De Cuong On Tap Su 9

PHAÀN MOÄT

LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI HIEÄN ÑAÏI TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAY

CHÖÔNG I LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI BAØI 1 LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 70 CUÛA THEÁ KYÛ XX I LIEÂN XOÂ 1/Coâng cuoäc khoâi phuïc kinh teá sau chieán tranh (1945 -1950 ) -Hoaøn caûnh lòch söû: +Khoù khaên: Lieân Xoâ chòu toån thaát naëng neà do chieán tranh theá giôùi thöù hai gaây ra +Thuaän lôïi + Döôùi söï laûnh ñaïo cuûa Ñaûng va Nhaø nöôùc Xoâ vieát, nhaân daân Lieân Xoâ ñaû lao ñoäng queân mình ñeå xaây döïng laïi ñaát nöôùc -Thaønh töïu +Hoaøn thaønh keá hoach 5 naêm laàn thöù tö (1946 -1950), vöôït möùc tröôùc thôøi haïn 9 thaùng. Caùc chæ tieâu chính ñeàu vöôït möùc tröôùc keá hoaïch döï ñònh +Ñeán naêm 1950 saûn xuaát coâng nghieäp taêng 73 % so vôùi tröôùc chieán tranh +Saûn xuaát noâng nghieäp cuõng vöôït möùc tröôùc chieán tranh +Ñôøi soáng nhaân daân ñöôïc caûi thieän roû reät +Khoa hoïc kyû thuaät coù söï phaùt trieån vöôït baäc nhö naêm 1949 cheá taïo thaønh coâng bom nguyeân töû, phaù vôû theá ñoäc quyeàn haït nhaân cuûa Myõ 2/ Tieáp tuïc coâng cuoäc xaây ñuïng cô sôû vaät chaát – kyû thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi (töø naêm 1950 ñeán ñaàu nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX ) -Lieân Xoâ tieáp tuïc xaây döïng cô sôû vaät chaát kyû thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi vôùi vieäc thöïc hieän caùc keá hoaïch daøi haïn laø keá hoaïch 5 naêm laàn thöù naêm ( 1951 -1955 ), laàn thöù saùu ( 1956- 1960 ) …… -Phöông höôùng chính laø tieáp tuïc öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng – neàn taûng cuûa neàn kinh teá quoác daân, thöïc hieän thaâm canh saûn xuaát noâng nghieäp, ñaåy maïnh tieán 1

boä khoa hoïc – kyû thuaät, taêng cöôøng quoác phoøng cuûa ñaát nöôùc -Nhöõng thaønh töïu +Kinh teá Lieân Xoâ trôû thaønh cöôøng quoác coâng nghieäp ñöùng thöù hai sau Myõ, chieám khoaûng 20 % saûn löôïng coâng nghieäp cuûa toaøn theá giôùi +Khoa hoïc – kyû thuaät : phaùt trieån maïnh ñaëc bieät laø khoa hoïc vuõ truï, laø nöôùc ñaàu tieân phoùng thaønh coâng veä tinh nhaân taïo(1957 ), phoùng con taøu “Phöông Ñoâng” ñöa nhaø du haønh vuõ truï Ga –ga – rin bay voøng quanh traùi ñaát (1961 ) + Lieân Xoâ thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi hoøa bình, tích cöïc uûng hoä phong traøo ñaáu tranh choáng chuû nghóa thöïc daân, giaønh ñoäc laäp töï do cho caùc daân toäc II ÑOÂNG AÂU I/ Söï ra ñôøi cuûa caùc nöôùc daân chuû nhaân daân Ñoâng AÂu -Hoaøn caûnh Nhöõng naêm 1944 -1945, Hoàng quaân Lieân Xoâ truy kích phaùt xít Ñöùc, tieán vaøo laûnh thoå Ñoâng AÂu, nhaân daân Ñoâng AÂu ñaõ noåi daäy vaø khôûi nghóa vuõ trang giaønh chính quyeàn. Döôùi söï laûnh ñaïo cuûa nhöõng ngöôøi coäng saûn, caùc nöôùc daân chuû nhaân daân ra ñôøi (1944 -1946) - Nhieäm vuï hoaøn thaønh caùch maïng daân chuû nhaân daân +Xaây döïng boä maùy chính quyeàn daân chuû nhaân daân +Tieán naønh caûi caùch ruoäng ñaát +Quoác höõu hoùa caùc xí nghieäp lôùn cuûa chuû tö baûn nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc +Ban haønh caùc quyeàn töï do daân chuû, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân 2/ Tieán haønh xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi ( töø naêm 1950 ñeán ñaàu nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX) -Nhöõng nhieäm vuï chính trong coâng cuoäc xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi: +Xoùa boû söï boùc loät cuûa giai caáp tö saûn , ñöa noâng daân vaøo con ñöôøng laøm aên taäp theå thoâng qua hình thöùc hôïp taùc xaõ vaø tieán haønh coâng nghieäp hoùa nhaèm xoùa boû tình traïng ngheøo naøn, laïc haäu töø laâu ñôøi, xaây döïng cô sôû vaät chaát kyû thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi -Nhöõng thaønh töïu trong coâng cuoäc xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi Sau hôn 20 naêm xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi, ñeán ñaàu nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX, caùc nöôùc Ñoâng AÂu ñaõ trôû thaønh nhöõng nöôùc coâng - noâng nghieäp. Boä maët kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc ñaõ thay ñoåi caên baûn vaø saâu saéc 3/Söï hình thaønh heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa 2

