Giao An Van 9

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tuÇn 6 tiÕt 29 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

thuËt ng÷ i- môc ®Ých yªu cÇu. häc sinh n¾m ®îc kh¸i niÖm thuËt ng÷. ph©n biÖt thuËt ng÷ víi c¸c tõ ng÷ th«ng dông kh¸c. tÝch hîp víi phÇn v®n, tËp lµm v®n. rÌn luyÖn kÜ n®ng gi¶i thÝch cña thuËt ng÷ vµ vËn dông thuËt ng÷ trong nãi, viÕt. ii- chuÈn bÞ thÇy: so¹n bµi, chuÈn bi b¶ng phô trß: xem tríc bµi iii- lªn líp A. tæ chøc. B. kiÓm tra. ? thÕ nµo lµ trau dåi vèn tõ? nªu c¸c c¸ch trau dåi vèn tõ? C. bµi míi. h? gäi häc sinh ®äc vÝ dô trªn b¶ng phô. i- thuËt ng÷ lµ g×? h? theo em trong hai c¸ch gi¶i thÝch níc vµ muèi 1. vÝ dô 1. c¸ch nµo gi¶i thÝch dÔ hiÓu h¬n? - c¸ch gi¶i thÝch thø nhÊt. h? theo em v× sao c¸ch gi¶i thÝch nµy dÔ hiÓu nh vËy? - v× nã ®· chØ râ ®Æc ®iÓm bªn ngoµi sù vËt d¹ng láng hay r¾n, mµu s¾c, mïi vÞ, xuÊt xø ë ®©u -> nh×n thÊy ®îc. gv: ßã lµ c¸ch gi¶i thÝch h×nh thµnh trªn c¬ së kinh nghiÖm cã tÝnh c¶m tÝnh. h? theo em v× sao c¸ch gi¶i thÝch thø hai khã hiÓu h¬n? - v× nh÷ng ngêi cã kiÕn thøc chuyªn m«n vñ ho¸ häc míi hiÓu ®îc. gv: c¸ch gi¶i thÝch thø hai thÓ hiÖn nh÷ng ®Æc tÝnh bªn trong cña sù vËt. nh÷ng ®Æc tÝnh nµy ph¶i qua nghiªn cøu bÈng lÝ thuyÕt vµ ph¬ng ph¸p khoa häc th× míi biÕt ®îc ®Æc tÝnh cña nã. do ®ã, nÕu kh«ng cã kiÕn thøc chuyªn m«n vñ lÜnh vùc cã liªn quan th× ngêi tiÕp nhËn kh«ng gi¶i thÝch ®îc. - c¸ch gi¶i thÝch thø nhÊt lµ c¸ch gi¶i thÝch nghÜa th«ng thêng. - c¸ch gi¶i thÝch thø hai lµ c¸ch gi¶i thÝch cña thuËt ng÷. h? vËy em hiÓu thuËt ng÷ lµ g×? - thuËt ng÷ lµ nh÷ng tõ ng÷ trêng thcs liªm h¶i trang 1

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 biÓu thÞ kh¸i niÖm khoa häc h? gäi häc sinh ®äc phÇn ghi nhí 2/i/sgk/88. c«ng nghÖ. h? ßäc nh÷ng ®Þnh nghÜa sau ®©y vµ tr¶ lêi c©u hái cho bªn díi? h? em ®· häc nh÷ng ®Þnh nghÜa nµy ë nh÷ng bé m«n nµo? - th¹ch nhò: bé m«n ®Þa lÝ. - baz¬: bé m«n ho¸ häc. - Èn dô: bé m«n ng÷ v®n. - ph©n sè: bé m«n to¸n häc. h? qua viÖc tr¶ lêi c©u hái, em thÊy thuËt ng÷ ®îc sö - thuËt ng÷ thêng ®îc dông trong nh÷ng lo¹i v®n b¶n nµo? dïng trong c¸c v®n b¶n khoa häc c«ng nghÖ. gv: c¸c em cÇn chó ý tõ “thêngÓ ë ®©y. nh vËy, cã nghÜa lµ thuËt ng÷ ®«i khi ®îc dïng trong nh÷ng lo¹i v®n b¶n kh¸c. ch¼ng h¹n: mét b¶n tin, mét phãng sù hay mét bµi b×nh luËn b¸o chÝ cã thÓ sö dông thuËt ng÷ khi ®ñ cËp ®Õn nh÷ng kh¸i niÖm cã liªn quan. h? h·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ thuËt ng÷, c¸ch sö dông thuËt ng÷? - häc sinh nªu phÇn ghi nhí sgk/88. ii- §Æc ®iÓm cña thuËt ng÷ h? ßäc l¹i hai thuËt ng÷ ë môc i2 trªn b¶ng phô? h? c¸c thuËt ng÷: th¹ch nhò, ba z¬, Èn dô… cßn cã nghÜa nµo kh¸c kh«ng? - kh«ng, chØ cã mét nghÜa nh ®· nªu. h? tõ nghÜa cña thuËt ng÷ trªn, em cã thÓ kÕt luËn nh - vñ nguyªn t¾c, trong mét thÕ nµo vñ ®Æc ®iÓm cña thuËt ng÷? lÜnh vùc khoa häc, c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh, mçi thuËt ng÷ chØ biÓu thÞ mét kh¸i niÖm vµ ng îc l¹i, mçi kh¸i niÖm chØ gv: thuËt ng÷ thÓ hiÖn râ rµng, chÆt chÏ c¸c kh¸i ®îc biÓu thÞ bÈng mét thuËt niÖm. tÝnh chÝnh x¸c ®ßi hái hÖ thèng thuËt ng÷ kh«ng ng÷. cã hiÖn tîng ®ång ©m, ®a nghÜa, ®ång nghÜa, nh÷ng hiÖn tîng rÊt phæ biÕn ®èi víi nh÷ng tõ ng÷ th«ng thêng. gäi gäc sinh ®äc ghi nhí ii2. h? cho biÕt trong hai vÝ dô sau, ë vÝ dô nµo tõ muèi cã s¾c th¸i biÓu c¶m? trêng thcs liªm h¶i trang 2

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? tõ “muèiÓ ë môc a thuéc thuËt ng÷ hay t ng÷ th«ng thêng? t¬ng tù tõ “muèiÓ ë môc b? - muèi ë môc a: thuËt ng÷ chØ kh¸i niÖm cña muèi. - muèi ë môc b: tõ ng÷ th«ng thêng, chØ mèi quan hÖ kh®ng khÝt gi÷a t×nh c¶m cña con ngêi-> mang tÝnh biÓu c¶m. h? vËy theo em, thuËt ng÷ cßn cã ®Æc ®iÓm nµo n÷a? - thuËt ng÷ kh«ng cã tÝnh biÓu c¶m. gv: ß©y chÝnh lµ phÇn ghi nhí 2 sgk. lu ý cho häc sinh tÝnh hÖ thèng cña thuËt ng÷. c¸c kh¸i niÖm cña mét ngµnh chuyªn m«n cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. do vËy, c¸c thuËt ng÷ biÓu thÞ nh÷ng kh¸i niÖm nµy còng t¹o thµnh mét hÖ thèng chÆt chÏ. vd: ii- luyÖn tËp. h? häc sinh ®äc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp. 1. bµi tËp 1/89. h? theo em môc ®Ých bµi tËp nµy lµ g×? - t×m thuËt ng÷ cho c¸c kh¸i niÖm cho s¾n vµ chØ râ thuËt ng÷ t×m ®îc thuéc lÜnh vùc khoa häc nµo? h? em h·y t×m thuËt ng÷? - lùc: lµ t¸c dông… (vËt lÝ). - x©m thùc lµ (ßÞa lÝ); hiÖn tîng ho¸ häc (ho¸ häc) trêng tõ vùng (ng÷ v®n); di chØ (lÞch sö); thô phÊn (sinh häc); lu lîng (ßÞa lÝ); träng lùc (vËt lÝ); khÝ ¸p (ßÞa lÝ); ߬n chÊt (ho¸ häc); thÞ téc phô hÖ (lÞch sö); ßêng trung trùc (to¸n häc). 2. bµi tËp 2/90. h? bµi tËp yªu cÇu chóng ta lµm g×? - tõ “ ®iÓm tùaÓ cã thÓ coi lµ thuËt ng÷ vËt lÝ hay kh«ng? h? bÈng kiÕn thøc vËt lÝ em h·y nªu kh¸i niÖm cña “®iÓm tùaÓ? - thuËt ng÷: ßiÓm tùa lµ ®iÓm cè ®Þnh cña mét ®ßn bÈy, th«ng qua ®ã lùc t¸c ®éng ®îc truyñn tíi lùc c¶n. h? theo em hiÓu “ ®iÓm tùaÓ trong ®o¹n th¬ nµy cã nghÜa g×? - ßiÓm tùa chØ n¬i lµm chç dùa chÝnh, n¬i göi g¾m niñm tin vµ hi väng (vµo sù th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn cã sù gãp søc cña …) ( vÝ ®©y nh lµ mét ®iÓm tùa)-> nªn kh«ng ph¶i lµ thuËt ng÷. bµi tËp 5 thuËt ng÷ “ thÞ trêngÓ lµ hiÖn tîng ®ång ©m gi÷a thuËt ng÷ thÞ trêng cña kinh tÕ häc vµ cña quang häc kh«ng vi ph¹m nguyªn t¾c thuËt ng÷- mét kh¸i niÖm thuéc hai lÜnh vùc khoa häc chø kh«ng ph¶i mét lÜnh vùc. * híng dÉn vÒ nhµ. - n¾m ch¾c thuËt ng÷, ®Æc ®iÓm cña thuËt ng÷. trêng thcs liªm h¶i trang 3

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 -

lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 6 tiÕt 30 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 1 i- môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh «n tËp cñng cè c¸c kiÕn thøc vñ v®n b¶n thuyÕt minh. ߸nh gi¸ ®îc nh÷ng u nhîc ®iÓm cña mét bµi viÕt cô thÓ vñ c¸c mÆt: - kiÓu bµi: cã ®óng víi v®n b¶n thuyÕt minh kh«ng. - néi dung: c¸c tri thøc cã cung cÊp cè ®Çy ®ñ cã kh¸ch quan kh«ng? - cã sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ miªu t¶ mét c¸ch hîp lÝ, cã hiÖu qu¶ kh«ng? ii- chuÈn bÞ. gv: chÊm bµi, söa lçi sai. hs: xem l¹i bµi vµ tù söa lçi. iii- lªn líp. A. tæ chøc. B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê. C. bµi míi. h? gäi häc sinh nh¾c l¹i ®ñ? 1. ßñ bµi: thuyÕt minh vñ chiÕc qu¹t giÊy quª em. h? x¸c ®Þnh thÓ lo¹i ®ñ bµi trªn? - thÓ lo¹i: chøng minh. h? ßèi tîng thuyÕt minh ë ®©y lµ g×? giíi h¹n ®èi tîng? - ßèi tîng: chiÕc qu¹t giÊy quª em. h? vñ mÆt h×nh thøc bµi lµm ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu g×? - sö dông c¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh cã ®an xen c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶. h? vñ néi dung thuyÕt minh ph¶i nh thÕ nµo? - thuyÕt minh ®îc nguån gèc, cÊu t¹o, c¸ch lµm cña c¸i qu¹t. h? cho häc sinh nh¾c l¹i dµn ý bµi v®n? - häc sinh lµm dµn ý ph¶i ®¶m b¶o theo yªu cÇu dµn ý chi tiÕt kiÓm tra tuÇn 3 tiÕt 14-15. 2. nhËn xÐt: gv nhËn xÐt u nhîc ®iÓm cña häc sinh. - ¦u ®iÓm: + c¸c em ®· n¾m ®îc yªu cÇu vñ kiÓu bµi thuyÕt minh vñ mét ®å dïng. + nhiñu em rÊt linh ho¹t trong viÖc kÕt hîp víi biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶ lµm bµi v®n sinh ®éng, hÊp dÉn. trêng thcs liªm h¶i trang 4

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 + ch÷ viÕt s¹ch sÏ râ rµng. - tån t¹i: + mét sè em thuyÕt minh s¬ sµi, cha vËn dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµo bµi lµm, cã em vËn dông th× gîng Ðp. + mét sè em giíi thiÖu cßn thiÕu mét sè phÇn c¬ b¶n cña chiÕc qu¹t. + cßn nhiñu em tr×nh bµy cÈu th¶, cha râ rµng kÕt cÊu ba phÇn. + sai lçi chÝnh t¶, lçi c©u rÊt nhiñu. 3. ch÷a lçi sai. h? gäi häc sinh ch÷a lçi sai: * lçi sai chÝnh t¶: viÕt ®óng - lan, tre, løa - nan, che, nøa - d÷ cÈn thËn - gi÷ cÈn thËn. * lçi c©u: 3. ßäc bµi: h? gäi mét häc sinh lµm bµi tèt ®äc ®Ó häc sinh kh¸c häc vµ rót ra ®îc kinh nghiÖm. h? gäi häc sinh lµm bµi kÐm ®äc cho nhËn xÐt nh÷ng sai sãt vµ tù bæ sung. * híng dÉn vÒ nhµ. - vñ nhµ lµm l¹i ®ñ bµi nµy - ®èi víi nh÷ng em yÕu. - chuÈn bÞ bµi viÕt sè 2.

tuÇn 7 tiÕt 31 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

kiÒu ë lÇu ngng bÝch nguyÔn du i- môc ®Ých yªu cÇu qua hai ®o¹n trÝch gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc: - ßo¹n “kiñu ë Ó hiÓu ®îc t©m tr¹ng c« ®¬n, buån tñi vµ nçi niñm th¬ng nhí cña kiñu, c¶m nhËn ®îc tÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o cña nµng. rÌn kÜ n®ng ®äc th¬ lôc b¸t. ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh qua viÖc miªu t¶ thiªn nhiªn. ii- chuÈn bÞ. gv: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. hs: so¹n bµi theo c©u hoi sgk. iii- lªn líp. A. tæ chøc. B. kiÓm tra. ? ßäc thuéc lßng ®o¹n th¬ “c¶nh ngµy xu©nÓ? nªu c¶m nhËn cña em vñ bøc tranh thiªn nhiªn trong ®o¹n th¬ Êy? C. bµi míi. h? yªu cÇu ®äc: giäng nhÑ nhµng, trÇm l¾ng, nhÊn i- §äc, gi¶i trêng thcs liªm h¶i trang 5

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 thÝch tõ khã. m¹nh nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ c¶nh, miªu t¶ t©m tr¹ng. 1. §äc. gv ®äc mÉu- luyÖn ®äc. h? gäi häc sinh ®äc chó thÝch s¸ch gi¸o khoa. 2. gi¶i thÝch tõ khã. h? em chia v®n b¶n nµy ra lµm mÊy phÇn? 3. bè côc v¨n b¶n. - ßo¹n 1: s¸u dßng th¬ ®Çu - ßo¹n 2: t¸m dßng th¬ tiÕp theo. - ßo¹n 3: t¸m dßng th¬ cuèi. h? theo em v× sao cã thÓ t¸ch ®o¹n nh thÕ? - v× mçi ®o¹n diÔn t¶ mét néi dung trän vÑn. + ßo¹n 1:c¶nh tríc lÇu ngng bÝch. + ßo¹n 2: lßng th¬ng nhí cha mÑ vµ chµng kim cña kiñu. + ßo¹n 3: nçi buån cña kiñu. gv:cã thÓ chia lµm hai phÇn: phÇn 1: 6 c©u ®Çu phÇn 2: cßn l¹i: t©m tr¹ng cña kiñu. h? trong ®o¹n v®n nµy ®îc miªu t¶ ë ph¬ng diÖn nµo? - miªu t¶ ë ph¬ng diÖn néi t©m h?vËy ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña v®n b¶n nµy lµ g×? - ph¬ng thøc biÓu c¶m. gv: toµn v®n b¶n lµ t©m tr¹ng thuý kiñu trong nh÷ng ii- t×m hiÓu v¨n b¶n ngµy bÞ giam láng ë lÇu ngng bÝch. 1. c¶nh tríc lÇu ngng h? ßäc 6 c©u th¬ ®Çu. bÝch. h? díi con m¾t cña kiñu thiªn nhiªn tríc lÇu ngng bÝch hiÖn lªn nh thÕ nµo? - bÇu trêi: vë non xa, tÊm tr®ng gÇn ë chung. - mÆt ®Êt: bèn bñ b¸t ng¸t, c¸t vµng, bôi hång. h? qua nh÷ng h×nh ¶nh th¬ em h·y h×nh dung vµ miªu t¶ l¹i c¶nh thiªn nhiªn tríc lÇu ngng bÝch? h? qua c¸ch miªu t¶ em cã nhËn xÐt g× vñ c¶nh thiªn - c¶nh thiªn nhiªn ®Ñp, nªn nhiªn tríc lÇu ngng bÝch? th¬, mªnh m«ng nhng hoang v¾ng kh«ng mét bãng ngêi. gv: c¶nh ®èi lËp víi nµng: réng lín- nhá bÐ hoµ hîp: v¾ng vë- c« ®¬n. h? tríc c¶nh thiªn nhªn ®ã kiñu cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo? - bÏ bµng… ®Ìn khuya-> t©m tr¹ng buån tñi, bÏ bµng, c« ®¬n, ngæn ngang, sÇu th¬ng, v« duyªn tríc c¶nh ®Ñp. trêng thcs liªm h¶i trang 6

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? v× sao kiñu cã t©m tr¹ng ®ã? h? ßäc ®o¹n th¬ em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch viÕt cña t¸c gi¶? - t¸c gi¶ ng¾t c©u th¬ thµnh tõng cÆp ®èi xøng vë non xa/ tÊm tr®ng gÇn… h? c¸ch ng¾t nhÞp ®èi xøng trong c¸c c©u th¬ cã t¸c dông g×? - gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng ngæn ngang, bñ bén cña kiñu. h? qua ph©n tÝch em hiÓu g× t©m tr¹ng cña kiñu thÓ - t©m tr¹ng c« ®¬n, buån tñi, hiÖn qua ®o¹n th¬? ngæn ngang tr®m mèi cho häc sinh ®äcÓ tëng ngêi…®Õn hÕt. 2. t©m tr¹ng cña nµng kiÒu h? ngåi mét m×nh díi tr®ng kiñu nhí ®Õn ai? - nhí kim träng- nhí cha mÑ. h? nçi nhí chµng kim ®îc diÔn t¶ nh thÕ nµo? - tëng ngêi díi nguyÖt chÝn ®ång. h? nhí chµng kim nµng nhí tíi nh÷ng kØ niÖm g×? - nhí chµng kim , nhí vñ nh÷ng lêi thñ nguyñn - nhí th¬ng kim träng ®ang chê mong ngµy gÆp l¹i. h? th¬ng chµng kim, nµng l¹i tù gi·i bµy t©m tr¹ng qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo? - bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬ tÊm son………..cho phai. h? qua nh÷ng lêi tù gi·i bµy em hiÓu g× vñ t©m tr¹ng cña kiñu? - nµng xãt th¬ng cho t×nh c¶nh b¬ v¬, tr¬ träi n¬i gãc bÓ. - nµng tù thó nhËn kh«ng bao giê quªn ®îc h×nh ¶nh chµng kim träng. gv: cµng nuèi tiÕc mèi t×nh trong tr¾ng th¬ ng©y, nµng cµng ý thøc ®îc rÈng kh«ng bao giê cã thÓ phai nh¹t ®îc mèi t×nh ®Çu ®èi víi chµng kim mÆc dï nµng muèn gét röa, muèn quªn ®i. h? em nhËn xÐt g× vñ nçi nhí cña kiñu ®èi víi kim - nçi nhí kim träng lµ nçi träng? nhí day døt vñ nh÷ng kØ niÖm kh«ng phai cña mèi t×nh ®Çu. h? nçi nhí cha mÑ trong lßng kiñu ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo? - xãt…®ã giêÓ h? nhí vñ cha mÑ kiñu tëng tîng ra h×nh ¶nh cha mÑ nh thÕ nµo? - nµng h×nh dung ra c¶nh cha mÑ giµ nua, sím h«m trêng thcs liªm h¶i trang 7

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tùa cöa tr«ng mong tin tøc cña nµng. gv: t¸c gi¶ dïng tõ “xãtÓ ®Ó diÔn t¶ t×nh c¶m cña kiñu ®èi víi cha mÑ thËt c¶m ®éng. nµng b®n kho®n kh«ng biÕt cã ai thay m×nh s®n sãc cha mÑ, trêi nãng ai qu¹t cho cha mÑ, trêi l¹nh ai Êp l¹nh nh÷ng ®ªm ®«ng. h? em cã c¶m nhËn g× vñ nçi nhí cña nµng kiñu ®èi - nçi nhí cha mÑ da diÕt kh«n víi cha mÑ? ngu«i cña mét ngêi con cã hiÕu. h? qua t×nh c¶m ®èi víi kt vµ cha mÑ em thÊy kiñu lµ con ngêi nh thÕ nµo? - thuý kiñu lµ ngêi sèng trän nghÜa vÑn t×nh. h? viÖc nhí th¬ng nh÷ng ngêi th©n trong c¶nh ngé Ðo le cña b¶n th©n m×nh cho em thÊy thuý kiñu lµ con ngêi nh thÕ nµo? - kiñu lµ ngêi giµu lßng vÞ tha, quan t©m ®Õn ngêi kh¸c h¬n b¶n th©n m×nh-> ßã lµ ®øc tÝnh rÊt ®¸ng quý. gv: gi¶ng thªm v× sao thuý kiñu nhí kim träng tríc, cha mÑ sau? chuyÓn: quay l¹i víi thùc t¹i… ßäc 8 c©u cuèi. h? c¸c c©u th¬ nµy miªu t¶ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña kiñu qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo? - buån tr«ng: cöa bÓ … thuyñn ai thÊp tho¸ng ngän níc… hoa tr«i man m¸c néi cá dÇu dÇu… ….ch©n m©y. giã cuèn……. Çm Çm tiÕng h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh cña t¸c gi¶ ë ®o¹n th¬ nµy? - ßiÖp ng÷ liªn hoµn “bån tr«ngÓ 4 lÇn - hÖ thèng tõ l¸y tîng h×nh: thÊp tho¸ng, xa xa; tõ l¸y gîi mµu s¾c: xanh xanh, dÇu dÇu; tõ l¸y tîng thanh: Çm Çm. h? c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã cã t¸c dông g×? - ßiÖp ng÷: gîi 4 bøc tranh buån: + buån tr«ng cïng víi h×nh ¶nh con thuyñn thÊp tho¸ng xa gîi nçi buån lu l¹c, nçi nhí nhµ, nhí quª. + nh×n c¸nh hoa tr«i… nµng liªn tëng ®Õn b¶n th©n m×nh tr«i d¹t, lªnh ®ªnh gi÷a dßng ®êi v« ®Þnh (h×nh ¶nh Èn dô). + nh×n néi cá dÇu dÇu gi÷a ch©n m©y mÆt ®Êt v« cïng réng lín xa x®m hay chÝnh lµ t©m tr¹ng bi th¬ng tríc t¬ng lai mê mÞt cña nµng-> thiªn nhiªn nhuèm nçi buån nªn ñ dét hÐo óa. + tiÕng sãng “Çm ÇmÓ x« bí d÷ déi gîi lªn trong lßng nµng t©m tr¹ng lo sî, h·i hïng tríc nh÷ng tai ho¹ lóc nµo còng r×nh rËp Ëp xuèng ®Çu nµng. gv: ßÕn ®©y nçi buån, lo sî d©ng trµo ®Õn tét ®Ønh… tiÕng sãng hay chÝnh lµ tiÕng lßng ®au ®ín tuyÖt väng trêng thcs liªm h¶i trang 8

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ®ång vang víi tiÕng gµo thÐt cña thiªn nhiªn. h? qua ph©n tÝch em cã nhËn xÐt g× vñ bót ph¸p miªu t¶ c¶nh, t¶ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶? - t¸c gi¶ thµnh c«ng trong bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh ®Æc s¾c. gv: t¸m c©u cuèi kÕt thµnh mét bøc tranh thiªn nhiªn. nhng bøc tranh thÊm ®Ém mét nçi buån mªnh m«ng, v« tËn cña nµng kiñu, mét nçi buån kh«ng chia së, nçi buån nh t¾m lªn c¶nh vËt cña cöa bÓ chiñu h«m. h? ߸nh gi¸ thµnh c«ng néi dung vµ nghÖ thuËt cña * tiÓu kÕt. ®o¹n trÝch? - bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh, c¸ch miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt, c¸ch sö dông h×nh ¶nh Èn dô, tõ l¸y, ®iÖp ng÷… - ßo¹n trÝch kh¾c ho¹ t©m tr¹ng lë loi, c« ®¬n cña kiñu vµ nçi nhí ngêi yªu, nhí cha mÑ da diÕt, nçi buån triñn miªn kh«ng lèi tho¸t. h? tríc th©n phËn nµng kiñu em cã suy nghÜ g×? - xãt xa cho thËn phËn nµng kiñu, c®m ghÐt c¸i x· héi ®Èy kiñu vµo c¶nh ngé Ðo le. h? nh×n l¹i 2 v®n b¶n võa híng dÉn, em c¶m nhËn iii- tæng kÕt. ®îc g×? h? gäi häc sinh ®äc ghi nhí h? qua h×nh ¶nh kiñu trong hai ®o¹n trÝch em cã suy nghÜ g× vñ tÊm lßng cña nguyÔn du? - nguyÔn du hiÓu lßng ngêi. ßång c¶m víi nçi buån khæ vµ kh¸t väng h¹nh phóc cña con ngêi. gv: ßã chÝnh lµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña v®n b¶n. h? nªu nh÷ng thµnh c«ng vñ néi dung vµ nghÖ thËt iv- luyÖn tËp cña hai v®n b¶n nµy? h? ßäc diÔn c¶m tõng v®n b¶n. -

* híng dÉn vÒ nhµ häc thuéc hai v®n b¶n, n¾m ch¾c néi dung vµ nghÖ tuËt tõng v®n b¶n. so¹n “ thuý kiñu b¸o ©n, b¸o o¸nÓ chuÈn bÞ bµi: miªu t¶ trong v®n tù sù. * rót kinh nghiÖm

tuÇn 7 tiÕt 32 ngµy so¹n: ngµy d¹y: trêng thcs liªm h¶i trang 9

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9

miªu t¶ trong v¨n b¶n tù sù i- môc ®Ých yªu cÇu häc sinh n¾m ®îc vai trß cña yÕu tè miªu t¶ trong v®n b¶n tù sù. tÝch hîp víi v®n qua c¸c ®o¹n trÝch nh trong v®n b¶n kiñu. rÌn luyÖn kÜ n®ng ph©n tÝch vµ sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶ trong v®n b¶n tù sù. ii- chuÈn bÞ. thÇy: chuÈn bÞ b¶ng phô, so¹n gi¸o ¸n trß: xem bµi míi. iii- lªn líp: A. tæ chøc b. kiÓm tra ? thÕ nµo lµ tãm t¾t v®n b¶n tù sù? vai trß cña nã trong ®êi sèng? c. bµi míi ë ch¬ng tr×nh v®n 8 chóng ta n¾m ®îc kh¶ n®ng kÕt hîp c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t trong mét kiÓu v®n b¶n. ë ch¬ng tr×nh ng÷ v®n 9 chóng ta l¹i tiÕp tôc t×m hiÓu kh¶ n®ng kÕt hîp c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t trong mét kiÓu v®n b¶n nh miªu t¶ trong v®n thuyÕt minh. bµi häc h«m nay chóng ta t×m hiÓu miªu t¶ trong v®n b¶n tù sù. c¸ch 2: ë líp 8 chóng ta ®· ®îc t×m hiÓu vñ vai trß cña yÕu tè miªu t¶, b¶n chÊt trong v®n b¶n tù sù. tiÕt häc h«m nay chóng ta sÏ t×m hiÓu kÜ h¬n vñ yÕu tè miªu t¶ trong v®n tù sù. tõ ®ã chóng ta häc tËp ®Ó viÕt mét bµi tù sù cã yÕu tè miªu t¶ tèt h¬n. gv: ßa ®o¹n v®n trªn b¶ng phô i- t×m hiÓu yÕu tè miªu t¶ h? gäi häc sinh ®äc. trong v¨n b¶n tù sù. h? nªu xuÊt xø ®o¹n trÝch? 1. vÝ dô 1: - ß©y lµ ®o¹n trÝch tõ v®n b¶n : “ hoµng lª nhÊt thèng chÝÓ håi thø 14 cña ng« gia v®n ph¸i. gv: bµi nµy chóng ta ®· ®îc häc ë tiÕt 23.24 cña tiÕt 5 h? em h·y chØ ra ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh trong v®n b¶n nµy? - tù sù. h? trong ®o¹n trÝch ®· kÓ vñ trËn ®¸nh nµo cña qu©n t©y s¬n? - trËn ®¸nh ®ån ngäc håi cña qu©n t©y s¬n. h? trong trËn ®¸nh nµy, vua quang trung ®· lµm g×? - vua quang trung chØ huy tíng sÜ ®¸nh ®ån ngäc håi. h? em h·y kÓ l¹i nh÷ng sù viÖc chÝnh diÔn ra trong trËn ®¸nh díi sù chØ ®¹o cña vua quang trung? - kÓ theo sgk. vua qt cho qu©n lÝnh ghÐp v¸n mêi ngêi khiªng mét bøc råi tiÕn s¸t ®Õn ®ån ngäc håi phun khãi. trêi trêng thcs liªm h¶i trang 10

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 trë giã nam, qu©n… qu©n thanh ®¹i b¹i. h? em cã nhËn xÐt g× vñ nh÷ng sù viÖc mµ b¹n võa kÓ? - c¸c sù viÖc chÝnh b¹n kÓ ®· ®Çy ®ñ. h? t×m nh÷ng yÕu tè miªu t¶ ®îcc sö dông trong ®o¹n v®n? h? viÖc t¸c gi¶ kÕt hîp nh÷ng yÕu tè miªu t¶ trong ®o¹n v®n nµy cã t¸c dông g×? - gióp h×nh dung ra trËn ®¸nh cô thÓ, tØ mØ h¬n vµ sinh ®éng h¬n. gv: viÖc kÕt hîp yÕu tè miªu t¶ gióp ta h×nh dung trËn ®¸nh diÔn ra mét c¸ch cô thÓ quang trung ®· bè trÝ trËn ®¸nh nh thÕ nµo, qu©n thanh chèng ®ì ra sao vµ sù th¶m b¹i thª th¶m cña bän chóng. gv:ßo¹n v®n võa kÓ tãm t¾t ®îc thÇy ghi thµnh mét ®o¹n v®n. em cã nhËn xÐt g× vñ néi dung ®o¹n v®n tãm t¾t so víi ®o¹n v®n trÝch trong sgk? - néi dung gièng nhau. gv: cã néi dung gièng nhau v× c¸c sù vËt chÝnh ®îc tãm t¾t mét c¸ch ®Çy ®ñ. h? so s¸nh 2 ®o¹n v®n vµ cho biÕt ®o¹n v®n nµo diÔn ®¹t hay h¬n? - ßo¹n v®n cña t¸c gi¶ hay h¬n, sinh ®éng h¬n. - cßn ®o¹n v®n thÇy ®a ra kh« khan h¬n kÐm hÊp dÉn h¬n v× c¸c sù viÖc kÓ ra trÇn trôi. gv: ßo¹n v®n thø hai nµy míi kÓ c¸c viÖc ®· diÔn ra chø cha kÓ l¹ nã x¶y ra nh thÕ nµo? h? v× sao ®o¹n v®n 1 l¹i sinh ®éng h¬n vµ hÊp dÉn nh vËy? - v× cã yÕu tè miªu t¶ cô thÓ. h? em cã nhËn xÐt g× vñ sù viÖc ®îc ®em miªu t¶ ë ®©y? - miªu t¶ sù viÖc rÊt cô thÓ chi tiÕt trËn ®¸nh ®· diÔn ra nh thÕ nµo? h? nÕu kÓ mét c¸ch kh« khan nh vËy em cã nhËn xÐt g× vñ sù hiÖn diÖn cña vua quang trung trong trËn ®¸nh? - vua qt trë lªn mê nh¹t, trËn ®¸nh kÐm hÊp dÉn. gv:chèt: nh vËy, ®Ó kÓ mét sù viÖc hay mét nh©n vËt nµo ®ã mét c¸ch râ rµng, sinh ®éng th× ta ph¶i biÕt kÕt hîp víi yÕu tè miªu t¶. h? nh vËy trong v®n b¶n tù sù, viÖc miªu t¶ cô thÓ vµ chi tiÕt vñ c¶nh vËt, nh©n vËt, sù viÖc cã t¸c dông g×? - lµm cho c©u chuyÖn hÊp dÉn h¬n, sinh ®éng h¬n. 2. kÕt luËn: - sö dông yÕu tè miªu t¶ cã t¸c dông lµm cho c©u chuyÖn trë nªn hÊp dÉn, trêng thcs liªm h¶i trang 11

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 gîi c¶m, sinh ®éng. gv: ®©y còng chÝnh lµ phÇn ghi nhí sgk. gäi häc sinh ®äc. gv chèt: vai trß yÕu tè miªu t¶ trong v®n b¶n tù sù rÊt cÇn thiÕt chóng ta n¾m ch¾c ®iñu nµy ®Ó ¸p dông vµo viÕt bµi v®n tù sù. tuy niªn viÖc sö dông yÕu tè miªu t¶ ph¶i phï hîp, nÕu kh«ng sÏ biÕn bµi v®n tù sù thµnh bµi v®n miªu t¶. nghÜa lµ trong v®n b¶n tù sù yÕu tè tù sù lµ chñ yÕu cßn miªu t¶ lµ thø yÕu cã t¸c dông lµm râ, cô thÓ gîi c¶m chi tiÕt ®îc kÓ. ii- luyÖn tËp h? bµi tËp gåm mÊy yªu cÇu? * bµi tËp 1 - hai yªu cÇu: + t×m yÕu tè miªu t¶ trong 2 ®o¹n trÝch: chÞ em thuý kiñu vµ c¶nh ngµy xu©n. + ph©n tÝch gi¸ trÞ cña nh÷ng yÕu tè miªu t¶ gîi ý: ßÓ lµm ®îc bµi tËp nµy, víi yªu cÇu mét gi¸o viªn sÏ nãi râ ®o¹n trÝch 1 t×m yÕu tè miªu t¶ ngêi, ®o¹n trÝch hai yÕu tè t¶ c¶nh. h? c®n cø vµo ®ã c¸c em h·y t×m? a) v©n xem… kÐm xanh. b) cá non xanh tËn ch©n trêi cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. h? nªu néi dung hai ®o¹n th¬ võa t×m? a) t¶ vë ®Ñp cña chÞ em thuý kiñu. b) c¶nh s¾c thiªn nhiªn mïa xu©n. h? ë ®o¹n v®n a, t¸c gi¶ chó ý t¶ chÞ em thuý kiñu ë ph¬ng diÖn nµo? - s¾c ®Ñp h? t¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× khi miªu t¶? - Èn dô, so s¸nh, nh©n ho¸, ®Æc biÖt lµ bót ph¸p íc lÖ. gv: bót ph¸p íc lÖ, lÊy vë ®Ñp thiªn nhiªn ®Ó miªu t¶ vë ®Ñp con ngêi h? viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã cã t¸c dông g×? - ßÓ lµm næi bËt lªn h×nh ¶nh thuý v©n lµ mét c« g¸i ®Ñp ®oan trang, hiñn dÞu, phóc hËu. h? chó ý c¶nh ngµy xu©n t¸c gi¶ sö dông nh÷ng tõ ng÷ h×nh ¶nh nµo - h×nh ¶nh chän läc: c¸nh Ðn- biÓu tîng cña mïa xu©n. - tõ ng÷ chän läc: thiñu quang, tËn, ®iÓm. - chän läc mµu s¾c: xanh, tr¾ng. h? c¸ch chän tõ ng÷, h×nh ¶nh lµm næi bËt bøc tranh xu©n nh thÕ nµo? - c¶nh ngµy xu©n sinh ®éng, Êm ¸p, trµn ®Çy søc trêng thcs liªm h¶i trang 12

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 sèng. h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp. - viÕt ®o¹n v®n kÓ vñ c¶nh chÞ em thuý kiñu ®i ch¬i xu©n trë vñ. h? trong ®o¹n v®n tù sù ph¶i kÕt hîp víi yÕu tè miªu t¶? h? gäi häc sinh tr×nh bµy. trêi ®· vñ chiñu, bãng hoµng h«n vµng nh¹t ng¶ dÇn vñ phÝa t©y. chÞ em thuý kiñu ra vñ trong t©m tr¹ng b©ng khu©ng, nuèi tiÕc. hä chÇm chËm bíc ch©n theo dßng níc nhá ch¶y uèn quanh vµ võa ®i võa ng¾m c¶nh thÊy bèn bñ phong c¶nh rÊt nªn th¬. chÞ em thuý kiñu ®· ®i ®Õn cuèi ghñnh n¬i cã chiÕc cÇu nhá d¸ng vë thanh tho¸t b¾c ngang. h? ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña em lµ g×? h? ßa yÕu tè miªu t¶ bÈng c¸ch nµo? - sö dông hµng lo¹t tõ ng÷ gîi t¶, tõ l¸y. h? c¸ch sö dông nh vËy cã t¸c dông g× trong ®o¹n v®n tù sù nµy? - lµm næi bËt t©m tr¹ng vµ c¶nh vËt vµo buæi chiñu tµ trªn ®êng chÞ em thuý kiñu ®i lÔ héi xu©n trë vñ . bµi tËp 3 híng dÉn häc sinh vñ nhµ lµm. -

* bµi tËp 2:

*híng dÉn vÒ nhµ. n¾m ch¾c néi dung bµi häc. lµm nh÷ng bµi tËp cßn l¹i. * rót kinh nghiÖm

tuÇn 7 tiÕt 33 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

trau dåi vèn tõ i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh hiÓu ®îc tÇm quan träng cña viÖc trau dåi vèn tõ. muèn trau dåi vèn tõ tríc hÕt ph¶i rÌn luyÖn ®Ó biÕt ®îc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nghÜa vµ c¸ch dïng tõ. ngoµi ra, muèn trau dåi vån tõ cßn ph¶i biÕt c¸ch lµm t®ng vèn tõ. rÌn luyÖn kÜ n®ng më réng vèn tõ vµ chÝnh x¸c ho¸ vèn tõ trong giao tiÕp vµ viÕt v®n b¶n. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n, b¶ng phô. trß: häc bµi, lµm bµi tËp. iii- lªn líp. A. tæ chøc trêng thcs liªm h¶i trang 13

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 b. kiÓm tra ? em hiÓu thÕ nµo lµ thuËt ng÷? lÊy vÝ dô? B. bµi míi. i- rÌn luyÖn

®Ó n¾m v÷ng gv: gäi häc sinh ®äc ®o¹n trÝch “p.v. ßångÓ nghÜa cña tõ vµ c¸ch h? trong tiÕng viÖt cã kh¶ n®ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu dïng tõ. giao tiÕp cña chóng ta kh«ng? v× sao? 1. vÝ dô 1: - tiÕng viÖt cã kh¶ n®ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu giao tiÕp cña chóng ta, v× tiÕng viÖt rÊt giµu, ®Ñp vµ lu«n lu«n ph¸t triÓn. h? muèn ph¸t huy tèt kh¶ n®ng cña tiÕng viÖt mçi chóng ta ph¶i lµm g×? t¹i sao? - muèn ph¸t huy kh¶ n®ng cña tiÕng viÖt mçi chóng ta ph¶i kh«ng ngõng trau dåi vèn tõ cña m×nh, biÕt vËn dông mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn tiÕng viÖt trong nãi, viÕt v× ®ã lµ c¸ch gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng viÖt cã hiÖu qu¶ nhÊt, nã thÓ hiÖn lßng tù hµo d©n téc vµ ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v®n ho¸ cña d©n téc th«ng qua lêi ®n tiÕng nãi mçi ngêi. - nh vËy, muèn sö dông tèt tiÕng viÖt tríc hÕt ph¶i trau dåi vèn tõ. gv: ßa 3 c©u v®n trªn b¶ng phô. gäi häc sinh ®äc vÝ dô 2. h? c¸c em x¸c ®Þnh lçi sai ë vÝ dô? a) dïng tõ thõa “®ÑpÓ b) dïng sai tõ “dù ®o¸nÓ. c) dïng tõ sai “®Èy m¹nhÓ h? em h·y gi¶i thÝch râ lçi sai ®ã? a) dïng tõ thõa v× ®· dïng tõ “th¾ng c¶nhÓ (nghÜa lµ c¶nh ®Ñp) th× kh«ng dïng tõ ®Ñp n÷a. b) dïng tõ sai: v× “dù ®o¸nÓ cã nghÜa lµ ®o¸n tríc t×nh h×nh mét viÖc trong t¬ng lai. mµ trong v®n c¶nh l¹i nãi trong qu¸ khø. c) dïng tõ sai; “®Èy m¹nhÓ cã nghÜa lµ thóc ®Èy cho ph¸t triÓn m¹nh lªn, tøc lµ nãi vñ quy m« th× ph¶i réng hay hÑp chø kh«ng thÓ nhanh hay chËm. h? c®n cø vµo sù gi¶i thÝch ®ã em h·y söa l¹i cho ®óng? a) bá tõ “®ÑpÓ. b) thay tõ “dù ®o¸nÓ bÈng tõ “íc ®o¸nÓ. c) thay tõ “®Èy m¹nhÓ bÈng tõ “më réngÓ. h? qua ph©n tÝch ra lçi sai ë c¸c c©u trªn em rót ra ®îc bµi häc g×? - ph¶i sö dông chÝnh x¸c nghÜa cña c¸c tõ vµ c¸ch thøc dïng tõ. gv: muèn sö dông tèt tiÕng viÖt chóng ta ph¶i trau dåi vèn tõ bÈng c¸ch lu«n ph¶i rÌn luyÖn sö dông nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ chÝnh x¸c. trêng thcs liªm h¶i trang 14

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? qua bµi häc, em hiÓu muèn trau dåi tèt ta ph¶i lµm 2. kÕt luËn thÕ nµo? - muèn sö dông tèt tiÕng viÖt cÇn: +trau dåi vèn tõ + trau dåi vèn tõ bÈng c¸ch gv:ß©y chÝnh lµ phÇn ghi nhí sgk. hiÓu nghÜa vµ sö dông tõ chÝnh x¸c. h? ßäc ®o¹n trÝch trªn b¶ng phô? ii- rÌn luyÖn ®Ó lµm t¨ng vèn h?nhµ v®n t« hoµi nªu nªn viÖc nguyÔn du trau dåi tõ. vèn tõ bÈng c¸ch nµo? 1. vÝ dô 1 - bÈng c¸ch häc lêi ®n tiÕng nãi cña nh©n d©n. h?so s¸nh c¸ch trau dåi vèn tõ phÇn trªn vµ c¸ch trau dåi vèn tõ cña nguyÔn du vµ nhËn xÐt? - phÇn trau dåi vèn tõ bÈng rÌn luyÖn ®Ó biÕt ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nghÜa vµ c¸ch dïng tõ. - trau dåi vèn tõ theo t« hoµi ®ñ cËp tíi lµ häc hái ®Ó biÕt thªm nh÷ng tõ mµ m×nh cha biÕt. h?nh vËy, muèn trau dåi vèn tõ ta cßn c¸ch nµo n÷a? 2. kÕt luËn. gv: yªu cÇu t×m hiÓu vµ häc tËp thêng xuyªn. qua - t×m hiÓu thªm nh÷ng tõ cha bµi häc chóng ta thÊy ®îc cã hai c¸ch rÌn luyÖn trau biÕt. dåi vèn tõ: - sö dông ®Çy ®ñ vµ nghÜa cña tõ mét c¸ch chÝnh x¸c. - thêng xuyªn häc tËp tÝch luü thªm nh÷ng tõ mµ m×nh cha biÕt. iii- luyÖn tËp h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? 1. bµi tËp 1 - chän c¸ch gi¶i thÝch ®óng. h? muèn chän c¸ch gi¶i thÝch ®óng em ph¶i lµm g×? - hiÓu nghÜa cña tõ. h? c®n cø vµo ®ã em h·y chän? - hËu qu¶: kÕt qu¶ xÊu - ßo¹t: chiÕm ®îc phÇn th¾ng. - tinh tó: sao trªn trêi. * bµi tËp 2 h? yªu cÇu bµi tËp lµ g×? - x¸c ®Þnh nghÜa cña yÕu tè h¸n viÖt h? bµi tËp ®· cung cÊp cho ta d÷ liÖu g×? - cho nghÜa cña tõ “tuyÖtÓ gåm hai nghÜa chÝnh - x¸c ®Þnh nghÜa cña tõ h¸n viÖt cã yÕu tè “tuyÖtÓ tõ nµo phï hîp víi nÐt nghÜa nµo? h? c®n cø vµo ®ã em h·y lµm? - tuyÖt: døt, kh«ng cßn g×, tuyÖt chñng, tuyÖt giao, tuyÖt tù. - tuyÖt: cùc k×, nhÊt: tuyÖt ®Ønh, tuyÖt mËt, tuyÖt t¸c, trêng thcs liªm h¶i trang 15

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tuyÖt trÇn. h? nªu yªu cÇu bµi tËp? - söa lçi dïng tõ h? muèn söa lçi ®óng em ph¶i lµm g×? - hiÓu néi dung cña c©u - xem xÐt nghÜa cña c¸c tõ trong c©u v®n xem cã phï hîp víi néi dung cña c©u kh«ng? h? em h·y lµm bµi tËp? a) im lÆng dïng sai-> v¾ng lÆng b) thµnh lËp-> thiÕt lËp c) c¶m xóc-> rung ®éng * híng dÉn vÒ nhµ - häc thuéc bµi. - lµ nh÷ng bµi tËp cßn l¹i * rót kinh nghiÖm

* bµi tËp 3

tuÇn 7 tiÕt 34-35 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 2 v¨n tù sù i- môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó thùc hµnh viÕt bµi v®n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ c¶nh vËt con ngêi, hµnh ®éng. rÌn luyÖn c¸c kÜ n®ng diÔn ®¹t, tr×nh bµy nhÊt lµ kÜ n®ng sö dông tõ ng÷ ®· ®îc rÌn luyÖn ë bµi “ trau dåi vèn tõÓ. ii- lªn líp. A. tæ chøc b.giê kiÓm tra. 1. gi¸o viªn ghi ®Ò lªn b¶ng: tëng tîng 20 n®m sau, vµo mét ngµy hÌ, em vñ th®m l¹i trêng cò. h·y viÕt th cho mét b¹n häc håi Êy kÓ l¹i buæi th®m trêng ®Çy xóc ®éng ®ã. 2. yªu cÇu: - néi dung: + tëng tîng mét lÇn vñ th®m trêng cò trong t¬ng lai, nghÜa lµ khi Êy em ®· trëng thµnh, ®· cã mét nghñ nghiÖp nhÊt ®Þnh, mét vÞ trÝ x· héi nhÊt ®Þnh.  lÝ do g× em vñ th®m trêng cò?  khi vñ trêng cò th×: + c¶nh s¾c thÕ nµo? + gÆp gì nh÷ng ai vµ kh«ng gÆp ®îc ai? v× sao? trêng thcs liªm h¶i trang 16

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 + c¶m xóc ®Õn khi vñ? - h×nh thøc: mét bøc th göi b¹n cò, cã sö dông yÕu tè miªu t¶. 3. yªu cÇu biÓu ®iÓm - ßiÓm 9, 10: + ߶m b¶o yªu cÇu c©u chuyÖn kÓ díi h×nh thøc lµ mét bøc th. + c©u chuyÖn kÓ sinh ®éng cã kÕt hîp yÕu tè miªu t¶. + tr×nh bµy s¹ch sÏ, kh«ng sai lçi chÝnh t¶. - ßiÓm 8,7: + ߸p øng theo yªu cÇu + c©u chuyÖn kÓ theo diÔn biÕn thêi gian nhng ®«i chç kÓ hêi hît thiÕu hÊp dÉn. - ßiÓm 5, 6: + ®¶m b¶o yªu cÇu vñ néi dung + kÓ cßn hêi hît,, thiÕu yÕu tè miªu t¶. + cßn sai lçi chÝnh t¶, lçi c©u. - ßiÓm 3, 4: + hiÓu ®ñ nhng kÓ kh«ng cã cèt chuyÖn, cha tr×nh bµy díi h×nh thøc lµ mét bøc th. + bè côc kh«ng râ rµng, ch÷ viÕt cÈu th¶, sai lçi chÝnh t¶ nhiñu. - ßiÓm 0, 1, 2: + kh«ng hiÓu ®ñ. iv- dÆn dß: - hÕt giê, rót kinh nghiÖm. - dÆn dß «n kÜ v®n b¶n tù sù.

tuÇn 8 tiÕt 36-37 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

m· gi¸m sinh mua kiÒu i/ môc ®Ých yªu cÇu : qua ®o¹n trÝch gióp häc sing hiÓu ®îc th¸i ®é cña nguyÔn du : khinh bØ vµ c®mphÉn s©u s¾c bän bu«n ngêi , ®au ®ín xãt xa tríc thùc tr¹ng con ngêi bÞ h¹ thÊp , bÞ chµ ®¹p . thÊy ®îc nghÖ thuËt t¶ nh©n vËt cña t¸c gi¶ . - rÌn kÜ n®ng ®äc th¬ lôc b¸t , ph©n tÝch nh©n vËt qua h×nh d¸ng cö chØ , diªn m¹o , lêi nãi . ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt chz t×nh qua viÖc miªu t¶ thiªn nhiªn . ii / chuÈn bÞ : gv : nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n . hs : so¹n bµi theo c©u hái s¸ch gi¸o khoa . iii / lªn líp : a . tæ chøc : b . kiÓm tra : ? ßäc thuéc lßng ®o¹n th¬ “ c¶nh ngµy xu©n “ ? nªu c¶m nhËn cña em vñ bøc tranh thiªn nhiªn trong ®o¹n th¬ Êy ? D. bµi míi. - gv nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch. trêng thcs liªm h¶i trang 17

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? kÓ tãm t¾t phÇn tríc vµ sau ®o¹n trÝch? ®o¹n trÝch: nÈm ë phÇn ®Çu l¹c. thÝch tõ khã,

