Dis Ticarette Teslim şekiller

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ VE MUHASEBESİ SEMİNERİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR YUNUS OKUMUŞ SUNUMU 24.ŞUBAT.2007

1

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR A)DIŞ TİCARET 1) Dış Ticaret Tanımı

Dış ticaret,bağımsız ülkeler arasında gerçekleştirilen mal ve hizmet hareketlerinin sonucunda ekonomilerin olumlu yönde etkilenmesini sağlamak amaç ve çabasındadır. 2

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR Dış ticaret,ithalat ve ihracat hareketlerinin toplamından oluşmaktadır.Daha geniş bir kavram olan uluslar arası ekonomik ilişkilerin içerisine giren sermaye ve teknoloji hareketleri dış ticaretin konusuna girmez.

3

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR 2) Dış Ticaret Çeşitleri

Dış ticaret,normal ticaret,bağlı ticaret,sınır ticareti ve serbest bölge ticareti olmak üzere sınıflandırılabilir. -Normal Ticaret

Normal ticaret,bir ülkenin dış ticaret ve kambiyo rejimleri çerçevesinde ve serbest döviz ile yapılan,mevzuat ile özel bir ayrıcalık tanınmayan ticarettir. 4

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR -Bağlı Ticaret Bağlı ticaret,iki ülke arasında yapılan ticari sözleşme gereğince ihracatçı ülkenin ithalatçı ülkeden ihracat bedeli için döviz dışında bir işlem talep etmesi şeklinde yapılan ticarettir. 5

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR -Sınır

Ticareti

Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınır ve kıyı bölgelerine yakın yerleşim yerlerini kapsamına alan ticarettir.Bu tür ticarette normal dış ticaret işlemlerinde aranılan koşullar azaltılmaktadır.Sınır ticaretinin en büyük amacı,yüksek nakliye giderlerinden kurtularak ticaretin potansiyelini arttırmaktır. Limanlar arasında gerçekleştirilen sınır ticaretine,Kıyı Ticareti (Off Shore Trade) 6 denmektedir.

-Serbest Bölge Ticareti Serbest bölge ticareti,serbest bölgeler içerisinde yapılan ticarettir. Serbest bölgeler,bir ülkenin ulusal egemenlik sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük sınırları dışında kalan,ülkede geçerli olan mali ve ekonomik mevzuatın kısmen veya tamamen dışında tutulduğu bölgelerdir.Serbest bölgeler,”Ticaret Serbest Bölgesi” ve “Üretim Serbest Bölgesi” olmak üzere ikiye ayrılır. 7

3)Dış Ticaret Politikası Dış ticaret politikası,dış ticareti belirlenen hedefler yönünde düzenlemek amacıyla alınan ekonomik önlemlerin tümüdür. Dış ticaret politikası,kotalar,kısıtlayıcı tarifeler,ithalat yasakları,döviz sınırlamaları,ihracat teşvikleri vb.araçlar ile yürütülür. Dış ticaret politikası,serbest dış ticaret politikası ve koruyucu dış ticaret politikası olmak üzere temelde iki tanedir. 8

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR 1.Serbest Dış Ticaret Politikası

Serbest dış ticaret politikası,mal ve hizmet hareketlerine hükümetlerin müdahale etmemesidir.Bu görüşe göre her ülke en az maliyetle ürettiği mallarda uzmanlaşması ile dünya çapında üretim faktörlerinin etkin dağılımı gerçekleşecek ve dünya çapında refah yaygınlaşacaktır. 9

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR 2.Koruyucu Dış Ticaret Politikası

Koruyucu dış ticaret politikası,devletin yerli üreticiyi dış rekabet karşısında korumak ve böylece gelişmesini sağlamak için dış ticarete müdahale etmesidir.

10

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR 4)Dış Ödemeler Bilançosu

Dış ödemeler bilançosu,belirli bir dönemde bir ülkede yerleşik kişiler ile başka ülkelerde yerleşik kişiler arasında yapılan bütün ekonomik işlemleri sistematik bir biçimde gösteren istatistik tablodur.

11

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR Belirli bir dönem genellikle bir yılı ifade etmektedir.Bir ülkede yerleşik kişiler,gerçek kişi,firma,kurum ve kamu kuruluşlarıdır.Yurtdışında görev yapan devlet memurları,turistler ve geçici olarak bir ülkede oturanlar yabancı olarak kabul edilir.

12

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR Dış ödemeler bilançosu çift kayıtlı muhasebe sistemine göre tutulur.Ülkede yerleşik kişilere yabancıların ödeme yapmasını sağlayan işlemler alacak,yabancılara ödeme yapılmasına yol açan işlemler ise borçlu olarak kaydedilir.

13

Dış ödemeler bilançosuna kaydedilen işlemler Otonom işlemler ve Denkleştirici işlemler olmak üzere ikiye ayrılır. Otonom işlemler,doğuş nedeni ithalat,ihracat,yabancı yatırımlar,turizm gibi ödemeler bilançosuyla ilgili olmayan kalemlerden oluşur. Bu kalemler,genellikle cari işlemler, sermaye hareketleri ana hesap gruplarından oluşur. 14

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR Denkleştirici işlemler,ödemeler bilançosu açık veya fazlalarından doğar.Bu kalemler bir dış açığın finansmanıyla yada bir dış fazlanın sonucuyla ilgilidir.Altın ve döviz rezervlerindeki bir artış veya azalış buna örnektir. 15

DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR Dış ödemeler bilançosunun otonom işlemler toplamı,dış ödemeler bilançosu açık yada fazlasını gösterir.Buna “Dış Denge”denir.

16

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 1.Arbitraj Menkul kıymetler,kıymetli madenler, para, kıymetli evrak gibi değerlerin iki piyasa arasındaki fiyat farkından yararlanmak amacıyla fiyatların düşük olduğu piyasalardan alınması,yüksek olduğu piyasalarda satılması işlemidir. 17

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 2.Aval Kambiyo senetlerinden doğan bir borcun,asıl borçlusu tarafından ödenmediği takdirde,üçüncü bir kişinin ödemeyi garanti etmek için senet üzerine koyduğu imzadır.

18

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 3.Avarya Deniz taşımacılığında kullanılan bir kavramdır.Gemide ve yükte meydana gelen bütün olağanüstü maddi hasar ve masrafları ifade eder. -Büyük Avarya Müşterek Avarya veya Umumi Avarya adı da verilir.Olağanüstü masrafları kapsar ve bunların gemi,yük ve navlun arasında paylaştırılmasını içerir. -Küçük Avarya Hususi Avarya da denir.Yolculuk gereği doğan masrafları 19 içerir.Taraflar yalnız kendi zararlarına katlanır.

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 4.Belgeler (Vesaik) Dış ticarette kullanılan her türlü ticari ve mali belgeleri ifade eder. Ticari belgeler fatura,sevk belgesi,menşe şahadetnamesi, sigorta poliçesi vb.dir.Mali belgeler poliçe,bono,çek,ödeme makbuzları vb. dir. 5.Konteyner İçine konulan malların korunup taşınmalarına yarayan ve tekrar kullanılabilen standart büyüklükteki 20

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 6.Damping Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye ihraç edilen bir malın benzerlerine göre daha düşük bir bedelle Türkiye’ye sokulmasıdır. 7.Deklerasyon Belgesi İhracatçıların Türkiye’ye girişlerinde ihracat bedeli olarak döviz getirmeleri halinde,bu dövizleri gümrüklerde beyan etmeleri gerekir. Gümrüklerce beyan edilen dövizi gösteren döviz beyan tutanağına Deklerasyon Belgesi denir. 21

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 8.Demuraj Limanlarda geminin yükleme müddeti ve boşaltma müddetinden daha uzun bir sürede yüklenmesi ve boşaltılmasından dolayı ödenen tazminattır.

9.Döviz Madeni ve kağıt para şeklindeki yabancı ülke paraları ile bu paralarla ödemeyi sağlayan her türlü belgedir.

10.Efektif Kağıt ve madeni para şeklindeki dövizdir.Para yerine geçen, çek poliçe vb.ödeme araçlarını kapsamaz.Efektif dövizden daha dar bir kavramdır.Her efektif dövizdir, fakat her türlü efektif döviz değildir. 22

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 11.Antrepo Türkiye’ye deniz,kara (demiryolları dahil)ve hava yoluyla getirilen ve Türkiye’ye girmesi veya Türkiye’den transit geçirilmesi yasak olmayan yabancı memleket eşyasının çıkış hükmünde olmak üzere ihraç edilecek milli mahsul veya mamullerin;transit veya yeniden ihraç edilmek üzere gelen eşyanın konulduğu yerlerdir. 23

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR -Genel Antrepolar Özel antrepolara alınması gerekli eşya dışında kalan,antrepo sahibiyle birlikte diğer diğer kişilere ait her çeşit eşya ve maddenin konulduğu yerler genel antrepodur. -Özel Antrepolar Konulacak eşyanın tabiatlarına ve yapılacak faaliyeti özelliklerine uygun olarak yapılmış bulunan, patlayıcı veya bir arada bulundukları eşya için tehlikeli olan veya muhafazaları özel tertip ve tesislere gereksinim gösteren eşya ve maddelerin konulduğu yerler ile rafineri tesisleri özel antrepodur.Buralara alınan eşya ile diğer eşya ve malzemede Bakanlığın izniyle konabilen özel antrepolara konulacak eşya ve maddeler Gümrük Yönetmeliğinde gösterilmiştir. 24

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR -Fiktif

Antrepolar

Bakanlıkça uygun görülecek eşyanın,gene Bakanlığın izniyle konulduğu ve mal sahipleri veya temsilcileri tarafından temin ve tesis edilmiş yerler fiktif antrepodur.Yabancı eşyanın teşhir olunduğu fuar veya sergilerde fiktif antrepo sayılır.

25

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 12.Gümrük Belgesi Denizlerde sahilden içeri,karalarda gümrük hattından içer doğru 30 km derinliğindeki bölgedir. 13.Gümrük Hattı Sadece gümrük kapılarından geçilmek yoluyla aşılan kara su ve hava sınırlarıdır. 14.Gümrük Komisyoncusu Malların her türlü gümrük işlemlerini sahipleri adına takip edilen serbest meslek mensuplarıdır. 26

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 15.Gümrük Tarifesi İthalata konu olan mallar için ödenmesi gereken vergileri sistematik ve toplu olarak gösteren cetveldir.Gümrük vergileri ad valorem veya spesifik vergi esasına göre düzenlenirler.Ad valorem tarifelerde vergi ithalat değerinin yüzdesi olarak,spesifik tarifelerde ise birim ithal malı başına hesaplanır. 16.Dış Ticaret Bir ülkenin belli bir dönemde gerçekleştirdiği mal ve hizmet alım ve satımıdır. 17.İhracat Bir ülkede üretilen malların,yabancı ülkelere döviz karşılığında 27 satılması işlemidir.

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 18.İthalat Bir ülkenin başka ülkelerde üretilmiş malları döviz karşılığında satın almasıdır.

19.Kambiyo Yabancı ülke paralarının veya para yerine geçen belgeleri belirli fiyatlarla birbirleri ile değiştirilmelerine ilişkin işlemlerdir.

20.Kliring İki taraflı anlaşmalarda ithalat ve ihracat bedellerinin döviz kullanılmadan mahsup ve takas yolu ile ve kliring kurumları aracılığı ile yapılması işlemidir. 28

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 21.Kuvertür Transfer talimatı veren bankanın dışarıda ki muhabiri nezdinde yabancı ülkede yapılacak ödemenin karşılığı olarak bulundurduğu alacaklı hesaptır. 22.Kur Bir ülke parasının ülke paraları karşısındaki fiyatıdır. Çeşitleri şunlardır; 29

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR -Cari Kur: Kambiyo borsalarında yapılan alım satımlar sonucu oluşan ve her gün kambiyo fiyat listeleri ile ilan edilen döviz fiyatlarıdır.Fiyatlar iki yöntemle belirlenir. A) Certain Kur (Belirli Kur): Yerli para değerinin yabancı para değeri ile belirtilmesidir. 1 Ytl =.......$ 1 Ytl =.......Euro B) İncertain Kur (Belirsiz Kur) : Yabancı ülke para değerinin yerli para değeri ile belirtilmesidir. 2 $ =....... ......Ytl 1 Euro............Ytl

30

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR

-Esas Kur: Döviz ve efektif alım satımlarında cari kambiyo kurlarını belirleme için tespit edilen resmi kurlardır. -Döviz Kur: Bir birim yabancı para ile satın alınabilen yerli para miktarını belirleyen kur. 1 $ =......Ytl -Çapraz Kur: Bir yabancı paranın diğer yabancı para ile değişme oranıdır. 1 $ =......Euro 1 $ =......Sterlin 31

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR -Sabit Kur: Bankaların yabancı para birimi ile yapılan işlemleri muhasebe kayıtlarına aktarırken kullandıkları kurdur. 1Ytl =......1 $ 1 Ytl =.....1 Euro

32

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 23.Küşat Mektubu Amir banka tarafından muhabir bankaya gönderilen akreditifin açma mektubudur.

24.Navlun Bir limandan başka bir limana taşınmak için gemiye yüklenen malların tümü veya nakliyeci tarafından talep edilen taşıma ücretidir.

25.Pasavan Sınır bölgelerinde oturanlara verilen pasaport yerine geçen bir belgedir.Bu belge ile sınırın diğer tarafına günü birliğine belirli bir uzaklığa kadar geçebilmektedir. 33

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 26.Rambursman Alınan bir paranın iadesi,başkasına verilen bir avansın tahsili borçlusu tarafından ödenmeyen bir senedin cirantası tarafından ödenmesi, belgenin ödeme karşılığında verilmesi,bedeli ödenmesi karşılığında verilmesi şartı ile gönderilen malın bedelinin ilgili işletmeye yatırılması işlemidir. 27.Reexport Yabancı menşeli malların ihraç edilmek kaydıyla ülkeye getirilip millileştirdikten sonra yeniden ihraç edilmesi işlemidir. 34

DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 28.Sınır Ticareti Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınıra yakın yerleşim bölgelerini kapsamına alan ticarettir.

29.Takas Malın mal ile değiştirildiği ticaret şeklidir.İhracatçı sattığı malın karşılığını ithalatçıdan satın aldığı mal ile tahsil eder.Burada her iki mal grubunun ekonomik değerinin eşit olduğu varsayılır.

30.Transit Ticaret Alış ve satış bedelleri arasında lehte fark bulunması şartıyla mal bedelleri için transfer yapılarak veya yapılmaksızın satın alınan yabancı menşeli malların transit olarak başka bir 35 ülkeye satılmasıdır.

C - TESLİM ŞEKİLLERİ 1) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM (EXW) Ticari işletmede teslim,satıcının malları işletmesinde (fabrika,depo,vs.)alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. 2) TAŞIYICI YA TESLİM (FCA) Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü malların ihraç gümrüğünden geçirilip,alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya belirlenen yer yada noktada teslimi ile son bulur.Söz konusu terim “multimodal”karma taşıma da dahil olmak üzere her çeşit taşımada kullanılabilir.

36

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 3) GEMİ DOĞRULTUSUNDA TESLİM (FAS) Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen limanda,malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer.Anılan terim yalnızca deniz veya iç su taşımacılığında kullanılır. 4) GEMİ BORDASINDA TESLİM (FOB) Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında, mallar gemi küpeştesini aştığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider,yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenir.FOB terimi satıcının malları ihraç gümrüğünden geçirmesini gerektirir.Söz konusu terim sadece deniz yada iç su taşımacılığından kullanılabilir. 37

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 5) MAL BEDELİ VE NAVLUN (CFR) Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır.Ancak mallarla ilgili yitik veya hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur. CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılabilir.

38

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 6) MAL BEDELİ,SİGORTA VE NAVLUN (CIF) Bu terim ile satıcı CFR’deki yükümlülüklerine aynen sahiptir.Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır.Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder.

39

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 7) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM (CPT) Bu terim,satıcının,malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir. Malın yitik veya hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya tesliminden itibaren doğabilecek ek masraflar,malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir ve “multimodal” karma taşıma da dahil olmak üzere her çeşit taşımada kullanılabilir.

40

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 8) TAŞIMA ÜCRETİ VE SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM (CIP) Bu terim ile satıcı “CPT” deki yükümlülüklerine aynen sahiptir ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı kargo sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı,sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder.Anılan terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir ve “multimodal” karma taşıma da dahil olmak üzere her çeşit taşımada kullanılabilir.

41

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 9) SINIRDA TESLİM (DAF)

Bu terim,satıcının teslim yükümlülüğünün malların ihraç için gümrükten geçirilip,sınırda belirlenen yer yada nokta da ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder ve her çeşit taşıma şekli için kullanılabilir.

