á ÁøÏ+~ O≥+øÏ+|ü⁄ dü]b˛‘·T+~: ªªÁ|ü|+ü #·+˝À <äTwüyX¯≈î£ \Ô qT ‘·øDå£ + nDÏ∫y˚jT· &ÜìøÏ, n+‹eTyÓTqÆ eT+∫ì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Á|ü|+ü #êìøÏ nyÓT]ø± Hêj·Tø£‘«· + eVæ≤düT+Ô ~.μμ.... ªª21e X¯‘êã›|⁄ü ôd’Hê´ìï ì]à+#·&É+ <ë«sê eTq+ á Hêj·Tø£‘ê«ìï n+~+#ê*. nyÓT]ø± |ü<ë‹ ùdq\˝À eTs√ 65,000 eT+~ì, HÍø±<äfi+¯ ˝À eTs√ 27,000 eT+~ì #˚s¡TÃø√yê\qï Á|ü‹bÕ<äqqT H˚qT >∑{Ïy>± düeT]údüTÔHêïqT.μμ nyÓT]ø± O<ës¡yê<äT\ Á|ü‹ì~Û>± #·÷|üã&ÉT‘·Tqï ˇu≤e÷ #Ó|Œæ q e÷≥\T Ç$. Ç|üŒ{Ïøπ nyÓT]ø± ôd’ìø£ ã&Ó®{Ÿ 71,100 ø√≥¢ &Ü\s¡T¢. Ç~ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ @ <˚XÊìøÏ ˝Òq+‘· n‘·´~Ûø£ ôd’ìø£ ã&Ó®{Ÿ. <ëì ‘·sê«‘· 45 <˚XÊ\ yÓTT‘·Ô+ ôd’ìø£ e´j·T+ ø£Hêï Ç~ n~Ûø£+. nyÓT]ø± Á|ü|ü+#ê~Û|ü‘ê´ìï ø=qkÕ–+#˚+<äT≈£î n˝≤+{Ï ã&Ó{® ŸqT eT]+‘· ô|+#ê\qï~ ˇu≤e÷ yÓK’ ].

CMYK

ˇu≤e÷ @+ #˚j·TqTHêï&ÉT?

CMYK

eT+>∑fi¯yês¡+, 11 nø√ºãsY 2008

10

ø±]«+>¥ ø£fi≤ø£è‘·T\ KC≤Hê

kÕ$Á‹ |òüØï#·sY |òØü ï#·sY Á|ü|+ü #·+˝À n+#Ó\+#Ó\T>± m<äT>∑T‘·÷ |üdü+<Ó’q ‹qTã+&Üsê\≈£î |üø±ÿ nÁ&Édt ÄsY¬ø Áu…&é ø£+ô|˙

yÓT{Ϻ|ü*¢ øÏwüHé

dü«#·Ã¤yÓTÆq Áu…&é ‘·j·÷Ø˝À ‘Ó\+>±D˝ÀH˚ nÁ>∑>±$T

‘Ó

\¢yês¡T C≤eTTH˚ |æ\¢\T yÓTT<ä\T ø=ì ô|<ä›\ es¡≈£î Çwüº|ü&ç rdüT≈£îH˚ n˝≤ŒVü‰s¡+ ÄsY¬ø ø±«*{° Áu…&é. eTMTà ÄsY¬ø Áu…&é ø±yê\+{≤s¡T |ü\T ∫Hêïs¡T\T. |ü+&É>∑\≈£î Ç+{À¢ &ÉãT˝Ÿø± MTsƒê ‘·j·÷s¡T #˚j·T&É+˝À Á|ü<ëÛ q+>± M] qT+&˚ Áu…&qé T rdüTø¬ fi¯ó‘ês¡T. dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ uÒøØ£ |ü<ësêú\T n+~+#·&+É ‘√bÕ≥T ìs¡T<√´>∑ J$‘·+˝À yÓ\T>∑T\T ì+|ü&+É ˝À ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝ÀH˚ Á|üU≤´‹>±+∫+~>± sêeTø£èwüí ø±«*{° Áu…&é ø£+ô|˙ |æ\Teã&ÉT‘√+~. eT©ºH˚wüq˝Ÿ ø£+ô|˙\≈£î BÛ≥T>± HêD´‘·>∑\ uÒø£Ø>± á ÁbÕ+‘·+˝À ù|s¡T+~. #·ø£ÿ{Ï ‹qTã+&Üsê\qT n+~+#·&+É ˝À BìøÏ B≥T>± eTs=ø£{Ï ˝Ò<ìä ø£+ô|˙ ìsê«Vü≤≈£î\T yÓT≥Tº|*ü ¢ øÏwüHé sêe⁄ ‘Ó*bÕs¡T. 1998˝À 15 eT+~ ø±]à≈£î\‘√ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ H˚{ÏøÏ 300 eT+~ ø±]à≈£î\‘√ |üì #˚j·÷*‡q+‘· kÕúsTTøÏ m~–+~. <ëìøÏ nqT>∑TD+>±H˚ nedüsy¡ TÓ qÆ e´ekÕú|Pü s¡«ø£ e÷s¡TŒ\‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘√+~. Á|ü‘·´ø£å+>±, |üs√ø£å+>± ø£*|æ‘˚ 300\≈£î ô|’>± ìs¡T<√´>∑T\T á dü+düúô|’ Ä<Ûës¡|&ü ç J$düTHÔ êïs¡T. düe÷»+˝À >∑T~ã+&É˝≤ e÷]q ìs¡T<√´>∑ düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#·&+É ˝À ‘·q e+‘·T ø£èwæ #˚dTü qÔ ï≥T¢ øÏwHü s¬é &ç¶ ‘Ó*bÕs¡T. ‘·eT dü+düú <ë«sê 300 ≈£î≥T+u≤\˝Àì <ë<ë|ü⁄ yÓsTT´ eT+~ ã‘·T≈£î‘·THêïs¡ì Äj·Tq nHêïs¡T. ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝Àì Ä~˝≤u≤<é, ø£Ø+q>∑s,Y ìC≤e÷u≤<é, yÓT<äø˘ õ˝≤¢\≈£î uÒø£Ø ‹qTã+&Üsê\qT düs¡|òüsê #˚düTÔqï≥T¢ Äj·Tq ‘Ó*bÕs¡T. Ä+Á<Û ä Á |ü < ˚ X Ÿ Ç+&É Á dæ º j · T ˝Ÿ ø±s√Œπ s wü H é dü π s «˝À u… d t º Ç+&É Á d” º > ± ù|s¡T>∑&ç+∫+<äHêïs¡T. Bì Ä<Ûës¡+>±H˚ 2007˝À n|üŒ{Ï Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY düTu≤“sêe⁄ #˚‘·T\ MT<äT>± nyês¡T¶qT n+<äT≈£îHêïeTì nHêïs¡T. eT©ºHw˚ qü ˝Ÿ ø£+ô|˙\≈£î BÛ≥T>± q÷‘·q kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ $TsƒêsTT\T, Áu…&,é øπ ø˘, ãHé ˝≤+{Ï |ü<ësêú\qT ‘·j÷· s¡T #˚jT· ≥+˝À ÄsYø¬ ≈£î kÕ{Ï eT¬ses¡÷ ˝Òs¡ì ìs¡÷|æ+#·T≈£î+~. uÒø£Ø |ü<ësêú\T ‘·j·÷s¡T #˚j·T&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq yÓT<Æ ë, |ü+#·<ës¡, eqdüŒ‹ ˝≤+{Ï |ü<ësêú\ <Ûsä \¡ T ô|s¡>&∑ +É ‘√ >∑‘+· ˝À ø£+fÒ yê´bÕs¡+ ‘·–Z+<äì øÏwüHé¬s&ç¶ ‘Ó*bÕs¡T. á |ü]dæú‘·T˝À¢ ôd’‘·+ ‘·eT $ìjÓ÷>∑<ës¡T\≈£î ‘·≈£îÿe <Ûäs¡\πø n+~+#·&ÜìøÏ ø£èwæ #˚düTÔqï≥T¢ øÏwüHé¬s&ç¶ ‘Ó*bÕs¡T. n+<ä] düV≤ü ø£s+¡ ‘√ Á|üdTü ‘Ô +· 1.50 ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ Ä<ëj·T+‘√ dü+düúqT q&ç|ædüTÔHêïeTì nHêïs¡T. 10 dü+e‘·‡sê\ qT+&ç Á|ü»\≈£î ø±«*{° Áu…&éqT n+~dü÷Ô Á|ü»\ eTqï\qT bı+<äT‘·THêïeTì nHêïs¡T. dü+düú ÁbÕs¡+_Û+∫q|üŒ{Ï qT+&ç Á|üuTÑÛ ‘·« n~Ûø±s¡T\ Á|üX+¯ dü\T bı+~q ‘Ó\+>±D˝ÀH˚ yÓTT≥º yÓTT<ä{Ï, @¬ø’ø£ ø£+ô|˙ ‘·eT<˚qì ‘Ó*bÕs¡T. eT+∫ HêD´yÓTÆq Áu…&éqT n+~dü÷Ô kÕe÷q´ Á|ü»\≈£î ø=qT>√\T≈£î nqT≈£L\yÓTÆq <Ûäs¡\‘√ n+~düTHÔ êïeTì ù|s=ÿHêïs¡T. eT+∫sê´\

