Diplomacia Publike Xi

Diplomacia Publike Njësia e XI-të Ass.Prof.Dr.Bekim Baliqi

Organizatat nderkombetare dhe Diplomacia Marrëdhëniet ndërkombëtare janë të

organizuara nga një shumëllojshmëri e normave legale dhe institucioneve te ndryshme. Termi O.N hyri ne perdorim nga James Lorimer me 1867. O.N kane një histori te relativisht te shkurtër, ne fund te shek. XIX dhe ne fillim te shek. XX. Përpjekjet e para ishin me krijimin e Komisioneve te përbashkëta ndërkombëtare për mbikëqyrjen e anijeve. P.sh ne lumin Rhein

Gjithashtu zhvillimet e reja ne teknologji ne

komunikim dhe komunikacion quan ne themelimin e Unioneve, Sindikatave Nderkombetare si p.sh Telegrafike (1865), Postale (1874), Hekurudhave (1890) etj. Po ashtu njesite matese u universalizuan apo standardizimet e shumta u krijuan dhe u formuan lidhjet e perheshme me nje qender per keto organizata. Pjese e studimeve ne M.N. ne te drejten nderkombetare dhe shkencave politike. Librat e para datojne nga viti 1911 nga Paul S.Rheinsch

Shkaqet e krijimit te O.N Lufterat, konfliket e armatosura dhe dhuna. Zhvillimi industrial. Kriza financiare dhe sociale Problemet mbare boterore, p.sh: armatimi

berthamor, enerrgjia, aviacioni, detaria, ambienti etj. Te drejtat e njeriut dhe mbrojtja e tyre Ambienti, ndotja e ujerave, ajrit etj.

Numri i O.N gjate periudhes mes dy luftërave

boterore arriti ne 80 sosh.

Tre pershkrime te O.N O.N si mjet apo instrument i diplomacise dhe

politikes se jashtme te shteteve (te fuqishme).Si shembull mund te marrim bllokimin e KS apo instrumentalizimin e saj gjate Luftes se Ftohte, por edhe te Institucionet globale financiare nje tendence e tille. O.N si arene , si fushe loje e fuqive te medha dhe shteteve tjera. Sidomos si institucione e kompromiseve dhe negociemeve nderqeveritare. O.N si aktor ne M.N, ku shtetet I delegojne kompetencat dhe keto fuqizohen per te

Tipet e O.N O.N ndahen ne organizata ndërkombëtare nder-

qeveritare dhe ato organizata ndërkombëtare joqeveritare. Dallimi mes ketyre eshte se te parat kerkojne, qe themelimi i tyre bazohet ne nje Kontrate me te drejte nderkombetare mes tre e me shume shteteve. O.N nderqeveritare jane te llojeve te ndryshme. Disa jane te sajuara ne baza te bashkepunimit rajonal ose mes vendeve fqinje pra mbi baza gjeografike (Organization of American States, Organization of Central American States,nthe Arab

Apo edhe interesave ekonomik me karakter

regjional si p.sh: Central European Free Trade Association(CEFTA) ,North American Free Trade Agreement etj. Disa jane te sajuara ne baza te bashkepunimit rajonal ose mes vendeve fqinje pra mbi baza gjeografike (Organization of American States, Organization of Central American States,nthe Arab League, Organization of African Unity, Association of South East Asian Nations). Organizatat tjera jane per ceshtje sigurie sip.sh North Atlantic Treaty Organization-NATO, Organization for Security and Cooperation in Europe- OSCE, dhe dikur Organizata e Paktit te

O.N EkonomikeFinanciare Bretton Woods Sistemi ekonomik ku dollari u be

monedha qendrore dhe ekuivalente e monedhave tjera, I cili vlrene e vet e mbronte/garantonte me ari. Nga ky sistme rrjedhen dy organizatat me re rendishme finaciare edhe sot ne bote. Fondi Monetar Nderkombetar dhe Banka Boterore. Gjitthashti u krijua Organizata Boterorore e Tregtise (WTO) e cila fillimisht u quajt Marrëveshja e përgjithshme mbi Tarifat dhe Tregtinë GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) 1947 por u emertua me 1995 ne WTO. Edhe pse ishin O.N pra universale ato ishin dhe mbeten ne duar e perendimit, prandaj shume vende krijau Organizata regjionale te cilat edhe i

D.P dhe O.m D.P nuk eshte nje menyre apo instrument e

paraqitjes se politikes se jashtme te qeverise. Forma me e shpeshte dhe me optimale e veprimit diplomatik jane takime, mbledhjet, konferencat dhe pjesmarja ne O.N. Anetaresimi ne ato kryesoren mundeson pjesmarjen aktive ne politiken nderkombetare. Venja e agjendes apo tematizimi i ceshtjeve te rendesishme Iniciohen apo merren vendime te karakterit global. Ndikimi ne keto eshte me i shpejte, drejtperdrejt dhe me efikas. P.sh Greenpeace apo OJQ/te shfrytezojne per publicitet raste te tilla.

Diskutimi per tema punimesh. Percaktimi apo diskutimi per temat e mundshme.