42

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 10) GEMİDE TESLİM (DES) Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü;malı belirlenen varış limanında,gemi bordasında,ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer ve sadece deniz veya iç su taşımacılığında kullanılabilir.Satıcı malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir.

43

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 11) RIHTIMDA TESLİM (GÜMRÜK VERGİ VE HARÇLARI ÖDENMİŞ OLARAK) (DEQ) Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü malları,belirlenen varış limanından ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak,rıhtım üzeride alıcı emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı,malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi,resim ve diğer harçlar da dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri üstlenir. Söz konusu terim yalnızca deniz yada iç su taşımacılığında kullanılabilir. 44

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 12) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMİŞ OLARAK TESLİM (DDU) Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde,emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı,malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır.(İthalat için ödenmesi gereken vergi,resim ve diğer resmi harçlar hariçtir.)

45

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 13) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM (DDP)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü;malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı,malların o noktaya kadar taşınması ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi,resim ve diğer harçlar da dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. 46

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ Dış ticaret işlemlerinde malların bedelleri konvertibl dövizlerle ödenir. Uluslararası ticarette kullanılan ödeme şekillerinin bazıları daha çok alıcının yararınadır.Bundan dolayı kullanılacak ödeme şekli taraflar arasında yapılacak pazarlık sonucu belirlenir ve varılan anlaşmaya göre tarafların bankaları aracılığı ile ödeme gerçekleştirilir. Uluslararası ticarette kullanılan ödeme şekilleri şunlardır; -Peşin Ödeme -Mal Mukabili Ödeme -Vesaik Mukabili Ödeme -Kabul Kredili Ödeme -Akreditifli Ödeme 47

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ A) PEŞİN ÖDEME Peşin ödeme,ithalatçının ihracat gerçekleşmeden önce mal bedelini ihracatçıya ödemesidir.İhracatçı mal bedelini tahsil ettikten sonra malları sevk eder.Bu ödeme şeklinde ithalatçı malları almadan önce ödeme yaptığı için risk altındadır. İhracatçının ise hiçbir riski yoktur. Peşin ödeme ihracatçı açısından en ideal ödeme şeklidir.İhracatçıya malları hazırlamak ve sevk etmek için ihtiyaç duyduğu fonları önceden kazandırır. Peşin ödeme 2 şekilde gerçekleşmektedir. -Havale şeklinde Ödeme -Nakit Ödeme 48

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 1)Havale Şeklinde Ödeme Havale şeklinde ödemede,ithalatçı firma bankasına ihracatçı adına mal bedeli kadar bir tutarı transfer etmesi için talimat verir. Kendi ülkesindeki para cinsinden mal bedelini öder.İhracatçının bankasına ulaşan havale o ülkedeki para birimi cinsinden ihracatçının hesabına kaydedilir.Daha sonra ihracatçı malları ithalatçıya gönderir.

49

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 2)Nakit Ödeme İthalatçı,ihracatçının ülkesinde ihracatçının bankasına mal bedelini öder.Ödemenin yapıldığı banka döviz alışının ne için yapıldığını kaydederek bir döviz alım bordrosu tanzim eder.İhracatçı daha sonra malları ithalatçıya gönderir. 1- Alıcı firma kendi bankasına mal bedeli ile ilgili ödemeyi yapar, 2-Alıcının bankası transferi satıcının bankasına gönderir, 3-Satıcının bankası ödemeyi satıcı firmaya yapar, 4-Satıcı firma malları alıcı firmaya sevk eder. 50

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ B) MAL MUKABİLİ ÖDEME

Mal mukabili ödeme şeklinde,mallar ihracatçı tarafından hiçbir tahsilat yapılmadan ithalatçıya gönderilmektedir. İthalatçı tarafından mallar gümrükten çekilmekte ve ödemesi daha sonra yapılmaktadır.Bu ödeme şeklinde ihracatçı parasını tahsil etmeden malları gönderdiği için risk altındadır.İthalatçı açısından ise avantajlı ödeme şeklidir.İthalatçıya malları sattıktan sonra mal bedeli ödeme imkanı sağlamaktadır. 51

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ Bu ödeme şeklinde ithalatçı mal bedelini vadesinde nakit ödemeyip ihracatçının göndermiş olduğu poliçeyi kabul ederse ödeme şekli“Kabul Kredili Mal Mukabili”olur. 1- Satıcı firma malları alıcı firmaya gönderir, 2- Alıcı firma mal bedelini kendi bankasına yapar, 3- Alıcının bankası transferi satıcının bankasına gönderir, 4- Satıcının bankası ödemeyi satıcı firmaya yapar.

52

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ C) VESAİK MUKABİLİ ÖDEME Vesaik mukabili ödeme,malı temsil eden vesaik ithalatçı firmanın bankası tarafından mal bedelinin tahsili halinde ithalatçıya teslimini gerektiren ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları sevk etmekte ve mallar ile ilgili vesaiki tahsil emri ile kendi bankasına veya ithalatçının bankasına vermektedir.Bu tahsil emrinde vesaikin hangi şartlarda ithalatçıya teslim edileceği,faiz ve komisyonun kime ait olacağı,tahsil edilen mal bedelin nasıl transfer edileceği,mal bedelinin ödenmemesi halinde ne yapılacağı gibi konular yer almaktadır.İthalatçı,tahsil emrinde belirtilen koşullarda mal bedelini bankasına ödeyerek vesaiki teslim alır ve malları gümrükten çeker. 53

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ Bu ödeme şeklinde ithalatçı mal bedelini nakit olarak ödemeyip, ihracatçının düzenlediği poliçeyi kabul ederse ödeme şekli “Kabul Kredili Vesaik Mukabili”olur. 1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar, 2- Satıcı firma kendi bankasına vesaiki ibraz eder, 3- Satıcının bankası vesaiki alıcının bankasına gönderir, 4- Alıcı firma ödemeyi kendi bankasına yapar, 5- Alıcı firma bankasından vesaiki teslim alır, 6- Alıcının bankası mal bedelini satıcının bankasına gönderir, 7- Satıcının bankası satıcı firmaya ödemeyi yapar. 54

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ D) KABUL KREDİLİ ÖDEME Kabul Kredili Ödeme,ithalatçının ihracatçı tarafından keşide edilen poliçeyi kabul ederek malları almasını sağlayan ödeme şeklidir.Bu ödeme şeklinde ihracatçı ithalatçıyı belirli bir süre finanse etmekte yani ödemenin ileri bir tarihte yapılmasına olanak vermektedir.Böylece ithalatçı malları sattıktan sonra ödeme yapma imkanına sahip olacaktır. 55

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ İhracatçı tarafından keşide edilen poliçe ithalatçı ve ihracatçı arasında yapılan anlaşmaya göre 3 şekilde kabul edilir. - İthalatçı tarafından kabul edilir. - Amir banka veya muhabir banka tarafından kabul edilir. - İthalatçı tarafından kabul edilir,amir banka tarafından aval edilir. Bu ödeme şeklinde ihracatçının tahsilat için poliçe vadesini beklemeden poliçeyi iskonto ettirme olanağı vardır.

56

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ Kabul kredili ödeme şekli mal mukabili,vesaik mukabili ve akreditifli ödeme şekilleri ile birlikte olur. 1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar, 2- Satıcı firma kendi bankasına vesaiki ibraz eder, 3- Satıcının bankası vesaiki alıcının bankasına gönderir, 4- Alıcı firma poliçeyi kabul ederek kendi bankasına teslim eder, 5- Alıcı firma bankasından vesaiki teslim alır, 6- Alıcının bankası poliçeyi satıcının bankasına gönderir, 7- Satıcının bankası poliçeyi satıcı firmaya teslim eder. 57

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ E) AKREDİTİFLİ ÖDEME Akreditif, ithalatçının talebine dayanarak bir banka tarafından ihracatçıya verilen belirli şartların yerine getirilmesi koşulu ile sattığı mal ve hizmetlerin bedelini ödeyeceğini garanti eden bir taahhüttür.Bu şartlar genellikle malların sevk edildiğini gösteren vesaikin ibrazıdır. Akreditif hem ihracatçıyı hem de ithalatçıyı korumaktadır.İhracatçı malları sevk ettiği takdirde mal bedelini tahsil edeceğini,ithalatçıda sevkıyat yapılmadan önce ödeme yapılmayacağını bilir.

58

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ Akreditif ithalatçının bankası tarafından açılır.Akreditifte istenen şartlar küşat mektubu adı verilen bir belge ile ihracatçının bankasına bildirilir.İhracatçı sevkıyatı yapıp,akreditifte belirtilen koşulları yerine getirip gerekli vesaiki bankaya ibraz ettiğinde mal bedelini tahsil eder. Akreditifler ile ilgili uygulama esasları Milletlerarası Ticaret Odası’ nın 500 nolu “Vesikalı Krediler,Yeknesek Teamüller ve Uygulamalar” isimli yayınının 1993 revizyonunda belirlenmiştir.

59

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ A) AKREDİTİFTE TARAFLAR 1) Akreditif Amiri

Akreditif açtıran kişi veya kurumdur.Akreditif amiri malın alınması için satıcı ile sözleşme yapar ve bu sözleşme ile akreditif’in açılmasını kararlaştırır.Amir,akreditife dayanarak lehtara ödeyeceği miktarı bankaya ilk talepte vermeyi yüklenir.

60

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 2) Akreditif Lehdarı Lehine akreditif açılan,ihraç ettiği malın bedelini akreditif şartlarına uygun olarak ibraz ettiği vesaik karşılığında aracı bankadan tahsil veya düzenlediği poliçenin kabulünün aracı banka kanalı ile temin eden taraftır. Akreditif lehdarının aracı bankaya verdiği vesaik,aracı banka tarafından uygun bulunmazsa,ancak amirin vesaikteki farklılıkları kabul ettiğine dair bankasına gönderilecek talimata göre parasını alır.

61

3) Amir Banka Akreditif amirinden aldığı talimata dayanarak akreditif açan bankadır. Akreditifin açılması,küşat mektubunun amir banka tarafından aracı bankaya gönderilmesi ile gerçekleşir. Amir banka küşat mektubunda belirtilen şartların gerçekleşmesi halinde akreditif bedelini ödeyeceğini veya ihracatçı tarafından düzenlenecek poliçeyi kabul edeceğini taahhüt eder. Amir bankanın amir ile lehdar arasındaki satış sözleşmesi ile bir ilgisi yoktur.Ancak bankanın sorumluluğu akreditifin şartlarına bağlıdır.Banka risk altına girmemek için ödemede bulunurken akreditif şartlarına tamamen uyulmuş olup olmadığını büyük bir dikkatle araştırmak zorundadır.

62

4) Aracı Banka (İhbar Bankası,Teyid Bankası-Ödeyen Banka) Amir bankanın akreditif açtığı,yani küşat mektubunu gönderdiği bankadır.Bu banka akreditifi ihracatçıya bildiriyorsa aynı zamanda ihbar bankasıdır. İhracatçı akreditifi açan bankanın itibarını yetersiz bulduğu takdirde kendi ülkesinde bulunan bir bankanın da keşide edilecek poliçenin ödeneceğine dair taahhütte bulunmasını isteyebilir. Akreditif bedelinin amir banka tarafından ödenmediğinde kendisi tarafından ödeneceğini lehtara taahhüt eden bankaya teyit eden banka denir.Uygulamada çoğunlukla akreditif teyid edildiğinde ihbar eden banka ile teyid eden banka aynı banka olur. 63

B) AKREDİTİF TÜRLERİ 1) Cayılamaz Akreditif (Gayri Kabili Rücu Akreditif) Akreditif şartlarına tamamen uyarak,belli süre içinde çekilecek poliçelerin akreditif açan banka tarafından kabul ve tediye edeceğine dair kesin taahhütlü ifade eden akreditiftir.Gayri kabili rücu akreditif lehtarın izin ve kabulü olmadan iptal olunamaz veya değiştirilemez. Ancak cayılamaz olduğunun akreditifte belirtilmesi gerekir.Aksi halde bir vade bulunursa bile akreditif cayılabilen türden sayılır. Gayri kabili rücu (cayılamaz) bir akreditif,açılışı yahut teyidi hukuken soyut borç vaadi niteliğini taşır. Bu borç da anlaşmaya uygun belgelerin ibrazı şartının gerçekleşmesiyle ödenebilir hale gelir. 64

2) Cayılabilir Akreditif (Kabili Rücu Akreditif) Lehtara haber verilmek şartıyla veya buna gerek olmadan her an iptal edilebilen akreditiflerdir.Gayri kabili rücu oldukları açıkça belirtilmeyen akreditifler belli bir vadesi de olsa kabili rücu olmaktadır. Cayılabilir akreditifte,bankayla lehdar arasında hukuken borç doğurucu bir ilişki yoktur.Akreditif diğer bir bankaya veya şubeye devredilir.akreditif amiri olan alıcının cayma beyanı son olarak akreditifi elinde bulunduran bankaya geçtiği andan itibaren hüküm ifade eder.Banka da caymadan habersiz olarak daha önce ödemede bulunmuş veya akreditif tutarını kapsayan bir poliçeyi kabul etmişse,cayma artık hükümsüz kalır.

65

3) Teyidli Akreditif İhbar (aracı) bankası,akreditifi lehdara ihbar ederken amir bankanın talimatına dayanarak kendisine taahhütte bulunabilir.Böylece akreditif açan bankanın taahhüdü yerine getireceği hususunda muhabir banka da sorumluluk yüklenirse buna teyitli akreditif denir.Burada lehdar yani satıcı,ihbar yapan bankaya karşı da akreditifi açan bankanın taahhüdüne ilave olarak,doğrudan doğruya bir istem hakkı elde eder. İhbar bankası amir tarafından teyitli açılan akreditifi lehdara teyitli olarak bildirmek zorunda değildir.

66

Akreditif açan banka,muhabirine,açılan cayılamaz akreditife ayrıca teyidinin eklenmesini de ister.Muhabir bankanın talimatı kabul ve akreditifi teyit etmesiyle,teknik anlamda hukuken iki akreditifin vücut bulmuş olur,ama lehdara yapılacak ödeme yine tektir.

67

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 4) Teyidsiz Akreditif Bu çeşit akreditiflerde muhabir banka akreditifi lehdara sadece ihbar eder.Herhangi bir teyit veya taahhütte bulunamaz.Lehdara ödeme ise amir bankanın talimatına göre yapılır.

68

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 5) Bir Defa Kullanılmakla Hükmünü Kaybedip Kaybetmemesine Göre Akreditif a) Adi Akreditif Bu tip akreditifte,akreditif talimatında açıklanan limit,keşide olunan poliçelerle bir defada kullanılınca akreditif hükmünü kaybeder.

69

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ b) Rotatif (Devreden) Akreditif Açılan akreditifin bir miktarı veya tamamı kullanıldıkça veya poliçe bedeller ödendikçe eski miktarlara göre otomatikman yenilenen akreditiflerdir. Yenilenmenin amacı, ihracatçının akreditiften aynı şartlarla yararlanarak ilk akreditif şartlarına uygun olmak kaydıyla yeniden ihracat yapabilmesidir. Rotatif akreditif, ithalatçı tarafından amir bankaya verilen özel talimatla açılır.Genellikle rotatif akreditifler aynı cins malı bir ihracatçıdan kısım kısım ithal eden ithalatçılar tarafından kullanılır.

70

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ c) Devredilebilir Akreditif Lehdar tarafından üçüncü bir şahsa devredilebilen akreditiflerdir. Bunun için akreditif açılış mektubunda devredilebilir olduğu açıkça belirtilmelidir. Açıkça belirtilmemişse akreditifin devredilmemesi şarttır.Devirde ilk akreditifteki esas şartlar değiştirilmemekte,sadece miktar.mal fiyatı,akreditif vadesi ve sevk tarihi tarafından kabulü ile değiştirilebilmektedir. Bu tür akreditiflere genellikle ilk lehdarın malın üreticisi değil, komisyoncusu olduğu durumlarda başvurulmaktadır.

71

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ d) Bölünebilir Akreditif İthalatçının yabancı ülkeden satın almak istediği malları tek bir firma sağlayamıyorsa,ithalatçı bölünebilir akreditif açar.Böylece açılan akreditif kısımlara ayrılarak lehdarlara devredilebilir.

72

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 6) Ödeme Şekline Göre a) İbrazından Ödemeli Akreditif Gerekli belgelerin ibrazında lehdara ödemede bulunulması şartıylaaçılan akreditiftir. İthalatçı tarafından açılan akreditif cayılamaz ve teyitli ise,teyit bankası.(akreditifte belgelerin ibrazında ödeme yapılması öngörülüyor ise) ihracatçının belgeleri ibrazında kuvertürün gelip gelmemesine bakmaksızın ödeme yapmakla yükümlüdür. İthalatçı tarafından açılan akreditif cayılamaz ve teyitsiz ise,ihbar bankasının ihracatçıya ödeme yapması için amir bankanın talimatı gerekir.