1. vÞ trÝ ßo¹n trÝch gia biÕn vµ lu 2. §äc, gi¶i t×m

hiÓu bè côc v¨n b¶n. gv: yªu cÇu ®äc: ßäc theo lèi kÓ chuyÖn th¬? a. ßäc lôc b¸t, ng¾t nhÞp 2/2/2, nhÊn m¹nh giäng ë nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ ngo¹i h×nh mgs, nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ cuéc mua b¸n: “mµy r©u… bao, ®¾n ®o, cß kÌ, Ðp…Ó - ßo¹n trÝch miªu t¶ t©m tr¹ng kiñu víi giäng trÇm l¾ng thÓ hiÖn nçi ®au buån cña nµng. gi¸o viªn ®äc mÉu- gäi häc sinh ®äc nhËn xÐt. trong ®o¹n 1 cã 11 tõ khã ®· ®îc gi¶i thÝch. b. gi¶i thÝch tõ khã. h? ßäc chó thÝch 2,5,7,8,9,11. gv: c¸c tõ khã cßn l¹i trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu c¸c em sÏ gi¶i thÝch. h? ßo¹n trÝch chia lµm mÊy c¶nh? ßã lµ nh÷ng c¶nh c. t×m hiÓu bè côc v®n b¶n nµo? - ba c¶nh: + c¶nh mgs ®Õn nhµ kiñu + c¶nh mgs mua kiñu. + c¶nh kiñu ra tr×nh diÖn mgs. h? trong hai c¶nh msg ®Õn nhµ kiñu vµ mgs mua kiñu, t¸c gi¶ tËp trung lµm næi bËt nh©n vËt nµo? - t¸c gi¶ tËp trung lµm næi bËt nh©n vËt mgs. gv: tin nµng kiñu b¸n m×nh chuéc cha lµm xa gÇn 3. t×m hiÓu v¨n b¶n. bµn t¸n x«n xao. gÇn miñn cã mét mô mèi ®a mgs a. nh©n vËt m· gi¸m sinh ®Õn víi danh nghÜa ®Õn hái kiñu vñ lµm thiÕp. vËy mgs ®Õn nhµ kiñu nh thÕ nµo? - mgs ®Õn nhµ kiñu. h? ßäc “ gÇn … sç sµngÓ h? khi mô mèi ®a ®êng cho mgs ®Õn nhµ kiñu, mgs ®îc giíi thiÖu nh thÕ nµo? - m· gi¸m sinh ®îc giíi thiÖu lµ mét “viÔn kh¸chÓngêi kh¸ch ph¬ng xa ®Õn. h? ngêi kh¸ch ph¬ng xa ®Õn nhµ kiñu ®Ó lµm g×? - t×m ®Õn ®Ó lµm lÔ vÊn danh (lÔ ®Õn hái vµ xin cíi). h? khi ®Õn hái kiñu ngêi viÔn kh¸ch giíi thiÖu nh thÕ nµo? - giíi thiÖu lµ: tªn mgs- quª huyÖn l©m thanh… trêng thcs liªm h¶i trang 18

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 gv: ßÕn nhµ ®îc hái tªn th× mgs kh«ng tha göi g× hÕt, y tr¶ lêi céc lèc. h? em hiÓu g× vñ tªn mgs mµ h¾n xng ra ë ®©y? - m· lµ hä, gi¸m sinh kh«ng ph¶i lµ tªn cña h¾n mµ lµ tªn chung cho nh÷ng nho sinh häc ë trêng quèc tö gi¸m. gv: râ rµng anh chµng hä m· nµy ®a ra mét c¸i tªn mËp mê, chung chung, kh«ng biÕt h¾n thuéc mgs nµo? cßn hái quª th× ë “ l©m tri còng gÇnÓ- ßäc t¸c phÈm ta thÊy h¾n ë l©m tri – ë xa l¹i nãi lµ ë gÇn. h? qua c¸ch giíi thiÖu tªn tuæi quª qu¸n em thÊy h¾n * mgs lµ kë gian dèi. lµ ngêi nh thÕ nµo? h? tiÕp theo t¸c gi¶ giíi thiÖu, miªu t¶ h¾n ra sao? - “ qu¸ niªn ®· … b¶nh baoÓ. h? ë hai c©u th¬ nµy t¸c gi¶ miªu t¶ ë nh÷ng mÆt nµo? - giíi thiÖu tuæi t¸c, diÖn m¹o. h? qua viÖc miªu t¶ h×nh d¸ng em hiÓu g× vñ ngo¹i h×nh cña mgs? - mgs cã vë ngoµi ch¶i chuèt, bãng bÈy. h? ß· ngoµi 40 råi mµ l¹i cã diÖn m¹o nh vËy em - mgs cã vë ngoµi ®¹o m¹o hiÓu thªm g× vñ mgs? kÖch cìm. gv: thùc ra ch¼ng ai c¹o l«ng mµy vµ- viÖc t¸c gi¶ nãi qu¸ nhÈm ch©m biÕm, mØa mai c¸ch ®n diÖn kÖch cìm, tØa tãt th¸i qu¸. ngµy xa 40 tuæi ®· ®Ó r©u dµi… h? thÇy ®i tríc ®¹o m¹o, cßn ®¸m ®Çy tí “lao xaoÓ em h×nh dung nh thÕ nµo vñ c¶nh tîng nµy? - mét ®¸m ngêi lén xén, Çm Ü. h? em cã nhËn xÐt g× vñ viÖc miªu t¶ thÊy vµ tí? - h×nh ¶nh ®èi lËp gi÷a thÇy vµ tí. h? sö dông h×nh ¶nh ®èi lËp cã t¸c dông g×? - lét trÇn sù gi¶ t¹o cña thÇy. gv: ta thêng nãi thÊy nµo tí Êy. nhng ë ®©y t¸c gi¶ khÐo lÐo miªu t¶ ®èi lËp ®Ó lét trÇn ch©n tíng gi¶ t¹o cña thÇy. h? vµo ®Õn nhµ kiñu, mgs cã cö chØ, hµnh ®éng nh thÕ nµo? em hiÓu g× vñ hµnh ®éng ®ã? - ghÕ trªn ngåi tãt-> nh¶y lªn ngåi chÔm chÖ, thiÕu lÞch sù gv: ßã lÇ cö chØ th« lç, hçn xîc. ghÕ trªn dµnh cho «ng, bµ, cha mÑ, thÕ mµ mgs ®i lµm rÓ – tøc bËc con. h? qua c¸ch miªu t¶ cö chØ, hµnh vi cña mgs em hiÓu g× vñ b¶n chÊt cña h¾n? - mgs lµ kë th« lç hçn xîc, thiÕu v®n ho¸.

trêng thcs liªm h¶i trang 19

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? qua phÇn ®Çu, em nhËn xÐt g× vñ c¸ch dïng tõ miªu t¶ mgs? - dïng nhiñu tõ l¸y tîng h×nh, tîng thanh: nh½n nhôi, b¶nh bao, lao xao h? qua c¸c tõ ng÷ ®ã, em hiÓu mgs lµ con ngêi nh thÕ nµo? - tãm t¾t l¹i c¸c ý ®· ghi. h? ßäc thÇm “ß¾n ®o…hÕtÓ - c¶nh mgs mua kiñu h? khi tËn m¾t nh×n thÊy dung nhan cña kiñu, mgs cã th¸i ®é nh thÕ nµo? - ß¾n ®o c©n s¾c, c©n tµi. gv: thêng th× ngêi ta chØ c©n nh¾c nh÷ng thø cã träng lîng. nhng ë ®©y mgs c©n nh¾c tµi s¾c kiñu chø kh«ng chó ý ®Õn ®øc h¹nh. h? ßÓ c©n s¾c, c©n tµi mgs ®· lµm g×? - Ðp cung… gv: mgs Ðp kiñu ®¸nh ®µn, lµm th¬ ®Ó thö tµi nghÖ cña kiñu. h? nh÷ng viÖc lµm ®ã cña mgs thÓ hiÖn ®iñu g×? - thÓ hiÖn sù xem xÐt tØ mØ, kü lìng, sµnh sái cña mét kë chuyªn bu«n b¸n. gv:mgs ®Õn nhµ kiñu gi÷a lóc gia ®×nh gÆp ho¹. nµng kiñu ®ang ®au xãt ®Õn cùc ®é… thÕ mµ h¾n kh«ng mét lêi hái han chia xë-> h¾n Ðp nµng ®¸nh ®µn, lµm th¬. h? sau khi thëng thøc tµi ®µn, th¬, h¾n cã th¸i ®é g×? - mÆn n«ng mét vë mét a. gv: h¾n rÊt ng ý, hµi lßng vñ mãn hµng ngêi cã chÊt lîng hoµn h¶o lµ thuý kiñu. thÓ hiÖn sù réng lîng, lÞch thiÖp, ra vë lÔ phÐp lóc nµy nhËp vai anh chµng ®i hái vî rÊt tèt- mgs nãi ®Õn “sinh nghiÓ tøc lµ ®Ó dÉn cíi. v× theo phong tôc xa nhµ g¸i cã quyñn th¸ch cíi. h? hái nh vËy, nhng khi mô mèi lªn gi¸ “ngh×n vµngÓ th× mgs cã hµnh ®éng g×? - y tr¶ gi¸, mÆc c¶. - cß kÌ bít mét thªm hai giê l©u ng· gi¸ vµng ngoµi bèn tr®m. h? qua ®©y em hiÓu g× vñ viÖc lµm cña h¾n? - mgs tr¶ gi¸, mÆc c¶ rÊt riÕt rãng, thªm bít chi li tõng tÝ mét. gv:gi÷a lêi nãi vµ viÖc lµm mgs m©u thuÉn tr¸i ngîc nhau. h? sù tr¸i ngîc nµy gióp em hiÓu thªm ®îc ®iñu g×? - hiÓu ®îc b¶n chÊt bñn xØn, keo kiÖt, ti tiÖn cña mgs h? kÕt qu¶ cuéc mua b¸n? - sau hµng giê l©u thªm bít tõng li tõng tÝ, lêi qua trêng thcs liªm h¶i trang 20

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tiÕng l¹i gi÷a kë mua ngêi b¸n. mgs mua ®îc nµng kiñu víi gi¸ 400 l¹ng vµng. gv: ßÕn ®©y mgs ®· hiÖn nguyªn h×nh lµ mét con ngêi ®ñ mäi thñ ®o¹n, m¸nh líi, x¶o quyÖt, mét tªn l¸i bu«n nhµ nghñ. h? tõ viÖc ph©n tÝch toµn c¶nh mua b¸n, em thÊy - mgs lµ mét tªn bu«n ngêi mgs lµ ngêi nh thÕ nµo? läc lâi, x¶o quyÖt. gv: th«ng qua viÖc sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh gióp ta hiÓu ®îc th¸i ®é bÊt b×nh phÉn né cña nhµ th¬ ®èi víi phêng bu«n ngêi v« nh©n ®¹o. kÝn ®¸o bµy tá nçi xãt xa tríc c¶nh con ngêi - ®Æc biÖt lµ ngêi phô n÷ s¾c tµi bÞ ®em ra mua b¸n vïi dËp. h? theo dâi hai c©u cuèi ®o¹n trÝch, nhµ th¬ nãi ®Õn nh÷ng thñ tôc g×? - canh thiÕp, n¹p th¸i, vu quy. h? ß©y lµ nh÷ng thñ tôc c« d©u vñ nhµ chång thÕ mµ t¸c gi¶ “tiñn … xongÓ. em hiÓu g× vñ th¸i ®é cña t¸c gi¶? - nhµ th¬ lªn ¸n thÕ lùc ®ång tiñn trong tay bän bÊt l¬ng- ßi hái vî mgs chØ dïng tiñn. gv: kh«ng riªng ë ®©y mµ trong toµn t¸c phÈm cã lÇn nguyÔn du tè c¸o “lµm cho khèc h¹i ch¼ng qua v× tiñnÓ h? khi ra tr×nh diÖn mgs, thuý kiñu ®îc miªu t¶ b. h×nh ¶nh thuý kiñu. nh thÕ nµo? - nçi m×nh- nçi nhµ thñm… ……………..hµng. ng¹i ngïng ®Õn giã… ngõng hoa… mÆt dµy. h? khi mô mèi vÐn tãc, b¾t tay ®Ó mgs nh×n thÊy nµng cho râ, nµng cßn ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo? - nÐt buån nh cóc, ®iÖu gÇy nh mai. gv: t¸c gi¶ sö dông Èn dô: lÖ hoa mÊy hµng (giät níc m¾t – so s¸nh víi giät lÖ cña hoa). - so s¸nh: nÐt buån… - ¦íc lÖ: lÊy vë ®Ñp cña thiªn nhiªn: cóc mai ®Ó miªu t¶ vë ®Ñp con ngêi. - c¸ch dïng biÖn ph¸p tiÓu ®èi: thñm hoa mét bíc/ lÖ hoa mÊy hµng. - tõ ng÷ gîi t¶: ngõng, mÆt dµy. h? t¸c dông dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã? - nhÊn m¹nh nçi ®au ®ín tét ®é cña nµng kiñu. h? t¹i sao nµng ®au ®ín nh vËy? - nçi m×nh: t×nh duyªn dang dë víi kim träng. - nçi nhµ: c¶nh gia ®×nh tan n¸t. - bÞ biÕn thµnh mãn hµng. h? qua c©u th¬ “nÐt buån …cóc, maiÓ gióp em hiÓu trêng thcs liªm h¶i trang 21

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ®iñu g×? - nµng buån mµ vÉn ®Ñp nh hoa cóc, hoa mai. h? qua ph©n tÝch, qua h×nh dung miªu t¶ em hiÓu g× ®au ®ín, xãt xa, vñ t©m tr¹ng cña nµng kiñu trong mµn kÞch vÊn danh chñ. nµy? gv: nçi ®au khi nh©n phÈm bÞ chµ ®¹p. nhng v× tù nguyÖn nªn nµng ph¶i lµm theo sù ®iñu khiÓn cña mô mèi. h? qua vÇn th¬ miªu t¶ thuý kiñu, em thÊy nguyÔn du cã th¸i ®é nh thÕ nµo? - nguyÔn du c¶m th«ng, xãt xa cho th©n phËn nµng kiñu. h? qua ®o¹n trÝch em h·y ®¸nh gi¸ thµnh c«ng vñ néi dung vµ nghÖ thuËt? - bót ph¸p miªu t¶ ngo¹i h×nh ®Æc s¾c: t¶ mgs t¶ thùc, t¶ thuý kiñu: t¶ íc lÖ. - néi dung: mgs tªn bu«n ngêi x¶o quyÖt t©m tr¹ng ®au ®ín cña nµng kiñu.

- nµng kiñu nhôc nh· ª

tuÇn 8 tiÕt 38-39 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

lôc v©n tiªn cøu kiÒu nguyÖt nga (trÝch: truyÖn lôc v©n tiªn) i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh n¾m ®îc cèt truyÖn vµ nh÷ng ®iñu c¬ b¶n vñ t¸c gi¶, t¸c phÈm. qua ®o¹n trÝch hiÓu ®îc kh¸t väng cøu ngêi, gióp ®êi cña t¸c gi¶ vµ phÈm chÊt cña hai nh©n vËt: lôc v©n tiªn vµ kiñu nguyÖt nga. t×m hiÓu ®Æc trng ph¬ng thøc kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt cña truyÖn. ii- chuÈn bÞ: gv: t×m hiÓu toµn bé truyÖn: “ lôc v©n tiªnÓ vµ so¹n gi¸o ¸n. hs: lµm bµi tËp theo hÖ thèng c©u hái ®äc hiÓu. iii- lªn líp a. tæ chøc A. kiÓm tra h? ßäc thuéc ®o¹n trÝch: “ thuý kiñu b¸o ©n, b¸o o¸nÓ vµ nªu gi¸ trÞ cña ®o¹n trÝch? c. bµi míi i- giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c trêng thcs liªm h¶i trang 22

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 phÈm. h? em h·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña m×nh vñ nhµ th¬ 1.t¸c gi¶: nßc (1822-1888) nguyÔn ß×nh chiÓu? tªn tôc ßå chiÓu quª bå ßiñn- phong ßiñn-tt huÕ - n®m 1843: ßç tó tµi. gv: ¤ng cã nghÞ lùc sèng vµ cèng hiÕn cho ®êi: - tÝch cùc tham gia kh¸ng - nßc bíc vµo ®êi còng h®m hë vµ ®Çy kh¸t väng. chiÕn chèng ph¸p. - bÊt h¹nh Ëp ®Õn: 27 tuæi bÞ tµn tËt, ®êng c«ng - cã nhiñu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ danh t×nh duyªn tr¾c trë nhng nßc kh«ng gôc ng· tríc sè phËn: thÇy gi¸o, thÇy thuèc, nhµ th¬… - lßng yªu níc vµ tinh thÇn bÊt khuÊt chèng giÆc ngo¹i x©m. 2. t¸c phÈm lôc v©n tiªn h? nªu hiÓu biÕt cña em vñ truyÖn lôc v©n tiªn? - lµ truyÖn n«m: mét lo¹i tiÓu thuyÕt cæ viÕt bÈng th¬ n«m lôc b¸t. gv:truyÖn cã 2082 c©u th¬ lôc b¸t. - hoµn c¶nh s¸ng t¸c: ®Çu h? dùa vµo sgk kÓ tãm t¾t truyÖn? n®m 50 cña thÕ kû xix. h? x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®o¹n trÝch? - ßo¹n trÝch nÈm ë phÇn ®Çu t¸c phÈm tõ c©u 123 - 180 gv: yªu cÇu ®äc: chó ý ®o¹n t¶ c¶nh cíp, nhÊn ii- §äc vµ t×m hiÓu bè côc. m¹nh hµnh ®éng anh hïng cña lvt. giäng lvt s¶ng 1. §äc kho¸i, giäng tíng cíp d÷ tîn. ßo¹n t¶ c¶nh knn ®äc giäng khiªm nhêng, c¶m kÝch. gv ®äc sau ®ã gäi häc sinh ®äc vµ nhËn xÐt. h? gi¶i nghÜa tõ “ hung ®å, lÉy lõng, phõng phõngÓ ? 2. chó thÝch. gv: c¸ch dïng nh÷ng tõ cã phÇn cha chuÈn h? theo em ®o¹n trÝch nµy cã thÓ chia lµm mÊy phÇn, 3. bè côc. nªu néi dung giíi h¹n tõng phÇn? - phÇn 1: (14 c©u ®Çu) lvt ®¸nh tan bän cíp, tiªu diÖt tªn cÇm ®Çu phong lai. - phÇn 2: (cßn l¹i) cuéc trß chuyÖn gi÷a lôc v©n tiªn vµ knn sau khi ®¸nh cíp. trêng thcs liªm h¶i trang 23

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? ßo¹n trÝch gåm nh÷ng nh©n vËt nµo? nh©n vËt nµo iii- t×m hiÓu ®o¹n trÝch lµ chÝnh? - lôc v©n tiªn vµ kiñu nguyÖt nga. gv: khi t×m hiÓu ®o¹n trÝch nµy chóng ta sÏ ®i t×m 1. nh©n vËt lôc v©n tiªn hiÓu nÐt tÝnh c¸ch, b¶n chÊt tõng nh©n vËt. h? cho biÕt nh©n vËt lvt xuÊt hiÖn ë mÊy c¶nh? ßã lµ nh÷ng c¶nh nµo? - hai c¶nh: c¶nh v©n tiªn ®¸nh cíp c¶nh v©n tiªn gÆp ngêi bÞ n¹n. h? qua t×m hiÓu tãm t¾t truyÖn vµ tiÓu dÉn, em biÕt a. lôc v©n tiªn ®¸nh cíp v©n tiªn gÆp bän cíp trong hoµn c¶nh nµo? - vt ®ang trªn ®êng ®i thi bÊt ngê gÆp . gv: trªn ®êng ®i thi bÊt ngê gÆp bän cíp ®ang h·m h¹i d©n lµnh. chµng dõng l¹i hái han biÕt ®ã lµ bän cíp chµng lËp tøc quyÕt ®Þnh: “ t«i xin ra søc anh hµo cøu ngêi cho khái lao ®ao buæi nµyÓ. h? ßèi mÆt, giao chiÕn víi bän cíp v©n tiªn ®· lµm g×? - ghÐ bªn ®µng - bë c©y lµm gËy, x«ng tíi- kªu. h? em cã nhËn xÐt g× vñ hµnh ®éng ®ã cña v©n tiªn? - vt ®· hµnh ®éng rÊt khÈn tr ¬ng døt kho¸t kh«ng mét h? tríc hµnh ®éng ®ã cña vt bän cíp cã th¸i ®é g× chót do dù. - phong lai mÆt ®á phõng phõng, qu¸t lín, truyñn qu©n phñ v©y 4 phÝa. gv: phong lai lµ tªn cÇm ®Çu bän cíp, h¾n vµ ®ång bän cña h¾n cã tiÕng lµ d÷ tîn, cha cã ai d¸m ®¬ng ®Çu víi chóng. h? tríc mÆt vt, em h·y tëng tîng xem bän cíp hiÖn ra nh thÕ nµo? - bän chóng cã ®éi qu©n ®«ng ®¶o ®ang v©y kÝn vt, tªn nµo còng ®Èng ®Èng s¸t khÝ, g¬m gi¸o ®ñ ®Çy nh muèn nuèt chöng lvt. h? em h·y so s¸nh sù t¬ng quan lùc lîng gi÷a lvt vµ bän cíp? mét bªn lµ lvt mét bªn lµ bän cíp - chØ cã mét m×nh víi hung h®ng d÷ tîn, lùc lîng vò khÝ th« s¬ lµ c©y gËy ®«ng ®¶o cã g¬m gi¸o ®Çy trong tay. ®ñ h? em cã c¶m nhËn g× nÕu ®îc chøng kiÕn c¶nh ®ã? - c¶m thÊy håi hép, lo l¾ng cho sè phËn tÝnh m¹ng - cña lvt. gv: ta thÊy râ rµng lùc lîng hai bªn qu¸ chªnh lÖchtrêng thcs liªm h¶i trang 24

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 thËt lµ mét t×nh huèng hÕt søc nguy hiÓm ®¸ng sî. h? tríc t×nh h×nh ®ã, vt ®· hµnh ®éng nh thÕ nµo? - “ v©n tiªn t¶ xung… h? em thÊy “ ߸nh t¶ ®ét, h÷u x«ngÓ lµ ®¸nh nh thÕ nµo? ®¸nh ph¶i, ®¸nh

- ߸nh tr¸i, tø phÝa.

gv: ta cã thÓ h×nh dung thÇy gi÷a bän cíp ®«ng ®¶o nh lò kiÕn chßm ong, vt ®· dïng c©y gËy tung hoµnh 4 phÝa ®Ó chèng tr¶ chóng mét c¸ch quyÕt liÖt. h?em h·y tëng tîng vµ miªu t¶ l¹i? h?ë ®©y t¸c gi¶ ®· so s¸nh hµnh ®éng ®¸nh cíp Êy víi hµnh ®éng cña ai? - so s¸nh víi dòng tíng triÖu tö long trong tam quèc mét m×nh ph¸ vßng v©y tµo th¸o ®Ó cøu con lu bÞ. h? t¸c gi¶ so s¸nh nh vËy nhÈm môc ®Ých g×? - ca ngîi lßng qu¶ c¶m, bÊt chÊp kë thï cña lvt. gv: ßóng, hµnh ®éng ®¸nh cíp cña lvt thËt xøng ®¸ng ®îc ca ngîi bëi v× chµng x«ng vµo trËn cã mét m×nh chØ víi c©y gËy th« s¬ lµm vò khÝ mµ d¸m ®¬ng ®Çu víi c¶ mét lò cíp ®«ng ®¶o nh mét lò kiÕn, chßm ong hung h®ng, ®Çy d÷ tîn. song chóng ta thÊy lvt kh«ng hñ nao nóng, kh«ng mét chót do dù, tÝnh to¸n cho tÝnh m¹ng cña riªng m×nh, còng ch¼ng cÇn biÕt bän giÆc lµ ai, m¹nh hay yÕu thÕ nµo. gi÷a vßng v©ycña bän chóng, chµng ®· t¶ xung h÷u ®ét, chiÕn ®Êu nh mét dòng tíng qu¶ c¶m nh triÖu tö long ph¸ vßng v©y cña hµng v¹n qu©n tµo. h? th«ng qua hµnh ®éng ®ã, em hiÓu g× vñ lvt? - lµ chµng trai dòng c¶m, bÊt chÊp kë thï hung tîn. h? víi hµnh ®éng dòng c¶m ®ã cña lvt cuéc giao chiÕn ®· kÕt thóc nh thÕ nµo? - l©u la vì tan- qu®ng g¬m gi¸o ch¹y. phong lai bÞ mét gËy. gv: bän l©u la qu®ng g¬m gi¸o bá ch¹y, cßn tíng phong lai th× bÞ vt cho mét gËy l®n ra ®Êt chÕt ngay t¹i chç. h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch sö dông tõ ng÷, nhÞp - nt: sö dông ®éng tõ m¹nh ®iÖu ë c¸c c©u th¬ t¶ c¶nh giao tranh? nhÞp ®iÖu nhanh, dån dËp hïng tr¸ng. h? c¸ch sö dông nhÞp ®iÖu th¬, tõ ng÷ nh vËy cã t¸c => nhÈm miªu t¶ cuéc giao dông g×? chiÕn quyÕt trêng thcs liªm h¶i trang 25

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 liÖt ®Çy c®ng th¼ng vµ hÊp dÉn, t¹o nªn sù h? h·y tëng tîng vµ cho biÕt trong ®o¹n th¬ em bÊt ngê cña cuéc giao chiÕn. thÝch c©u th¬ nµo nhÊt? v× sao? - “v©n tiªn… ߬ng dangÓ - v× c¸ch dïng ®iÓn cè thËt hay, thËt ®Ñp gióp ta h×nh dung ra hµnh ®éng ®¸nh cíp qu¶ c¶m cña lvt. h? theo em søc m¹nh nµo gióp lvt th¾ng cíp - vt cã søc m¹nh tµi n®ng vâ nhanh nh vËy? nghÖ cao cêng, cã søc m¹nh cña lßng th ¬ng d©n c®m thï c¸i ¸c - cã søc m¹nh chÝnh nghÜa th¾ng gian tµ. gv: v× viÖc nghÜa mµ quªn c¶ tÝnh m¹ng cña m×nh. ta thÊy vt ®· thùc hiÖn ®óng mét nÐt ®Æc ®iÓm trong t tëng cña nh©n d©n ta “th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©nÓ. hµnh ®éng lvt còng ®· thÓ hiÖn râ quan niÖm v®n ch¬ng cña nguyÔn ß×nh chiÓu “ chë bao nhiªu … tµÓ. ßã còng lµ thÓ hiÖn íc nguyÖn cña nh©n d©n ta trong thêi buæi x· héi nhòng nhiÔu cã mét ngêi ®øng ra bªnh vùc hä, trõng trÞ c¸i ¸c. vt ®¸nh cíp bÈng vò khÝ th« s¬ nhng ®· th¾ng. ßã lµ niñm tin lµ íc väng cña ngêi d©n thêi ®ã. tiÕt 2. chuyÓn: lßng nh©n nghÜa tõ t©m cña lvt kh«ng chØ thÓ hiÖn tríc c¸i ¸c mµ tríc ngêi gÆp n¹n, t×nh c¶m Êy còng ®îc thÓ hiÖn thËt c¶m ®éng s©u s¾c. h? h·y ®äc tiÕp truyÖn. h? sau khi ®¸nh cíp xong lvt ®· lµm g×? b) v©n tiªn gÆp ngêi bÞ n¹n. - chñ ®éng ®Õn hái th®m ngêi bÞ n¹n. h? v©n tiªn hái hä ®iñu g×? chµng cã th¸i ®é ra sao? - ai, con ai, ®i ®©u, tªn g×, viÖc g×, ai thÇy, ai tí - thÊy hai c« g¸i cha hÕt h·i hïng, chµng ®éng lßng an ñi: “ ta ®· trõ… phËn traiÓ. h? em cã c¶m nhËn g× vñ lêi hái han cña lvt? - lêi cña chµng ©n cÇn, dâng d¹c ®µng hoµng cña con ngêi h? nghe c« g¸i trong xe kªu khãc, van xin lvt “®éng lµm viÖc chÝnh nghÜa lßngÓ, em hiÓu lvt®éng lßng v× lÏ g×? - v× chµng th¬ng ngêi gÆp n¹n lµ hai c« g¸i. trêng thcs liªm h¶i trang 26

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - xóc ®éng tríc lêi kªu xin cña c« t× n÷. chµng thÊy hai c« g¸i dÆm trêng gÆp tai ¬ng kh«ng ph¬ng cøu tho¸t mµ thÊy xóc ®éng vµ c¶m th«ng. h? vËy vt nãi “ ta ®· trõ dßng l©u laÓ nhÈm môc trÊn an hä sau ®Ých g×? hoµng, sî h·i ®Ó hä biÕt m×nh ®·

- chµng an ñi, c¬n bµng v÷ng t©m vµ

tho¸t n¹n. h? nh÷ng lêi nãi, cö chØ ®ã gióp em hiÓu thªm g× vñ -> vt lµ ngêi tõ t©m, dÔ lvt? c¶m th«ng víi ngêi bÞ n¹n h? khi hai c« g¸i muèn tá ý ra ngoµi t¹ ¬n, vt cã th¸i ®é nh thÕ nµo? - chµng véi v· can ng®n “khoan… traiÓ. h? v× sao vt ng®n c¶n viÖc lµm ®ã cña hai c« g¸i? - chµng kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp víi ngêi kh¸c giíi. - chµng muèn ®Ó cho hai c« g¸i b×nh tÜnh trë l¹i. gv: cã ngêi cho rÈng vt kh«ng cÇn sù l¹y t¹ cña hai c« g¸i, cã ngêi l¹i cho rÈng chµng ng®n hä lµ ®Ó kÞp chØnh ®èn trang phôc sau khi t¶ ®ét h÷u x«ng ®Ó tiÕp xóc víi ngêi kh¸c giíi. h? theo em ý kiÕn nµo ®óng? - vt kh«ng muèn tiÕp xóc víi ng êi kh¸c giíi v× ®ã phÐp gv: trong c©u nãi, vt nãi nµng lµ phËn g¸i, ta lµ phËn t¾c cña lÔ gi¸o phong kiÕn. trai. chøng tá chµng ®· thÓ hiÖn sù c©u lÖ cña lÔ gi¸o vµ còng cã thÓ vt cho rÈng viÖc l¹y t¹ lµ kh«ng cÇn thiÕt. h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch c xö ®ã cña lvt? - vt cã c¸ch c xö tÕ nhÞ, khiªm nhêng vµ rÊt ®µng hoµng cña ng êi cã v®n ho¸. h? khi knn cã nh· ý muèn tr¶ ¬n, vt cã th¸i ®é nh thÕ nµo tríc nh· ý ®ã? - nghe nãi liñn cêi: “lµm ¬n…..tr¶ ¬nÓ. h? em hiÓu g× vñ th¸i ®é vµ lêi nãi cña lvt? - vt tõ chèi sù tr¶ ¬n. v× sao vt l¹i tõ chèi tríc lêi ®ñ nghÞ ®ã cña nn? - ßã lµ c¸i cêi l¹ lïng, ng¹c nhiªn tríc lêi ®ñ nghÞ. gv: ßã lµ c¸i cêi v« t cña ngêi quen lµm viÖc nghÜa.ßèi víi chµng, lµm mét viÖc nghÜa nh thÕ nµy lµ mét lÏ tù nhiªn chø ®©u ph¶i lµ c«ng tr¹ng, ®©u ®¸ng trêng thcs liªm h¶i trang 27

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ph¶i ®ñn ¬n. h? ý nghÜa nµy ®îc vt kh¼ng ®Þnh bÈng quan niÖm nµo? “ nhí c©u… anh hïngÓ h? nªu ý nghÜa cña hai c©u th¬? nghÜa mµ kh«ng em cã c¶m nhËn g× tríc suy nghÜ ®ã cña lvt? ph¶i lµ ngêi

- thÊy viÖc lµm th× kh«ng anh hïng. -> vt lµ ngêi

hµo hiÖp, träng gv: hµnh ®éng lµm ¬n ®· lµ mét phong c¸ch tèt ®Ñp. nghÜa khinh tµi. lµm ¬n mµ kh«ng lîi dông, kh«ng ®ßi hái sù tr¶ ¬n th× cßn ®Ñp vµ ®¸ng quý h¬n nhiñu. ph¶i ch®ng c¸i nô cêi ®¸ng yªu Êy, lèi sèng quen lµm viÖc nghÜa cña lvt ®· gieo vµo lßng nguyÖt nga mét Ên tîng cao ®Ñp kh«ng thÓ nµo phai mê ®îc. Ên tîng Êy ®· khiÕn nµng t¹c vÏ bøc h×nh lvt vµ nguyÖn íc suèt ®êi g¾n bã. chÝnh v× lÏ ®ã mµ nµng cù tuyÖt mèi t×nh cao sang víi con trai th¸i s ®Ó gi÷ trän lßng thuû chung víi vt. h? th«ng qua lvt t¸c gi¶ muèn nãi víi chóng ta ®iñu - ph¶i biÕt träng ©n nghÜa, thÊy g×? viÖc nghÜa nªn lµm, khi lµm kh«ng nªn kÓ c«ng hoÆc nghÜ ®Õn sù ®ñn ¬n. gv: ßã còng chÝnh lµ mét lèi sèng cao ®Ñp mµ nßc göi g¾m ë lvt. ß¹o lÝ Êy dï ®· tr¶i qua h¬n mét tr®m n®m vÉn hÕt søc cÇn thiÕt trong lèi sèng chóng ta. 2. h×nh ¶nh kiÒu nguyÖt h? ßäc thÇm bÈng m¾t nh÷ng c©u th¬ kÓ vñ c¸ch tr¶ nga lêi cña knn? c¸ch xng h« cña nµng thÓ hiÖn ®iñu g×? - nµng tr¶ lêi rÊt ch©n thËt, ®Çy ®ñ. - nµng xng h«: qu©n tö- tiÖn thiÕp: ®ã lµ c¸ch nãi n®ng v®n vë, dÞu dµng thÓ hiÖn sù khiªm nhêng cña ngêi cã häc. h? c¸ch tr¶ lêi ®ã cho ta hiÓu g× vñ knn? - nµng lµ c« g¸i khuª c¸c, thuú mÞ, nÕt na, cã häc thøc. h? ßîc vt cøu n¹n l¹i ©n cÇn th®m hái, knn cã th¸i ®é nh thÕ nµo qua lêi t©m sù Êy? - nµng xóc ®éng, c¶m kÝch tríc ¬n cøu m¹ng- tá ra ¸y trêng thcs liªm h¶i trang 28

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? ßèi víi lvt th× viÖc tr¶ ¬n ®ñn ¬n lµ hoµn toµn n¸y, b®n kho®n vµ tha thiÕt kh«ng cÇn thiÕt. xong theo em, viÖc knn cã ý tha muèn ®îc tr¶ ¬n. thiÕt muèn tr¶ ¬n lµ cÇn thiÕt hay kh«ng cÇn thiÕt? v× sao? - viÖc muèn tr¶ ¬n lµ rÊt cÇn thiÕt. bëi ®ã lµ ®¹o lÝ lµm ngêi: ®îc gióp ®ì ph¶i biÕt tr¶ ¬n. gv: nÕu ®îc ngêi kh¸c gióp ®ì mµ kh«ng biÕt nhí ¬n, ®ñn ¬n th× ®ã lµ con ngêi bÊt nh©n, bÊt nghÜa. knn ®· biÕt xö sù ®óng ®¹o lÝ lµm ngêi. nhng cã ®iñu ë ®©y nµng ch¼ng cã g× ®Ó ®ñn ¬n. v× vËy, knn thùc sù thÊy lóng tóng. dï biÕt rÈng ®ñn ®¸p bao nhiªu còng lµ cha ®ñ. h? th«ng qua lêi nãi, th¸i ®é cña nµng em hiÓu thªm - knn lµ con gnêi rÊt mùc g× vñ tÝnh c¸ch cña nµng? ®Èm th¾m, biÕt träng ¬n nghÜa gv: vµ còng chÝnh v× thÕ mµ knn ®· tù nguyÖn suèt ®êi gi÷ g×n, n©ng niu b¶o vÖ c¸i t×nh c¶m Êy, ¬n nghÜa cao ®Ñp Êy. iii- tæng kÕt 1. nghÖ thuËt h? truyÖn cã kÕt cÊu t×nh tiÕt gièng víi lo¹i truyÖn nµo mµ em ®· ®îc häc? - gièng truyÖn th¹ch sanh cøu quúnh nga. h? em cã nhËn xÐt g× vñ ng«n ng÷ th¬ nh vËy nhÈm môc ®Ých g×? - thÓ hiÖn m¬ íc cña nh©n d©n, cña con ngêi giµu lßng nh©n nghÜa, mong muèn c¸i thiÖn th¾ng c¸i ¸c. h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch sö dông ng«n ng÷ th¬ trong ®o¹n trÝch? - ng«n ng÷ th¬ méc m¹c, b×nh dÞ, gÇn lèi nãi th«ng thêng vµ mang mµu s¾c ®Þa ph¬ng nam bé. h? ßÓ lµm næi bËt hµnh ®éng ®¸nh cíp cña lvt t¸c gi¶ ®· dïng nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? - dïng h×nh ¶nh so s¸nh,®iÓn tÝch. - dïng tõ ng÷ gîi t¶, ®éng tõ m¹nh. h? víi nh÷ng thµnh c«ng lín vñ nghÖ thuËt Êy, ®o¹n trÝch ®Ó l¹i cho em Ên tîng g× s©u s¾c nhÊt? - truyÖn ®ñ cao con ngêi cã nghÜa khÝ, dòng c¶m, cã b¶n tÝnh nh©n nghÜa, giµu lßng th¬ng ngêi, biÕt gi÷ lÔ gi¸o. ßã lµ hiÖn th©n cña c¸i thiÖn th¾ng c¸i ¸c. h? th«ng qua ®o¹n trÝch em hiÓu g× vñ nhµ th¬ nguyÔn ß×nh chiÓu? - lµ ngêi cã lßng nh©n ¸i, giµu b¶n tÝnh nghÜa hiÖp, lßng th¬ng ngêi. trêng thcs liªm h¶i trang 29

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 v- luyÖn tËp h? trong ®o¹n trÝch em thÝch nhÊt c©u hái nµo hoÆc ®o¹n th¬ nµo? v× sao? - ßo¹n miªu t¶ vt ®¸nh cíp- cho ta thÊy dòng khÝ tµi n®ng cña vt. * híng dÉn vÒ nhµ. - häc thuéc ®o¹n trÝch. - n¾m ch¾c néi dung vµ nghÖ thuËt. - ph©n tÝch h×nh ¶nh lôc v©n tiªn trong ®o¹n trÝch. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 8 tiÕt 40 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

miªu t¶ néi t©m trong v¨n b¶n tù sù. i- môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh n¾m ®îc vai trß, néi dung cña yÕu tè néi t©m miªu t¶ trong v®n b¶n tù sù. tÝch hîp víi phÇn v®n: truyÖn kiñu, lôc v©n tiªn. rÌn kÜ n®ng sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶ néi t©m trong v®n b¶n tù sù. ii- chuÈn bÞ gv: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. hs: ßäc tríc bµi. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra. ? miªu t¶ trong v®n tù sù cã vai trß, tac dông nh thÕ nµo? C. bµi míi. i- t×m hiÓu yÕu tè miªu t¶ néi t©m nh©n vËt trong v¨n b¶n tù sù h? ßäc ®o¹n trÝch kiñu ë lÇu ngng bÝch. 1. vÝ dô 1: h? t×m nh÷ng c©u th¬ t¶ ngo¹i c¶nh vµ t©m tr¹ng cña thuý kiñu? - nh÷ng c©u th¬ t¶ ngo¹i c¶nhÓ + “tríc lÇu… dÆm thaÓ + buån tr«ng… ghÕ ngåiÓ. - nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ néi t©m: + “bªn trêi… ngêi ng©mÓ. trêng thcs liªm h¶i trang 30

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? dÊu hiÖu nµo cho thÊy ®o¹n ®Çu lµ t¶ c¶nh vµ ®o¹n sau miªu t¶ néi t©m? - hai ®o¹n th¬ t¶ c¶nh nhËn diÖn ®îc: qua c¶nh s¾c thiªn nhiªn vµ ngo¹i h×nh sù vËt… cã thÓ quan s¸t trùc tiÕp ®îc. - miªu t¶ néi t©m thÓ hiÖn qua suy nghÜ nµng kiñu vñ th©n phËn, vñ quª h¬ng, vñ cha mÑ. h? nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh cã mèi quan hÖ nh thÕ nµo víi viÖc thÓ hiÖn néi t©m nh©n vËt? - ßo¹n 1: t¶ c¶nh mªnh m«ng hoang v¾ng, mªnh m«ng thÓ hiÖn t©m tr¹ng c« ®¬n, buån tñi. - ßo¹n 2: t¶ 4 bøc tranh: + bøc 1: h×nh ¶nh con thuyñn xa xa: nçi buån lu l¹c. + bøc 2: nh×n c¸nh hoa tr«i: gîi sù tr«i d¹t, lªnh ®ªnh gi÷a dßng ®êi. + bøc 3: nh×n néi cá: nghÜ t¬ng lai mê mÞt cña m×nh. + bøc 4: tiÕng sãng Çm Çm: nçi sî h·i nh÷ng tai ho¹ sÏ Ëp ®Õn lóc nµo kh«ng hay biÕt. h? lÊy c¶nh t¶ t©m tr¹ng t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? - c¸c biÖn ph¸p Èn dô. h? qua ph©n tÝch vÝ dô em thÊy miªu t¶ néi t©m nh©n vËt bÈng c¸ch nµo? - miªu t¶ trùc tiÕp: nh÷ng suy nghÜ cña nh©n vËt. - miªu t¶ gi¸n tiÕp: miªu t¶ c¶nh vËt, miªu t¶ ngo¹i h×nh nh©n vËt ®Ó lét t¶ néi t©m. h? theo em hiÓu miªu t¶ néi t©m nh©n vËt lµ nh thÕ nµo? - lµ t¸i hiÖn nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt. h? viÖc miªu t¶ néi t©m nh©n vËt trong v®n b¶n tù sù t©m nh©n vËt: cã t¸c dông g×? nh©n vËt lµm cho ®éng h¬n. h? ßäc ®o¹n trÝch thø hai: qua ®o¹n trÝch em hiÓu g× vñ t©m tr¹ng lh? - l·o ®au khæ, day døt ®Õn tét ®Ønh v× ®· chãt lõa mét con chã. gv: ßau khæ v× ®· ®¸nh mÊt ®i niñm hy väng cuèi cïng cña m×nh. h? ßÓ lét t¶ ®îc néi t©m nh©n vËt l·o h¹c t¸c gi¶ lµm c¸ch nµo? - bÈng c¸ch miªu t¶ ngo¹i h×nh qua khu«n mÆt ¸nh m¾t, c¸i miÖng… h? vËy theo em, miªu t¶ néi t©m nh©n vËt nhÈm môc ®Ých g×? - lµm cho nh©n vËt ®îc sinh ®éng trong v®n b¶n tù trêng thcs liªm h¶i trang 31

- miªu t¶ néi x©y dùng nh©n vËt sinh

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 sù. h? cã mÊy c¸ch miªu t¶ néi t©m nh©n vËt trong v®n b¶n tù sù? - cã hai c¸ch: + trùc tiÕp: nªu nh÷ng suy nghÜ, c¶m xóc. + gi¸n tiÕp: qua miªu t¶ c¶nh, ngo¹i h×nh nh©n vËt. gv: ß©y chÝnh lµ phÇn ghi nhí sgk. 2. ghi nhí ii- luyÖn tËp. * bµi tËp 1 h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? muèn lµm ®îc bµi tËp nµy chóng ta ph¶i dùa vµo ®o¹n trÝch nµo vµ ®Æc biÖt chó ý vµo nh÷ng c©u th¬ nµo? h? chó ý ®o¹n trÝch mgs mua kiñu viÕt bÈng ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? - ph¬ng thøc tù sù. gv: chÝnh v× vËy lµm bµi tËp nµy chóng ta ph¶i thuËt kÓ, khi kÓ vñ thuý kiñu ra tr×nh diÖn mgs chó ý sö dông nh÷ng yÕu tè miªu t¶ néi t©m nh©n vËt kiñung«i kÓ. h? trong ®o¹n th¬ t¸c gi¶ miªu t¶ néi t©m nh©n vËt bÈng mÊy c¸ch? (hai c¸ch) gäi häc sinh lµm vµ nhËn xÐt. * bµi tËp 2: h? bµi tËp 2 yªu cÇu chóng ta lµm g×? - ßãng vµi kiñu kÓ l¹i viÖc b¸o ©n, b¸o o¸n trong ®ã béc lé trùc tiÕp t©m tr¹ng cña kiñu. gv: gîi ý: ngêi viÕt nhËp vai xng h« t«i, kÓ l¹i vô xö ¸n. trong qu¸ tr×nh kÓ kÕt hîp víi dÉn lêi, dÉn ý nh©n vËt kh¸c. * bµi tËp 3: h? nªu yªu cÇu bµi tËp ghi l¹i t©m tr¹ng cña em sau mét lÇn cã lçi víi b¹n. gv: lu ý kÓ l¹i viÖc kh«ng hay mµ m×nh ®· g©y ra cho b¹n lµ viÖc g×, diÔn ra nh thÕ nµo, ®Æc biÖt lu ý miªu t¶ t©m tr¹ng khi g©y ra viÖc kh«ng hay ®ã. * híng dÉn vÒ nhµ - n¾m ch¾c thÕ nµo lµ miªu t¶ néi t©m nh©n vËt trong v®n b¶n tù sù. - c¸c c¸ch miªu t¶ néi t©m. - lµm hoµn chØnh c¸c bµi tËp. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 9 tiÕt 41 ngµy so¹n: trêng thcs liªm h¶i trang 32

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ngµy day:

lôc v©n tiªn gÆp n¹n trÝch: truyÖn lôc v©n tiªn- nguyÔn ß×nh chiÓu i- môc ®Ých yªu cÇu: qua bµi häc gióp häc sinh hiÓu ®îc nh©n vËt trÞnh h©m, mét hiÖn th©n cña c¸i ¸c. «ng ng vµ ga ®×nh lµ hiÖn th©n cña c¸i thiÖn. nguyÔn ß×nh chiÓu ca ngîi th¸i ®é v« t “ dèc lßng nghÜa h¸ chê tr¶ ¬nÓ gi¸o dôc häc sinh lßng yªu, kÝnh träng ®èi víi nh÷ng ngêi sèng thanh cao, hÕt lßng v× viÖc thiÖn. rÌn kÜ n®ng kh¸i qu¸t mét quan niÖm sèng tõ c¸c dÉn chøng trong t¸c phÈm, so s¸nh c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm. ii- chuÈn bÞ gv: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. hs: t×m hiÓu tríc bµi häc iii- lªn líp A. tæ chøc. B. kiÓm tra: ßäc thuéc ®o¹n truyÖn: lôc v©n tiªn cøu kiñu nguyÖt nga? qua ®o¹n truyÖn em hiÓu g× vñ lôc v©n tiªn? C. bµi míi. gv giíi thiÖu tãm t¾t phÇn tríc. i- vÞ trÝ ®o¹n trÝch. h? nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch? - nÈm ë phÇn thø 2 cña truyÖn: v©n tiªn gÆp n¹n gi¸o viªn yªu cÇu ®äc: giäng kÓ chuyÖn phï hîp, ii- §äc, gi¶i thÝch tõ khã, giäng t¸i hiÖn lêi nãi cña v©n tiªn, ®Æc biÖt lµ lêi nãi t×m hiÓu bè côc v¨n b¶n. cña «ng chµi (937-976) 1. §äc gv ®äc tõ ®Çu- 8 c©u ®Çu. gäi häc sinh ®äc phÇn cßn l¹i vµ nhËn xÐt. gv híng dÉn häc sinh t×m hiÓu nghÜa mét sè tõ: phui 2. t×m hiÓu tõ khã. pha, hÈm hót… h? theo em v®n b¶n nµy chia lµm mÊy phÇn? nªu giíi 3. t×m hiÓu bè côc. h¹n tõng phÇn? - hai phÇn: + phÇn 1: 6 c©u ®Çu: lôc v©n tiªn bÞ n¹n + phÇn 2: cßn l¹i: lôc v©n tiªn ®îc cøu. gv phÇn 1: c¸i ¸c hoµnh hµnh phÇn 2: c¸i thiÖn chiÕn th¾ng. h? v®n b¶n viÕt theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh nµo? - ph¬ng thøc tù sù. h? ßo¹n gåm nh÷ng nh©n vËt nµo? iii- t×m hiÓu ®o¹n trÝch. trêng thcs liªm h¶i trang 33

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - trÞnh h©m, «ng ng, v©n tiªn. h? ßäc 6 c©u ®Çu em thÊy lóc nµy trÞnh h©m ®ang ë 1. trÞnh h©m. ®©u? vµo thêi gian nµo? - trªn thuyñn lóc ®ªm khuya. h? ߪm khuya ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh thÕ nµo? - lÆng lÏ, mê mÞt. h? h·y h×nh dung miªu t¶ khung c¶nh kho¶ng kh«ng - ߪm ®· khuya, c¶ kh«ng gian trêi ®Êt lóc ®ã? gian tÜnh lÆng, kh«ng mét bãng ng êi trêi tèi mï mÞt vµ ®Çy s¬ng. h? trong c¸i kho¶nh kh¾c yªn tÜnh Êy, trÞnh h©m ®· gië trß g×? - ra tay x« v©n tiªn xuèng vêi. h? t¹i sao trÞnh h©m l¹i chän thêi ®iÓm nµy? - thêi ®iÓm dÔ hµnh ®éng kh«ng ai biÕt, kh«ng ngêi gv: tríc khi dô v©n tiªn xuèng thuyñn, h¾n ®· lõa cøu. trãi tiÓu ®ång cña v©n tiªn. v©n tiªn lóc ®ã mï loµ kh«ng n¬i n¬ng tùa. h? trÞnh h©m lõa h¹i b¹n lóc b¹n l¹i mï loµ, tËt - th©m hiÓm, ®éc ¸c. nguyñn nh vËy chøng tá h¾n lµ ngêi nh thÕ nµo? h? sau khi ®· ®Èy v©n tiªn xuèng s«ng h¾n cßn lµm - h¾n gi¶ tiÕng kªu trêi lÊy lêi g×? h¾n lµm vËy nhÈm môc ®Ých g×? ph«i pha nhÈm che ®Ëy téi lçi h? theo em nguyªn nh©n v× ®©u trÞnh h©m l¹i h·m h¹i v©ntiªn? - v× thua tµi lµm th¬. gv: trong mét lÇn ë qu¸n rîu, hä cïng thi th¬ trong ®ã v©n tiªn næi lªn lµ ngêi hay th¬, cã tµi. trÞnh h©m sinh lßng ghen ghÐt, ®è kÞ. h? ßiñu ®ã chøng tá trÞnh h©m lµ kë häc hµnh nh thÕ nµo? - dèt n¸t, kÐm tµi- ®ßi h¬n ngêi kh¸c. gv:tríc ®ã h¾n ®· nãi “ h¹i tiªn ph¶i dông mu nµy míi xongÓ. h? qua ®ã em hiÓu g× vñ bé mÆt thËt cña th? - h¾n lµ kë Ých kØ, nhá nhen v« cí h¹i ng êi l¬ng thiÖn h? h·y nªu c¶m nghÜ cña em vñ nh©n vËt th? - c®m ghÐt phÉn né. gv: trong x· héi Êy, c¸i ¸c lu«n hoµnh hµnh, trµ ®¹p trêng thcs liªm h¶i trang 34