Á|üC≤X¯øÏÔ $˝Òø£]-

ã+>±s¡T >±E |üø£ÿq c˛s¡÷+ j·T»e÷ì H˚πsfi¯¢ Á|üMDY

nìï esêZ\ Á|ü»\ nedüsê\≈£î ‘·>∑Z≥Tº>± yê´bÕs¡ s¡+>∑+˝À eT÷&ÉT |ü⁄e⁄«\T, Äs¡Tø±j·T\T>± m<äT>∑T‘√+~ ø±]«+>¥ ø£fi≤ø£è‘·T\ KC≤Hê nsTTq kÕ$Á‹ |òüØï#·sY‡. Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢˝Àì eT+∫sê´\ |ü≥ºD q&çu§&ÉT¶q u…\¢+|ü*¢ #Ís¡kÕÔ˝À kÕ$Ár |òüØï#·sY‡ Ä$s¡“¤$+∫+~. qeTàø£y˚T ô|≥Tºã&ç>± 8 dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ ùde˝À ~q ~q Á|ües¡úe÷q+ #Ó+<äT‘·÷ ø£\\≈£î, ø£fi≤ø±s¡T\≈£î ∫s¡THêe÷>± Ç~ $sêõ\T¢‘√+~. $$<Ûä ø£\\≈£î Je+ b˛dü÷Ô õ˝≤¢πø eHÓï ‘Ók˛Ô+<äq&É+˝À dü+<˚V≤ü + ˝Ò¥ ø£fi≤ø±s¡T&ÉT eTT&ÉT|ü⁄ #·+Á<äeTÚ* O[ qT+&ç ø£ \ |ü ‘ √ #Ó ø Ï ÿ q ø£ fi ≤K+&Ü\T, |ò ü Ø ï#· s Y s¡÷|ü⁄~<äT≈› î£ +~. á ø£fi≈¯ î£ n|üŒ{Ï õ˝≤¢ ø£˝ø… sº£ ‘Y √ bÕ≥T õ˝≤¢ Á|ü»\ qT+&ç Á|üX+¯ dü\T n+<ësTT. á ø£fi¯ <ë«sê õ˝≤¢øπ ø°]Ô dü+bÕ~+∫ ô|{Ϻq |òüTq‘· kÕ$Á‹ |òüØï#·sY‡≈£î <äøÏÿ+~. n<˚u≤≥˝À ‘·+Á&çì $T+∫q ‘·qj·TT&ÉT>± eT&ÉT|ü⁄ sê+Á|üø±wt á ø£fi¯qT qeTTà≈£îì ÁbÕMD´‘·qT dü+bÕ~+#ê&ÉT. ø±]«+>¥ ø£fi≤ø£è‘·T\ U≤»HêqT düèwæºdüTÔHêï&ÉT. eT&ÉT|ü⁄ sê+ Á|üø±wt z yÓ’|ü⁄ ø±]«+>¥ ø£fi≤ø±s¡T&ÉT>±, eTs√ yÓ’|ü⁄ dæ˙ ø£fi≤ø±s¡T&ÉT>±, ìsêà‘·>± ãVüQeTTK bÕÁ‘· b˛wædTü HÔ êï&ÉT. ‘·q u≤\´+ qT+&ç ∫Á‘· d”eT s¡+>∑+˝À ∫qï ∫qï bÕÁ‘·\T yÓTT<ä\Tø=ì ªªÄ<äèX¯´+μμ nH˚ dæìe÷˝À V”≤s√>± q{Ï+#ês¡T. n+‘˚ø±≈£î+&Ü >√˝Ÿk¶ ÕŒ{Ÿ nH˚ ∫Á‘êìøÏ ìsêà‘·>± e´eVü≤]+#ês¡T. Á|üdüTÔ‘·+ neø±X¯+