73

Bazı cayılamaz ve teyitsiz akreditiflerde vade teyitsiz ise,ihbar bankasının ihracatçıya ödeme yapması için amir bankanın talimatı gerekir.Bazı cayılamaz ve teyitsiz akreditiflerde vade akreditif açan bankada sona erer.Bu durumda ihracatçıya ödeme,belgeleri kendi bankasına teslim ettiğinde değil,belgelerin amir bankaya gelmesinden,incelenmesinden ve bedelin ihracatçının bankasına ödenmesinden sonra yapılır. İbrazında ödemeli akreditifte ithalatçı ödemeyi bankası ile olan anlaşmaya göre ya akreditif açıldığı tarihte,yada ihracatçının malı sevk edip,belgeleri kendi bankasına teslim ettiği zaman yapmaktadır.

74

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ b) Kabul Kredili Akreditif Kabul kredili akreditifte ihracatçı malları ihraç ettikten sonra sevk belgeler ile birlikte (anlaşmaya göre)teyit bankası,amir banka veya akreditif amiri tarafından kabul edilmek üzere bir poliçeyi kendi bankasına verir. Poliçe kabul edildikten sonra ihracatçıya geri verilir.İhracatçı isterse poliçeyi iskonto ettirir,isterse vadesine kadar bekler ve vadesinde parayı tahsil eder.İthalatçı ise poliçenin kabulünden sonra belgeleri bankadan alır.

75

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ c) Vadeli Akreditif Bu tür akreditifte lehdara ödeme,belgeleri ibraz ettiğinde değil,belgeler alıcıya teslim edildikten sonra belirli bir vadede yapılır.Vadeli akreditiflerde satıcı belgeleri kendi bankasına ibraz ettiği zaman bunların bedeli yerine,bu belgelerin bedelinin akreditifte belirtilen vade sonunda kendisine ödeneceğine dair teyit bankasından bir taahhütname alır.

76

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ İhracatçı bu tür akreditifte parasını almak için vade sonuna kadar beklemek zorundadır. İhracatçının kabul kredili akreditifte poliçeyi vadesinden önce bankasından iskonto ettirme imkanı olmasına karşılık bu tür ödeme şeklinde taahhütnamenin iskontosu mümkün değildir. Bu tür akreditiflerde akreditif vadesinden başka ödeme vadesi vardır.İthalatçı mal bedelini bu vadede öder,ihracatçı bundan sonra tahsil eder. 77

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ 7) Süresine Göre a) Süreli Akreditif Akreditif amirinin,ihracatçıya ödeme yapılabilmesi için bir süre tayin etmesi halinde açılan akreditiflere sürekli akreditif denir.

78

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ b) Süresiz Akreditif İhracatçıya ödeme yapılması için belirli bir sürenin mevcut olmadığı akreditiflere süresiz akreditif denir.

79

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ c) Karşılıklı Akreditif Birbirinden bağımsız iki ayrı akreditif işleminde oluşan ilk akreditifin lehtarının ikinci akreditifin amiri olduğu ve ilk akreditifin tutarından ikincisinin ödendiği şlemdir.Karşılıklı akreditifte lehdar, akreditifi kendisine ihbar eden bankaya başvurarak,kendi lehine açılmış bulunan akreditifi teminat olarak göstermek suretiyle ikinci bir lehdar lehine akreditif açılmasını ister.Banka kabul ettiği takdirde ilk akreditifin şartlarına bağlı olarak yeni akreditif açar. Lehtarın üretici olmaması veya sipariş aldığı malı kendisinin yetiştirememesi durumunda kullanılan akreditif şeklidir.

80

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ d) Red Clause Akreditif

İhraç olunacak malın satın alınması ve masrafları için akreditif lehdarına aracı bankanın avans mahiyetinde peşin ödeme yapmasının mümkün olduğu akreditif türüdür.Bu şartın akreditif talimatında açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir.Akreditif lehdarına verilen avans malların sevkinden sonra aracı banka tarafından yapılacak ödemeden mahsup edilir.

81

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ e)Green Clause Akreditif İhracatçıya malı sevk etmesinden önce banka tarafından yapılan ödemelerin,malların mülkiyetini bankaya devreden ambar teslim makbuzları ile garanti altına alınmasını sağlayan akreditif türüdür.

82

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ f) İ.Stand By Akreditif

Bir taahhüdün yerine getirilmediğini belgeleyen vesaikin bankaya ibrazından sonra tahsilatın yapılabildiği akreditif türüdür.

83

İHRACAT

84

İHRACAT A-İHRACAT ŞEKİLLERİ VE ESASLARI 1-Özellik arz etmeyen ihracat İhracatçılar,özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte,ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.

85

İHRACAT 2-Kayda bağlı ihracat: Kayda bağlı ihracat listesinde yer alan malların ihracı kayda bağlıdır. Kayda bağlı ihracatta ihracatçılar gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat ederler.Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek,gümrük idarelerine tevdi edilmek üzere ihracatçıya verirler.İhracatçılar birliklerce kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler. 86

İHRACAT İhracatçı birliklerince kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük idarelerine tevdi süresi temdit edilmemek üzere (90) doksan gündür. Ancak,ülkemiz ihraç ürünlerine miktar kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan,kısıtlama kapsamındaki maddelerin (bu yönetmeliğin ekinde yer alan “Kyda bağlı ihracat listesi”nin 5’inci sırasında bulunan maddeler) ihracına ait Kayıt Meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamelerinin gümrük idarelerine tevdi süresi 90 günden daha az veya çok olarak müsteşarlıkça belirlenebilir.

87

İHRACAT 3- Özelliği olan ihracat Özelliği olan ihracat şeklini 4 ana grupta toplayabiliriz.Bunlar; 1.Kredili İhracat 2.Konsinye İhracat 3.İthal edilmiş malların ihracı 4.Diğerleri 88

İHRACAT 1- Kredili İhracat : Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi,ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır. Madde ve/veya ülke politikası açısından müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra,bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.

89

İHRACAT Kredili ihracat süresi tüketim mallarında iki yıl yatırım mallarında beş yıldır.Ancak,bu süreleri aşan kredili ihracat talepleri müsteşarlık tarafından neticelendirilir. Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır. 90

İHRACAT 2-Konsinye İhracat : Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine yapılır.Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili Konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.Konsiye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine tevdii gerekmektedir. 91

İHRACAT İhracatçılar,Konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasının müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izin veren ihracatçı birlikleri ve aracı bankaya bildirirler. İhracatçı birlikleri verdikleri konsinye ihraç izinlerine ait bilgileri Malın kesin satışının kendilerine bildirilmesinden itibaren 3 (üç) iş günü içinde ihracat bedellerinin getirileceği aracı bankaya gönderirler.

92

İHRACAT 1

Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir.Bu süre,bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir. Süresi içinde satışı yapılan malların Kambiyo Mevzuatı’na göre bedellerinin, satılamaması halinde ise malların gümrük mevzuatı çerçevesinde yurda yurda getirilmesi gerekir. 93

İHRACAT 3- İthal edilmiş malların ihracı : İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmış malların ihracı özellik arz etmeyen ihracat kapsamında yapılır.Ancak,ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat,yatırım mevzuatı ile gümrük mevzuatı’nın mahrecine iade hükümleri saklıdır. 94

İHRACAT 4- Diğerleri : Transit ticaret,bedelsiz ihracat,ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında yapılacak ihracat,takas kapsamında yapılacak ihracat,bağlı muamele yoluyla yapılacak ihracat ve dolaylı ofset kapsamında ihracata ilişkin usul ve esaslar müsteşarlığın bağlı olduğu bakanlıkça yayınlanacak tebliğlerle düzenlenir. 95

İHRACAT

4-Serbest bölgelere yapılacak ihracat Serbest bölgelere yapılacak ihracat,ihracat mevzuatı hükümlerine tabidir.

96

İHRACAT 5- Yurt dışı fuar ve sergilere katılım Ülkemizi temsilen iştirak edilecek uluslar arası yurtdışı fuar ve sergiler Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından tespit edilir.Uluslar arası ticari fuar ve sergilere,gerek ülkemizi temsilen milli düzeyde gerek bireysel olarak katılacak firma ve kuruluşlarca yurt dışına gönderilecek bedelli veya bedelsiz mal ve eşya ile yurt dışında düzenlenecek bilim, sanat,kültür veya tanıtım amaçlı fuar, sergi, konferans,seminer v.b etkinliklere kişi ve kuruluşlarca bedelli veya bedelsiz mal ve eşya ile yurt dışında düzenlenecek bilim,sanat,kültür veya tanıtım amaçlı fuar,sergi konferans, seminer v.b etkinliklere kişi ve kuruluşlarca bedelli veya bedelsiz mal ve eşyanın yurt dışına çıkışıyla ilgili müracaatlar doğrudan ilgili gümrük idarelerine yapılır.Gümrük idareleri söz konusu mal ve eşyanın yurt dışına çıkışı için yapılan talepleri ilgili mevzuat 97 çerçevesindeinceleyip sonuçlandırır.

Gümrük idareleri,yukarıda belirtilen nedenlerle yurt dışına çıkışına izin verdikleri bedelli ve/veya bedelsiz mal ve eşya billim, sanat, kültür, tanıtım amaçlı fuar/sergi vb.)ile ilgili gümrük çıkış beyannamelerinin tasdikli bir örneğini beyannamenin kapanış tarihinden itibaren en geç on beş (15) iş günü içinde firmanın beyan ettiği ihracatçı birliği genel sekreterliğine gönderir.Öte yandan gümrük idareleri,özel organizatör kuruluşların ülkemizi temsilen,milli düzeyde iştirak sağlayacağı ticari nitelikli fuar ve sergilerde; 06.01.1996 tarih 22515 sayılı resmi gazetede yayınlanan yurtdışı fuar ve sergilere ilişkin 96/9 sayılı tebliğ hükümleri gereğince,organizatör kuruluşa müsteşarlıkça verilmiş olan “Yeterlilik Belgesi”veya “Geçici Yeterlilik Belgesi”(Kamu ve Meslek Kuruluşları ile Vakıflarca organize edilen fuarlarda bahse konu belgeler aranmaz) ile birlikte ilgili fuarın milli katılım organizasyonunun söz konusu kuruluşça yapılmasının onaylandığını gösterir uygunluk yazısının ararlar Yukarıda belirtilen hususlar dışında kalan talepler müsteşarlıkça 98 incelenip sonuçlandırılır.

İHRACAT B- İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİ Türkiye’de ihracat,ihracat rejimi kararı ve yönetmenlikleri ile Türk parası kıymetini koruma hakkındaki kararlara ilişkin tebliğler ve talimatlar ile bankacılık teammüllerine göre yürütülür. İhracat bedelleri,peşin ödeme,akreditifli ödeme,vesaik mukabili ödeme,mal mukabili ödeme ve kabul kredili ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılır. 99

İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİ Ancak işlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin yurda getirilmesi yükümlülüğü aranmaz. İhracat bedellerinin beyan edilen Türk Parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup,Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.

100

İHRACAT 1-İhracat bedellerinin tahsil süreleri İhracat bedellerinin tahsil sürelerinin hesaplanmasında sürenin başlangıcını belirleyen işlemin yapıldığı gün hesaba katılmaz; hesaplama ertesi günden itibaren başlar.İhracat bedelinin tahsil edildiği tarih DAB ’ın düzenlendiği tarihtir. İhracat bedellerinden mahsuben ödemeye izin verilen hallerde,ihracat bedelleri süresi içinde tahsil edilmiş sayılır.

101

İhracat bedellerinin tahsil süreleri,ihracat süreleri,ihracat bedellerinin ödeme şekillerine göre değişmektedir. 1-Mal Mukabili ödeme şeklinde fiili ihraç tarihinden 180 gün içinde 2-Vesaik Mukabili ödeme şeklinde fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde 3-Akreditifli ödeme şeklinde fiili ihraç tarihinden 180 gün içinde 4-Konsinye yoluyla ihracatta kesin satış tarihinden itibaren 180 gün içinde 5-Serbest bölgelere veya gümrüksüz antrepolara yapılacak ihracatta mal bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde; 6-Uluslar arası fuar,sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin gönderildikleri fuar,sergi veya haftanın bitim tarihinden itibaren 180 gün içinde, 102

7-Geçici olarak ihraç edilen malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi durumunda süre bitiminden itibaren 90 gün içinde 8-Kitap,gazete,mecmua ve pul ihracatından fiili ihracat tarihinden itibaren 365 gün içinde (Son değişiklikle kaldırılmıştır.) 9-Yurt dışında müteahhitlik yapan firmanın müsteşarlıktan izin alarak ihraç edeceği malların fiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde, 10-Kredili veya Kiralama yoluyla yapılan ihracatta,ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmelerinden belirtilen süreleri izleyen 30 gün içinde, 11-SSCB yerine kurulan Cumhuriyetlere yapılan ihracatta fiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde, 12-Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (Sırbistan-Karadağ),Hırvatistan, Slovenya,Makedonya ve Bosna Hersek’e yapılan ihracatta fiili ihraç tarihinden itibaren 270 gün içinde ihraç bedellerinin tahsil edilerek bankalara veya özel finans kurumlarına satılması zorunludur. 103

ÖDEME VE İHRACAT ŞEKLİ MAL BEDELİ GETİRİLME SÜRELERİ ÖDEME VEYA İHR.ŞEKLİ

İHR.ŞEKLİ SÜRE BAŞL. AZAMİ SÜRE

Akreditif

Fiili İhr.Tarihi

180 Gün

Vesaik Mukabili

Fiili İhr.Tarihi

180 Gün

Mal Mukabili

Fiili İhr.Tarihi

180 Gün

Konsinye İhracat

Kesin İhr.Tarihi

180 Gün

Serbest Bölgeye İhr.

Fiili İhr.Tarihi

180 Gün

Gümrüksüz Antrepoya İhr. Fiili İhr.Tarihi

180 Gün

Fuar ve Serg.Yapıl.Satışlar Bitiş Tarihi

180 Gün

Kumanya Satışları

Fiili İhr.Tarihi

80 Gün

Geçici İhracat

Kesin Satış Tarihi

90 Gün 104

H.İ.İ.B.Kaps.Mal.Kes.Sat.

Kesin Satış Tarihi

90 Gün

Kitap Gazete Mecmua İhr.

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Müteahhitlik Firma İhr.

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Arnavutluk

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Bulgaristan

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

İran

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Polonya

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Romanya

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Eski SSCB yerine Kur. Ülkeler

Fiili İhr.Tarihi

365 Gün

Yugoslavya Federal Cumh.

Fiili İhr.Tarihi

270 Gün

Slovenya

Fiili İhr.Tarihi

270 Gün

Hırvatistan

Fiili İhr.Tarihi

270 Gün

Makedonya

Fiili İhr.Tarihi

270 Gün

Bosna Hersek

Fiili İhr.Tarihi

270 Gün

Kredili İhracat

Vade Bitimi

90 Gün

Ticari Kiralama Yoluyla İhr.

İzin Süresi Bitimi

90 Gün105

İHRACAT 2-İhraç bedellerinin tahsili ve serbest kullanıma bırakılan tutarlar Ticari amaçlarla ihraç edilen malların bedelinin, bu karar da öngörülen özel haller ile Bakanlıkça uygun görülen mücbir sebeplerden kaynaklanan gecikmeler hariç, fiili ihraç tarihinden itibaren en çok 180 gün içinde ihracatçılar tarafından yurda getirilerek bankalara veya özel finans kurumlarına,Türk parası olması halinde tevsiki, döviz ise satılması zorunludur.

106

İHRACAT Ancak;söz konusu ihracat dövizlerinin en az %70 inin fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içerisinde getirilerek bankalara veya özel finans kurumlarına satılması halinde bakiye %30 una tekabül eden kısmı üzerinden ihracatçı serbestçe tasarruf edebilir.Türk parası karşılığı gerçekleştirilen ihracatta bedellerinin tamamının tahsil edilmesi zorunludur.İhracat bedeli dövizlerin 90 günden sonra alışının yapılması halinde tamamının bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması zorunludur.

107

İHRACAT Bankalara veya özel finans kurumlarına satılması zorunlu ihracat bedellerinin gerek ihracatçının serbest kullanımına bırakılan tutarın hesaplanmasında,ihracat bedelinden indirilmesine izin verilen giderlerin (91-32/5,92-32/6 sayılı Tebliğin 6’ıncı md.ile değişik 24/c maddesinde belirtilen ihracatçının ithalat ve bu ihracatla ilgili olmayan görünmeyen işlemlere ilişkin döviz giderlerinin mahsuben ödenmesinde kullanılan tutarlar hariç) düşülmesinden sonra kalan miktar esas alınır.İşlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin yurda getirilmesi yükümlülüğü aranmaz.

