Gia Nhap Wto

§Ò c−¬ng giíi thiÖu vÒ vÊn ®Ò ViÖt Nam ®µm ph¸n gia nhËp WTO Lª L−¬ng Minh Vô Hîp t¸c Kinh tÕ §a ph−¬ng Bé Ngo¹i Giao ViÖt Nam .....................................................

C¸c néi dung chÝnh: - Kh¸i qu¸t vÒ WTO - T¹i sao ViÖt Nam cÇn gia nhËp WTO, c¸c c¬ héi, th¸ch thøc khi ta tham gia WTO - Qu¸ tr×nh ViÖt Nam ®µm ph¸n gia nhËp WTO - T¹i sao ta cÇn khÈn tr−¬ng ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO sím I/ Kh¸i qu¸t vÒ WTO: - Sau ChiÕn tranh ThÕ giíi Thø hai, bªn c¹nh Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng T¸i thiÕt vµ Ph¸t triÓn Quèc tÕ (IBRD)-nay lµ WB-, ®∙ xuÊt hiÖn ý t−ëng thµnh lËp Tæ chøc Th−¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO). ý t−ëng nµy kh«ng thµnh hiÖn thùc. - GATT ®−îc thµnh lËp 1947, trong gÇn 50 n¨m lµ c«ng cô chÝnh ®iÒu tiÕt th−¬ng m¹i hµng ho¸ cña thÕ giíi. GATT ®∙ thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong viªc c¾t gi¶m thuÕ quan trong th−¬ng m¹i hµng ho¸, nh−ng ®∙ kh«ng ®−a ®−îc th−¬ng m¹i vÒ n«ng s¶n vµ hµng dÖt may vµo khu«n khæ cña m×nh. Sù kÐm hiÖu qu¶ cña GATT béc lé râ rµng h¬n khi c¸c vÊn ®Ò nh− dÞch vô, ®Çu t− vµ së h÷u trÝ tuÖ ngµy cµng trë nªn quan träng trong th−¬ng m¹i thÕ giíi nh−ng l¹i kh«ng lµ ®èi t−îng ®iÒu tiÕt cña bÊt cø khu«n khæ th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng nµo. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, GATT lu«n chØ ®−îc coi lµ mét c«ng cô t¹m thêi. ý t−ëng vÒ mét ITO vÉn Êp ñ. -WTO ra ®êi 01/01/1995 lµ kÕt qu¶ cña Vßng §µm ph¸n Uruguay kÐo dµi 8 n¨m, gãp phÇn tiÕp tôc thÓ chÕ ho¸ vµ thiÕt lËp trËt tù míi trong hÖ thèng th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng cña thÕ giíi. VÒ c¬ b¶n, WTO lµ sù kÕ thõa vµ ph¸t 1

