Glob And Its Impact On Vn

1

Toaø n caàu hoùa: Lòch söû, toång quan hieän traïng vaø yù nghóa ñoái vôùi Vieät Nam David Dapice Toaø n caàu hoùa trong giai ñoaïn hieän nay coù caû nhöõ ng yù kieán chæ trích laãn uûng hoä. Vôùi phía chæ trích, ñaây laø quaù trình do ngöôø i giaø u aùp ñaët, gaây thieät haïi cho ngöôø i lao ñoäng, noâng daân vaø caùc ngaø nh ngheà ñòa phöông, vaên hoùa truyeàn thoáng, vaø moâi tröôø ng. Ngöôïc laïi, soá uûng hoä cho laø toaø n caàu hoùa loaïi boû söï coâ laäp, taêng söï giaø u coù vaø töï do, giuùp naâng cao tieàm naêng vaø kieán thöùc cuûa con ngöôø i. Tröôùc khi xem xeùt nhöõ ng quan ñieåm naø y, chuùng ta haõ y nhìn laïi moät ñònh nghóa cuûa toaø n caàu hoùa: Toaø n caàu hoùa laø söï gia taêng caùc doø ng chaûy xuyeân bieân giôùi veà con ngöôø i, dòch vuï, voán, thoâng tin vaø vaên hoùa. Nhöõ ng ghi nhaän veà thôø i tieàn söû ñaõ cho thaáy caùc doø ng thoâng thöông toaø n caàu coù cuø ng nieân ñaïi vôùi loaø i ngöôø i. Ngöôø i ta tin raèng con ngöôø i töø chaâu Phi khoaûng 100.000 naêm tröôùc, ñaõ sang chaâu AÂu, chaâu AÙ, vaø sau ñoù laø ñeán taây baùn caàu vaø chaâu UÙc. Sau naø y nhöõ ng khai quaät thôø i kyø ñoà ñaù môùi, cho thaáy thöông maïi haø ng “nöôùc ngoaø i” (chaúng haïn hoå phaùch) ñaõ coù treân 20,000 naêm tuoåi. Taïi sao con ngöôø i laïi di chuyeån? Coù ba lyù do phoå bieán: hoï tìm kieám moät cuoäc soáng toát hôn; hoï mong muoán truyeàn baù ñöùc tin cuûa mình; vaø söï phieâu löu. Con ngöôø i giao thöông bôûi vì hoï seõ coù ñöôïc thöù maø leõ ra ñaõ khoâng coù, hoaëc vì giaù caùc maët haø ng töông töï reû hôn. Vaø i traêm naêm qua ñaõ ñaùnh daáu söï môû roäng cuûa chaâu AÂu. Khi ngöôø i chaâu AÂu phaùt trieån taø u thuyeàn vaø caùc kyõ thuaät ñònh höôùng toát hôn, hoï ñaõ ñi tìm kieám nhöõ ng höông lieäu môùi vaø tình côø khaùm phaù ra “Taân Theá giôùi”. Thöông maïi vôùi Trung Quoác gia taêng nhôø vaø o nguoàn baïc khai thaùc töø Nam Myõ . Nhöng söï thoáng trò thuoäc ñòa cuûa Taây Ban Nha khoâng mang laïi nhieàu lôïi ích cho caùc nöôùc chaâu AÂu khaùc, trong khi caùc nöôùc naø y cuõ ng muoán mua haø ng cuûa Trung Quoác! Vaø keát quaû laø söï xuaát hieän caùc noâng tröôø ng troàng thuoác phieän ôû AÁn Ñoä do Anh baûo trôï ñeå giao thöông vôùi Trung Quoác – vaø söï xuaát hieän ñaûo quoác Hoàng Koâng. Cuoäc Noäi chieán ôû Myõ (1860's) ñaõ gia taêng möùc caàu veà thöïc phaåm ñoùng hoäp vaø thieác. Keát quaû, hoaït ñoäng khai thaùc moû thieác vaø löôïng ngöôø i Hoa di daân ñeán Malaysia gia taêng. Ñeán löôït söï phaùt trieån xe hôi laø m taêng caàu cao su, laø m taêng caùc ñoàn ñieàn cao su ôû Ñoâng Nam AÙ, ñaëc bieät ôû Malaysia, nhöng cuõ ng phaùt trieån maïnh ôû Indonesia vaø Vieät Nam. Ngaø nh xe hôi sau ñoù ñöa ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc nhaø cung caáp daàu löûa ôû Trung Ñoâng vaø caùc nôi khaùc. Nhö vaäy, toång hôïp caùc xu höôùng veà coâng ngheä, chuû nghóa thuoäc ñòa vaø tö baûn, ñaõ khueách tröông thöông maïi vaø caùc moái quan heä voán treân khaép toaø n caàu. Ñeán naêm 1914, tæ troïng thöông maïi (8%) vaø caùc doø ng voán ñoái vôùi saûn phaåm toaø n caàu ñaõ ñaït moät möùc cao lòch söû vaø chæ taêng cao hôn maõ i cho ñeán sau thaäp nieân 1970! Xeùt theo phaàn traêm daân soá theá giôùi, caùc doø ng löu chuyeån con ngöôø i vaãn chöa vöôït qua ñöôïc thôø i ñieåm di daân tröôùc 1914. Moät soá nöôùc nhö Nhaät, ñaõ ñaùp öùng laïi thöû thaùch toaø n caàu hoùa baèng nhöõ ng caûi toå hoïc ñöôïc töø caùc nöôùc khaùc. Caùc nöôùc khaùc nhö Thaùi Lan, duø khoâng phaûi laø thuoäc ñòa laïi tieán trieån chaäm hôn. Tröôø ng hôïp Malaysia, Vieät Nam trôû thaø nh thuoäc ñòa vaø chæ thöïc söï coâng nghieäp hoùa vaø o nöûa cuoái theá kyû 20.