- Ñeán naêm 1949 chuû nghóa xaõ hoäi ñaõ trôû thaønh moät heä thoáng treân theá giôùi -Cô sôû hình thaønh heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa +Chung muïc tieâu xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi +Ñeàu do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo, laáy chuû nghóa Maùc – Leâ nin laøm neàn taûng tö töôûng -Moái quan heä giöõa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa +Veà kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc kyû thuaät: - Ngaøy 8 -1 -1949 Hoäi ñoàng töông trôï kinh teá( SEV ) ñöôïc thaønh laäp. - Muïc ñích ñaåy maïnh söï hôïp taùc, giuùp ñôû laãn nhau giöõa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa vaø ñaùnh daáu söï hình thaønh heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa. +Veà chính trò vaø quaân söï : thaønh laäp toå chöùc Hieäp öôùc Vac -sa-va(5 / 1955 ) BAØI 2 LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU TÖØ GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN ÑAÀU NHÖÕNG NAÊM 90 CUÛA THEÁ KYÛ XX I. SÖÏ KHUÛNG HOAÛNG VAØ TAN RAÕ CUÛA LIEÂN BANG XOÂ VIEÁT - Kinh teá laâm vaøo khuûng hoaûng +Coâng nghieäp trì treä, noâng nghieäp sasuùt +Haøng hoùa, löông thöïc phaåm vaø haøng hoùa tieâu duøng thieát yeáu khan hieám +Ñôøi soáng nhaân daân giaûm suùt -Chính trò, xaõ hoäi + Nhöõng vi phaïm veà phaùp cheá, thieáu daân chuû vaø caùc teä naïn quan lieâu, tham nhuõng ngaøy caøng traàm troïng +Ñaát nöôùc laâm vaøo khuûng hoaûng toaøn dieän +Gooùc –ba –choùp ñeà ra ñöôøng loái caûi toå vaøo naêm 1985 -Dieãn bieán Veà chính trò laø thöïc hieän cheá ñoä toång thoáng, ña nguyeân veà chính trò, xoùa boû cheá ñoä moät Ñaûng Veà kinh teá ñöa ra nhieàu phöông aùn phaùt trieån nhöng chöa thöïc hieän ñöôïc gì, ñaát nöôùc caøng luùn saâu vaøo khuûng hoaûng vaø roái loaïn veà chính trò, xaõ hoäi. Caùc theá löïc choáng ñoái raùo rieát hoaït ñoäng +Ngaøy 19 /8 /1991 cuoäc ñaûo chính ñaõ dieãn ra nhöng thaát baïi, Ñaûng coäng saûn Lieân xoâ bò ñình chæ hoaït ñoäng +11 nöôùc coäng hoøa taùch khoûi Lieân bang, Lieân bang xoâ vieát tan raõ 3