e∫Ãq|ü&É˝≤¢ {Ï$ s¡+>∑+˝Àq÷ ‘·q ø£fi≤HÓ’|ü⁄D´‘·qT #ê≥T‘·THêïs¡T. á ø£fi≤s¡+>∑+ |ü≥¢ ‘·q nqTuÛyÑ ê\qT kÕ$Á‹ |òØü ï#·sY j·T»e÷ì eT&ÉT|ü⁄ sê+Á|üø±wt ªÁ|üC≤X¯øμÔÏ øÏ yÓ\&¢ +ç #ês¡T. |ü⁄sê‘·q ø£fi¯\qT H˚{Ï Ä<ÛäTHê‘·q n_Ûs¡T#·T\‘√ y˚T*$T ø£\sTTø£>± yÓTs¡T>∑T\T ~~› ø±]«+>¥ Á|ü|+ü #êìï eTVü‰q>∑s\¡ qT eT]|æ+#˚ Ø‹˝À kÕ$Á‹ |ò]ü ï#·sY <äsÙ¡ q$TdüT+Ô ~. $<˚XÊ\ qT+&ç |òü]ï#·sY kÕe÷Á–ì ‘Ó|æŒ+∫ n‹ ‘·≈£îÿe <Ûäs¡\πø n+~e«&É+ sê+Á|üø±wt Á|ü‘˚´ø£‘· ˇø£ÿkÕ] ø±]«+>¥ Á|ü|ü+#·+˝À n&ÉT>∑T ô|&ç‘˚ #ê\T MT eTqdüT‡ kÕ$Á‹ |òü]ï#·sY mø£ÿ&É nì n&ÉT>∑T‘·T+~. Á|ü‹ n+<äyÓTÆq uÛÑeq+˝ÀøÏ ø±yê* n+<äyÓTÆq |òü]ï#·sY. MT ø√dü+ yÓ\dæ+~ kÕ$Á‹ |òü]ï#·sY, ø£\ø£+&Ü\ Á|üuÛÑ+»q+ kÕ$Á‹ |òü]ï#·sY. |ü⁄sê‘·q q–o\T Ä<ÛäTHê‘·q #Óø£ÿ&Ü\T nìï esêZ\ Á|ü»\T Çwüº|ü&˚ <Ûäs¡\T eT˝…dæj·÷, dæ+>±|üPsY, uÛÑs¡àf…≈£î $$<Ûä s¡ø±\ f…≈£î ø£Ás¡‘√ ‘·j·÷s¡T #˚jT· ã&çq eT]j·TT s¡øs£ ø¡ ±\ yÓ÷&É˝Ÿ‡ n+~e«&É+ sê+Á|üø±wt Á|ü‘˚´ø£‘·. MT düT+<äs¡ dü«|üïyÓTÆq >∑èVü≤+˝Àì Á|ü‹ n\+ø£s¡D edüTÔe⁄ n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝À e⁄+&˚˝≤ n+~kÕÔeT+≥÷ <Ûäè&ÛÉ$XÊ«dü+‘√ MT≈£î ãs√kÕqT ø£*Z+#·&É+ kÕ$Á‹ |òü]ï#·sY sê+ Á|üø±wt \ø£å´+. ø±]«+>¥ ø£fi≤s¡+>∑+˝ÀqT ‘êqT n+#Ó\+#Ó\T>± m<äT>∑T‘·÷ ‘·q‘√ bÕ≥T 150 eT+~ ø±]«+>¥ ø£fiø¯ ±s¡T\qT Ábı‘·‡Væ≤dü÷Ô ‘·q<Óq’ XË*’ ˝À düTe÷s¡T 200 eT+~øÏ ObÕ~Û ø£*ŒdüTHÔ êïs¡T. kÕ$Á‹ |ò]ü ï#·s˝Y À >∑èVü‰\+ø£sD¡ edüTeÔ ⁄˝Ò ø±≈£î+&Ü, ˙˝Ÿø£eT˝Ÿ ≈£LØÃ\ qT+&ç yÓTT<ä\T ø=ì ô|[fl\≈£î, Á|üuTÑÛ ‘·«, Á|üsTTy˚≥T ø±sê´\j·÷\≈£î Ä|òd” t f…ãT˝Ÿ‡, fÒ≈î£ ø£Ás¡‘√

eT&ÉT|ü⁄ sê+Á|üø±wt kÕ$Á‹ |ò]ü ï#s· Y j·÷»e÷ì eT]j·TT Ç‘·s¡ sêÁcÕº\, <˚XÊ\ ø£Ás¡‘√ ‘·j·÷s¡T #˚j·Tã&çq |ò]ü ï#·sY e÷ Á|ü‘´˚ ø£‘· n+{≤&ÉT kÕ$Á‹ eT&ÉT|ü⁄ sê+Á|üø±wt. eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ Á|ü»\T kÕ<Ûës¡D+>± ô|<ä› c˛s¡÷+˝ÀøÏ yÓfiflË +<äT≈£î yÓqTø£+»y˚dTü +Ô {≤s¡T. m+<äø+£ fÒ <Ûsä \¡ T m≈£îÿe>± O+{≤j·Tì eTT+<˚ ãj·T|ü&ç b˛‘ês¡T. yê]˝Àì uÛÑj·÷ìï bı>={Ϻ HêD´yÓTÆq, nìï s¡ø±\ |òü]ï#·sYqT n+<äTu≤≥T <Ûäs¡˝À¢ \_kÕÔj·Tqï $XÊ«kÕìï ø£*Œdü÷Ô n+<ä]˙ Äø£]¸düTÔHêïs¡T. Ä<ÛäTHê‘·qyÓTÆq yÓ¬s’{Ï yÓ÷&É˝Ÿ‡‘√ bÕ≥T n‹ ‘·≈£îÿe <Ûäs¡\≈£î n+~düTÔ HêD´‘·H˚ ô|≥Tºã&ç>± #˚dTü ø=ì ‘·eT dü+düú eTT+<äT≈£î q&ÉTdüTÔ+<äì sê+Á|üø±XŸ n+≥THêïs¡T. e÷¬sÿ{Ÿ Áf…+&é≈£î nqT>∑TD+>± $ìjÓ÷>∑<ës¡T\≈£î Äø£s¡¸ìj·T+>± O+&˚˝≤ q÷‘·q &çCq’… ‘¢ √ #˚jT· ã&ɶ |ò]ü ï#·sY kÕe÷Á–ì n+~düTHÔ êïeTì nHêïs¡T. dü+<äsꓤìï ã{Ϻ ø=qT>√\T <ës¡T\≈£î \_›#≈˚ L£ sπ à Ä|òsü q¢¡ T Á|üyX˚ ô¯ |&ÉT‘ê+ nì nHêïs¡T. sêqTqï j·TT>∑+˝À ø£fi≤ø±s¡T&ÉT, ø±]«+>¥, ø£fi¯‘·|üdæ‡, eT&ÉT|ü⁄ (kÕ$Á‹) sê+Á|üø±wt Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ <˚X+¯ ˝À nÁ>∑>±$T>± ì\yê\ì Ä•<ë›+. sê´\ eT+∫