108

İHRACAT Türk parası ile tahsil edileceği beyan edilen ihracat bedellerinin kısmen ve tamamen döviz olarak tahsil edilen kısmın ihraç bedelinin en az %70 ini karşılaması kaydıyla bakiye ihracat bedeli ihracatçının serbest tasarrufuna bırakır. Yurda getirilmesi zorunlu ihracat bedeli dövizlerin,ihracat bedellerinin tahsil sürelerinde belirtilen sürelerden sonra yurda getirilmesi halinde,ek süreler içinde olsa dahi,sürenin sonuncu gününde geçerli kur ile dövizin satıldığı günün kuru arasında meydana gelen olumlu fark,ilgililere ödenmeyip destekleme ve fiyat istikrar fonuna aktarılır. Bakanlıkça belirlenen mücbir sebep hallerinde verilen ek süreler içinde yurda getirilen ihracat bedeli dövizlerin alışı ise cari kurdan yapılır. 109

İHRACAT Her bir ihracat partisindeki; a) Haklı ve mücbir sebeplerin varlığı aranmaksızın, 100.000 ABD Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda aracı banka ve özel finans kurumlarınca, b) Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı karara ilişkin tebliğin 22 inci maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABD Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda Kambiyo Müdürlüklerince, 110

İHRACAT c) İlgili ihracatçının bir önceki takvim yılına veya carı yılda getirdiği döviz tutarının yüzde birine kadar noksanlıklarda mücbir aranmaksızın Kambiyo Müdürlüklerince, İhracat hesapları kapatılır. Bunun dışında kalan ihracat taahhüt hesabının kapatılmasına ilişkin terkin talepleri, tebliğin 22 nci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır.

111

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Kullanılan Hesaplar: a)120-ALICILAR HESABI 120 02 001-Yurtdışı Alıcılar Hs. • Mal ihraç eden firmalarda satış tarihindeki, hizmet ihraç eden firmalarda fatura tarihin deki MB döviz alış kuru ile değerlenmiş yabancı para tutarı bu hesapta izlenir. 112

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • Mal ihracatında satış tarihi olarak fatura veya gümrük beyannamesi tescil tarihin deki kurlardan birini esas almak mümkündür. • Dönem sonunda Yurt dışından alacaklar VUK 280 maddesi gereği MB tarafından yayımlanan döviz alış kurları ile değerlenir. 113

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ b)601-Yurt dışı Satışlar 601 02 001-Yurt dışı Satışlar 601 02 002-Kambiyo Karları Muhasebe kayıt örnekleri 1-Yapılan ihracatın kaydı 120-Alıcılar xx 120 02 001-Ref.No..1000$ 601-Yurt dışı satışlar 601 02 001-Mont Satışı

xx 114

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ 2-Kur Farkının kaydı Kambiyo karı oluştuğunda :Cari Yılda yapılan İhracatlar için 120-Alıcılar Hs xx 120 02 001-Ref No..1000$ 601-Yurt dışı Satışlar x x 601 02 002-Kambiyo Karları 115

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Kambiyo Zararı oluştuğunda : Cari Yılda yapılan ihracatlar için 612-Diğer İndirimler xx 612 01 001-Kambiyo Zararları 120-Alıcılar xx 120 02 001- Ref.No…1000$ 116

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Kambiyo karı oluştuğunda :Önceki dönem yapılan ihracat alacakları için 120-Alıcılar Hs xx 120 02 001-Ref No..1000$ 646-Kambiyo Karları x x 646 02 002-Kambiyo Karları 117

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Kambiyo Zararı oluştuğunda : Önceki dönem yapılan ihracat alacakları için 656-Kambiyo Zararları xx 656 01 001-Kambiyo Zararları 120-Alıcılar xx 120 02 001- Ref.No…1000$ 118

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ 3-Peşin İhracat İşlemlerinin Muhasebesi -----------------------/----------------------------102-Bankalar 340-Alınan Sipariş Avans. -----------------------/----------------------------İthalatçının gönderdiği mal bedeli döviz tutarı MB döviz alış kuru esas alınarak kayıt yapılır.

119

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • İhracat ile ilgili Banka masrafları,Navlun Giderleri,Sigorta Giderleri,İhracat Komisyonları,Gümrük Komisyoncusu Komisyonları 760-Pazarlama Satış Giderleri hesabında izlenir.

120

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ -----------------------/----------------------------760-Pazarlama Satış Gid. xx 760 01 001-Banka Gid. 760 01 002-Navlun Gid. 760 01 003-Sigorta Gid. 760 01 004-İhracat Komisyonları 760 01 005-Gümrük Komisyoncusu Gid. 191-İndirilecek KDV 100/102/320 Hesap -----------------------/-----------------------------

xx

121

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ 4-Mal Mukabili İhracat işlemlerinin Muhasebeleştirilmesi • Mal mukabili ihracat işlemlerinde mal bedelinin tahsilatı fiili ihracat tarihinden sonra yapılmaktadır -----------------------/----------------------------120-Alıcılar 601-Yurt dışı Satışlar -----------------------/----------------------------122

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ 5-Vesaik Mukabili İhracat İşlemlerinin muhasebeleştirilmesi • Vesaik Mukabili ihracat işlemlerinde mallar ihracatçı tarafından ithalatçıya sevk edilir ve malların faturası ile diğer ilgili vesaik banka aracılığı ile ithalatçıya gönderilir. • İthalatçı firma mal bedelini transfer ederek bankadan vesaiki alır. 123

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ -----------------------/----------------------------102-Bankalar 601-Yurt dışı Satışlar -----------------------/----------------------------Gelen mal bedeli MB döviz alış kuru üzerinden YTL ’na çevrilerek kayıt yapılır

124

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • Fiili ihracatın gerçekleştirdiği dönemde KDV hesapları kapatılarak iadesi talep edilen KDV tahakkuk ettirilir. -----------------------/----------------------------192-Diğer KDV xx 192 01 001-İade Talep Edilen KDV 391-Hesaplanan KDV xx 191-İndirilecek KDV xx -----------------------/----------------------------125

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Yurt Dışında Bırakılan İhracat Mal bedelleri: İhraç bedeli dövizlerin en az %70’ini fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilerek bankalar veya özel finans kuruluşlarına satarlarsa,ihracat bedelinin kalan %30 unu serbestçe tasarruf edebilirler. 126

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • Serbestçe kullanılabilir kavramından o paranın belgelenmeden harcanarak gider yazılacağı ve Vergi kanunları açısından da gider olarak matrahtan düşüleceği anlaşılmamalıdır. Serbestçe kullanılabilir kavramından anlaşılması gereken,o dövizin Yeni Türk Lirasına çevrilmesinin zorunlu olmadığıdır.

127

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • İhracat bedelleri alıcıdan tahsil edilmiş ve yurt dışındaki bir bankaya yatırılmış ise, Yurt dışı bankalar hesabına kaydedilir. • İhracat bedelleri kısa bir süre için alıcıda bırakılmış ise,kambiyo taahhüt hesabının kapatılmış olmasından dolayı Yurt dışında bırakılan ihracat mal bedelleri hesabında izlenir. 128

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • İhracat bedelleri bir yıl içinde tahsil edilemeyecek ise duran varlıklar grubundaki Alıcılar hesabına aktarılır. • İhracat bedelleri hiç tahsil edilemeyecek ise değersiz alacak olarak kayıt yapılır. • Yurt dışında bırakılan mal bedelleri iş seyahatinde kullanılmış ve komisyon veya pazarlama gideri olarak ödenmiş ise Vergi kanunları açısından kabul edilebilir giderdir 129

İHRACAT İŞLEMLERİ MUHASEBESİ • Yurt dışında bırakılan ihracat mal bedelleri dönem sonunda VUK md 280 hükümlerine göre değerlenir. %30 Yurtdışında bırakılması durumunda 120 02 … Yurt dışında bırakılan İhracat mal bedelleri hesabı kullanılır.

130

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI İHRACAT BEDELLERİNİN KAMBİYO MEVZUATINA GÖRE KAPATILMASI 3 Eylül 2005 Tarihinden İtibaren • Her bir Gümrük beyannamesi bazında mal bedeli getirilmeyen İhracat bedelleri için Kambiyo mercilerine ihbar yapılmaksızın Bankalar tarafından terkin edilerek kapatılan ihracat bedeli 50.000 $’den 100.000 $ ‘a çıkarılmıştır. 131

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • İhraç edilen mallar fiili ihraç tarihinden itibaren (Türkiye siyası sınırlarını terk ettiği tarih) 180 gün içinde mal bedellerinin Türkiye’deki aracı Bankalara yada Özel Finans Kurumlarına getirilerek dövizin bozdurularak YTL’e çevrilmesi ve DAB’ne bağlanması gerekmektedir. 132

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • İhracat yapılan ülkeler,ARNAVUTLUK, BULGARİSTAN,İRAN,POLONYA,ROMANYA ,ve dağılan SSCB yerine kurulan Cumhuriyetlerde bu süre 365 güne çıkmaktadır. • YOGOSLAVYA,HIRVATİSTAN,SLOVENYA, MAKEDONYA,ve BOSNA HERSEK’e yapılan ihracatlarda ilgili süre 270 gündür.

133

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Mal bedeli fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilip DAB’ne bağlandığında getirilen mal bedelinin %70’ini YTL’e bozdurma, geri kalan %30’nu ise döviz olarak yurt içinde ve Yurt dışında ihracatçının serbestçe kullanma hakkı bulunmaktadır. 134

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Kambiyo Mevzuatımıza göre her bir gümrük beyannamesi bazında 100.000 $ veya eşiti döviz kadar bedel alışların terkin hükümlerine tabi olduğundan mal bedelinin yurda getirilmesi veya getirildikten sonra DAB’ne veya Gümrükte onaylatılan Döviz Beyan Tutanağına bağlanması gerekmemektedir. 135

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Çoğu firma 100.000 $ altındaki ihracat bedelleri için DAB almamakta, bu nedenle vergi mevzuatı açısından Yurt dışı alıcılar hesabı kapanmadığı için parası gelmemiş ihracat bedelleri DAB’ne bağlanmadığı için lehte yada aleyhte kur farkına tabi olmaktadır. 136

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Her bir Gümrük beyannamesi bazında 100.000 $ aşan ihracat bedelleri için, örneğin 120.000 $’lık ihracat bedelinin kambiyo mevzuatına göre kapanması için 20.000 $’lık kısmının mutlaka 180 gün içinde gelerek DAB düzenlenmesi gerekmektedir. 137

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • 180 gün içinde DAB’ne bağlanmadığı taktirde, aracı Banka,kapanmayan ihracat bedelleri ile ilgili dosyayı 10 işgünü içinde ilgili Kambiyo Müdürlüğüne ihbarda bulunmaktadır.

138

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Kambiyo Müdürlüğü ’de ihbarı müteakip 20 işgünü içinde ihracatçılara ihracat hesaplarının kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderir, bu süre içinde 100.000 $’ın üzerindeki hesapların kapatılması ya da mücbir sebep hallerinin belgelenmesi gerekmektedir. 139

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Mücbir sebebin devamı müddetince ilgili kambiyo müdürlüğünce ihracatçıya 6’ar aylık dönemler halinde ek süre verilir • 180 günü aşan dönemde, örneğin 120.000 $’lık ihracat bedelinin yurda getirilerek Bankada YTL’ye çevrilip DAB’ne bağlanması halinde; ö günkü cari kura göre ihracat bedeli bankadan alınır. 140

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • 100.000 $ üzerindeki ihracat bedelleri için ihracatçı firmalar tarafından mücbir sebep hallerinin tevsik edilememesi ve yurda getirilmemesi halinde,Kambiyo Müdürlüğü ihracat dosyasını ilgili mahkemeye göndererek 1567 sayılı TPKK’un 3/b maddesine göre ihracatçı hakkında dava açılarak işlem yapılmaktadır. 141

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Dava süresince mal bedelinin getirilmesi halinde Hakim tarafından 2.000-25.000 YTL arasında ceza kesilmektedir. • Mal bedeli gelmeksizin dava sonuçlanması halinde ise fatura bedelinin %5’i oranında ki ceza gecikme faizi ile birlikte tahsil edilmektedir. 142

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI İHRACAT BEDELLERİNİN ÖZEL TAKAS YOLUYLA KAPATILMASI Eğer ihracatçı firmalar aynı anda ithalat da yapıyorlar ise • 180 gün içinde gelen mal bedelini bozdurmayıp döviz tevdiat hesabına aldırıp,bu 180 gün içinde herhangi bir ithalatı olmuş ise döviz alım ve satım arasında kur farkına uğramadan,aracı 143

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI Bankaya gümrük çıkış beyannamesi ve ihracat faturası ile birlikte ithalat faturasını ibraz ettiğinde,örtüşen meblağ kadar mahsup yöntemi kullanılarak DAB ve DSB aynı anda düzenlenmektedir. • Eğer mal ihraç ve ithal eden taraflar karşılıklı olarak aynı firmalar ise bu kez mal ihraç ve ithal bedellerinin herhangi bir para hareketi söz konusu olmadan,aracı 144

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI Bankaya verilerek Gümrük beyannamesi ve ihracat faturası ile ithalat faturası yoluyla ihracat ve ithalat bedellerinin Özel Takası yapılabilmektedir.

145

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN İHRACAT BEDELLERİNİN KAPANMASI • Vergi mevzuatımıza göre DAB olmadan ihracat hesabı kapanmaz. • 2002 Ocak döneminden önce ihracatçı TL verip DAB alabilmekte idi,

146

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • Bugün için 100.000 $ altındaki ihracat bedelleri için de Yurt dışından Banka havalesi ya da efektif olarak Yurt dışından getirilen dövizin giriş gümrüğünde ibrazı ile düzenlenecek Döviz Beyan Tutanağı ile aracı bankada dövizin bozdurularak DAB’ne bağlanması zorunludur. 147

İHRACAT HESAPLARININ KAPATILMASI • 34 Seri No’lu SM, SMM, YMM Genel Tebliğine göre KDV iade raporlarında ihraç edilen mal bedellerinin YTL’e bozdurul ması ile Bankadan alınan DAB’in rapora eklenmesi gerekmemektedir, ancak DAB’lerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı konusunda YMM’lerin bilgi vermesi istenmektedir. 148

İTHALAT

149

A-İTHALAT ŞEKİL VE ESASLARI 1-İthalatın İşleyişi Vergi Numarasına sahip her gerçek ve tüzel kişi ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yetkisi tanınan kurumlar ithalat işlemlerini yürütebilir. Ancak ; a) Özel anlaşmalara dayanan ithalatta, b) Kitap ve diğer yayınların ithalatında, c) Ülkemizde açılan uluslar arası fuar ve sergilerde Müsteşarlıkça perakende satışına izin verilen malların ithalatında, vergi numarasına sahip olma şartı aranmaz.

150

Tacir olmayan gerçek kişiler özelliği ve niteliği itibariyle, özel, şahsi ve ailevi kullanıma mahsus olduğu anlaşılan veya hediye amaçlı olarak getirildiği açıkça belli olan maddeleri ithal edebilirler. Buna ilişkin usul ve esaslar Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığınca belirlenir. Tarife kontenjanları ve kota uygulamaları kapsamında gerçekleştirilecek ithalat işlemlerini yapmaya hakkı olacak kişilere ilişkin olarak, gerektiğinde ilgili mevzuatında özel şartlar belirlenebilir. Kambiyo mevzuatı hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ithalat yapmak isteyen kişiler, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde almaları gereken belgelerle birlikte doğrudan gümrük idarelerine başvururlar. 151

2-Navlun, Sigorta Bedeli ve Farkları FOB teslim şekli dışındaki ithal başvurularında proforma faturalarda, mal, navlun ve sigorta bedelleri ayrı ayrı belirtilir. Navlun ve sigorta bedelleri ve bunlara ait farklarla ilgili işlemler kambiyo mevzuatına tabiidir.

152

3-Belirli Kuruluşlarca Yapılacak İthalat İthalatı kanunlarla belirli kurum ve kuruluşlara bırakılmış maddelerin ithali ancak, bu kurum ve kuruluşlar tarafından yapılabilir. Yurda sokulmaları yürürlükteki mevzuat ile kayıt ve şarta bağlanan veya özel izne tabii bulunan maddeler hakkındaki hükümler saklıdır. Ülkemizde düzenlenen uluslararası fuarlar yoluyla yapılacak ithalata ilişkin esaslar bu hususta Müsteşarlık tarafından yayımlanacak Tebliğlerle belirlenir.