+Ngaøy 25 – 12 – 1991 toångthoáng Gooc – ba – choáp töø chöùc, chaám döùt cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa ôû Lieân Xoâ II Cuoäc khuûng hoaûng cuûa cheá ñoä XHCN ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu -Töø ñaàu nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX, caùc nöôùc Ñoâng AÂu laâm vaøo khuûng hoaûng kinh teá vaø chính trò ngaøy caøng gay gaét. Caùc theá löïc ñeá quoác beân ngoaøi vaø nhöõng phaàn töû choáng phaù ra söùc kích ñoäng quaàn chuùng -Nhöõng nhaø laõnh ñaïo caùc nöôùc Ñoâng AÂu ñaõ phaûi chaáp nhaän töø boû quyeàn laõnh ñaïo cuûa Ñaûng coäng saûn, thöïc hieän ña nguyeân veà chính trò vaø tieán haønh toång tuyeån cöû töï do -Keát quaû laøcuoái naêm 1989 cheá ñoä XHCN suïp ñoå ôû haàu heát caùc nöôùc Ñoâng AÂu Ngaøy 28 – 6 – 1991 Hoäi ñoàng töông trôï kinh teá (SEV) chaám döùt hoaït ñoäng Ngaøy 1 – 7 – 1991 Toå chöùc Hieäp öôùc Vac –sa –va tuyeân boá giaûi theå

CHÖÔNG II CAÙC NÖÔÙC AÙ, PHI, MYÕ LA- TINH TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAY BAØI 3 QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA PHONG TRAØO GIAÛI PHOÙNG DAÂN TOÄC VAØ SÖÏ TAN RAÕ CUÛA HEÄ THOÁNG THUOÄC ÑÒA I Giai ñoaïn töø naêm 1945 ñeán giöõa nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû XX - Nhaân daân Ñoâng Nam AÙ noåi daäy tieán haønh khôûi nghóa vuõ trang laät ñoå aùch thoáng trò cuûa chuû nghóa phaùt xít, thaønh laäp chính quyeàn caùch maïng vaø tuyeân boá ñoäc laäp + In – ñoâ – neâ – xi - a (17 – 8 – 1945), Vieät Nam (2 – 9 – 1945), Laøo (12 – 10 – 1945) -Phong traøo lan roäng sang Nam AÙ: AÁn Ñoä (1946 – 1950) Baéc Phi: Ai Caäp (1952), An – gieâ – ri (1954 1962) -Naêm 1960 ñöôïc goïi laø “Naêm Chaâu Phi”: coù 17 nöôùc Chaâu Phi tuyeân boá ñoäc laäp -Myõ la – tinh: ngaøy 1 – 1 – 1959 caùch maïng Cu ba thaéng lôïi, cheá ñoä ñoäc taøi thaân Myõ bò suïp ñoå 4

Heä thoáng thuoäc ñòa cuûa chuû nghóa ñeá quoác - thöïc daân veà cô baûn ñaõ suïp ñoå II Giai ñoaïn töø giöõa nhöõng naêm 60 ñeán giöõa nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX Tieâu bieåu laø phong traøo ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp cuûa nhaân daân Aêng – goâ – la (11 – 1975 ), Ghi – neâ Bít – xao (9 – 1974 ), Moâ daêm bích (6 – 1975 ) laät ñoå aùch thoáng trò cuûa Boà Ñaøo Nha III Giai ñoaïn töø giöõa nhöõng naêm 70 ñeán giöõa nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX -Nhaân daân caùc nöôùc Nam Phi ñaõ ñöùng leân ñaáu tranh choáng cheá ñoä phaân bieät chuõng toäc ( A – pac – thai ). Sau nhieàu naêm ñaáu tranh kieân cöôøng vaø beàn bæ, cuoái cuøng chính quyeàn thöïc daân ñaõ phaûi tuyeân boá xoùa boû cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc, coâng nhaän quyeàn baàu cöû vaø caùc quyeàn töï do daân chuû khaùc cuûa ngöôøi da ñen -Heä thoáng thuoäc ñòa cuûa chuû nghóa ñeá quoác bò suïp ñoå hoaøn toaøn BAØI 4