, - &ç.sêE

f…Æ˝Ÿ‡≈£î ô|s¡T>∑T‘·Tqï Ä<äs¡D Á|ü

düTÔ‘· e÷¬sÿ{Ÿ˝À f…Æ˝Ÿ‡≈£î Ä<äs¡D ô|]–+~. e÷¬sÿ{À¢ y˚\ø=\~ ø£+ô|˙\T f…˝Æ ‡Ÿ O‘·Œ‘·T\Ô qT n+~düTHÔ êïsTT. $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ n_ÛsT¡ #·T\ y˚Ts¡≈î£ mH√ï s¡ø±\ yÓ÷&É˝Ÿ‡ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#êÃsTT. Ç\T¢ ø£{#ºÏ ÷· &ÉT, ô|[¢ #˚dæ#·÷&ÉT nH˚ HêqT&ç Ä<Ûës¡+>± Á|ü»\T H˚&ÉT Çfi¯¢ ìsêàD+˝À mH√ï C≤Á>∑‘\Ô· T rdüT≈£î+≥THêïs¡T. ãj·T≥ Çfi¯ó ¢ m+‘· n+<ä+>± O+~ nH˚~ ø±≈£î+&Ü ˝À|ü\ n+‘·ø+£ fÒ n<äT“¤‘+· >± Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± O+&Ü\ì ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T. n˝≤+{Ï yê] n_ÛsT¡ #·T\ø£qT>∑TD+>± õ˝≤¢ øπ +Á<ä+˝À >∑‘· mì$T~ dü+e‘·‡sê\T>± f…Æ˝Ÿ‡qT n+~dü÷Ô HêD´‘·‘√ ≈£L&çq düØ«düTqT n+~düTÔHêïeTì lkÕsTTu≤˝≤J Äk˛dæj˚T{Ÿ‡ n~ÛH˚‘· õ <ëyÓ÷<äsY ‘Ó*bÕs¡T. Äj·Tq Á|üC≤X¯ø‘ÔÏ √ e÷{≤¢&TÉ ‘·÷ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\T ø√]q yÓ÷&É˝Ÿ‡ ‘·eT c˛s¡÷yéT˝À \_ÛdüTÔHêïj·Tì ‘Ó*bÕs¡T. m≥Te+{Ï n_ÛsT¡ #·T\T ø£\yê¬sH’ ê kı+‘· Ç+{Ïì yê]øÏ q∫Ãq$<Û+ä >± ø£ ≥ Tº ø √yê\ì Äø±+øÏ å k ÕÔ s ¡ ì ‘Ó * bÕs¡ T . yê] n_ÛsT¡ #·T\ø£qT>∑TD+>± O‘·Œ‘·T\Ô qT n+~+#˚+<äT≈£î ‘êeTT mfi¯¢|ü&É÷ ø£èwæ #˚düTÔHêïeTì nHêïs¡T. ‘êqT s¬ ‘’ T· ≈£î≥T+ã+˝À |ü⁄{Ϻ &çbı¢e÷ dæ$˝Ÿ Ç+»˙]+>¥ #˚XÊqì ‘Ó*bÕs¡T. kı+‘· õ˝≤¢˝À XÊì≥Ø c˛s¡÷+ ÁbÕs¡+_Û+#ê\ì yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ 1995˝À|ü⁄≥º|ü]Ô˝À c˛s¡÷+qT ÁbÕs¡+_Û+∫q≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. nq+‘·s+¡ e÷¬sÿ{Ÿ˝À f…Æ˝Ÿ‡ ÁbÕ<Ûëq´‘· >∑T]Ô+∫ õ˝≤¢ πø+Á<ä+˝À Á|ü»\≈£î ø=‘·Ô ø£+ô|˙ f…Æ˝Ÿ‡ s¡ø£s¡ø±\ yÓ÷&É˝Ÿ‡ |ü]#·j·T+ #˚j·÷\ì nq+‘·|⁄ü s+¡ ˝À lkÕsTT u≤˝≤J Äk˛dæjT˚ {Ÿ‡qT 2001˝À ÁbÕs¡+_Û+∫q≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. >∑èVü≤ ìsêàD+˝À dæsê$Tø˘ f…Æ˝Ÿ‡≈£î n‘·´+‘· Ä<äs¡D O+<äì Äj·Tq #ÓãT‘·THêïs¡T. eTs√ e+<˚fi¯¢sTTHê f…Æ˝Ÿ‡≈£î Ä<äs¡D ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ O+≥T+<äHêïs¡T. <Ó’q+~q ø±s¡´Áø£e÷\T yÓTT<ä\j˚T´ kÕïq|ü⁄ >∑~ yÓTT<ä\Tø=ì |ü&Éø£ >∑~ bò˛¢]+>¥ ôdº|t‡ e+{Ï