153

4-Özel Anlaşmalara Dayanan İthalat Özel anlaşmalara dayanan ithalat ile ilgili işlemler aşağıda belirtilen esaslara ve Müsteşarlıkça verilecek talimatlara göre yürütülür. a) NATO ithalatı için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca onaylanmış üç nüsha ‘Müracaat Mektubu’ ile gümrük idarelerine başvurulur. Gümrük idarelerince, sözkonusu başvurular gümrük beyannamesine eklenir. b) NATO Ortak Alt Projelerinin sona ermesinden sonra, ilgili merciin görüşü alınarak her türlü mali yükümlülüklerin ödenmesi kaydıyla mal, eşya, malzeme ve araçların ithalatçılarına bırakılması Müsteşarlık İznine tabiidir.

154

5- Kesin İthal Mali mükellefiyetleri teminata bağlanmak suretiyle geçici olarak yurda giren mallardan (ATA Karnesi kapsamında gelenler dahil); Kesin İthalinin talep edildiği tarihte yeni ve kullanılmış malların bedelleri ödenmek suretiyle kesin ithal (kısıtlayıcı hükümler saklı kalmak kaydıyla) gümrük idarelerince sonuçlandırılır.

Bunun dışındaki tüm kesin ithal başvuruları, biri asıl iki nüsha proforma fatura, maddelerin yurda girişi sırasında düzenlenen geçici gümrük beyannamesi ve Harçlar Kanunu uyarınca gerekli harcın yatırıldığını gösteren makbuzun aslı ile birlikte Müsteşarlığa yapılır. Müsteşarlık uygun gördüğü talepleri, başvuru sahibine ve ilgili gümrük idaresine bildirir. 155

6-Değer ve Miktar Farklılıkları Gümrüğe giren mallar gümrük mevzuatında değer ve miktar belirlemeye ilişkin mevcut ilkelere göre, beyannamenin düzenlenmesine esas teşkil eden faturada yazılı olan değer ve miktar göz önünde bulundurularak gümrükçe tesbit ve kabul edilen değer ve miktarda görülecek eksik veya fazlalıkla ilgili bütün işlemleri kambiyo mevzuatı hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gümrük idaresinde sonuçlandırılır. Tarife kontenjanları ve kota uygulamaları konusunu teşkil eden malları yönelik değer ve miktar fazlalıkları ilgili mevzuat hükümlerine tabiidir. 156

7-Gümrük İdaresinde İthalattan Sonraki İşlem Gümrük idareleri, ithal olunan maddelere ait faturaların bir sureti üzerine, a) Maddelerin cinsini, nevini, menşeini ve gümrük tarife istatistik pozisyonu, b) Gümrük beyannamesinin tarih ve sayısını, c) Fiili ithal tarihini, d) Teslim şeklini ve değerini, Kaydederek, tarih koymak, mühürlemek ve imzalamak suretiyle onayladıktan sonra ilgili ithalatçılara verirler. 157

8- İthal Bedellerinin Ödenmesi İthal edilecek malların bedellerinin transferlerine ilişkin olarak bankalarca veya özel finans kurumlarınca kambiyo mevzuatı hükümleri çerçevesinde yürütülecek işlemlere ilişkin usul ve esaslar Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenir.

158

9- İthal Şahadetnamesi İhracatçı ülke tarafından, kritik malzeme ithalatında, istenilen ithal şahadetnamesine ilişkin başvurular. Müsteşarlıktan sağlanacak ithal şahadetnamesi formları, proforma fatura ve taahhütname ile Müsteşarlığa verilir. Müsteşarlıkça onaylanan ithal şahadetnameleri ile ilgili yerlere gönderilir. Taşıdıkları tarihten itibaren 3 ay geçerli olan bu belgelerin süresinin uzatılması mümkün değildir. 159

B- İTHALATTA KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR Türkiye’de yapılan her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV’ne tabidir. İthalatın kamu sektörü, özel sektör veya herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından yapılması veya herhangi bir şekil ve surette gerçekleştirilmesi, özellik taşıması vergilendirmeye tesir etmez. KDV Mükellefi; İthalatta mal ve hizmet ithal edenlerdir. İthalatta vergiyi doğuran olay; Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlerde ise gümrük beyannamesinin tescilidir.

160

1- İthalat İstisnası (3065 KDV md.16) 1-Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır. a) b)

Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali, Gümrük Kanunun 7 nci maddesinin 3,4,5,6,7 numaralı bentleri ile 8,9,10,12,13,119 ve 132’nci maddeleri yazılı olup, Gümrük Vergisinden muaf ve müstesna olarak ithal edilen eşyanın mezkur maddelerindeki kayıt ve şartlarla ithali, (Bu kanunun 11 nci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanununun 132 nci maddesinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın, ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgli olarak ihracat istisnasından faydalanılan miktarın gümrük idarelerine denmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır)

161

c) Transit, aktarma, gümrük antreposu, geçici depo, gümrük sahası, serbest bölge rejimlerinin uygulandıkları mal ve hizmetler.

2 – Gümrük Kanununun 132 nci maddesine göre geri gelen eşya dışarıda bir ameliyeye tabi tutulduğu veya asli kısmına bir ilave yapıldığı takdirde eşyanın kazandığı değer farkı istisnaya dahil değildir. 162

2- KDV İndirimi İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen Katma Değer Vergisini, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den indirilir. İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirilme döneminde kullanılır.

163

3- Katma Değer Vergisinde Beyan Esası İthalatta alınan KDV, gümrük beyannamesindeki beyan üzerinde, gümrük giriş beyannamesi verilmeyen haller ve motorlu kara taşıtları ile Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan yük ve yolcu taşımaları ile transit taşımalara ait KDV mükelleflerin yapacakları özel beyan üzerine, tarholunur. Bu fıkra hükmüne göre tarhiyata esas alınacak beyannamelerde, vergi matrahının unsurları ile vergi oranını açıkça gösterilmesi gereklidir. 164

4-Gümrük Kanununa Göre Fiili İthal Tabiri a) Vergi tahakkukunun idarece yapıldığı hallerde vergilerin ödendiği veya cari hesabının mahsubunun yapıldığı veya teminata bağlandığı veya erteleme işleminin tekemmül ettirildiği veya muaflık hükümlerinin uygulandığı, b) Vergi tahakkukunun mükellefince yapıldığı hallerde eşyanın gümrük işlemlerinin ikmal edildiği, c) Deniz, vagon ve kamyon üstü işlemlerde, muayenenin yapılıp çetelenin açıldığı, Tarihi ifade eder. 165

5- Geçici Olarak Giren Eşya (1615 s.Güm K.md.118) Ham, yarı mamul veya mamul maddeleri dışardan getirterek ülke içinde başkaca maddeler katılmış olsun olmasın tamamlayıcı veya değerlendirici ya da değiştirici az veya çok bir işçilik gördükten sonra yarı mamul veya mamul hale getirilen eşya ile bunların ihracından ambalaj maddesi olarak kullanılmak üzere veya üzerlerine takılmak amacıyla ithal edilecek eşya geçici kabul rejiminden yararlanır. Bu eşyanın iki yıl içinde ihraç ve Vergilerinin Bakanlıkça kabul ve tespit edilecek esas ve şartlar dairesinde teminata bağlanması gerekir.

166

Bu hükümlerden faydalanabilecek eşya ile bunların görebilecekleri işçilik derecesi, ücreti, fire nispeti, artıklarda ve sair hususlarda uygulanacak işlemler, ilgili bakanlıkların görüşleri alınarak Bakanlıkça tespit olunur. Ayrıca yurda kati olarak sokulan ham, yarı mamul ve mamul maddelerin yurtta başkaca maddeler katılsın katılmasın, tamamlayıcı ve değerlendirici bir işçilik görerek yarı mamul veya mamul halde ihraçlarında bu eşyanın maliyetine giren Gümrük vergisi ile gümrüklerce alınan sair vergi, resim ve harçların toplamın karşılık vesati bir verginin reddine Bakanlar Kurulu yetkilidir. 167

6-Sınır Ticareti Yoluyla İthal Edilen Malların Satışında Vergi Uygulamaları Katma Değer Vergisi Kanununun 9 maddesi uyarınca, sınır ticareti yoluyla mal ithali katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. Bu suretler ithal edilen malların yurt içinde tesliminde de Kanunun 1/1 maddesi kapsamında vergi uygulanacağı tabiidir. Türkiye de ikametgah, işyeri, kanuni merkezi veya iş merkezi bulunmayanlar tarafından ithal edilen malların yurt içinde tesliminden doğan Katma değer vergisi Kanununun 9cuncu maddesi gereğince alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmektedir. 168

Ancak bu durumda ithalde ödenen katma değer vergisinin indirimi konusu yapılamaması söz konusu olmaktadır. KDVK 29’ uncu maddesinin 4’ üncü fıkrasının Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, Türkiye de ikametgahı, işyeri kanuni merkezi veya iş merkezi bulunmayanlar tarafından sınır ticareti yoluyla ithal edilen malların yurt içimde teslimlerinde, bu mallar için gümrükte vergi ödendiğinin belgelendirilmesi ve alıcıların gider pusulası düzenlemesi koşuluyla sorumlu sıfatıyla katma değer vergisi beyanı edilmemesi uygun görülmüştür. 169

İTHALDE ALINACAK VERGİ VE FONLAR 1- GÜMRÜK VERGİSİ a) Matrah : Gümrük Vergisinin matrahı, ithal eşyanın CIF (FOBKIYMET) + NAVLUN + SİGORTA) kıymeti ile Gümrük yönetmeliğinin 243’ üncü maddesinin A/2 fıkrasında belirtilen giderlerden oluşmaktadır. b) Oran : İthalat Rejimi Kararına Ek 1 No lu Listede Gümrük Vergisi oranları 2 ayrı sütunda belirtilmiştir.

170

2- Toplu Konut Fonu İthalat rejimi kararının 1 no lu ekinde Gösterildiği üzere i) Advolerem esasa göre Toplu Konut tahsilatı yapılacak eşyada matrah CIF kıymeti, ii) Spesifik esasa göre Toplu konut Fonu tahsil edilmesi öngörülen hallerde ise matrah ithal eşyanın Ton, Kg, Litre, Adet, Metrekare, Metreküp, Hat, Gross olarak miktarı; olacaktır. Belirtilen kararın ekini oluşturan listede oran ve miktarlar belirtilmiştir.

171

3- Diğer Fonlar i) Bazı ödeme şekillerine göre KAYNAK KULLANIMI VE DESTEKLEME FONU ii) Bazı maddelerin ithalatında alınan fonlar, Örneğin MADENCİLİK FONU

172

4-KATMA DEĞER VERGİSİ (KDV md.21) İthalatta verginin matrahı aşağıda gösterilen unsurların toplamıdır. a) İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri, b) İthal sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar c) Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemeler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler, Muhtelif mal ve hizmetlerin oranları farklılık göstermektedir. Yürürlükteki vergi oranları 92 3896 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirtilmiş bulunmaktadır.

173

TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDAKİ 32 SAYILI KARARIN İTHALATLA İLGİLİ HÜKÜMLERİ Amaç, Konu, yeki ve saklı hükümler Madde 1 – Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden belgelere (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, Türk parası ve Türk parasını temsil eden belgelerin, (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere, prim tahsil suretiyle bedelsiz ithal izni vermeye, ihracata, ithalata, özelliği olan ihracat ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar bu karar ile tayin ve tespit edilir Bu karar ‘a ve bu Karar ’ın uygulanması amacıyla Bakanlıkça yayımlanacak tebliğlere muhalefet 1567 sayılı Kanun ’la ek ve tadillerine muhalefet sayılır. Çeşitli kanunlar ve uluslar arası anlaşmalarda yer alan özel hükümler saklıdır.

174

İthalat Madde 9 – İthalat bedelleri, ithalata aracılık eden

bankalar ve özel finans kurumlarının kendi kaynaklarından ve Bakanlıkça belirlenecek usuller dahilinde ilgililere ait döviz hesaplarından bankacılık teamüllerine ve alıcı ile satıcı arasındaki anlaşmalara uygun şekilde Türk parası veya döviz olarak ödenir. Bakanlık a) İthalat bedelinin ödenmesinden hesapların kapatılması safhasına kadar yapılacak işlemlere, b) Bedelsiz ithalata (ticari ve gayri ticari dahil) c) Özelliği olan ithalat ile istisnai ithalata, d) İthalata ödeme usullerine, İlişkin esaslar tespit eder. 175

Bu Karara ve ilgili mevzuata göre geçici olarak veya muafen yurda girmiş bulunan vasıta, mal ve eşyalar süreleri bitiminde aynen yurt dışında çıkarılır veya gümrüğe terk edilir. Bu vasıta, mal ve eşyaların her ne suretle olursa olsun ahara devri ya da satışı yahut Türkiye ‘ de yerleşik kişilerce iktisabı, kesin ithali ve gerektiğinde bedelinin transferi Bakanlığın iznine tabidir.

176

TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARA İLİŞKİN TEBLİĞ’İN İTHALATA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ

Tebliğ No: 91-325 (K.8914391) İthalat Bedelinin ödenmesi Madde 27 – İthalat bedelleri, bankalar ve özel finans kurumlarının kendi kaynaklarından veya döviz tevdiat hesaplarından bankacılık teamüllerine ve alıcı ile satıcı arasındaki sözleşmelere uygun şekilde Türk parası veya döviz olarak ödenir. Bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalat hükümleri saklıdır. İthalatta ödeme şekillerine ilişkin esas ve usuller Merkez Bankasınca belirlenir. 177

İstisnai İthalat Madde 28- Geçici olarak veya muafen yurda girmiş bulunan vasıta, mal ve eşyaların; 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun ‘a muhalefetten yurt içinde kaçak zannıyla yakalanan ve mahkemelerce Gümrük Mevzuatı dahilinde iadesine hükmolunan vasıta, mal ve eşyaları, istisnai olarak ithaline, Toplu Konut Fonu ‘na CIF bedellerinin %100 üne kadar ek prim tahsil suretiyle Müsteşarlıkça izin verilebilir.

178

HESAP KAPATMA Madde 29 – Bedeli fiili ithalden önce ödenen veya ödeneceği taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180 gün içinden kapatılması zorunludur. (RG.09.02.2007 – 26429 tarihli değişiklikle ithalat taahhüt hesaplarının takibinin yapılmayacağı hükme bağlanmak suretiyle ithalatta kambiyo takibi uygulaması kaldırılmıştır. İhracat taahhütlerinin takibi ise eskisi gibi devam etmektedir.) Mal bedelinin fiili ithalden sonra ödendiği ithalata ithalat taahhüt hesaplarının takibi yapılmaz. Dış ticaret mevzuat çerçevesinde bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalata, verilecek süre (ek süreler dahil) sonundan başlayarak 90 gün içinde hesabın kapatılması zorunludur.

179

Hesap Kapatmayanlar Hakkında Yapılacak İşlem Madde 30 – Bedeli fiili ithalden önce ödenen ya da ödeneceği taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180 gün içinde kapatılmaması halinde, aracı banka ve özel finans kuruluşlarınca 10 iş günü içinde ilgili Kambiyo Müdürlüğüne ihbarda bulunulur. Kambiyo müdürlüklerince ilgililere tanınan 90 günlük ihtar süresi içinde ithalat hesabının kapatılması veya 32 inci maddede belirtilen mücbir sebeplerin belgelenmesi gereklidir. Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince 3 er aylık dönemler itibariyle ilgili Kambiyo Müdürlüğünce ithalatçıya ek süre verilir. Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesaplarının kapatılmasına ilişkin ek süre talepleri, haklı durumlar gözönünde bulundurmak suretiyle Müsteşarlıkça sonuçlandırılır.

180

TERKİN Madde 31 – Her bir işlem itibariyle a) Mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın 100.000.-ABD Doları veya eşitine kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinin kaynaklanan noksanlıklar dahil) ithalat hesapları doğrudan bankalar veya özel finans kurumlarınca ödeme şekline bakılmaksızın terkin edilir. b) 32 nci maddede belirtilen mücbir sebep halleri gözönünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABD Doları veya eşitine kadar açık ithalat hesapları Kambiyo Müdürlüklerince terkin edilmek suretiyle kapatılır. Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesabının terkin edilmesine ilişkin talepler Tebliğin 32 nci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar gözönünde bulundurmak suretiyle Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır. 181

Mücbir Sebep Halleri Madde 32 – Mücbir sebep kabul edilebilecek haller, i) İthalatçı ve ihracatçı firmanın infisahı, iflası veya faaliyetlerini daimi olarak tatil etmesi, şahıs firmaları sahibinin ölümü ii) Grev, lokavt ve avarya hali, iii) Resmi makam ve yetkili mercilerimiz veya ihracatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir bankaların muameleleri dolayısıyla ithalatın imkansız hale gelmesi iv) Tabii afet, harp ve abluka hali, v) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi, vi) İhtilaf nedeniyle dava açılması.