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 lªn con ngêi, c¸i ¸c lan trµn mäi lóc, mäi n¬i, s½n sµngøc hiÕp ngêi l¬ng thiÖn. c¸i ¸c nh len s©u vµo b¶n chÊt con ngêi. h? theo em th ®¹i diÖn cho phe nµo? - hiÖn th©n cña c¸i ¸c. h? qua h×nh ¶nh th, em liªn tëng tíi nh÷ng nh©n vËt nµo trong truyÖn ®· häc còng cã hµnh vi téi ¸c nh vËy? - mÑ con lý th«ng, bon cíp phong lai. gv: ph¶i ch®ng x· héi cò thèi n¸t ®Ó c¸i ¸c hoµnh hµnh kh¾p mäi n¬i. xong tù ®¸y lßng tõ cuéc sèng nghÌo hÌn cña ngêi d©n l¬ng thiÖn, tÊm lßng nh©n hËu vÉn to¶ s¸ng, trçi dËy ®Ó ng®n chÆn cøu vít nh÷ng ngêi bÞ c¸i ¸c h·m h¹i. ßÓ thÊy râ nh÷ng tÊm lßng cao c¶ cña nh÷ng ngêi l¬ng thiÖn giµu nh©n nghÜa. gäi häc sinh ®äc ®o¹n cßn l¹i. 2. h×nh ¶nh ng «ng. h? s¸ng ra thÊy cã x¸c ngêi tr«i d¹t ë mÐ bê s«ng, «ng ng ®· lµm g×? - vít ngay lªn bê. h? tõ “ ngayÓ gióp em hiÓu g× vñ hµnh ®éng cña ng «ng? - ßã lµ mét hµnh ®éng kh«ng ®¾n ®o suy nghÜ. h? ßÓ cøu sèng ngêi bÞ n¹n gia ®×nh ng «ng ®· lµm g×? - ¤ng h¬ bông d¹ - mô h¬ mÆt mµy. h? qua ®©y em cã nhËn xÐt g× vñ viÖc lµm cña ng - ¤ng cøu ngêi kh«ng ®¾n ®o «ng? suy tÝnh, ch®m sãc chu ®¸o tËn t©m kh«ng qu¶n ng¹i khã h? cøu v©n tiªn sèng dËy råi, ng «ng cßn lµm g× kh®n. n÷a? - hái han cho râ mäi ®Èng gÇn xa. h? ¤ng cßn nãi g× víi lvt? - ë cïng ta- h«m hÈm hót- cho vui. h? qua c©u nãi nµy, ng «ng muèn nãi g× víi vt? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch dïng tõ ë c©u nãi nµy? - ng «ng thËt thµ chÊt ph¸c. - méc m¹c- mang ®Ëm mµu s¾c ®Þa ph¬ng nam bé. h? víi c¸ch dïng ®ã t¸c gi¶ muèn kh¼ng ®Þnh ®iñu g×? nÕu lµ lvt lóc ®ã em c¶m thÊy thÕ nµo? - níc m¾t trµn ra, thÊy «ng ng nh lµ «ng tiªn ®Çy nh©n hËu ®ang dang tay «m chän c¶ mét cuéc ®êi tµn phÕ cña m×nh mµ v« cïng xóc ®éng. h? trong lóc vt cßn b®n kho®n, chµng cßn nghe ng - ¤ng lµm ¬n v« t chø kh«ng «ng nãi g×? ph¶i lµ ®Ó chê trêng thcs liªm h¶i trang 35

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tr¶ ¬n => hµo - lßng l·o ch¼ng m¬… tr¶ ¬n. hiÖp v« t träng t×nh nghÜa. h? em hiÓu g× vñ c©u nãi nµy? qua c©u nãi ®ã, em cã nhËn xÐt g× vñ viÖc lµm cña ng «ng? gv: lêi nãi méc m¹c Êy nh mét triÕt lÝ sèng ë ®êi. h? theo em ng «ng ®¹i diÖn cho phe nµo? - ß¹i diÖn cho ®iñu thiÖn. tõ viÖc lµm, th¸i ®é cña ng «ng, em cã liªn tëng tíi nh÷ng nh©n vËt nµo trong c¸c t¸c phÈm ®· ®îc häc cã cïng t tëng Êy? - lôc v©n tiªn “ lµm ¬n…Ó - hín minh, v¬ng tö trùc. h? th«ng qua c¸c nh©n vËt Êy, nguyÔn ß×nh chiÓu - sèng ë ®êi ph¶i cã lßng nh©n muèn göi g¾m tíi b¹n ®äc ®iñu g×? nghÜa, lµm viÖc nghÜa mét c¸ch v« t hÕt lßng kh«ng ®îi h? nÕu lµ em, em noi g¬ng ng «ng ë ®iÓm nµo? ph¶i cã sù tr¶ ¬n - gióp ®ì ngêi gÆp ho¹n n¹n hÕt lßng. h? nÕu lµ lvt em sÏ tr¶ lêi ng «ng nh thÕ nµo? - ch¸u c¶m ¬n «ng nhng ch¸u tËt nguyñn, «ng l¹i giµ råi, lµm sao nu«i næi ch¸u. h? em cã nhËn lêi mêi cña ng «ng kh«ng? - kh«ng: muèn trë vñ cïng gia ®×nh. - cã: thÊy «ng thùc sù th¬ng m×nh vµ cã lêi gi÷ ch©n t×nh, tËt nguyñn cßn ®i ®©u ®îc n÷a. h? ßiñu ®ã cµng lµm s¸ng lªn tÊm lßng nh©n hËu cña ng «ng, cña ngêi d©n lao ®éng. gv: con thuyñn nhá bÐ lªnh ®ªnh Êy, ®· ®a ®Èy cuéc sèng cña gia ®×nh ng «ng nh thÕ nµo? em h·y ®äc lêi kÓ cña ng «ng? h? qua lêi kÓ cña ng «ng, em hiÓu g× vñ cuéc sèng - ng «ng cã cuéc sèng gi¶n dÞ cña ng «ng? tù do g¾n bã chan hoµ víi thiªn nhiªn. h? em h·y nªu c¶m nhËn cña m×nh vñ hai c©u th¬ cuèi - ßã lµ cuéc sèng cña ngêi lao ®éng b×nh thêng. h? khi lvt ng· xuèng s«ng mäi ngêi trªn thuyñn cã 3. lôc v©n tiªn. th¸i ®é nh thÕ nµo? - xãt xa tÊm lßng. gv: ai nÊy ®ñu xãt xa, th¬ng cho chµng trai tËt nguyñn Êy. h? chµng ®îc ai cøu gióp? - giao long con c¸ d÷. h? theo em vt ph¶i lµ ngêi nh thÕ nµo míi cã thÓ - v©n tiªn lµ ngêi ltrêng thcs liªm h¶i trang 36

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ¬ng ®îc con ¸c thó ®n thÞt cøu gióp? thiÖn. h? chi tiÕt nµy cã thÓ cã thËt hay kh«ng? em gÆp nh÷ng chi tiÕt t¬ng tù nh thÕ nµy ë lo¹i truyÖn nµo? - chi tiÕt nµy lµ h cÊu, thêng gÆp trong truyÖn cæ d©n gian. h? lo¹i truyÖn nµy cã ý nghÜa g×? - truyÖn nhÈm nãi vñ con ngêi ë hiñn gÆp lµnh. h? h×nh ¶nh con giao long xuÊt hiÖn cßn cã ý nghÜa g× - tè c¸o téi ¸c th b¶n chÊt kh¸c? cña h¾n cßn th©m ®éc h¬n c¶ loµi cÇm thó. h? vt d· nãi g× víi ng «ng sau khi ®îc cøu sèng? h? lêi nãi ®ã bµy tá ý nghÜ vµ th¸i ®é g×? - ý muèn ®ñn ®¸p c«ng ¬n nhng l¹i lóng tóng day døt ch¼ng biÕt lÊy g× ®ñn ¬n. - cµng thùc sù xóc ®éng tríc hµnh ®éng, th¸i ®é cña ng «ng. h? qua ®ã em hiÓu g× vñ v©n tiªn? - vt lµ con ngêi biÕt träng ©n nghÜa. iii- tæng kÕt. h? nhËn xÐt c¸ch sö dông ng«n ng÷, c¸ch kÓ chuyÖn? 1. nghÖ thuËt: - ng«n ng÷ gi¶n dÞ mang ®Ëm s¾c th¸i nam bé. - kÓ chuyÖn gièng kÕt cÊu c©u chuyÖn d©n gian. 2. néi dung: - phª ph¸n, tè c¸o b¶n chÊt xÊu xa cña nh÷ng con ngêi lõa thÇy ph¶n b¹n - ca ngîi tÊm lßng nh©n nghÜa, t©m hån tù do, mét mÉu ngêi cao ®Ñp. ivluyÖn tËp h? qua ®o¹n trÝch em c¶m nhËn ®îc ®iñu g× vñ phong c¸ch cña nh÷ng ngêi lao ®éng? h? ßäc diÔn c¶m ®o¹n em thÝch nhÊt? *híng dÉn vÒ nhµ - n¾m ch¾c néi dung bµi häc - häc thuéc ®o¹n trÝch, ph©n tÝch tõng nh©n vËt. * rót kinh nghiÖm.

tiÕt 42 ngµy so¹n: ngµy d¹y: trêng thcs liªm h¶i trang 37

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9

ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng phÇn v®n

i- môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh bæ sung vµo vèn hiÓu biÕt vñ v®n häc ®Þa ph¬ng bÈng viÖc n¾m ®îc nh÷ng t¸c gi¶ vµ mét sè t¸c phÈm tõ sau n®m 1975 viÕt vñ ®Þa ph¬ng m×nh. bíc ®Çu biÕt c¸ch su tÇm, t×m hiÓu vñ t¸c gi¶, t¸c phÈm v®n häc ®Þa ph¬ng. h×nh thµnh sù quan t©m vµ yªu mÕn ®èi víi v®n häc cña ®Þa ph¬ng m×nh. rÌn kÜ n®ng su tÇm t liÖu v®n häc theo chñ ®ñ. ii- chuÈn bÞ: gv:- su tÇm vµ giíi thiÖu t¹p chÝ s¸ch b¸o cña ®Þa ph¬ng m×nh. - lùa chän hai t¸c gi¶ t©m ®¾c nhÊt: hoµi nam, nguyÔn v®n so¹n. hs: su tÇm vµ ®iñn vµo b¶ng thèng kª. viÕt mét bµi giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm. iii- lªn líp. A. tæ chøc. B. kiÓm tra: sù chuÈn bÞ cña häc sinh. C. bµi míi. i- tr×nh bµy danh môc c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm cña ®Þa ph¬ng tõ n¨m 1975 ®Õn nay tt 1 2

hä vµ tªn (bót danh) quÇn ph¬ng hoµi nam

quª qu¸n

tªn t¸c phÈm

nd vµ nt chñ yÕu

h¶i hËu nghÜa hng

h? gäi häc sinh (®¹i diÖn c¸c tæ) lªn tr×nh bµy kÕt qu¶ su tÇm vµ lÇn lît ®iñn vµo b¶ng thèng kª. h? em h·y nªu néi dung vµ nghÖ thuËt mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu mµ m×nh su tËp ®îc. h? gäi häc sinh nhËn xÐt bæ sung cho hoµn chØnh b¶ng thèng kª. h? em cã thÓ kÓ mét sè mnÈu chuyÖn nhá mµ m×nh biÕt ®îc xung quanh nh÷ng t¸c gi¶, t¸c phÈm mµ m×nh su tÇm. - vò quÇn ph¬ng: nhµ th¬ rÊt næi tiÕng ®îc nhiñu ngêi biÕt ®Õn. ¤ng cã nhiñu bµi viÕt ®®ng trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ cña trung ¬ng… - hoµi nam : h? ngoµi nh÷ng t¸c gi¶, tØnh nß cßn cã nh÷ng tê b¸o t¹p chÝ g×? - b¸o nh©n d©n, b¸o phô n÷ nß - th«ng tin thanh niªn nß. ii- giíi thiÖu c¶m nghÜ vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm t©m ®¾c h? mêi ®¹i diÖn 4 tæ lÇn lît tr×nh bµy. - gv nhËn xÐt, khuyÕn khÝch häc sinh tiÕp tôc t×m hiÓu v®n häc ®i¹ ph¬ng. gv: giíi thiÖu thªm mét sè t¸c phÈm hay cho häc sinh n¾m ®îc. * híng dÉn vÒ nhµ. - häc sinh tiÕp tôc bæ sung b¶ng thèng kª, tiÕp tôc t×m hiÓu vµ su trêng thcs liªm h¶i trang 38

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tÇm nh÷ng t¸c phÈm hay viÕt vñ ®Þa ph¬ng m×nh ®Ó cã thÓ ra mét chuyªn san vñ v®n häc ®Þa ph¬ng. * rót kinh nghiÖm.

tiÕt 43 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tæng kÕt tõ vùng

(tõ ®¬n, tõ phøc… tõ nhiñu nghÜa) i- môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh n¾m v÷ng h¬n vµ biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vñ tõ vùng ®· häc tõ líp 6: tõ ®¬n, tõ phøc, thµnh ng÷, nghÜa cña tõ, tõ nhiñu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ. rÌn luyÖn kÜ n®ng sö dông tõ chÝnh x¸c vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. ii- chuÈn bÞ: thÇy: hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®· häcvñ tõ vùng. trß: «n l¹i tõ vùng (lµ ®ñ c¬ng). iii- lªn líp. A. tæ chøc. B. kiÓm tra: ®ñ c¬ng cña häc sinh. C. bµi míi. i- tõ ®¬n h? thÕ nµo lµ tõ ®¬n? lÊy vÝ dô? - tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm mét tiÕng cã mét nghÜa t¹o thµnh. vd: nhµ, c©y, biÓn, ®i, ch¹y, xanh ®á… 2. tõ phøc. h? thÕ nµo lµ tõ phøc? lêy vÝ dô? - tõ phøc lµ tõ gåm hai hoÆc nhiñu tiÕng t¹o thµnh. vd: quÇn ¸o, trÇm bæng, c©u l¹c bé… h? cã mÊy lo¹i tõ phøc? - tõ ghÐp. - tõ l¸y bµi tËp: h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? - ph©n biÖt tõ ghÐp, tõ l¸y trong c¸c tõ cho s½n. h? dùa vµo kiÕn thøc tõ ghÐp, tõ l¸y em h·y lµm bµi tËp? - tõ ghÐp: ngÆt nghÌo, giam gi÷, bã buéc, t¬i tèt, bät bÌo, cá c©y, ®a ®ãn, nhêng nhÞn, r¬i rông, mong muèn. - tõ l¸y: nho nhá, gËt gï, l¹nh lïng, xa x«i, lÊp l¸nh bµi tËp 2: h? trong nh÷ng tõ l¸y cho s½n tõ nµo cã sù gi¶m nghÜa vµ tõ nµo cã sù t®ng nghÜa so víi nghÜa gèc? - gi¶m nghÜa: tr®ng tr¾ng, ®Ìm ®Ñp, nho nhá, lµnh l¹nh, x«m xÕp. trêng thcs liªm h¶i trang 39

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - t®ng nghÜa: s¹ch sµnh sanh, s¸t sµn s¹t, nhÊp nh«. ii- thµnh ng÷ h? thÕ nµo lµ thµnh ng÷? - thµnh ng÷ lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè ®Þnh, biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chØnh. gv: nghÜa cña thµnh ng÷ cã thÓ b¾t nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªn nã nhng th«ng thêng qua mét sè phÐp chuyÓn nghÜa nh Èn dô, so s¸nh. vd: mÑ trßn con vu«ng, mÆt xanh nanh vµng. bµi tËp 1: h? chØ râ c¸c vÝ dô ®©u lµ thµnh ng÷, tôc ng÷ gi¶i nghÜa? a) gÇn: tôc ng÷: hoµn c¶nh m«i trêng x· héi cã ¶nh hëng quan träng ®Õn tÝnh c¸ch con ngêi. b) ߸nh trèng: thµnh ng÷: lµm viÑc kh«ng ®Õn n¬i ®Õn chèn, bæ dë, thiÕu tr¸ch nhiÖm. c) tôc ng÷: muèn gi÷ g×n thøc ®n víi chã th× ph¶i treo lªn, víi mÌo th× ph¶i ®Ëy l¹i (cã thÓ coi lµ thµnh ng÷). d) thµnh ng÷: tham lam, ®îc c¸i nµy l¹i muèn c¸i kh¸c h¬n. e) thµnh ng÷: sù th«ng c¶m th¬ng, xãt gi¶ dèi nhÈm ®¸nh lõa ngêi kh¸c. bµi tËp 2: h? t×m hai thµnh ng÷ cã yÕu tè chØ ®éng vËt, hai thµnh ng÷ chØ thùc vËt? - chØ ®éng vËt: + nh chã víi mÌo. + ßiÖu hæ li s¬n: dô ®èi ph¬ng ra khái n¬i mµ cã u thÕ dÔ bñ chinh phôc, dÔ th¾ng. - chØ thùc vËt: + bÌo d¹t m©y tr«i. + c©y nhµ l¸ vên. iii- nghÜa cña tõ. h? em hiÓu thÕ nµo lµ nghÜa cña tõ? - nghÜa cña tõ lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t ®éng, quan hÖ…) mµ tõ biÓu thÞ. bµi tËp 1: h? theo em trong c¸c c©u gi¶i nghÜa vñ tõ mÑ, c¸ch nµo gi¶i nghÜa ®óng nhÊt? - chän c¸ch a. gv: kh«ng chän b bµi tËp 2: h? c¸ch gi¶i thÝch nµo trong 2 c¸ch lµ ®óng? v× sao? - c¸ch gi¶i thÝch (b) lµ ®óng. c¸ch gi¶i thÝch (a) vi ph¹m nguyªn t¾c khi gi¶i nghÜa tõ v× dïng danh tõ ®Ó ®Þnh nghÜa tÝnh tõ (côm danh tõ). - c¸ch (b) gi¶i thÝch bÈng tõ ®ång ©m (réng lîng- ®é lîng) cßn phÇn sau lµ cô thÓ ho¸ cho tõ réng lîng. iv- tõ nhiÒu nghÜa, hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ. h? em hiÓu thÕ nµo lµ tõ nhiñu nghÜa? vÝ dô? - tõ nhiñu nghÜa lµ tõ cã thÓ cã mét nghÜa hay nhiñu nghÜa. vd: xe ®¹p (mét nghÜa). xu©n (nhiñu nghÜa) h? thÕ nµo lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ? trêng thcs liªm h¶i trang 40

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 chuyÓn nghÜa cña tõ lµ hiÖn tîng thay ®æi nghÜa cña tõ, t¹o ra tõ nhiñu nghÜa. gv: trong tõ nhiñu nghÜa cã nghÜa gèc vµ nghÜa chuyÓn. h? em hiÓu thÕ nµo lµ nghÜa gèc, thÕ nµo lµ nghÜa chuyÓn? - nghÜa gèc: lµ nghÜa xuÊt hiÖn tõ ®Çu. lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh c¸c nghÜa kh¸c. - nghÜa chuyÓn: lµ nghÜa h×nh thµnh trªn c¬ së nghÜa gèc. gv: th«ng thêng trong c¸c c©u chØ cã mét nghÜa nhÊt ®Þnh. tuy nhiªn cã trêng hîp mét tõ hiÓu ®ång thêi c¶ nghÜa gèc lÉn nghÜa chuyÓn. vd: mïa xu©n lµ… xu©n. bµi tËp 1: h? theo em nghÜa “hoaÓ trong “thñm hoaÓ “lÖ hoaÓ ®îc coi lµ nghÜa gèc hay nghÜa chuyÓn? - tõ hoa trong trêng hîp nµy ®îc hiÓu theonghÜa chuyÓn. h? cã thÓ coi ®©y lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa lµm xuÊt hiÖn tõ nhiñu nghÜa kh«ng? v× sao? - ß©y kh«ng thÓ coi lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa lµm xuÊt hiÖn tõ nhiñu nghÜa v× tõ “hoaÓ cha lµm thay ®æi nghÜa cña tõ (hoa: ®Ñp, sang träng, tinh khiÕt) nªn hoa chØ lµ nghÜa l©m thêi nÕu t¸ch ra kh«ng cßn gi÷ nguyªn nghÜa. * híng dÉn vÒ nhµ - n¾m ch¾c hÖ thèng tõ vùng. - lµm bµi tËp. * rót kinh nghiÖm -

tiÕt 44 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tæng kÕt tõ vùng (tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷, trêng tõ vùng). i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh cñn cè vµ biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc tõ vùng häc ë líp 7-8: tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷, trêng tõ vùng. rÌn kÜ n®ng sö dông hÖ thèng tõ vùng trªn mét c¸ch chÝnh x¸c trong khi nãi vµ viÕt. ii- chuÈn bÞ: trêng thcs liªm h¶i trang 41

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 thÇy: hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. trß: ¤n l¹i kiÕn thøc tõ vùng ®· häc. iii- lªn líp. A. tæ chøc b.kiÓm tra: gäi häc sinh lµm bµi tËp 4/123 sgk. c.bµi míi. i- thÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? - tõ ®ång nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau. mét sè tõ nhiñu nghÜa cã thÓ thuéc vµo nhãm tõ ®ång nghÜa kh¸c nhau. vd: m¸y bay- tµu bay- phi c¬. bµi tËp 1: h? chän c¸ch hiÓu ®óng trong nh÷ng c¸ch hiÓu sau: - chän c¸ch (d). gv: - kh«ng thÓ chän c¸ch a v× kh«ng cã ng«n ng÷ nµo trªn thÕ giíi kh«ng cã hiÖn tîng ®ång nghÜa. - kh«ng thÓ chän c¸ch b v× ®ång nghÜa cã thÓ lµ quan hÖ gi÷a hai, ba hoÆc nhiñu h¬n 3 tõ. - kh«ng thÓ chän c v× kh«ng ph¶i bao giê c¸c tõ ®ång nghÜa còng cã nghÜa hoµn toµn gièng nhau. bµi tËp 2: cho biÕt dùa trªn c¬ së nµo, tõ “xu©nÓ cã thÓ thay thÕ cho tõ “tuæiÓ. viÖc thay tõ trong c©u trªn cã t¸c dông diÔn ®¹t nh thÕ nµo? - xu©n chØ mét mïa xu©n trong n®m, kho¶ng thêi gian t¬ng øng víi mét tuæi (chuyÓn nghÜa theo ph¬ng thøc ho¸ dô lÊy bé phËn chØ toµn bé). - tõ xu©n thay thÕ cho ÔtuæiÓ ®Ó tr¸nh lÆp víi tõ tuæi t¸c. ii- tõ ®ång ©m. h? thÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? - tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ cã c¸ch ph¸t ©m gièng nhau nhng kh¸c xa nhau vñ nghÜa. vd: ßêng (®Ó ®n)- ®êng (®i). bµi tËp 1: h? trong trêng hîp (a), (b) tõ nµo lµ cã hiÖn tîng nhiñu nghÜa, tõ nµo cã hiÖn tîng ®ång ©m? v× sao? a) tõ “l¸Ó trong “l¸ phæiÓ lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa tõ “l¸Ó trong “l¸ xanhÓ. b) tõ ®êng lµ hiÖn tîng ®ång ©m kh¸c nghÜa. iii- tõ tr¸i nghÜa. h? thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa? - tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau. - mét sè tõ nhiñu nghÜa cã thÓ thuéc cÆp tõ tr¸i nghÜa. h? t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa trong v®n ch¬ng? - tõ tr¸i nghÜa ®îc sö dông trong thÕ ®èi, t¹o c¸c hiÖn tîng t¬ng ph¶n, g©y Ên tîng m¹nh, lµm cho lêi nãi thªm sinh ®éng. vd: r¸ch- lµnh ¸o r¸ch- ¸o lµnh tÝnh lµnh- tÝnh ¸c. trêng thcs liªm h¶i trang 42

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 bµi tËp: h? x¸c ®Þnh c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trong c¸c cÆp tõ sau: - xÊu-®Ñp, xa-gÇn, réng- hÑp. iv- cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷. h? hiÓu thÕ nµo lµ cÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ ng÷? - nghÜa cña tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp h¬n (Ýt kh¸i qu¸t h¬n) nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c. h? em h·y chØ ra c¸c cÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ? - mét sè tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. - mét tõ ng÷ ®îc coi lµ nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c. - mét tõ ng÷ cã nghÜa réng ®èi víi nh÷ng tõ ng÷ nµy, ®ång thêi cã thÓ nghÜa hÑp ®èi víi tõ ng÷ kh¸c. bµi tËp: h? c®n cø kiÕn thøc ®· häc vñ tõ ng÷ h·y ®iñn tõ thÝch hîp theo cÊp ®é tõ réng ®Õn hÑp? tõ tõ ®¬n

tõ phøc tõ ghÐp

ghÐp ®èi lËp l¸y toµn bé

tõ l¸y ghÐp chÝnh phô

l¸y ©m

l¸y bé phËn

l¸y vÇn

v- trêng tõ vùng h? em hiÓu thÕ nµo lµ trêng tõ vùng? - trêng tõ vùng lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vñ nghÜa. vd: trêng tõ vùng “tayÓ - c¸c bé phËn cña tay: bµn tay, cæ tay, mãng tay, ngãn tay, ®èt tay. bµi tËp: h? vËn dông kiÕn thøc vñ trêng tõ vùng ®Ó ph©n tÝch sù ®éc ®¸o trong c¸ch dïng tö ë ®o¹n trÝch? muèn gi¶i thÝch ®îc ta ph¶i lµm g×? - t×m nh÷ng tõ cïng trêng tõ vùng. h? em h·y t×m? - t¾m vµ bÓ. h? chØ râ t¸c dông? - viÖc sö dông c¸c tõ nµy gãp phÇn t®ng gi¸ trÞ biÓu c¶m cña c©u nãi. lµm cho c©u nãi cã søc tè c¸o m¹nh mÏ h¬n. * híng dÉn vÒ nhµ. - n¾m ch¾c hÖ thèng tõ vùng tõ líp 6-9 - lµm hoµn chØnh c¸c bµi tËp. trêng thcs liªm h¶i trang 43

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 * rót kinh nghiÖm . tuÇn 9 tiÕt 45 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 2 i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh: n¾m v÷ng h¬n c¸ch lµm bµi v®n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ nhËn ra ®îc nh÷ng chç m¹nh, chç yÕu cña m×nh khi viÕt lo¹i bµi nµy. rÌn kÜ n®ng t×m hiÓu ®ñ, lËp dµn ý, c¸c kÜ n®ng dïng tõ, diÔn ®¹t tr×nh bµy. gi¸o dôc häc sinh biÕt nhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ mét bµi v®n cô thÓ. ii- chuÈn bÞ thÇy: chÊm bµi, tr¶ bµi cho häc sinh. trß: xem bµi cña m×nh. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê C. bµi míi. h? gäi häc sinh ®äc l¹i ®ñ? §Ò bµi: tëng tîng 20 n®m sau, vµo mét ngµy hÌ, em vñ th®m l¹i trêng cò. h·y viÕt th cho mét b¹n häc håi Êy kÓ l¹i buæi th®m trêng ®Çy xóc ®éng Êy. h? x¸c ®Þnh thÓ lo¹i ®ñ bµi trªn? - thÓ lo¹i: tù sù kÕt hîp víi viÕt th. h? ßñ bµi yªu cÇu kÓ vñ chuyÖn g×? giíi h¹n chuyÖn ®ã? - kÓ vñ mét lÇn vñ th®m trêng sau 20 n®m. h? vñ h×nh thøc bµi lµm ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu g×? - c©u chuyÖn viÕt díi h×nh thøc mét bøc th cã ®an xen miªu t¶. h? theo em ®èi tîng vñ th®m trêng cò sau hai m¬i n®m ph¶i lµ ngêi nh thÕ nµo? - lµ ngêi trëng thµnh: cã nghñ nghiÖp æn ®Þnh. h? em h·y nh¾c l¹i dµn ý cña ®ñ? - tr×nh bµy theo tiÕt 39-40. 2. nhËn xÐt: - ¦u ®iÓm: + c¸c em ®· n¾m ®îc kiÓu bµi tù sù cã kÕt hîp viÕt th. + nhiñu bµi c¸c em tr×nh bµy hÕt søc sinh ®éng khi sö dông hîp lÝ yÕu tè miªu t¶ vµ mét sè tõ ng÷ biÓu c¶m ®Ó béc lé c¶m xóc khi vñ th®m trêng. + nhiñu em x©y dùng t×nh huèng chuyÖn tèt. + tr×nh bµy s¹ch sÏ, râ rµng. - nhîc ®iÓm: trêng thcs liªm h¶i trang 44

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 + nhiñu em sa vµo viÕt th mµ quªn ph¬ng thøc chÝnh lµ tù sù. + chi tiÕt, sù viÖc nghÌo nµn. + thiÕu sù kÕt hîp víi yÕu tè miªu t¶ lµm bµi v®n trë nªn kh« khan. + ch÷ viÕt cÈu th¶ cßn nhiñu. + lçi diÔn ®¹t, lçi chÝnh t¶ nhiñu. 3. ch÷a lçi sai. h? gäi häc sinh ch÷a lçi sai vñ chÝnh t¶, diÔn ®¹t trong bµi lµm cña m×nh ®îc c« gi¸o ®¸nh dÊu s½n. ßäc bµi: gäi 2 häc sinh lµm bµi tèt ®äc råi nhËn xÐt tèt ë chç nµo trªn c¬ së c« võa nhËn xÐt. gäi 2 häc sinh ®äc bµi lµm cha tèt- chØ râ nh÷ng ®iÓm yÕu cña b¹n. * híng dÉn vÒ nhµ. - nh÷ng em bµi lµm yÕu ph¶i lµm l¹i toµn bé.

tuÇn 10 tiªt 46 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

®ång chÝ

chÝnh h÷u

i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc vë ®Ñp ch©n thùc gi¶n dÞ cña t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi, h×nh ¶nh anh bé ®éi c¸c m¹ng ®îc thÓ hiÖn trong bµi th¬. nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña bµi th¬: chi tiÕt t¶ ch©n thùc, h×nh ¶nh gîi c¶m, c« ®óc, giµu ü nghÜa biÓu tîng. rÌn kÜ n®ng ®äc, ph©n tÝch th¬ tù do, c¸c h×nh ¶nh, chi tiÕt võa ch©n thùc võa giµu søc biÓu c¶m, biÓu tîng. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: t×m hiÓu tríc t¸c phÈm. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra ? qua ®o¹n trÝch “ lôc v©n tiªn gÆp n¹nÓ em h·y nªu c¶m nhËn vñ h×nh ¶nh ng «ng? C. bµi míi. trong kh¸ng chiÕn chèng ph¸p, cã biÕt bao nhiªu ngêi chiÕn sü chÞu ®ùng gian khæ, hi sinh ®Ó cã ®îc ®éc lËp tù do cho tæ quèc. ßÓ thÊy ®îc h×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ trong thêi k× ®Çu kh¸ng chiÕn chèng ph¸p, giê häc h«m nay chóng ta t×m hiÓu bµi th¬: “ ßång chÝÓ – chÝnh h÷u. i- giíi thiÖu t¸c gi¶- t¸c phÈm trêng thcs liªm h¶i trang 45

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? em h·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña m×nh vñ nhµ th¬ tªn khai sinh lµ chÝnh h÷u? sinh n®m can léc- hµ qu©n ®éi, tõng kh¸ng chiÕn chèng

1.t¸c gi¶: ch trÇn ß×nh ß¾c1926, quª ë tÜnh. - lµ nhµ th¬ tham gia ph¸p- mÜ. - tËp “®Çu sóng

tr®ng treoÓ trao tÆng gi¶i nghÖ thuËt n®m h? em hiÓu g× vñ hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi th¬? n®m 1948- trong

® îc nhµ níc vñ v®n häc 2000. 2. t¸c phÈm: - bµi th¬ viÕt thêi kú ®Çu

kh¸ng chiÕn gv: bµi th¬ s¸ng t¸c trong nh÷ng n®m ®Çu cña cuéc chèng ph¸p. kh¸ng chiÕn chèng ph¸p, khi t¸c gi¶ ®îc tham gia chiÕn dÞch viÖt b¾c, chiÕn dÞch nµy ®· ®¸nh b¹i cuéc tiÕn c«ng quy m« lín cña giÆc ph¸p. tuy nhiªn thêi gian nµy qu©n ®éi ta cßn trong trøng níc, phÇn lín lµ nh÷ng ngêi n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh, trang bÞ nghÌo nµn nhng t×nh c¶m cao c¶ biÕt bao. gv: yªu cÇu ®äc: chËm r·i, t×nh c¶m, chó ý nh÷ng ii- §äc, t×m hiÓu chó thÝch, c©u th¬ tù do, vÇn ch©n, c¸ch ®èi xøng trong viÖc s¾p bè côc v¨n b¶n. xÕp chi tiÕt, h×nh ¶nh… nh÷ng c©u th¬ chøa tõ ®ång 1. §äc. chÝ ®äc giäng s©u l¾ng, ngÉm nghÜ, c©u th¬ cuèi ®äc ng©n nga. gv ßäc 6 c©u ®Çu h? nªu néi nh÷ng c©u th¬ võa ®äc? - c¬ së x©y dùng t×nh ®ång chÝ. h? ßäc 11 c©u tiÕp theo vµ tr×nh bµy néi dung? - nh÷ng biÓu hiÖn vµ søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ. h? ßäc 3 c©u cuèi vµ nªu néi dung? - h×nh ¶nh ngêi lÝnh trong phiªn g¸c. h? em hiÓu “®ång chÝÓ cã nghÜa lµ g× ? 2. t×m hiÓu chó thÝch. - sgk h? theo em cã thÓ chia bµi th¬ lµm mÊy phÇn? nªu 3. bè côc. trêng thcs liªm h¶i trang 46

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 néi dung tõng phÇn? - phÇn 1: 6 c©u ®Çu: c¬ së cña t×nh ®ång chÝ. - phÇn 2: 11 c©u tiÕp theo: nh÷ng biÓu hiÖn vµ søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ. - phÇn 3: 3 c©u cßn l¹i: biÓu tîng vñ ngêi lÝnh. h? bµi th¬ ®îc s¸ng t¸c theo thÓ th¬ nµo? - thÓ th¬ tù do. gv: c¸c c©u th¬ víi sè tiÕng kh¸c nhau chñ yÕu lµ vÇn ch©n, nhÞp th¬ kh«ng cè ®Þnh, theo dßng m¹ch c¶m xóc. h? gäi häc sinh ®äc 6 c©u th¬ ®Çu. ßo¹n th¬ giíi thiÖu ii- t×m hiÓu gi¸ trÞ t¸c phÈm víi chóng ta ®iñu g×? - hoµn c¶nh xuÊt th©n cña ngêi lÝnh. 1. c¬ së cña t×nh ®ång chÝ h? nh÷ng ngêi lÝnh xuÊt th©n tõ nh÷ng hoµn c¶nh nµo? - hoµn c¶nh xuÊt th©n: +vïng quª níc mÆn ®ång chua + ßÊt cµy lªn sái ®¸. h? em hiÓu g× vñ nh÷ng vïng quª nh thÕ cña ngêi - nh÷ng ngêi lÝnh xuÊt th©n lÝnh? tõ nh÷ng vïng quª nghÌo ®ãi, ®Êt ®ai cÈn cçi, khã lµm ®n. gv: ßã lµ c¬ së cña sù ®ång c¶m giai cÊp, sù t¬ng ®ång vñ c¶nh ngé. ßiñu ®ã khiÕn hä tõ mäi ph¬ng trêi xa l¹ trë nªn th©n quen, gÇn gòi. h? em hiÓu v× sao ngêi lÝnh l¹i cã sù ®ång c¶m giai - hä cã chung nhiÖm vô, cïng cÊp ®ã? s¸t c¸nh bªn nhau chiÕn ®Êu n¶y në vµ bñn chan hoµ chia së còng nh niñm t×nh tri kØ.

- t×nh giai cÊp chÆt trong sù mäi gian lao vui. ßã chÝnh lµ

h? gäi häc sinh ®äc®o¹n 2. t¸c gi¶ ®a ra nh÷ng biÓu 2. nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ hiÖn cô thÓ cña t×nh ®ång chÝ nh thÕ nµo? cña t×nh ®ång chÝ. - “ ruéng n¬ng… bµn tayÓ.

trêng thcs liªm h¶i trang 47

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? em hiÓu g× vñ t×nh c¶m cña ngêi lÝnh qua h×nh - ßã lµ sù th«ng c¶m, thÊu ¶nh: “ruéng…. ra lÝnhÓ? hiÓu nh÷ng t©m t, nçi lßng cña nhau. h? cuéc ®êi ngêi lÝnh cã nh÷ng biÓu hiÖn g× lµm cho - ßã lµ sù cïng nhau chia së t×nh c¶m ®ång chÝ thªm g¾n bã? nh÷ng gian lao vÊt v¶ cña cuéc ®êi ng êi lÝnh. gv: nhÊt lµ nh÷ng lóc khã kh®n v× thiªn nhiªn, ®iñu kiÖn sèng. h? nh÷ng ngêi lÝnh ph¶i tr¶i qua nh÷ng khã kh®n cô thÓ nµo? - “anh víi … må h«iÓ. - “¸o anh… bµn tayÓ. h? em suy nghÜ g× vñ nh÷ng khã kh®n mµ ngêi lÝnh - ngêi lÝnh ph¶i chÞu ®ùng ph¶i tr¶i qua? khã kh®n v× thiªn nhiªn vµ nh÷ng thiÕu thèn vñ vËt chÊt. h? h×nh ¶nh “th¬ng nhau… bµn tayÓ cã ý nghÜa g×? - gîi t¶. - gîi t¶ thËt xóc ®éng t×nh c¶m g¾n bã keo s¬n, sù chia së, yªu th¬ng cña ngêi lÝnh, hä ®éng viªn nhau cïng v÷ng t©m vît qua gian khæ. h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®Ó biÓu ®¹t néi dung ®ã? - t¸c gi¶ x©y dùng nh÷ng cÆp c©u th¬, nh÷ng h×nh ¶nh th¬ sãng ®«i, ®èi xøng nhau trong tõng cÆp. - chän läc ®îc nh÷ng sù viÖc, nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu vñ cuéc sèng, hoµn c¶nh ngêi lÝnh. h? c¸ch diÔn ®¹t nh vËy cã t¸c dông g×? - nhµ th¬ ®· diÔn t¶ ®îc sù g¾n bã chia së cïng nhau gv: chÝnh nh÷ng sù kiÖn khã kh®n Êy ngêi lÝnh ®· trong mäi hoµn c¶nh g¾n bã bªn nhau cïng s¸t c¸nh chia së cho nhau t×nh c¶m, søc m¹nh cïng vît qua khã kh®n gian khæ. h? theo em søc m¹nh nµo ®· gióp hä vît qua nh÷ng - t×nh ®ång chÝ thiªng liªng gian khæ thiÕu thèn Êy? cao c¶. gv: t×nh c¶m Êy tuy gi¶n dÞ mµ xóc ®éng biÕt bao. nã ®· t¹o nªn søc m¹nh gióp ngêi lÝnh vît qua tÊt c¶ ®Ó cïng quyÕt t©m chiÕn ®Êu. - gäi häc sinh ®äc 3 c©u cuèi. 3. biÓu tîng trêng thcs liªm h¶i trang 48

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 cña t×nh ®ång h? h×nh ¶nh hiÖn lªn trong 3 c©u th¬ cuèi lµ h×nh ¶nh chÝ. g×? - ng êi lÝnh s¸t c¸nh bªn nhau trªn ®iÓm tùa chê giÆc h? h×nh ¶nh Êy cã ý nghÜa g×? - nãi lªn thö th¸ch cao quý nhÊt cña t×nh ®ång chÝ, - søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ biÓu tîng cao ®Ñp nhÊt cña ngêi lÝnh lµ sù sèng chÕt ®· sëi Êm cho mçi ngêi n¬i chiÕn hµo. gióp hä v ît qua mäi khã gv: h×nh ¶nh ®ã lµ bøc tranh thËt ®Ñp cña t×nh ®ång kh®n, thö th¸ch. chÝ, ®ång ®éi: “ߪm… treoÓ. trong c¶nh rõng hoang s¬ng muèi, nh÷ng ngêi lÝnh chê giÆc ®øng bªn nhau. søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ ®· gióp hä vît qua tÊt c¶ thiÕu thèn, khã kh®n, gian khæ. t×nh ®ång chÝ ®· gióp hä sëi Êm lßng nhau n¬i rõng hoang s¬ng muèi. h? trong biÓu tîng cña t×nh ®ång chÝ cßn cã vÇng - vÇng tr®ng mang biÓu tîng tr®ng. h×nh ¶nh vÇng tr®ng cã ý nghÜa g×? cao ®Ñp cña cuéc chiÕn ®Êu võa hiÖn thùc, võa l·ng m¹n biÓu hiÖn cña lÝ tëng cao ®Ñp chiÕn ®Êu v× hoµ b×nh, v× ®éc lËp tù do cho d©n téc. iii- tæng kÕt. h? em cã nhËn xÐt g× vñ nghÖ thuËt biÓu hiÖn c¶m xóc cña nhµ th¬ trong bµi th¬? - bµi th¬ cã ng«n ng÷ c« ®äng, sö dông ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh vµ tõ ng÷ cã tÝnh chÊt gîi c¶m. h? víi nh÷ng thµnh c«ng vñ nghÖ thuËt gióp em cã Ên tîng g× s©u s¾c nhÊt? - bµi th¬ miªu t¶ sèng ®éng ch©n thùc h×nh ¶nh anh bé ®éi cô hå vµ hoµn c¶nh cuéc chiÕn ®Êu kh¸ng chiÕn chèng ph¸p ®Çy gian khæ, thiÕu thèn khã kh®n. bµi th¬ “ßång chÝÓ ca ngîi t×nh c¶m hÕt søc cao ®Ñp cña t×nh ®ång chÝ g¾n bã keo s¬n cïng s¸t c¸nh bªn nhau chia së khã kh®n, cïng quyÕt t©m chiÕn ®Êu b¶o vÖ tæ quèc. iv- luyÖn tËp h? ßäc diÔn c¶m bµi th¬? nªu c¶m nghÜ khi ®äc bµi th¬? - rÊt kh©m phôc, tr©n träng vµ xóc ®éng tríc trêng thcs liªm h¶i trang 49

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 nh÷ng t×nh c¶m cao ®Ñp cña ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng ph¸p. - hiÓu s©u s¾c vñ cuéc sèng kh¸ng chiÕn ®Çy gian khæ cña qu©n ®éi ta, biÕt ¬n c«ng lao cña c¸c thÕ hÖ cha anh ®i tríc ®· chiÕn ®Êu bñn bØ, gian khæ ®em l¹i ®éc lËp tù do cho d©n téc. * híng dÉn vÒ nhµ - häc thuéc bµi th¬. - t×m hiÓu bµiÓ bµi th¬ vñ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnhÓ * rót kinh nghiÖm

tuÇn 10 tiÕt 47 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh

ph¹m tiÕn duËt

i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc nÐt ®éc ®¸o cña h×nh tîng nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh cïng h×nh ¶nh nh÷ng ngêi l¸i xe trêng s¬n hiªn ngang, dòng c¶m, s«i næi trong bµi th¬. thÊy ®îc nh÷ng nÐt riªng cu¶ giäng ®iÖu, ng«n ng÷ cña bµi th¬. rÌn luyÖn kÜ n®ng ph©n tÝch h×nh ¶nh, ng«n ng÷ th¬. ii- chuÈn bÞ. thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: t×m hiÓu tríc bµi th¬. iii- lªn líp. A. tæ chøc B. kiÓm tra h? ßäc diÔn c¶m bµi th¬ “®ång chÝÓ vµ ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cña t×nh ®ång chÝ. C. bµi míi. h? em h·y tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vñ nhµ th¬? i- giíi thiÖu t¸c gi¶- t¸c phÈm gv: nhµ th¬ tõng vµo bé ®éi, l®n lén trªn tuyÕn ®êng 1. t¸c gi¶: ph¹m tiÕn duËt trêng s¬n, viÕt nhiñu bµi th¬ mang h¬i thë cña chiÕn sinh n®m 1941quª phó thä trêng - th¬ «ng ®· lµm sèng l¹i h×nh ¶nh thÕ hÖ trë ®Æc - lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ biÖt lµ líp trë ë tuyÕn ®êng trêng s¬n vµ kh«ng khÝ trë tiªu biÓu thêi chèng mÜ cña thêi ®¸nh mÜ gian khæ ¸c liÖt mµ ph¬i phíi niñm tin. th¬ «ng ngang tµng, tinh trêng thcs liªm h¶i trang 50

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ¤ng cã sù t×m tßi víi ph¬ng híng t®ng cêng nghÞch mµ t¬i trë, s«i næi. chÊt liÖu cña ®êi sèng thùc, ®a vµo th¬ nh÷ng chi tiÕt thùc cña ®êi sèng ®Êu tranh lµm giµu kh¶ n®ng t¸i hiÖn - tõng ®¹t gi¶i nhÊt cuéc thi vµ chiÕm lÜnh thùc t¹i. th¬ cña b¸o v®n nghÖ. h? nªu hoµn c¶nh cña t¸c phÈm? 2. t¸c phÈm: lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm ®Æc s¾c nhÊt cña cuéc thi b¸o v®n nghÖ n®m 1969. gv: yªu cÇu ®äc víi giäng ®iÖu vui t¬i, khoë kho¾n, ii- §äc vµ t×m chó thÝch ngang tµn døt kho¸t, nhÞp th¬ dµi, c©u th¬ cã vë lÝ sù, 1. §äc. ngang tµn- khæ th¬ 5.6 giäng ch©n t×nh, giäng ªm. gv ßäc mÉu- gäi häc sinh ®äc- nhËn xÐt h? ngoµi nh÷ng chó thÝch sgk, em h·y gi¶i thÝch c¸c 2. chó thÝch. tõ: tiÓu ®éi, ch«ng chªnh? - tiÓu ®éi: ®¬n vÞ gåm 12 ngêi. - ch«ng chªnh: ®ua ®a, kh«ng v÷ng ch¾c, kh«ng yªn æn. h? tõ “ ch«ng chªnhÓ thuéc tõ lo¹i g×? - tõ l¸y tîng h×nh. h? bÈng sù t×m hiÓu ë nhµ, em h·y nªu néi dung ®ñ tµi - néi dung: bµi th¬ s¸ng t¹o cña bµi th¬? mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o “ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnhÓ, qua ®ã lµm næi bËt h×nh ¶nh nh÷ng ngêi l¸i xe ë tr êng s¬n hiªn ngang, dòng c¶m trë trung s«i næi. -

gv: bµi th¬ cã giäng rÊt gÇn gòi víi lêi nãi th«ng thêng, cã c©u nh v®n xu«i nhng l¹i lµ nÐt ®éc ®¸o t¹o giäng ngang tµng thÓ hiÖn c¸i hiªn ngang bÊt chÊp khã kh®n, nguy hiÓm cña c¸c anh lÝnh l¸i xe trêng s¬n. - hs ®äc bµi th¬ h? h×nh ¶nh næi bËt trong bµi th¬ nµy lµ g×? gi¸ trÞ t¸c trêng thcs liªm h¶i trang 51

iii- t×m hiÓu

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh. phÈm. h? trong bµi th¬, h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe ®îc miªu a) h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe t¶ nh thÕ nµo? kh«ng kÝnh. - xe kh«ng kÝnh- bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi. h? em cã nhËn xÐt g× vñ h×nh ¶nh chiÕc xe nµy trong th¬? c¸ch miªu t¶ cã g× ®Æc s¾c? - chiÕc xe rÊt l¹, kh¸c thêng ®îc diÔn t¶ bÈng hai c©u th¬ rÊt gÇn gòi víi c©u v®n xu«i l¹i cã giäng th¶n nhiªn, cã mét chót ngang tµng. gv:ß©y lµ mét h×nh ¶nh rÊt thùc trong chiÕn tranh. - g©y sù chó ý vµ nãi lªn ®îc h? c¸ch miªu t¶ ®ã cã t¸c dông g×? sù bÊt th êng trong cuéc chiÕn ®Êu nhÈm béc lé vë ®Ñp t©m hån cña nh÷ng chiÕn sü l¸i xe. gv: xa nay h×nh ¶nh xe cé vµo th¬ thêng ®îc “mÜ lÖ ho¸Ó “l·ng m¹n ho¸Ó vµ thêng ®îc mang ý nghÜa tîng trng h¬n lµ t¶ thùc, xong ë ®©y chiÕc xe cña ph¹m tiÕn duËt lµ mét h×nh ¶nh rÊt thùc, thùc ®Õn trÇn trôi. t¸c gi¶ còng gi¶i thÝch râ nguyªn nh©n rÊt thùc cña chiÕc xe: bom giËt, bom rung. do vËy ngêi ®äc còng hiÓu rÊt râ vñ sù ¸c liÖt d÷ déi cña cuéc chiÕn tranh, tinh thÇn vît lªn trªn chiÕn tranh cña nh÷ng ngêi chiÕn sü. - ph¶i lµ ngêi cã hån th¬ nh¹y c¶m víi nÐt ngang tµng cña chiÕn tranh nh ptd míi cã ®îc nh÷ng h×nh tîng th¬ ®éc®¸o nh vËy. h? miªu t¶ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh nhµ th¬ nhÈm 2. h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn lµm næi bËt h×nh ¶nh nµo trong th¬? sü l¸i xe ë trêng s¬n. h? c¶m gi¸c cña ngêi l¸i xe trong buång l¸i, chiÕc xe kh«ng kÝnh ®· ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh thÕ nµo? - ung dung buång l¸i ta ngåi, nh×n ®Êt nh×n trêi, nh×n th¼ng, giã xoa vµo m¾t ®¾ng. - nh×n thÊy con ®êng ch¹y ch¼ng vµo tim. h? em hiÓu g× vñ nh÷ng ngêi l¸i xe qua c¸ch miªu t¶ - ngêi l¸i xe c¶m gi¸c thÊy cña t¸c gi¶? chiÕc xe ®ang lao nhanh - d êng nh kh«ng chØ mÆt ®Êt mµ c¶ bÇu trêi, sao trêi, c¸nh chim trêng thcs liªm h¶i trang 52