nìï n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q f…Æ˝Ÿ‡ yÓ÷&É˝Ÿ‡ n+~düTÔqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. e÷s¡T‘·Tqï ø±\+ n_Ûeè~Δ #Ó+<äT‘·Tqï kÕ+πø‹ø£ HÓ’|ü⁄D´+‘√ H˚&ÉT $$<Ûä s¡ø±\ f…Æ˝Ÿ‡ |ü]ÁX¯eT\T O‘·Œ‘·TÔ\qT >∑ D ˙j· T +>± e÷¬ s ÿ{À¢ ø Ï Á|üy˚X¯ô|&ÉT‘·THêïs¡ì ‘Ó*bÕs¡T. >∑‘+· ˝À e÷s¡T“˝Ÿ‡≈£î, Á>±HÓ{’ Ÿ‡≈£î õ <ëyÓ÷<äsY Ä<äsD¡ O+&˚~. nsTT‘˚ Á|üdTü ‘Ô +· Á|ü»\T f…Æ˝Ÿ‡ jÓTTø£ÿ ÁbÕ<Ûëq´‘· lkÕsTTu≤˝≤J Äk˛dæj˚T{Ÿ‡ n~ÛH˚‘· ‘Ó\TdüT≈£îì Äø£]¸‘T· ˝Ö‘·THêïs¡ì ‘Ó*bÕs¡T. Á>±HÓ{Ÿ‡≈£î e÷s¡T“˝Ÿ‡≈£î f…Æ˝Ÿ‡ >∑{Ϻ b˛{°ì ÇdüTHÔ êïj·Tì ‘Ó*bÕs¡T. H˚&TÉ f…˝Æ Ÿ‡ Çfi¯¢ ìsêàD≤\T yÓ‹øÏHê ø£qã&Éeì @<=ˇø££ ˇø£ dü+<äs¡“¤+˝À e÷Á‘·y˚T f…Æ˝Ÿ‡qT $ìjÓ÷–düTHÔ êïs¡ì ‘Ó*bÕs¡T. f…˝Æ ‡Ÿ |ò\” T¶ ø£w+ºü ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï yê´bÕs¡+ nsTTHê HêD´‘·‘√ düØ«düTqT n+~+#·&É+ ø£wüºeTs¡¢qT ]dæ$+>¥ #˚düTø√e&É+, e÷´Hé |üesY e+{Ï yê{Ï‘√ eTT&ç|&ü ç O+≥T+<äì ‘Ó*bÕs¡T. H˚ & É T Ç+&ç j · ÷ e÷¬ s ÿ{Ÿ ˝ À n‘· ´ +‘· ÁbÕ<Û ë ´q‘· dü+bÕ~+#·T≈£îqï KC≤]j·÷ ø£+ô|˙ f…Æ˝Ÿ‡ Á|ü»\qT $X‚wü+>± Äø£]¸k˛Ô+<äì ‘Ó*bÕs¡T. $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ n_Ûs¡T#·T\≈£î nqT>∑TD+>± á ø£+ô|˙ nH˚ø£ &çC…’q¢qT bÕ≥T Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q sê´ø˘dæsê$Tø˘ n+~k˛Ô+<äHêïs¡T. á f…Æ˝Ÿ‡qT e+≥>∑~, m*y˚wüHé, f…˝Æ Ÿ‡, ]C…˙‡, u…˝Ÿ, @wæjT· Hé, Á|æj÷· >√˝Ÿ,¶ nÁ˝≤º, e÷]“{À, bÕ]ÿ+>¥, bò˛]¢ +>¥, ôd|º ‡t ‘·~‘·s¡ yê{ÏøÏ O|üj÷Ó –+#˚ $<Û+ä >± Ç{≤*j·÷ ø£+ô|˙\≈£î #Ó+~q f…˝Æ Ÿ‡ XÊì≥Ø˝À ÄsYmC…, yÓ÷&É˝Ÿ‡ \_ÛkÕÔjT· ì ‘Ó*bÕs¡T. ôdsê, k˛Hê, ø£+ô|˙\ XÊì≥Ø, {≤´|t‡˝À >√˝Ÿ˝¶ H’… ,é mø√, Çy˚ø±≈£î+&Ü ‘·eT e<ä› n+<äyTÓ qÆ , HêD´‘·‘√ ≈£L&çq C≤ø£«sY C≤sY, yê≥sYfø… ,˘ |ü+¢ ãsY ø£+ô|˙\ {≤´|t‡ Äø£]¸Dj ° T· yÓTqÆ ø£+ô|˙ {≤´|t‡ n˙ï s¡ø±\ yÓ÷&É˝Ÿ‡ \_ÛkÕÔjT· ì ‘Ó*bÕs¡T. yÓ÷&É˝Ÿ‡qT n+~düTÔqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. ‘êeTT n+~düTÔqï M{Ï‘√bÕ≥T, Væ≤+<éy˚sY ø£+ô|˙øÏ #Ó+~q n˙ï s¡ø±\ düØ«düTqT >∑T]Ô+∫ õ˝≤¢˝Àì Á|üeTTK dü+dü\ú T $<ä´ dü+dü\ú T, uÒdHæ \é T \_ÛkÕÔjT· ì ‘Ó*bÕs¡T. ‘·eT e<ä› KC≤]j·÷ f…˝Æ ‡Ÿ ‘√ Ä{ÀyÓTTu…’˝Ÿ‡ dü+düú\T ô|<ä› ÁbÕC…≈£îº\qT n+~+#êj·Tì

‘Ó*bÕs¡T. ‘êeTT Äض{,Ï C…mHé{j Ï T· T, mùdÿj·TT, nÁ˝≤ºfø… ˘ e+{Ï ô|<ä› ÁbÕC…≈£îº\≈£î f…Æ˝Ÿ‡qT n+~+∫q≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. ‘êeTT c˛s¡÷+ ÁbÕs¡+_Û+∫q|üŒ{Ï qT+∫ yê´bÕs¡+˝À #˚ j · T ÷‘· > ± uÛ ≤ s¡ ´ l<˚ $ n˝≤π > >∑ T e÷kÕÔ sêE düVü≤ø£]+#ês¡ì ‘Ó*bÕs¡T. ‘êeTTÁ|ü‘·´ø£å+>± |üs√ø£å+>± ø=+<ä]øÏ ObÕ~Û ø£*ŒdüTÔqï+<äT≈£î dü+‘√wü+>± O+<äì nHêïs¡T.