182

Mücbir sebep Hallerinin Tevsiki (i) Ve (vi) halinin yetkili mercilerden, (ii) ve (iv) hainin, ihracatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya mahalli odaca tasdik edilmiş olmak kaydıyla satıcı veya ihracatçı firmadan (harp ve abluka hali hariç), (iii) halinin resmi makamlarımızdan, ihracatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya muhabir bankalardan, (v) halinin ise sigorta şirketlerinden uluslar arası gözetim şirketlerinden veya ilgili ülke resmi makamlarından alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır. Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurt dışından temin edilecek belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuk Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması gerekir.

183

İthalatın Yapılmaması Madde 33- Her ne suretle olursa olsun süresi içinde ithal edilmeyen maların ödenmiş bulunan bedellerinin fiili ithal için tayin edilen sürelerin (ek süre veya imal süresi dahil) bitiminden en geç 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması, döviz alışlarının bankalar veya özel finans kurumlarınca cari alış kurlarından yapılması ve bu miktarlar üzerinden ilgililere ödenmesi gerekir. Madde 34 –Dış ticaret mevzuatına göre gümrüğe gelen malların faturalarındaki transfere esas kıymeti, gümrük beyannamesinde kayıtlı tutarı geçemez.

184

D-İthalat Komisyonları Türkiye ye ithal edilecek mallar için ödenen komisyonlar Katma Değer Vergisinden istisna değildir. İthal edilecek malların Türkiye de tüketilmesi ve hizmetten Türkiye de faydalanması nedeniyle Katma Değer Vergisine tabidir.

185

BANKALAR VE ÖZEL FİNANS KURUMLARINI SORUMLULUĞU Bu tebliğ veya ithalat rejiminde belirtilen esas ve/veya usullere ithalatçılara uyulmuş olmasına rağmen bankalar ve özel finans kurumlarınca uyulmaması halinde ithalatçıların hakları haledar olmaz. Ancak, bu suretle esas ve usullere uymayan bankalar ve özel finans kurumları hakkında gerekli işlem yapılmak üzere Merkez Bankası veya yetkili mercilerce Müsteşarlığa bildirilir. (325 Md.35)

186

İTHALAT İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 1- Peşin İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi ................................/................................. 159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159.02 Verilen Yurtdışı Sipariş Avansları 159 02 01 001 X Firması 102 BANKALAR İhracatçı firmaya transfer yapılması ................................................./.................................................. Peşin İthalat işlemlerinde ilk önce ihracatçı firmaya mal bedeli transfer edilir. Bu durumda yapılan transfer tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında 102 hesaba aynı tutar kadar alacak kaydedilir. 187

........................................./............................................. 159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159.03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası 159 03 01 008 Banka Masrafları 102.BANKALAR Banka Masrafları . .................................................../.....................................................

Mal bedeli transferi sırasında banka tarafından alınan masraf tutarı 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar 102 hesaba alacak kaydedilir.

188

.............................................../.............................................. 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası 159 03 01 001 Mal Bedelleri 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 02 Verilen Yurtdışı Sipariş Avansları 159 02 01 001 X Firması Mal faturasının kaydedilmesi ................................................./.............................................. Mal bedelinin transferinden sonra ihracatçı firma tarafından mallar sevk edilir ve malın faturası ile diğer ilgili vesaik ithalatçı firmaya gönderilir. İthalatçı firma tarafından mal faturasına istinaden ihracatçının avans hesabı kapatılır.

189

-..........--------------------------------/............................................................. 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası 19 03 01 002 Sigorta 100 KASA 100 01 01 Merkez Kasa 100 01 01 001 YTL Kasa 320 SATICILAR 320 01 Yurtiçi Satıcılar 320 01 01 001 Satıcı A Sigorta poliçesinin kaydı ......................................................./........................................................ EXW, FCA, FAS, FOB, CFR ve CPT teslim şekilleriyle yapılan ithalat işlemlerinde ithalatçı tarafından malların nakliyat sigortası yapılır. Bu durumda sigorta tutarı kadar borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 100 veya 320 hesaptan ilgili olanına alacak kaydedilir.

.............................................../............................................... 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası .......Ref 159 03 01 008 Banka Masrafları 102 BANKALAR 102 01 Cari Hesaplar 102 01 01 YTL Hesapları 102 01 01 001 X Bankası Banka Masrafı ------------------------------------/............................................ Mal bedeli transferi sırasında banka tarafından alınan masraf tutarları 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar 102 hesaba alacak kaydedilir.

190

............................................./............................................ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası .... Ref 159 03 01 001 Navlun 100 KASA 100 01 01 Merkez Kasa 100 01 01 001 YTL Kasa 320 SAT ICILAR 320 01 Yurtiçi Satıcılar 320 01 01 001 Satıcı A Navlun bedelinin kaydı ............................................./............................................. EXW, FCA, FAS ve FOB teslim şekilleriyle yapılan ithalat işlemlerinde taşıma ücreti ithalatçı firma tarafından ödenir. Bu durum da ödenen navlun tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 100 veya 320 hesaptan ilgili olana alacak kaydedilir. 191

............................................../................................................ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası ....Ref 159 03 01 010 İthal harcı 100 KASA 100 01 01 Merkez Kasa 100 01 01 001 YTL Kasa İthal harcı .............................................../................................................. Mallar gümrüğe geldikten sonra ithalat işlemlerine başlanır. Mal bedelinin %01,2 si tutarında ithalat harcı vergi dairesine veya gümrük veznesine yatırılır. Yatırılan harç tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 100 hesaba alacak kaydedilir.

192

............................................./................................................ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası ....Ref 159 03 01 011 K.K.D.F. 102 BANKALAR 102 01 Cari Hesaplar 102 01 01 YTL Hesaplar 102 01 01 001 X Bankası KKDF ödemesi ............................................../................................................ Vadeli ithalat işlemlerinde mal bedelinin %3 ü oranında Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu Ödemesi yapılmaktadır. Bu ödeme bankalar aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme yapıldığı zamana ödeme tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutara kadar 102 hesaba alacak kaydedilir. 193

159 159 03 159 03 01 159 03 01 004 159 03 01 005 159 03 01 006 159 03 01 012 191 191 01 191 01 01 001

VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

İthalat Sipariş ve Giderleri X Bankası ..... Ref. Ardiye Ücreti Gümrük Vergisi Fonlar Diğer İthalat Masrafları İNDİRİLECEK KDV İndirilecek KDV İndirilecek KDV Ocak 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖD.EMİR. 103 Verilen Çekler 103 01 01 001 X Bankası İthalat masrafları için bloke çek verilmesi ---------------------------------------/.................................................... Fiili ithalat aşamasında ödenmesi gereken ardiye ücreti, gümrük vergisi, fonlar, diğer ithalat masrafları ve katma değer vergisi için gümrük idaresine bloke çek verilir. Ödenen ardiye ücreti, gümrük vergisi, fonlar ve diğer ithalat masrafları tutarı 159 hesaba borç ve ithalatta ödenen Katma Değer Vergisi 191 hesaba borç kaydedilir. Karşılığında gümrük idaresine 194 verilen bloke çek tutarı kadar 103 hesaba alacak kaydedilir.

............................................../.............................................. 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖD.EMİR. 103 01 Verilen Çekler 103 01 01 001 X Bankası 102 BANKALAR 102 01 Cari Hesaplar 102 01 01 YTL Hesaplar 102 01 01 001 X Bankası Bloke çek bedelinin bankadan ödenmesi .............................................../.............................................. Bloke çek bedeli gümrük idaresince bankadan tahsil edildiği zaman çek tutarı kadar 103 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutara kadar 102 hesaba alacak kaydedilir. 195

.............................................../............................................. 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası......Ref 159 03 01 007 Gümrükçü Masrafları 191 İNDİRİLECEK KDV 191 01 İndirilecek KDV 191 01 01 001 İndirilecek KDV Ocak 320 SATICILAR 320 01 Yurtiçi Satıcılar 320 01 01 001 Satıcı A Gümrükçü faturasının kaydı ............................................../............................................... Gümrük komisyoncusu hizmet faturasını ithalatçı firmaya gönderdiği zaman ilgili tutarlar kadar 159 ve 191 hesaplara borç kaydedilir, karşılığında fatura tutarının toplamı kadar 320 hesaba alacak kaydedilir. 196

150 150 01 150 01 01 001 153 153 01 01 001

İLK MADDE VE MALZEME İlk Maddeler X Maddesi TİCARİ MLLAR X Ticari Malı 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası......Ref. 159 03 01 001 Mal Bedeli 159 03 01 002 Sigorta 159 03 01 003 Navlun 159 03 01 004 Ardiye Gideri 159 03 01 005 Gümrük Vergisi 159 03 01 006 Fonlar 159 03 01 007 Gümrükçü Masrafları 159 03 01 008 Banka Masrafları 159 03 01 009 Kur Farkları 159 03 01 010 İthal Harcı 159 03 01 011 K.K.D.F. 159 03 01 012 Diğer İthal Masrafları İthalat hesabının stok hesabına devri ............................................................/.............................................................. Fiili ithalat gerçekleştiği zaman oluşan maliyet kadar 150 veya 153 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 159 hesaba alacak kaydedilir. 197

2-Mal Mukabili İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi Mal mukabili ithalat işlemlerinde mal bedeli ödenmesi fiili ithalat tarihinden sonra yapıldığından muhasebe kayıtlarındaki farklılık mal bedeli maddesinin kaydında ortaya çıkmaktadır. İthalat ile ilgili masraflar ve ithalat hesabından stok hesabına virman kayıtları yukarıda bölümdeki gibi yapılmaktadır. Bu bölümde sadece mal mukabili ithalat işlemin de mal bedeli ödenmesi ile ilgili kayıtlar gösterilecektir. 198

............................................../............................................... 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası .....Ref. 159 03 01 001 Mal Bedeli 320 SATICILAR 320 02 Yurtdışı Satıcılar 320 02 01 001 Satıcı C Mal faturasını kaydı .............................................../.............................................. Mal mukabil ithalat işlemlerinde ihracatçı firma tarafından mallar sevk edilir ve malın faturası ile diğer vesaik ithalatçı firmaya gönderilir. İthalatçı firma mal faturasındaki tutar kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 320 hesaba alacak kaydedilir. Mal faturası fatura tarihindeki döviz alış kuru ile Türk lirasına çevrilerek muhasebeleştirilir. 199

............................................./............................................. 320 SATICILAR 320 02 Yurtdışı Satıcılar 320 02 01 001 Satıcı C 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası ...Ref. 159 03 01 009 Kur Farları 656 KAMBİYO ZARARLARI 656 01 Satıcılar Kur Farkı Zararları 656 02 01 001 Satıcı C Kur farkı Zararları 102 BANKALAR Mal bedeli transferi ................................................./............................................. Fiili ithalat gerçekleştikten sonra ithalatçı tarafından mal bedeli ihracatçı firmaya transfer edilir. Bu durumda 320 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Fatura tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba borç kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir. Bunların karşılığında yapılan transfer tutarı kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.

200

3-Vesaik Mukabili İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde de ithalat ile ilgili masraflar ve ithalat hesabından stok hesabına virman kayıtları peşin ithalat bölümünde gösterdiği gibi yapılmaktadır. Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde sadece ihracatçıya transfer maddesinde değişiklik olmaktadır.

201

................................................/............................................ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası ...Ref. 159 03 01 001 Mal Bedeli 102 BANKALAR 102 01 Cari Hesaplar 102 01 01 YTL Hesaplar 102 01 01 001 X Bankası Mal Bedeli transferi ................................................./............................................... Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde ihracatçı firma tarafından mal sevk edilir ve mal faturası ile diğer ilgili vesaiki banka aracılığı ile ithalatçı firmaya gönderilir. İthalatçı firma fatura bedelini ihracatçı firmaya transfer ederek bankadan mal ile ilgili vesaiki alarak fiili ithalatı gerçekleştirir. Bu durumda yapılan transfer tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir., karşılığında aynı tutar kadar 102 hesaba alacak kaydedilir. 202

4-Kabul Kredili İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi Kabul kredili ithalat işlemlerinde de ithalat ile ilgili masraflar ve ithalat hesabından stok hesabından stok hesabına virman kayıtları peşin ithalat bölümünde gösterildiği gibi yapılmaktadır. Kabul kredili ithalat işlemlerinde sadece ihracatçıya ödeme maddesinde değişiklik olmaktadır. 203

................................................/............................................... 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası ...Ref. 159 03 01 001 Mal Bedeli 321 BORÇ SENETLERİ 321 02 Yabancı Para Borç Senetleri 321 02 01 001 Alacaklı A Poliçeye kabul verilmesi ................................................./.............................................. Kabul kredili ithalat işlemlerinde ihracatçı tarafından mallar sevk edilir ve mallara ait vesaik ile beraber bir poliçe banka aracılığı ile ithalatçıya gönderilir. İthalatçı firma poliçeye kabul şerhi koyarak vesaiki bankadan alır ve malın fiili ithalatını gerçekleştirir. Bu durumda poliçe tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutara kadar 320 hesaba alacak kaydedilir. 204

321 BORÇ SENETLERİ 321 02 Yabancı Para Borç Senetleri 321 02 01 001 Alacaklı A 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 159 03 01 159 03 01 009 656 KAMİBYO ZARARLARI 656 02 656 02 01 0001 102 BANKALAR Poliçe bedelinin transfer edilmesi .............................................../............................................... Poliçe vadesi geldiği zaman ithalatçı firma poliçe bedelini transfer eder. Bu durumda 321 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Poliçe bedelinin kayıt tarihindeki döviz satış kuru ile transfer tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba borç kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir.

205

5-Akreditifli İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi Akreditif ithalat işlemlerinde de ithalat ile ilgili masraflar ve ithalat hesabından stok hesabına virman kayıtlarında peşin ithalat bölümünde gösterildiği gibi yapılmaktadır. Akreditifli ithalat işlemlerinde sadece ihracatçıya ödeme maddesinde değişiklik olmaktadır.

206

159 159 03 159 03 01 159 03 01 001

VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

İthalat Sipariş ve Giderleri X Bankası ........Ref. Mal Bedeli 320 SATICILAR 320 03 Açılan Akreditifler 320 03 01 001 X Bankası No.Akreditifi Akreditif bedelinin ödenmesi .............................................../................................................. İhracatçı firma tarafından akreditif açıldıktan sonra mallar sevk edilir. Ve akreditif şartlarda belirlenen vesaik hazırlanarak aracı bankaya ibraz edilir. Eğer akreditif sight ve teyitli ise aracı banka tarafından ihracatçı firmaya mal bedeli hemen ödenir. Aracı banka yaptığı ödeme tutarı kadar nezdindeki amir bankanın hesabına borç kaydeder. Eğer akreditif vadeli ise ihracatçı firmaya mal bedeli akreditifin vadesinde ödenir. İthalatçı firma akreditif bedelini sight akreditifte aracı bankanın borç kaydı geldiği zaman, vadeli akreditifte ise akreditif vadesinde amin bankaya öder. Bu durumda 320 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Akreditifin açılış tarihindeki döviz satış kuru ile akreditifin ödeme tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba botrç kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir. Bunların karşılığında ödenen akreditif tutarı kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.

................................................/................................................. 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri 159 03 01 X Bankası ........Ref. 159 03 01 001 Mal Bedeli 320 SATICILAR 320 03 Açılan Akreditifler 320 03 01 001 X Bankası No.Akreditifi Akreditif bedelinin ödenmesi .............................................../................................................. İhracatçı firma tarafından akreditif açıldıktan sonra mallar sevk edilir. Ve akreditif şartlarda belirlenen vesaik hazırlanarak aracı bankaya ibraz edilir. Eğer akreditif sight ve teyitli ise aracı banka tarafından ihracatçı firmaya mal bedeli hemen ödenir. Aracı banka yaptığı ödeme tutarı kadar nezdindeki amir bankanın hesabına borç kaydeder. Eğer akreditif vadeli ise ihracatçı firmaya mal bedeli akreditifin vadesinde ödenir. İthalatçı firma akreditif bedelini sight akreditifte aracı bankanın borç kaydı geldiği zaman, vadeli akreditifte ise akreditif vadesinde amin bankaya öder. Bu durumda 320 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Akreditifin açılış tarihindeki döviz satış kuru ile akreditifin ödeme tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba botrç kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir. Bunların karşılığında ödenen akreditif tutarı kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.

207

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER Fatura muhteviyatı malların ihracatçıya

teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi halinde,imalatçı tarafından beyan edilen ancak tecil edilen vergi terkin edilir, ihracatçı KDV ödemez.