2

Vaán ñeà quan troïng laø ñieàu gì ñaõ gaây ra toaø n caàu hoùa. Vaø o theá kyû 19 vaø 20, chính söï xuaát hieän cuûa ñöôø ng saét, taø u hôi nöôùc, ñieän tín, vaø tieâu chuaån baûn vò vaø ng ñaõ cho pheùp haï thaáp thueá quan vaø hình thaø nh luaät thöông maïi toaø n caàu, töø ñoù ñaåy nhanh ngoaïi thöông vaø ñaàu tö. ÔÛ moät khía caïnh naø o ñoù, toaø n caàu hoùa gioáng nhö khí haäu – moät thöïc teá phaùp lyù vaø coâng ngheä ñaõ taïo ra moät khoâng gian cho pheùp GDP toaø n caàu taêng nhanh hôn bao giôø heát tính ñeán nay. Tröôùc 1870, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôø i haø ng naêm chöa bao giôø taêng nhanh hôn 0,5%. Trong giai ñoaïn 1870-1914, thu nhaäp ñaõ taêng 1.3% moâït naêm. Caùc öôùc löôïng sô khôûi cho thaáy tröôùc ñoù tæ leä ngheø o ñoùi ñang giaûm ôû toác ñoä 0,3% moät naêm, nhöng ñeán thôø i kyø taêng tröôûng nhanh hôn, toác ñoä giaûm haø ng naêm laø 0,8%. Giai ñoaïn töø 1914 ñeán 1945 ñöôïc ñaùnh daáu bôûi hai laàn theá chieán vaø moät cuoäc suy thoaùi kinh teá toaø n caàu. Heä thoáng thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa theá giôùi cuõ ñaõ bò phaù huûy. Thueá quan gia taêng vaø thöông maïi thu heïp trôû laïi. Ñeán 1950, tæ troïng xuaát khaåu theo GDP theá giôùi ñaõ giaûm xuoáng 5% - baèng tæ leä naêm 1870! Ñaây quaû thaät laø vaán ñeà lieân quan ñeán chính saùch! Duø vaãn coù nhöõ ng tieán boä coâng ngheä, quaù trình toaø n caàu hoùa vaø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaãn khoâng ñoåi trong gaàn boán thaäp nieân. Baát bình ñaúng vaø ngheø o ñoùi cuõ ng gia taêng, cho duø coù nhöõ ng caûi thieän veà y teá giuùp con ngöôø i soáng laâu hôn. Giai ñoaïn tieáp theo cuûa toaø n caàu hoùa töø 1945 ñeán 1980 ñöôïc ñaùnh daáu bôûi qui moâ ngoaïi thöông, nhöng khoâng coù gì noåi baät veà caùc doø ng voán hay di daân. Ña soá caùc nöôùc ñang phaùt trieån theo ñuoåi chính saùch thay theá nhaäp khaåu, vaø do ñoù chæ xuaát khaåu nguyeân lieäu thoâ thay vì haø ng coâng nghieäp. Tuy nhieân, caïnh tranh giöõ a caùc nöôùc giaø u laïi gia taêng vaø hoï ñaõ gaët haùi ñöôïc lôïi theá kinh teá theo qui moâ. Keát quaû, caùc nöôùc giaø u thu lôïi