triÓn cña GATT chø kh«ng thay thÕ GATT. Sù ra ®êi cña WTO gióp t¹o ra c¬ chÕ ph¸p lý ®iÒu chØnh th−¬ng m¹i thÕ giíi trong c¸c lÜnh vùc míi lµ dÞch vô, ®Çu t− vµ së h÷u trÝ tuÖ, ®ång thêi ®−a vµo khu«n khæ th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng hai lÜnh vùc dÖt may vµ n«ng nghiÖp. - Nay WTO lµ tæ chøc quèc tÕ duy nhÊt ®−a ra c¸c quy t¾c, luËt lÖ ®iÒu tiÕt quan hÖ th−¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia. WTO nay cã 145 thµnh viªn. Khèi l−îng th−¬ng m¹i giao dÞch gi÷a c¸c thµnh viªn WTO hiÖn chiÕm trªn 90% giao dÞch th−¬ng m¹i quèc tÕ. -3 chøc n¨ng chÝnh cña WTO lµ : Thóc ®Èy tù do ho¸ th−¬ng m¹i (lo¹i bá bít rµo c¶n; b¶o ®¶m c¸c c¸ nh©n, c¸c c«ng ty, c¸c ChÝnh phñ biÕt vÒ luËt bu«n b¸n trªn toµn thÕ giíi; t¹o cho c¸c ®èi t−îng trªn niÒm tin lµ sÏ kh«ng cã nh÷ng thay ®æi bÊt ngê vÒ chÝnh s¸ch; b¶o ®¶m chÝnh s¸ch ph¶i minh b¹ch vµ cã thÓ l−êng tr−íc); lµ diÔn ®µn th−¬ng l−îng vÒ mËu dÞch (c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO do c¸c n−íc thµnh viªn dù th¶o vµ ký kÕt) vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp . - H¹t nh©n cña WTO lµ c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO ®−îc c¸c thµnh viªn WTO th−¬ng l−îng vµ ký kÕt. C¸c hiÖp ®Þnh nµy lµ c¬ së ph¸p lý cho nÒn th−¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c hiÖp ®Þnh cña WTO liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc: n«ng nghiÖp, dÖt may, ng©n hµng, viÔn th«ng, mua s¾m cña ChÝnh phñ, tiªu chuÈn c«ng nghiÖp, vÖ sinh thùc phÈm, së h÷u trÝ tuÖ, ... C¬ b¶n ®©y lµ nh÷ng hîp ®ång buéc c¸c ChÝnh phñ duy tr× c¸c chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i cña m×nh trong nh÷ng giíi h¹n ®∙ tho¶ thuËn. MÆc dï ®−îc th−¬ng l−îng vµ ®µm ph¸n gi÷a c¸c ChÝnh phñ, môc tiªu cña c¸c hiÖp ®Þnh nµy lµ nh»m gióp ®ì c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô, c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu tiÕn hµnh kinh doanh. - C¸c nguyªn t¾c chÝnh cña WTO (lµ nh÷ng nguyªn t¾c xuyªn suèt tÊt c¶ c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO) lµ: kh«ng ph©n biÖt ®èi xö (mét n−íc kh«ng ®−îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c ®èi t¸c th−¬ng m¹i cña m×nh-tÊt c¶ ph¶i ®−îc dµnh quy chÕ MFN; kh«ng ®−îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c s¶n phÈm, dÞch vô vµ c«ng d©n cña n−íc m×nh vµ n−íc ngoµi-tÊt c¶ ph¶i ®−îc h−ëng chÕ ®é ®∙i ngé quèc gia); thóc ®Èy th−¬ng m¹i tù do h¬n (th«ng qua th−¬ng l−îng lo¹i bít rµo c¶n); cã thÓ dù b¸o tr−íc (c¸c c«ng ty, c¸c nhµ ®Çu t− vµ ChÝnh phñ n−íc ngoµi ph¶i tin ®−îc r»ng c¸c rµo c¶n th−¬ng m¹i-kÓ c¶ thuÕ, c¸c rµo c¶n phi quan thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c-kh«ng ®−îc n©ng lªn mét c¸ch ®éc ®o¸n; ngµy cµng cã nhiÒu møc thuÕ vµ cam kÕt më cöa thÞ tr−êng mang tÝnh rµng buéc t¹i WTO); thóc ®Èy c¹nh tranh (b»ng c¸ch lo¹i bá c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh “kh«ng c«ng b»ng” nh− trî cÊp xuÊt khÈu, b¸n ph¸ gi¸ nh»m