CAÙC NÖÔÙC

CHAÂU AÙ I TÌNH HÌNH CHUNG -Chaâu AÙ laø luïc ñòa roäng lôùn, ñoâng daân nhaát theá giôùi, coù nhieàu nguoàn taøi nguyeân phong phuù, coù nhieàu toân giaùo khaùc nhau -Tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, caùc nöôùc Chaâu AÙ ñeàu bò caùc nöôùc tö baûn phöông Taây noâ dòch boùc loät -Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, moät cao traøo giaûi phoùng daân toäc ñaõ daáy leân vaø lan nhanh ra caû Chaâu AÙ. Tôùi cuoái nhöõng naêm 50, phaàn lôùn caùc daân toäc Chaâu AÙ giaønh ñöôïc ñoäc laäp nhö Trung Quoác, AÁn Ñoä, ……. -Gaàn suoát nöûa sau theá kyû XX tình hình Chaâu AÙ khoâng oån ñònh vì nhöõng cuoäc chieán tranh xaâm löôïc cuûa caùc nöôùc ñeá quoác nhaát laø ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø Taây AÙ, hoaëc nhöõng cuoäc xung ñoät tranh chaáp bieân giôùi, laõnh thoå hoaëc caùc phong traøo ly khai vôùi nhöõng haønh ñoäng khuûng boá daõ man (AÁn Ñoä vaø Pa – kit – xtan, In – ñoâ – neâ – xi – a ……..) -Tuy nhieân moät soá nöôùc Chaâu AÙ ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng nhanh choùng veà kinh teá : Nhaät Baûn, Haøn Quoác,…. II TRUNG QUOÁC 1/Söï ra ñôøi cuûa nöôùc Coäng hoøa nhaân daân Trung Hoa -Sau thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Nhaät, ÔÛ Trung Quoác dieãn ra cuoäc noäi chieán keùo daøi ba naêm (1946 5

– 1949 ) giöõa Quoác daân ñaûng – Töôûng Giôùi Thaïch vaø Ñaûng coäng saûn Trung Quoác, cuoái cuøng Ñaûng coäng saûn Trung Quoác thaéng lôïi. Chieàu ngaøy 1 – 10 – 1949 taïi quaûng tröôøng Thieân An Moân chuû tòch Mao Traïch Ñoâng tuyeân boá thaønh laäp nöôùc Coäng hoøa nhaân daân Trung Hoa -YÙ nghóa +Keát thuùc söï noâ dòch cuûa ñeá quoác, phong kieán, ñöa ñaát nöôùc Trung Quoác böôùc vaøo kyû nguyeân ñoäc laäp, töï do +Heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa noái lieàn töø Chaâu AÂu sang Chaâu AÙ 2/ Möôøi naêm ñaàu xaây döïng cheá ñoä môùi -Hoaøn thaønh coâng cuoäc khoâi phuïc kinh teá (1949 – 1959) -Hoaøn thaønh keá hoaïch 5 naêm laàn thöù nhaát (1953 – 1957) -Veà ñoái ngoaïi laøthi haønh chính saùch ñoái ngoaïi tích cöïc nhaém cuûng coá hoøa bình vaø thuùc ñaåy phong traøo caùch maïng theá giôùi 3/ Ñaát nöôùc trong thôøi kyø bieán ñoäng (1959 – 1978 ) -Naêm 1959 Trung Quoác thöïc hieän ñöôøng loái “ Ba ngoïn côø hoàng” laøm cho neàn kinh teá ñaát nöôùc trôû neân hoån loaïn, saûn xuaát giaûm suùt, ñôøi soáng nhaân daân ñieâu ñöùng, naïn ñoùi xaûy ra khaép nôi -Sau ñoù neàn kinh teá daàn daàn ñöôïc ñieàu chænh vaø coù moät soá chuyeån bieán nhöng noäi boä Ñaûng Coâng saûn laïi dieãn ra nhöõng baát ñoàng veà ñöôøng loái, tranh chaáp quyeàn löïc söùc gay gaét, ñænh cao cuûa tranh giaønh quyeàn löïc laø cuoäc “Ñaïi caùch maïng vaên hoùa voâ saûn”. Ñieàu naøy gaây ra thaûm hoïa nghieâm troïng cho ñaát nöôùc vaø nhaân daân Trung Quoác 4/ Coâng cuoäc caûi caùch – môû cöûa (naêm 1978 ñeán nay) -Thaùng 12 – 1978, Trung öông Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñeà ra ñöôøng loái ñoåi môùi ñaát nöôùc -Chuû tröông xaây döïng chuû nghóa mang maøu saéc Trung Quoác, laáy phaùt trieån kinh teá laøm trung taâm, thöïc hieän caûi caùch vaø môû cöûa nhaèm muïc tieâu hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, ñeå Trung Quoác trôû thaønh quoác gia giaøu maïnh, vaên minh. -Veà ñoái ngoaïi laø môû roäng quan heä höõu nghò, hôïp taùc vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi BAØI 5

CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG

NAM AÙ I TÌNH HÌNH ÑOÂNG NAM AÙ TRÖÔÙC VAØ SAU NAÊM 1945

6

-Tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, haàu heát caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ laø thuoäc ñòa cuûa ñeá quoác thöïc daân phöông Taây -Thaùng 8 – 1945 khi phaùt xít Nhaät ñaàu haøng Ñoàng minh, caùc daân toäc Ñoâng Nam AÙ nhanh choùng noåi daäy choáng aùch thoáng trò thöïc daân, giaønh chính quyeàn -Ngay sau ñoù, nhieàu daân toäc Ñoâng Nam AÙ laïi phaûi ñöùng leân ñaáu tranh cöïc kyø gian khoå choáng söï xaân löôïc trôû laïi cuûa caùc nöôùc ñeá quoác phöông Taây, ñeán giöõa nhöõng naêm 50 môùi giaønh ñöôïc ñoäc laäp. Cuõng trong thôøi gian naøy, Myõ can thieäp vaøo Ñoâng Nam AÙ laäp neân khoái quaân söï Ñoâng Nam AÙ ( trong ñoù coù Thaùi Lan vaø Phi – líp – pin tham gia) vaø tieán haønh xaâm löôïc Vieät Nam roài môû roäng chieán tranh sang Laøo, Cam – pu - chia laøm cho tình hình Ñoâng Nam AÙ caøng trôû neân caêng thaúng. II SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA TOÅ CHÖÙC ASEAN -Hoaøn caûnh thaønh laäp +Yeâu caàu phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa nhieàu nöôùc Ñoâng Nam AÙ sau khi giaønh ñoäc laäp. -Ngaøy 8 – 8 – 1967 Hieäp hoäi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ ( ASEAN ) thaønh laäp taïi Baêng coác ( Thaùi lan )vôùi söï tham gia cuûa 5 nöôùc : In – ñoâ – neâ – xi – a, Ma – lai – xi – a, Phi – lip – pin, xin – ga – poa, Thaùi Lan. -Muïc tieâu cuûa ASEAN laø phaùt trieån kinh teá vaø vaên hoùa thoâng qua nhöõng noå löïc hôïp taùc giöõa caùc nöôùc thaønh vieân, treân tinh thaàn duy trì hoøa bình vaø oån ñònh khu vöïc . -Khi cuoäc khaùng chieán .cuûa nhaân daân vieät Nam, Laøo, Cam – pu – chia keát thuùc thaéng lôïi vaøo naêm 1975 caùc quan heä ngoaïi giao giöõa ba nöôùc Ñoâng Döông vaø ASEAN ñöôïc thieát laäp . -Naêm 1979 vì vaán ñeà Cam – pu – chia, neân moái quan heä giöõa ba nöôùc Ñoâng Döông vôùi ASEAN trôû neân caêng thaúng vaø ñoái ñaàu. III Töø “ASEAN 6” phaùt trieån thaønh “ASEAN 10” -Naêm 1984 Bru – naây trôû thaønh thaønh vieân thöù saùu cuûa toå chöùc ASEAN -Töø ñaàu nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX, sau “ chieán tranh laïnh” vaø vaán ñeà Cam – pu – chia ñöôïc giaûi quyeát, toå chöùc ASEANñaõ keát naïp theâm caùc thaønh vieân. Vieät Nam gia nhaäp ASEAN vaøo thaùng 7 – 1995, tieáp ñoù keát naïp Laøo, Mi – an – ma vaøo thaùng 7 – 1997 vaø Cam – pu – chia thaùng 4 – 1999. -ASEAN ñaõ chuyeån troïng taâm hoaït ñoäng sang hôïp taùc kinh teá ñoù laø thaønh laäp khu vöïc maäu dòch töï do (AFTA) vaøo naêm 1992 vaø laäp dieãn ñaøn khu vöïc (ARF ) vaøo naêm 1994. 7