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 còng vµo buång gv: ngêi l¸i xe hiÖn ra víi nh÷ng nÐt phÈm chÊt thËt l¸i. cao ®Ñp: + ßã lµ t thÕ hiªn ngang, ung dung. + bÊt chÊp khã kh®n nguy hiÓm. h? nhËn xÐt g× vñ giäng ®iÖu khæ th¬ “ kh«ng cã kÝnh - giäng th¬ ngang tµn, bÊt … ha haÓ. chÊp gian khæ. gv: dêng nh gian khæ, nguy hiÓm cña chiÕn tranh kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn tinh thÇn cña hä. h? theo dâi khæ th¬ 3-4 em hiÓu g× vñ nh÷ng khã kh®n cña nh÷ng ngêi l¸i xe kh«ng kÝnh? - bôi, ma ít ¸o… h? tríc khã kh®n Êy th¸i ®é cñ nh÷ng ngêi lÝnh ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng tõ ng÷ nµo? - “ õ th×Ó h? em hiÓu g× vñ th¸i ®é ®ã? - chÊp nhËn khã kh®n. h? trong khã kh®n gian khæ Êy, hä sèng vµ sinh ho¹t nh thÕ nµo? - c¸i b¾t tay qua cöa kÝnh vì, c¸i bÕp hc, c¸i vâng m¾c ch«ng chªnh… h? qua chi tiÕt ®ã gióp em c¶m nhËn g× vñ cuéc sèng cña nh÷ng ngêi chiÕn sü? - sinh ho¹t khÈn tr¬ng nhng vÉn ®µng hoµng. gv: cuéc sèng khÈn tr¬ng mang tÝnh t¹m thêi nhng kh«ng hñ t¹m bî, hä v·n cã phót nghØ ng¬i. h? nhng tõ trong gian khæ Êy vÉn lµm to¸t lªn tinh - hä sèng s«i næi, vui nhén vµ thÇn g×? rÊt l¹c quan. h? theo em ®iñu g× ®· gióp hä lµm nªn søc m¹nh ®Ó - ßã lµ ý chÝ quyÕt t©m chiÕn coi thêng gian khæ? chiÕn ®Êu gi¶i phãng mn. - ßã lµ tinh thÇn yªu níc c®m gv: dêng nh gian khæ nguy hiÓm cña chiÕn tranh thï giÆc. kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn tinh thÇn cña hä tr¸i l¹i hä xem nh mét dÞp ®Ó thö søc vµ ý chÝ cña m×nh. h? ßäc khæ th¬ cuèi. t¸c gi¶ trë l¹i miªu t¶ chiÕc xe nh thÕ nµo? - kh«ng kÝnh, kh«ng ®Ìn, kh«ng mui, thïng xe xíc h? t¸c gØa miªu t¶ nh vËy ®Ó lµm g×? - kh¼ng ®Þnh nh÷ng gian khæ, khã kh®n nguy hiÓm ngµy cµng t®ng, ngµy cµng ¸c liÖt. h? tríc khã kh®n nguy hiÓm Êy chiÕc xe vÉn b®ng ra chiÕn trêng ®îc lµ do ®©u? - chØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim. h? em hiÓu g× vñ c¸ch lÝ gi¶i nµy? trêng thcs liªm h¶i trang 53

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - ßã lµ lÝ gi¶i bÊt ngê mµ hÊp dÉn vµ rÊt chÝ lÝ- nã thÓ hiÖn tinh thÇn quyÕt t©m chiÕn ®Êu, ra chiÕn trêng cña nh÷ng ngêi chiÕn sü l¸i xe. gv: trong gian khæ t¸c gi¶ nh¾c tíi sù ®èi lËp gi÷a hai ph¬ng diÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn. chiÕc xe bÞ biÕn d¹ng, xÊu xÝ, trÇn trôi vÉn b®ng ra tiñn tuyÕn bëi cã nh÷ng tr¸i tim nhiÖt t×nh yªu níc bÊt chÊp gian nguy. chÝnh v× cã ®îc tinh thÇn Êy, cuéc chiÕn ®Êu cña chóng ta ®· ®i ®Õn thµnh c«ng. h? nªu nh÷ng thµnh c«ng vñ néi dung vµ nghÖ thuËt iv- tæng kÕt. cña bµi th¬? nghÖ thuËt: t¸c gi¶ ®a vµo bµi th¬ nh÷ng h×nh ¶nh, nh÷ng chi tiÕt rÊt thùc lµm giµu chÊt liÖu thi ca. - giäng ®iÖu th¬ ngang tµng, nghÞch ngîm giµu chÊt th¬. néi dung: bµi th¬ miªu t¶ næi bËt nh÷ng nÐt ®éc ®¸o cña h×nh tîng nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh cïng h×nh ¶nh nh÷ng ngêi l¸i xe trêng s¬n hiªn ngang, dòng c¶m , s«i næi. h? bµi th¬ ®Ó l¹i cho em Ên tîng g× s©u s¾c nhÊt? v- luyÖn tËp - h×nh ¶nh rÊt thùc cña nh÷ng chiÕc xe vµ ý chÝ, tinh thÇn ngêi chiÕn sü. bµi tËp: h? em chän c¸ch lÝ gi¶i nµo cho nghÖ thuËt cña bµi th¬? a) tø th¬ kh«ng cã kÝnh ®éc ®¸o. b) lêi th¬ gÇn víi lêi nãi th«ng thêng. c) giäng th¬ ngang tµng, phãng kho¸ng rÊt phï hîp víi tÝnh c¸ch cña ngêi chiÕn sü l¸i xe. d) c¶ 3 ®¸p ¸n trªn ®ñu ®óng. h? em chän ®¸p ¸n nµo? v× sao? -

* híng dÉn vÒ nhµ. n¾m ®îc néi dung bµi häc. so¹n bµi: * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 10 tiÕt 48 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

kiÓm tra v¨n häc i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh n¾m v÷ng ch¾c h¬n kiÕn thøc cã b¶n vñ truyÖn trêng thcs liªm h¶i trang 54

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 trung ®¹i nh÷ng thÓ lo¹i chñ yÕu, nh÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt. qua bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp, tr×nh ®é tiÕp thu vµ n¾m v÷ng c¸c mÆt kiÕn thøc vñ truyÖn trung ®¹i vµ n®ng lùc diÔn ®¹t. rtÌn kÜ n®ng hÖ thèng ho¸ ph©n tÝch, so s¸nh vµ tr×nh bµy vÊn ®ñ díi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau: tr¾c nghiÖm, bµi viÕt ng¾n. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu ra ®ñ kiÓm tra trß: ¤n l¹i truyÖn trung ®¹i. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: sù chuÈn bÞ cña häc sinh. C. bµi míi. 1. §Ò bµi: phÇn i: tr¾c nghiÖm. c©u 1: truyÖn “ ngêi con g¸i nam x¬ngÓ “truyÖn kiñuÓ “truyÖn lôc v©n tiªnÓ thuéc thÓ lo¹i truyÖn viÕt thêi k× nµo? A. truyÖn cæ. B. truyÖn trung ®¹i C. truyÖn hiÖn ®¹i. c©u 2: truyÖn “ lôc v©n tiªnÓ viÕt bÈng ch÷ g×? A. ch÷ h¸n B. ch÷ n«m C. ch÷ quèc ng÷. phÇn ii- tù luËn c©u 1: nªu ý nghÜa cña truyÖn “chuyÖn ngêi con g¸i nam x¬ngÓ c©u 2: tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vñ 4 c©u th¬ ®Çu trong ®o¹n trÝch “ c¶nh ngµy xu©nÓ- nguyÔn du. 2. yªu cÇu ®¸p ¸n. phÇn i: tr¾c nghiÖm: c©u 1: b c©u 2: b phÇn ii- tù luËn c©u 1: ý nghÜa “chuyÖn ngêi con g¸i nam x¬ngÓ - gi¸ trÞ tè c¸o: chiÕn tranh phong kiÕn liiªn miªn ®Èy nhiñu gia ®×nh ®Õn c¶nh li t¸n dÉn tíi bÊt hoµ. - tè c¸o chÕ ®é nam quyñn ®éc ®o¸n… - ca ngîi phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ngêi phô n÷…. c©u 2: c¶m nhËn: - giíi thiÖu ®îc vÞ trÝ 4 c©u th¬ nÈm trong phÇn nµo cña t¸c phÈm, cã néi dung chÝnh lµ vë ®Ñp ngµy xu©n. - ph©n tÝch bót ph¸p nghÖ thuËt: + chän h×nh ¶nh tiªu biÓu: c¸nh Ðn. + c¸ch tÝnh thêi gian ®éc ®¸o. + c¸ch chän mµu s¾c.  lµm næi bËt: c¶nh ngµy xu©n sinh ®éng, Êm ¸p, trµn ®Çy søc sèng. * h×nh thøc: tr×nh bµy díi d¹ng mét ®o¹n v®n. * híng dÉn vÒ nhµ. - tiÕp tôc «n tËp truyÖn trung ®¹i. trêng thcs liªm h¶i trang 55

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 -

n¾m ch¾c néi dung vµ nghÖ thuËt tõng t¸c phÈm. * rót kinh nghiÖm. häc sinh lµm bµi nghiªm tóc.

tiÕt 49 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tæng kÕt tõ vùng i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh n¾m v÷ng h¬n vµ biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vñ tõ vùng ®· häc tõ vùng ®· häc tõ líp 6 ®Õn líp 9 nh sù ph¸t triÓn cña tõ vùng, tõ mîn, tõ h¸n viÖt, thuËt ng÷. rÌn luyÖn kÜ n®ng vñ sö dông tõ vµ ch÷a lçi dïng tõ. ii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: gäi 2 häc sinh l©n lµm bµi tËp. C. bµi míi. i- sù ph¸t triÓn cña tõ vùng. h? thÕ nµo lµ sù ph¸t triÓn cña tõ vùng? - lµm cho vèn tõ phong phó ®¸p øng nhu cÇu x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn. h? cã mÊy c¸ch ph¸t triÓn tõ vùng? - cã ba c¸ch: + c¸ch 1: ph¸t triÓn nghÜa cña tõ. + c¸ch 2: t¹o tõ ng÷ míi. + c¸ch 3: mîn tiÕng níc ngoµi h? em h·y chØ râ c¸ch ph¸t triÓn cña tõng c¸ch trªn? lÊy vÝ dô? c1: - thªm nghÜa míi: vd: kinh tÕ - “ kinh bang tÕ thÕÓ- trÞ níc… - kinh tÕ: chØ ho¹t ®éng … - chuyÓn nghÜa; c2: t¹o tõ ng÷ míi: - tõ ng÷ míi xuÊt hiÖn: khu chÕ xuÊt - cÊu t¹o theo m« h×nh x+ y c3: mîn tiÕng níc ngoµi. - mîn tiÕng h¸n - mîn tiÕng anh, ph¸p, nga. h? tõ c¸ch hiÓu trªn em h·y vÏ s¬ ®å vµ ®iñn?

trêng thcs liªm h¶i trang 56

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 c¸ch ph¸t triÓn cña tõ vùng ph¸t triÓn nghÜa cña tõ sè lîng tõ

thªm nghÜa vay mîn

chuyÓn nghÜa

ph¸t triÓn

t¹o tõ míi

h? tõ sù ph©n tÝch trªn em h·y cho biÕt: cã thÓ cã ng«n ng÷ mµ tõ vùng chØ ph¸t triÓn theo c¸ch ph¸t triÓn sè lîng kh«ng? v× sao? - nÕu kh«ng ph¸t triÓn ngh·, th× tõ chØ cã mét nghÜa th× kh«ng ®¸p øng ®îc hÕt nhu cÇu giao tiÕp. ii- tõ mîn: 1. tõ mîn: h? em hiÓu thÕ nµo lµ tõ mîn? - ngoµi tõ thuÇn viÖt lµ nh÷ng tõ do nh©n d©n ta tù s¸ng t¹o ra chóng ta cßn vay mîn tõ cña tiÕng nícngoµi ®Ó biÓu thÞ nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng ®Æc ®iÓm… mµ tiÕng viÖt cha cã tõ thËt thÝch hîp ®Ó biÓu thÞ. ßã lµ c¸c tõ mîn. - tõ mîn quan träng trong tiÕng viÖt lµ mîn tiÕng h¸n. 2. bµi tËp sgk h? trong c¸c bµi tËp em chän nhËn ®Þnh? nµo v× sao? - chän nhËn ®Þnh c v× vay mîn tõ ng÷ cña ng«n ng÷ kh¸c ®Ó lµm giµu cho vèn tõ ng÷ cña m×nh lµ quy luËt chung ®èi víi tÊt c¶ c¸c ng«n ng÷ trªn thÕ giíi, nãi c¸ch kh¸c kh«ng cã ng«n ng÷ nµo lµ kh«ng vay mîn. iii- tõ h¸n viÖt 1. thÕ nµo lµ tõ h¸n viÖt? - tõ h¸n viÖt lµ tõ mîn cña tiÕng h¸n nhng ®îc ph¸t ©m vµ dïng thep c¸ch dïng tõ cña tiÕng viÖt. bµi tËp: chän quan niÖm ®óng? v× sao? h? trong c¸c quan niÖm ®ã em chän quan niÖm nµo? - chän c¸ch hiÓu b bëi v× trªn thùc tÕ tõ h¸n viÖt chiÕm mét tØ lÖ lín. gv: v× vËy, kh«ng thÓ chän a, cßn c, d v× tiÕng h¸n trë thµnh bé phËn quan träng nhng kh«ng ®îc l¹m dông. iv- thuËt ng÷ vµ biÖt ng÷ x· héi. h? em hiÓu thÕ nµo lµ thuËt ng÷ vµ biÖt ng÷ x· héi? - thuËt ng÷ lµ tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm khoa häc, c«ng nghÖ vµ thêng ®îc dïng trong c¸c v®n b¶n khoa häc, c«ng nghÖ. mçi thuËt ng÷ chØ biÓu thÞ mét kh¸i niÖm, thuËt ng÷ kh«ng cã tÝnh biÓu c¶m. - biÖt ng÷ x· héi chØ ®îc dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh. h? trong x· héi hiÖn nay thuËt ng÷ cã vai trß g×? - thuËt ng÷ cã vai trß quan träng trong thêi ®¹i khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh mÏ cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng con ngêi v× vËy cÇn cã nh÷ng tõ biÓu thÞ… h? em h·y liÖt kª mét sè biÖt ng÷ x· héi thêng dïng? trêng thcs liªm h¶i trang 57

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - hoµng tö, thiªn tö, bÖ h¹… (phong kiÕn) - long sµng (giêng cña vua) - cËu (cha), mî (mÑ) - giíi kinh doanh, vµo cÇu, xÞn… v- trau dåi vèn tõ. 1. kh¸i niÖm h? em hiÓu thÕ nµo lµ trau dåi vèn tõ? - trau dåi vèn tõ lµ ph¶i sö dông vèn tõ tiÕng viÖt tèt. h? cã mÊy c¸ch trau dåi vèn tõ? - c¸ch 1: rÌn luyÖn ®Ó n¾m ®îc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ lµ viÖc rÊt quan träng ®Ó trau dåi vèn tõ. - c¸ch 2: rÌn luyÖn ®Ó biÕt thªm nh÷ng tõ cha biÕt, lµm t®ng vèn tõ lµ viÖc thêng xuyªn ph¶i lµm. bµi tËp 2-136 h? gi¶i nghÜa c¸c tõ sau? - b¸ch khoa…: lµ tõ ®iÓn ghi ®Çy ®ñ tri thøc c¸c ngµnh . - b¶o hé…: chÝnh s¸ch b¶o vÖ s¶n xuÊt trong níc ®Ó chèng l¹i sù c¹nh tranh hµng ho¸ níc ngoµi trªn thÞ trêng - dù th¶o: th¶o ra ®Ó th«ng qua… - ß¹i sø qu¸n: c¬ quan ®¹i diÖn cña mét níc ë níc ngoµi, do mét ngêi ®¹i diÖn ®øng ®Çu. - hËu duÖ: con ch¸u cña ngêi ®· chÕt. - khÈu khÝ: khÝ ph¸ch cña con ngêi to¸t ra tõ lêi nãi. - m«i trêng: m«i trêng sèng, sinh ho¹t. bµi tËp 3: söa lçi sai. gv: gîi ý: a) bÐo bæ- bÐo bë b) ®¹m b¹c- tÖ b¹c c) tÊp nËp- tíi tÊp * híng dÉn vÒ nhµ - ¤n l¹i hÖ thèng tõ vùng - lµm hoµn chØnh c¸c bµi tËp * rót kinh nghiÖm

tuÇn 10 tiÕt 50 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù i- môc ®Ých yªu cÇu gióp häc sinh hiÓu ®îc thÕ nµo lµ nghÞ luËn trong v®n b¶n tù sù, vai trß vµ ý nghÜa cña yÕu tè nghÞ luËn trong v®n b¶n tù sù. luyÖn tËp nhËn diÖn c¸c yÕu tè nghÞ luËn trong v®n b¶n tù sù vµ trêng thcs liªm h¶i trang 58

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ®o¹n v®n tù sù cã sö dông c¸c yÕu tè nghÞ luËn. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: t×m hiÓu tríc bµi. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra ? thÕ nµo lµ miªu t¶ néi t©m trong v®n b¶n tù sù? lÊy vÝ dô? C. bµi míi hiÓu yÕu tè nghÞ luËn

i- t×m

trong v¨n b¶n tù sù gv: gäi häc sinh ®äc vÝ dô trªn m¸y chiÕu. nªu xuÊt 1. vÝ dô a xø cña ®o¹n trÝch? néi dung cña ®o¹n trÝch lµ g×? - néi dung: nªu lªn nh÷ng suy nghÜ néi t©m cña «ng gi¸o vñ ngêi vî cña m×nh. h? ¤ng gi¸o nghÜ g× vñ vî m×nh? - vî m×nh kh«ng ¸c. h? ßÓ ®i ®Õn kÕt luËn ®ã «ng gi¸o tù thuyÕt phôc m×nh bÈng c¸ch nªu vÊn ®ñ g×? - nÕu ta kh«ng cè t×m hiÓu nh÷ng ngêi xung quanh th× ta lu«n cã cí ®Ó tµn nhÉn vµ ®éc ¸c víi hä. gv: nghÜa lµ ta nghÜ sai vñ hä ®ã lµ sù tµn nhÉn vµ ®éc ¸c. h? vî «ng gi¸o kh«ng ¸c, së dÜ thÞ Ých kØ, tµn nhÉn lµ v× lÝ do g×? - v× thÞ khæ qu¸ råi. gv: v× khæ qu¸ lµm cho con ngêi ta Ých kØ, tµn nhÉn. h? ßÓ gi¶i thÝch râ ®iñu nµy t¸c gi¶ ®a ra nh÷ng lÝ lÏ dÉn chøng nµo? + khi ngêi ta ®au ch©n… ch©n ®au. +khi ngêi ta khæ…. kh«ng cßn nghÜ ®Õn ai. + b¶n tÝnh tèt… Ých kØ che lÊp mÊt. h? tõ c¸ch lÝ gi¶i ®ã «ng gi¸o tù cã th¸i ®é nh thÕ nµo ®èi víi vî «ng? - t«i biÕt vËy nªn t«i chØ buån chø kh«ng nì giËn. h? chó ý vñ h×nh thøc mçi c©u thêng sö dông cÆp tõ nh thÕ nµo? ý nghÜa cÆp tõ ®ã? - nÕu… th×, v× thÕ… cho nªn, së dÜ… lµ v×, khi… th× ®ã lµ c©u h« øng cã tÝnh nghÞ luËn. gv: c¸c c©u v®n trong ®o¹n trÝch ®ñu lµ nh÷ng c©u kh¼ng ®Þnh, ng¾n gän, khóc chiÕt nh diÔn ®¹t nh÷ng ch©n lÝ. h? ßäc vÝ dô. vÝ dô b em hiÓu g× vñ nh÷ng c©u nãi cña tk? - xa nay ®µn bµ cã mÊy ngêi ghª gím, cay nghiÖt nh mô- vµ xa nay, cµng cay nghiÖt th× cµng chuèc lÊy oan tr¸i. trêng thcs liªm h¶i trang 59

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? lêi kh¼ng ®Þnh nµy ®îc thÓ hiÖn qua cÆp tõ nµo? - cµng… cµng. h? tríc lêi kh¼ng ®Þnh vµ buéc téi cña tk th× ht ®· tù bµo cha nh thÕ nµo? - thø nhÊt: t«i lµ ®µn bµ nªn ghen tu«ng lµ chuyÖn thêng t×nh. - thø hai: ngoµi ra t«i còng ®èi xö tèt víi c«… - thø ba: t«i vµ c« ®ñu c¶nh chång chung- ch¾c g× ai nhêng ai. - thø t: nhng dï sao t«i chãt g©y khæ cho c« nªn b©y giê nhê vµo sù khoan dung ®é lîng … h? em cã nhËn xÐt g× vñ lêi bµo ch÷a cña ht? - lêi bµo ch÷a cã c¸ch lËp luËn s¾c bÐn. gv: ßiñu Êy lµm cho kiñu còng ph¶i c«ng nhËn vµ c¶m thÊy khã xö khi ht ®a ra 4 luËn ®iÓm ®Ó bµo ch÷a. - trong v®n b¶n tù sù khi cÇn lµm s¸ng tá ý kiÕn, nhËn xÐt, quan ®iÓm ngêi ta thêng dïng c¸c lÝ lÏ, dÉn chøng nhÈm thuyÕt phôc ngêi ®äc, ngêi nghe ®ã gäi lµ nghÞ luËn trong v®n tù sù. h? vËy em hiÓu thÕ nµo lµ nghÞ luËn trong v®n tù sù? 2. kÕt luËn h trong v®n b¶n nghÞ luËn thêng dïng nh÷ng lo¹i tõ *ghi nhí vµ c©u nµo? - tõ: t¹i sao, thËt vËy, tuy thÕ, sau cïng, tãm l¹i… - c©u: kh¼ng ®Þnh- phñ ®Þnh víi cÆp tõ h« øng. ii- luyÖn tËp h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? 1. bµi tËp 1 h? ßo¹n trÝch “ l·o h¹cÓ lµ lêi cña ai? - ßã lµ lêi cña «ng gi¸o ®ang ®èi tho¹i víi chÝnh m×nh. h? lêi «ng gi¸o ®ang thuyÕt phôc ai? - ¤ng gi¸o thuyÕt phôc chÝnh m×nh. h? ¤ng thuyÕt phôc m×nh vñ viÖc g×? - ¤ng thuyÕt phôc m×nh lµ vî kh«ng ¸c ®Ó chØ buån kh«ng giËn. gv: ¤ng gi¸o lµ mét ngêi cã häc thøc, hiÓu biÕt, giµu lßng th¬ng ngêi, lu«n suy nghÜ, tr®n trë, dÈn vÆt vñ cuéc sèng, c¸ch nh×n ngêi, nh×n ®êi nªn khi thÊy vî ®èi xö víi l·o h¹c nh vËy… * bµi tËp 2 h? bµi tËp yªu cÇu ta lµm g×? - nªu c¸ch lËp luËn trong ®o¹n trÝch tk b¸o ©n, b¸o o¸n h? lêi cña ht? - ht nªu lªn 4 luËn ®iÓm s¾c bÐn: + ßÇu tiªn nªu nªn lÏ thêng t×nh ë ®êi: t«i ®µn bµ ghen tu«ng lµ chuyÖn thêng t×nh… + sau ®ã lµ kÓ c«ng, + chØ râ quan hÖ x· héi, c¶nh chång chung kh«ng ai dÔ nhêng cho ai. trêng thcs liªm h¶i trang 60

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 + nhËn téi vµ ®ñ cao t©ng bèc tk. h? em h·y viÕt thµnh ®o¹n v®n xu«i nghÞ luËn lêi nãi cña ho¹n th? tríc lêi luËn téi cña tk t«i ®· dùa vµo t©m lÝ thêng t×nh cña ngêi phô n÷ ai mµ ch¼ng ghen tu«ng. h¬n n÷a t«i còng ®· ®èi xö tèt víi c« ta khi ë g¸c viÕt kinh, khi c« ta bá trèn khái nhµ t«i còng ch¼ng cho ngêi ®uæi theo. nhng dï sao t«i còng ®· g©y ®au khæ cho c« nªn b©y giê chØ biÕt tr«ng chê vµo sù khoan dung ®é lîng cña c« ta. h? gäi häc sinh tr×nh bµy vµ nhËn xÐt? * híng dÉn vÒ nhµ. - ¤n kÜ yÕu tè miªu t¶, nghÞ luËn trong v®n b¶n tù sù. - so¹n bµi “ßoµn thuyñn ®¸nh c¸Ó * rót kinh nghiÖm

tuÇn 11 tiÕt 51,52 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

®oµn thuyÒn ®¸nh c¸ huy cËn i- môc ®Ých yªu cÇu: qua bµi häc cho häc sinh thÊy ®îc t©m hån ph¬i phíi cña nh÷ng ngêi lao ®éng lµm chñ ®Êt níc ®Ñp giµu ®ang b¾t tay vµo x©y dùng cuéc sèng míi. c¶nh lao ®éng tng bõng, phãng kho¸ng rÊt l·ng m¹n trªn biÓn kh¬i. rÌn luyÖn kÜ n®ng c¶m thô, ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh, c¶m nhËn cã ph©n tÝch phª ph¸n. gi¸o dôc tinh thÇn yªu mÕn, tù hµo vñ sù ®Ñp giµu cña ®Êt níc, yªu mÕn cuéc sèng lao ®éng khoë kho¾n, vÊt v¶ nhng ®Çy chÊt th¬. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n trß: t×m hiÓu tríc t¸c phÈm iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra ? ßäc thuéc vµ ph©n tÝch biÓu hiÖn cña t×nh ®ång chÝ qua bµi “ßång chÝÓ chÝnh h÷u C. bµi míi. gt: trong c«ng cuéc x©y dùng cnxh ë mb tõ miñn rõng nói ®Õn miñn biÓn ®ñu hµo høng say mª lao ®éng. ßÓ diÔn t¶ kh«ng khÝ ®ã, nhµ th¬ hc ®· cã nhiñu s¸ng t¸c ca ngîi cuéc sèng míi. tiªu biÓu lµ bµi: “ßoµn thuyñn ®¸nh c¸Ó mµ c¸c em sÏ häc h«m nay. trêng thcs liªm h¶i trang 61

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vñ nhµ th¬ huy cËn? gi¶, t¸c phÈm.

i- giíi thiÖu t¸c 1. t¸c gi¶: hc lµ

nhµ th¬ næi gv: tríc cm th¬ «ng thêng thÓ hiÖn sù buån sÇu tiÕng trong phong trµo th¬ míi nhng sau khi theo cm th¬ «ng trµn ®Çy niñm vui, - së trêng viÕt vñ thiªn nhiªn niñm tin yªu cuéc sèng. nhÞp th¬ «ng b¾t kÞp ®îc víi vò trô. cuéc sèng lao ®éng míi. - khi viÕt vñ thiªn nhiªn, vò trô thêng cã mét vë ®Ñp riªng. h? nªu hoµn c¶nh xuÊt xø cña bµi th¬? 2. t¸c phÈm: trÝch trong tËp “trêi mçi ngµy l¹i s¸ngÓ gv: bµi th¬ ®îc s¸ng t¸c trong thêi gian t¸c gi¶ ®i thùc tÕ ë qu¶ng ninh. mb ®îc gi¶i phãng b¾t tay vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n®m lÇn thø nhÊt. chuyÕn th©m nhËp thùc tÕ ë vïng má qu¶ng ninh vµo nöa cuèi 1958 ®· gióp nhµ th¬ thÊy râ kh«ng khÝ lao ®éng ®ã. ß©y còng chÝnh lµ ®iñu gãp phÇn quan träng më ra mét chÆng ®êng míi cho th¬ huy cËn. gv: yªu cÇu ®äc:thÓ hiÖn ©m ®iÖu hµo hïng, khoë ii- §äc, t×m hiÓu chó thÝch, kho¾n vui t¬i. bè côc. h? theo dâi chó thÝch, gi¶i nghÜa c¸c tõ ng÷: “hßn löa, 1. §äc c¸ b¹c, c¸ ®ÐÓ? 2. chó thÝch. h? nhµ th¬ ®· miªu t¶ h×nh ¶nh ®oµn thuyñn ®¸nh c¸ 3. bè côc theo tr×nh tù thêi gian nh thÕ nµo? cã nh÷ng c¶nh nµo? - thêi gian: hoµng h«n-> ߪm tèi-> b×nh minh. - ba c¶nh: khæ 1-> 2: c¶nh ra kh¬i khæ 3 -> 6: c¶nh ®¸nh c¸. khæ 7: c¶nh ®oµn thuyñn trë vñ. h? ßäc hai khæ th¬ ®Çu. nhµ th¬ giíi thiÖu ®oµn thuyñn ii-t×m hiÓu gi¸ trÞ v¨n b¶n. ra kh¬i trong khung c¶nh thiªn nhiªn nh thÕ nµo? 1. c¶nh ®oµn thuyÒn ra kh¬i - “mÆt trêi… sËp cöaÓ h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh ë ®©y? - h×nh ¶nh so s¸nh: + mÆt trêi nh mét hßn löa ®á rùc khæng lå ®ang tõ tõ ch×m xuèng biÓn. + vò trô nh mét ng«i nhµ khæng lå, cã nh÷ng lµn sãng lµm then cöa, bãng ®ªm lµ c¸nh cöa ®ang khÐp l¹i -> h×nh ¶nh nh©n ho¸. h? nh÷ng h×nh ¶nh ®ã nhÈm diÔn t¶ ®iñu g×? trêng thcs liªm h¶i trang 62

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - vò trô ®ang ®i dÇn vµo tr¹ng th¸i nghØ ng¬i. h? khi vò trô ®ang ®i dÇn vµo tr¹ng th¸i nghØ ng¬i th× ngêi d©n chµi trªn nh÷ng con thuyñn ®¸nh c¸ l¹i b¾t tay vµo c«ng viÖc g×? - ßa ®oµn thuyñn ra kh¬i : “ßoµn … kh¬iÓ “ ßoµn.. .. l¹iÓ h? trong lóc ra kh¬i, ngêi d©n chµi cßn lµm g× n÷a? - hä h¸t. h? néi dung hä h¸t lµ g×? - mong íc biÓn cã nhiñu c¸ ®Ó häc ®¸nh b¾t ®îc nhiñu. h? c©u h¸t cña hä cßn cã t¸c dông g× n÷a? - c©u h¸t thæi c®ng buåm, ®Èy thuyñn ra kh¬i. gv: tiÕng h¸t hoµ víi giã, n©ng c¸nh giã, tiÕp søc cho giã lµm c®ng buåm ®Èy thuyñn ra kh¬i. ßã lµ tiÕng h¸t m¹nh mÏ bëi v× kh«ng ph¶i mét con thuyñn mµ c¶ mét ®oµn thuyñn ra kh¬i. tiÕng h¸t ®ã lµm c®ng buåm lµ mét h×nh ¶nh khoa tr¬ng nhng l¹i rÊt hîp lÝ. h? qua nh÷ng h×nh ¶nh ®ã em cã nhËn xÐt g× vñ c¶nh - c¶nh ra kh¬i ph¬i phíi, l¹c ra kh¬i? quan yªu ®êi, h®ng h¸i, nhiÖt t×nh lµm viÖc ngµy ®ªm kh«ng gv: c¶nh thiªn nhiªn ®èi lËp víi con ngêi ra kh¬i, nghØ. thÓ hiÖn tinh thÇn lao ®éng h®ng say cña con ngêi. h? ßäc tõ khæ thø 3 ®Õn khæ 6 2. c¶nh ®¸nh c¸ trªn biÓn. trong c¶nh ®¸nh c¸ trªn biÓn, t¸c gi¶ tËp trung kh¾c ho¹ nh÷ng h×nh ¶nh nµo? - vë ®Ñp giµu cña biÓn. - c«ng cuéc lao ®éng x©y dùng ®Êt níc (h×nh ¶nh ®oµn thuyñn cña ngêi d©n chµi) h? t×m nh÷ng h×nh ¶nh miªu t¶ c¶nh ®oµn thuyñn trªn biÓn? - thuyñn ta l¸i giã… biÓn bÈngÓ h? em hiÓu nh thÕ nµo vñ hai c©u th¬ trªn? - ßoµn thuyñn cã giã trêi lµm b¸nh l¸i, tr®ng lµm buåm, thuyñn lít ®i gi÷a m©y cao víi biÓn bÈng. gv: huy cËn ®· s¸ng t¹o ra nh÷ng h×nh ¶nh ®éc ®¸o lµm cho con thuyñn ®i trong c¶nh tiªn. con thuyñn kh«ng nhá nhoi tríc biÓn c¶ mªnh m«ng mµ trë nªn k× vÜ, lung linh huyñn ¶o. h? nh÷ng h×nh ¶nh chi tiÕt nµo miªu t¶ c«ng viÖc ®¸nh c¸ cña ngêi d©n chµi? - “ ra ®Ëu dÆm xa… gi®ngÓ. h? nhËn xÐt vñ c¸ch sö dông tõ ng÷ cña ®o¹n th¬? - sö dông mét lo¹t ®éng tõ. h? qua ®ã em c¶m nhËn ®îc ®iñu g×? trêng thcs liªm h¶i trang 63

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - hä tiÕn hµnh th®m dß t×m luång c¸, tiÕn hµnh bña líi, v©y b¾t, phèi hîp nhÞp nhµng nh mét thÕ trËn. h? theo dßng m¹ch c¶m xóc cña nhµ th¬, ta ®i s©u t×m hiÓu t©m hån, t×nh c¶m cña nh÷ng ngêi lao ®éng trªn biÓn. t¸c gi¶ tËp trung miªu t¶ c¶nh g× n÷a? - c¶nh ®µn c¸. h? c¸c lo¹i c¸ trªn biÓn ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo? - cã nhiñu lo¹i c¸ quý: c¸ nhô, c¸ chim, c¸ ®Ð… h? h×nh ¶nh c¸ song ®îc nhµ th¬ ®Æc t¶ ra sao? - c¸ song lÊp l¸nh… h¹ long. gv: h×nh ¶nh c¸ song ®îc miªu t¶ thËt ®Ñp vµ sãng biÓn d©ng lªn h¹ xuèng ®îc liªn tëng nh nhÞp thë cu¶ ®ªm. c¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶ lµm cho thiªn nhiªn, biÓn, kho¶ng kh«ng gian cao réng nh gÇn l¹i víi con ngêi. biÓn cã nhiñu lo¹i c¸ quý. h? ë ®©y cã mét h×nh ¶nh ¸nh s¸ng rÊt ®Ñp, ®ã lµ h×nh ¶nh nµo? - ta h¸t bµi ca… cao. h? em hiÓu nh thÕ nµo vñ h×nh ¶nh th¬ nµy? - ngêi lao ®éng gâ thuyñn gäi c¸. - tr®ng soi m×nh xuèng níc tëng nh tr®ng còng gâ thuyñn. h? nhµ th¬ c¶m nhËn nh thÕ nµo vñ biÓn c¶? - biÓn cho ta c¸ nh lßng mÑ… nµo. h? qua h×nh ¶nh th¬ nµy gióp em c¶m nhËn ®îc ®iñu g×? - biÓn giµu cã n©ng niu con ngêi, biÓn cho c¸ v« t nh lßng mÑ cho con. h? nh÷ng ngêi d©n chµi ®· thu ®îc kÕt qu¶ nh thÕ nµo trong nh÷ng më líi? - ta kÐo xoan tay chïm c¸ nÆng- nh÷ng më líi ®Çy ¾p c¸. h? h×nh dung miªu t¶ l¹i t thÕ cña ngêi d©n chµi khi kÐo líi. - hä ®øng cho·i ch©n, dån hÕt søc lùc vµo ®«i tay, hß, nh¶y lªn v× sung síng tríc nh÷ng më líi nÆng trÜu. h? em cã suy nghÜ g× vñ kÕt qu¶ cña hä? - ßã lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh lao ®éng cùc nhäc vµ s¸ng t¹o. h? qua ph©n tÝch em cã c¶m nhËn g× vñ toµn c¶nh ®¸nh - c¶nh ®¸nh c¸ khÈn tr¬ng, c¸? phèi hîp nhÞp nhµng. - nh÷ng ngêi d©n chµi vui t¬i hå hëi nhiÖt t×nh s¸ng t¹o trong lao ®éng. h? ßäc khæ th¬ cuèi. 3. c¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ. - c¶nh ®oµn thuyñn trë vñ trong buæi b×nh minh . h? so s¸nh khæ th¬ ®Çu vµ khæ th¬ cuèi cã ®iÓm g× trêng thcs liªm h¶i trang 64

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 gièng vµ kh¸c nhau? - gièng: cã nh÷ng h×nh ¶nh lÆp l¹i: mÆt trêi, c©u h¸t. - kh¸c: ra kh¬i-> ®ªm xuèng trë vñ-> b×nh minh rùc rì. gv: t¸c gi¶ ®iÖp l¹i hai c©u th¬ cña khæ th¬ ®Çu chØ thay ®æi ch÷ cïng bÈng ch÷ víi. ßoµn thuyñn, mÆt trêi ®îc nh©n ho¸ ®ang cïng ch¹y ®ua. h? tõ c¸ch viÕt nh vËy em cã c¶m nhËn nh thÕ nµo - ßoµn thuyñn trë vñ trong sù vñ c¸ch ®oµn thuyñn trë vñ? h©n hoan ®ãn chµo cña ®Êt liñn. gv: con ngêi thiªn nhiªn ®ang hoµ hîp, con ngêi ®ang tranh thñ giµnh giËt víi thêi gian ®Ó lao ®éng s¶n xuÊt, cèng hiÕn, x©y dùng. trong c¶nh bÇu trêi rùc rì mét mÆt trêi lín, mÆt ®Êt rùc rì mu«n triÖu mÆt trêi nhá (m¾t c¸) – mét c¶nh tîng thËt huy hoµng, con ngêi hiÖn ra trongkhæ th¬ cã tÇm lín ngang tÇm víi thiªn nhiªn vò trô.

iii- tæng kÕt. h? ßäc diÔn c¶m l¹i toµn bµi? 1. nghÖ thuËt h? huy cËn ®· cã nh÷ng thµnh c«ng g× vñ nghÖ thuËt? - bót ph¸p l·ng m¹n, hoµ quyÖn víi bót ph¸p tr÷ t×nh, - bót ph¸p t¶ thùc, nhÞp th¬ khoë kho¾n, trÝ tëng tîng phong phó, biÖn ph¸p so s¸nh, nh©n ho¸. 2. néi dung h? víi bót ph¸p nghÖ thuËt Êy, bµi th¬ ®· thÓ hiÖn néi dung g×? - bµi th¬ ca ngîi sù ®Ñp giµu cña biÓn, sù ®Ñp giµu trong t©m hån cña ngêi lao ®éng míi, tinh thÇn cÇn cï lao ®éng, s¸ng t¹o cña ngêi d©n lµm chñ, tù nguyÖn ®ãng gãp søc m×nh trong c«ng cuéc x©y dùng cnxh. gv: víi bót ph¸p l·ng m¹n khoa tr¬ng, víi nh÷ng h×nh ¶nh võa thùc võa ¶o… lµm bµi th¬ thùc sù lµ mét khóc tr¸ng ca cña mét thêi lÞch sö. v- luyÖn tËp h? ßäc diÔn c¶m bµi th¬? h? em thÝch c¶nh nµo nhÊt? v× sao? h? em hiÓu g× vñ th¸i ®é, t×nh c¶m cña nhµ th¬ trong bµi th¬? - niñm vui síng, tù hµo,. tin yªu cuéc sèng míi, tin vµo tinh thÇn lao ®éng cña nh÷ng con ngêi míi. * híng dÉn vÒ nhµ. - häc thuéc bµi th¬, n¾m ch¾c néi dung bµi th¬. - t×m hiÓu bµi “ bÕp löaÓ * rót kinh nghiÖm.

trêng thcs liªm h¶i trang 65

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9

tuÇn 11 tiÕt 53 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tæng kÕt tõ vùng i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh cñng cè kiÕn thøc vñ tõ vùng ®· häc nh tõ tîng h×nh, tîng thanh, mét sè phÐp tu tõ. rÌn luyÖn kÜ n®ng sö dông tõ ng÷ trong viÕt v®n b¶n vµ trong giao tiÕp hµng ngµy. ii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê C. bµi míi i- tõ tîng thanh vµ tõ tîng h×nh. 1. tõ tîng thanh. h? thÕ nµo lµ tõ tîng thanh? - tõ tîng thanh lµ tõ m«t pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ngêi. vd: µo µo, choe choÐ… 2. tõ tîng h×nh. h? thÕ nµo lµ tõ tîng h×nh? - lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vë, tr¹ng th¸i cña sù vËt. vd: liªu xiªu, l¾c l, gËp ghñnh… 3. bµi tËp: bµi tËp 1: t×m nh÷ng tªn loµi vËt lµ tîng thanh? h? muèn lµm ®îc bµi tËp nµy ta c®n cø vµo ®©u? - t×m nh÷ng con vËt lÊy tªn ©m thanh cña nã ph¸t ra ®Ó ®Æt tªn cho con vËt ®ã. h? c®n cø vµo ®ã h·y t×m? - t¾c kÌ, tu hó, b¾t c« b¾t cét, quèc… bµi tËp 2: x¸c ®Þnh tõ tîng h×nh vµ gi¸ trÞ sö dông cña chóng trong ®o¹n trÝch sau: “ ߸m m©y… tr¾ng to¸tÓ. h? muèn lµm ®îc bµi tËp nµy ta ph¶i lµm g×? - xem nh÷ng tõ nµo gîi t¶ ®îc h×nh ¶nh, d¸ng vë… h? c®n cø vµo ®ã em h·y t×m? - lèm ®èm, lª thª, lo¸ng tho¸ng, lå lé… h? em h·y gi¶i nghÜa? - lèm ®èm: - lª thª: kÐo dµi ra kh«ng døt. - lo¸ng tho¸ng: nh×n tõ xa kh«ng râ, kh«ng kÜ… - lå lé: nh×n cµng ngµy cµng râ h¬n. h? viÖc t¸c gi¶ sö dông tõ tîng h×nh ë ®©y cã t¸c dông g×? - gióp chóng ta c¶m nhËn ®îc vñ ®¸m m©y mét c¸ch cô thÓ sinh ®éng h¬n. trêng thcs liªm h¶i trang 66

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ii- mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. 1. c¸c biÖn ph¸p tu tõ a. so s¸nh h? thÕ nµo lµ so s¸nh? vd - so s¸nh lµ ®èi chiÕu sù vËt , sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm t®ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. vd: th©n em nh ít trªn c©y cµng t¬i ngoµi vá, cµng cay trong lßng.  so s¸nh vë t¬i qu¶ ít víi dung nhan ®Ñp cña c« g¸i  so s¸nh vÞ cay cña ít víi ®¾ng cay trong lßng c« g¸i. h? c¸c em trao ®æi, th¶o luËn ®Ó rót ra kÕt luËn vñ Èn dô nh©n ho¸, nãi qu¸, nãi gi¶m, nãi tr¸nh, ch¬i ch÷, ®iÖp ng÷, mçi trêng hîp lÊy mét vÝ dô? gv: chia líp thµnh 2 nhãm ®Ó th¶o luËn, mçi nhãm lµm 4 vÊn ®ñ. gäi häc sinh tr×nh bµy vµ nhËn xÐt. nªn cho häc sinh tr×nh bµy kë mét b¶ng, mét bªn lµ kh¸i niÖm, mét bªn lµ vÝ dô. phÐp tu tõ

Èn dô

nh©n ho¸

ho¸n dô

trêng thcs liªm h¶i trang 67

kh¸i niÖm - lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng nµy bÈng tªn sù vËt hiÖn tîng kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång víi nã nhÈm t®ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. - lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt bÈng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ ngêi, lµm cho thÕ giíi loµi vËt, c©y cèi, ®å vËt trë nªn gÇn gòi víi con ngêi, biÓu thÞ ®îc nh÷ng suy nghÜ t×nh c¶m cña con ngêi. - gäi sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm bÈng tªn cña mét sù vËt hiÖn tîng, kh¸i niÖm cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nhÈm t®ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.

vÝ dô con cß ®n b·i rau r®m ß¾ng cay chÞu vËy ®·i ®Èng cïng ai. - con cß: chØ ngêi n«ng d©n - b·i rau r®m: chØ hoµn c¶nh sèng kh¾c nghiÖt, nhiñu cay ®Èng. -

kh®n th¬ng nhí ai, kh®n r¬i xuèng ®Êt. kh®n th¬ng nhí ai, kh®n v¾t lªn vai.

bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶. cã søc ngêi sái ®¸ còng thµnh c¬m.

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9

nãi qu¸

nãi gi¶m nãi tr¸nh

ßiÖp ng÷

ch¬i ch÷

- nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt hiÖn tîng ®îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên tîng, t®ng søc biÓu c¶m. - lµ mét biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c ®au buån, ghª sî, nÆng nñ, tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù - lµ biÖn ph¸p tu tõ lÆp l¹i tõ ng÷ ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh - ch¬i ch÷ lµ lîi dông ®Æc s¾c vñ ©m, vñ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c thai dÝ dám, hµi híc... lµm c©u v®n hÊp dÉn thó vÞ.

