Gradjanski Rat U Sad

1

Sadržaj: 1) Uvod.....................................................................................3 2) Uzroci rata...........................................................................4

3) Izbijanje rata.......................................................................5 4) Tok rata................................................................................7 5) Značaj rata...........................................................................10 6) Zaključak.............................................................................11 7) Literatura.............................................................................12

2

Uvod Tema ovo rada je Američki građanski rat,koji se vodio između severnih saveznih država(unija ili sever) i južnih saveznih robovlasničkih država(konfederacija).Da bismo što bolje shvatili odnose između ove dve strane opisaćemo sam nastanak SAD. SAD ili Sjedinjene Američke Države su nastale nakon rata za nezavisnost.To je bio rat Američkih kolonija sa Velikom Britanijom koje su na sve načine pokušavale da zaustave razvoj američkih kolonija čak su zabranili osnivanje naselja izvan proklamacione linije. Nakon čega su predstavnici Američkih kolonija u Filadelfiji u julu 1776 usvojili „Deklaraciju o nezavisnosti“ čiji je tvorac bio Tomas Džeferson.U toku svog rata za nezavisnost su Amerikanci našli saveznike u Francuskoj i Španiji koje su i same objavile rat Britaniji. To je na kraju dovelo do kapitulacije Britanskih snaga i do toga da je Britanija priznala nezavisnost svojih kolonija Pariškim ugovorom 1783 godine. Tadašnje kolonije su bile podeljene na severne i južne koje je delila reka Potomac.U južnim kolonijama, koje su bile starije po postanku, preovladavala je plantažerska privreda sa aristokratiranim veleposednicima za koje su radili siromašni belci i robovi-crnci. U severnim kolonijama je preovladavala je farmerska privreda sa snažnim pomorstvom i jako razvijena industrija.Kasnije će se ispostaviti da se rat vodio zbog ukidanje ropstva,to jest sever je tražio ukidanje ropstva ,a jug je uporno odbijao. Međutim pravi razlozi su bili čisto ekonomske prirode,a predsednik Linkoln je samo vešto iskoristio situaciju u svetu koji se protivio robovlasništvu i time stekao podršku naroda širom sveta.

3

Uzroci rata

Uzroci rata su mnogobrojni ali kao najbitniji je svakako ekonomski.Kao što sam naveo u samom uvodu dok je sever bio industrijski razvijen i slobodan,na jugu su preovladavale plantaže i još uvek nisu bili ukinuti robovlasnički odnosi. Kako je jug zavisio od izvoza pamuka za kojim se potražnja naglo povećala nakon inustrijske revolucije u Engleskoj oni su zahtevali liberalizaciju tržišta.Pošto je južnjačko podneblje bilo veoma pogodno za proizvodnju istog umesto da prirodnim sledom događaja robovlasništvo nestane samo od sebe, isto se na jugu zadržalo veoma dugo,čak i velikom delu 19 veka. Dok su na severu veoma jaki industrijalci, koji su pokrivali potrebe celog americkog kontinenta, zahtevali protekcionističku ekonomsku politiku sa velikim zaštitnim carinama. Godine 1803 Američka Vlada je kupila od Napoleona Bonaparte ogromnu francusku koloniju Luizijanu.Tako su se celi sliv Misisipija i velika prostranstva srednjeg zapada našla u posedu SAD,da bi do kraja tridesetih godina ovladali čitavim srednjim zapadom i na kraju dalekim zapadom.To je imalo za rezultat da su došli u posed velikih prirodnih bogatstava i neizmerne količine sirovina za industriju koja je bila u razvoju,a što će dovesti do jačanja severa. Kako su se SAD sve više širile na zapad kontinenta tako je sve više i rastao sukob između severa i juga kome će koja država pripasti odnosno koji će sistem prihvatiti robovlasnički ili slobodni kapitalistički.Jug se svim silama trudio da se u novim zemljama prihvati robovlasnički sistem pa da se nakon toga prime u SAD.Na taj način su južnjaci pokušavali da ostvare prevagu u Senatu jer su sve države davale po dva predstavnika u ovo zakonodavno telo. Upravo ovo su severnjaci pokušavali da osujete pa je iz toga izrastao sukob između njih.Prvi politički sukob se desio kad je robovlasnička država Misuri podnela zahtev za prijem u uniju 1818 godine.Nakon ovog sukoba Kongres je doneo odluku da se ubuduće prilikom prijema jedne robovlasničke države uvek primi i jedna slobodna.