BAØI 6

CAÙC NÖÔÙC

CHAÂU PHI I TÌNH HÌNH CHUNG -Tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, caùc nöôùc Chaâu Phi ñeàu laø thuoäc ñòa cuûa tö baûn phöông Taây. -Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, phong traøo ñaáu tranh choáng chuû nghóa thöïc daân, ñoøi ñoäc laäp daân toäc dieãn ra soâi noåi. Khôûi ñaàu laø phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân Baéc Phi tieâu bieåu Ai Caäp (18 – 6 – 1953), An- gieâ- ri (1954- 1962).Tieáp theo laø phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân ôû khaép Chaâu Phi choáng laïi söï thoáng trò cuûa caùc nöôùc ñeá quoác vaø giaønh ñoäc laäp daân toäc. Naêm 1960 ñi vaøo lòch söû goïi”Naêm Chaâu Phi” vì coù 17 nöôùc Chaâu phi giaønh ñoäc laäp . -Sau khi giaønh ñoäc laäp, caùc nöôùc Chaâu Phi baét tay vaøo coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc, phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi nhöng chöa thay ñoåi ñöôïc tình traïng ñoùi ngheøo laïc haäu. -Töø cuoái nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX, tình hình Chaâu Phi ngaøy caøng khoù khaên vaø khoâng oån ñònh vì : +Do caùc cuoäc xung ñoät, noäi chieán ñaãm maùu dieãn ra thöôøng xuyeân +Do ñoùi ngheøo, nôï naàng choàng chaát vaø caùc loaïi dòch beänh hoaønh haønh +Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi söï giuùp ñôû cuûa coäng ñoàng quoác teá, caùc nöôùc Nam Phi ñang tìm moïi caùch giaûi quyeát caùc cuoäc xung ñoät, khaéc phuïc nhöõng khoù khaên veà kinh teá, thaønh laäp caùc toå chöùc lieân minh khu vöïc. Lôùn nhaát laø toå chöùc thoáng nhaát Chaâu Phi, nay goïi laø Lieân minh Chaâu Phi (AU). II COÂÏNG HOØA NAM PHI -Tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, Lieân bang Nam Phi naèm trong khoái Lieân hieäp Anh. Naêm 1961, tröôùc aùp löïc ñaáu tranh cuûa nhaân daân, Lieân bang Nam Phi ruùt khoûi khoái Lieân hieäp Anh vaø tuyeân boá laø nöôùc Coäng hoøa Nam Phi. -Thöïc daân da traéng thi haønh chính saùch phaân bieät chuûng toäc ( chuû nghóa A – pac – thai) trong hôn ba theá kyû ôû Nam Phi. -Döôùi söï laûnh ñaïo cuûa toå chöùc “Ñaïi hoäi daân toäc Phi” (ANC), ngöôøi da ñen ñaõ beán bæ ñaáu tranh ñoøi thuû tieâu cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc.Coäng ñoàng quoác teá uûng hoä cuoäc ñaáu tranh naøy. Thaùng 12 – 1993 chính quyeàn ngöôøi da traéng Nam Phi tuyeân boá xoùa boû cheá ñoä A – pac – thai, traû laïi töï do cho laõnh tuï ANC Nen-xôn Man–ñeâ-la vaø 8