“ߪm n®m… tèiÓ.

th¸ng

- chµng ¬i giËn thiÕp lµm chi thiÕp nh c¬m nguéi ®ì khi ®ãi lßng.

buån tr«ng cöa bÓ… buån tr«ng ngän níc… - cßn trêi cßn níc con non. cßn c« b¸n rîu anh cßn say sa -> say sa cã thÓ lµ say rîu hoÆc say c« b¸n rîu. -

2. bµi tËp: t×m c¸c biÖn ph¸p tu tõ vµ ph©n tÝch ®Ó thÊy râ nghÖ thuËt ®éc ®¸o cña nh÷ng c©u th¬ trÝch trong truyÖn kiñu? h? muèn t×m ®îc c¸c biÖn ph¸p tu tõ ta ph¶i lµm g×? - dùa vµo ®Æc ®iÓm tõng biÖn ph¸p tu tõ ®Ó t×m. h? muèn t×m vµ ph©n tÝch nÐt nghÖ thuËt ®éc ®¸o ë nh÷ng c©u th¬ chÝnh lµ bµi tËp yªu cÇu ta lµm g×? - ph©n tÝch t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ. gv: chia líp thµnh 5 nhãm th¶o luËn vµ tr×nh bµy- nhËn xÐt- bæ sung. gîi ý: a) phÐp tu tõ Èn dô + hoa, c¸nh chØ tk vµ cuéc ®êi cña nµng. + c©y, l¸ chØ gia ®×nh thóy kiñu.  cuéc ®êi vµ gia ®×nh tk ®ang bÞ x« ®Èy tríc b·o tè cuéc ®êi. b) so s¸nh: - tiÕng ®µn so s¸nh víi ©m thanh tù nhiªn ®Ó nhÊn m¹nh tµi ®¸nh ®µn cña kiñu rÊt hay kh«ng cßn g× ph¶i bµn c·i n÷a. c) nãi qu¸: - c¸i ®Ñp tù nhiªn “hoa, liÔuÓ hoµn mÜ mµ cßn thua c¸i ®Ñp cña con ngêi. - c¸i tµi cña tk thiªn h¹ chØ cã mét ngêi. - vñ cù li thóc sinh vµ thuý kiñu chØ ë trong khu«n viªn nhµ ho¹n th nhng cã kho¶ng c¸ch rÊt lín vñ th©n thÕ. ts lµ chñ, tk lµ con ë. nãi trêng thcs liªm h¶i trang 68

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 qu¸ “gang tÊcÓ “gÊp mêi quan sanÓ nhÈm nhÊn m¹nh sù gÇn mÆt nhng c¸ch lßng. e) ch¬i ch÷: - ch¬i ch÷ vñ ©m “taiÓ “tµiÓ chØ kh¸c dÊu ®äc lªn nghe thuËn miÖng, síng tai. - vñ ý nghÜa: “tµiÓ lµ cña hiÕm. cßn “taiÓ lµ c¸i ®Êu ®Ó ®ong nhng ë ®©y t¸c gi¶ dïng ý nghÜa “taiÓ lµ tai ho¹. bµi tËp: t×m phÐp tu tõ vµ ph©n tÝch nÐt nghÖ thuËt ®éc ®¸o trong nh÷ng c©u sau: gv: cho häc sinh lµm bµi tËp nh bµi tËp trªn. gîi ý: a) nãi qu¸: ®¸ nói còng mßn, níc s«ng ph¶i c¹n ®Ó nhÊn m¹nh sù trëng thµnh vµ khÝ thÕ cña nghÜa qu©n lam s¬n.’ b) so s¸nh: tiÕng suèi- nh tiÕng h¸t xa, c¶nh nh vÏ ->nhÊn m¹nh vë ®Ñp cña thiªn nhiªn n¬i chiÕn khu viÖt b¾c lµm nã trë nªn gÇn gòi víi con ngêi-> thÓ hiÖn tinh thÇn l¹c quan c¸ch m¹ng cña hå chÝ minh. c) nh©n ho¸: tr®ng nh con ngêi chñ ®éng ®Õn víi con ngêi: t¹o nªn sù hoµ quyÖn gi÷a thiªn nhiªn vµ con ngêi. d) Èn dô: - mÆt trêi chØ em bÐ nÈm trªn lng mÑ. * híng dÉn vÒ nhµ. - ¤n tËp vµ cñng cè hÖ thèng tõ vùng. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 11 tiÕt 54 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tËp lµm th¬ t¸m ch÷ i- môc ®Ých yªu cÇu: qua tiÕt häc nµy gióp häc sinh biÕt nhËn diÖn vñ ®Æc ®iÓm thÓ th¬ t¸m ch÷ vµ bíc ®Çu biÕt tËp lµm th¬ 8 ch÷. tÝch hîp víi kiÕn thøc ®· häc vñ v®n, tiÕng viÖt ®Ó lµm th¬ 8 ch÷. rÌn luyÖn kÜ n®ng sö dông tõ ng÷ khi tËp lµm th¬ 8 ch÷. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n bµi. trß: xem tríc bµi. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: vë häc sinh C. bµi míi. gv: gäi häc sinh ®äc ®o¹n trÝch a.b.c i- nhËn diÖn trêng thcs liªm h¶i trang 69

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 thÓ th¬ 8 ch÷: h? nªu xuÊt xø vµ néi dung tõng ®o¹n? 1. vÝ dô 1: h? trong 3 ®o¹n trÝch, em cho biÕt sè ch÷ mçi dßng th¬? mçi dßng th¬ ®ñu cã 8 ch÷. h? em h·y g¹ch ch©n díi nh÷ng ch÷ cã chøc n®ng gieo vÇn? a) tan, ngµn, míi, géi, bõng- rõng, g¾t, mËt b) vñ- nghe, häc- nhäc, bµ -xa c) ng¸t- non- h¸t- son, ®øng- tiªn- dùng -nhiªn. h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch gieo vÇn ë c¸c ®o¹n th¬ trªn? - c¸c ®o¹n th¬ ®ñu gieo vÇn ch©n. - ßo¹n a, b gieo vÇn ch©n liªn tiÕp. - ßo¹n c gieo vÇn gi¸n c¸ch nhau. gv: c¸ch gieo vÇn ë vÝ dô a, b gieo liªn tiÕp theo tõng cÆp mét gäi lµ gieo vÇn theo cÆp khu«n ©m. c¸ch gieo vÇn theo vÝ dô c gi¸n c¸ch tõng cÆp gäi lµ gieo vÇn «m. h? gäi häc sinh ®äc l¹i mét lÇn. em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch ng¾t nhÞp ë c¸c ®o¹n th¬ trªn? - c¸ch ng¾t nhÞp linh ho¹t cã khi phô thuéc vµo ý cã khi phô thuéc vµo c¶m nhËn cña mçi ngêi. gv: nh vËy vñ c¸ch ng¾t nhÞp kh«ng theo mét nguyªn t¾c nµo c¶. h? c®n cø vµo sè c©u trong c¸c ®o¹n, dùa vµo bµi ®· häc em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch tr×nh bµy mét bµi? - mét bµi nhiñu ®o¹n sè kh«ng kh«ng h¹n ®Þnh, cã thÓ chia theo khæ (mçi khæ 4 dßng) h? qua ph©n tÝch em thÊy thÓ th¬ 8 ch÷ cã nh÷ng ®Æc 2. kÕt luËn ®iÓm nµo? - th¬ 8 ch÷: mçi dßng 8 ch÷ + gieo vÇn liªn tiÕp, gi¸n c¸ch + nhÞp th¬: ®a d¹ng + sè c©u: kh«ng h¹n ®Þnh h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? iii- luyÖn tËp nhËn diÖn th¬ - chän tõ cho s½n ®iñn vµo chç trèng trong bµi th¬. t¸m ch÷. h? muèn ®iñn ®óng ta ph¶i lµm g×? * bµi tËp 1 - chän tõ phï hîp víi ý nghÜa dßng th¬. - ߶m b¶o c¸ch gieo vÇn. gv: gäi häc sinh lµm: ca h¸t, ngµy qua, b¸t ng¸t, mu«n hoa. gîi ý gièng bµi tËp 1 (lµ gieo vÇn liªn tiÕp) * bµi tËp 2: - cung m¾t, tuÇn hoµn, ®Êt trêi. trêng thcs liªm h¶i trang 70

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? t×m lçi sai trong bµi th¬ tùu trêng- huy cËn? * bµi tËp 3: - sai tõ rén r· ë cuèi c©u thø 3. h? v× sao em cho ®©y lµ sai? - v× kh«ng gieo vÇn ch©n. h? vËy theo em vÇn ch©n ë c©u thø 3 ph¶i gieo vÇn g×? - gieo vÇn ¬ng. h? em t×m tõ söa l¹i cho ®óng? - vµo trêng. h? bµi tËp yªu cÇu ta lµm g×? iii- thùc hµnh lµm th¬ 8 - t×m tõ thÝch hîp ®Ó ®iñn vµo chç trèng trong khæ th¬ ch÷. sau? * bµi tËp 1 h? muèn ®iñn ®óng em ph¶i lµm g×? - t×m tõ gieo ®óng vÇn vµ phï hîp víi néi dung. h? t×m vµ ®iñn? - vên, qua. h? yªu cÇu bµi tËp lµ g×? * bµi tËp 2 - thªm c©u cuèi sao cho ®óng vÇn hîp víi néi dung c¶m xóc tõ ba c©u tríc? h? cho biÕt néi dung 3 c©u tríc? - t©m tr¹ng båi håi xao xuyÕn khi nhí vñ buæi tùu trêng. h? cho häc sinh th¶o luËn- ®a ra kÕt qu¶ s¸ng t¸c. - nhËn xÐt vñ c¸ch gieo vÇn, néi dung cña c©u võa t×m xem cã phï hîp víi néi dung ba c©u trªn kh«ng? gîi ý: “bãng ai kia thÊp tho¸ng gi÷a mµn s¬ngÓ h? ßa bµi tËp th¶o luËn (nhãm) lµm mét bµi th¬ 8 ch÷ theo ®ñ tµi tù chän thêi gian lµm 5 phót. h? lÇn lît gäi 4 nhãm lªn tr×nh bµy. cho häc sinh nhËn xÐt- bæ sung, söa ch÷a. gîi ý: - nhËn xÐt ®óng thÓ th¬ 8 ch÷ cha? - bµi th¬ gieo vÇn nh thÕ nµo? - kÕt cÊu bµi th¬ hîp lÝ cha? - néi dung, ý nghÜa bµi th¬ cã ch©n thµnh s©u s¾c kh«ng? * híng dÉn vÒ nhµ - lµm hoµn chØnh c¸c bµi tËp. - tËp lµm th¬ 8 ch÷ theo ®ñ tµi tù chän * rót kinh nghiÖm - häc sinh thùc hµnh tù s¸ng t¸c lµm th¬ 8 ch÷ cßn yÕu. tuÇn 11 tiÕt 55 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tr¶ bµi kiÓm tra v¨n

trêng thcs liªm h¶i trang 71

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 i- môc ®Ých yªu cÇu: qua bµi viÕt cñng cè l¹i nhËn thøc vñ c¸c truyÖn trung ®¹i ®· häc tõ gi¸ trÞ néi dung t tëng ®Õn h×nh thøc, thÓ lo¹i, bè côc. häc sinh nhËn râ ®îc u ®iÓm, nhîc ®iÓm trong bµi viÕt cña m×nh ®Ó cã ý thøc söa ch÷a, kh¾c phôc. rÌn kÜ n®ng söa ch÷a bµi viÕt cña b¶n th©n, nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n. ii- chuÈn bÞ: thÇy: chÊm bµi, ®¸nh gi¸ u nhîc ®iÓm. trß: xem l¹i bµi. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê C. bµi míi. i-§Ò bµi: h? gäi häc sinh nh¾c l¹i yªu cÇu cña ®ñ bµi? * phÇn tr¾c nghiÖm: trong 2 c©u tr¾c nghiÖm em chän ®¸p ¸n nµo? 1. b 2. b * phÇn tù luËn h? c©u 1: nªu ý nghÜa “ chuyÖn ngêi con g¸i nam x¬ngÓ – nguyÔn d÷ - gi¸ tri tè c¸o: - gi¸ trÞ nh©n ®¹o: c©u 2: vë ®Ñp ngµy xu©n thÓ hiÖn qua 4 c©u th¬ ®Çu trong “c¶nh ngµy xu©nÓ nh thÕ nµo? - néi dung: bøc tranh ngµy xu©n sinh ®éng, Êm ¸p, trµn ®Çy søc sèng. - nghÖ thuËt: chän h×nh ¶nh tiªu biÓu, chän tõ ng÷ gîi t¶. gv: häc sinh ph¶i tr×nh bµy ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu theo yªu cÇu ®ñ bµi ra ë tiÕt 48 tuÇn 10. ii- nhËn xÐt: 1. ¦u ®iÓm: - c¸c em ®a sè n¾m ch¾c vñ truyÖn trung ®¹i nªn cã c¸ch chän ®¸p ¸n ®óng phÇn tr¾c nghiÖm. - c¸c em ®· n¾m ®îc ý nghÜa truyÖn “ngêi con g¸i nam x¬ngÓ vµ bøc tranh mïa xu©n trong “c¶nh ngµy xu©nÓ - tr×nh bµy râ rµng, s¹ch sÏ. 2. nhîc ®iÓm: - mét sè em tr×nh bµy qu¸ cÈu th¶. - mét sè em cha biÕt tr×nh bµy c©u c¶m nhËn thµnh mét ®o¹n v®n mµ cßn g¹ch ®Çu dßng. iii- söa lçi sai. 1. lçi tõ sai ßóng niªn miªn liªn miªn ßiÓm xuyÕn ßiÓm xuyÕt chµn ®Çy trµn ®Çy 2. lçi c©u. c©u sai: trêng thcs liªm h¶i trang 72

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 iv- §äc h? gäi 2 häc sinh lµm bµi tèt ®äc tríc líp? cho häc sinh kh¸c ®¸nh gi¸. h? gäi 2 häc sinh bµi lµm yÕu ®äc vµ rót ra ®iÓm yÕu cña m×nh. * híng dÉn vÒ nhµ - n¾m ch¾c truyÖn trung ®¹i. - söa lçi sai bµi lµm cña m×nh tuÇn 12 tiÕt 56 , 57 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

bÕp löa bÈng viÖt khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ ( híng dÉn häc thªm )

i- môc ®Ých yªu cÇu th«ng qua viÖc ®äc diÔn c¶m, miªu t¶, nhËn xÐt tranh minh ho¹, ph©n tÝch, b×nh luËn mét sè chi tiÕt, h×nh ¶nh th¬ ®Ó thÊy ®îc biÓu hiÖn t×nh c¶m th¬ng nhí vµ biÕt ¬n cña t¸c gi¶ ®èi víi bµ. gi¸o dôc häc sinh t×nh c¶m yªu th¬ng, biÕt ¬n ®èi víi «ng bµ cha mÑ. rÌn kÜ n®ng ®äc diÔn c¶m, ph©n tÝch chi tiÕt, h×nh ¶nh th¬. ii-chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: häc bµi. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: ßäc thuéc bµi th¬: “ßoµn thuyñn ®¸nh c¸Ó. em hiÓu g× vñ th¸i ®é, t×nh c¶m cña nhµ th¬ qua bµi th¬? C. bµi míi. gv: t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh bµ ch¸u lµ t×nh c¶m th©n thiÕt vµ ®ã còng lµ ®ñ tµi mu«n thña cña tÊt c¶ c¸c nhµ v®n, nhµ th¬. bÈng viÖt còng thÕ, t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi bµ ra sao h«m nay chóng ta t×m hiÓu bµi th¬ “bÕp löaÓ. i- giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm. h? em h·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña m×nh vñ t¸c gi¶ 1. t¸c gi¶: bÈng viÖt -1941 bÈng viÖt? quª ë hµ néi. gv: bÈng viÖt cã thêi du häc ë liªn x«, lµ nhµ th¬ trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng mÜ. th¬ «ng ®Èm th¾m, s©u l¾ng… h? bµi th¬ ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? 2. t¸c phÈm -1963 in trong gv: ß©y lµ bµi th¬ ®Çu tay cña t¸c gi¶, ®îc viÕt khi tËp : “h¬ng trêng thcs liªm h¶i trang 73

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 c©y - bÕp löaÓ. «ng ®ang häc ë liªn x«.

ii- §äc, t×m

chó thÝch, bè gv: yªu cÇu ®äc: ß©y lµ bµi th¬ tr÷ t×nh cÇn ®äc víi côc. giäng ch©n t×nh, c¶m ®éng thÓ hiÖn t×nh bµ ch¸u s©u 1. §äc nÆng. gäi häc sinh ®äc h? em h·y gi¶i thÝch tõ “®inh ninh, Êp ñÓ 2. chó thÝch. - theo sgk. h? v®n b¶n chia lµm mÊy phÇn? nªu néi dung tõng 3. bè côc. phÇn? h? ßäc “ chøa… tin dai d¼ngÓ ii- t×m hiÓu gi¸ trÞ bµi th¬ ßo¹n th¬ nãi lªn ®iñu g×? - nh÷ng håi tëng cña ngêi ch¸u vñ thêi th¬ Êu khi ë víi bµ. h? khi håi tëng vñ thêi th¬ Êu, t¸c gi¶ nhí tíi h×nh 1. h×nh tîng bÕp löa. tîng nµo? - h×nh tîng bÕp löa. h? h×nh ¶nh bÕp löa ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh thÕ nµo? - mét bÕp… nång ®îm. h? em hiÓu g× vñ h×nh ¶nh bÕp löa? - ßã lµ h×nh ¶nh bÕp löa cã ngän löa lóc to lóc nhá nhng Êp ñ c¸i Êm nãng. h? tõ h×nh ¶nh bÕp löa Êy, ngêi ch¸u chît nhí vñ ai? - t¸c gi¶ nhí th¬ng ngêi bµ t×nh c¶m víi ngêi ®ã nh thÕ nµo? ®· tr¶i qua nhiñu ma n¾ng. gv: tõ h×nh ¶nh bÕp löa, ngêi ch¸u nhí vñ bµ, ngêi bµ tÇn t¶o n¾ng ma nhäc nhÈn. vµ kØ niÖm ïa vñ trong ch¸u. h? ßã lµ nh÷ng kØ niÖm nµo? - kØ niÖm n®m lªn 4 tuæi - kØ niÖm vñ tiÕng chim tu hó. - kØ niÖm vñ lêi dÆn cña bµ, h? nh÷ng kØ niÖm ®ã ®îc lÇn lît xuÊt hiÖn trong hoµn c¶nh nµo? - khi ngêi ch¸u ®· ®i xa. 2. nh÷ng kØ niÖm thêi th¬ h? ßäc l¹i nh÷ng kØ niÖm vñ n®m lªn 4 tuæi cña ngêi Êu. ch¸u? khi lªn 4 tuæi, mét ngêi ch¸u cã hoµn c¶nh gia ®×nh a. kØ niÖm n®m lªn 4 tuæi. nh thÕ nµo? - bè ®i ®¸nh… - ßãi mßn ®ãi mái-> ßã lµ c¸i ®ãi kÐo dµi triñn miªn trêng thcs liªm h¶i trang 74

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 m·i kh«ng th«i. h? cho ®Õn b©y giê ngêi ch¸u cßn nhí ®iñu g×? - ch¸u quen mïi khãi- khãi hun nhÌm m¾t ch¸u - nhí l¹i ®Õn giê… cßn cay. h? nh÷ng h×nh ¶nh trªn gîi cho em suy nghÜ g×? ch¸u ®· ph¶i cïng ph¶i chÞu c¸i miªn, ph¶i chÞu c¸i cay “nhÌm m¾tÓ

- lªn 4 tuæi bµ lo bÕp nóc, ®ãi triñn khãi bÕp lµm ®· trë thµnh

quen thuéc tuy h? t¹i sao kØ niÖm Êy ®· qua l©u råi mµ b©y giê sèng lµm cay sèng mòi. mòi cßn cay? - c¶m gi¸c Êy vÉn cßn n¬i ngêi ch¸u khi nghÜ vñ kØ niÖm- sèng mòi cay cay v× ngêi ch¸u xóc ®éng, xãt xa khi nghÜ vñ kØ niÖm. h? qua ph©n tÝch em cã c¶m nhËn g× vñ kØ niÖm khi lªn - ßã lµ nh÷ng kØ niÖm kh«ng 4 tuæi cña ngêi ch¸u? thÓ quªn vñ mét thêi thiÕu thèn c¶ vñ vËt chÊt lÉn tinh gv: ßã lµ kØ niÖm ®Ó l¹i dÊu Ên kh«ng phai mê vñ mét thÇn cña ngêi ch¸u. thêi gian dµi víi nh÷ng khã kh®n thiÕu thèn. ߸ng lÏ ra ë løa tuæi Êy ngêi ch¸u ®ang ®îc bÕ ½m nhng v× hoµn c¶nh ®ãi nghÌo nªn ph¶i chÞu c¸i ®ãi triñn miªn, c¸i khãi hun nhÌm m¾t, nçi c¸ch xa ngêi cha ®Ó ®Õn b©y giê nghÜ l¹i vÉn cßn cay n¬i sèng mòi. h? tõ c¶m xóc vñ n®m lªn 4 tuæi dßng håi tëng cña ngêi ch¸u l¹i trë vñ víi nh÷ng kØ niÖm nµo? h? tiÕng chim tu hó ®îc miªu t¶ ë ®©u? b. kØ niÖm vñ tiÕng chim tu hó - tu hó kªu trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa. gv: g¾n bã víi ®ång quª lµ tiÕng chim tu hó, mçi khi tu hó kªu lµ mét lÇn hoµng h«n bu«ng xuèng. khi Êy bªn bÕp löa hai bµ ch¸u ngåi bªn nhau bµ kÓ chuyÖn cho ch¸u nghe. h? bµ kÓ cho ch¸u nghe chuyÖn g×? - bµ kÓ nh÷ng ngµy thuÕ ®ång khëi. h? khi nghe bµ kÓ, ngêi ch¸u cã c¶m nhËn ®îc ®iñu g×? - c¶m nhËn tiÕng chim tu hó tha thiÕt. gv: nhí vñ bµ, ngêi ch¸u nhí tiÕng chim tu hó. ph¶i ch®ng chÝnh nçi lßng cña ngêi ch¸u nhí vñ bµ thËt tha trêng thcs liªm h¶i trang 75

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 thiÕt. h? vµ khi nhí tiÕng chim tu hó Êy, ngêi ch¸u cßn nhí ®iñu g×? - bµ d¹y ch¸u lµm, bµ ch®m ch¸u häc. h? em suy nghÜ g× vñ viÖc lµm cña bµ? - bµ ®· lµm thay c«ng viÖc cña ngêi cha, ngêi mÑ ®Ó mong cho ch¸u nªn ngêi. gv: nghÜ vñ nh÷ng viÖc Êy ngêi ch¸u thèt lªn: - tu hó ¬i… kªu chi hoµi… h? t¹i sao ngêi ch¸u l¹ thèt lªn nh v©y? - ngêi ch¸u xóc ®éng nhí ¬n bµ. h? theo em ®©y lµ t×nh c¶m nh thÕ nµo? th¬ng tha thiÕt

- ßã lµ sù yªu s©u nÆng cña

ngêi ch¸u ®èi gv: nay ngêi ch¸u ®i xa, bµ sèng mét m×nh ch¾c víi bµ. buån l¾m nªn ngêi ch¸u mong chim tu hó h·y ®Õn víi bµ, h·y ®õng cÊt tiÕng kªu kh¾c kho¶i gîi buån kia n÷a. niñm mong mái Êy còng chÝnh lµ nçi lßng cña ngêi ch¸u xa quª h¬ng, lu«n nhí vñ quª, vñ ngêi bµ kÝnh yªu h? tõ sù ph©n tÝch trªn em cã suy nghÜ g× vñ kØ niÖm => tiÕng chim tu hó gîi nçi thø hai nµy cña ngêi ch¸u? nhí nhung, biÕt ¬n bµ s©u s¾c h? tiÕp tôc dßng håi tëng ngêi ch¸u cßn nhí tíi kØ c. kØ niÖm n®m giÆc ®èt lµng. niÖm nµo? n®m giÆc ®èt lµng ®îc ngêi ch¸u nhí l¹i ntn? - giÆc ®èt lµng ch¸y tµn ch¸y rôi, hµng xãm dùng l¹i nhµ cho bµ. h? khi Êy bµ dÆn ch¸u ®iñu g×? - viÕt th cho bè cø b¶o nhµ vÉn b×nh yªn kh«ng ®îc kÓ víi bè nhµ bÞ ch¸y ®Ó bè yªn t©m c«ng t¸c. h? víi lêi dÆn Êy, em hiÓu g× vñ ngêi bµ? - bµ biÕt hy sinh v× con ch¸u, gv: ngêi bµ kh«ng chØ yªu th¬ng con ch¸u mµ ®ã v× ®Êt níc. cßn lµ t×nh yªu tæ quèc. chÝnh v× vËy bµ ®· th¾p lªn ngän löa niñm tin cho con ch¸u. h? nh vËy, nhí vñ n®m th¸ng giÆc ®èt lµng, ngêi - nhí vñ ngêi bµ chan chøa ch¸u nhí vñ ai, nhí vñ ®iñu g×? t×nh c¶m, nhen nhãm trong ßäc l¹i toµn bé ®o¹n th¬ nãi vñ kØ niÖm cña ngêi ch¸u lßng ch¸u niñm tin yªu cuéc em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch viÕt cña t¸c gi¶ trong ®o¹n ®êi. th¬ nµy? - ng«n ng÷ th¬ trau chuèt, giµu h×nh ¶nh. trêng thcs liªm h¶i trang 76

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - nh÷ng kØ niÖm ®îc tr×nh bµy dån dËp song cô thÓ g©y Ên tîng khã quªn. h? tõ nh÷ng kØ niÖm ®ã em thÊy ngêi ch¸u cã t×nh - ngêi ch¸u nhí th¬ng bµ c¶m g× víi bµ? da diÕt. gv: cã lÏ thËt th¬ng nhí, biÕt ¬n bµ ngêi ch¸u míi cã thÓ nhí rµnh m¹ch tõng kØ niÖm vñ bµ khi ®i xa nh vËy. h? nçi nhí bµ g¾n liñn víi h×nh ¶nh nµo? 3. h×nh ¶nh bÕp löa. ßäc ®o¹n th¬ cßn l¹i. h? trong ®o¹n th¬, tõ nµo ®îc nh¾c l¹i nhiñu lÇn? - tõ nhãm ®îc nh¾c l¹i nhiñu lÇn h? t¸c dông cña ®iÖp ng÷? - kh¾c ®Ëm h×nh ¶nh bÕp löa vµ c«ng viÖc nhãm löa cña bµ. h? h×nh ¶nh bÕp löa ®îc nh¾c l¹i mÊy lÇn trong bµi th¬? - t¸m lÇn. h? mçi lÇn nh¾c ®Õn bÕp löa lµ mét lÇn ngêi ch¸u l¹i nhí ®Õn bµ. t¹i sao nh vËy? - h×nh ¶nh bÕp löa lµ h×nh ¶nh t¶ thùc trong cuéc sèng. bÕp löa, bµ vµ ch¸u ®· cã bao kØ niÖm. gv: bªn bÕp löa ch¸u ®îc bµ ch®m sãc, yªu th¬ng ch¸u ®îc lín lªn lµm ngêi cã Ých. bÕp löa vµ bµ cã nhiñu t¸c ®éng bªn sù trëng thµnh cña ngêi ch¸u. chÝnh v× vËy bÕp löa cø trë ®i trë l¹i trong bµi th¬. h? tõ h×nh ¶nh thùc Êy, em hiÓu ®îc ®iñu g×? - bÕp löa lµ hiÖn diÖn cña t×nh yªu th¬ng, cña niñm tin vñ gv: bÕp löa lµ ngän löa cña hån d©n téc ®· nhãm dËy con ngêi, vñ quª h¬ng ®Êt trong lßng ngêi ch¸u. h×nh ¶nh bÕp löa trong qóa khø níc. vµ hiÖn t¹i ®an cµi vµo nhau, n©ng cao c¶m xóc, suy t cña ngêi ch¸u bay bæng d¹t dµo híng vñ quª h¬ng. h? ßäc l¹i khæ th¬ cuèi. em cã nhËn xÐt g× vñ nghÖ thuËt trong khæ th¬ nµy? - dÊu chÊm ®Æt gi÷a dßng th¬ - kh¾c ®Ëm h×nh ¶nh ngêi ch¸u ®· rÊt xa bµ vñ kho¶ng c¸ch. h? ngoµi ra, t¸c gi¶ cßn sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo n÷a? - h×nh ¶nh ®èi lËp: cuéc sèng hiÖn t¹i cña ngêi ch¸u vµ cuéc sèng cña bµ ë quª h¬ng. h? sö dông h×nh ¶nh ®èi lËp cã t¸c dông g×? - kh¾c s©u t×nh c¶m cña ngêi ch¸u víi bµ. iv- tæng kÕt 1. nghÖ thuËt trêng thcs liªm h¶i trang 77

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - sö dông h×nh ¶nh, sù viÖc cô thÓ liªn tëng hîp lÝ, sö dông ®éng tõ, h×nh ¶nh ®èi lËp… ®Æc s¾c. dung: - kh¾c ho¹ h×nh ¶nh ngêi bµ cÇn mÉn, ch®m chØ yªu th¬ng con ch¸u hÕt mùc, cã niñm tin vµo c¸ch m¹ng. bµ nhãm lªn t×nh yªu th¬ng gia ®×nh, t×nh yªu ®Êt níc, nhãm lªn ngän löa niñm tin cho thÕ hÖ trë. - ngêi ch¸u yªu th¬ng nhí nhung vµ biÕt ¬n v« h¹n. h? ßäc diÔn c¶m l¹i toµn bé bµi th¬. 2. néi dung :

- kh¾c ho¹ h×nh ¶nh ngêi bµ cÇn mÉn , ch®m chØ yªu th¬ng con ch¸u hÕt mùc , cã niñm tin vµo c¸ch m¹ng . bµ nhãm lªn t×nh th¬ng yªu gia ®×nh , t×nh yªu ®Êt níc , nhãm l;ªn ngän löa niñm tin cho thÕ hÖ trë . - ngêi ch¸u yªu th¬ng vµ nhí nhung vµ biÕt ¬n v« h¹n . h ? ßäc diÔn c¶m l¹i toµn bé bµi th¬ . * híng dÉn ®äc thªm “ khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ “ – nguyÔn khoa §iÒm 1. giíi thiÖu vñ t¸c gi¶ , t¸c phÈm : ( c¸c em vñ nhµ ®äc phÇn chó thÝch trong s¸ch gi¸o khoa ) 2. ßäc vµ t×m hiÓu bè côc : * c©u hái : 1) em h·y gi¶i thÝch tªn gäi : a kay , ka lñi , cu tai ? 2) theo em v®n b¶n nµy chia lµm mÊy phÇn ? 3) ßäc tõ ®Çu ®Õn : vung chµy lón s©n . nªu néi dung khóc h¸t ru thø nhÊt ? 5) bµi th¬ h¸t ru em ngñ trong hoµn c¶nh nµo ? 6) côm tõ trªn lng gîi cho em suy nghÜ g× ? 7) trong khóc h¸t thø nhÊt nµy , nhµ th¬ ®· miªu t¶ h×nh ¶nh 8gêi mÑ gi· g¹o ntn ? 9) em cã suy nghÜ g× vñ c¸ch dïng tõ cña t¸c gi¶ trong hai c©u th¬ nµy ? 10) t¸c gi¶ ®Æc t¶ h×nh ¶nh ngêi mÑ qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo ? 11)hiÖn ra trong khóc h¸t ru lµ h×nh trêng thcs liªm h¶i trang 78

2. néi

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9

¶nh ngêi mÑ ntn ? 12) ngêi mÑ ®· ru con bÈng lêi h¸t ngät ngµo tõ trong tr¸i tim . h·y ®äc lêi ru cña mÑ ? ßã lµ nhngc lêi th¬ng nµo ? 13) trong lêi ru cña mÑ cã ®iñu íc nµo ? 14) trong khóc h¸t ru cã nh÷ng lêi ru cña ai ? 15) v× sao mÑ ph¶i chuyÓn l¸n , ®¹p rõng , ®Þu con ®Õn chiÕn trêng ? 16) trong ®o¹n th¬ nh÷ng løa tuæi nµo tham gia chiÕn ®Êu ? 17) nhngc c«ng viÖc cña ngêi mÑ owr ®o¹n th¬ thø 3 cã g× kh¸c so víi 2 ®o¹n ë trªn ? 18) v× sao t×nh th¬ng cña mÑ l¹i dµnh cho ®Êt níc ? 19 ) ßiñu íc cña mÑ ®· nãi víi ta vñ mét ngêi mÑ ntn ? 20 ) qua toµn bé bµi th¬ , ch©n dung bµ mÑ tµ ¬i hiÖn lªn lµ ngêi mÑ ntn ?

-

* híng dÉn vÒ nhµ. häc thuéc bµi th¬, n¾m ®îc néi dung bµi th¬. chuÈn bÞ bµi “ khóc h¸t ruÓ * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 12 tiÕt 58 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

¸nh tr¨ng nguyÔn duy i-môc ®Ých yªu cÇu: trêng thcs liªm h¶i trang 79

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 qua v®n b¶n, gióp häc sinh hiÓu ®îc ý nghÜa cña h×nh ¶nh vÇng tr®ng, ¸nh tr®ng tõ ®ã thÊm thÝa c¶m xóc ©n t×nh cña t¸c gi¶ ®èi víi ¸nh tr®ng, ®èi víi nh÷ng n®m th¸ng gian lao cña cuéc ®êi ngêi lÝnh g¾n bã víi thiªn nhiªn ®Êt níc vµ rót ra bµi häc vñ c¸ch sèng cho b¶n th©n. c¶m nhËn ®îc sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a yÕu tè tr÷ t×nh vµ tù sù, nghÖ thuËt Èn dô t¹o ra tÝnh nhiñu nghÜa cña h×nh ¶nh trong thÓ 5 tiÕng. gi¸o dôc häc sinh ý thøc uèng níc nhí nguån. rÌn kÜ n®ng ®äc diÔn c¶m, ph©n tÝch h×nh ¶nhth¬. ii- chuÈn bÞ thÇy: tham kh¶o tËp th¬ “¸nh tr®ngÓ vµ so¹n gi¸o ¸n. trß: so¹n bµi theo híng dÉn cña thÇy. iii- lªn líp. A. tæ chøc B. kiÓm tra: ßäc thuéc bµi th¬: “bÕp löaÓ vµ nªu t×nh c¶m cña ngêi ch¸u ®èi víi bµ? C. bµi míi. i- giíi thiÖu t¸c gi¶- tphÈm. h? nªu hiÓu biÕt cña em vñ t¸c gi¶? 1. t¸c gi¶. h? v®n b¶n “ ¸nh tr®ngÓ ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? - v®n b¶n ®îc rót ra tõ tËp th¬ cïng tªn viÕt n®m 1978 t¹i tp. hcm- 3 n®m sau ngµy miñn nam hoµn toµn gi¶i phãng. *yªu cÇu ®äc: cÊu tróc v¨n - 3 khæ th¬ ®Çu ®äc ®ñu ®ñu giäng kÓ chuyÖn. - khæ 4 ®äc giäng ng¹c nhiªn, s÷ng l¹i nhÊn m¹nh vµo c¸c tõ “th×nh l×nh, véi bËt tung, ®ét ngétÓ. - khæ 5.6 ®äc chËm, giäng suy t, c¶m ®éng. c©u cuèi ®äc thËt chËm, nhá dÇn 2 tiÕng “giËt m×nhÓ. - gv ®äc mÉu, gäi 2 häc sinh nhËn xÐt. h? tõ “buyn ®inhÓ trong sgk gi¶i thÝch nh thÕ nµo? h? bµi th¬ viÕt theo thÓ th¬ nµo? tù sù + tr÷ t×nh h? trong bµi th¬ nµy cã nh÷ng nh©n vËt nµo? - vÇng tr®ng vµ t¸c gi¶. h? cã thÓ tãm t¾t c©u chuyÖn nhá trong bµi th¬ nh thÕ nµo? - tõ håi Êu th¬ ®Õn thêi ®i bé ®éi chiÕn ®Êu, t¸c gi¶ lu«n sèng gÇn gòi víi th©n thiÕt víi vÇng tr®ng nh ngêi b¹n th©n tri kh«ng bao giê quªn ®îc. thÕ mµ khi chuyÓn vñ ë thµnh phè hiÖn ®¹i tù víi ¸nh ®iÖn cña g¬ng s¸ng lo¸ th× tù nhiªn l¹i döng dng víi vÇng tr®ng. nhng råi mét ®ªm, bçng nhiªn mÊt ®iÖn, trong v®n phßng cao èc tèi om, t¸c gi¶ véi më cöa sæ th× ®ét ngét thÊy vÇng tr®ng trong vµnh v¹nh. t¸c gi¶ ngöa trêng thcs liªm h¶i trang 80

2. t¸c phÈm.

ii- t×m hiÓu b¶n.

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 mÆt nh×n tr®ng nhí ®Õn nh÷ng n®m th¸ng ®· qua. tr®ng im ph®ng ph¾c khiÕn nhµ th¬ giËt m×nh. h? v®n b¶n kÓ theo tr×nh tù nµo? - kÓ theo tr×nh tù thêi gian. h? vËy vÇng tr®ng gi÷ vai trß g×? - lµ ®èi tîng tr÷ t×nh trong bµi th¬. h? nÕu chia bµi th¬ thµnh 3 néi dung c¶m nghÜ: - c¶m nghÜ vñ vÇng tr®ng qu¸ khø. - c¶m nghÜ vñ vÇng tr®ng hiÖn t¹i. - suy t cña t¸c gi¶. em t¸ch c¸c khæ th¬ t¬ng øng nh thÕ nµo? - 2 khæ ®Çu - 2 khæ tiÕp. - 2 khæ cuèi. ii- t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n. h? ®äc hai khæ th¬ ®Çu? hai khæ th¬ ®Çu kÓ vñ chuyÖn 1. c¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng g×? qu¸ khø. - kÓ vñ mèi quan hÖ gi÷a nhµ th¬ vµ vÇng tr®ng trong qóa khø (tõ thña Êu th¬ ®Õn khi ®i bé ®éi). h? vÇng tr®ng tuæi th¬ ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh thÕ nµo? - håi nhá sèng víi ®ång víi s«ng rèi víi bÓ. h? em hiÓu nh thÕ nµo vñ hai c©u th¬ nµy? - håi nhá cuéc sèng cña t¸c gi¶ g¾n víi ®ång, s«ng, bÓ. - håi nhá t¸c gi¶ ng¾m tr®ng trªn ®ång quª, trªn dßng s«ng vµ ng¾m tr®ng trªn b·i bÓ. ë ®©u tr®ng còng ë c¹nh. h? em cã nhËn xÐt g× vñ sè tõ, c¸ch gieo vÇn vµ sö dông tõ ng÷ cña t¸c gi¶ trong hai c©u th¬? - gieo vÇn lng. - ßiÖp tõ “víiÓ (3 lÇn). h? víi c¸ch gieo vÇn vµ sö dông ®iÖp tõ nh vËy t¸c gi¶ muèn diÔn t¶®iñu g×? - diÔn t¶ mét tuæi th¬ ®i nhiñu, ®îc h¹nh phóc c¶m nhËn vë ®Ñp k× thó cña thiªn nhiªn. gv: tuæi th¬ cña chóng ta cã lÏ ai còng ®îc g¾n bã víi vÇng tr®ng yªu dÊu. trÇn ß®ng khoa cã lóc ®· viÕt. “ ¤ng tr®ng trßn s¸ng tá soi râ s©n nhµ nhµ emÓ. song vÇng tr®ng tuæi th¬ cña nguyÔn duy tr¶i réng trªn mét kh«ng gian bao la: ßång, s«ng, bÓ. h? vËy em c¶m nhËn ®îc ®iñu g× vñ mèi quan hÖ cña t¸c gi¶ víi vÇng tr®ng tuæi th¬? - t¸c gi¶ g¾n bã víi tr®ng ngay tõ thêi th¬ Êu. gv: tr®ng g¾n bã víi ®ång ruéng, dßng s«ng, biÓn c¶. dï ë ®©u, ®i ®©u tr®ng còng ë bªn c¹nh nhµ th¬. trêng thcs liªm h¶i trang 81

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? song ph¶i ®Õn thêi ®iÓm nµo th× vÇng tr®ng míi trë thµnh tri kØ? - håi chiÕn tranh ë rõng. - vÇng tr®ng thµnh tri kØ. h? håi chiÕn tranh ë rõng gîi cho em sù liªn tëng nµo? - ßã lµ håi m¸u löa, ®¹n bom, ngêi chiÕn sü cÇm sóng ®¸nh mÜ trong rõng s©u níc ®éc. h? trong m¸u löa cña chiÕn tranh, vÇng tr®ng vµ nhµ th¬ ®· cã mèi quan hÖ nh thÕ nµo? - vÇng tr®ng thµnh tri kØ. gv: bæ sung: b¹n tri kØ lµ ngêi b¹n rÊt th©n, hiÓu biÕt m×nh. h? qua ®©y em hiÓu ®îc ®iñu g× vñ vÇng tr®ng vµ nhµ th¬? - tr®ng vµ nhµ th¬ ®· trë thµnh tri kØ thµnh ®«i b¹n th©n kh«ng thÓ thiÕu nhau- tr®ng chia ngät xë bïi, tr®ng ®ång cam céng khæ. h? vÇng tr®ng trong th¬ nd cßn gäi lµ vÇng tr®ng nh thÕ nµo n÷a? - vÇng tr®ng t×nh nghÜa. h? v× sao khi ®ã con ngêi cã t×nh nghÜa víi vÇng tr®ng? - v× con ngêi khi ®ã sèng gi¶n dÞ thanh cao ch©n thËt trong sù hµi hoµ víi thiªn nhiªn trong lµnh: trÇn thùc víi thiªn nhiªn. hån nhiªn nh c©y cá. h? khi ®ã con ngêi còng c¶m thÊy tr®ng cã t×nh nghÜa víi m×nh? v× sao vËy? - tr®ng khi ®ã lµ trß ch¬i cña tuæi th¬ cïng víi nh÷ng íc m¬ trong s¸ng. - tr®ng khi ®ã lµ ¸nh s¸ng trong ®ªm tèi chiÕn tranh, lµ niñm vui bÇu b¹n cña nh÷ng ngêi lÝnh trong gian khæ cuéc chiÕn tranh. gv: vÇng tr®ng lµ biÓu tîng ®Ñp cña nh÷ng n®m th¸ng Êy, ®· trë thµnh vÇng tr®ng tri kØ, nÇng tr®ng t×nh nghÜa ngì nh kh«ng bao giê quªn. h? qua t×m hiÓu em cã c¶m nhËn chung g× vñ c¶m - vÇng tr®ng qu¸ khø ®Ñp ®Ï, nghÜ cña nhµ th¬ vñ vÇng tr®ng trong qu¸ khø? t×nh g¾n bã víi h¹nh phóc vµ gian lao cña mçi con ngêi, cña ®Êt níc gv: thÕ nhng c¶nh sèng ®æi thay, con ngêi cã thay ®æi t×nh c¶m cña m×nh hay kh«ng? h? ßäc 2 khæ th¬ tiÕp theo. trêng thcs liªm h¶i trang 82

2. c¶m nghÜ

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 vÒ vÇng tr¨ng hai khæ th¬ diÔn t¶ c¶m nghÜ cña nhµ th¬ vñ vÇng tr®ng hiÖn t¹i. trong thêi ®iÓm nµo? - c¶m nghÜ vñ vÇng tr®ng trong hiÖn t¹i. gv: ßã lµ cuéc sèng hiÖ t¹i. h? khi ®ã vÇng tr®ng ®i qua ngâ nh ngêi dng qua ®êng. em hiÓu thÕ nµo lµ ngêi dng? thÕ nµo lµ ngêi dng qua ®êng? - ngêi dng: ngêi kh«ng cã quan hÖ hä hµng, kh«ng quen biÕt, th©n thiÕt víi ngêi ®îc nãi ®Õn. - ngêi dng qua ®êng: hoµn toµn xa l¹, kh«ng hñ quen biÕt víi m×nh. gv: tr®ng vÉn lµ tr®ng, nh÷ng ngêi kh«ng cßn lµ ngêi xa n÷a. h? theo em tr®ng kh«ng quen biÕt ngêi hay ngêi xa l¹ víi tr®ng? - ngêi xa l¹ víi tr®ng - c¶ hai tù thÊy xa l¹ nhau. gv: qu·ng ®êi tuæi th¬ vµ qu©n ngò lµ qu·ng ®êi sèng trÇn trôi, hån nhiªn ch©n thËt nhÊt trong thiÕu thèn gian khæ nhng kh«ng thiªu niñm vui vµ h¹nh phóc. vËy mµ cã thÓ coi ngêi b¹n tr®ng t×nh nghÜa thuë nµo thµnh ngêi dng qua ®êng, qua ngâ. h? v× sao vËy? - v× t¸c gi¶- ngêi lÝnh n®m xa ®· thay ®æi hoµn c¶nh sèng, chuyÓn tõ trong rõng nói ra thµnh phè, chuyÓn tõ l¸n tr¹i nghÌo khæ trong chiÕn tranh vñ c®n phßng hiÖn ®¹i s¸ng choang víi cöa g¬ng ¸nh s¸ng ®iÖn. - v× t¸c gi¶ kh«ng cÇn ®Õn nã n÷a. h? ßäc l¹i khæ th¬ thø 3. em cã nhËn xÐt g× vñ giäng th¬ vµ c¸ch sö dông h×nh ¶nh trong khæ th¬? - giäng th¬ thÇm th× nh trß ttruyÖn, gi·i bµy t©m sù. - tr®ng ®îc nh©n ho¸ lÆng lÏ ®i qua ®êng. - so s¸nh tr®ng nh ngêi dng. h? qua ®ã t¸c gi¶ muèn nãi víi ngêi ®äc ®iñu g×? - hoµn c¶nh sèng thay ®æi, lßng ngêi còng thay ®æi. gv: ß©y lµ hiÖn tîng t©m lÝ mµ còng lµ ®¹o lÝ vÉn x¶y ra khi nay ®· kh¸c xa, hoµn c¶nh sèng cña con ngêi thay ®æi. c¸ch so s¸nh trong khæ th¬ thËt thÊm thÝa lµm chét d¹ nhiñu ngêi. chÝnh v× giäng th¬ vµ c¸c h×nh ¶nh so s¸nh, nh©n ho¸ Êy ®· lµm cho chÊt tr÷ t×nh cña lêi th¬ trë nªn s©u l¾ng ch©n thµnh. h? víi cuéc sèng n¬i ®« thÞ, con ngêi chØ nhí ®Õn tr®ng trong nh÷ng kho¶nh kh¾c nµo? khi Êy con ngêi cã hµnh ®éng g×? - véi bËt tung cöa sæ. - ßét ngét vÇng tr®ng trßn. dÉn: ghi l¹i mét t×nh huèng cuéc sèng n¬i ®« thÞ cña nh÷ng con ngêi míi ë rõng vñ thµnh phè. trêng thcs liªm h¶i trang 83

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? song t¸c gi¶ ®· sö dông nhiñu ®éng tõ, tõ l¸y, ®ã lµ nh÷ng tõ nµo? - ßéng tõ: t¾t, véi, bËt tung. - tõ l¸y: th×nh l×nh, ®ét ngét. h? c¸c ®éng tõ vµ c¸c tõ l¸y ®îc sö dông nhÈm môc ®Ých g×? - c¸c ®éng tõ ®Æt liñn nhau diÔn t¶ sù khã chÞu vµ hµnh ®éng khÈn tr¬ng cña con ngêi ®i t×m nguån s¸ng. - tõ l¸y gîi t¶ t×nh huèng bÊt ngê x¶y ra. h? ßét ngét ë t×nh thÕ, ®ét ngét ë khÝa c¹nh ch©n dung cña vÇng tr®ng. trong kho¶nh kh¾c Êy t¸c gi¶ bµng hoµng nhËn ra ®iñu g×? - vÇng tr®ng trßn-®Çy ®Æn vÑn nguyªn nh xa. h? c¶m gi¸c ®ét ngét nhËn ra vÇng tr®ng trßn cho thÊy quan hÖ gi÷a ngêi vµ tr®ng nh thÕ nµo? - ßã lµ quan hÖ kh«ng cßn lµ tri kØ, t×nh nghÜa nh xa- con ngêi coi tr®ng nh mét vËt chiÕu s¸ng thay thÕ cho ®iÖn mµ th«i. h? theo em v× sao cã sù kh¸c biÖt ®ã? - v× kh«ng gian kh¸c biÖt: lµng quª->rõng nói-> thµnh phè. - thêi gian c¸ch biÖt: tuæi th¬- ngêi lÝnh- c«ng chøc. - ßiñu kiÖn sèng c¸ch biÖt ë ®« thÞ: khÐp kÝn, chËt chéi, ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i. h? tõ xa l¹ gi÷a ngêi víi tr®ng Êy, nhµ th¬ muèn nh¾c - cuéc s«ng hiÖn t¹i khiÕn nhë chóng ta ®iñu g×? ngêi ta dÔ dµng quªn ®i gv: sù xuÊt hiÖn cña vÇng tr®ng trßn ®Çy, thuû chung nh÷ng gi¸ trÞ trong qu¸ khø. ®· lµm s¸ng lªn c¸c gãc tèi trong mçi con ngêi, ®¸nh thøc sù ngñ quªn trong ®iñu kiÖn sèng cña con ngêi ®· hoµn toµn kh¸c tríc. ßã lµ th¸i ®é thê ¬, l·ng quªn cña con ngêi ®èi víi vÇng tr®ng ®Çy ®Æn thuû chung nh©n hËu bao dung cña thiªn nhiªn cña cuéc ®êi, con ngêi, nh©n d©n ®Êt níc, sù l·ng quªn cña con ngêi ®èi víi qu¸ khø. gv: trong phót gi©y t×nh cê gÆp l¹i, nhµ th¬ cã suy t 3. suy tëng cña t¸c gi¶. nh thÕ nµo? ßäc hai khæ th¬ cuèi gv: vµo ®ªm mÊt ®iÖn con ngêi ®· “ngöa mÆt lªn nh×n mÆtÓ em hiÓu hai tõ mÆt trong c©u th¬ nµy nh thÕ nµo? - mÆt ngêi - mÆt tr®ng. h? t¹i sao t¸c gi¶ kh«ng viÕt ngöa mÆt lªn nh×n tr®ng mµ l¹i viÕt nh vËy? trêng thcs liªm h¶i trang 84

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - con ngêi nh×n lªn mÆt tr®ng- nh×n mÆt ngêi b¹n tri kØ thuë nµo. - viÕt nh thÕ t¹o sù míi l¹ trong th¬, diÔn t¶ ®îc t×nh c¶m cña nhµ th¬: nhí tr®ng lµ ngêi b¹n th©n thiÕt. h? nh×n tr®ng t¸c gi¶ cã c¶m xóc “rng rngÓ lµ diÔn t¶ ®iñu g×? - t©m hån ®ang rung ®én, xao xuyÕn, gîi nhí, gîi th¬ng… xóc ®éng kh«ng nãi thµnh lêi. h? tõ c¶m xóc ®ã, nhµ th¬ nhí vñ nh÷ng kØ niÖm nµo? - kØ niÖm qu¸ khø tèt ®Ñp- nh lµ ®ång.. h? em hiÓu g× vñ h×nh ¶nh th¬ trªn? - so s¸nh liªn tiÕp. h? nhÞp ®iÖu khæ th¬ nh thÕ nµo? - hèi h¶, d©ng trµo. h? so s¸nh nhÞp th¬ nh thÕ cã t¸c dông g×? - tr®ng gîi nçi nhí vñ nh÷ng kØ niÖm cho nhµ th¬. gv: cuéc gÆp gì kh«ng tay b¾t mÆt mõng, nã cã sù l¾ng ®äng, ë ®é s©u c¶m nghÜ. khæ th¬ nh mét lêi, mét c¸i nh×n x¸m hèi cña nhµ th¬ tríc hiÖn thùc. h? ßèi diÖn víi tr®ng t¸c gi¶ cã c¶m nghÜ nh thÕ nµo? - “tr®ng cø … giËt m×nhÓ. h? em hiÓu nh thÕ nµo vñ h×nh ¶nh “tr®ng vÉn trßn vµnh v¹nhÓ. - tr®ng ®Çy ®Æn, viªn m·n-> lóc nµo còng thÕ. - gîi qu¸ khø lóc nµo còng ®Ñp ®Ï, vÑn nguyªn ch¼ng thÓ phai mê. h? con ngêi lóc ®ã nh thÕ nµo? - ngêi v« t×nh. h? em hiÓu nh thÕ nµo vñ c¸i giËt m×nh cña t¸c gi¶? - t¸c gi¶ giËt m×nh nhí vñ qu¸ khø - c¸i giËt m×nh tù vÊn. - c¸i giËt m×nh nèi hiÖn t¹i víi qu¸ khø. - c¸i giËt m×nh ®Ó con ngêi tù hoµn thiÖn b¶n th©n. h? khæ th¬ cuèi cã g× ®Æc biÖt? - hai vÕ ®èi lËp song song. h? víi c¸ch viÕt ®ã, t¸c gi¶ muèn diÔn t¶ ®iñu g×? - vë ®Ñp cña tr®ng, cña qu¸ khø lµ vë ®Ñp tù nã vµ m·i m·i, v« t×nh víi tr®ng lµ v« t×nh víi c¸i ®Ñp v« t×nh víi qu¸ khø. h? ßäc thÇm hai khæ th¬ cuèi. em cã c¶m nhËn chung g× vñ nh÷ng suy nghÜ cña nhµ th¬? - con ngêi cã thÓ v« t×nh l·ng quªn nhng thiªn nhiªn qu¸ khø nghÜa t×nh th× lu«n trßn ®Çy, bÊt diÖt. gv: l·ng quªn qu¸ khø lµ con ngêi ph¶n béi l¹i chÝnh m×nh. iv- tæng kÕt. 1. nghÖ thuËt: - bµi th¬ ng¾n gän, mang d¸ng dÊp mét c©u chuyÖn, trêng thcs liªm h¶i trang 85

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 Ýt lêi giµu ý nghÜa (Èn dô- kÕt hîp tù sù- tr÷ t×nh- thÓ th¬ 5 ch÷ s¸ng t¹o).