trong khi caùc nöôùc khaùc vaãn ngheø o. Chæ coù moät vaø i neàn kinh teá (Haø n Quoác, Ñaø i Loan, Hoàng Koâng, vaø Singapore) ñaët troïng taâm vaø o xuaát khaåu haø ng coâng nghieäp cheá taïo vaø ñaõ taêng tröôûng nhanh choùng, coø n laïi ña soá laø khoâng taêng tröôûng. Naêm 1980, tæ leä haø ng coâng nghieäp trong toång xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån chæ coù 25%, nhöng chuû yeáu vaãn xuaát phaùt töø moät vaø i nöôùc chaâu AÙ. Trong giai ñoaïn naø y caùc nöôùc ôû phöông Baéc (giaø u) ñaõ nhích laïi gaàn nhau vaø trôû neân ngang baèng hôn, trong khi caùc nöôùc ôû phía Nam haàu nhö khoâng coù gì thay ñoåi. Ngheø o ñoùi tieáp tuïc gia taêng veà soá löôïng. Giai ñoaïn töø 1980 ñöôïc goïi laø laø n soùng toaø n caàu hoùa thöù ba. Ghi nhaän trong giai ñoaïn naø y laø aûnh höôûng gia taêng cuûa quaù trình coângtenô hoùa, phöông tieän giao thoâng phaûn löïc, thoâng tin lieân laïc reû hôn, vaø söï öùng duïng roäng khaép caùc coâng ngheä sinh hoïc vaø ñieän töû. Trong khi chaâu Myõ Latin ñaõ tieâu phí nhöõ ng naêm 1980 nhö laø “moät thaäp nieân bò ñaùnh maát” vaø hieän ñang phaûi khoâi phuïc haäu quaû, thì caùc nöôùc AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñaõ quyeát ñònh môû cöûa vaø ñieàu haø nh neàn kinh teá cuûa hoï theo höôùng thò tröôø ng (ña phaàn caùc nöôùc chaâu Phi tieáp tuïc chòu haäu quaû töø noäi chieán, nhöõ ng xung ñoät vaø chính saùch toài). Sau 1990, thueá quan nhìn chung ñöôïc haï thaáp vaø caùc doø ng voán chaûy vaø o caùc nöôùc ñang phaùt trieån taêng voït. Hai yeáu toá naø y daãn ñeán tæ troïng haø ng coâng nghieäp trong xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån taêng leân ¾ laàn trong moät quí. Tuy nhieân, caùc doø ng voán ngaén haïn gia taêng keát hôïp vôùi heä thoáng taø i chính yeáu keùm coù khuynh höôùng taïo ra khuûng hoaûng. Söï ñaùp öùng veà maët ñònh cheá cuõ ng nhö chính saùch caû ôû caáp ñoä quoác gia laãn quoác teá vaãn laø khoâng roõ raø ng, maëc duø caùc vaán ñeà taø i chính naø y coù theå giaûm ñi hay bò loaïi boû vì caùc heä thoáng keá toaùn ñaõ trôû neân minh baïch hôn, hoaït ñoäng baùo caùo vaø giaùm saùt toát hôn,