sau cuoäc baàu cöû daân chuû ña chuûng toäc ñaàu tieân ôû Nam Phi(4-1994) Nen xôn Man-ñeâ-la trôû thaønh Toång Thoáng ngöôøi da ñen ñaàu tieân ôû ñaây. -Chính quyeàn môùi ôû Nam Phi ñöa ra chieán löôïc kinh teá vó moâ ñeå phaùt trieån saûn xuaát, giaûi quyeát vieäc laøm, caûi thieän möùc soáng cuûa ngöôùi da ñen. BAØI 7 CAÙC NÖÔÙC MYÕ LA TINH I NHÖÕNG NEÙT CHUNG -Myõ la tinh laø moät khu vöïc roäng lôùn traûi daøi töø Meâ-hi-coâ ( Baéc Myõ) xuoáng Nam Myõ. -Ñaàu theá kyû XX, nhaân daân caùc nöôùc Myõ la tinh ñaõ ñöùng leân ñaáu tranh choáng aùch thoáng trò cuûa Taây Ban Nha vaø giaønh ñöôïc ñoäc laäp. -Tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, caùc nöôùc Myõ la tinh laïi rôi vaøo voøng leä thuoäc naëng neà vaø trôû thaønh “saân sau ” cuûa ñeá quoác Myõ. -Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, tình hình Myõ la tinh coù nhieàu chuyeån bieán maïnh meõ. Môû ñaàu laø cuoäc caùch maïng Cu Ba naêm 1959. - Töø ñaàu nhöõng naêm 60 ñeán nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX, moät cao traøo ñaáu tranh buøng noå ôû Myõ la tinh ví nhö “Luïc ñòa buøng chaùy” laät ñoå chính quyeàn ñoäc taøi phaûn ñoäng , thieát laäp chính phuû daân toäc-daân chuû tieán haønh nhieàu caûi aùch tieán boä. -Trong coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc, caùc nöôùc Myõ la tinh thu ñöôïc moät soá thaønh tu6uï veà kinh teá, xaõ hoäi. Nhöng töø ñaàu nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX, tình hình kinh teá, chính trò ôû nhieàu nöôùc Myõ la tinh laïi gaëp khoù khaên, caêng thaúng. II CU BA- HOØN ÑAÛO ANH HUØNG -Sau chieán tranh theá gioùi thöù hai, thaùng 3-1952 Myõ thieát laäp ôû Cu Ba cheá ñoä ñoäc taøi quaân söï do Ba-ti-xta ñöùng ñaàu, laøm tay sai cho Myõ. -Ngaùy 26-7-1953, 135 thanh nieân yeâu nöôùc döôùi söï chæ huy cuûa luaät sö treû tuoåi Phi-ñen Ca-xtô-roâ taán coâng vaøo phaùo ñaøi Moân-ca-ña. Cuoäc taán coâng khoâng giaønh ñöôïc thaéng lôïi nhöng ñaõ môû ñaàu cho giai ñoaïn khôûi nghóa vuõ trang treân toaøn ñaûo vôùi moät theá heä chieán só caùch maïng môùitreû tuoåi ñaày nhieät tình vaø kieân cöôøng. -Ngaøy 25-11-1956 Phi-ñen Ca-xtô-roâ cuøng 81 chieán só yeâu nöôùc töø Meâ-hi-coâ trôû veà xaây döïng caên cöù caùch maïngôû vuøng röøng nuùi Xi-e-xtô-ra (phía Taây cuûa Cu- ba) 9

-Döôùi söï giuùp ñôû cuûa nhaân daân, löïc löôïng caùch maïng ngaøy caøng lôùn maïnh vaøphong traøo ñaáu tranh lan roäng ra caû nöôùc. Ngaùy 1-1-1959, cheá ñoä ñoäc taøi Ba-ti-xta laät ñoå, caùch maïng Cu Ba giaønh ñöôïc thaéng lôïi hoaøn toaøn. -Chính phuû caùch maïng Cu Ba do Phi-ñen Ca-xtô-roâ ñuùng ñaàu tieán haønh caûi caùch daân chuû. -Thaùng 4- 1961, quaân vaø daân Cu Ba ñaõ tieâu dieät goïn 1300 teân lính ñaùnh thueâ cuûa Myõtaïi baõi bieån Hi-roân. Phi-ñen Caxtô-roâ tuyeân boá: Cu Ba tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi. -Maëc duø bò Myõ bao vaây, caám vaän, nhaân daân Cu Ba vaãn giaønh nhieàu thaéng lôïi to lôùn: noâng nghieäp, coâng nghieäp, giaùo duïc, y teá, vaên hoùa. CHÖÔNG III MYÕ, NHAÄT BAÛN, TAÂY AÂU TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAY BAØI 8