{≤{≤ >√˝Ÿ¶|ü¢dt ‘·j·÷s¡T #˚dæq ô|<ä› ã+>±s¡T >±E

{≤{≤ >√˝Ÿ¶|ü¢dt ã+>±s¡T >±E Á|ü<äs¡Ùq

*e÷ÿ ãTø˘ Ä|òt ]ø±sY‡˝À qyÓ÷<äT

CMYK

q

eTàø£ + , $X¯ « dü ˙ j· T ‘· Ä<Û ë s¡ + >± {≤{≤ ø£ + ô|˙ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\‘√ ‘·eT nqTã+<Ûëìï ‘Ó*ù|˝≤ ª{≤{≤ >√˝Ÿ|¶ d¢ü μt Á|ü|+ü #·+˝ÀH˚ n‹ô|<ä› ã+>±s¡T >±EqT ‘·j÷· s¡T #˚dæ |ü\T |ü≥Dº ≤˝À¢ì {≤{≤ cÕs¡÷+\ e<ä› Á|ü<]ä ÙdüTHÔ êïs¡T. Ç{°e\ ;ÛeTes¡+ |ü≥Dº +˝À Oqï {≤{≤ >√˝Ÿ|¶ d¢ü t c˛s¡÷+˝À >±E Á|ü<sä Ù¡ q≈£î O+∫q dü+<äs“¡ +¤ >± c˛s¡÷+ j·T»e÷ì H˚s¬ fi¯¢ Á|üMDY Á|üC≤X¯ø‘ÔÏ √ e÷{≤¢&Üs¡T. á dü+<äs“¡ +¤ >± Äj·Tq |ü\T $wüj÷· \qT yÓ\&¢ +ç #ês¡T. á n‹ô|<ä› ã+>±s¡T >±EqT 916 dü«#·Ã‘¤ · >∑\ ã+>±s¡+‘√ 24 øπ J\ 505 Á>±eTT\ ãs¡Te⁄‘√ 1830 $T*¢ MT≥s¡¢ yê´dü+, 140 $T©¢ MT≥s¡¢ yÓ&\É TŒ‘√ s¡÷.3.5 ø√≥¢ e´j·T+‘√ >±EqT ‘·j÷· s¡T #˚dqæ ≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. á >±EqT ‘=\T‘· ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ás√&é >√˝Ÿ|¶ d¢ü t c˛s¡÷+˝À Á|ü<]ä Ù+∫q≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. nq+‘·s+¡ ;ÛeTes¡+ c˛s¡÷+≈£î >±EqT rdüT≈£îe#êÃs¡ì $e]+#ês¡T. á >±EqT ‹\øÏ+#˚+<äT≈£î õ˝≤¢ q\TeT÷\\ qT+N y˚˝≤~ eT+~ c˛s¡÷+≈£î edüTHÔ êïs¡ì ‘Ó*bÕs¡T. á >±EqT ‹\øÏ+#˚+<äT≈£î edüTÔqï $ìjÓ÷>∑<ës¡T\≈£î >±E e<ä› ì\ã&ç bòı{À ~π> neø±XÊìï ø£*ŒdüTÔHêïeTì #ÓbÕŒs¡T. Çø£ÿ&É Á|ü<äs¡Ùq nq+‘·s¡+ sêh+˝Àì |ü\T ÁbÕ+‘ê˝À¢ Oqï >√˝Ÿ|¶ d¢ü t c˛s¡÷eTT˝À¢ Á|ü<sä Ù¡ q≈£î O+#·T‘ês¡Hêïs¡T. uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹ì ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ Á|ü‹ Á>±eTT≈£L 916 (22 ø±´¬s{Ÿ‡) ã+>±sêìï yê&ÉT‘·÷ <˚X+¯ ˝Àì mì$T~ Á|ü<ëÛ q uÛ≤wü\‘√ ≈£L&çq ªdæ+ã˝Ÿ Ä|òt |üP´]{°μì #ÓøÿÏ q≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. á n‹ô|<ä› ã+>±s¡T >±EqT ì|ü⁄DT˝…q’ 30 eT+~ |üìyês¡T øπ e\+ 21 s√E˝À¢ ‘·j·÷s¡T #˚dæq≥T¢ #ÓbÕŒs¡T. á >±E *e÷ÿ ãTø˘ Ä|òt ]ø±sY¶‡˝À qyÓ÷<äsTT´+<äì ù|s=ÿHêïs¡T. 150 dü+e‘·‡sê\T>± {≤{≤ ø£+ô|˙ HêD´‘·, dü«#·Ã‘¤ ≈· î£ ù|s=+~+<äHêïs¡T. n‹ô|<ä› ã+>±s¡T >±EqT ‘·j÷· s¡T #˚jT· &É+ <ë«sê {≤{≤ ø£+ô|˙ yê] >√˝Ÿ¶ |üd¢ t ˇø£ dü]ø=‘·Ô Á|ü|+ü #· ]ø±s¡Tq¶ T HÓ\ø=*Œ+<äHêïs¡T. ;ÛeTes¡+.

Á|üC≤X¯øÏÔ $˝Òø£]-

≈£î<˚\sTTq yÓTøχø√ ` n<˚ u≤≥˝À Äπ>ïj·÷dæj·÷, ˝≤{ÏHé nyÓT]ø± e∫Ã|ü&ܶsTT. ô|≥Tºã&ÉT\ Á|üyêVü≤+‘√ bÕfÒ |ü\T $<Ûëq |üs¡yÓTÆq n+XÊ˝À¢ ìj·T+Á‘·D\ s¡<äT› >∑T]+∫ Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ ˇ‹Ôfi¯ó¢ ô|]>±sTT. edüTÔqï ô|≥Tºã&çq+‘·{˙Ï O‘êŒ<äøs£ +¡ >∑+ yÓ|’ ⁄ü eT[¢+#·˝ìÒ Á|üuTÑÛ ‘ê«\T ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ, kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ, Á<äe´ e÷¬sÿ{Ÿ e+{Ï nqT‘êŒ<äø£ s¡+>±˝À¢ $<˚o Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T Á|üy˚XÊìøÏ <ë«sê\T ‘Ó]#êsTT. Ç‘·s¡ düs¡∞ø£s¡D $<ÛëHê\÷ #˚|ü{≤ºsTT. n+<äT˝À eTTK´yÓTÆq$ ø±|æ≥˝Ÿ nøöÿ+{Ÿ ø£q«s¡ºãT*{°, kÕ+Á|ü<ëj·Tø£ O‘êŒ<äøs£ +¡ >∑+ qT+&ç kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ ≈£L&çq O‘êŒ<äø£ s¡+>∑+ yÓ’|ü⁄ eTfi¯¢≥+, á nedüsê\≈£î nqT>∑TD+>± yêDÏ»´ ìj·T+Á‘·D\T s¡± n|üŒ{Ï es¡≈î£ <˚oj·T $ìeTj·T+MT<ä Ä<Ûës¡|&ü qç á <˚XÊ\ Ä]úø£ e´edü\ú T á dü+düÿs¡D\ ‘·sê«‘· $<˚o $ìeTj·T+, n+<äTø£edüs¡yÓTÆq m>∑TeT‘·T˝ô|’ Ä<Ûës¡|ü&É≥+ ÁbÕs¡+_Û+#êsTT. <ë+‘√ <˚oj·T Ä]úø£ e´edü˝ú À¢ nedüsêìøÏ $T+∫ ì<ÛTä \T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#êÃsTT. n|üŒ{Ï qT+&˚ es¡Δe÷q <˚XÊ˝À¢ <˚oj·T Ä]úø£ e´edü\ú T m<äTs¡TÿH˚ dü+øå√uÛ≤\≈£î m>∑TeT‹ Ä<Ûë]‘· Ä]úø£ e´edü\ú ìsêàDy˚T |ü]cÕÿs¡eTqï (mø˘‡b˛sYº z]j·T+f…&é mø±qMTdt) yê<äq ã\+>± eTT+<äT≈£î e∫Ã+~. $<˚o s¡TD+ dü÷ú\C≤rjÓ÷‘·Œ‹Ô ø£+fÒ <ë<ë|ü⁄ ¬s{Ϻ+|ü⁄ ø±e≥+ á |ü]D≤e÷\ |òü*‘·y˚T. nedüsêìøÏ $T+∫ ì<ÛäT\T n+<äTu≤≥T˝À O+&É≥+‘√ <Ûäs¡\T $|üØ‘·+>± ô|]–b˛j·÷sTT. ≈£î|üŒ\T‘Ó|Œü \T>± edüTqÔ ï $<˚o Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\ yÓ÷E˝À |ü&ç Á|üuTÑÛ ‘ê«\T ì» Ä]úø£ e´edü\ú ô|’ ÁX¯<Δä ‘·–+Z #êsTT. ô|s¡T>∑T‘·Tqï Ä]úø£ ndüe÷q‘·\qT |ü{Ϻ+#·Tø√e≥+ e÷H˚XÊsTT. ˇø£ e+ø£ ì» Ä]úø£ e´edüú ‘·>T∑ eZ TTK+ |ü≥≥º +, Ä]úø£ ndüe÷q‘·\T ô|s¡>≥∑ +, eTs√yÓ|’ ⁄ü q $<˚o Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T πø+Á<ä+>± |üs¡|ü‹ e÷¬sÿ{Ÿ, ]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ e÷¬sÿ{Ÿ ô|]–b˛e≥+‘√ Ä]úø£ e´edüú >±*ãT&É>˝∑ ≤ ô|]–b˛sTT+~. O‘·Œ‹Ô kÕeTs¡´ú + nedüsêìøÏ $T+∫ b˛>∑T|ü&ç+~. n+‘·sê®rj·T Ä]úø£ e´edüú˝À e∫Ãq e÷s¡TŒ\T, #Ó’Hê˝À eTÚ*ø£ s¡+>±\ n_Ûeè~Δ |òü*‘·+>± $<˚o yêDÏ»´+˝À nqT≈£îqï+‘· |ü⁄s√>∑‹ ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . m>∑TeT‘·T\T |ü&bç ˛e≥+‘√ Ä<ëj·T+ |ü&bç ˛sTT+~. 1995‘√ b˛*Ñ˚ 1998 Hê{ÏøÏ á <˚XÊ\ dü÷\ú C≤rjÓ÷‘·Œ‹Ô 218 _*j·THé &Ü\s¡T¢ ‘·–bZ ˛sTT+~. Á<äe´ s¡+>∑+˝À #˚|{ü qºÏ dü+düÿs¡D\ e\¢