4

Do ponovnog sukoba između severa i juga je došlo 1848 godine kada su neke zemlje dalekog zapada podnele zahtev za prijem u uniju.Taj sukob je izbegnut na taj način što su zemlje severa dozvolile da se odbegli robovi mogu goniti i na njihovim teritorijama. Nastojanja političara sa juga da se u novim zemljama uvede ropstvo je dovelo da pojave pokreta,koji se protivio ropstvu, on se nazivao abolicionističkim.Glavna ideja abolicionističkog pokreta je bilo ukidanje ropstva na celoj teritoriji SAD. To je dovelo do oružanih sukoba 1850 između abolicionista i pristaša ropstva u novim zemljama na dalekom zapadu.Usled tih sukoba je u SAD stvorena Republikanska partija koja se zalagala za ukidanje ropstva na celoj teritoriji.Novoj partiji su se postepeno pridružili svi političari sa severa, među kojima je bio i Abraham Linkoln,koji je 1860 godine izabran za predsednika SAD.

Izbijanje rata

Njegov izbor za predsednika je dao povoda secesionistima iz Južne Karoline da proglasi otcepljenje od SAD krajem1860 godine.Oni su 24. decembra 1860 godine doneli deklaraciju kojom su pravadali svoju odluku o otcepljenju ,u njoj je pisalo da se severnjaci ne pridržavaju ustavnih odredbi. Međutim pravi razlog je ležao u tome što su se oni bojali da će sever sa predsednikom Linkolnom zaustaviti širenje ropstva u na daleki zapad što bi na kraju dovelo i do njegovog potpunog nestanka u njihovim zemljama. Nakon Južne karoline još šest država je proglasilo nezavisnost i 4. februara 1861 osnovalo Konfederaciju Američkih Država sa Jefferson Davisom kao predsednikom.Kako je u to vreme još uvek na vlasti bio projužnjački predsednik Buchanan,južnjaci su to iskoristili da zauzmu federalne i vojne objekte na svojoj teritoriji jer on ništa nije preduzimao po tom pitanju.

5

Kada su južnjaci 12.aprila 1861 izvršili napad na Fort Sumter to je poslužilo predsedniku Linkolnu da pozove na mobilizaciju radi ukidanja Konfederacije.Nakon toga je još četiri robovlasničke države koje su do tada bile odane uniji prešlo na stranu južnjaka i proglasilo nezavisnost.Jedna od bitnijih država je i Virdžinija koja se graničila sa glavnim gradom Washingtonom,ali će doći do njenog raspada i pojave nove države Zapadne Virdžinije koja će se 20. juna 1863 priključiti uniji i istočnog dela koji je prišao konfederaciji. Kako su južnjaci napustili Senat i Kongres to je omogućilo republikanskoj stranci da donese neke zakone koji su joj bili bitni.Tu izdvajamo projekat transkontinentalne železnice, centralne banke i drugih.

1)Zastava Konfederalne Američke Države 2)Zastava SAD

1)Plave i žute države predstavljaju sever 2)Crvena i tamnocrvena predstavljaju jug