3

cuõ ng nhö caùc heä thoáng phaùp lyù maïnh hôn (nhö ôû Singapore). Naïn ngheø o ñoùi trong giai ñoaïn naø y cuõ ng giaûm ñi, chuû yeáu xuaát phaùt töø Trung Quoác. Xeùt veà taêng tröôûng, Ngaân haø ng Theá giôùi gaàn ñaây ñaõ chia caùc nöôùc ñang phaùt trieån thaø nh nhoùm 24 nöôùc toaø n caàu hoùa ôû möùc ñoä cao hôn vaø nhoùm 49 nöôùc coù möùc ñoä thaáp hôn. Hoï nhaän thaáy töø 1980 ñeán 1997, nhoùm toaø n caàu hoùa nhieàu hôn (theo troïng soá daân soá) ñaõ ñaåy taêng tröôûng GDP bình quaân ñaàu ngöôø i leân 70%, trong khi nhoùm coø n laïi chæ taêng tröôûng 10%. ÔÛ nhoùm toaø n caàu hoùa, tæ leä phoå caäp tieåu hoïc taêng nhanh hôn, thueá quan ñöôïc haï thaáp hôn vaø chæ soá heä thoáng luaät phaùp cuõ ng toát hôn. Baát bình ñaúng ôû caùc nöôùc naø y ñaõ giaûm, maëc duø vaãn gia taêng ôû caùc nöôùc giaø u. Nguyeân nhaân chuû yeáu do coâng ngheä ñang thay theá nhöõ ng coâng vieäc baùn kyõ naêng, duø moät phaàn cuõ ng do haø ng coâng nghieäp nhaäp khaåu vaø di daân gaây ra. Di daân, duø ñang gia taêng, nhöng xeùt theo giaù trò töông ñoái vaãn thaáp ôû caùc nöôùc giaø u. Tuy nhieân, do cheânh leäch tieàn löông quaù lôùn neân aùp löïc ñoái vôùi di daân laø raát lôùn. Moät coâng nhaân ôû Ñöùc coù theå coù thu nhaäp nhieàu hôn gaáp traêm laàn moät coâng nhaân ôû AÁn Ñoä, hay moät lao ñoäng ngöôø i Mexico di daân sang Myõ coù theå caûi thieän tieàn löông cuûa mình leân chín laàn; töông töï, moät lao ñoäng ngöôø i Indonesia neáu di cö sang laø m vieäc ôû Malaysia, thì cheânh leäch tieàn löông seõ laø baûy laàn. Vôùi Vieät Nam vaø ASEAN, söï troãi daäy cuûa Trung Quoác laø moät söï kieän quan troïng. Ñieàu ñaùng chuù yù ôû Trung Quoác laø ngay caû nhöõ ng vuø ng “tuït haäu” cuûa nöôùc naø y cuõ ng ñaõ taêng tröôûng nhanh choùng (maëc duø khoâng töông ñoàng) töø 1978-97: 1980 ñeán 1997- Taêng tröôûng thu nhaäp thöïc bqdn haø ng naêm Caû Trung Quoác Baéc Ñoâng-Baéc Duyeân Haûi Ñoâng-Nam Nam Taây