(ø±|æ≥˝Ÿ nøöÿ+{Ÿ ø£q«s¡ãº T*{°) dü+|üqTï\+‘ê ‘·eT Ä<ëj·÷\qT &Ü\s¡˝¢ ÀøÏ e÷s¡TÃ≈£îHêïs¡T. B+‘√ <˚oj·T ø£s¬ ˙‡ $\Te |ü‘q· + nsTT´+~. <˚oj·T ø£s¬ ˙‡ |ü‘·q+‘√ bÕfÒ Á|ü»\ô|’ s¡TDuÛ≤s¡+ ô|]–+~. u≤´+≈£î U≤‘ê\ qT+&ç e#˚à Ä<ëj·T+ $\Te |ü&çb˛sTT+~. á |ü]D≤e÷\˙ï ø£*dæ Á<äe´ dü+øå√uÛ≤ìøÏ <ë]rXÊsTT. 1997 |òÁæ ãe] 5q <∏ëjYT˝≤+&é≈î£ #Ó+~q ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ yê´bÕs¡ dü+düú kı+Á|üdü+>¥ ˝≤+&é ‘·q 80 _*j·THé &Ü\s¡¢ s¡TD+ô|’ e&û¶ øÏd”Ô #Ó*¢+#·˝Òø£b˛‘·THêïqì Á|üø£{Ï+∫+~. n|üŒ{Ïπø ô|’q #Ó|æŒq |ü]D≤e÷\ H˚|<ü ´ä∏ +˝À 45 XÊ‘·+ |ü‘q· + nsTTq <∏ëjYT˝≤+&é kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ á Á|üø≥£ q‘√ eT]+‘· ≈£î+–b˛sTT+~. ]j·T˝Ÿmùdº{Ÿ s¡+>±ìøÏ ô|≥Tºã&ÉT\T düeT≈£L]Ãq ô|ò’HêHé‡ ˇHé ø£+ô|˙øÏ Ä<ëj·T+ ì*∫b˛e≥+‘√ ô|ò’HêHé‡ ˇHé #˚j·÷*‡q #Ó*+¢ |ü⁄\T ≈£L&Ü ì*∫b˛j·÷sTT. ~yêfi≤ n+#·T≈£î #˚]q ô|H’ò êHé‡ ˇHé ø£+ô|˙ ùws¡T¢ ˇø£ÿs√E˝À 70 XÊ‘·+ |ü‘·q+ nj·÷´sTT. nyÓT]ø± m<äTs=ÿ+≥Tqï ‘êC≤ dü+øå√uÛ+Ñ ˝Àq÷ á \ø£Då ≤\T eTq+ #·÷&Ée#·TÃ. kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ |ü‘q· +‘√ Á<äe´ e÷¬sÿ{Ÿ <äfi≤Ø\T <∏ëjYT ø£¬s˙‡ uÛ≤{Ÿô|’ ˇ‹Ô&ç ‘Ó#êÃs¡T. á dü+øå√uÛÑ+ ‘Ós¡rj·T{≤ìøÏ eTT+<äT ˇø£ &Ü\s¡T $\Te 25 <∏ëjYT uÛ≤{Ÿ\‘√ düe÷q+ nsTT‘˚ dü+øå√uÛ+Ñ eTT~]q 1997 p˝…’ Hê{ÏøÏ 55 uÛ≤{Ÿ\≈£î #˚]+~. n+fÒ <ë<ë|ü⁄ <∏ëjYT ø£¬s˙‡ $\Te 110 XÊ‘·+ |ü‘·q+ nsTT´+~. <˚oj·T ø£¬s˙‡ $\Te ì*|æ O+#·{≤ìøÏ Á|üuTÑÛ ‘·«+ ô|<ämÔ ‘·TqÔ &Ü\sY ø=qT>√fi¯≈¢ î£ ~>∑≥+‘√ ˇø£ÿkÕ]>± n|üŒ{Ï es¡≈î£ &Ü\sY s¡÷|ü+˝À ‘·eT Ä<ëj·÷ìï ì\« y˚dTü ≈£îqï <äfi≤s¡T\T, dü+|üqï esêZ\T e÷¬sÿ{Ÿ˝ÀøÏ e#êÃsTT. B+‘√ u≤´+≈£î˝À¢ì kıeTà+‘ê M] eX¯+ nsTT´+~. U≤‘ê<ës¡T\≈£î #Ó*¢+#·{≤ìøÏ u≤´+≈£î\ e<ä›, Á|üuÛÑT‘·« KC≤Hê˝À ì<ÛTä \T ø=s¡‘· @s¡Œ&ç+~. á |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ @$T »s¡T>∑T‘·T+<√ ô|<ä>› ± $e]+#·qø£ÿs¡˝<Ò Tä . <∏ëjYT˝≤+&é‘√ bÕ≥T $T–*q <˚XÊ\T ≈£L&Ü ‘·eT Ä]úø£ e´edüú\qT &Ü\sY‘√ eTT&çy˚düT≈£îì O+&É≥+‘√ <∏ëjYT˝≤+&é |ü]D≤e÷\ Á|üu≤Û yêìøÏ $T–*q <˚XÊ\T ≈£L&Ü ˝Àqj·÷´sTT. uÛÖ>√[ø£ kÕMT|ü‘´· ≈£L&Ü á dü+øå√uÛ+Ñ ‘·«s¡>± $dü]Ô +#·{≤ìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚d+æ ~. á dü+øå√uÛ+Ñ ˝À eTs√ &É»qT≈£îô|’>± <˚XÊ\T qwüºb˛j·÷sTT. á dü+øå√uÛÑ+ |ü⁄Hê<äT\T n<Ûä´j·Tq+ #˚dæ |ü]cÕÿsê\T dü÷∫+#·{≤ìøÏ @ø£+>± ◊ø£´sê»´dü$T‹ ˇø£ Oqï‘· kÕúsTT