2

giµnh thÞ phÇn) vµ chiÕu cè c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn (dµnh cho c¸c n−íc nµy nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó ®iÒu chØnh, dµnh cho c¸c ®iÒu kiÖn linh ho¹t h¬n, c¸c −u ®∙i ®Æc biÖt). - Cã nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau, thËm chÝ tr¸i ng−îc nhau vÒ lîi Ých cña WTO ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. NhiÒu ng−êi cho r»ng WTO t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi më réng thÞ tr−êng; m«i tr−êng th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng do WTO ®iÒu tiÕt sÏ gióp h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi ph©n biÖt ®èi xö vµ h¹n chÕ th−¬ng m¹i cña c¸c n−íc ph¸t triÓn ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, còng cã nhiÒu ng−êi cho r»ng mÆc dï cã nh÷ng thay ®æi to lín vÒ mÆt thÓ chÕ so víi GATT, WTO vÉn bÞ c¸c n−íc ph¸t triÓn chi phèi vµ l¸i theo h−íng cã lîi cho hä. Mét sè thËm chÝ coi chñ tr−¬ng tù do ho¸ th−¬ng m¹i vµ thóc ®Èy c¹nh tranh cña WTO thùc chÊt lµ mét kiÓu “x©m l−îc cña chñ nghÜa thùc d©n míi”, viÖn dÉn viÖc trong khi tuyªn truyÒn cho tù do ho¸ th−¬ng m¹i, nhiÒu n−íc ph¸t triÓn nh− NhËt b¶n, EU duy tr× hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cao trong nhiÒu lÜnh vùc nh− n«ng nghiÖp, dÖt may.... II/ T¹i sao ViÖt Nam cÇn gia nhËp WTO, c¸c c¬ héi th¸ch thøc khi ta tham gia WTO: Víi 145 n−íc ®∙ lµ thµnh viªn WTO, 90% giao dÞch th−¬ng m¹i quèc tÕ do WTO ®iÒu tiÕt, trong bèi c¶nh xu thÕ toµn cÇu ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®Ó ®Èy m¹nh héi nhËp vµ x©y dùng thµnh c«ng mét nÒn kinh tÕ −u tiªn xuÊt khÈu, dï muèn hay kh«ng ta kh«ng thÓ ®øng ngoµi tæ chøc th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng toµn cÇu nµy. Trªn c¬ së ph©n tÝch cã thÓ thÊy còng nh− c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, tham gia WTO ta sÏ cã nh÷ng lîi thÕ vµ th¸ch thøc chÝnh d−íi ®©y: 1.Lîi thÕ : 1.1 Tham gia WTO gãp phÇn cñng cè hoµ b×nh, an ninh cña ®Êt n−íc: LÞch sö ®∙ chøng kiÕn nhiÒu tranh chÊp bu«n b¸n dÉn ®Õn chiÕn tranh. VÝ dô sinh ®éng nhÊt lµ cuéc chiÕn tranh th−¬ng m¹i nh÷ng n¨m 1930 khi c¸c n−íc ®ua nhau n©ng cao c¸c rµo c¶n mËu dÞch nh»m b¶o hé c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n−íc vµ tr¶ ®òa lÉn nhau. ViÖc nµy lµm cho t×nh h×nh ®×nh trÖ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trë nªn tåi tÖ h¬n vµ cuèi cïng gãp phÇn dÉn ®Õn viÖc bïng næ ChiÕn tranh ThÕ giíi Thø hai. Hai diÔn biÕn ngay sau ChiÕn tranh ThÕ giíi Thø hai gãp phÇn tr¸nh ®−îc viÖc t¸i diÔn t×nh h×nh c¨ng th¼ng trong bu«n b¸n tr−íc ChiÕn tranh: T¹i Ch©u ¢u, hîp t¸c quèc tÕ ®−îc t¨ng c−êng 3