2. néi dung:

- tõ mét c©u chuyÖn riªng, bµi th¬ cÊt lªn lêi tù nh¾c nhë thÊm thÝa vñ th¸i ®é, t×nh c¶m cña con ngêi ®èi víi nh÷ng n®m th¸ng qu¸ khø gian lao. v- luyÖn tËp h? ßäc “¸nh tr®ngÓ con ngêi c¶m nhËn ®îc ®iñu g× vñ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn vµ nh÷ng gi¸ trÞ truyñn thèng tèt ®Ñp trong cuéc sèng? - thiªn nhiªn kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng tinh thÇn cña con ngêi. - hiÖn ®¹i kh«ng ®o¹n tuyÖt víi truyñn thèng. - ph¶n béi truyñn thèng lµ con ngêi ph¶n béi l¹i chÝnh m×nh. * híng dÉn vÒ nhµ. - häc thuéc bµi “¸nh tr®ngÓ. - so¹n bµi “lµngÓ – kim l©n. * rót kinh nghiÖm

tuÇn 12 tiÕt 59 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tæng kÕt tõ vùng

(luyÖn tËp tæng hîp)

i-môc ®Ých yªu cÇu gióp häc sinh biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vñ tõ vùng ®· häc ®Ó ph©n tÝch nh÷ng hiÖn tîng ng«n ng÷ trong thùc tiÔn giao tiÕp, nhÊt lµ v®n ch¬ng. tÝch hîp víi c¸c v®n b¶n ®· häc. rÌn kÜ n®ng sö dông vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ nghÖ thuËt cu¶ tõ ng÷. ii- chuÈn bÞ. thÇy: so¹n bµi, chuÈn bÞ b¶ng phô trß: «n bµi. iii- lªn líp. a. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê. C. bµi míi. bµi tËp 1. h? ßäc bµi tËp 1. bµi tËp yªu cÇu chóng ta lµm g×? - cho biÕt tõ “gËt ®Çu hay gËt gïÓ phï hîp víi v®n b¶n cña c©u ca dao. gi¶i thÝch v× sao? h? muèn biÕt tõ nµo phï hîp ta ph¶i lµm g×? - hiÓu néi dung c©u ca dao. trêng thcs liªm h¶i trang 86

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - nghÜa cña tõ ng÷ ®ã. h? tõ “gËt ®ÇuÓ, “gËt gï’ nghÜa kh¸c nhau nh thÕ nµo? - gËt ®Çu: cói ®Çu xuèng råi ngÈng ®Çu lªn ngay, thêng ®Ó chµo hái hay tá sù ®ång ý. - gËt gï: gËt nhÑ vµ nhiñu lÇn, biÓu thÞ th¸i ®é ®ång t×nh, t¸n thëng. h? theo em, em chän tõ ng÷ nµo? v× sao? - tõ gËt gï lµ thÝch hîp. v× tuy mãn ®n rÊt ®¹m b¹c nhng ®«i vî chång nghÌo vÉn ®n rÊt ngon miÖng v× hä biÕt chia së nh÷ng niñm vui ®¬n s¬ trong cuéc sèng. h? qua bµi tËp nµy, gióp chóng ta cñng cè kiÕn thøc bµi häc nµo? - trau dåi vèn tõ hiÓu ®óng nghÜa vµ sö dông ®óng. bµi tËp 2: h? yªu cÇu bµi tËp 2 lµ g×? - nhËn xÐt cach hiÓu nghÜa tõ ng÷ cña hai vî chång trong truyÖn cêi. h? hai vî chång ®ñu nãi vñ chuyÖn g×? - cÇu thñ tham gia ®¸ bãng. h? ßiñu ®ã ®îc thÓ hiÖn qua côm tõ nµo? - ßéi nµy chØ cã mét ch©n sót. h? ngêi chång nãi vËy, ngêi vî hiÓu nh thÕ nµo? - ngêi chØ cã mét ch©n th× lµm sao ch¬i ®îc bãng. h? nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn sù hiÓu lÇm nµy? - do ngêi vî kh«ng am hiÓu vñ bãng ®a nªn kh«ng hiÓu c¸ch nãi cña chång “chØ cã mét ch©n sótÓ. h? bµi tËp nµy gióp ta cñng cè kiÕn thøc nµo? - ph¸t triÓn nghÜa tõ vùng. h? ph¸t triÓn nghÜa tõ vùng ë bµi tËp 2 bÈng c¸ch nµo? - bÈng ph¬ng ph¸p ho¸n dô lÊy c¸c bé ph©n chØ toµn bé. bµi tËp 3. h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? h? muèn biÕt nh÷ng tõ vai, miÖng ch©n tay ®Çu lµ nghÜa gèc hay nghÜa chuyÓn ta ph¶i lµm g×? - ta ph¶i hiÓu nghÜa gèc cña nã lµ g×? h? gi¶i nghÜa gèc c¸c tõ trªn? - vai, miÖng, ch©n, tay, ®Çu lµ c¸c bé phËn trªn c¬ thÓ con ngêi. h? tõ c®n cø ®ã em h·y chØ tõ nµo lµ nghÜa gèc? - miÖng, ch©n tay. - tõ hiÓu theo nghÜa chuyÓn: vai, ®Çu. + vai (ho¸n dô) + ®Çu (Èn dô). bµi tËp 4 h? bµi tËp yªu cÇu chóng ta lµm g×? - vËn dông kiÕn thøc vñ trêng tõ vùng ®Ó ph©n tÝch… h? muèn thÊy ®îc c¸i hay cña viÖc dïng trêng tõ vùng ta ph¶i lµm g×? - chØ ra c¸c tõ ng÷ cïng trêng tõ vùng. h? em h·y t×m c¸c tõ ng÷ cïng trêng tõ vùng? - ßá, xanh, hång. - löa, ch¸y, tro. h? em h·y ®Æt tªn trêng cho c¸c tõ ng÷ võa t×m? trêng thcs liªm h¶i trang 87

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - trêng chØ mµu s¾c: ®á, xanh, hång. - trêng chØ löa vµ nh÷ng sù vËt liªn quan ®Õn löa. h? theo em hai trêng tõ vùng cã liªn quan víi nhau nh thÕ nµo? - liªn quan chÆt chÏ víi nhau. + mµu ¸o ®á cña c« g¸i ®· th¾p lªn trong m¾t chµng trai (vµ bao ngêi kh¸c) ngän löa. ngän löa ®ã lan to¶ trong con ngêi anh lµm anh say ®¾m ng©y ngÊt vµ lan ra kh«ng gian lµm kh«ng gian còng biÕn s¾c (c©y xanh nh còng ¸nh theo hång). gv: nhê vµo nghÖ thuËt dïng tõ, bµi th¬ ®· x©y dùng ®îc nh÷ng h×nh ¶nh g©y Ên tîng m¹nh víi ngêi ®äc, qua ®ã thÓ hiÖn ®éc ®¸o mét t×nh yªu m·nh liÖt vµ ch¸y báng. bµi tËp 5 h? ßäc ®o¹n v®n trªn. con r¹ch vµ con kªnh trong ®o¹n v®n ®îc gäi tªn theo c¸ch nµo? - con r¹ch vµ con kªnh ®îc goi tªn theo c¸ch dïng tõ ng÷ cã s½n víi mét néi dung míi dùa vµo sù vËt hiÖn tîng ®Ó gäi tªn. h? h·y t×m 5 vÝ dô vñ nh÷ng sù vËt hiÖn tîng ®îc gäi tªn theo c¸ch dùa vµo ®Æc ®iÓm cña chóng? - chia líp thµnh hai nhãm t×m trong thêi gian 5 phót råi lªn b¶ng tr×nh bµy. gîi ý: cµ tÝm, c¸ kiÕm, c¸ k×m, chim lîn, chuét ®ång, gÊu chã, c¸ mùc, ít chØ thiªn, xe cót kÝt… bµi tËp 6 h? t×m tõ ng÷ g©y lªn cêi ë c©u chuyÖn nµy lµ g×? - b¸c sÜ- ®èc tê. h? theo em tõ ®èc tê cã nghÜa lµ g×? - lµ b¸c sÜ. h? “ßèc têÓ lµ tõ mîn cña níc nµo? - níc ph¸p. h? qua ®©y c©u chuyÖn phª ph¸n ®iñu g×? - phª ph¸n thãi sÝnh dïng tõ níc ngoµi cñ mét sè ngêi. * híng dÉn vÒ nhµ. - ¤n l¹i toµn bé hÖ thèng tõ vùng. - lµm hoµn chØnh c¸c bµi tËp. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 12 tiÕt 60 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn. i- môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh n¾m ch¾c h¬n vñ viÖc sö dông yÕu tè nghÞ luËn cã t¸c dông nh thÕ nµo trong v®n b¶n tù sù. gióp häc sinh biÕt c¸ch ®a c¸c yÕu tè nghÞ luËn vµo bµi v®n tù sù mét c¸ch hîp lÝ. trêng thcs liªm h¶i trang 88

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 rÌn kÜ n®ng viÕt ®o¹n v®n cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: häc bµi. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê C. bµi míi i- thùc hµnh t×m hiÓu yÕu tè nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù h? em h·y ®äc ®o¹n v®n trªn b¶ng phô. chØ ra néi sù. dung cña v®n b¶n trªn? 1. vÝ dô: ßo¹n v®n. - ßo¹n v®n kÓ vñ hai ngêi b¹n ®i trªn xa m¹c vµ nh÷ng chuyÖn x¶y ra víi hä. h? ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña v®n b¶n nµy lµ g×? - tù sù. h? chØ ra mét sè yÕu tè nghÞ luËn ®îc thÓ hiÖn trong ®o¹n v®n? - nh÷ng ®iñu viÕt lªn c¸t… lßng ngêi. - vËy mçi chóng ta … ©n nghÜa lªn ®¸. h? viÖc sö dông c¸c yÕu tè nghÞ luËn trong ®o¹n v®n tù sù nµy cã t¸c dông g×? - yÕu tè nghÞ luËn thø nhÊt: thÓ hiÖn triÕt lÝ c¸c h÷u h¹n vµ trêng tån lu«n tån t¹i trong ®êi sèng tinh thÇn con ngêi. c¸i tèt sÏ tån t¹i m·i m·i, c¸i xÊu sÏ chãng qua. - yÕu tè 2: nh¾c nhë chóng ta c¸ch øng xö cã v®n ho¸ trong cuéc sèng vèn rÊt phøc t¹p (cã yªu th¬ng, hi väng, nhng còng cã c¶ ®au buån, thï hËn). h? nÕu cã lîc bá hai yÕu tè nghÞ luËn trªn em cã nhËn xÐt g×? - nÕu lîc bá yÕu tè t tëng sÏ bÞ gi¶m bµi häc vñ sù bao dung, lßng nh©n ¸i, biÕt tha thø vµ ghi nhí ©n nghÜa, ©n t×nh sÏ bÞ gi¶m. ii- thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn. h? yªu cÇu bµi tËp nµy lµ g×? * bµi tËp 1 - viÕt ®o¹n v®n kÓ vñ buæi sinh ho¹t líp trong buæi sinh ho¹t em nªu ý kiÕn ®Ó chøng minh nam lµ ngêi b¹n tèt. h? muèn kÕ ®îc em sÏ kÓ theo tiÕn tr×nh nh thÕ nµo? - thêi gian, ®Þa ®iÓm , ai lµ ngêi ®iñu khiÓn, kh«ng khÝ buæi sinh ho¹t. h? theo em néi dung buæi sinh ho¹t lµ g×? trêng thcs liªm h¶i trang 89

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - kiÓm ®iÓm mét sè b¹n cã biÓu hiÖn xÊu vñ ®¹o ®øc. h? trong buæi sinh ho¹t em ®· ph¸t biÓu vÊn ®ñ g×? - ph¸t biÓu vÊn ®ñ nhiñu ngêi cho rÈng b¹n nam lµ ngêi cha tèt. h? t¹i sao l¹ ph¸t biÓu vñ vÊn ®ñ ®ã? - v× thùc sù b¹n nam lµ ngêi b¹n tèt. h? em sÏ thuyÕt phôc c¶ líp rÈng b¹n nam lµ ngêi b¹n tèt nh thÕ nµo? - th¼ng th¾n, biÕt ®Êu tranh tríc nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i cña b¹n bÌ. nªn ®«i khi b¹n bÞ b¹n bÌ ghen nghÐt. vÝ dô: - vÉn s½n sµng gióp ®ì b¹n bÌ khi gÆp khã kh®n. gv: sau khi gîi ý cho häc sinh lµm . gäi häc sinh lªn tr×nh bµy? h? chØ ra yÕu tè nghÞ luËn trong ®o¹n v®n? h? c¸c yÕu tè nghÞ luËn nµy cã t¸c dông g×? h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? * bµi tËp 2 h? ngêi em kÓ lµ ai? – vñ ngêi bµ. h? em ®Þnh kÓ g× vñ bµ? - kÓ vñ nh÷ng viÖc lµm hoÆc nh÷ng lêi d¹y b¶o gi¶n dÞ mµ s©u s¾c cña bµ. h? nh÷ng lêi d¹y b¶o ®ã em ®Þnh kÓ nã diÔn ra trong hoµn c¶nh nh thÕ nµo? - khi sèng cïng bµ. h? néi dung cô thÓ em ®Þnh kÓ nh thÕ nµo? suy nghÜ vñ bµi häc rót ra? - kÓ vñ nh÷ng viÖc nhá bµ lµm, gäi dËy sím, s¾p xÕp bµn häc, d¹y thæi c¬m, quÐt nhµ, t×nh yªu lao ®éng, tÝnh gän gµng, ng®n n¾p. h? chia nhãm lµm bµi vµ lªn tr×nh bµy? - nhËn xÐt bæ sung. * híng dÉn vÒ nhµ. - ßäc tham kh¶o bµi v®n “bµ néiÓ - lµm hoµn chØnh bµi tËp • rót kinh nghiÖm

tuÇn 13 tiÕt 61 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

lµng (trÝch) kim l©n i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc t×nh yªu lµng quª th¾m thiÕt thèng nhÊt víi lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn ë nh©n vËt «ng hai trong truyÖn. qua ®ã thÊy ®îc mét biÓu hiÖn cô thÓ, sinh ®éng vñ trêng thcs liªm h¶i trang 90

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta trong kh¸ng chiÕn chèng ph¸p. thÊy ®îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt truyÖn: x©y dùng t×nh huèng t©m lÝ, miªu t¶ sinh ®éng diÔn biÕn t©m tr¹ng, ng«n ng÷ cña nh©n d©n, quÇn chóng. rÌn luyÖn n®ng lùc ph©n tÝch nh©n vËt trong t¸c phÈm tù sù ®Æc biÖt lµ ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt. ii- chuÈn bÞ. thÇy: t×m hiÓu t¸c gi¶- t¸c phÈm trß: so¹n bµi, tãm t¾t cèt truyÖn. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: ßäc thuéc bµi th¬ “¸nh tr®ngÓ vµ nªu c¶m nhËn vñ t×nh c¶m cña nhµ th¬ göi g¾m trong t¸c phÈm. C. bµi míi. Igiíi thiÖu t¸c gi¶t¸c phÈm. h? qua t×m hiÓu sgk em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt 1. t¸c gi¶: kim l©n. cña m×nh vñ nhµ v®n kim l©n? - lµ c©y bót viÕt truyÖn ng¾n - kim l©n sinh n®m 1920 t¹i phï lu- tõ s¬n- b¾c xuÊt s¾c. ninh. - ¤ng lµ nhµ v®n cã së trêng viÕt truyÖn ng¾n. hÇu nh c¸c truyÖn ng¾n cña «ng ®ñu viÕt vñ ®ñ tµi n«ng th«n. - hai tËp truyÖn ng¾n tiªu biÓu: “nªn vî nªn chångÓ “con chã xÊu xÝÓ. - ¤ng am hiÓu cuéc sèng n«ng th«n vµ cuéc sèng cña ngêi n«ng d©n. - hai truyÖn “lµngÓ “ vî nhÆtÓ lµ thµnh c«ng nhÊt. h? truyÖn ng¾n: “lµngÓ s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo? 2. t¸c phÈm: viÕt thêi kú ®Çu kh¸ng chiÕn chèng ph¸p ß®ng lÇn ®Çu tiªn trªn b¸o gv: víi truyÖn ng¾n “lµngÓ kl©n ®· lµm sèng l¹i v®n nghÖ n®m 1948. kh«ng khÝ ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn, nh©n d©n vïng t¹m chiÕn vµ nh÷ng n¬i cã chiÕn sù x¶y ra ¸c liÖt ph¶i rêi lµng t¶n c ®Ó kh¸ng chiÕn l©u dµi. gia ®×nh «ng hai ë lµng chî dÇu chÝnh lµ lµng phï lu quª h¬ng t¸c gi¶. ta h·y nghe t©m sù cña nh©n vËt kÓ vñ hoµn c¶nh ra ®êi cña t¸c phÈm “lµngÓ : “c¸i hai ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn t«i ®· ®a vµo lµng lóc Êy, t©y cßn ®ãng ë cÇu ßuèng, t«i vñ ch¬i mÊy lÇn, chøng kiÕn tËn m¾t thÕ nµo lµ lµng chiÕn ®Êu. trong khÝ thÕ Êy, cïngvíi d luËn b¸n tÝn b¸n nghi vñ lµng chî dÇu viÖt gian ®· khiÕn t«i viÕt truyÖn ng¾n nµy. ¤ng l·o hai chÝnh lµ t«i. ßã lµ trêng thcs liªm h¶i trang 91

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 t©m lÝ rÊt thËt cña d©n t¶n c. gv: yªu cÇu ®äc: ß©y lµ cèt truyÖn t©m lÝ nªn khi®äc t×m hiÓu chó thÝch. cÇn chó ý ®äc víi giäng kÓ, ph©n biÖt giäng kÓ víi 1. §äc giäng ®èi tho¹i tõng nh©n vËt. chó ý thÓ hiÖn ®óng diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt. - gv tãm t¾t phÇn ®Çu truyÖn: më ®Çu truyÖn lµ c¶nh gia ®×nh «ng hai ë vïng t¶n c. ¤ng vèn lµ ngêi hay lam hay lµm. ßÕn ®©y, kh«ng cã viÖc lµm «ng sinh ra buån bùc, khã chÞu. ¤ng sang gian b¸c thø nãi chuyÖn. ¤ng nãi ®ñ thø chuyÖn, nµo lµ chuyÖn tin tøc hµng ngµy, chuyÖn thêi sù vµ bao giê cuèi cïng «ng còng nãi ®Õn chuyÖn vñ c¸i lµng cña «ng. h? thùc t×nh «ng hai cã muèn di t¶n c hay kh«ng, t©m tr¹ng cña «ng trªn vïng t¶n c ®îc biÓu hiÖn nh thÕ nµo? ßäc: “ buæi tra h«m… cßn giÕt g× n÷aÓ. h? tãm t¾t ®o¹n b¹n võa ®äc? - “ ¤ng hai ra khái nhµ, ®i nghªnh ngang gi÷a ®êng v¾ng. viÖc ®Çu tiªn lµ «ng tíi phßng th«ng tin nghe ®äc b¸o. biÕt ®îc tin ta th¾ng ph¸p ë nhiñu n¬i, ruét gan «ng móa c¶ lªn, vui qu¸. ¤ng bíc ra khái phßng th«ng tin víi t©m tr¹ng phÊn chÊn. gÆp tèp ngêi ®i t¶n c díi xu«i lªn, «ng nhËn ®îc tin sÐt ®¸nh: c¶ lµng chî dÇu viÖt gian theo t©yÓ. h? nghe tin Êy «ng hai cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo? ßäc tiÕp ®o¹n: “cæ «ng l·o… mçi ®øa mét nh¸tÓ. h? yªu cÇu ®äc chó ý thÓ hiÖn ®îc sù nghÑn ngµo, cho¸ng v¸ng vµ t©m sù ®au ®ín cña «ng hai. nh÷ng c©u hái ®äc to nhá dÇn vµ ®anh l¹i. gäi häc sinh ®äc- gv nhËn xÐt. h? gäi häc sinh ®äc tiÕp ®o¹n “¤ng hai… kh«ng nhóc nhÝchÓ. kÓ tãm t¾t ®o¹n truyÖn nµy? - gia ®×nh «ng hai sèng trong kh«ng khÝ nÆng nñ. suèt ®ªm «ng trÈn träc kh«ng ngñ ®îc. gv: tãm t¾t ®o¹n ch÷ nhá: - ¤ng hai xÊu hæ ngµy kh«ng d¸m ra ngoµi c¶ gian b¸c thø còng kh«ng d¸m sang. ¤ng mÆc c¶m nh m×nh cã lçi. mô chñ nhµ th«ng b¸o tin cã lÖnh ®uæi gia ®×nh «ng r¬i vµo c¶nh bÕ t¾c, tuyÖt ®êng sinh sèng. h? nh÷ng lóc buån khæ Êy «ng hai ®· lµm g×? ßäc tiÕp ®o¹n “ ¤ng l·o «m thÈng con… còng v¬i ®i ®îc ®«i phÇnÓ. nªu néi dung cña ®o¹n võa ®äc? - sù gi·i bµy t©m sù cña «ng hai víi ®øa con nhá. gv: chèt c¶ ®o¹n v®n dµi tõ “cæ häng…Ó lµ kÓ vñ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña «ng hai. h? mêi mét em kÓ tãm t¾t ®o¹n trÝch? - truyÖn kÓ vñ gia ®×nh «ng hai quª ë lµng chî dÇu ph¶i t¶n c xa lµng. trong nh÷ng ngµy t¶n c, «ng lu«n trêng thcs liªm h¶i trang 92

ii- §äc,

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 nhí vñ lµng, kÓ chuyÖn lµng mét c¸ch say sa ë n¬i t¶n c, «ng nhËn ®îc tin lµng chî dÇu cña «ng theo giÆc ph¸p. ¤ng ®au khæ, nhôc nh· nh chÝnh «ng lµ ngêi cã lçi. thÕ råi «ng chñ tÞch lµng «ng ®· lªn c¶i chÝnh c¸i tin Êy. ¤ng vui síng ®i kh¾p mäi nhµ b¸o tin nhµ «ng bÞ t©y ®èt vµ lµng «ng vÉn lµ lµng chiÕn ®Êu rÊt dòng c¶m. h? vËy t×nh c¶m «ng hai ®èi víi lµng nh thÕ nµo, iii- t×m hÓu gi¸ trÞ v¨n b¶n chóng ta cïng t×m hiÓu phÇn 1. * t×nh c¶m cña «ng hai ®èi theo dâi “ buæi tra h«m Êy… vui qu¸Ó víi lµng. h? më ®Çu ®o¹n trÝch, t¸c gi¶ giíi thiÖu «ng hai qua 1. t×nh c¶m cña «ng hai nh÷ng chi tiÕt nµo? tríc khi nghe tin lµng theo - ¤ng chÞu khã lµm – lo cho c¸i th¸ng ®ãi sang n®m. t©y. - ¤ng nghÜ vñ lµng :+ «ng lµm suèt ngµy + ¤ng nhí c¸i lµng qu¸. h? qua chi tiÕt nµy gióp em c¶m nhËn ®îc ®iñu g× vñ - ¤ng lµ ngêi hay lµm, lµm «ng hai? suèt ngµy. - ¤ng lu«n nhí tíi lµng mét h? theo em ph¶i lµ ngêi nh thÕ nµo «ng míi nhí c¸ch da diÕt. lµng da diÕt nh vËy? => t×nh yªu lµng tha thiÕt, - ¤ng yªu lµng, g¾n bã víi lµng. ch¸y báng. gv: ¤ng vèn lµ ngêi hay lµm, ë quª «ng lµm suèt ngµy kh«ng chÞu ng¬i ch©n ng¬i tay => ßã lµ ®øc tÝnh cÇn cï chÞu th¬ng chÞu khã. ßÕn n¬i t¶n c còng thÕ, tuy viÖc kh«ng nhiñu ch¬i lµ chÝnh vµ nh÷ng lóc rçi r·i «ng hay ®i khoe vñ c¸i lµng cña m×nh. trong t©m trÝ «ng lóc nµo còng nghÜ tíi lµng. xa lµng, t×nh c¶m tù hµo vñ lµng cña «ng cµng ch¸y báng h¬n bao giê hÕt. tõ sau c¸ch m¹ng, t×nh yªu lµng ph¸t triÓn, båi dìng thªm g¾n liñn víi mét t×nh c¶m míi- ®ã lµ t×nh c¶m kh¸ng chiÕn. chÝnh v× vËy ë n¬i t¶n c «ng còng lu«n ®Ó ý tin tøc vñ t×nh h×nh kh¸ng chiÕn. h? ßèi víi kë thï «ng cã th¸i ®é nh thÕ nµo? em h·y t×m chi tiÕt thÓ hiÖn th¸i ®é Êy? - gÆp ngêi quen nµo «ng còng nãi: “n¾ng… giê bÈng ngåi tïÓ. h? em cã nhËn xÐt g× vñ th¸i ®é ®ã? - ¤ng mong trêi n¾ng thiªu ®èt kë thï. h? cßn chi tiÕt nµo thÓ hiÖn «ng cßn quan t©m tíi kh¸ng chiÕn? - ¤ng ®Õn phßng th«ng tin ®Ó nghe tin tøc. trêng thcs liªm h¶i trang 93

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? khi nghe tin c¸c em nhá, n÷ du kÝch ®¸nh th¾ng t©y «ng cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo? - ruét gan «ng l·o nh móa c¶ lªn, vui qóa. h? em hiÓu g× vñ t©m tr¹ng «ng hai lóc nµy? - ¤ng rÊt vui mõng khi nghe tin ta ®¸nh ®îc nhiñu t©y. h? tõ t©m tr¹ng ®ã gióp em hiÓu g× vñ t×nh c¶m cña ngêi d©n b×nh «ng hai ®èi víi kh¸ng chiÕn? t×nh yªu lµng,

- ¤ng hai lµ nhng cã mét yªu kh¸ng

chiÕn tha thiÕt. gv: «ng hai kh«ng chØ lµ mét n«ng d©n b×nh thêng mµ cßn lµ mét phô l·o cøu quèc lu«n g¾n bã víi phong trµo kh¸ng chiÕn. t×nh yªu lµng cña «ng kh«ng cßn bã hÑp trong khu«n khæ c¸i lµng chî dÇu víi nh÷ng ®êng th«n ngâ xãm mµ lµ c¸i g× ®ã réng lín h¬n hoµ nhËp víi t×nh yªu ®Êt níc. D- cñng cè h? truyÖn cã nhan ®ñ “lµngÓ. qua ph©n tÝch em cã thÓ lÝ gi¶i v× sao t¸c gi¶ chän nhan ®ñ ®ã? - toµn bé néi dung truyÖn xoay quanh nh÷ng c©u chuyÖn vñ lµng vµ t×nh c¶m cña «ng hai ®èi víi lµng. * híng dÉn vÒ nhµ. - tiÕp tôc ®äc vµ tãm t¾t truyÖn. * rót kinh nghiÖm. - cÇn khai th¸c s©u phÇn t×nh huèng truyÖn nµy: «ng hai vui vë hå hëi bao nhiªu vñ viÖc ta ®¸nh th¾ng t©y th× «ng sÏ hôt hÉng xÊu hæ bÊy nhiªu khi «ng nghe tin lµng «ng theo t©y mµ tiÕt sau em ®îc häc. tiÕt 62 iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: tãm t¾t ®o¹n trÝch “lµngÓ cña kim l©n vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng «ng hai khi míi lªn khu t¶n c? - ¤ng nhí vñ lµng. - vui mõng khi ta giÕt ®îc nhiñu t©y. C. bµi míi h? ßäc “¤ng l·o n¸o nøc… kh«ng nhóc nhÝchÓ. 2. diÔn biÕn t©m tr¹ng cña h? bíc ra tõ phßng th«ng tin ®ang trong t©m tr¹ng «ng hai tõ khi nghe tin lµng n¸o nøc nh vËy «ng ®· gÆp ai? theo t©y. - gÆp nh÷ng ngêi t¶n c. a. khi nghe tin lµng theo t©y. h? qua c©u chuyÖn hái th®m, «ng hai biÕt ®îc tin g×? - biÕt lµng chî dÇu theo t©y. h? nghe tin lµng theo t©y lóc ®ã «ng hai nh thÕ nµo? - cæ «ng l·o nghÑn ¾ng l¹i, da mÆt tª r©n r©n, «ng l·o trêng thcs liªm h¶i trang 94

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 lÆng ®i tëng nh kh«ng thÓ thë ®îc. h? em hiÓu g× vñ t©m tr¹ng cña «ng hai lóc Êy? hoµng söng

- ¤ng hai bµng sèt, ®au ®ín,

uÊt øc. gv: ¤ng ®µnh ®¸nh trèng l¶ng vµ ra vñ vÉn nghe tiÕng chöi ®æng cña ngêi ®µn bµ t¶n c. «ng cói gÈm mÆt ®Ó ®i vµ tho¸ng nghÜ tíi mô chñ nhµ. h? v× sao «ng l¹i nghÜ tíi mô chñ nhµ? - ¤ng kh«ng biÕt sÏ ®n nãi thÕ nµo nÕu mô chñ biÕt chuyÖn nµy? h? vñ ®Õn nhµ «ng hai cã th¸i ®é cö chØ nh thÕ nµo? - nÈm vËt ra giêng, nh×n lõ con, níc m¾t «ng giµn ra. gv: ßäc: “chóng nã… bÈng Êy tuæi ®ÇuÓ. em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch viÕt cña t¸c gi¶ ë nh÷ng c©u v®n nµy? - t¸c gi¶ sö dông yÕu tè miªu t¶ néi t©m. h? viÖc sö dông yÕu tè miªu t¶ néi t©m gióp em hiÓu - ¤ng c¶m thÊy tñi hæ ®au ®ín t©m tr¹ng «ng hai lóc nµy nh thÕ nµo? tríc tin lµng m×nh theo giÆc h? v× sao «ng hai c¶m thÊy tñi hæ? - v× lµng «ng nÕu theo t©y thËt, «ng sÏ lµ ngêi d©n cña lµng theo t©y, trë thµnh kë ph¶n béi ®Êt níc, gièng nßi. h? ý nghÜ cho rÈng: “c¶ c¸i níc… b¸n nícÓ cña «ng hai gióp em hiÓu ®îc ®iñu g×? - biÓu hiÖn lßng yªu níc cao ®é cña «ng hai. h? ßäc thÇm “chiñu h«m Êy… lµng theo t©y mÊt råi th× ph¶i thïÓ tõ khi cã tin lµng theo t©y, gia ®×nh «ng hai sèng trong hoµn c¶nh nh thÕ nµo? - ë n¬i t¶n c: bµ hai: uÓ o¶i, mÆt cói, bÇn thÇn, l¼ng lÆng, nghÜ ngîi. khi «ng hai g¾t-> nÝn bÆt trë con: kh«ng d¸m vßi quµ. ¤ng hai: - nghe cã lÖnh ®uæi - vñ tøc lµ theo t©y. - ßi: ai ngêi ta chøa. h? em hiÓu g× vñ hoµn c¶nh gia ®×nh «ng hai lóc ®ã? - gia ®×nh «ng hai sèng trong hoµn c¶nh bÕ t¾c, kh«ng lèi tho¸t. gv: ¤ng kh«ng cßn biÕt ®i ®©u vñ ®©u, thËt lµ tuyÖt ®êng sinh sèng. h? trong hoµn c¶nh ®ã, «ng hai cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo? - ¤ng lu«n mÆc c¶m lµ m×nh cã lçi - ߪm: ¤ng trÈn träc kh«ng sao ngñ ®îc, hÕt trë trêng thcs liªm h¶i trang 95

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 m×nh bªn nµy l¹i trë m×nh bªn kia. - ngµy: ¤ng kh«ng d¸m ra ngoµi, lóc nµo còng n¬m níp lo sî. sî ®iñu nãi ra cña mô chñ nhµ. h? em hiÓu g× vñ t©m tr¹ng cña «ng? lo sî, tñi nhôc nÕu ë trong hoµn c¶nh cña «ng hai, em cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo?

- ¤ng bèi rèi,

gv: t©m tr¹ng cña «ng hai lµ t©m tr¹ng chung cña ngêi d©n lóc bÊy giê. ßã lµ t©m tr¹ng khã t¶, rèi bêi kh«ng tµi nµo gì ®îc. nã khiÕn «ng lo sî ®Õn tét ®Ønh. ¤ng c¶m thÊy nh chÝnh m×nh lµm ®iñu cã lçi, vông trém, thÊt ®øc. h? h·y tëng tîng miªu t¶ d¸ng vë, cö chØ cña «ng hai trong nh÷ng ngµy ®ã? - tõ h«m nghe tin lµng dÇu theo t©y, kh«ng ai nh×n thÊy «ng hai bíc ch©n ra khái nhµ, «ng còng ch¼ng sang gian b¸c thø nh thêng lÖ, suèt ngµy «ng chØ thui thñi trong gian nhµ chËt chéi nghiÕn r®ng, n¾m chÆt tay dø dø nh ®Þnh ®¸nh ai, mét tiÕng ®éng nhÑ hay tiÕng ngêi nãi còng lµm «ng giËt m×nh lñi véi vµo gãc nhµ nghe ngãng. gv: ¤ng ®¾n ®o, ®Êu tranh néi t©m gay g¾t. vñ lµng hay kh«ng vñ lµng? h? thÕ råi «ng quyÕt ®Þnh nh thÕ nµo? - lµng th× yªu thËt, nhng lµng theo t©y mÊt råi th× ph¶i thï. h? em cã suy nghÜ g× vñ quyÕt ®Þnh nµy cña «ng? - quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. h? quyÕt ®Þnh ®ã gióp em hiÓu g× vñ «ng hai? - t×nh yªu níc ®Æt lªn trªn t×nh yªu lµng. h? quyÕt ®Þnh nh vËy «ng cã hµnh ®éng g×? ßäc “ ¤ng l·o «m thÈng con ót…Ó/169, “v¬i ®i ®îc ®«i phÇnÓ /170. h? ßo¹n truyÖn kÓ vñ sù viÖc g×? - ¤ng hai t©m sù víi ®øa con nhá. h? qua lêi t©m sù em hiÓu g× vñ tÊm lßng cña cha con «ng hai? - cha con «ng hai mét lßng mét d¹ tin ë kh¸ng chiÕn. h? v× sao khi nghe nh¾c tíi cô hå lµ níc m¾t «ng l¹i ch¶y rßng? - v× ®øa bÐ ®· nãi ®óng t©m tr¹ng, suy nghÜ cña «ng hai. nh¾c tíi cô hå, niñm tin dËy lªn trong «ng khiÕn «ng xóc ®éng ®Õn cao ®é. h? cuéc trß chuyÖn nµy ®îc kÓ bÈng kiÓu ng«n ng÷? - ng«n ng÷ ®èi tho¹i cña nh©n vËt. h? v× sao «ng hai trß chuyÖn víi con m×nh? trêng thcs liªm h¶i trang 96

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - v× «ng kh«ng biÕt gi·i bµy t©m sù cïng ai. - ¤ng mîn con ®Ó bµy tá tÊm lßng son cña m×nh víi lµng quª, víi ®Êt níc. h? tõ ®ã, em c¶m nhËn ®iñu g× trong tÊm lßng cña «ng - ¤ng son s¾t thuû chung víi víi lµng quª, víi ®Êt níc? lµng quª, ®Êt níc, kh¸ng chiÕn. h? nh÷ng dÈn vÆt khæ t©m cña «ng hai ®· nãi víi ta vñ mét con ngêi nh thÕ nµo? - mét con ngêi yªu quª, yªu níc ®Èm th¾m, ch©n thËt, cã tÊm lßng, t©m hån ngay th¼ng, träng danh dù, yªu ghÐt r¹ch rßi. gv: ßo¹n v®n kÓ vñ t©m tr¹ng «ng hai khi nghe tin lµng dÇu theo t©y lµ ®o¹n v®n ch©n thµnh, xóc ®éng nhÊt nãi vñ t©m lßng cña ngêi d©n yªu níc… tuy lµng theo t©y, «ng vÉn m¬ íc trë vñ lµng, vÉn mét d¹ tin ë kh¸ng chiÕn. t×nh c¶m ®ã nh thÊm s©u trong m¸u thÞt «ng, truyñn tíi con «ng. - khi nghe tin c¶i chÝnh lµng h? ßäc thÇm ®o¹n ch÷ in nhá cuèi cïng trong sgk? kh«ng theo t©y. ßo¹n v®n kÓ chuyÖn g×? - kÓ chuyÖn «ng hai khi nghe tin lµng dÇu kh«ng theo t©y. h? khi biÕt tin lµng m×nh kh«ng theo giÆc, d¸ng vë «ng hai cã g× kh¸c thêng? - c¸i mÆt buån thØu mäi ngµy bçng t¬i vui r¹ng rì h¼n lªn. måm bám bëm nhai trÇu, cÆp m¾t hung hung ®á, hÊp h¸y. h? d¸ng vë Êy ph¶n ¸nh t©m tr¹ng g× cña «ng hai? - t©m tr¹ng nhÑ nhâm, vui síng. h? t¹i sao «ng hai l¹i khoe víi mäi ngêi rÈng: t©y nã ®èt nhµ t«i råi? - v× ®ã lµ bÈng chøng cña viÖc gia ®×nh «ng kh«ng theo giÆc vµ lµ gia ®×nh kh¸ng chiÕn. h? lóc nµy cö chØ cña «ng cã g× ®Æc biÖt? - lËt ®Ët ®i th¼ng sang bªn gian b¸c thø - lËt ®Ët bá ®i n¬i kh¸c. - móa tay lªn mµ khoe. - vÐn quÇn… h? cö chØ ®ã gióp em hiÓu thªm ®iñu g× ®ang diÔn ra trong t©m tr¹ng cña «ng hai? - ¤ng vui síng, h¶ hª ®Õn cùc ®é. h? em h·y tëng tîng, miªu t¶ h×nh ¶nh «ng hai qua ®o¹n truyÖn? h? qua viÖc miªu t¶ vµ ph©n tÝch, em cã c¶m nhËn nh - ¤ng hai vui mõng phÊn khëi thÕ nµo vñ t©m tr¹ng «ng hai khi nghe tin lµng kh«ng tét ®é, «ng trêng thcs liªm h¶i trang 97

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 cµng tù hµo, kiªu theo t©y? h·nh vñ lµng. gv: ta tëng tîng ë «ng hai, niñm vui ®ét ngét khi nghe tin c¶i chÝnh ®· ph¸ tan nçi ®au khæ, dÈn vÆt trong «ng, ta tëng tîng nh «ng trë ra, khoë h¬n, cµng yªu lµng, tù hµo vñ lµng m×nh h¬n bao giê hÕt. ta c¶m nhËn ®îc ë «ng sù träng danh dù, yªu lµng yªu níc h¬n tÊt c¶. h? nh×n l¹i phÇn a, b em cã nhËn xÐt g× vñ th¸i ®é, t©m tr¹ng cña «ng hai trong hai hoµn c¶nh trªn? - t©m tr¹ng th¸i ®é cña «ng hai ë hai hoµn c¶nh trªn hoµn toµn ®èi lËp nhau. h? t¹o t×nh huèng ®èi lËp trong t×nh c¶m cña «ng hai t¸c gi¶ nhÈm môc ®Ých g×? - t¸c gi¶ kh¾c häa ®Ëm h¬n t×nh c¶m yªu lµng, yªu níc m·nh liÖt ë «ng hai. gv: h×nh ¶nh «ng hai hiÖn lªn sèng ®éng. ßã lµ sù thay ®æi râ rÖt vñ th¸i ®é, t©m tr¹ng trong tõng hoµn c¶nh. nã biÓu hiÖn nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp cña «ng hai ®èi víi lµng quª, ®Êt níc. iv- tæng kÕt. h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch sö dông ng«n ng÷ vµ nghÖ thuËt viÕt truyÖn cña t¸c gi¶? - ng«n ng÷ b×nh dÞ, gÇn gòi víi nh©n d©n, gÇn gòi víi lêi ®n tiÕng nãi d©n d·- ng«n ng÷ ®éc tho¹i, ®èi tho¹i. - c¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt phøc t¹p, ng«n ng÷ nh©n vËt mang ®Ëm tÝnh c¸ nh©n. h? t¸c phÈm ph¸n ¸nh néi dung g×? - t¸c phÈm ph¸n ¸nh lßng yªu lµng yªu níc cña «ng hai. sù c®m ghÐt viÖt gian ®Õ quèc cña «ng hai nãi riªng vµ ph¶n ¸nh tinh thÇn yªu níc kh¸ng chiÕn chèng giÆc cña nh©n d©n ta nãi chung. h? tõ viÖc kh¾c ho¹ h×nh ¶nh «ng hai, em thÊy ®îc c¸i nh×n nh thÕ nµo c¶u nhµ v®n ®èi víi nh©n d©n vµ cuéc kh¸ng chiÕn cña d©n téc? - nhµ v®n tin vµo tÊm lßng g¾n bã thuû chung cña nh©n d©n lao ®éng ®èi víi quª h¬ng ®Êt níc trong gian lao thö th¸ch. ßäc ghi nhí v- luyÖn tËp bµi tËp: t×nh yªu lµng cña nhËn vËt «ng hai ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh cô thÓ nµo? A. nçi nhí lµng da diÕt. B. ßau ®ín tñi hæ khi nghe tin lµng m×nh theo giÆc. C. sung síng, h¶ hª khi lµng theo giÆc ®îc c¶i chÝnh. D. tÊt c¶ c¸c quyÕt ®Þnh trªn. trêng thcs liªm h¶i trang 98

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 -

* híng dÉn vÒ nhµ n¾m ch¾c cèt truyÖn. ph©n tÝch t×nh c¶m yªu lµng, yªu níc cña nh©n vËt «ng hai. so¹n “lÆng lÏ sa paÓ *rót kinh nghiÖm

tuÇn 13 tiÕt 63 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

tiÕng viÖt ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng i-môc ®Ých yªu cÇu. gióp häc sinh «n t©p, hÖ thèng ho¸ c¸c néi dung vñ ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng ®· häc. gióp häc sinh tÝch hîp víi c¸c v®n b¶n vµ c¸c bµi tËp lµm v®n ®· häc. rÌn kÜ n®ng gi¶i thÝch ý nghÜa cña tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña nã trong v®n b¶n. ii-chuÈn bÞ thÇy: hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc tv ®Þa ph¬ng. trß: ¤n l¹i kiÕn thøc ®Þa ph¬ng. iii-lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: thÕ nµo lµ tõ tîng h×nh, tîng thanh. lÊy vÝ dô? C. bµi míi: 1. më réng vèn tõ ®Þa ph¬ng. bµi tËp 1: h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp bµi tËp gåm mÊy yªu cÇu? - gåm 3 yªu cÇu. h? em h·y thùc hiÖn yªu cÇu thø nhÊt? a. b¾c bé: ®¾t, mèi d©y b. nghÖ tÜnh: nuéc ch¹c. c. nam bé: m¾c h? t×m c¸c tõ ng÷ ë c¸c ®Þa ph¬ng ®ång nghÜa nhng kh¸c ©m, theo mÉu. - b¾c bé: bè, mÑ, mò, gi¶ vê, nghiÖn, vµo, c¸i b¸t. - nam bé: ba, m¸, gi¶ ®ß, ghiñn, v«, c¸i chÐn. - trung bé: bo, mô, gi¶ ®ß, mß, ng¸i, c¸i t«. h? t×m c¸c tõ ®ång ©m nhng kh¸c nghÜa cña c¸c tõ : - b¾c: nãn, hßm, s¬ng, ná - nam: nãn (mò), hßm (quan tµi) - trung: hßm (quan tµi), s¬ng (g¸nh), ná (kh«ng, ch¼ng). 2. vai trß tõ ng÷ ®Þa ph¬ng trong mèi quan hÖ víi tõ ng÷ toµn trêng thcs liªm h¶i trang 99

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 d©n. bµi tËp 2: h? cho biÕt v× sao nhiñu tõ ng÷ ®Þa ph¬ng mµ kh«ng cã tõ ng÷ toµn d©n t¬ng øng? - do ®iñu kiÖn tù nhiªn thæ nhìng mçi ®Þa ph¬ng cã sù kh¸c biÖt, do ®ã cã nh÷ng sù vËt hiÖn tîng ®Þa ph¬ng nµy cã, ®Þa ph¬ng kh¸c kh«ng cã. v× vËy, cã nh÷ng tõ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng chØ cã ë mét ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh. h? sù xuÊt hiÖn nh÷ng tõ ng÷ ®ã thÓ hiÖn tÝnh ®a d¹ng vñ ®iñu kiÖn tù nhiªn vµ ®êi sèng x· héi ë c¸c vïng miñn cña ®Êt níc ta nh thÕ nµo? - c¸c tõ ng÷ ®Þa ph¬ng Êy chøng tá tÝnh ®a d¹ng phong phó vñ tù nhiªn vµ x· héi ë c¸c vïng miñn trªn ®Êt níc ta. tuy nhiªn, sè lîng tõ ng÷ nµy kh«ng nhiñu, cho nªn nã kh«ng hñ c¶n trë ®Õn viÖc giao tiÕp x· héi trªn ph¹m vi ®Êt níc. bµi tËp 3: h? quan s¸t biÓu mÉu b,c bµi tËp 1 cho biÕt nh÷ng tõ ng÷ nµo thuéc tõ ng÷ toµn d©n? - kh«ng cã tõ ng÷ nµo trong hai môc b,c ®îc coi lµ thuéc vñ ng«n ng÷ toµn d©n bëi v× trong vèn tõ vùng cña ng«n ng÷ toµn d©n ®· cã tõ ng÷ cã nghÜa t¬ng øng. bµi tËp 4: h? t×m trong c¸c t¸c phÈm v®n ch¬ng nh÷ng tõ ng÷ ®Þa ph¬ng ®îc sö dông, chØ râ tõ ng÷ ®ã thuéc ®Þa ph¬ng nµo, t×m tõ ng÷ toµn d©n t¬ng øng? a) bÇm ¬i cã rÐt kh«ng bÇm? heo heo giã nói, l©m th©m ma phïn. (bÇm- mÑ) (bÇm ¬i). b) b©y chø s«ng níc vñ ta ßi kh¬i ®i léng, thuyñn ra thuyñn vµo. ( chõ- giê, b©y giê) (mÑ suèt). c) ßom ®ãm bay ra, trång cµ tra ®ç. tu rua bÈng mÆt, cÊt b¸t c¬m ch®m. (ch®m- chiªm) (ca dao). d) ߪm khuya cëi xuèng dÇn dÇn. sao h«m xÝch l¹i cho gÇn sao mai. (cëi- s¬ng) (h¸t dÆm nghÖ tÜnh) bµi tËp 4/176: h? nªu yªu cÇu bµi tËp - chØ ra c¸c tõ ng÷ ®Þa ph¬ng trong ®o¹n trÝch? - chØ râ thuéc ®Þa ph¬ng nµo? - t¸c dông cña viÖc sö dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng trong ®o¹n th¬ ®ã? h? em h·y chØ ra c¸c tõ ng÷ ®Þa ph¬ng ®îc sö dông trong ®o¹n th¬? - söa, nê, tui, cí r®ng, mô. h? nh÷ng tõ ng÷ ®ã thuéc tõ ng÷ ®Þa ph¬ng nµo? - miñn trung. h? nh÷ng tõ ng÷ ®Þa ph¬ng cã t¸c dông g×? - ßÓ thÊy râ r×nh c¶m cña nh÷ng ngêi d©n miñn trung trong kh¸ng chiÕn chèng mÜ. trêng thcs liªm h¶i trang 100

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 -

* híng dÉn vÒ nhµ. vñ nhµ t×m thªm c¸c t¸c phÈm v®n ch¬ng cã sö dông tõ ®Þa ph¬ng ph©n tÝch t¸c dông. t×m c¸c c©u ca dao, d©n ca theo vïng miñn cã sö dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vïng miñn ®ã. * rót kinh nghiÖm

tuÇn 13 tiÕt 64 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

®èi tho¹i- ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m trong v¨n b¶n tù sù i- môc ®Ých yªu cÇu: qua tiÕt häc gióp häc sinh bæ sung thªm mét kiÕn thøc míi cho v®n b¶n tù sù, ®ã lµ mét h×nh thøc ®èi tho¹i, ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m. rÌn kÜ n®ng nhËn diÖn vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña c¸c h×nh thøc ®èi tho¹i, ®éc tho¹i trong v®n b¶n tù sù. vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó viÕt v®n b¶n tù sù cã c¸c h×nh thøc ®èi tho¹i, ®éc tho¹i. ii- chuÈn bÞ. thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: xem tríc bµi. iii- lªn líp. A. tæ chøc. B. kiÓm tra: viÖc sö dông yÕu tè nghÞ luËn trong v®n b¶n tù sù cã t¸c dông g×? C. bµi míi. gv: giíi thiÖu bµi: trong ch¬ng tr×nh líp 8 chóng ta ®· ®îc häc v®n b¶n tù sù. v®n b¶n tù sù kh«ng chØ cã cèt truyÖn cã nh©n vËt. nh©n vËt kh«ng chØ cã ngo¹i h×nh, tÝnh c¸ch, hµnh ®éng mµ cßn cã ng«n ng÷. ng«n ng÷ nh©n vËt thÓ hiÖn trong v®n b¶n tù sù bao gåm: ng«n ng÷ ®èi tho¹i, ng«n ng÷ ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m. ßã chÝnh lµ néi dung bµi häc mµ chóng ta sÏ t×m hiÓu trong tiÕt häc nµy. i- t×m hiÓu yÕu tè ®èi tho¹i ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m trong v¨n b¶n tù sù. h? ßäc vÝ dô, giíi thiÖu ®o¹n trÝch. nªu néidung ®o¹n 1. §èi tho¹i lµ g×? trÝch? a. vÝ dô trêng thcs liªm h¶i trang 101