n<Ûä´j·Tq dü+|òü÷ìï ìj·T$T+∫+<ä+fÒ á dü+øå√uÛÑ+ rÁe‘· @$T{À ns¡+ú ne⁄‘·T+~. dü+øå√uÛ+Ñ |üs´¡ ekÕHê\T Á|ü|+ü #· Ä]úø£ e´edü˝ú À á <˚XÊ\T ‘·eT kÕúHêìï ø√˝ÀŒj·÷sTT. á dü+øå√uÛÑ+ H˚|ü<∏ä´+˝À ◊m+m|òt, Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î, Ädæj·÷ n_Ûeè~Δ u≤´+≈£î e+{Ï ãVüQfi¯C≤rj·T s¡TD dü+dü\ú bÕÁ‘·ô|’ ô|<äm› ‘·TqÔ $eTs¡Ù\T yÓ\TÔyÓ‘êÔsTT. düs¡∞ø£s¡D≈£î, C≤rj·T ô|≥Tºã&ç<ëØ $<ÛëHêìøÏ eT<Ûä´ ôd’<ëΔ+‹ø£ #·s¡Ã O<Ûäè‘·+ nsTT´+~. á <˚XÊ\ Ä]úø£ e´edüú\T <ë<ë|ü⁄ <äXÊã›ø±\+ yÓqø£|≥ü Tº |ü{≤ºsTT. 1997 Hê{Ï dü+øå√uÛ+Ñ qT+&ç á <˚XÊ\T H˚{øÏ ° |üP]Ô>± ø√\Tø√˝Ò± Ç+&=H˚wj æ ÷· ˝À 4600 qT+&ç 3700&Ü\s¡≈¢ î£ , eT˝Òwj æ ÷· ˝À 11100 qT+&ç 10400≈£î ‘·\dü] Ä<ëj·T+ |ü‘q· + nsTT´+~. á ø±\+˝ÀH˚ Á|ü|+ü #· dü>≥∑ T ‘·\dü]Ä<ëj·T+ 6500 &Ü\s¡¢ qT+&ç 9300 &Ü\s¡¢≈£î |ü&çb˛e≥+ >∑eTìùdÔ á |ü‘·q+ $\Te Ç+ø± m≈£îÿy˚qì ‘Ó\Tk˛Ô+~. |ü\T <˚XÊ˝À¢ Bs¡øÈ ±\+>± ø=qkÕ>∑T‘·÷ edüTqÔ ï ôd’ìø£ ìj·T+‘·è‘·« bÕ\q≈£î Á|ü»\T dü«dæÔ #ÓbÕŒs¡T. nyÓT]ø±≈£î n+&É>± ì*∫q Á|üuTÑÛ ‘ê«\qT Á|ü»\T z&ç+#ês¡T. á ÁbÕ+‘·+˝À nyÓT]ø± e´‹πsø£ ≈£L&Ü Á|ü»˝À¢ ô|]–+~. Ç+&=H˚wæj·÷˝À nyÓT]ø± ôd’ìø£ kÕúesê\≈£î e´‹πsø£+>± kÕ>∑T‘·Tqï b˛sê≥+ á $wüj·÷ìï s¡TEe⁄ #˚k˛Ô+~. n|üŒ{Ïes¡≈£î Ädæj·÷ n_Ûeè~Δ qeT÷Hê, Ädæj·÷ ‘·s¡Vü‰ ô|≥Tºã&ç<ëØ $<Ûëq+ >∑T]+∫ ø°]+Ô ∫q yês¡+‘ê ôd<’ ëΔ+‹ø£ dü+øå√uÛ≤ìøÏ ˝Àqj·÷´s¡T. á n_Ûeè~Δ qeT÷Hêj˚T Á|üXÊïs¡Δø£+>± e÷]+~. 1965 qT+&ç 1990 es¡≈î£ Á|üD≤[ø± ã<äy› TÓ qÆ Ä]úø£ $<ÛëHê\T neT\T »]|æq á <˚XÊ\T 90 ‘·sê«‘· dü+düÿs¡D\ ù|s¡T‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫q e÷¬sÿ{Ÿ $<ÛëHê\T, Á|ü|+ü Nø£sD¡ $<ÛëHê\T á dü+øå√uÛ≤ìøÏ <ë]rXÊsTT. á dü+øå√uÛ≤q+‘·s¡+ nyÓT]ø± ô|≥Tºã&ÉT\T ‹]– dü«<˚XÊìøÏ e\dü\T ÁbÕs¡+_Û+#·≥+‘√ H˚&ÉT eTq+ #·÷düTÔqï 2008 düuŸ Áô|’yéT dü+øå√uÛ≤ìøÏ |ü⁄Hê<äT\T |ü&ܶsTT.