trong lÜnh vùc than, s¾t vµ thÐp; trªn quy m« toµn cÇu, sù ra ®êi cña GATT. C¶ 2 ®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng, dÉn ®Õn viÖc ph¸t triÓn vµ më réng: Sù hîp t¸c ë Ch©u ¢u ®Én ®Õn sù h×nh thµnh EU; GATT trë thµnh WTO. WTO t¹o ®iÒu kiÖn cho bu«n b¸n quèc tÕ dÔ dµng h¬n. Th«ng th−êng ng−êi b¸n hµng kh«ng muèn ®¸nh nhau víi kh¸ch hµng cña m×nh. Khi c¸c bªn cã quan hÖ bu«n b¸n thuËn lîi víi nhau (lµ khi tÊt c¶ ®Òu cã lîi), kh¶ n¨ng x¶y ra xung ®ét (lµ khi tÊt c¶ ®Òu thiÖt h¹i) sÏ Ýt h¬n 1.2. Tham gia WTO ta cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n ®Êu tranh gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th−¬ng m¹i mét c¸ch x©y dùng vµ c«ng b»ng: Khi bu«n b¸n gi÷a c¸c n−íc cµng t¨ng th× kh¶ n¨ng n¶y sinh c¸c tranh chÊp còng t¨ng. NÕu kh«ng cã c¬ chÕ xö lý, c¸c cuéc tranh chÊp ®ã cã thÓ dÉn ®Õn xung ®ét nghiªm träng. WTO t¹o cho c¸c n−íc mét kªnh gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò bu«n b¸n mét c¸ch x©y dùng th«ng qua c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña m×nh, tr¸nh ®−îc c¸c hµnh ®éng ®¬n ph−¬ng ®éc ®o¸n. Trªn thùc tÕ, nhiÒu sù c¨ng th¼ng trong bu«n b¸n quèc tÕ ®∙ ®−îc gi¶m ®i do c¸c n−íc ®∙ sö dông c¬ chÕ cña WTO ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Khi c¸c n−íc ®em tranh chÊp ra gi¶i quyÕt t¹i WTO, thñ tôc cña WTO sÏ tËp trung l−u ý c¸c bªn vÒ luËt lÖ. Mét khi ®∙ cã ph¸n quyÕt, c¸c n−íc tËp trung cè g¾ng lµm theo c¸c quy ®Þnh vµ sau ®ã cã thÓ th−¬ng l−îng l¹i c¸c quy ®Þnh thay v× tuyªn chiÕn víi nhau. H¬n 200 vô tranh chÊp ®∙ ®−îc ®em ra WTO kÓ tõ khi WTO ®−îc thµnh lËp n¨m 1995. Mét sè vô tranh chÊp trong sè nµy ®∙ cã thÓ dÉn ®Õn xung ®ét chÝnh trÞ nghiªm träng nÕu kh«ng cã c¬ chÕ gi¶i quyÕt mét c¸ch x©y dùng nh− WTO ®∙ lµm thêi gian qua. 1.3 Tham gia WTO lµm t¨ng søc m¹nh tæng hîp cña ta khi ph¶i ®Êu tranh víi c¸c n−íc m¹nh h¬n vÒ kinh tÕ, th−¬ng m¹i: C¸c quyÕt ®Þnh t¹i WTO ®−îc th−¬ng l−îng vµ ®−a ra trªn c¬ së nhÊt trÝ vµ ®−îc ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c bªn. Theo quy ®Þnh, tÊt c¶ c¸c n−íc, bÊt kÓ giµu hay nghÌo, ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng th¸ch thøc lÉn nhau theo c¸c thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO. §øng ngoµi mét chÕ ®é bu«n b¸n ®a ph−¬ng nh− WTO, ta sÏ dÔ bÞ c¸c n−íc m¹nh h¬n dïng søc Ðp ¸p ®Æt ý chÝ. Tham gia WTO ta còng cã thÓ t¨ng thªm søc m¹nh cña m×nh b»ng viÖc tham gia c¸c liªn minh, tËp hîp lùc l−îng cïng phèi hîp ®Êu tranh cho c¸c lîi Ých chung (tËp hîp c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, tËp hîp c¸c n−íc ASEAN...). Mçi n−íc nhá tù m×nh ®èi phã víi c¸c c−êng quèc kinh tÕ ®−¬ng nhiªn sÏ khã h¬n.