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? c¸c em theo dâi 3 c©u ®Çu ®o¹n trÝch vµ cho biÕt 3 c©u ®ã ai nãi víi ai? - trong 3 c©u ®Çu ®ã lµ lêi trao ®æi qua l¹i cña hai ngêi phô n÷ t¶n c ®ang nãi chuyÖn víi nhau. h? hai ngêi phô n÷ t¶n c nãi víi nhau vñ chuyÖn g×? - c©u chuyÖn xoay quanh tin ®ån lµng chî dÇu theo t©y. gv:trong c©u chuyÖn mét ngêi phô n÷ muèn kh¼ng ®Þnh l¹i xem cã ch¾c ch¾n lµ lµng dÇu cã theo t©y hay kh«ng bÈng mét c©u hái: “sao b¶o… c¬ mµÓ. vµ c©u tr¶ lêi cña ngêi phô n÷ kh¸c ®· kh¼ng ®Þnh: “Êy thÕ… thÕ ®ÊyÓ. h? c¸c em theodâi vñ mÆt h×nh thøc vµ cho biÕt dÊu hiÖu nµo cho ta thÊy ®ã lµ mét cuéc trß chuyÖn trao ®æi qua l¹i gi÷a hai ngêi? - dÊu hiÖu cho biÕt ®iñu ®ã v× cã hai lît lêi nãi qua l¹i vµ mçi lît lêi nãi ®îc ®¸nh dÊu bÈng dÊu g¹ch ®Çu dßng. gv: kh«ng nh÷ng thÕ néidung nãi cña mçi ngêi ®ñu híng tíi ngêi thiÕp chuyÖn. c©u chuyÖn gi÷a hai ngêi nãi víi nhau trong vÝ dô ®îc gäi lµ ®èi tho¹i. h? vËy em hiÓu thÕ nµo lµ ®èi tho¹i? - ßèi tho¹i lµ h×nh thøc ®èi ®¸p, trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiñu ngêi. h? trong v®n b¶n tù sù ®Ó nhËn diÖn lêi ®èi tho¹i ta dùa vµo dÊu hiÖu, h×nh thøc nµo? - dÊu hiÖu nhËn diÖn bÈng c¸ch g¹ch ®Çu dßng ë ®Çu lêi trao ®æi vµ lêi ®¸p. h? ß©y chÝnh lµ phÇn ghi nhí thø 2 trong sgk mêi mét b. kÕt luËn. em ®äc. gv: chó ý: mçi mét lît lêi lµ mét lÇn g¹ch ®Çu dßng. - qua t×m hiÓu vÝ dô chóng ta thÊy ®èi tho¹i lµ h×nh thøc ®èi ®¸p, trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiñu ngêi vñ mét c©u chuyÖn nµo ®ã, mét vÊn ®ñ nµo ®ã. trong v®n b¶n tù sù tríc mçi lêi tho¹i ®îc ®Æt mét dÊu g¹ch ngang. 2. §éc tho¹i, ®éc tho¹i néi h? c¸c em tiÕp tôc the odâi vµo vÝ dô cho biÕt c©u: “hµ, t©m. n¾ng gím, vñ nµoÓ vµ cho biÕt ®©y cã ph¶i lµ mét ®èi a. vÝ dô tho¹i kh«ng? v× sao? - ß©y kh«ng ph¶i lµ ®èi tho¹i v× néi dung c©u nãi kh«ng híng tíi mét ngêi tiÕp chuyÖn cô thÓ nµo c¶ (nãi gi÷a trêi) lêi nãi cña «ng hai còng kh«ng liªn quan tíi chñ ®ñ c©u chuyÖn mµ hai ngêi ®µn bµ t¶n c ®ang trao ®æi. gv: h¬n n÷a sau c©u nãi to cña «ng hai ch¼ng cã ai ®¸p l¹i nªn ®©y kh«ng ph¶i lµ ®èi tho¹i. h? thùc ra «ng hai nãi víi ai, nãi ra nh vËy nhÈm trêng thcs liªm h¶i trang 102

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 môc ®Ých g×? - thùc ra «ng hai nãi víi chÝnh m×nh, mét c©u nãi b©ng qu¬, ®¸nh trèng l¶ng ®Ó t×m c¸ch tho¸i lui. gv: khi nghe cuéc trß chuyÖn cña nh÷ng ngêi t¶n c, «ng hai biÕt lµng m×nh theo t©y, «ng c¶m thÊy xÊu hæ. ¤ng sî mäi ngêi biÕt m×nh lµ ngêi lµng chî dÇu nªn «ng ®¸nh trèng l¶ng ®Ó vñ nh lµ ch¹y trèn. nh vËy, c©u nãi cña «ng hai nãi víi chÝnh m×nh kh«ng nãi víi ai c¶ nªn kh«ng ®îc coi lµ ®èi tho¹i. - c¸ch thÓ hiÖn lêi nãi trong t×nh huèng gäi lµ ®éc tho¹i. h? h×nh thøc ®éc tho¹i cã ®iÓm g× gièng víi ®èi tho¹i? - ߸nh dÊu bÈng dÊu g¹ch ngang. h? quan s¸t ®o¹n trÝch xem cßn cã c©u nµo gièng kiÓu c©u trªn kh«ng? - “ chóng bay… nhôc nh· thÕ nµyÓ. h? v× sao em cho ®©y lµ lêi ®éc tho¹i? - v× kh«ng cã ®èi tîng híng tíi, «ng nãi víi chÝnh m×nh. gv: chèt: ß©y còng lµ mét lêi ®éc tho¹i v× «ng kh«ng nãi víi ai, «ng tù rña nh÷ng ®øa lµng «ng theo giÆc trong tëng tîng ®Ó «ng ph¶i xÊu hæ, tñi nhôc nh vËy. h? em hiÓu thÕ nµo lµ ®éc tho¹i? h? em theo dâi nh÷ng c©u: “ chóng nã còng… tuæi ®ÇuÓ. nh÷ng c©u nãi nµy cã ph¶i lµ ®éc tho¹i kh«ng? - ß©y lµ lêi ®éc tho¹i «ng hai ®ang nãi víi chÝnh m×nh. h? vñ h×nh thøc cã g× kh¸c so víi nh÷ng lêi ®éc tho¹i trªn? - kh«ng ®îc ®¸nh dÊu bÈng nh÷ng g¹ch ®Çu dßng. h? t¹i sao nh÷ng c©u nµy kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng nh nh÷ng c©u ®· nªu ë trªn? - nh÷ng c©u nµy kh«ng ph¸t ra thµnh tiÕng mµ chØ ©m thÇm diÔn ra trong suy nghÜ vµ t×nh c¶m cña «ng hai. h? víi nh÷ng c©u nh vËy gióp em hiÓu g× vñ t©m tr¹ng cña «ng hai lóc nghe tin lµng theo t©y? - chóng thÓ hiÖn t©m tr¹ng dÈn vÆt ®au ®ín cña «ng hai trong nh÷ng phót gi©y nghe tin lµng chî dÇu cña «ng theo t©y. gv: nh÷ng c©u nãi kh«ng thèt ra thµnh lêi chØ diÔn ra trong suy nghÜ cña nh©n vËt nhng l¹i kh«ng ®äc ta vÉn hiÓu ®îc diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt th× ®îc coi lµ ®éc tho¹i néi t©m. h? qua ph©n tÝch vÝ dô em hiÓu thÕ nµo lµ ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m? - ßéc tho¹i lµ nãi mét m×nh, thèt ra thµnh lêi tríc lêi nãi cã dÊu g¹ch ®Çu dßng. - ßéc tho¹i néi t©m: lµ lêi nãi mµ m×nh kh«ng thèt ra thµnh lêi, kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng. trêng thcs liªm h¶i trang 103

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? ß©y lµ phÇn ghi nhí thuéc chÊm 3 sgk. b. kÕt luËn. bµi tËp th¶o luËn: so s¸nh sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i, gi÷a ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m. gv:chia líp thµnh 2 nhãm th¶o luËn hai vÊn ®ñ: nhãm 1: gièng: - ßñu cã dÊu g¹ch ngang ®¸nh dÊu lêi ®èi tho¹i. kh¸c: - ßèi tho¹i lµ lêi trao ®æi, trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiñu ngêi cßn ®éc tho¹i lµ lêi nãi cña mét ngêi nµo ®ã nãi víi chÝnh m×nh hoÆc nãi víi ai ®ã trong tëng tîng. nhãm 2: gièng: - lµ lêi nãi cña mét ngêi nµo ®ã víi chÝnh m×nh hoÆc ai ®ã trong tëng tîng. kh¸c: - ßéc tho¹i ph¸t ra thµnh lêi nãi cã g¹ch ®Çu dßng. - ßéc tho¹i néi t©m kh«ng ph¸t ra thµnh lêi, kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng. h? viÖc sö dông ®èi tho¹i cã t¸c dông nh thÕ nµo * vai trß cña ®èi tho¹i vµ ®éc trong viÖc thÓ hiÖn kh«ng khÝ cña c©u chuyÖn, th¸i ®é tho¹i trong v®n b¶n tù sù. cña nh÷ng ngêi t¶n c trong buæi tra «ng hai gÆp hä? - cuéc ®èi tho¹i t¹o cho c©u chuyÖn cã kh«ng khÝ nh thËt thÓ hiÖn th¸i ®é c®m giËn cña nh÷ng ngêi t¶n c ®èi víi d©n lµng chî dÇu, t¹o t×nh huèng ®i s©u vµo néi t©m c©u chuyÖn. h? nh÷ng lêi ®éc tho¹i, ®éc tho¹i néi t©m gióp thÓ hiÖn thµnh c«ng nh÷ng diÔn biÕn t©m lÝ nh thÕ nµo? - kh¾c ho¹ s©u s¾c t©m tr¹ng dÈn vÆt, ®au ®ín khi nghe tin lµng chî dÇu- c¸i lµng «ng lu«n tù hµo h·nh diÖn b©y giê theo giÆc, nghÜa lµ lµm cho c©u chuyÖn sinh ®éng. h? trong v®n b¶n tù sù viÖc t¸c gi¶ ®Ó cho nh©n vËt tù - cã gi¸ trÞ t¹o cho c©u béc lé qua lêi ®éc tho¹i, ®èi tho¹i cã gi¸ trÞ nh thÕ nµo? chuyÖn cã kh«ng khÝ nh cuéc sèng thËt ®ang diÔn ra, béc lé ® îc t©m t t×nh c¶m gv: nghÜa lµ lµm cho c©u chuyÖn sinh ®éng h¬n, nh©n vµ sù chuyÓn biÕn t©m lÝ nh©n vËt sèng ®éng h¬n thËt h¬n. ßã lµ h×nh thøc quan träng vËt. ®Ó thÓ hiÖn nh©n vËt trong v®n b¶n tù sù. h? gäi häc sinh ®äc ghi nhí. * ghi nhí. trêng thcs liªm h¶i trang 104

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? bµi tËp cã mÊy lît lêi, mÊy lêi trao, mÊy lêi ®¸p? ii- luyÖn tËp - cã 3 lît lêi trao, hai lît lêi ®¸p. bµi tËp 1 h? em cã nhËn xÐt g× vñ cuéc ®èi tho¹i nµy? - ß©y lµ cuéc ®èi tho¹i diÔn ra kh«ng b×nh thêng gi÷a vî chång «ng hai. h? v× sao? - lêi tho¹i ®Çu cña bµ hai, «ng hai kh«ng ®¸p l¹i, c©u hái thø hai cña bµ hai ®îc «ng ®¸p l¹i còng bÈng mét c©u hái, lÇn thø 3 «ng chØ ®¸p l¹i bÈng mét c©u côt lñn, giäng g¾t lªn. h? viÖc t¸c gi¶ thÓ hiÖn cuéc ®èi tho¹i nµy nhÈm môc ®Ých g×? - lµm næi bËt t©m tr¹ng ch¸n chêng, bån b· ®au khæ vµ thÊt väng cña «ng hai tron c¸i ®ªm nghe tin lµng«ng theo giÆc. * híng dÉn vÒ nhµ. - vñ nhµ häc théc phÇn ghi nhí. - lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i. * rót kinh nghiÖm

tuÇn 13 tiÕt 65 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

luyÖn nãi: tõ sù kÕt hîp víi nghÞ luËn vµ miªu t¶ néi t©m. I- môc ®Ých yªu cÇu gióp häc sinh «n tËp, cñng cè, hÖ thèng ho¸ vñ viÖc kÕt hîp nghÞ luËn vµ miªu t¶ trong v®n b¶n tù sù. rÌn lyÖn kÜ n®ng luyÖn nãi trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc tæng hîp vñ v®n b¶n tù sù. gi¸o dôc häc sinh sù tù tin ®øng tríc tËp thÓ ®«ng ngêi. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß:- chuÈn bÞ bµi theo híng dÉn. - lËp ®ñ c¬ng 3 ®ñ trong s¸ch gi¸o khoa. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê C. bµi míi. i- kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh. §Ò 1: h? nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn viÖc lµm sai tr¸i cña em? - sù ghen ghÐt ®è kÞ häc kh«ng bÈng b¹n. h? viÖc lµm nµo cã lçi víi b¹n? trêng thcs liªm h¶i trang 105

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - nãi xÊu b¹n, ph¸ ngang nh÷ng b¹n häc nhãm. h? t©m tr¹ng cña em sau khi ph¸ rèi nh thÕ nµo? - suy nghÜ, dÈn vÆt. h? em cã hµnh ®éng g× ®Ó söa lçi lÇm ®ã? - xin lçi b¹n, høa víi b¶n th©n tù söa ch÷a. §Ò 2: h? em sÏ giíi thiÖu kh«ng khÝ buæi sinh ho¹t nh thÕ nµo? - ß©y lµ buæi sinh ho¹t ®ét xuÊt nhÈm phª b×nh, gãp ý cho b¹n nam. - mäi ngêi thÊy bÊt b×nh ë nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i cña b¹n. b¶n th©n em còng bÊt b×nh thay cho b¹n nam. h? em ®· cã ý kiÕn g× ®Ó b¶o vÖ b¹n nam? - ph©n tÝch nguyªn nh©n khiÕn c¸c b¹n cã thÓ hiÓu lÇm b¹n nam: b¹n hay ch¬i víi c¸c b¹n xÊu. - nh÷ng dÉn chøng lÝ lÏ dïng ®Ó kh¼ng ®Þnh b¹n nam lµ ngêi b¹n tèt. - c¶m nghÜ cña m×nh vñ sù hiÓu lÇm ®¸ng tiÕc ®èi víi b¹n nam vµ bµi häc chung trong quan hÖ b¹n bÌ. §Ò 3: h? víi ®ñ bµi nµy em sÏ kÓ theo ng«i thø mÊy? - ng«i thø nhÊt xng “t«i’. h? em ®ãng vai nh©n vËt vµ kÓ nh thÕ nµo? - kÓ l¹i nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña m×nh. h? trong 3 ®ñ trªn khi nµo dïng yÕu tè nghÞ luËn khi nµo dïng yÕu tè miªu t¶? - ßñ 1: + yÕu tè nghÞ luËn: khi tù høa víi b¶n th©n. + yÕu tè miªu t¶ néi t©m: nh÷ng suy nghÜ, dÈn vÆt. - ßñ 2: + yÕu tè nghÞ luËn: khi tr×nh bµy ý kiÕn ph©n tÝch nguyªn nh©n khiÕn c¸c b¹n cã thÓ hiÓu lÇm. + yÕu tè miªu t¶ néi t©m: c¶m nghÜ cña m×nh. - ßñ 3: + yÕu tè nghÞ luËn: lËp luËn khi m×nh nghi oan + miªu t¶ néi tam: nh÷ng suy nghÜ néi t©m vñ sù ©n hËn cña m×nh. ii- luyÖn nãi trªn líp gi¸o viªn chia líp thµnh 3 nhãm tr×nh bµy dµn ý 3 ®ñ bµi trªn. yªu cÇu: - tríc khi tr×nh bµy ph¶i tha göi. - nãi râ rµng, m¹ch l¹c, cã giäng ®iÖu, t thÕ ngay ng¾n, m¾t híng vµo ngêi nghe. - lÇn lît ®¹i diÖn 3 nhãnm lªn tr×nh bµy. - sau khi nghe tr×nh bµy nhËn xÐt vñ néi dung vµ h×nh thøc bµi b¹n võa lµm. gv: ®Þnh híng ®óng cho häc sinh. gîi ý ®Ò 1: - c« gi¸o ph©n nam lµm nhãm trëng chÞu tr¸ch nhiÖm phô tr¸ch nhãm t«i. - nam chØ häc giái h¬n t«i mét chót, Ýt nãi mµ lµm nhãm trëng. - t«i lu«n kÐo c¸c b¹n kh«ng ®i häc nhãm. trêng thcs liªm h¶i trang 106

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - t«i bÞ èm nam ®· gióp t«i häc. - t«i xÊu hæ, ©n hËn, xin lçi b¹n. §Ò 2: - líp diÔn ra buæi sinh ho¹t, kh«ng khÝ c®ng th¼ng v× phª b×nh b¹n nam ®· cã biÓu hiÖn lÊy tiñn quü líp ®i ch¬i ®iÖn tö víi mét sè b¹n xÊu. - t«i ®· b¶o vÖ b¹n nam: nam kh«ng ®ua ®ßi ch¬i bêi víi c¸c b¹n xÊu mµ gióp c¸c b¹n kh«ng xa vµo c¸c tÖ n¹n. - thÊy c¸c b¹n ch¬i, ®éng viªn c¸c b¹n kh«ng ch¬i. - c¸c b¹n nî tiñn chñ hµng bÞchñ hµng ®e do¹, nam chñ ®éng lÊy tiñn quü líp tr¶… - dÉn chøng cha bao giê ch¬i ®iÖn tö, kh«ng chÓnh m¶ng trong häc tËp. - c¶m nghÜ buån vñ mét viÖc lµm tèt bÞ c¸c b¹n hiÓu lÇm. §Ò 3: - khi vî t«i tù tö, t«i ®Õn khi nghe con chØ c¸i bãng trªn têng lµ cha. t«i ©n hËn, ®au khæ v« cïng. sù hiÓu lÇm cña t«i thËt lµ tai h¹i. - nhng t«i hiÓu lÇm còng cã lÝ do cña nã, mét ngêi ®i xa vñ, con kh«ng nhËn cha l¹i nãi cã cha kh¸c th× ai mµ ch¼ng nghi ngê. * híng dÉn vÒ nhµ. - lµm hoµn chØnh 3 ®ñ bµi trªn. - chuÈn bÞ tuÇn sau lµm bµi 2 tiÕt. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 14 tiÕt 66 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

lÆng lÏ sa pa (trÝch). i- môc ®Ých yªu cÇu: gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc vë ®Ñp cña c¸c nh©n vËt trong truyÖn, chñ yÕu lµ nh©n vËt anh thanh niªn trong c«ng viÖc thÇm lÆng, trong c¸ch sèng vµ nh÷ng suy nghÜ t×nh c¶m, trong quan hÖ víi mäi ngêi. ph¸t hiÖn ®óng vµ hiÓu ®îc chñ ®ñ cña truyÖn, tõ ®ã hiÓu ®îc niñm h¹nh phóc cña con ngêi trong lao ®éng cã Ých. rÌn kÜ n®ng c¶m thô vµ ph©n tÝch t¸c phÈm víi c¸c yÕu tè nghÖ thuËt biÓu ®¹t gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm. gi¸o dôc tinh thÇn lao ®éng, ý thøc x©y dùng con ngêi míi trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc xhcn. trêng thcs liªm h¶i trang 107

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: t×m hiÓu tríc bµi häc iii- lªn líp. A. tæ chøc B. kiÓm tra: qua t¸c phÈm lµng cã ®iÓm g× ®Ó l¹i Ên tîng s©u s¾c nhÊt (lßng yªu lµng, yªu níc). C. bµi míi h? tr×nh bµy hiÓu biÕt cña m×nh vñ nhµ v®n thµnh i- giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c long? phÈm. - nguyÔn thµnh long lµ nhµ v®n chuyªn viÕt truyÖn 1. t¸c gi¶: lµ nhµ v®n ng¾n vµ bót ký, «ng viÕt nhiñu t¸c phÈm vµ ®· cho in chuyªn viÕt truyÖn ng¾n. hµng chôc tËp truyÖn ng¾n vµ ký. – 1925- 1991 quª qu¶ng - truyÖn ng¾n “lÆng lÏ sa paÓ lµ kÕt qu¶ cña chuyÕn nam. ®i thùc tÕ lªn lµo cai trong mïa hÌ n®m 1970. 2. t¸c phÈm: 1970 rót tõ tËp gv: yªu cÇu ®äc: giäng ®äc chËm, c¶m xóc, l¾ng s©u. “ gi÷a trong xanhÓ cña t¸c gi¶ - gv kÓ tãm t¾t tõ ®Çu… c¸c bµ nhÐ. trªn chuyÕn xe b¸c tµi xÕ ®ang nãi chuyÖn víi ngêi ho¹ sü giµ vµ cuéc dõng ch©n ë sa pa. h? mét em ®äc “trong lóc mäi ngêi… k×a, anh ta kia ii- §äc vµ t×m chó thÝch. - nhËn xÐt häc sinh ®äc. 1. §äc. h? ßo¹n truyÖn c« võa tãm t¾t vµ b¹n ®äc giíi thiÖu cho chóng ta biÕt ®iñu g×? - võa qua sa pa, xe dõng nghØ lÊy níc, b¸c l¸i xe giíi thiÖu víi ho¹ sü giµ vµ c« kü s mét trong nh÷ng ngêi c« ®éc nhÊt thÕ gian. h? ßäc tiÕp “ nh÷ng lêi giíi thiÖu… mµ «ng yªu nhng vÉn cßn tr¸nhÓ. nªu néi dung chÝnh ®o¹n em võa ®äc bÈng mét c©u v®n? - cuéc gÆp gì vµ trß chuyÖn gi÷a anh thanh niªn vµ b¸c ho¹ sü, c« kÜ s. gv: tãm t¾t phÇn ch÷ nhá: nh÷ng suy nghÜ cña c« g¸i vñ cuéc sèng vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña c«. h? gäi häc sinh ®äc phÇn cßn l¹i. em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch ®äc cña b¹n? nªu tãm t¾t néi dung ®o¹n b¹n võa ®äc? - cuéc chia tay, ho¹ sü vµ kÜ s trë xuèng ®åi cø vÊn v¬ng v× sao anh thanh niªn kh«ng tiÔn ra tËn xe. h? qua nghe b¹n ®äc, emn h·y tãm t¾t néi dung chÝnh cña ®o¹n trÝch? - kÓ vñ cuéc gÆp gì bÊt ngê ®Çy Ên tîng gi÷a b¸c trêng thcs liªm h¶i trang 108

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 l¸i xe, ho¹ sü giµ vµ c« g¸i vµ anh thanh niªn- mét c¸n bé nha khÝ tîng trªn ®Ønh cao sa pa. ßång thêi giíi thiÖu nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch vµ tinh thÇn lµm viÖc cña anh thanh niªn. gv: giíi thiÖu râ ®Þa danh sa pa 2. t×m hiÓu chó thÝch. h? gi¶i thÝch côm tõ “vËt lÝ ®Þa cÇuÓ? h? v®n b¶n nµy ®îc kÓ theo ng«i thø mÊy? - ng«i thø 3. gv: nhng t¸c gi¶ l¹i ®Æt ®iÓm nh×n trÇn thuËt vµo nh©n vËt «ng ho¹ sü giµ. c¸ch kÓ vµ ng«i kÓ lµ s¸ng t¹o riªng cña t¸c gi¶. h? theo em v®n b¶n nµy cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn? 3. bè côc nªu giíi h¹n? néi dung cña tõng phÇn? - néi dung vµ giíi h¹n nh phÇn trªn. h? truyÖn gåm mÊy nh©n vËt? nh©n vËt nµo lµ nh©n iii- t×m hiÓu chi tiÕt ®o¹n vËt chÝnh? trÝch. - anh thanh niªn 1. ngêi thanh niªn. h? anh thanh niªn hiÖn ra qua ®iÓm nh×n cña nh÷ng nh©n vËt nµo? - b¸c l¸i xe, ho¹ sÜ, c« kü s gv: anh kh«ng xuÊt hiÖn tõ ®Çu t¸c phÈm mµ chØ xuÊt hiÖn trong cuéc gÆp gì bÊt ngê vµ lý thó gi÷a anh vµ mäi ngêi h? anh thanh niªn ®îc giíi thiÖu ë phÇn ®Çu ®o¹n trÝch ntn? - hai m¬i b¶y tuæi - tÇm vãc bÐ nhá - nÐt mÆt r¹ng rì h? qua chi tiÕt nµy em cã nhËn xÐt g× vñ anh thanh - ßã lµ mét anh thanh niªn niªn? khoë m¹nh, tÝnh t×nh cëi më h? t¸c gi¶ giíi thiÖu hoµn c¶nh lµm viÖc cña anh thanh niªn ntn? - ßã lµ hoµn c¶nh thËt ®Æc biÖt, c« ®¬n, buån të, kh«ng cã ngêi nãi chuyÖn h? c«ng viÖc cô thÓ cña anh thanh niªn ntn? - ßã giã, ®o ma, ®o n¾ng, tÝnh m©y, ®o chÊn ®éng ®Þa cÇu, dù vµo viÖc b¸o tríc thêi tiÕt hµng ngµy phôc vô s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu h? em cã c¶m nhËn g× vñ c«ng viÖc anh lµm? - anh lµm viÖc víi mét thêi gian biÓu cùc kú nghiªm ngÆt h? tuy thÕ anh cã th¸i ®é ntn ®èi víi c«ng viÖc? - anh rÊt say mª víi c«ng viÖc cña m×nh h? em h·y ®äc l¹i ®o¹n anh thanh niªn kÓ vñ c«ng viÖc trêng thcs liªm h¶i trang 109

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 cña m×nh? em hiÓu g× vñ c«ng viÖc cña anh thanh niªn? lµm cña anh vÊt v¶ trong kh¾c nghiÖt cña

- c«ng viÖc thanh niªn rÊt ®iñu kiÖn thêi tiÕt nhng

anh rÊt say mª, h? ßã lµ c«ng viÖc, cßn sèng trªn ®Ønh nói anh ®· t¹o yªu nghñ nghiÖp cña m×nh. cho m×nh mét cuéc sèng ntn? - trång ®ñ c¸c loµi hoa. - s¾p xÕp c®n nhµ ng®n n¾p gän gµng. - cã ®µn gµ ®ë ®n kh«ng hÕt trøng, cã c©y thuèc quý. h? em cã nhËn xÐt g× vñ cuéc sèng sinh ho¹t cña anh - ßã lµ cuéc sèng ®Çy ®ñ, thanh niªn? n®ng ®éng, s«i næi, ®Çy thó vÞ h? theo em ®iñu g× ®· gióp anh vît lªn hoµn c¶nh - anh ®· x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ sèng ®Ó cã cuéc sèng nh vËy? s©u s¾c vñ ý nghÜa c«ng viÖc cña m×nh. gi¸o viªn: anh ®· x¸c ®Þnh ®óng vµ s©u s¾c vñ ý nghÜa c«ng viÖc cña m×nh, anh ®· t×m ®îc ngêi b¹n ®Ó ®éng viªn m×nh ®ã lµ s¸ch. h? em c¶m nhËn nh thÕ nµo vñ nÕp sèng, sinh ho¹t - anh ®· tæ chøc s¾p xÕp c«ng cña anh thanh niªn? viÖc vµ cuéc sèng cña m×nh thËt ng®n n¾p, chñ ®éng, cã nñ nÕp, trång hoa nu«i gµ, tù gv: chøng tá dï trªn ®Ønh nói heo hót c« ®¬n anh vÉn häc, ®äc s¸ch. t¹o ®îc cuéc sèng n®ng ®éng, s«i næi ®Çy ®ñ c¶ vñ vËt chÊt lÉn tinh thÇn. h? tõ cuéc sèng n®ng ®éng Êy em hiÓu g× vñ th¸i ®é - chøng tá anh lµ ngêi yªu cña anh ®èi víi nghñ nghiÖp? nghñ, yªn t©m víi vÞ trÝ c«ng t¸c cña m×nh (g¾n bã víi s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu): c«ng viÖc cña ch¸u gian khæ thÕ ®Êy trêng thcs liªm h¶i trang 110

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 gv: vµ anh cßn nãi “c«ng viÖc nãi chung dÔÓ-> chØ nhng nÕu cÊt nã ®i, ch¼ng cã nh÷ng ngêi thùc sù yªn t©m, g¾n bã, yªu nghñ míi buån ®Õn chÕt mÊt. cã c¶m gi¸c nhÑ nhµng nhng s©u s¾c ®Õn nh vËy. h? khi gÆp gì víi b¸c l¸i xe, ngêi ho¹ sÜ, c« g¸i trë, anh thanh niªn cã cö chØ nh thÕ nµo? - ßèi víi b¸c l¸i xe… - ®èi víi ngêi ho¹ sü… - ®èi víi c« g¸i trë. h? qua ®©y gióp em hiÓu thªm g× vñ anh thanh niªn? - rÊt béc trùc hån nhiªn v« t vµ nh©n hËu. gv: chÝnh v× thÕ chØ trong mét thêi gian rÊt ng¾n ngñi mµ c¶ b¸c ho¹ sü vµ c« g¸i rÊt xóc ®éng vµ lu luyÕn khi chia tay anh. b¸c ho¹ sü ®· quyÕt ®Þnh trë l¹i th®m anh lÇn n÷a. h? qua phÇn t×m hiÓu trªn, em hiÓu g× vñ anh thanh - anh thanh niªn lµ mét c¸n niªn? bé khoa häc trë cã lÏ sèng ®Ñp trong c«ng viÖc thÇm lÆng cèng hiÕn hÕt m×nh cho sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc. tãm t¾t l¹i toµn bé truyÖn. *híng dÉn vÒ nhµ. - tãm t¾t vµ ph©n tÝch h×nh ¶nh anh thanh niªn. * rót kinh nghiÖm - nªn ph©n tÝch t×nh huèng truyÖn. tiÕt 67 A. tæ chøc B. kiÓm tra: em c¶m nhËn ®îc g× vñ anh thanh niªn trong t¸c phÈm “lÆng lÏ sa paÓ - mét c¸n bé trë nhiÖt t×nh n®ng ®éng say mª vµ yªn t©m víi c«ng viÖc. C. bµi míi. gv: ngoµi nh©n vËt anh thanh niªn trong t¸c phÈm ta 2. b¸c l¸i xe. cßn gÆp mét sè nh©n vËt kh¸c gãp phÇn lµm næi bËt nhan ®ñ cña t¸c phÈm. h? b¸c l¸i xe xuÊt hiÖn trong truyÖn víi t c¸ch lµ -lµ nh©n vËt m«i giíi ®Ó cho ngêi nh thÕ nµo? c¸c nh©n vËt kh¸c gÆp nhau. gv: lêi giíi thiÖu cña b¸c vñ anh thanh niªn g©y sù 3. ¤ng ho¹ sü. chó ý, høng thó, kÝch thÝch trÝ tß mß cho ngêi ®äc, trêng thcs liªm h¶i trang 111

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ®ãn chê sù xuÊt hiÖn ®ét ngét cña anh thanh niªn. h? ¤ng ho¹ sü xuÊt hiÖn trong chuyÕn ®i víi môc ®Ých g×? - s®n t×m thùc tÕ, vÏ ®îc c¸i g× suèt ®êi m×nh thÝch. h? chuyÕn ®i nµy ®em l¹i cho «ng kÕt qu¶ g×? - ¤ng t×m ®îc mét ®èi tîng t©m ®¾c, mét nghÖ thuËt t¹o h×nh. ßã lµ bøc ch©n dung anh thanh niªn. h? v× sao «ng chän vÏ anh thanh niªn? - v× ®©y lµ con ngêi ®éc ®¸o, cã vë ®Ñp ch©n thËt nhng cã lÏ sèng cao ®Ñp. h? ¤ng ®· cã suy nghÜ nh thÕ nµo khi vÏ anh thanh niªn? - lµm thÕ nµo ®Ó lµm hiÖn lªn ®îc mÉu ngêi Êy, cho ngêi xem hiÓu ®îc anh ta mµ kh«ng ph¶i hiÓu nh mét ngêi sao sa “chao «i, b¾t gÆp mét con ngêi nh anh ta lµ mét c¬ héi h·n h÷u cho s¸ng t¸cÓ. - ¤ng chÊp nhËn sù thö th¸ch. gv: viÖc lùa chän anh thanh niªn cho ®ñ tµi cña m×nh lµ dÊu hiÖu gióp ta hiÓu thªm vñ b¶n chÊt ý thøc nghñ nghiÖp cña anh thanh niªn. h? qua nh÷ng chi tiÕt ®ã em hiÓu g× vñ «ng ho¹ sü? - ¤ng tá ra say mª víi nghñ nghiÖp, say mª t×m hiÓu cuéc sèng, nghÖ thuËt t¹o h×nh-gÆp anh thanh niªn, «ng rÊt tr©n gv: ¤ng coi h×nh mÉu anh thanh niªn lµ mét ®ñ tµi ®Æc träng phÈm gi¸ cña anh. s¾c ®Ó «ng vÏ. h? bªn c¹nh «ng ho¹ sü cßn cã c« g¸i trë, c« ta lµ 4. c« kü s trÎ. ngêi nh thÕ nµo? gv: c« kü s trë tõ miñn xu«i lªn miñn nói nhËn c«ng t¸c. h? cuéc gÆp gì bÊt ngê víi anh thanh niªn gióp c« - gióp c« ®¸nh gi¸ ®óng h¬n nhËn ra ®iñu g×? mèi t×nh nh¹t nhÏo mµ c« tõ bá vµ yªn t©m h¬n vñ quyÕt ®Þnh lªn c«ng t¸c ë miñn nói. gv: chÝnh anh thanh niªn ®· th¾p lªn ¸nh s¸ng®Ñp ®Ï gióp c« cã c¸i nh×n ®óng ®¾n vñ cuéc sèng. 5. c¸c nh©n vËt kh¸c. h? ngoµi nh÷ng nh©n vËt trªn trong t¸c phÈm ta cßn gÆp mét sè nh©n vËt kh¸c mµ qua lêi anh thanh niªn ta trêng thcs liªm h¶i trang 112

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 cã thÓ hiÓu phÇn nµo vñ hä, ®ã lµ ai? - ¤ng kü s vên rau. - anh c¸n bé vÏ b¶n ®å sÐt. h? qua lêi kÓ cña anh thanh niªn em hiÓu g× vñ c¸c con ngêi lao nh©n vËt nµy? mª thÇm lÆng tæ quèc. h? ßa c¸c nh©n vËt nµy vµo t¸c phÈm, t¸c gi¶ nhÈm môc ®Ých g×? - t« ®Ëm thªm chñ ®ñ t tëng cña t¸c phÈm: ca ngîi nh÷ng con ngêi lao déng say mª víi c«ng viÖc m×nh chän.

- hä lµ nh÷ng ®éng míi, say cèng hiÕn cho

iv- tæng kÕt

h? t¸c phÈm cã nh÷ng thµnh c«ng g× vñ nghÖ thuËt? - c¸ch x©y dùng nh©n vËt ®iÓn h×nh. - c¸ch kÓ ng¾n gän, nhÑ nhµng, lêi kÓ duyªn d¸ng, ng©n vang trong lßng ngêi ®äc nh÷ng rung ®éng nhÑ nhµng, thó vÞ. - ng«n ng÷ kÓ gi¶n dÞ, lùa chän nh÷ng sù viÖc, nh÷ng ngêi b×nh thêng trong cuéc sèng. h? víi nh÷ngthµnh c«ng vñ nghÖ thuËt lµm næi bËt néi dung g×? - x©y dùng thµnh c«n h×nh ¶nh nh÷ng con ngêi lao ®éng míi, say mª, g¾n bã víi nghñ nghiÖp, ©m thÇm, lÆng lÏ cèng hiÕn søc m×nh cho sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc. v- luyÖn tËp h? trong c¸c nh©n vËt cña t¸c phÈm, nh©n vËt nµo ®Ó l¹i trong em Ên tîng s©u s¾c nhÊt? v× sao? - nh©n vËt anh thanh niªn: cã lèi sèng ®Ñp, cã tinh thÇn say mª cèng hiÕn cho ®Êt níc. h? em h·y nªu mét vµi c¶m nghÜ ®èi víi nh©n vËt anh thanh niªn? * híng dÉn vÒ nhµ - nªu c¶m nhËn vñ anh thanh niªn - t×m hiÓu tríc bµi “chiÕc lîc ngµÓ * rót kinh nghiÖm

tuÇn 12 tiÕt 68.69 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

kiÓm tra v¨n tù sù (bµi viÕt sè 2) i- môc ®Ých yªu cÇu. qua tiÕt kiÓm tra gióp häc sinh n¾m ch¾c c¸ch lµm bµi v®n tù sù trêng thcs liªm h¶i trang 113

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 cã kÕt hîp c¸c yÕu tè miªu t¶ néi t©m vµ yÕu tè nghÞ luËn. rÌn kÜ n®ng lµm hoµn chØnh mét bµi v®n tù sù. gi¸o dôc häc sinh biÕt c¸ch nh×n nhËn sù viÖc, x©y dùng t×nh huèng ®Ó ®a vµo bµi viÕt cña m×nh. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu ra ®ñ trß: ¤n tËp v®n tù sù. iii- lªn líp. A. tæ chøc B. giê kiÓm tra §Ò bµi: nh©n ngµy 20-11 em h·y kÓ l¹i cho c¸c b¹n nghe vñ mét kØ niÖm ®¸ng nhí gi÷a m×nh vµ thÇy c« gi¸o cò. 1. yªu cÇu ®Ò A. më bµi; nh×n c¸c em nhá h¸o høc ®i chóc mõng 20-11, t«i kh«ng thÓ nµo quªn ®îc kØ niÖm víi c« gi¸o cò. B. th©n bµi: * t×nh huèng: - x©y dùng t×nh huèng sù viÖc x¶y ra kØ niÖm ®¸ng nhí víi c« (thÇy) cò. - diÔn biÕn sù viÖc x¶y ra nh thÕ nµo? - kÕt qu¶ ra sao? - sù viÖc ®Ó l¹i Ên tîng s©u s¾c C. kÕt cÊu: c¶m nghÜ cña m×nh vñ thÇy c« gi¸o cò. 2. yªu cÇu vÒ biÓu ®iÓm: - ßiÓm 9-10: häc sinh kÓ ®îc diÔn biÕn c©u chuyÖn hîp lÝ cã t×nh huèng hay, kÕt hîp yÕu tè miªu t¶, yÕu tè nghÞ luËn. tr×nh bµy s¹ch ®Ñp. - ßiÓm 7-8: biÕt x©y dùng chi tiÕt, chuyÖn cã ý nghÜa bíc ®Çu sö dông yÕu tè miªu t¶, nghÞ luËn. - ßiÓm 5-6: bíc ®Çu x©y dùng ®îc chi tiÕt sù viÖc. tr×nh bµy cÈu th¶. - ßiÓm 3-4: kÓ chuyÖn lan man, c¸c sù viÖc kh«ng râ rµng. viÕt sai lçi c©u, lçi chÝnh t¶. - ßiÓm 1-2: kh«ng biÕt lµm bµi v®n kÓ chuyÖn. 3. hÕt giê thu bµi, rót kinh nghiÖm. * híng dÉn vÒ nhµ. - ¤n l¹i v®n b¶n tù sù - chuÈn bÞ bµi “ ng«i kÓ trong v®n tù sùÓ * rót kinh nghiÖm

tuÇn 14 tiÕt 70 ngµy so¹n: ngµy d¹y: trêng thcs liªm h¶i trang 114

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9

ng«i kÓ trong v¨n b¶n tù sù i- môc ®Ých yªu cÇu: qua tiÕt häc gióp häc sinh hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc vñ v®n b¶n tù sù vµ bæ sung mét kiÕn thøc míi vñ ngêi kÓ chuyÖn. rÌn luyÖn kÜ n®ng x¸c ®Þnh ngêi kÓ chuyÖn trong v®n b¶n tù sù vµ kÜ n®ng chuyÓn ®æi ng«i kÓ. ii-chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n trß: häc bµi. iii-lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra h? em h·y nªu vai trß cña yÕu tè nghÞ luËn trong v®n b¶n thuyÕt minh? C. bµi míi h? ßäc ®o¹n trÝch trªn b¶ng phô. nªu xuÊt xø ®o¹n i- vai trß cña ngêi kÓ trÝch? chuyÖn trong v¨n tù sù. h? chØ ra ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh trong ®o¹n trÝch? 1.vÝ dô - ph¬ng thøc tù sù. h? ßo¹n v®n kÓ vñ viÖc g× vµ kÓ vñ ai? - ßo¹n v®n kÓ vñ cuéc chia tay gi÷a anh thanh niªn víi nhµ ho¹ sÜ giµ vµ c« g¸i. h? trong 3 nh©n vËt, nh©n vËt nµo kÓ l¹i chuyÖn nµy? - kh«ng cã nh©n vËt nµo kÓ l¹i chuyÖn nµy. h? v× sao em biÕt ®îc ®iñu ®ã? - v× nÕu mét nh©n vËt kÓ chuyÖn th× ph¶i xng t«i hoÆc tªn nh©n vËt ®ã kÓ l¹i chuyÖn- kÓ theo ng«i thø nhÊt. h? vËy theo em ai lµ ngêi kÓ vñ c¸c nh©n vËt vµ sù viÖc trªn? - ngêi kÓ giÊu mÆt, kh«ng xuÊt hiÖn trong c©u chuyÖn mµ chØ ®øng ngoµi kÓ l¹i mét c¸ch kh¸ch quan. gv: trong trêng hîp nµy kÓ chuyÖn theo ng«i thø 3. h? theo dâi vµo c©u “giäng cêi … tiÕc rëÓ “nh÷ng ngêi ta nh vËyÓ lµ nhËn xÐt cña ai vñ ai? - lµ lêi nhËn xÐt cña ngêi kÓ chuyÖn vñ anh thanh niªn vµ suy nghÜ cña anh ta. h? lµm thÕ nµo mµ ngêi kÓ hiÓu ®îc suy nghÜ cña nh©n vËt mµ kÓ l¹i ®îc? - ngêi kÓ ph¶i ho¸ th©n vµo nh©n vËt ®Ó gîi ra ®óng suy nghÜ, t©m tr¹ng cña nh©n vËt. gv: ngêi kÓ chuyÖn kh«ng xuÊt hiÖn trong v®n b¶n mµ ®øng ë ngoµi quan s¸t, miªu t¶, suy nghÜ liªn tëng ®Ó ho¸ th©n vµo tõng nh©n vËt. trêng thcs liªm h¶i trang 115

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 h? nh vËy muèn kÓ ®îc c©u chuyÖn hay ngêi kÓ chuyÖn ph¶i thÕ nµo? - ngêi kÓ chuyÖn ph¶i am hiÓu tÊt c¶ mäi sù viÖc, hµnh ®éng vµ nh÷ng diÔn biÕn néi t©m tinh tÕ cña nh÷ng con ngêi vµ ho¸ th©n vµo nh©n vËt kÓ l¹i. gv: vµ nh vËy ngêi kÓ dêng nh biÕt hÕt mäi viÖc mäi hµnh ®éng t©m t t×nh c¶m cña c¸c nh©n vËt. 2. kÕt luËn. h? qua t×m hiÓu trong v®n b¶n tù sù ngoµi h×nh thøc kÓ - kÓ chuyÖn theo ng«i thø 3, chuyÖn theo ng«i thø nhÊt, cßn c¸ch kÓ chuyÖn theo ngêi kÓ giÊu m×nh nhng cã ng«i thø mÊy? c¸ch kÓ ®ã cã g× ®Æc biÖt? mÆt kh¾p n¬i trong v®n b¶n. - hiÓu hÕt mäi viÖc, mäi hµnh t©m t t×nh c¶m cña c¸c nh©n h? c¸c em theo dâi vÝ dô vµchó ý c©u “ ßÕn bËu cöa vËt. … m¹nhÓ. ßÕn lît c« g¸i tõ biÖt, em cã nhËn xÐt g× vñ c©u v®n nµy? - gi÷ vai trß dÉn d¾t c¸c sù viÖc ®îc kÕt nèi víi nhau- ngêi ho¹ sÜ giµ tõ biÖt vµ sau ®ã lµ ®Õn lît c« g¸i. h? nÕu nh c« bá c©u v®n nµy ®i th× em sÏ hiÓu sù viÖc nh thÕ nµo? - nghÜ rÈng lêi chµo vµ høa, c¸i b¾t tay ®ñu lµ cña c« g¸i. h? ngêi kÓ chuyÖn viÕt ra nh÷ng c©u nµy nhÈm môc ®Ých g×? - gióp ngêi ®äc tõng bíc hiÓu ®îc c¸c sù viÖc chia tay cña c¸c nh©n vËt, «ng ho¹ sü, c« g¸i vµ anh thanh niªn diÔn ra lÇn lît tõ «ng ho¹ sÜ ®Õn c« g¸i. h? qua ph©n tÝch vÝ dô trªn em cßn cã nhËn xÐt g× vñ - gi÷ vai trß dÉn d¾t ngêi ®äc vai trß cña ngêi kÓ chuyÖn? ®i vµo c©u chuyÖn giíi thiÖu nh©n vËt vµ t×nh huèng t¶ ng êi vµ t¶ c¶nh vËt- ®a ra h? gäi häc sinh ®äc ghi nhí. nhËn xÐt. h? ßäc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? ii- luyÖn tËp - x¸c ®Þnh ng«i kÓ ë ®o¹n trÝch, chØ râ u h¹n chÕ so bµi tËp 1 víi ®o¹n v®n trong phÇn t×m hiÓu bµi? - chän mét trong ba nh©n vËt ë ®o¹n v®n phÇn t×m hiÓu bµi tËp nhËp vai ng«i kÓ thø nhÊt ®Ó lµm l¹i ®o¹n trÝch ®ã. h? thùc hiÖn yªu cÇu thø nhÊt em ph¶i lµm g×? trêng thcs liªm h¶i trang 116

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 - x¸c ®Þnh mét trong hai c¸ch kÓ- ng«i 1 “t«iÓ, ng«i ba a) ßo¹n trÝch kÓ theo ng«i h? cho biÕt ®o¹n trÝch kÓ theo ng«i thø mÊy? thø nhÊt, ngêi kÓ xng t«i. h? ngêi kÓ ®· ho¸ th©n vµo nh©n vËt nµo ®Ó kÓ? - nh©n vËt bÐ hång. h? khi sö dông ng«i kÓ thø nhÊt cã u ®iÓm g×? - ngêi kÓ chØ t¶ ®îc nh÷ng diÔn biÕn t©m lÝ, nh÷ng t×nh c¶m tinh tÕ, sinh ®éng cña nh©n vËt t«i. - lµm cho c©u chuyÖn kÓ gièng nh cã thËt. h? tuy nhiªn theo ng«i kÓ thø nhÊt cã diÔn t¶ ®îc t©m tr¹ng c¶m xóc cña ngêi mÑ kh«ng? - kh«ng diÔn t¶ ®îc diÔn biÕn néi t©m nh©n vËt ngêi mÑ. gv: tÝnh kh¸i qu¸t cao ®«i khi lµm cho lêi v®n nhµm ch¸n, ®¬n ®iÖu. h? chó ý vµo yªu cÇu thø hai, muèn nhËp vai kÓ chuyÖn theo ng«i thø nhÊt ta ph¶i lµm g×? - thay ®æi tªn thµnh t«i. h? em chän nh©n vËt nµo ®Ó xng t«i? - c« g¸i. h? ngoµi thay ®æi ng«i kÓ, em cßn ph¶i lµm g×? - mét sè ng«n ng÷ dÉn d¾t ph¶i thay ®æi cho phï hîp. gv: nhËn xÐt. * híng dÉn vÒ nhµ - n¾m ch¾c c¸ch sö dông ng«i kÓ trong v®n tù sù. - chuÈn bÞ bµi “ chiÕc lîc ngµÓ * rót kinh nghiÖm

tuÇn 15 tiÕt 74 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

chiÕc lîc ngµ.