8.3% 8.3% 7.5% 10.5% 9.0% 8.2% 7.2%

1997 % GDP 100.0 12.4 10.1 41.7 19.1 12.0 4.8

1997 % daân soá 100.0 11.5 8.6 26.9 26.1 19.3 7.5

Söï thaät laø ngay caû nhöõ ng vuø ng saâu xa vaø ngheø o nhaát cuõ ng coù theå taêng gaáp ñoâi thu nhaäp trong moãi thaäp nieân, vaø ñieàu naø y thaät ñaùng kinh ngaïc, ít ra laø theo soá lieäu chính thöùc. Duø baát bình ñaúng gia taêng, nhöng tæ leä ngheø o ñoùi laïi giaûm maïnh. Nhöõ ng yeáu toá nhö giaùo duïc ñöôïc caûi thieän, taêng tröôûng ôû nhöõ ng vuø ng ngheø o hôn, vaø di daân ñeán nhöõ ng vuø ng giaø u hôn, toång hôïp laïi seõ coù khuynh höôùng giaûm baát caân baèng thu nhaäp trong thaäp nieân tôùi. Do ñoù, vieäc nhanh choùng ñöa ra nhöõ ng caûi toå theo ñònh höôùng thò tröôø ng cuø ng vôùi maïng löôùi an sinh xaõ hoäi vaø ñaàu tö seõ mang laïi keát quaû tieán boä treân dieän roäng. Moät caâu hoûi quan troïng ñoái vôùi ASEAN laø laø m theá naø o ñaùp öùng laïi thöû thaùch töø phía Trung Quoác. Naêm 1995, xuaát khaåu cuûa Trung Quoác laø 128 tæ ñoâ la trong khi xuaát khaåu

4

cuûa "ASEAN-5"1 (goàm caû Vieät Nam, khoâng tính Singapore) laø khoaûng 200 tæ ñoâ la. Ñeán naêm 2000, Trung Quoác ñaõ gaàn nhö taêng gaáp ñoâi xuaát khaåu leân 250 tæ ñoâ la trong khi ASEAN-5 chæ taêng ñöôïc 40%, ñaït 288 tæ ñoâ la. Ñeán 2005, Trung Quoác seõ vöôït qua ASEAN-5, cho duø xu höôùng hieän nay laø ngang nhau. Xeùt theo FDI, haø ng naêm Trung Quoác thu huùt hôn 45 tæ ñoâ la trong khi ASEAN-5 ñang nhaän ít hôn 10 tæ ñoâ la. Trung Quoác seõ tieán ñeán caûi toå heä thoáng phaùp lyù vaø ngaân haø ng, giaûm thieåu soá doanh nghieäp nhaø nöôùc (SOE) khoâng hieäu quaû, vaø tìm caùch hoã trôï caùc hoaït ñoäng phi quoác doanh ôû moät toác ñoä nhanh hôn ña soá caùc nöôùc ASEAN (ñoái vôùi moät soá neàn kinh teá ASEAN ngaø y nay, soá löôïng SOE laø ít hôn soá coâng ty hoaït ñoäng keùm hieäu quaû, döïa treân söï thaân quen tö baûn, vaø vaãn ñang ñöôïc hoã trôï). Gioáng nhö Nhaät 100 naêm tröôùc, Trung Quoác ñang tìm kieám caùch thöùc tham gia vaø o neàn kinh teá theá giôùi nhôø vaø o nhöõ ng ñieàu kieän öu ñaõ i. Lieäu ASEAN coù theå xoay sôû ñeå baét kòp Trung Quoác hay seõ tuït haäu vì heä thoáng luaät phaùp yeáu keùm, ngaân haø ng toài, hoaït ñoäng coâng ty bò caùc theá löïc chính trò chi phoái, vaø caùc chính saùch nhìn chung khoâng hieäu quaû? Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF) ñaõ öôùc löôïng taêng tröôûng GDP cuûa moâït soá neàn kinh teá giai ñoaïn 1999-2001 nhö sau:

Trung Quoác AÁn ñoä Nga Vieät Nam Malaysia Philippines Thaùi Lan Indonesia

1999 7.1% 6.8% 5.4% 4.2% 6.1% 3.4% 4.3% 0.8%

2000 8.0% 6.0% 8.3% 5.5% 8.3% 4.0% 4.5% 4.8%

2001 7.3% 4.4% 5.8% 4.7% 0.3% 2.9% 1.5% 3.2%

Trung bình 7.5% 5.7% 6.5% 4.8% 4.9% 3.4% 3.4% 2.9%

Nguoàn: IMF, 12/2001 Toång quan Kinh teá Theá giôùi, tr. 46. Caùc öôùc löôïng GDP cuûa IMF coù theå khaùc vôùi caùc öôùc löôïng chính thöùc do phöông phaùp khaùc nhau.