4

1.4 Tham gia WTO t¹o ®iÒu kiªn cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ta th©m nhËp thÞ tr−êng c¸c n−íc dÔ dµng h¬n: Mét trong nh÷ng môc ®Ých chÝnh cña WTO lµ gi¶m c¸c rµo c¶n th«ng qua th−¬ng l−îng. Mét nguyªn t¾c quan träng nhÊt cña WTO lµ nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Lµ thµnh viªn WTO ta sÏ ®−îc h−ëng MFN mµ c¸c n−íc thµnh viªn ®ang dµnh cho nhau do kÕt qu¶ cña c¸c cuéc th−¬ng l−îng song ph−¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng ho¸ cña ta th©m nhËp thÞ tr−êng c¸c n−íc dÔ dµng h¬n mµ ta kh«ng ph¶i th−¬ng l−îng. 1.5 Tham gia WTO cho ng−êi tiªu thô cña ta nhiÒu lùa chän h¬n, hµng ho¸ chÊt l−îng h¬n: Tham gia WTO ®ßi hái ta më cöa thÞ tr−êng trong n−íc réng h¬n cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ n−íc ngoµi. Hµng nhËp khÈu vµo nhiÒu sÏ cho ng−êi tiªu thô nhiÒu lùa chän h¬n c¶ vÒ chñng lo¹i lÉn chÊt l−îng, mÉu m∙. Ngay c¶ chÊt l−îng hµng s¶n xuÊt trong n−íc còng sÏ t¨ng lªn v× ph¶i c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu. H¬n n÷a hµng nhËp khÈu kh«ng chØ bao gåm thµnh phÈm mµ cßn gåm c¶ nh÷ng thø ®−îc dïng lµm nguyªn liÖu hoÆc dïng lµm nh÷ng bé phËn cÊu thµnh hoÆc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt trong n−íc. ViÖc nµy lµm cho s¶n phÈm vµ dÞch vô do c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n−íc t¹o ra phong phó h¬n. 1.6 Tham gia WTO thóc ®Èy bu«n b¸n sÏ kÝch thÝch t¨ng tr−ëng kinh tÕ, t¨ng viÖc lµm: Cã nhiÒu b»ng chøng cho thÊy bu«n b¸n lµm t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ lµm t¨ng viÖc lµm. Tuy nhiªn, còng cã thùc tÕ lµ trong mét sè tr−êng hîp sè viÖc lµm l¹i gi¶m ®i khi bu«n b¸n t¨ng. ë ®©y cã 2 nh©n tè t¸c ®éng dÉn ®Õn t×nh h×nh: sù tiÕn bé vÒ c«ng nghÖ trong khi lµm lîi cho mét sè nghÒ l¹i cã t¸c ®éng xÊu ®Õn mét sè nghÒ kh¸c; trong khi bu«n b¸n lµm t¨ng thu nhËp quèc gia, t×nh h×nh nµy l¹i kh«ng t¹o ra ®−îc viÖc lµm míi cho nh÷ng ng−êi lao ®éng ®∙ mÊt viÖc lµm do kh«ng c¹nh tranh ®−îc víi hµng nhËp khÈu. ViÖc kh¾c phôc t×nh h×nh nµy phô thuéc vµo chÝnh s¸ch vµ kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh cña mçi n−íc. 1.7 Tham gia WTO gãp phÇn lµm cho ho¹t ®éng bu«n b¸n cña ta hiÖu qu¶ h¬n vµ gi¶m ®−îc phÝ tæn:

5

- Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö quy ®Þnh c¸c ChÝnh phñ sÏ ¸p dông cïng mét møc thuÕ ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ tÊt c¶ c¸c n−íc vµ sÏ ¸p dông cïng mét lo¹i quy ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm, bÊt kÓ lµ s¶n phÈm ®Õn tõ n−íc nµo, bÊt kÓ lµ hµng nhËp hay s¶n xuÊt trong n−íc. §iÒu nµy lµm cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu; - Ngoµi nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö kÓ trªn, c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n kh¸c cña WTO gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ vµ gi¶m gi¸ phÝ tæn lµ: + Nguyªn t¾c minh b¹ch ( th«ng tin râ rµng vÒ c¸c chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ quy ®Þnh ); + Nguyªn t¾c b¶o ®¶m ch¾c ch¾n vÒ c¸c ®iÒu kiÖn bu«n b¸n ( c¸c cam kÕt gi¶m rµo c¶n bu«n b¸n vµ lµm t¨ng kh¶ n¨ng th©m nhËp cña c¸c n−íc kh¸c vµo thÞ tr−êng cña mét n−íc nhÊt ®Þnh cã tÝnh rµng buéc vÒ ph¸p lý); + Nguyªn t¾c t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th−¬ng m¹i ®ßi hái ®¬n gi¶n ho¸ vµ tiªu chuÈn ho¸ thñ tôc h¶i quan, xo¸ bá quan liªu, thiÕt lËp c¸c c¬ së d÷ liÖu th«ng tin tËp trung vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c. 1.8 Tham gia WTO t¹o ®iÒu kiÖn cho ta qu¶n lý tèt h¬n: C¸c quy ®Þnh cña WTO ®ßi hái c¸c ChÝnh phñ kh«ng quay trë l¹i c¸c chÝnh s¸ch kh«ng phï hîp, trong ®ã cã chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch, viÖc duy tr× c¸c rµo c¶n, trong ®ã mét sè rµo c¶n t¹o c¬ héi cho tham nhòng vµ qu¶n lý kÐm. 2.Th¸ch thøc: 2.1