•

208

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER • İhracatın gerçekleştiği dönemde Tecil edilen vergi terkin edilmekte,Tecil edilmeyen vergi için iade hakkı doğmaktadır. • İadenin yapılabilmesi için,ihracatın gerçekleşmesi ve 84 No’lu Kdv Tebliğinde belirtilen belgelerin vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir. 209

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER İhraç Kayıtlı mal teslim etme hakkı olan mükellefler: 1. İmalatçılar 2. Dış Ticaret sermaye şirketlerine mal teslim edenler. 3. Geçici kabul ve dahilde işlem izin belgesi kapsamında ithal edilen malların işlenerek ihracatçılara ihraç kaydıyla teslimler.

210

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 4. Kdv İhracat istisnası izin belgesine sahip mükelleflere imalatçılar tarafından yapılan satışlar.(61 Kdv Tebliğ)

211

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER KDV’nin TERKİNİ VE/VEYA İADENİN ALINMASI: • KDV iadesi, ihracı gerçekleşen kısma isabet eden tutar kadar yapılır. • KDV iadesi dilekçe ekinde gerekli belgeler sunulmak suretiyle yerine getirilir. • İhraç kayıtlı teslimden doğan iade hakkı;nakden veya mahsuben almak yerine, ihracatın gerçekleştiği aya ait KDV beyannamesinin

212

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER • 32’nci satırındaki önceki dönemden devren gelen KDV’yi bu ihracat nedeniyle iade edilebilir hale gelen ihraç kayıtlı teslim KDV’si kadar yüksek göstermek (Önceki dönemden gelen devir yoksa iade tutarını 32’nci satıra yazmak, yani devir göstermek) suretiyle (indirim yoluyla) kullanılabilir. 213

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER • Bunun için sadece dilekçe verilerek bu durumun vergi dairesine bildirilmesi ve dilekçeye ihraç kayıtlı teslim faturasının örneği ile bu faturadaki malın yurtdışına çıktığını gösterir Gümrük Beyannamesi aslının veya Noter yahut YMM tarafından onaylanmış örneğinin eklenmesi yeterlidir. 214

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER • İhracat veya İhraç kayıtlı teslimden kaynaklanan 4.000 YTL’e kadar olan nakit iade talepleri,Teminat Mektubu, İnceleme raporu veya YMM raporu aranmaksızın yerine getirilir. • 4.000 YTL’i aşan nakit iade taleplerinde, aşan kısmı için Teminat Mektubu verilmesi gerekmektedir. 215

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER • Verilen Teminat Mektubu,Vergi inceleme raporu ile çözülür.Mükellef isterse dilekçe vererek YMM raporu temin edeceğini belirtip incelemeye sevk işlemini önleyebilir ve teminatını YMM tasdik raporu ile çözebilir.

216

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER NAKDEN VEYA MAHSUBEN İADELERDE GEREKLİ BELGELER • Gümrük Beyannamesi (Aslı veya Noter Gümrük idaresi yada YMM onaylı örneği) • İhraç kayıtlı teslimin gerçekleştiği döneme ilişkin İndirilecek Kdv listesi. • İhraç kaydıyla satışlara ilişkin fatura fotokopileri veya listesi. 217

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 4. Bavul Ticareti kapsamında ihracat yapanlara satış yapılması halinde, ihracatçıdan temin edilen Bankalar veya Özel Finans kurumlarınca düzenlenmiş DAB aslı veya ilgili kuruluşların şubelerince onaylanmış örneği. İade hakkı İndirim yoluyla kullanıldığı hallerde ve terkin işlemlerinde İnd.Kdv Listesi aranmaz

218

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER Örnek Uygulama: İşlem Bedeli 1.000 (İhc.kay.satış) İşlem Bedeli 500 (Yurtiçi satış) Hesaplanan Kdv %18 180 (İhc.Kay.) Hesaplanan kdv %18 90 (Y.İçi Satış) İndirilecek Kdv 100 Ödenmesi Gereken Kdv 170 Tecil Edilebilir Kdv 180 Tecil Edilecek Kdv 170 (Ödenmesi Gereken) İadesi Gereken Kdv 10 (180-170) 219

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 1.İhraç kayıtlı mal teslimi muhasebe kaydı ------------------------------ /--------------------------120.Alıcılar 1.000 192.Diğer Kdv.(Tecil Kdv) 180 601.Yurtdışı satışlar 1.000 391.Hesaplanan kdv 180 __________________/ ________________ 220

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 2-Yurtiçi Satış Kaydı ------------------------/-------------------------120.Alıcılar 590 600-Yurtiçi Satış 500 391-Hesaplanan Kdv 90 ------------------------/-------------------------221

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 3-Kdv Tahakkuku ------------------------/-----------------------391-Hesaplanan Kdv 270 191-İnd.Kdv 100 360-Öden.Vergi(Kdv) 170 ------------------------/-----------------------222

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 4-Terkin Edilecek Kdv ----------------------/-------------------------360-Öden.Vergi(Kdv) 170 392-Diğer Kdv 170 ----------------------/--------------------------

223

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 5.İadenin Talep Edilmesi ve Terkin işlemi --------------------------/--------------------------136.Diğer Alacaklar ( Kdv) 10 392.Diğer Kdv(Terkin Edilecek kdv) 170 192.Diğer Kdv 180 (Tecil Edilebilir Kdv) --------------------------/--------------------------

224

İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER 6.Kdv iadesinin alındığında muhasebe kaydı --------------------------/-------------------------102.Bankalar 10 136.Diğer Alacak.(İade kdv) 10 --------------------------/--------------------------

225

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE • İmal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere hammaddelerin tümü fason iş yaptıranlar tarafından temin edilir. • Fason işi yapanlar tarafından kullanılan her türlü yardımcı madde ve malzemeler fason hizmet bedeline dahil edilir. • Fason iş yapanlar,başkalarına fason iş yaptırmaları her iki fason iş bakımından tevkifat uygulanmasına engel teşkil etmez. 226

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE • Fason hizmet bedeli üzerinden hesapla nan Kdv’nin 2/3’ü Fason iş yaptıranlar tarafından Sorumlu sıfatıyla beyan edilmek üzere tevkifata tabi tutulur,1/3’ü ise fason iş yapanlar tarafından ödenir. Örnek Uygulama: İşlem bedeli 200.000 Hesaplanan Kdv 36.000 Kdv Tevkifatı 2/3 24.000 Tahsil Edilecek Tutar 212.000 Beyan Edilecek Kdv 1/3 12.000

227

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE • Fason İş yapan taraf-Muhasebe kaydı 120.Alıcılar 212.000 600.Yurtiçi Satışlar 200.000 391.Hesap.Kdv 12.000 • Fason iş yaptıran taraf-Muhasebe kaydı 730.Genel Üretim Gd 200.000 191.İnd.Kdv 36.000 320.Satıcılar 212.000 360.Öden.Vergi 24.000 228

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE • Fason iş yaptıranlar,tevkifat tutarını,teslim veya hizmetin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına ait 2 No’lu Kdv beyanname si ile beyan edecekler ve bu tutarı aynı dönemde 1 No’lu Kdv beyannamesinde indirim konusu yapacaklardır. • İndirim için tevkifat tutarının 2 No’lu beyanname ile vergi dairesine beyan edilmesi yeterlidir, ödenmemesi indirimi engellemez. 229

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE • Fason iş yaptıranlar,beyan edilen tevkifata ait tahakkuk fişi ile verginin ödendiğine dair vergi dairesi alındılarının kaşeli ve imzalı fotokopilerini,beyannamenin verildiği tarihi izleyen ayın ilk 10 günü içinde satıcıya intikal ettireceklerdir.

230

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE Tevkifat Uygulamasından Doğan İadeler: Açıklamalar: • Fason iş yapanlar,bu işlem nedeniyle mahsuben iade talebinde bulunabilirler, nakden iade alamazlar. • Mahsuben iade,Mükellefin kendi vergi ve SSK borçlarına yapılır. • İnceleme ve teminat aranılmadan iadede sınır 2.000 YTL.(92 No’lu Kdv tebliği) 231

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE • 2.000 YTL aşan mahsuben iade talepleri YMM raporu,Vergi inceleme raporu veya Teminat mektubu yolu ile de yerine getirilebilir.(Teminat YMM veya Vergi İnceleme raporu ile çözülür.)

232

TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA KDV SORUMLULUĞU VE İADE Mahsup Talebi için Gerekli Belgeler: 1. Dönem Kdv beyannamesi 2. Mahsup dilekçesi 3. Tevkifat uygulanan işleme ait faturaların onaylı örnekleri ve bu faturaların dökümünü ihtiva eden firma yetkililerince onaylanmış liste. 233

TÜRKİYEDE ALIŞVERİŞ YAPAN TURİSTLERE KDV İADESİ Kimler yararlanır: 1.Türkiye’de ikamet etmeyen yabancılar 2.T.C tabiyetinde olmakla birlikte yabancı ülkede ikamet eden Türk vatandaşları İstisna Kapsamında satış yapacak satıcılar 1.Gerçek usulde Kdv mükellefi olmaları 2.Vergi dairesinden İzin belgesi almaları gerekir. 234

TÜRKİYEDE ALIŞVERİŞ YAPAN TURİSTLERE KDV İADESİ İstisna Kapsamına giren mallar: Kişisel tüketim tutarını aşmayan her türlü mal teslimleri. Satış yapılabilecek asgari miktar: 92 No’lu Kdv tebliğinde 100 YTL

235

TÜRKİYEDE ALIŞVERİŞ YAPAN TURİSTLERE KDV İADESİ Satıcıların uyacakları esaslar Satış yapılabilmesi için yabancı uyruklula rın pasaportlarını,Türk uyrukluların ise pasaport ile birlikte ikamet tezkeresini görmeleri şarttır. a.Normal Fatura ile mal satışı yapılması 1-4 nüsha fatura düzenlenecektir. 2-3 nüsha alıcıya verilecektir. 236

TÜRKİYEDE ALIŞVERİŞ YAPAN TURİSTLERE KDV İADESİ 3-Düzenlenen faturaya alıcının pasaport nevi ve numarası,varsa alıcının banka hesap numarası yazılmalıdır. Alıcıların uyması gereken esaslar Malı,satın alma tarihinden itibaren 3 ay içinde yurtdışına çıkarmaları şarttır. Fatura ve varsa çekler gümrük görevlilerine onaylatılır. 237

TÜRKİYEDE ALIŞVERİŞ YAPAN TURİSTLERE KDV İADESİ Verginin Alıcıya iade edilmesi: 1.Verginin Gümrükten çıkarken iadesi 2.Verginin Gümrük çıkışından sonra iadesi 3.Verginin elden iadesi 4.Verginin avans olarak iadesi şeklinde yapılmaktadır. 238

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU Hizmet İthali(Tanım): • Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşların Türkiye’ye bizzat gelerek veya çalışanla rını göndererek Türkiye’de bir hizmeti icra etmesi veya; • Yurtdışında yapılmakla beraber,bu hizmet ten Türkiye’de faydalanılmasıdır. 239

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU •

Hizmet İthali ile ilgili Örnekler 1. Yurt dışından borç para alınması 2. Yabancı firmalara nakliye yaptırılması 3. Türkiye’deki bir proje ile ilgili olarak yurt dışından mühendislik veya montaj hizmeti alınması

240

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU 4. Yurt dışından know-hov,marka kullanım hakkı yahut sigorta,eğitim, sağlık, danışmanlık,haberleşme,yazılım hizmeti alınması 5. Yurt dışında fason iş,tamir,bakım yaptırılması,mal veya personel kiralanması gibi hizmetlerden Türkiye’de yararlanılması. 241

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU Hizmet İthalinde Kdv sorumluluğu: • KDV’nin konusuna giren ve vergiden istisna edilmemiş olan bir hizmet ithal edildiğinde,hizmeti ithal eden tarafından hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanması ve bu Kdv’nin 2 No’lu Kdv beyannamesi ile beyan edilip ödenmesi gerekmektedir. 242

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU • Sorumlu sıfatıyla beyanın hiç yapılmadığı nın veya eksik yapıldığının tespiti üzerine bu vergilerin ikmalen veya re’sen tarhedil mesi halinde de tarhedilen vergi aslı indirim konusu yapılır.(49 Kdv Tebliği)

243

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU GELİR VEYA KURUMLAR VERGİSİ STOPAJI SORUMLULUĞU • Yurt dışında yerleşik kişi ve kurumlar, Türkiye’de mukim gerçek ve tüzel kişilere hizmet sunmak suretiyle elde ettiği gelirler nedeniyle ve vergi anlaşmalarında aksine hüküm olmaması şartıyla Türkiye’de Gelir veya Kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. 244

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU Burada vergileme • Yurt dışında mukim kurumlar için: Yıllık beyanname verilmesi şeklinde,özel beyanname verilmesi suretiyle ve genellikle de stopaj yoluyla yapılmaktadır • Yurt dışında mukim Gerçek kişiler için se: Yıllık beyanname verilmesi şeklinde, münferit beyanname verilmesi suretiyle ve genellikle de stopaj yoluyla yapılmaktadır. 245

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU GVK’nun 94 maddesi kapsamında yapılacak stopajın şartları: a-Hizmeti sunan Yurt dışında mukim bir gerçek kişi olmalıdır. b-Yapılan hizmet niteliği itibariyle GVK’un 94 maddesi kapsamında tevkifat yapılacak hizmetler arasında sayılmalıdır. 246

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU c-İlgili ülke ile çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması olmamalıdır veya vergi anlaşmasında stopajı engelleyici bir hüküm bulunmamalıdır. KVK’un 30 maddesi kapsamında yapılacak stopajın şartları a-Hizmeti sunan Yurt dışında mukim bir kurum olmalıdır. 247

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU b-Yapılan hizmetin niteliği itibariyle KVK’nun 30 maddesi kapsamında tevkifata tabi olması gerekir. c-İlgili ülke ile çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması olmamalıdır veya vergi anlaşmasında stopajı engelleyici bir hüküm bulunmamalıdır. 248

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU GVK md.94 ile KVK md.30 kapsamında yapılacak stopajlar arasındaki farklar: • GVK 94 kapsamında yapılacak stopajı sadece ilgili maddede sayılan Gerçek veya Tüzel kişiler yaparlar. • KVK 30 maddesi kapsamında stopaj yapacak gerçek kişi veya kurumlar ise sayılmamıştır. 249

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU Stopaj Yapılmayacak Ödemeler: Yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yapılan 1. Her nevi komisyon ödemeleri 2. Yurt dışında yapılan ilan veya reklam bedeli ödemeleri. 3. Yurt dışında gerçekleşen taşıma bedeli ödemeleri. 250

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU 4. Sigorta primi ödemeleri 5. Yurt dışında yaptırılan fason iş bedeli ödemeleri. 6. Gözetim bedeli ödemeleri. 7. Yurt dışı seyahatlerde ortaya çıkan ödemeler.(Otel,lokanta,ulaşım,haberleşme vs) 251

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU 8. Fuar katılım ücreti ödemeleri 9. Uydu kirası ödemeleri. Bu sayılan ödemeler Ticari nitelikli olduklarından stopaj kapsamına girmezler

252

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU Stopaj Yapılacak Ödemeler: 1. Elemanların ücretleri.(Yabancı bir kuruluşun elemanının Türkiye’deki bir firmanın Personeli veya Yöneticisi olarak çalışması nedeniyle söz konusu yabancı kuruluşa yapılan ödeme ücret niteliğindedir ve KVK’ un 30 maddesi uyarınca stopaja tabidir.) 253

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU 2. Mühendislik,montaj,danışmanlık,eğitim hizmeti,özel yazılım yaptırılması,tercüme yaptırılması gibi Serbest Meslek hizmeti niteliğindeki hizmet bedelleri. 3. Kiralama hizmeti karşılığında yapılan ödemeler.(Finansal kira veya normal kira)

254

HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE KDV SORUMLULUĞU 4. Borç verme,mevduat ve benzeri fonlamalar karşılığında ödenen faizler. 5. Telif,İmtiyaz,Ticaret Unvanı,Marka,Know How,ve benzeri Gayrimaddi haklar için ödenen bedeller veya kiralar. 255

KUR FARKLARININ KDV KARŞISINDAKİ DURUMU • Mal ve hizmet satışlarında bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek belirlendiği durumlarda,dövizin vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki TC M.B döviz alış kuru üzerinden YTL’ye çevrilmesi gerekir. • Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek belirlendiği bu gibi durumlarda,geç ödeme vb. nedenlerle 256

KUR FARKLARININ KDV KARŞISINDAKİ DURUMU vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihten sonra satıcı lehine ortaya çıkan kur farklarının KDV’e tabi olup olmayacağı hususu tartışmalıdır. VERGİ İDARESİ GÖRÜŞÜ: • Uluslar arası ihaleler ile Kamu ihalelerinde bedelin geç ödenmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farkları KDV’e tabi değildir. (Özelge 4.8.97/32761) 257