Hieän nay, nhöõ ng caâu hoûi treân coù moät aùp löïc maïnh meõ vì theá giôùi ñang trong giai ñoaïn xuoáng doác, khi caû 3 khu vöïc giaø u coù – Myõ , Lieân minh Chaâu AÂu, vaø Nhaät – hieän ñang hoaëc gaàn nhö trong tình traïng suy thoaùi. Khaû naêng seõ laø moät thôø i kyø taêng tröôûng chaäm keùo daø i, duø ña soá caùc nhaø döï baùo khoâng nhaän thaáy ñieàu naø y. Tuy nhieân, nhöõ ng aûnh höôûng tieâu cöïc laø roõ raø ng: 1. Quaù nhieàu nôï vay ôû Nhaät, vaø caû ôû Myõ . 2. Ñaàu tö quaù möùc, ñaëc bieät vaø o khu vöïc coâng ngheä. 3. Thieáu söï ñieàu chænh trong caû heä thoáng taø i chính laãn coâng ty ôû Nhaät. 4. Söï ñieàu chænh chaäm chaïp luaät lao ñoäng vaø chính saùch bình oån ôû EU. 5. Coå phieáu coâng ngheä ôû Myõ ñöôïc ñònh giaù quaù cao, vaø xu höôùng naø y vaãn tieáp dieãn. Nhöõ ng yeáu toá tieâu cöïc treân cuø ng vôùi vôùi nhöõ ng toån thaát khaû dó do hoaït ñoäng khuûng boá gaây ra, ñaõ laø m xuaát hieän moät tình huoáng thay theá cuûa IMF (xem phaàn tình huoáng xaáu), 1

Khoái ASEAN-5 goàm: Indonesia, Malaysia, Philippines, Thaùi Lan, vaø Vieät Nam.