Søc Ðp c¹nh tranh ®ãi víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc t¨ng lªn:

NÒn kinh tÕ cña ta vÉn ho¹t ®éng víi hiÖu qu¶ thÊp, søc c¹nh tr¹nh yÕu; ta ch−a x©y dùng ®−îc mét sè ngµnh hoÆc lÜnh vùc mòi nhän, nhiÒu doanh nghiÖp, kÓ c¶ doanh nghiÖp Nhµ n−íc vµ t− nh©n, cßn yÕu, ch−a ®ñ m¹nh ®Ó c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ vµ ngay trong n−íc, sÏ gÆp khã kh¨n khi ta më cöa thÞ tr−êng; 2.2 ViÖc n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò x∙ héi míi:

6

M«i tr−êng, ®iÒu kiÖn kinh doanh míi do WTO ®iÒu tiÕt trªn tæng thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i cña ta m¹nh lªn nh−ng còng sÏ dÉn ®Õn t×nh h×nh khã kh¨n côc bé ®èi víi nh÷ng lÜnh vùc, nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh, cã thÓ lµm t¨ng c¸c vô ph¸ s¶n, t¨ng thÊt nghiÖp, lµm n¶y sinh c¸c vÊn ®Ò x∙ héi míi; 2.3

Nguy c¬ mai môt b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc:

Më cöa thÞ tr−êng trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa kh«ng ®¬n thuÇn chØ cßn lµ më cöa cho hµng hãa n−íc ngoµi, thùc chÊt lµ më cöa toµn diÖn. ThiÕu c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc hiÖu qu¶ cã thÓ dÉn ®Õn sù mai môt cña b¶n s¾c v¨n hãa d©n t«c. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i ®¹t ®−îc môc tiªu “hßa nhËp, kh«ng hßa tan” III. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña ViÖt Nam 1. C¸c mèc chÝnh cña qu¸ tr×nh ®µm ph¸n - Ngµy 12/1/1995: Ta chÝnh thøc nép ®¬n xin gia nhËp WTO; - Th¸ng 2/1996: Nhãm C«ng t¸c cña WTO vÒ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO ®−îc thµnh lËp; - Th¸ng 8/1996: Ta nép BÞ Vong Lôc vÒ ChÝnh s¸ch Th−¬ng m¹i cho WTO; - Th¸ng 2-7/1998: Ta hoµn thµnh phÇn tr¶ lêi c©u hái vÒ th−¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô vµ së h÷u trÝ tuÖ; - Th¸ng 7/1998 – th¸ng 11/2000: 4 phiªn häp cña Nhãm C«ng t¸c vÒ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO ®−îc tæ chøc tËp trung vµo minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch kinh tÕ - th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam; - Th¸ng 4/2002 Phiªn häp V víi Nhãm C«ng t¸c ®−îc tæ chøc, lµ phiªn häp ®Çu tiªn cña giai ®o¹n ®µm ph¸n thùc chÊt vÒ më cöa thÞ tr−êng. T¹i Phiªn häp nµy c¸c n−íc nh×n chung bµy tá ñng hé viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO, ®ång thêi ®¸nh gi¸ tèt nç lùc chuÈn bÞ ®µm ph¸n cña ViÖt Nam; ®Ò nghÞ ta tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c B¶n chµo ban ®Çu ®Ó tiÕp tôc ®µm ph¸n trong c¸c Phiªn häp tiÕp theo. Trong dÞp nµy, 21 thµnh viªn gåm Mü, EU, NhËt, Canada, Thuþ Sü, óc, Na Uy, Singapore, Th¸i Lan, Hµn Quèc, Trung Quèc, §µi Loan, New Zealand, CH SÐc, CH Slovak, Kyrgyz, ¸chentina, Brazil, Paraguay, Cuba vµ Uruguay ®∙ yªu cÇu ®µm ph¸n song ph−¬ng víi ta vµ ta 7