6

Tok rata

U građanski rat su Sever i Jug ušli sa ne jednakim snagama,dok je sever imao 22 miliona stanovnika,Jug je imao samo 10 miliona od čega su 4 miliona činili crnci robovi.Veoma važno je bilo i to što je sever bio industrijski razvijen,a što je najbitnije imao je jaku pomorsku flotu.U početku su obe strane verovale da će se rat veoma brzo završiti,samo nakon jedne odlučujuće bitke. Na severu je čak vladalo uverenje da će biti potrebno nekoliko nedelja da se porazi jug,što ih je veoma skupo koštalo jer su im snage juga nanele veoma teške poraze u bitkama krajem 1861 godine i tokom 1862 godine.To ipak nije bio slučaj već je rat trajao od 1861 godine do 1865 godine. Kao što je to bio slučaj sa državama tako je i u profesionalnoj vojsci došlo do podela.Iako je broj profesionalnih vojnika bio mali i oni su se podelili pa je tako veći deo vojnika ostao veran severu-uniji,a mali broj je prešao na stranu juga.Međutim bitno je napomenuti da su uglavnom sposobniji oficiri prešli na stranu juga.Veoma veliki problem za obe vojske je bio taj što su one bile sačinjene od dobrovoljaca i taj što su njihove starešine birane po političkoj osnovi ,a ne po stručnosti što je imalo za rezultat jedan veoma krvav rat. Oni nisu bili svesni razvoja oružja odnosno povećani domet,veću preciznost,tako da su sve bitke bile veoma krvave.Najbolji primer takvih bitki je bila prva bitka kod Bul Runa 1861 godine.Ta bitka se završila pobedom juga ali je južnjačka vojska bila prepolovljena i iscrpljena,a kao takva nije mogla maširati na Washington i naterati sever na predaju. Veoma velik problem za sever je bio i taj što su Engleska i Francuska priznale Konfederaciju i naj taj način se umešali u unutrašnje pitanje SAD.Čak je vlada Engleske u jednom trenutku htela i da vojno interveniše,ali je to izbegnuto baš iz razloga koji sam naveo u uvodu.Taj razlog je Linkolnovo zalaganje za ukidanjem ropstva što je dovelo do protesta građana u Engleskoj zbog čega se odustalo od vojne intervencije.

7

Njegov najbolji potezi su bili Akt o Homstedima i Proklamacija o emancipaciji.Proklamacija o emancipaciji je imala svetski značaj jer je time ukinuo ropstvo na teritoriji SAD. Akt o Homstedima je imao veliki značaj u Americi jer je svakom ocu porodice za učestvovanje u ratu garantovao posed od 60 hektara čime je opet pokrenuo ideju o američkom snu. Kako su severnjaci imali razvijeno pomorstvo oni su se odlučili da se blokiraju južnjačke luke i tako ekonomsko oslabi jug.To je imalo veliki efekat jer je došlo do ekonomskog slabljenja juga,a rezulta su bile velike pobede na zapadnim bojištima. Jedna od bitnijih odluka je bila da se jug podeli na dva dela,a za to je bio određen general Grant koji je krenuo u osvajanje tri strateške tačke na Misisipiju.Dve od tri je veoma lako osvojio,Nju Orleans i Memfis,a veoma krvava bitka se vodila 1863 godine oko Viksburga koja je trajala šest nedelja.Nakon osvajanja i treće tačke došlo je do cepanja konfederacije na istočni i zapadni deo koji je ujedno bio i žitnica konfederacije. Na istočnom bojištu je komandu nad snagama unije preuzeo general George Mecclean koji je bio popularan kod vojnika ali nije imao neko preterano vojno iskustvo.To njegovo ne iskustvo se najviše odrazilo na uniju kad je naredio povlačenje vojske sa samih prilaza Ričmonda prestonice Konfederacije. U to vreme ja na čelo južnjačkih trupa došao general Lee koji je zastupao tezu da se rat jedino može dobiti ako se vodi na teritoriji severa.Kao posledicu toga svog razmišljanja on je pokrenuo akciju koja je dovela do krvave bitke septembra 1862 godine kod Antietama,ta bitka nije imala pobednika.Međutim nju je Linkoln iskoristio i doneo Proklamaciju o emancipaciji.Kao što sam napomenuo to je promenilo viđenje sveta o ratu u Americi jer su do tada gledali na rat kao ustavni spor,a sad je to već bilo pitanje oslobađanja robova,koje je u svetu bilo prihvaćeno kao neophodno. Nakon dve neuspele ofanzive severa u Virdžiniji general Lee je pokrenuo još jednu invaziju na sever koja je dovela do bitke kod Getisburga. Ishod te bitke je promenio dalji tok rata jer su snage sa generalom Lee načelu izgubile što je dovelo do potpune kontrole reke Misisipi od strane unije i zauzimanje grada Viksburga što je faktički značilo da je konfederacija podeljena na dva dela. Nakon toga je vlada juga donela odluku da se rat koji je očigledno bio izgubljen za njih što više produži ne bi li republikanska stranka usred velikih ljudskih gubitaka izgubila izbore na čelu sa Linkolnom. 8