5

theo ñoù caùc nöôùc giaø u seõ phaûi chöùng kieán söï trì treä veà kinh teá trong naêm 2002 vaø taêng tröôûng chaäm vaø o naêm 2003. Xuaát khaåu töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån seõ bò taùc ñoäng xaáu, vaø caùc nöôùc naø y cuõ ng seõ taêng tröôûng chaäm trong hai naêm tröôùc khi hoài phuïc. Roõ raø ng, taêng tröôûng kinh teá toaø n caàu seõ chöõ ng laïi – ñoàng thôø i ñaùnh daáu söï gia taêng cuûa chuû nghóa baûo hoä. Tuy nhieân, keát quaû naø y khoâng haün seõ xaûy ra. Ña soá caùc nhaø döï baùo ñeàu cho laø caû ba khu vöïc giaø u coù seõ caûi thieän vaø o moät thôø i ñieåm naø o ñoù cuûa naêm 2002, vaø Myõ cuø ng chaâu AÂu seõ vöôït qua Nhaät. Khoâng coù gì ñaûm baûo söï hoài phuïc seõ dieãn ra nhanh choùng, nhöng coù nhieàu yeáu toá cho thaáy moïi chuyeän seõ khoâng toài teä nhö “khaû naêng” xaáu ñaõ thaûo luaän tröôùc ñaây. Caùc lyù do ñeå laïc quan bao goàm: 1. Ñaõ coù moät söï ñaùp öùng veà chính saùch vó moâ maïnh meõ vaø nhanh choùng töø phía Myõ . 2. Nhöõ ng ñieàu chænh veà haø ng toàn kho phaàn lôùn ñaõ hoaø n taát, do ñoù caàu taêng ñoàng nghóa vôùi saûn löôïng cao hôn. 3. Giaù naêng löôïng thaáp ñang taïo theâm söùc mua môùi. 4. Giaù coå phieáu vaø traùi phieáu cho thaáy seõ coù moät söï phuïc hoài trong voø ng moät hoaëc hai quí tôùi. 5. Loø ng tin cuûa ngöôùi tieâu duø ng ñang gia taêng cho thaáy taùc ñoäng cuûa söï kieän khuûng boá ñang vôi ñi. Toùm laïi, taêng tröôûng toaø n caàu coù nhieàu khaû naêng seõ trôû laïi gaàn vôùi möùc bình thöôø ng trong naêm 2003, nhöng tình hình vaãn coø n khaù nhaïy caûm vaø vaãn coù nhieàu ruûi ro dieãn tieán seõ xaáu hôn. Tuy nhieân, gaàn ñaây nhöõ ng ñôn ñaët haø ng chíp ñieän töû maùy tính vaø haø ng hoùa ñaàu tö phi quoác phoø ng ñaõ taêng trôû laïi. Coù nhöõ ng daáu hieäu ban ñaàu nhöng ñaày hy voïng cho thaáy tình hình toài teä ñaõ qua ñi ôû Myõ vaø EU. Neáu thaät söï nhö vaäy, thaäp nieân keá tieáp seõ laø moät thaäp nieân khaù bình thöôø ng vôùi moät söï suy thoaùi nheï ban ñaàu (nhö naêm 199091) vaø sau ñoù laø thôø i kyø taêng tröôûng. ÔÛ tình huoáng naø y, FDI vaø o caùc nöôùc ñang phaùt trieån seõ dao ñoäng khoaûng 150 tæ ñoâ la moät naêm trong suoát 2002, vaø sau ñoù seõ taêng trôû laïi. Coù nhieàu vaán ñeà ñöôïc ñaët ra ñoái vôùi Vieät Nam. Söï trì treä tieàm taø ng trong kim ngaïch xuaát khaåu coù aûnh höôûng quan troïng nhö theá naø o ñoái vôùi taêng tröôûng? Vieät Nam coù neân tieáp tuïc taùi cô caáu ñeå xuaát khaåu vaø ngoaïi thöông nhieàu hôn hay neân xem xeùt thöïc hieän chính saùch thay theá nhaäp khaåu hoaëc töï cung töï caáp? Thöû thaùch töø moät Trung Quoác “sieâu caïnh tranh” seõ ñöôïc öùng phoù nhö theá naø o? Neáu AFTA thaát baïi, nhöõ ng hieäp ñònh thöông maïi naø o khaùc coù theå giuùp Vieät Nam coâng nghieäp hoùa? Seõ coø n bao laâu nöõ a vaø theo nhöõ ng ñieàu kieän naø o Vieät Nam môùi gia nhaäp WTO, trong khi Trung Quoác ñaõ laø thaø nh vieân chính thöùc? Neáu neàn kinh teá Nhaät laâm vaø o tình traïng cöïc kyø khoù khaên thì Vieät Nam seõ gaëp phaûi nhöõ ng aûnh höôûng gì? Ñaây laø nhöõ ng caâu hoûi chuùng ta seõ thaûo luaän trong baø i giaûng keá tieáp. Ghi chuù: baø i giaûng coù söû duïng raát nhieàu thoâng tin töø baø i thuyeát trình cuûa Nayan Chanda, moät nghieân cöùu cuûa Ngaân haø ng Theá giôùi (12/2001): Toaø n caàu hoùa, Taêng tröôûng, vaø Ngheø o ñoùi; vaø baùo caùo caäp nhaät Toång quan Kinh teá Theá giôùi cuûa IMF (12/2001). Neáu coù sai soùt, traùch nhieäm seõ thuoâïc veà ngöôø i vieát.

David Dapice, 3/1/2002