®∙ cã th¶o luËn s¬ bé víi 16 trong sè 21 thµnh viªn trªn. Ta ®∙ tiÕn hµnh mét cuéc vËn ®éng ngo¹i giao hç trî ®µm ph¸n gia nhËp WTO víi néi dung chÝnh lµ: ®Ò nghÞ c¸c n−íc tÝnh tíi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ch−a cao cña ViÖt Nam, tõ ®ã kh«ng yªu cÇu ViÖt Nam ®µm ph¸n song ph−¬ng hoÆc nÕu vÉn cÇn ph¶i ®µm ph¸n song ph−¬ng víi ta th× kh«ng nªu yªu cÇu qu¸ cao. B−íc ®Çu cuéc vËn ®éng ®∙ cã kÕt qu¶: mét sè thµnh viªn WTO nh− Malaysia, Ai CËp, Hång C«ng, Panama, Kyzgystan, M«n-®«-va vµ Cuba ®∙ ®ång ý kh«ng yªu cÇu ®µm ph¸n song ph−¬ng víi ta; mét sè n−íc kh¸c nh− Philippines, In®«nªxia, CH SÐc, Uzbekistan, ¸chentina vµ Uruguay kh¼ng ®Þnh ®µm ph¸n chØ lµ thñ tôc. - HiÖn nay ta ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ cho Phiªn häp VI, dù kiÕn tæ chøc vµo th¸ng 5/2003. - Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña ta chØ kÕt thóc sau khi ®∙ hoµn thµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n song ph−¬ng víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cã yªu cÇu. C¸c kÕt qu¶ ®µm ph¸n vµ ®iÒu kiÖn ta gia nhËp WTO sÏ ®−îc thÓ hiÖn trong tµi liÖu tæng hîp vÒ gia nhËp . Tµi liÖu nµy sÏ ®−îc ®−a ra xem xÐt t¹i §¹i héi ®ång hoÆc Héi nghÞ Bé tr−ëng WTO vµ chØ khi tµi liÖu nµy ®−îc th«ng qua ta míi cã thÓ trë thµnh thµnh viªn WTO. 2. ThuËn lîi, khã kh¨n chÝnh : a. ThuËn lîi: - Ta cã quyÕt t©m chÝnh trÞ cao. Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ChÝnh phñ thùc hiÖn NghÞ quyÕt 07 ngµy 27/11/2002 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nªu râ ta cÇn “ khÈn tr−¬ng hoµn thµnh viÖc x©y dùng ph−¬ng ¸n ®µm ph¸n song ph−¬ng gia nhËp WTO...” vµ “g¾n kÕt qu¸ tr×nh ®µm ph¸n víi qu¸ tr×nh ®æi míi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ë trong n−íc”; - C¬ b¶n cã sù nhÊt trÝ trong nhËn thøc vµ hiÓu biÕt cña c¸n bé, c¸c doanh nghiÖp, nh©n d©n vÒ héi nhËp kinh tÕ, vÒ sù cÇn thiÕt ta gia nhËp WTO; - VÞ thÕ, uy tÝn quèc tÕ cña ViÖt Nam ngµy cµng ®−îc n©ng cao; kh«ng cã n−íc nµo chèng ta gia nhËp WTO v× lÝ do chÝnh trÞ; - NÒn kinh tÕ cña ta trong qu¸ tr×nh ®æi míi, më cöa ®∙ cã ®iÒu kiÖn cä x¸t víi bªn ngoµi, b−íc ®Çu ®∙ cã sù chuÈn bÞ vÒ thùc lùc;