Njihova odluka da to u čine umalo nije bila uspešna jer su snage unije imale veliki broj gubitaka prilikom opsade Ričmonda.Međutim desilo se nešto ne predviđeno to jest na zapadnom bojištu su snage predvođene generalom Šermanom prodrle u Džordžiju i osvojile Atlantu.Nakon tog proboja su trupe sa njim na čelu započele zloglasni „Šermanov marš“ kojom su prilikom totalno opustošene države Džordžija i Južna Karolina,a time je konfederacija lišena svojih poljoprivrednih i ostalih resursa,bez kojih ona nije mogla funkcionisati. Kada su 1865 godine probijene linije oko Ričmonda vlada konfederacije je i de facto prestala da postoji,nakon toga se i glavnina južnjačkih snaga predala kod mesta Apomatoxa. Time je građanski rat u SAD bio završen. SUKOBLJENE STRANE Sjedinjene Američke Konfederacija Američkih Države Država ZAPOVEDNICI Abraham Linkoln Tomas Džeferson ODNOS SNAGA 2200000 1064000 GUBICI 360000 mrtvih 258000 mrtvih 275000 ranjenih 137000 ranjenih Spisak značajnijih bitaka: 1) 2) 3) 4) 5) 6)

Prva bitka kod Bul Runa 1861 godine Bitka kod Šajloa 1862 godine Sedmodnevna bitka 1862 godine Bitka kod Antietama 1862 godine Bitka kod Getisburga 1863 godine Bitka kod Atlante 1864 godine

9

Značaj rata Značaj rata je bio višestruk jer je imao velike posledice na dalji razvoj SAD.Među prvima i najvažnijima je ukidanje ropstva,osujećena je sesecija i očuvano jedinstvo države.Po završetku rata su mnoga prostranstva od Atlantika do Pacifika i od Meksičkog zaliva do Kanade postala slobodna za naseljavanje.Time dolazi do razvoja kapitalističke privrede koj se širila sa severa na i na poraženi jug,tako da će doći postepeno do ravnomernog razvoja cele zemlje.

10

Zaključak Na osnovu prethodno izvedenog smatram da se rat u opšte nije vodio kako je to u svetu predstavljeno za oslobađanje robova.To se vidi iz jednostavne činjenice da Afroamerikanci ni dan danas nemaju isti položaj u SAD kao i belci,a pogotovo u posleratnoj Americi kad su bili podvrgnuti rasnoj segregaciji.Tada crnci nisu mogli da koriste isti prevoz kao i belci nisu mogli da idu u iste škole pa čak i u drugom svetskom ratu iako su se borili zajedno bili su često podvrgnuti šikaniranju.Dan danas u Americi postoje pokreti za izjednačavanja prava crnaca. Iz svega gore navedenog se može pretpostaviti da je pravi cilj rata bio ekonomski odnosno kontrola cele države što će se videti iz daljeg razvitka SAD.Nakon rata je ustanovljen ustavni primat federalne vlasti nad državnim i došlo je do niza reformi uprave.Sve to je dovelo do jačanja nacionalne svesti grđana čime su SAD premašile druge moderne države u modernom svetu u ekonomskom,politčkom i kao što svi znamo u vojnom pogledu. Američki građanski rat se zbo svega ovoga često još i naziva Drugom Američkom Revolucijom.

11

Literatura: „Građanska Evropa“ I tom

Čedomir Popov

„Istorija Države i Prava“

Boris Kršev

Znanje.org Wikipedij.org

12