( trÝch)

nguyÔn

quang s¸ng i- môc ®Ých yªu cÇu gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc t×nh c¶m cha con s©u nÆng trong hoµn c¶nh Ðo le cña cha con anh s¸u. n¾m ®îc nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt, ®Æc biÖt lµ nh©n vËt bÐ thu, nghÖ thuËt x©y dùng t×nh huèng truyÖn bÊt ngê mµ tù nhiªn, lêi kÓ chuyÖn ë ng«i thø nhÊt dung dÞ, ®Ëm chÊt nam bé. rÏn kÜ n®ng ®äc diÔn c¶m truyÖn, ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch nh÷ng trêng thcs liªm h¶i trang 117

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 chi tiÕt nghÖ thuËt ®Æc s¾c trong truyÖn ng¾n. gi¸o dôc t×nh c¶m yªu quý, kÝnh träng cha mÑ. ii-chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: so¹n bµi theo c©u hái sgk. iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra ? qua h×nh ¶nh anh thanh niªn, em cã c¶m nhËn g× vñ nh÷ng con ngêi lao ®éng trong x· héi míi trong t¸c phÈm “lÆng lÏ sa paÓ? C. bµi míi. h? tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vñ nhµ v®n i- giíi thiÖu t¸cgi¶- t¸c nguyÔn quang s¸ng? phÈm. 1. t¸c gi¶: nqs n®m 1932. - quª ë huyÖn chî míi- an giang. gv: lµ nhµ v®n tham gia c¶ hai cuéc kh¸ng chiÕn - lµ nhµ v®n cã së trêng víi chèng ph¸p vµ chèng mÜ. nh÷ng truyÖn ng¾n vµ tiÓu - t¸c phÈm cña nguyÔn quang s¸ng cã nhiñu thÓ thuyÕt. lo¹i truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÞch b¶n phim vµ hÇu nh viÕt vñ cuéc sèng vµ con ngêi nam bé trong hai cuéc kh¸ng chiÕn còng nh trong hoµ b×nh. - tiÓu thuyÕt chuyÓn thµnh phim: ßÊt löa, c¸nh ®ång hoang, mïa giã chíng. - phong c¸ch viÕt truyÖn ®éc ®¸o, thêng cã t×nh huèng ngÉu nhiªn, bÊt ngê nhng tù nhiªn, giµu chi tiÕt sèng ®éng. h? truyÖn ng¾n “chiÕc lîc ngµÓ ra ®êi trong hoµn 2. t¸c phÈm: chiÕc lîc ngµc¶nh nµo? 1966 rót tõ trong tËp truyÖn - ra ®êi trong hoµn c¶nh ®Êt níc ®ang chèng mÜ ë ng¾n cïng tªn. miñn nam, t¸c phÈm lµm sèng dËy t×nh c¶m cha con s©u nÆng, thiªng liªng trong cuéc kh¸ng chiÕn mÊt m¸t ®au th¬ng Êy ®· ngêi lªn tÊm lßng yªu níc cña mçi ngêi d©n viÖt nam qua t¸c phÈm. chuyÓn: truyÖn nh thÕ nµo chóng ta cïng ®äc vµ tãm ii- §äc vµ t×m hiÓu chó t¾t. thÝch bè côc gv: t¸c phÈm ®îc viÕt theo c¸ch truyÖn lång trong 1. §äc. truyÖn, v®n b¶n trong sgk ®· lîc bá phÇn ®Çu vµ phÇn cuèi cña truyÖn, chØ gi÷ l¹i phÇnchÝnh gi÷a cña cèt truyÖn lµ c©u chuyÖn b¸c ba kÓ l¹i vñ cha con «ng s¸u. trêng thcs liªm h¶i trang 118

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 * yªu cÇu ®äc: -ph©n biÖt ®îc lêi dÉn chuyÖn vµ lêi ®èi tho¹i cña c¸c nh©n vËt. + lêi cña b¸c ba (ngêi kÓ) ®äc chËm, trÇm l¾ng. + lêi «ng s¸u khi th× xóc ®éng, gÊp g¸p gäi con khi th× trÇm l¾ng xãt xa, + giäng bÐ thu lóc ®Çu hèt ho¶ng, sî h·i, c¸ch chia tay nghÑn ngµo, xóc ®éng. * yªu cÇu kÓ: kÓ ®óng giäng kÓ, ®¶m b¶o lêi kÓ ng¾n gän, hÊp dÉn, gi÷ ®îc t×nh tiÕt chÝnh cña truyÖn. chuyÓn: ta cïng ®äc vµ kÓ tãm t¾t. gv: tãm t¾t phÇn ®Çu: truyÖn më ®Çu bÈng mét c¶nh ®ªm tr®ng s¸ng t¹i mät tr¹m giao liªn vïng ®ång th¸p mêi- nam bé. ¤ng ba mét c¸n bé gi¶i phãng kÓ cho t¸c gi¶ vµ anh em ®ång ®éi nghe c©u chuyÖn c¶m ®éng mµ «ng ®îc chøng kiÕn. - chuyÖn kÓ rÈng sau 8 n®m ®i kh¸ng chiÕn «ng s¸u vñ th®m nhµ gi©y phót gÆp gì ®Çu tiªn gi÷a cha con «ng s¸u diÔn ra nh thÕ nµo? mét em ®äc “ßÕn lóc ®îc, c¸i t×nh ngêi cha cø n«n nao trong ngêi… hai tay bu«ng thâng xuèng nh bÞ g·yÓ h? nªu néi dung ®o¹n truyÖn em võa ®äc? - cuéc gÆp gì bÊt ngê gi÷a «ng s¸u víi con: bÐ thu ng¹c hiªn hèt ho¶ng kh«ng nhËn cha. gv: sau gi©y phót ho¶ng hèt ban ®Çu bÐ thu sÏ ®èi xö víi ba nã nh thÕ nµo trong ba ngµy «ng s¸u nghØ phÐp. mêi mét em kÓ tiÕp ®o¹n truyÖn tõ chç “ v× ®êng xa chóng t«i chØ ®îc nghØ cã 3 ngµyÓ trang 196 ®Õn “nã nh×n víi vë nghÜ ngîi s©u xaÓ trang 197. h? ßo¹n truyÖn em võa kÓ nªu nh÷ng néi dung g×? - bÐ thu kh«ng chÞu nhËn «ng s¸u lµ cha, nã bá sang nhµ ngo¹i vµ s¸ng h«m «ng s¸u lªn ®êng nã míi theo ngo¹i vñ. gv: liÖu bÐ thu cã nhËn ba hay kh«ng? phót chia tay khi «ng s¸u ra ®i diÔn ra nh thÕ nµo mét em ®äc tiÕp ®o¹n tõ “ßÕn lóc chia tayÓ/198 ®Õn “võa nãi nã võa tõ tõ tôt xuèngÓ /199. h? tãm t¾t néi dung võa ®äc bÈng mét c©u ng¾n gän? - cuéc chia tay c¶m ®éng cña cha con «ng s¸u. gv: ¤ng s¸u cã mua ®îc cho bÐ thu c©y lîc hay kh«ng? ¤ng thùc hiÖn lêi høa víi con nh thÕ nµo? h·y kÓ l¹i? - ë khu c®n cø «ng s¸u ®· khæ c«ng lµm chiÕc lîc ngµ ®Ó tÆng con, «ng ®· hi sinh vµ trao c©y lîc ngµ nhê b¸c ba trao l¹i cho con g¸i. gv: kÓ tiÕp: b¸c ba ®· gÆp l¹i thu khi thu ®· trë thµnh mét c« giao liªn gan d¹ dòng c¶m vµ trao l¹i chiÕc lîc ngµ cho thu chiÕc lîc ngµ cña cha c« nh lóc hy sinh «ng s¸u ®· uû th¸c. trêng thcs liªm h¶i trang 119

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 v®n b¶n cã mét sè tõ khã, tõ ®Þa ph¬ng c« gi¸o ®· cho c¸c em tù t×m hiÓu phÇn chó thÝch. thêi gian trªn líp cã h¹n c¸c em tù t×m hiÓu. v®n b¶n tËp trung biÓu lé t×nh c¶m s©u nÆng cña cha hiÓu v¨n b¶n. con «ng s¸u. t×nh c¶m cña «ng s¸u ®èi víi con nh thÕ nµo, t×nh c¶m cña bÐ thu ®èi víi cha ra sao, ta t×m hiÓu diÔn biÕn t©m tr¹ng cña tõng nh©n vËt. tríc hÕt ta t×m hiÓu diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt bÐ thu.

iii- t×m

1. nh©n

vËt bÐ thu. h? ßäc thÇm phÇn ®Çu v®n b¶n. ßo¹n truyÖn kÓ l¹i sù a. c¶nh bÐ thu gÆp ba. viÖc g×? h? ßang ch¬i nhµ chßi tríc s©n nghe «ng s¸u gäi “ thu, conÓ bÐ thu cã th¸i ®é g×? - con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n nã ng¬ ng¸c, l¹ lïng. “ con bÐ thÊy l¹ qu¸… mÆt nã bçng t¸i ®i, råi vôt bá ch¹y vµ kªu thÐt lªn: m¸, m¸Ó h? em cã suy nghÜ g× tríc th¸i ®é, hµnh ®éng cña thu trong lÇn ®Çu tiªn gÆp cha? v× sao thu cã th¸i ®é nh vËy? - bÐ thu bÞ bÊt ngê, nã ng¹c nhiªn ®Õn l¹ lïng råi sî h·i ®Õn t¸i mÆt vµ kªu thÐt lªn khi thÊy mét ngêi ®µn «ng l¹ lïng nhËn lµm cha nã. - së dÜ nã cã th¸i ®é Êy lµ v×: + nã bÞ bÊt ngê, sî bÞ lõa. + v× nã cha lÇn nµo ®îc gÆp cha. gv: b×nh: c¸c em ¹! ßÈng sau th¸i ®é ng¬ ng¸c l¹ lïng, sî h·i ®Õn kªu thÐt Êy cña bÐ thu khi kh«ng nhËn ra cha. ngêi ta thùc sù c¶m th«ng, xãt xa tríc sù hy sinh thÇm lÆng, sù mÊt m¸t, thiÖt thßi vñ t×nh c¶m riªng t cña cha con «ng s¸u nãi riªng vµ cña ngêi d©n trong kh¸ng chiÕn nãi chung. h? trong 3 ngµy phÐp ng¾n ngñi cña «ng s¸u, bÐ thu ®èi víi «ng nh thÕ nµo? - ¤ng s¸u cµng t×m c¸ch gÇn gòi, vç vñ bÐ thu cµng ®Èy ra xa, khi buéc ph¶i nãi víi «ng s¸u, thu nãi trèng kh«ng hoÆc gäi «ng lµ “ngêi taÓ. thu tù ch¾t níc c¬m, h¾t c¸i trøng c¸ «ng s¸u g¾p cho nã vµ khi bÞ ®¸nh nã ngåi im ®Çu cói gÈm xuèng g¾p c¸i trøng c¸ ®Ó l¹i vµo chÐn råi bæ sang nhµ bµ ngo¹i. gv: nhËn xÐt: em ®· thuËt l¹i rÊt ®Çy ®ñ nh÷ng chi tiÕt chÝnh. quan s¸t mét lÇn n÷a nh÷ng chi tiÕt nµy em cã nhËn xÐt g× vñ diÔn biÕn t©m tr¹ng bÐ thu? - t©m tr¹ng bÐ thu diÔn biÕn theo chiñu híng t®ng tiÕn: tõ ng¹c nhiªn-> sî h·i thÐt lªn bá ch¹y-> c¬ng quyÕt kh«ng chÞu gäi ba-> ph¶n øng quyÕt liÖt tríc cö trêng thcs liªm h¶i trang 120

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 chØ ch®m sãc cña «ng s¸u-> cuèi cïng nã giËn dçi bá sang nhµ ngo¹i. h? c¸ch x©y dùng diÔn biÕn t©m tr¹ng bÐ thu theo chiñu híng t®ng tiÕn Êy cã t¸c dông g×? - c¸ch x©y dùng Êy lµm cho c©u chuyÖn giµu kÞch tÝnh, hÊp dÉn ngêi ®äc. gv: trong suèt 3 ngµy phÐp cña «ng s¸u, bÐ thu lu«n gi÷ th¸i ®é xa c¸ch, nghi ngê, kh«ng tin, kh«ng nghe lêi m¸, c¬ng quyÕt kh«ng chÞu gäi ba, nã ph¶n øng quyÕt liÖt nhng còng rÊt trë con tríc sù ch®m sãc cña «ng s¸u råi lÆng lÏ giËn dçi bá ®i, mÑ sang ®ãn còng kh«ng vñ. h? qua c¸ch miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt em cã c¶m nhËn bÐ cã b¶n lÜnh, g× vñ thu? cøng cái, m¹nh mÏ

- bÐ thu lµ c« cã c¸ tÝnh nh ng còng cã

nÐt bíng bØnh gv: c¸c em ¹! trong c¶m nhËn cña bÐ thu ngêi ®µn ¬ng ng¹nh cña trë con. «ng l¹ mÆt nµy ®©u ph¶i lµ cha nã, v× kh«ng gièng trong ¶nh chôp víi mµ nã v× thÕ nã c¬ng quyÕt tÈy chay vµ chèng l¹i, lÝ do kh«ng nhËn cha cña bÐ thu thËt ®¬n gi¶n, trë con, bÊt ngê mµ hîp lÝ. trong c¸i cøng ®Çu cña thu Èn chøa sù kiªu h·nh trë th¬ vñ mét ngêi cha ®Ých thùc, mét t×nh yªu m·nh liÖt mµ thu dµnh cho ngêi cha trong tÊm h×nh chôp víi mÑ. chuyÓn: thÕ råi thu cã nhËn ba hay kh«ng? cuéc chia tay khi «ng s¸u ra ®i diÔn ra nh thÕ nµo ta t×m hiÓu tiÕp c¶nh chia tay cña bÐ thu víi ba. b. c¶nh chia tay. h? h×nh ¶nh bÐ thu trong buæi s¸ng «ng s¸u ra ®i ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo? h·y t×m ®äc chi tiÕt Êy? - con bÐ nh bÞ bá r¬i, lóc ®øng vµo gãc nhµ, lóc ®øng tùa cöa. - vë mÆt nã sÇm l¹i buån rÇu, nã nh×n víi vë nghÜ ngîi s©u xa. - ß«i m¾t mªnh m«ng cña nã bçng x«n xao. h? em cã suy nghÜ g× vñ c¸ch sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh, c¸ch miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn cña t¸c gi¶ qua ®o¹n nµy? - t¸c gi¶ sö dông tõ l¸y gîi t¶, kÕt hîp gi÷a kÓ chuyÖn, võa miªu t¶ nh÷ng nÐt d¸ng ngo¹i h×nh cña thu võa kÌm theo nh÷ng lêi nhËn xÐt b×nh luËn. h? sù kÕt hîp ®an xen gi÷a c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t trong ®o¹n truyÖn gióp em hiÓu ®îc ®iñu g×? - sù kÕt hîp gi÷a c¸c ph¬ng thøc trong m¹ch kÓ chuyÖn gióp em hiÓu ®îc sù thay ®æi th¸i ®é, t©m tr¹ng trong con ngêi thu. gv: nhµ v®n nq s¸ng thÓ hiÖn mét c¸i nh×n, mét c¸ch trêng thcs liªm h¶i trang 121

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 kÓ chuyÖn tinh tÕ th«ng qua miªu t¶ ngo¹i h×nh cña bÐ thu. thu cã sù thay ®æi ë cö chØ, ë ¸nh m¾t mªnh m«ng xao ®éng t¹o t©m lÝ håi hép ë ngêi ®äc ®ãn chê ®iñu bÊt ngê g× ®ã ë thu. h? vµ khi «ng s¸u nãi “th«i! ba ®i nghe conÓ th× ®iñu g× ®· bÊt ngê x¶y ra? - ßiñu bÊt ngê lµ trong lóc mäi ngêi – kÓ c¶ «ng s¸u ®ñu tëng em bÐ sÏ ®øng yªn th× bçng nã kªu thÐt lªn “ba…a…a…baÓ - ch¹y x« tíi nhanh nh mét con sãc, ch¹y thãt lªn vµ dang hai tay «m lÊy cæ ba nã. - nã h«n cæ, h«n vai vµ h«n c¶ c¸i thÑo dµi trªn m¸ cña ba nã n÷a. h? em cã nhËn xÐt vñ c¸ch sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh cña t¸c gi¶ trong ®o¹n truyÖn? - t¸c gi¶ sö dông h×nh ¶nh ®Æc t¶: tiÕng kªu cña nã nh xÐ sù im lÆng, xÐ c¶ ruét gan mäi ngêi. - mét lo¹t ®éng tµ diÔn t¶ hµnh ®éng liªn tiÕp: ch¹y x«, ch¹y thãt lªn, dang hai tay «m chÆt. - ßiÖp ng÷ “h«nÓ lÆp l¹i 5 lÇn diÔn t¶ nh÷ng c¸i h«n tíi tÊp. - h×nh ¶nh so s¸nh: nhanh nh sãc, lµn tãc t¬ sau… nh dùng ®øng lªn. h? khi miªu t¶ tiÕng kÓu nh xÐ gäi ba cña bÐ thu t¸c gi¶ cßn kÌm theo lêi b×nh luËn nh thÕ nµo? - t¸c gi¶ b×nh luËn: ßã lµ tiÕng “baÓ mµ nã cè ®Ì nÐn trong bao nhiªu n®m nay, tiÕng ba nh vì tung ra tõ ®¸y lßng nã. h? nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ lêi b×nh luËn ®an - thu yªu th¬ng ba m·nh liÖt xen trong m¹ch tù sù Êy gióp em c¶m nhËn ®îc ®iñu nång nµn. g×? - gióp em c¶m nhËn ®îc t×nh c¶m yªu th¬ng ba m·nh liÖt, nång nµn cña bÐ thu. gv: vµo phót cuèi cña cuéc chia tay, bÐ thu thÓ hiÖn t×nh c¶m víi ba bÈng tiÕng kªu xÐ tai, xÐ lßng. ßã lµ sù bïng næ cña t×nh c¶m s©u nÆng ®µy kh¸t khao bao l©u bÞ dån nÐn. t×nh yªu, niñm tin, lßng th¬ng xãt hèi hËn tÊt c¶ vì oµ trong tiÕng “baÓ níc m¾t vµ nh÷ng c¸i h«n nång nµn vµo cæ, vÕt thÑo lµ c¸i h«n cña sù chuéc lçi, cè ®ñn bï. chuyÓn: khi mäi ngêi ®· hiÓu v× sao thu chÞu nhËn ba th× bÐ thu tiÕp tôc thÓ hiÖn t×nh c¶m víi cha nã nh thÕ nµo? mét em ®äc “trong lóc ®ã, nã vÉn «m chÆt lÊy ba nã… võa nãi nã võa tôt xuèngÓ. h? dùa vµo néi dung ®o¹n truyÖn em h·y h×nh dung, tëng tîng vµ miªu t¶ l¹i h×nh ¶nh bÐ thu lóc nµy bÈng ng«n ng÷ cña em? - tríc mÆt em lµ h×nh ¶nh bÐ thu mÆc c¸i ¸o hoa ®á trêng thcs liªm h¶i trang 122

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 «m chÆt lÊy «ng s¸u, råi dêng nh nã sî hai tay gi÷ kh«ng næi nã dang c¶ hai ch©n cÊu chÆt lÊy ba, ®«i vai nh run lªn v× xóc ®éng, khi mäi ngêi dÔ dµng ®Ó cho ba thu «m chÇm lÊy ba mét lÇn n÷a råi mÕu m¸o nghÑn ngµo trong tiÕng nÊc: “ba vñ! ba mua cho con c©y lîc ngµ nghe ba!Ó nã nÊc nghÑn råi tõ tõ tôt xuèng . gv nhËn xÐt: h? qua h×nh ¶nh miªu t¶ em cã c¶m nhËn g× vñ c¶nh chia tay cña bÐ thu víi ba? - bÐ thu chia tay ba víi t©m tr¹ng nuèi tiÕc th¬ng nhí nghÑn ngµo, g©y Ên tîng khã quªn trong lßng ngêi ®äc. gv: chøng kiÕn c¶nh chia tay vµ nh÷ng hµnh ®éng cuèng quýt hèi h¶ cña bÐ thu th¬ d¹i tëng nh cã thÕ bÈng ®«i tay, th©n h×nh bÐ báng cña m×nh nã cã thÓ nÝu gi÷ ®îc ba ë l¹i mµ kh«ng ai cÇm ®îc níc m¾t. cßn b¸c ba b¹n cña «ng s¸u c¶m thÊy khã thë nh cã ai n¾m chÆt lÊy tr¸i tim. h? theo em t¹i sao thu l¹i dÆn ba mua cho c©y lîc? - v× ®ã lµ mãn quµ thu a thÝch tõ l©u. - v× thu lµ con g¸i. gv: cñng cè: chóng ta võa t×m hiÓu vñ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt thu h? nhµ v®n nqs ®· cã thµnh c«ng g× trong viÖc kh¾cho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt thu? - nhµ v®n tinh tÕ khi t¶ diÔn biÕn t©m lÝ võa ng©y th¬ võa cøng cái ®Õn ¬ng ng¹nh, t×nh c¶m hån nhiªn, bång bét trong trëo cña thu, c¸ch th¾t nót c©u chuyÖn cëi nót truyÖn bÊt ngê hÊp dÉn ngêi ®äc. h? tõ nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc x©y dùng t©m lÝ nh©n vËt gióp em c¶m nhËn ®îc g× ë thu? - thu lµ mét em bÐ ®¸ng yªu, ng©y th¬, hån nhiªn nhng cøng cái, m¹nh mÏ vµ cã t×nh yªu th¬ng ba m·nh liÖt, s©u nÆng. * luyÖn tËp h? qua t×m hÓu nh©n vËt thu, chi tiÕt nµo ®Ó l¹i Ên tîng s©u s¾c nhÊt ? v× sao? - em thÝch nhÊt c¶nh thu «m chÆt lÊy ba trong tiÕng nÊc nghÑn ngµo vµ hÑn ba mua cho c©y lîc. v× chi tiÕt ®ã nªu bËt ®îc t×nh c¶m nång nµn s©u ®Ëm cña bÐ thu víi cha-> em cµng thÊm thÝa vñ sù hy sinh mÊt m¸t cña cha con «ng s¸u nãi riªng vµ sù thiÖt thßi cña biÕt bao nh÷ng ®øa trë, nh÷ng ngêi cha trong kh¸ng chiÕn. em mong sao sÏ kh«ng bao giê ph¶i chøng kiÕn c¶nh ®au lßng ®ã khi chiÕn tranh x¶y ra. - em thÝch h×nh ¶nh bÐ thu mÆc ¸o b«n ®á ch¬i nhµ chßi tríc s©n nhµ-> v× em thÊy bÐ thu ngç nghÞch, ®¸ng yªu. gv: tõ t×nh c¶m kÝnh yªu nång ch¸y ®èi víi cha, ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®· gióp thu cã thªm nghÞ lùc noi g¬ng cha ®Ó trë thµnh c« giao liªn dòng c¶m. ßã lµ sù kÕ tiÕp c¸c thÕ hÖ ngêi cÇm sóng cña d©n téc ta trong hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng mÜ cøu níc. * híng dÉn vÒ nhµ. - tãm t¾t ®o¹n trÝch, nªu c¶m nhËn vñ nh©n vËt bÐ thu. trêng thcs liªm h¶i trang 123

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 -

t×m hiÓu nh©n vËt «ng s¸u. * rót kinh nghiÖm

tiÕt 2 iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra: tãm t¾t ®o¹n trÝch “chiÕc lîc ngµÓ, em cã c¶m nhËn g× vñ h×nh ¶nh bÐ thu khi gÆp ba? C. bµi míi. h? ßäc thÇm “c¸c b¹n! mçi lÇn… c©y lîc ngheÓ 2. nh©n vËt «ng s¸u. h? mçi lÇn vî lªn th®m, «ng s¸u thêng b¶o vî sao kh«ng ®a con lªn? ßiñu ®ã gióp em hiÓu t×nh c¶m cña «ng s¸u ®èi víi con nh thÕ nµo? - xa con «ng s¸u rÊt yªu vµ h? chÝnh v× vËy, khi vñ nhµ «ng s¸u cã t©m tr¹ng nh nhí con. thÕ nµo? - t×nh ngêi cha cø n«n nao trong «ng. h? tõ t©m tr¹ng ®ã khi nh×n thÊy bÐ g¸i, ®o¸n lµ con, «ng cã hµnh ®éng nh thÕ nµo? - kh«ng chê xuång cËp bÕn, nh¶y thãt lªn, bíc véi vµng, bíc dµi, kªu to. - khom ngêi ®a tay ®ãn con - vÕt thÑo ®á giËt giËt - giäng run run h? em hiÓu g× vñ hµnh ®éng tho¹t nh×n cña «ng s¸u? - ßã lµ nh÷ng hµnh ®éng véi v·, n«n nãng, vå vËp. h? v× sao «ng s¸u cã hµnh ®éng nh vËy? - ¤ng s¸u trµn ®Çy t×nh yªu - v× «ng qu¸ xóc®éng, mong muèn vµ sung síng th¬ng vµ h¹nh phóc khi nh×n khi nh×n thÊy con. thÊy con. h? thÕ nhng khi ®øa con bá ch¹y, «ng cã th¸i ®é ra sao? - ßøng s÷ng l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh bÞ g·y, mÆt sÇm l¹i h? em cã nhËn xÐt g× vñ c¸ch x©y dùng chi tiÕt truyÖn ë ®o¹n nµy? - x©y dùng t×nh huèng bÊt ngê ®Çy kÞch tÝnh. gv: sù sung síng mong chê ®îc gÆp con cña «ng s¸u lªn tíi ®Ønh ®iÓm ®· bÞ sËp xuèng vùc th¼m khi ®øa con kh«ng nhËn cha nã. h? c¸ch x©y dùng truyÖn nh vËy em hiÓu g× vñ t©m - ¤ng s¸u ®au khæ hôt hÉng tr¹ng cña «ng s¸u lóc Êy? ®Õn tËn cïng khi bÐ thu trêng thcs liªm h¶i trang 124

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 kh«ng nhËn ba. gv: nçi hôt hÉng ®au khæ trµo d©ng trong lßng «ng s¸u. h? thÕ råi trong ba ngµy phÐp ng¾n ngñi ë bªn con, «ng ®· lµm g× ®Ó con nhËn m×nh? t©m tr¹ng «ng ra sao - ¤ng kh«ng ®i ®©u xa, suèt ngµy vç vñ con. - mong nã gäi mét tiÕng ba nhng kh«ng ®îc. h? råi khi bÐ thu nãi trèng kh«ng th× «ng s¸u cã th¸i ®é nh thÕ nµo? - gi¶ vê kh«ng nghe. - dån thu vµo thÕ bÝ. h? nh÷ng lóc nh thÕ «ng s¸u cã hµnh ®éng, th¸i ®é ra sao? - ßau khæ kh«ng khãc ®îc nªn ®µnh cêi vËy th«i. gv: nô cêi Êy chÊt chøa bao ®au khæ, nã ®au khæ h¬n c¶ ngµn v¹n giät níc m¾t tu«n r¬i. ? thÕ nhng «ng vÉn chÞu kÕt qu¶ nh thÕ nµo? - thu vÉn kh«ng nhËn «ng lµ ba. h? trong b÷a ®n «ng vÏ trøng c¸ cho thu, bÞ nã h¾t ra ngoµi «ng cã hµnh ®éng g×? - ߸nh vµo m«ng nã, hÐt “ sao mµy cøng ®Çu qu¸ vËy h¶Ó h? em cã suy nghÜ g× vñ hµnh ®éng cña «ng s¸u lóc nµy? - biÓu lé sù bÊt lùc cña «ng tríc sù bíng bØnh cu¶ thu. h? sù bÊt lùc nãng giËn Êy xuÊt ph¸t tõ ®©u trong con ngêi «ng? - xuÊt ph¸t tõ t×nh yªu th¬ng con cña «ng. gv: thÕ råi, ba ngµy nghØ phÐp tr«i qua, «ng s¸u ph¶i ra ®i. ¤ng muèn «m h«n con nhng l¹i sî nã giÉy lªn bá ch¹y nªn «ng chØ nh×n nã tr×u mÕn vµ buån rÇu. nhng lóc Êy thu l¹i ch¹y tíi kªu thÐt “ba, baÓ h? lóc Êy «ng s¸u ®· nh thª nµo? - ¤ng s¸u ®· khãc. h? v× sao «ng l¹i khãc, em c¶m nhËn ®îc ®iñu g× vñ - v× «ng s¸u qu¸ xóc ®éng, «ng s¸u lóc nµy? qu¸ sung síng khi nghe con gäi ba. gv: tiÕng ba Êy «ng mong chê bao nhiªu n®m nay bçng nhiªn vì ra lµm «ng nghÑn ngµo, sung síng. ¤ng lªn ®êng trong niñm h¹nh phóc ngËp trµn h¬n bao giê hÕt. ë chiÕn trêng «ng ®· lµm g×? ßäc diÔn c¶m ®o¹n “ t«i xin trë l¹i mèi… ®i xu«i’ h? ßo¹n b¹n võa ®äc kÓ vñ chuyÖn g×? - chuyÖn «ng s¸u lµm lîc vµ nhê ngêi b¹n göi vñ cho con. h? ¤ng s¸u lªn ®êng mang theo mong íc cña con. trêng thcs liªm h¶i trang 125

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 mong íc ®ã ®ãng vai trß g× ®èi víi «ng s¸u? - ßã lµ mong íc ®Çu tiªn cña con g¸i ®èi víi «ng. h? vËy «g ®· lµm lîc nh thÕ nµo? em h·y kÓ l¹i? - ¤ng t×m ngµ voi cÇn cï tØ mØ ca tõng chiÕc r®ng lîc, træ ch÷ : “yªu nhí tÆng thu conÓ khæ c«ng nh mét ngêi thî b¹c. h? em suy nghÜ g× vñ s¸ng kiÕn lµm lîc bÈng ngµ voi cña «ng? - lµm lîc bÈng ngµ voi lµ c¸ch kh¾c phôc khã kh®n trong chiÕn trêng. - ngµ voi lµ thø quý hiÕm. - ¤ng muèn tù m×nh lµm lîc cho con. h? khi lµm xong lîc «n cßn lµm g× n÷a? - thêng xuyªn mang lîc ra ng¾m, mµi lªn tãc thªm bãng thªm mît. h? qua viÖc lµm lîc cña «ng s¸u em cã suy nghÜ g× - ¤ng s¸u th¬ng nhí con da vñ t×nh c¶m cña «ng s¸u víi con? diÕt, gi÷ trän lêi høa víi con. gv: c©y lîc ngµ lµ kÕt tinh t×nh phô tö méc m¹c ®Èm th¾m mµ s©u sa, ®¬n s¬ mµ kñi diÖu v« cïng. thÕ nhng cha kÞp trao lîc… h? trong giê phót cuèi cïng, kh«ng cßn ®ñ søc tr®ng trèi, «ng s¸u ®· dïng tµn lùc cña m×nh ®Ó lµm g×? - ßa tay vµo tói mãc c¸i lîc ®a cho b¸c ba, nh×n b¸c håi l©u. h? em hiÓu g× vñ hµnh ®éng ®ã cña «ng s¸u? - ßã lµ ®iñu tr®ng trèi kh«ng lêi, râ rµng con thiªng liªng h¬n c¶ lêi di chóc. h? tõ ®iñu tr®ng trèi ®ã, em hiÓu thªm ®iñu g× vñ «ng - t×nh cha con m·nh liÖt s¸u? kh«ng thÓ chÕt trong «ng. - t×nh cha con m·nh liÖt kh«ng thÓ chÕt trong «ng. h? qua t×m hiÓu em häc tËp ®îc ®iñu g× vñ c¸ch x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt cña «ng s¸u, cña t¸c gi¶? - t¸c gi¶ miªu t¶ cô thÓ hµnh ®éng, néi t©m nh©n vËt, kh¾c ®Ëm t×nh yªu th¬ng con tha thiÕt, nång nµn cña «ng s¸u. h? b¸c ba ®· chøng kiÕn ®iñu g×? 3. nh©n vËt b¸c ba. - chøng kiÕn c©u chuyÖn t×nh cha con xóc ®éng cña «ng s¸u. h? khi chøng kiÕn c¶nh bÐ thu gäi «ng s¸u lµ ba b¸c ba cã c¶m gi¸c nh thÕ nµo? - b¸c ba c¶m thÊy ngét ng¹t khã thë. h? v× sao b¸c l¹i cã c¶m gi¸c nh vËy? - v× chÝnh b¸c lµ ngêi thÊu hiÓu nh÷ng hy sinh mµ «ng s¸u ph¶i chÞu khiÕn b¸c còng ®au ®ín bµng hoµng trêng thcs liªm h¶i trang 126

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 s©u s¾c. h? b¸c cßn chøng kiÕn ®iñu g×? - chøng kiÕn viÖc lµm t×nh c¶m cña «ng s¸u víi con n¬i chiÕn khu. h? khi «ng s¸u hi sinh b¸c ba lµ ngêi cã tr¸ch nhiÖm g×? - b¸c ®îc giao nhiÖm vô ®a lîc ngµ cho thu. h? em cã nhËn xÐt g× vñ nhiÖm vô nµy? - ßã lµ nhiÖm vô quan träng nèi dµi t×nh c¶m cha con. h? xuÊt ph¸t tõ ®©u mµ «ng ba d¸m nhËn nhiÖm vô nµy - xuÊt ph¸t tõ tÊm lßng hÕt m×nh víi ®ång ®éi, ®ång chÝ cña «ng. h? thÕ råi trong cuéc gÆp gì t×nh cê ng¾n ngñi víi c« giao liªn «ng ba ®· nãi ®iñu g×? - sî thu buån nªn nãi dãc. - chµo “ba ®i nghe conÓ h? em gÆp c©u nãi nµy cña ai trong truyÖn? - ¤ng ba lµ ngêi ®ång chÝ, h? sù trïng lÆp Êy gióp em hiÓu g× vñ «ng ba? ®ång ®éi thuû chung, muèn thay «ng s¸u bï ®¾p nh÷ng em ®· häc tËp ®îc g× vñ c¸ch kÓ chuyÖn, c¸ch x©y mÊt m¸t vñ t×nh c¶m cho thu. dùng t×nh huèng, x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt cña t¸c gi¶? iv- tæng kÕt - kÓ chuyÖn hÊp dÉn mang tÝnh kh¸ch quan, c¸ch 1. nghÖ thuËt miªu t¶ sinh ®éng. - ng«n ng÷ ®Ëm chÊt tr÷ t×nh, mang mµu s¾c nam bé. - truyÖn cã nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê thó vÞ, khai th¸c hîp lÝ t©m lÝ nh©n vËt. h? víi nh÷ng thµnh c«ng vñ nghÖ thuËt Êy, c©u chuyÖn 2. néi dung. kÓ l¹i chuyÖn g×? - c©u chuyÖn kÓ vñ cha con «ng s¸u vµ chiÕc lîc ngµ. h? tõ c©u chuyÖn, t¸c gi¶ muèn ph¶n ¸nh ®iñu g×? - ca ngîi t×nh cha con s©u nÆng, t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi thiªng liªng cao ®Ñp trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng mÜ cøu níc cña d©n téc. gv: truyÖn cßn phª ph¸n, lªn ¸n cuéc chiÕn tranh x©m lîc cña mÜ ®· g©y ra bao c¶nh con mÊt cha, vî mÊt chång. v- luyÖn tËp 1. bµi tËp h? em cã suy nghÜ g× vñ nhan ®ñ “ chiÕc lîc ngµÓ cña t¸c phÈm? - thÓ hiÖn íc m¬ trë th¬ cña bÐ thu. - biÓu tîng cña t×nh yªu nhí con cña «ng s¸u. - biÓu hiÖn t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi. - kØ vËt thiªng liªng cña t×nh c¶m cha con. - lµ cÇu nèi gi÷a c¸c nh©n vËt. trêng thcs liªm h¶i trang 127

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 -

* híng dÉn vÒ nhµ. tãm t¾t truyÖn, ph©n tÝch vai trß c¸i ÔthÑo’ trong ®o¹n truyÖn. ph¸t biÓu c¶m nghÜ vñ nh©n vËt thu, «ng s¸u. * rót kinh nghiÖm.

tuÇn 15 tiÕt 73 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

«n tËp tiÕng viÖt i-môc ®Ých yªu cÇu gióp häc sinh hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vñ ph¬ng ch©m héi tho¹i, lêi dÉn trùc tiÕp, dÉn gi¸n tiÕp, xng h« trong héi tho¹i. tÝch hîp víi c¸c v®n b¶n v®n vµ bµi tËp tËp lµm v®n ®· häc. rÌn luyÖn kÜ n®ng tæng hîp vñ sö dông c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i, lêi dÉn trùc tiÕp, lêi dÉn gi¸n tiÕp trong khi nãi vµ viÕt. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. trß: ¤n l¹i kiÕn thøc iii-lªn líp. A. tæ chøc B. kiÓm tra: kÕt hîp trong giê. C. bµi míi. i- ¤n lÝ thuyÕt 1. c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i. h? em h·y kÓ tªn c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc? - ph¬ng ch©m vñ lîng - ph¬ng ch©m vñ chÊt. - ph¬ng ch©m quan hÖ. - ph¬ng ch©m lÞch sù. - ph¬ng ch©m c¸ch thøc. h? thÕ nµo lµ ph¬ng ch©m vñ lîng, vñ chÊt? - ph¬ng ch©m vñ lîng: khi giao tiÕp cÇn nãi cho cã néi dung, néi dung cña lêi nãi ph¶i ®óng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu kh«ng thõa. - ph¬ng ch©m vñ chÊt: khi giao tiÕp ®õng nãi nh÷ng ®iñu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng vµ kh«ng cã bÈng chøng x¸c thùc. h? mçi ph¬ng ch©m vñ lîng, chÊt em h·y lÊy 2 vÝ dô, mét trêng hîp sö dông ®óng, mét trêng hîp sö dông sai, h·y chØ râ? - ph¬ng ch©m vñ lîng: a:- anh ®n c¬m cha? b 1 - t«i ®· ®n råi (®óng ph¬ng ch©m vñ lîng). b 2- tõ lóc t«i mÆc chiÕc ¸o hµng hiÖu, t«i vÉn cha ®n c¬m. (sai). - ph¬ng ch©m vñ chÊt. trêng thcs liªm h¶i trang 128

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 + con bß to bÈng con tr©u (®óng ph¬ng ch©m vñ chÊt). + con bß to bÈng con voi (sai). h? ph¬ng ch©m c¸ch thøc, ph¬ng ch©m quan hÖ, lÞch sù nh thÕ nµo? - ph¬ng ch©m quan hÖ: khi giao tiÕp cÇn nãi ®óng vµo ®ñ tµi, tr¸nh nãi l¹c ®ñ. - ph¬ng ch©m c¸ch thøc: khi giao tiÕp cÇn chó ý nãi ng¾n gän, rµnh m¹ch, tr¸nh nãi m¬ hå. - ph¬ng ch©m lÞch sù: khi giao tiÕp cÇn tÕ nhÞ vµ t«n träng ngêi kh¸c. h? t×m vÝ dô cho 3 ph¬ng ch©m trªn vµ ph©n tÝch? - ph¬ng ch©m quan hÖ: hái: anh ®i ®©u ®Êy? tr¶ lêi: t«i ®i b¬i (®óng) con mÌo ®en nhµ t«i bÞ chÕt (sai). - ph¬ng ch©m c¸ch thøc: + con cã ®n qu¶ t¸o mÑ ®Ó trªn bµn kh«ng? (®óng). + con cã thÝch ®n qu¶ t¸o mµ mÑ ®Ó trªn bµn kh«ng? (sai). - ph¬ng ch©m lÞch sù: + anh lµm ¬n cho t«i hái ®êng ra quèc lé 1 ®i lèi nµo ¹? + b¸c cø ®i th¼ng kho¶ng mét tr®m mÐt råi rÏ ph¶i lµ tíi ¹? (®óng). + ßi th¼ng 100 mÐt lµ tíi (sai). 2. xng h« trong héi tho¹i. h? khi tham gia héi tho¹i ngêi tham gia héi tho¹i ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu g× khi xng h«? vÝ dô? - ngêi nãi cÇn c®n cø vµo ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp ®Ó xng h« cho thÝch hîp. vÝ dô: - ßèi víi ngêi trªn: b¸c- ch¸u, anh, chÞ- em. - ßèi víi b¹n bÌ: b¹n- tí, cËu- tí. - ßèi víi trêng hîp buæi héi nghÞ trong líp: b¹n- t«i, c¸c b¹n- chóng t«i. 3. c¸ch dÉn trùc tiÕp, c¸ch d·n gi¸n tiÕp. - cã hai c¸ch dÉn lêi nãi hay ý nghÜ cña mét ngêi, mét nh©n vËt. + dÉn trùc tiÕp: lµ nh¾c l¹i nguyªn vÑn lêi nãi hay ý nghÜ cña mét ngêi hoÆc nh©n vËt, lêi dÉn trùc tiÕp ®îc ®Æt trong dÊu ngoÆc kÐp. + lêi dÉn gi¸n tiÕp: lêi nãi hay ü nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt cã ®iñu chØnh cho thÝch hîp, lêi dÉn gi¸n tiÕp kh«ng ®Æt trong ngoÆc kÐp. h? lÊy vÝ dô c¸ch dÉn trùc tiÕp cña mét trong nh÷ng t¸c phÈm ®· häc vµ chuyÓn thµnh c¸ch dÉn gi¸n tiÕp? - bao nhiªu nçi mong chê ®îc gÆp con, míi nh×n thÊy con th«i «ng s¸u ®· kªu to “thu conÓ. - bao nhiªu nçi mong chê mong ®îc gÆp con, míi nh×n thÊy con «ng s¸u ®· kªu to gäi tªn con. ii-luyÖn tËp bµi tËp 1: h·y t×m mét sè t×nh huèng giao tiÕp mµ ngêi tham gia kh«ng tu©n thñ c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i vµ chØ râ môc ®Ých kh«ng tu©n thñ? h? muèn lµm bµi tËp nµy chóng ta cÇn lu ý ®iñu g×? - ngêi v« ý, vông vñ thiÕu v®n ho¸. - ngêi nãi u tiªn cho mét ph¬ng ch©m héi tho¹i kh¸c hoÆc yªu cÇu trêng thcs liªm h¶i trang 129

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 kh¸c quan träng h¬n. - ngêi nãi muèn g©y sù chó ý. h? c®n cø vµo ®ã em h·y t×m? vd 1: trong giê vËt lÝ, thÇy gi¸o hái mét häc sinh ®ang nh×n ra cöa sæ: - em cho thÇy biÕt sãng lµ g×? - tha thÇy “sãngÓ lµ bµi th¬ cña xu©n quúnh ¹! bµi tËp 2: trong tiÕng viÖt, xng h« thêng tu©n thñ theo yªu cÇu “xng khiªm, h« t«nÓ. em hiÓu ph¬ng ch©m ®ã nh thÕ nµo? cho vÝ dô. “ xng khiªm h« t«nÓ thuéc lo¹i tõ thuÇn viÖt hay h¸n viÖt? - tõ h¸n viÖt. h? em hiÓu 2 côm tõ trªn ntn? - khi xng h«, ngêi nãi tù xng m×nh mét c¸ch khiªm nhêng lµ “xng khiªmÓ vµ gäi ngêi ®èi tho¹i mét c¸ch t«n kÝnh gäi lµ “h« t«n’. h? lÊy vÝ dô? - b¹n bÌ xa xng “tiÓu ®ÖÓ gäi ngêi kh¸c lµ “®¹i caÓ. bµi tËp 3: ßäc ®o¹n trÝch “vua quang trung … dÑp tanÓ. em h·y chuyÓn ®èi tho¹i trong ®o¹n trÝch nµy thµnh lêi dÉn gi¸n tiÕp. ph©n tÝch nh÷ng thay ®æi vñ tõ ng÷ trong lêi dÉn gi¸n tiÕp so víi lêi ®èi tho¹i? gäi häc sinh lµm vµ nhËn xÐt. vua quang trung hái nguyÔn thiÕp lµ qu©n thanh sang ®¸nh, nÕu nhµ vua ®em binh ra chèng cù th× kh¶ n®ng th¾ng hay thua nh thÕ nµo. nguyÔn thiÕp tr¶ lêi rÈng b©y giê trong níc trèng kh«ng, lßng ngêi tan r·, qu©n thanh ë xa tíi, kh«ng biÕt t×nh h×nh qu©n ta yÕu hay m¹nh, kh«ng hiÓu râ thÕ nªn ®¸nh nªn gi÷ ra sao, vua quang trung ra b¾c kh«ng qu¸ mêi ngµy qu©n thanh bÞ dÑp tan. • nhËn xÐt: “t«iÓ chuyÓn thµnh ngêi kÓ gäi “nhµ vuaÓ, vua qt ( ng«i 3). * híng dÉn vÒ nhµ - ¤n tËp l¹i hÖ thèng c¸c ph¬ng ch©m - «n c¸c bµi tiÕng viÖt ®· ®îc häc. * rót kinh nghiÖm tuÇn 15 tiÕt 74 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

kiÓm tra tiÕng viÖt i-môc ®Ých yªu cÇu qua tiÕt kiÓm tra gióp häc sinh cñng cè l¹i hÖ thèng kiÕn thøc tiÕng viÖt ®· ®îc häc. rÌn kÜ n®ng sö dông tiÕng viÖt trong viÖc viÕt v®n b¶n vµ trong giao tiÕp x· héi. gi¸o dôc häc sinh sö dông thµnh th¹o hÖ thèng kiÕn thøc tiÕng viÖt ®· ®îc häc. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu ra ®ñ trß: ¤n tËp iii- lªn líp trêng thcs liªm h¶i trang 130

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 A. tæ chøc B. kiÓm tra 1. §Ò bµi: c©u 1: thÕ nµo lµ phÐp tu tõ Èn dô, phÐp tu tõ so s¸nh? lÊy vÝ dô? c©u 2: ph©n tÝch t¸c dông cña tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau: “ tr®ng cø trßn vµnh v¹nh kÓ chi ngêi v« t×nh ¸nh tr®ng im ph®ng ph¾c ßñ cho ta giËt m×nhÓ (nguyÔn duy- ¸nh tr®ng) c©u 3: cho biÕt c¸ch nãi nµo trong sè nh÷ng c¸ch nãi sau cã sö dông phÐp nãi qu¸: mét tÊc lªn trêi, cha ®n ®· hÕt, cêi vì bông, sî v· må h«i, tiÕc ®øt ruét. c©u 4: c©u th¬: “ hái tªn rÈng: m· gi¸m sinh hái quª rÈng: huyÖn l©m thanh còng gÇnÓ trong c©u tr¶ lêi trªn cña mgs vi ph¹m ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo? t¹i sao? t¸c gi¶ sö dông c¸ch dÉn nµo? 2. yªu cÇu vµ ®¸p ¸n. c©u 1: (2 ®) - Èn dô lµ gäi tªn sù vËt hiÖn tîng nµy bÈng tªn sù vËt, hiÖn tîng kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång nhÈm lµm t®ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. vd: con cß ®n b·i rau r®m ß¾ng cay chÞu vËy, ®·i ®Èng cïng ai? - so s¸nh: lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt sù vÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm t®ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. vd: th©n em nh ít trªn c©y cµng t¬i ngoµi vë, cµng cay trong lßng. c©u 2(3®) - c¸c tõ l¸y: vµnh v¹nh- thÓ hiÖn tr®ng trßn ®Çy, nguyªn vÑn. - ph®ng ph¾c- im lÆng tuyÖt ®èi  t¸c dông: tr®ng vÉn trßn ®Çy nguyªn vÑn kh«ng thay ®æi sau thêi gian gÆp l¹i thÕ mµ cø v« t×nh, tr®ng cµng im lÆng bao nhiªu th× lµm cho con ngêi tù tr¸ch vÊn m×nh bÊy nhiªu. c©u 3 (2®) c¸c phÐp tu tõ nãi qu¸: mét tÊc tíi trêi, cha ®n ®· hÕt, cêi vì bông, tiÕc ®øt ruét. c©u 4: (3®) - c©u tr¶ lêi cña mgs ®· vi ph¹m ph¬ng ch©m héi tho¹i lÞch sù v× khi ®Õn nhµ g¸i ®îc hái th®m lai lÞch sù th× tr¶ lêi céc lèc thiÕu sù t«n träng - sö dông c¸ch dÉn trùc tiÕp lêi nh©n vËt mgs ®îc ®Ó trong ngoÆ kÐp. 3. hÕt giê thu bµi, híng dÉn vÒ nhµ - ¤n l¹i hÖ thèng kiÕn thøc tv tõ líp 6- 9 * rót kinh nghiÖm

trêng thcs liªm h¶i trang 131

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 tuÇn 15 tiÕt 75 ngµy so¹n: ngµy d¹y:

kiÓm tra vÒ th¬ vµ truyÖn hiÖn ®¹i i- môc ®Ých yªu cÇu trªn c¬ së híng dÉn «n tËp qua bµi kiÓm tra gióp häc sinh n¾m v÷ng c¸c bµi th¬, truyÖn hiÖn ®¹i ®· häc, lµm tèt bµi kiÓm tra t¹i líp. qua bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh vñ tri thøc, kÜ n®ng, th¸i ®é ®Ó cã ®Þnh híng gióp häc sinh kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm cßn yÕu. ii- chuÈn bÞ thÇy: nghiªn cøu ra ®ñ trß: ¤n bµi iii- lªn líp A. tæ chøc B. kiÓm tra c©u 1: em h·y kÓ tªn c¸c t¸c phÈm th¬, truyÖn hiÖn ®¹i (chØ râ tªn t¸c gi¶) trong s¸ch ng÷ v®n 9 tËp 1 c©u 2: tãm t¾t truyÖn “lµngÓ- kim l©n c©u 3: nªu c¶m nhËn cña em vñ nh©n vËt bÐ thu trong truyÖn “chiÕc lîc ngµÓ –nguyÔn quang s¸ng C. yªu cÇu biÓu ®iÓm c©u 1: - ßång chÝ- chÝnh h÷u - bµi th¬ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh- ph¹m tiÕn duËt. - ßoµn thuyñn ®¸nh c¸ -huy cËn - bÕp löa- bÈng viÖt - khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ ngñ trªn lng mÑ- nguyÔn khoa ßiñm - ¸nh tr®ng- nguyÔn duy. - lµng- kim l©n - lÆng lÏ sa pa- nguyÔn thµnh long - chiÕc lîc ngµ- nguyÔn quang s¸ng. c©u 2: tãm t¾t truyÖn lµng: - ë n¬i t¶n c «ng hai lóc nµo còng nhí tíi lµng. - tõ phßng th«ng tin ra, «ng gÆp nh÷ng ngêi t¶n c «ng ®îc biÕt lµng «ng theo t©y. - ¤ng hai ®au khæ, dÈn vÆt, lo sî, nhôc nh· lµ ngêi lµng theo giÆc. - gia ®×nh ån cã lÖnh bÞ ®uæi khái n¬i t¶n c, nhµ «ng r¬i vµo c¶nh bÕ t¾c. - ¤ng hai chØ cßn biÕt t©m sù cïng con ®Ó v¬i ®i nçi buån vµ thÓ hiÖn t×nh yªu lµng, kh¸ng chiÕn. - khi cã tin c¶i chÝnh lµng «ng kh«ng theo t©y, «ng sung síng ®i kh¾p xãm lµng khoe nhµ m×nh bÞ giÆc ®èt. c©u 3: (thay ®æi) c¶m nghÜ cña em vñ h×nh ¶nh ngêi lÝnh trong bµi th¬ “ ßång chÝÓ - chÝnh h÷u? trêng thcs liªm h¶i trang 132

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 9 ngêi lÝnh trong bµi th¬ “ßång chÝÓ cña chÝnh h÷u lµ nh÷ng ngêi n«ng d©n ra ®i tõ nh÷ng miñn quª nghÌo lam lò. hä gÆp nhau n¬i chiÕn hµo, g¾n bã, së chia gian khæ, niñm vui víi ®ång ®éi bëi hä cïng chung c¶nh ngé, cïng chung nhiÖm vô. ßÆc biÖt lµ cïng chung lÝ tëng chiÕn ®Êu trong nh÷ng n®m ®Çu kh¸ng chiÕn chèng ph¸p. (trong qu¸ tr×nh c¶m nhËn cÇn ®a ®îc dÉn chøng) d- cñng cè - hÕt giê thu bµi, vñ nhµ chÊm - nhËn xÐt th¸i ®é, ý thøc lµm bµi. * híng dÉn vÒ nhµ - so¹n v®n b¶n “cè h¬ngÓ * rót kinh nghiÖm -

trêng thcs liªm h¶i trang 133