8

- Ta ®∙ hoµn thµnh tèt giai ®o¹n minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch, t¹o c¬ së thuËn lîi cho ®µm ph¸n thùc chÊt; - Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh hç trî kü thuËt cña b¶n th©n WTO, cña c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c, c¸c n−íc tµi trî vµ th«ng qua viÖc trùc tiÕp tham gia c¸c cuéc häp cña Nhãm C«ng t¸c 5 n¨m qua, ta ®∙ ®µo t¹o ®−îc mét ®éi ngò c¸c nhµ ®µm ph¸n cã ®ñ kinh nghiÖm thuéc c¸c Bé/ngµnh kh¸c nhau s½n sµng cho c¸c cuéc ®µm ph¸n thùc chÊt s¾p tíi. b/ Khã kh¨n: - NhËn thøc cña quÇn chóng vµ mét bé phËn kh«ng nhá c¸c doanh nghiÖp vÒ c¬ héi, th¸ch thøc cña viÖc tham gia WTO ch−a cao; - HÖ thèng ph¸p luËt ch−a phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vµ cßn nhiÒu bÊt cËp, chång chÐo; hay thay ®æi; - M«i tr−êng kinh tÕ, th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− trong khu vùc vµ thÕ giíi nh×n chung kh«ng thuËn lîi l¾m trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ cã thÓ trong vµo n¨m tíi khi ta b−íc vµo giai ®o¹n ®µm ph¸n quyÕt ®Þnh, ®Ô dÉn ®Õn viÖc c¸c n−íc ®ßi ®iÒu kiÖn cao ®èi víi ta; - Cuéc chiÕn tranh I-r¾c cã thÓ t¸c ®éng xÊu ®Õn møc ®é hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc t¹i c¸c thÓ chÕ ®a ph−¬ng, kÓ c¶ WTO, lµm cho c¸c cuéc ®µm ph¸n, kÓ c¶ c¸c cuéc ®µm ph¸n gia nhËp khã tiÕn triÓn. VI. T¹i sao cÇn khÈn tr−¬ng ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO sím: - §µm ph¸n gia nhËp WTO vµ ®æi míi ho¹t ®éng kinh tÕ ë trong n−íc lµ hai qu¸ tr×nh g¾n liÒn, hç trî cho nhau. Gia nhËp WTO còng sÏ kÐo chËm l¹i qua tr×nh ®æi míi nµy; - Mét lo¹t n−íc còng ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO nh− ta, trong ®ã cã kh¶ n¨ng Nga, C¨m-pu-chia sÏ cã thÓ vµo sím, n¨m nay hoÆc n¨m sau. ViÖc nµy sÏ dÉn ®Õn Ýt nhÊt 2 t×nh h×nh bÊt lîi cho ta: c¸c n−íc míi gia nhËp víi t− c¸ch thµnh viªn cã thÓ yªu cÇu ®µm ph¸n song ph−¬ng vµ ®Æt ®iÒu kiÖn víi ta trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp; kh«ng gian th−¬ng m¹i theo ph−¬ng thøc hiÖn nay cña ta (ngoµi sù ®iÒu tiÕt cña WTO) c¶ ë xa vµ quanh ta ®Òu bÞ thu hÑp, g©y khã kh¨n cho viÖc thóc ®Èy th−¬ng m¹i;

9

- Theo kÕ ho¹ch, Vßng ®µm ph¸n míi Dolha do WTO ph¸t ®éng sÏ kÕt thóc tr−íc 01/01/2005. C¸c cuéc ®µm ph¸n nµy sÏ dÉn ®Õn nh÷ng tho¶ thuËn míi vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn cao h¬n ®èi víi c¸c n−íc muèn gia nhËp WTO, trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc (c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô...). Trªn ®∙ cho ý kiÕn ta cÇn hÕt søc khÈn tr−¬ng ®Èy m¹nh ®µm ph¸n trªn c¬ së b¶o ®¶m phï hîp víi hoµn c¶nh n−íc ta lµ mét n−íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn®æi c¬ chÕ kinh tÕ, cè g¾ng ®¹t môc tiªu gia nhËp WTO tr−íc 2005.

10