KUR FARKLARININ KDV KARŞISINDAKİ DURUMU • Dövizle yapılan diğer mal ve hizmet satışlarında ortaya çıkan kur farklarının vade farkı (Kdv 24/c) olarak KDV ’ne tabidir.(Özelge 9.6.995/31729) • Bedelin yabancı paraya endekslenmesi nedeniyle teslim tarihindeki bedel ile ödeme tarihindeki bedel arasında ortaya çıkacak vade farkı mahiyetindeki kur farkları matraha dahil olacak ve bu tutar için de KDV hesaplanacaktır. (Özelge 19.4.95/21436) 258

KUR FARKLARININ KDV KARŞISINDAKİ DURUMU DANIŞTAYIN GÖRÜŞÜ: • Kur farkları KDV md.4 kapsamında müstakil bir hizmetin karşılığı olarak kabul edilmeyeceği, • KDV md.24/c maddesinde düzenlenen vade farkı ile aynı anlama gelmediği ve kanun koyucunun kur farklarının KDV ’ne tabi olmasını amaçlamadığı,bu nedenle kur farklarının Kdv’e tabi olmadığı, Şeklindedir (9 daire 26.5.2004 E-2001/2624, K/2004/3556) 259

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Bilindiği gibi 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca, Bakanlar Kurulu Türk parasının kıymetinin korunması konusunda kararlar almaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu bu yetkisine istinaden Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararı yayımlanmıştır. Uygulama esasları ise bu Karara ilişkin Tebliğler ile belirlenmektedir. Söz konusu mevzuatta bugünlerde aşağıda belirtilen iki değişiklik yapılmış bulunmaktadır. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda 2006 11472 sayılı karar (RG.30.12.2006 – 26392) ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Karar 30.12.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. - 32 Sayılı Karara ilişkin 2007 – 32 33 tebliğ (RG.09.02.2007 – 26429) ile 91325 sayılı Tebliğ ve yurt dışı müteahhitlik hizmetlerine ilişkin 96 – 32/16 sayılı Tebliğ yürürlükten kaldırılarak, bunların yerine 2007 – 32/33 sayılı Tebliğ ile belirlenen yeni esaslar geçerli kılınmıştır. Birçok konuda eski düzenlemeleri esas alan bu Tebliğ 09.02.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 260

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 1. 2006 /11472 SAYILI KARARA İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2006 / 11472 sayılı Karar ile ile 32 sayılı Kararın bazı maddelerinde değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler aşağıda kısaca açıklanmıştır. 1.1. Aracı Kurumların Döviz Alım ve Satımına İlişkin Hükümler 32 Sayılı Karar Eklenmiştir. 1.2. Türkiye’ye Gelecek Yabancı Sermaye: Kararın ‘Türkiye ‘ye gelecek yabancı sermaye’ başlıklı maddesi ilgili mevzuata referans suretiyle yeniden düzenlenmiştir. Esasa ilişkin değişiklik yoktur.

261

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 1.3.Yurt Dışına 5 Milyon ABD Doları Döviz ve Türk Lirasını Aşan Sermaye İhracatında İzin Gereği Kaldırılmıştır. 1.4. Kişiler Sermaye Hareketleri Düzenlenmiştir. 1.5. Menkul Kıymetlerle İlgili Bankalar ve Aracı Kurumların Bilgi Verme Yükümlülüğü Kaldırılmıştır. 1.6. Dışarıda Yerleşik Kişilerin Gayrimenkul Alımlarına İlişkin Tapu ve Kadastro Müdürlüğü ile Bankaların Bilgi Verme Yükümlülüğü Kaldırılmıştır. 1.7. Yabancı Para Üzerinden Taşınmaz Rehni. 262

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARAR İLİŞKİN 2007 – 32/33 SAYILI TEBLİĞ İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.1. Irak ‘a Gerçekleştirilen ve Tutarı 100.000 ABD Dolarına Kadar Olan İhracat veya Transit Ticarete İlişkin Efektiflerde Beyan Yükümlülüğü Aranmayacaktır. 91 – 32/5 sayılı Tebliğin 15/g maddesinde, Irak ‘a gerçekleştirilen ve tutarı 100.000 ABD Doları veya eşitine kadar olan İhracat veya transit ticarete ilişkin mal bedellerini oluşturan efektiflerde 31.12.2006 tarihine kadar beyan yükümlülüğü aranmayacağı öngörülmüştü. 2007-32/33 sayılı Tebliğ ’in 7/5 nci maddesi ile söz konusu süre 31.12.2007 olarak değiştirilmiştir. Buna göre Irak ‘a gerçekleştirilen ve tutarı 100.000 ABD Doları veya eşitine kadar olan ihracat veya transit ticarete ilişkin mal bedellerini oluşturan efektiflerde 31.12.2007 tarihine kadar beyan 263 yükümlülüğü aranmayacaktır.

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.2. İhraç Bedellerinin Yurda Getirilmesine İlişkin Genel Sürelerde Değişiklik Yoktur. Kitap, Gazete, Mecmua ve Pul İhracatında Dövizi 365 Gün İçinde Yurda Getirme İmkanı Kaldırılmıştır. 2.3. İhracat İşlemlerinde Sorumluluk. Eskiden olduğu gibi ihraç edilen malların bedellerinin süresinde yurda getirilerek, bankalara satılmasından ve ihracat hesabının süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur.

264

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.4.İthalat Taahhüt Hesaplarının Takibi Yapılmayacaktır. 91 – 32/5 sayılı Tebliğ uyarınca bedeli fiili ithalden önce ödenen veya ödeneceği taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 183 gün içinde kapatılması zorunlu bulunmaktaydı. Aracı bankalar bu taahhüdün yerine getirip getirilmediğini kontrol etmekte görevlendirilmişti. 2007 – 32/33 sayılı Tebliğin 15 inci maddesinin 2 nci fıkrasında, ithalat taahhüt hesaplarının takibinin yapılmayacağı hükme bağlanmak suretiyle ithalatta kambiyo takibi uygulaması kaldırılmıştır. İhracat taahhütlerinin takibi ise eskisi gibi devam etmektedir.

265

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.5. Yurt Dışına İhraç Edilen Sermayenin Bildirim Yükümlülüğü: 2007 – 32/33 sayılı Tebliğin 18 inci maddesi ile, Türkiye de yerleşik kişilere, yurt dışında şirket kurmak, mevcut şirketlere ortak olmak veya açmak için yaptıkları ilk nakdi ve/veya ayni sermaye ihracatını ü. Ay içerisinde Müsteşarlığa bildirme yükümlülüğü getirilmiştir. Bildirim Müsteşarlığın internet sitesinde (ve Tebliğin 1 no ‘lu ekinde) yer alan bilgi formu ile yapılacaktır.

266

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.6. Bankaların Aracılığı Olmaksızın Kullanılabilecek Krediler. 2.7.Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri: Yurt dışı müteahhitlik hizmetlerine ilişkin esaslar daha önce 96-32/16 sayılı Tebliğ ile düzenlenmişti. 2007 – 32/33 sayılı Tebliğ ile söz konusu Tebliğ yürürlükten kaldırılmış olup, bu tebliğin 22 nci maddesinde Hazine Müsteşarlığı ‘nın yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinin ülke yararına geliştirilmesi ve desteklenmesi amacıyla ilgili kamu ve özel kuruluşlardan bilgi toplanması ile bunlar arasındaki bilgi paylaşımı ve koordinasyona katkıda bulunmak için gerekli tedbirleri almaya yetkili olduğu belirtilmiştir.

267

KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 2.8.Kişisel Sermaye Hareketleri: 2007 – 32/33 sayılı Tebliğin 21 inci maddeye göre, kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin veya güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal, göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarının tasfiyesine yönelik ödemeler ve göçmenlerin varlıkları kişisel sermaye hareketleri kapsamında değerlendirecektir.

268

SERBEST BÖLGELER 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanununda 08.02.2004 tarihli 5084 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonrası aşağıdaki tablo oluşmuştur. 06.02.04 TARİHİNDEN ÖNCE RUHSAT ALAN FİRMALAR GELİR ve KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI

Lisans süresince devam edecek

GÜMRÜK VERGİSİ VE KDV İSTİSNASI

Devam edecek

ÇALIŞANLARIN GELİR VERGİSİ İSTİSNASI

31.12.08’den sonra kaldırılacak

06.02.04 TARİHİNDEN SONRA RUHSAT ALAN FİRMALAR Sadece imalatçılar yararlanacak(Türkiye’ nin AB üyeliğine kadar) Devam edecek Yok

269

DAMGA VERGİSİ RESİM HARİÇ İSTİSNASI

31.12.08’den sonra kaldırılacak

Yok

MALİYE BAKANLIĞININ KONTROLÜ

Var

Var

VERGİ BEYANNAMELERİ (Gelir,Kurumlar, Geçici,Muhtasar)

Verilecek

Verilecek

270

06.02.2004 tarihine kadar (bu tarih dahil) serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere faaliyet ruhsatı almış mükelleflerin, ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler dolayısıyla elde ettikleri kazançlar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. İstisna, sadece faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden elde edilen kazançlara ilişkindir. Mükelleflerin, bölgeler dışında yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar istisna kapsamında değildir.

271

Sözü edilen istisna serbest bölgelerde elde edilmiş olsa dahi faiz, repo ve benzeri faaliyet dışı gelirlere teşmil edilebilmesi mümkün değildir.Bununla birlikte, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilecektir. Mükelleflerin serbest bölgelerdeki faaliyetlerinden elde ettikleri hasılattan bu faaliyetlere ilişkin olarak yapılan giderlerin düşülmesi sonucu bulunacak kazanç, gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Serbest bölgelerde yürütülen ve istisna kapsamına giren faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde; bu zararların, diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlardan indirilmesi mümkün bulunmadığı gibi ertesi yıla devredilmesi de mümkün değildir.

272

Müşterek genel giderler, merkezde ve şubede oluşan maliyetlerin toplam maliyetler içindeki oranı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Hem serbest bölgelerde hem de serbest bölge dışındaki faaliyetlerde kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin amortismanları, esas itibariyle her bir işte kullandıkları gün sayısı dikkate alınarak dağıtılması gerekmektedir.

273

Kazanç istisnası, serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olduğundan, istisna uygulamasında süre mükelleflerin faaliyet ruhsatlarında belirtilen sürenin son günü (son gün dahil) bitecektir.

274

06.02.2004 tarihine kadar faaliyet ruhsatı almış mükelleflerin serbest bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler, 31.12.2008 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin 06.02.2004 tarihine kadar alınmış faaliyet ruhsatlarımda belirtilen süre;

275

31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona eriyorsa ücretlerde gelir vergisi istisnası faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin bitiş tarihine kadar, 31.12.2008 tarihinden sonraki bir tarihte sona eriyorsa ücretlerde gelir vergisi istisnası 31.12.2008 tarihine kadar uygulanacaktır.

276

Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Türkiye’nin Avrupa Birliğine tam üyeliğinin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnadan, bölgede yeni faaliyete geçen mükellefler ile faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin dolmasıyla normal vergileme rejimine tabi olacak mükellefler yararlanacaktır.

277

Ancak; - Üretim dışı faaliyetlerden, - Serbest bölge dışında üretilen malların satışından, - Faaliyet ruhsatında belirtilen alan dışında üretilen malların satışından, - Serbest bölgede veya serbest bölge dışında fason olarak imal ettirilen ürünlerin satışından, elde edilen kazançlar istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.

278

Mükelleflerin imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançların gelir veya kurumlar vergisinden müstesna tutulabilmesi için; - Bölgelerde ‘imalat’ faaliyetinde bulunmak üzere almış oldukları ruhsatın bir örneğini, - Sanayi sicil belgesi ve kapasite raporunun bir örneğini, - İmalat faaliyetinde kullanılacak araç parkını gösteren bir listeyi,yeni mükellefiyet tesis ettirenler mükellefiyet tesisinde, durum değişikliklerinde ise değişikliği müteakip verecekleri ilk geçici vergi beyannamesi ekinde,ilgili vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

279

İstisna uygulaması açısından, imalat faaliyetinin serbest bölgede yapılması gerekmekte olup imalatın belli safhalarında dışarıdan fason hizmet satın alınması istisna uygulamasına engel teşkil etmemektedir. Ancak; - Fason imalatın sadece, sanayi sicil belgesi veya faaliyet ruhsatında yazılı üretim kapsamında yaptırılması, - Söz konusu istisna serbest bölgelerde yapılan imalata tanınmış olduğundan imalatın fason imalattan çok işletmenin kendi imalatından oluşması, - İmalat faaliyetleriyle ilgili olarak istisnadan yararlanacak kazanç tutarının fiili kapasite kullanımı ile sınırlı olması, - İş riskinin ve organizasyonunun üstlenilmesi, -Hammadde ve yardımcı maddelerin temin edilmesi, gerekmektedir 280

Serbest bölgede imalat faaliyetinde bulunan bir mükellefin ticaretle de uğraşması durumunda,ticari faaliyetlerden elde edilen kazançlar ise istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. Serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin,06.02.2004 tarihinden sonra Gelir Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamına giren ödemeler üzerinden tevkif ettikleri vergileri, bağlı bulundukları vergi dairesine mükellefiyet tesis ettirerek sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gerekmektedir.

281

Örneğin, serbest bölgede faaliyet gösteren bir işletmenin yurtdışında mukim yabancı bir firmadan gayri maddi hakkın kiralanması veya satın alınması dolayısıyla bu yabancı firmaya yapacağı ödemeler ile avukatlık hizmeti dolayısıyla avukatına yapacağı serbest meslek ödemeleri üzerinden anılan maddeler uyarınca tevkifat yapılacaktır.

282

Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgelerde elde ettikleri kazançları dağıtmaları halinde, dağıtılan kar payları üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapmaları gerekir. Banka veya diğer finans kurumlarında bulunan mevduat hesaplarına tahakkuk ettirilen faizler ile repo kazançları üzerinden,06.02.2004 tarihinden itibaren Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü veya Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddeleri uyarınca vergi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

283

Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri ertesi ayın yirmisine kadar beyan etmeleri gerekmektedir. Ancak, istisna uygulanması veya diğer nedenlerle tevkif edilen bir verginin olmaması durumunda muhtasar beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır. Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde defter tutulması, belge ve kayıt düzenine uyulması gerekmektedir. Mükelleflerin kayıtlarını istisna kapsamında olan ve olmayan kazançlar olarak ayrı ayrı tespitine imkan verecek şekilde tutmaları şarttır.

284

06.02.2004 tarihinde önce faaliyet ruhsatı almış gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince, bu tarihten sonra serbest bölgelerdeki faaliyetlerden elde edilen kazançların genel hükümler çerçevesinde beyan edilmesi gerekmektedir. Bölgede faaliyet gösteren gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin 06.02.2004 tarihinden sonra geçici vergi yükümlülüklerini de genel esaslar çerçevesinde yerine getirmeleri gerekmektedir.İstisna kazançlar, beyannamenin ‘Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisnalar’ satırında gösterilecektir.

285

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 8.maddesine göre serbest bölgelerden Türkiye’ye mal sevkiyatı ithalat, Türkiye’den bu bölgelere mal sevkiyatı ise ihracat rejimine tabi olacaktır.Dolayısıyla ülkeye bu bölgelerden mal girişlerinde; KDV, varsa telafi edici gümrük vergileri gümrük beyannamesi ile birlikte hesaplanarak ilgili gümrük idaresine makbuz karşılığı ödenecektir.Aynı şekilde %05 oranında ülkeye girişlerde ithalat bedeli üzerinden serbest bölgeleri geliştirme fonu hesaplanıp yine ilgili gümrük idaresince tahsil edilecektir.

286

Türkiye’den bu bölgelere mal sevkiyatlarında ise diğer ülkelere yapılan ihracatlarda uygulanan prosedür aynen uygulanacaktır.Dolayısıyla ihracat istisnası nedeniyle KDV hesaplanmayacak, ihracatı yapılan mal nedeniyle yüklenilip de indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV tutarı nakden yada mahsuben iade olarak talep edilebilecektir. Merkezden şubeye mal gönderimi herhangi bir ülkedeki firmaya mal gönderilmesi gibi olup, şubeden merkeze mal ithalatı da başka bir ülkeden mal ithalatındaki usul ve esaslara aynen tabidir.

287

Serbest bölgelere yurtdışından (başka ülkelerden) mal sevkiyatları ile serbest bölgeler arası mal teslimlerinde dış ticaret rejimi uygulanmamaktadır. Yani bu durumda ne ihracat ne de ithalat işlemi söz konusu değildir.Aynı şekilde değeri 500 ABD Doları’nın altında olan Türkiye mahreçli mallar da isteğe bağlı olarak ihracat rejimine tabi tutulmayabilmektedir. 288

TEŞEKKÜR EDERİM.

289