NÖÔÙC

MYÕ

I TÌNH HÆNH KINH TEÁ NÖÔÙC MYÕ SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI -Trong chieán tranh theá giôùi thöù hai, Myõ thieät haïi ít vaø thu ñöôïc 114 tæ USD, xa chieán tröôøng neân khoâng bò chieán tranh taøn phaù, yeân oån phaùt trieån saûn xuaát vaø baùn vuõ khí, haøng hoùa cho caùc nöôùc tham chieán. -Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, Myõ chieám öu theá veà moïi maët trong theá giôùi tö baûn : Trong nhöõng naêm 19451950, saûn löôïng coâng nghieäp cuûa Myõ luoân chieám hôn moät nöûa saûn löôïng coâng nghieäp theá giôùi ; saûn löông noâng nghieäp gaáp hai laàn saûn löôïng noâng nghieäp cuûa Anh, Phaùp, Taây Ñöùc, Italia vaø Nhaät Baûn coäng laïi; naém trong tay 3/4 tröû löôïng vaøng cuûa theá giôùi; treân 50 % taøu thuyeàn ñi laïi treân maët bieån laø cuûa Myõ. -Hai thaäp nieân ñaàu sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, Myõ trôû thaønh trung taâm kinh teá- taøi chính duy nhaát cuûa theá giôùi. -Trong nhöõng thaäp nieân tieáp sau, kinh teá Myõ khoâng coøn giöõ öu theá tuyeät ñoái nhö tröôùc kia nöõa do nhieàu nguyeân nhaân +Söï caïnh tranh gay gaét cuûa caùc nöôùc Taây AÂu vaø Nhaät Baûn. +Kinh teá Myõ khoâng oån ñònh do vaáp phaûi nhieàu cuoäc suy thoaùi, khuûng hoaûng. +Chi phí nhöõng khoaûn khoång loà cho vieäc chaïy ñua vuõ trang, laäp caùc caên cöù quaân söï vaø tieán haønh caùc cuoäc chieán tranh xaâm löôïc . 10

-Söï giaøu ngheøo cheânh leäch giöõa caùc taàng lôùp xaõ hoäi laø nguoàn goác gaây neân söï khoâng oån ñònh veà kinh teá vaø xaõ hoäi ôû My.õ II SÖÏ PHAÙT TRIEÅN VEÀ KHOA HOÏC – KYÛ THUAÄT CUÛA MYÕ SAU CHIEÁN TRANH -Myõ laø nöôùc khôûi ñaàu cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyû thuaät laàn thöù hai, ñaõ thu ñöôïc nhieàu thaønh töïu kyø dieäu trong taát caû caùc lónh vöïc : taïo ra vaät lieäu môùi, naêng löôïng môùi, tieán haønh “caùch maïng xanh”, tieán haønh caùch maïng trong giao thoâng vaän taûi, thoâng tin lieân laïc vaø chinh phuïc vuõ truï. III CHÍNHSAÙCH ÑOÁI NOÄI VAØ ÑOÁI NGOAÏI CUÛA MYÕ SAU CHIEÁN TRANH -Ñoái noäi Hai Ñaûng tö saûn laø Ñaûng Daân chuû vaø Ñaûng coäng hoøa thay nhau thoáng trò vaø caàm quyeàn ôû Myõ vôùi nhöõng chính saùch ñoái noäi thoáng nhaát nhö sau: +Phaù hoaïi phong traøo coâng nhaân vaø phong traøo caùch maïng tieán boä cuûa nhaân daân +Ñöa ra nhieàu ñaïo luaät phaûn ñoäng nhö caám Ñaûng coäng saûn Myõ hoaït ñoäng, loaïi boû nhöõng ngöôøi coäng saûn ra khoûi boä maùy nhaø nöôùc Myõ. -Ñoái ngoaïi +Ñeà ra “Chieán löôïc toaøn caàu” vôùi yù ñoà thoáng trò theá giôùi. Tuy nhieân, trong vieâc “Thöïc hieän chieán löôïc toaøn caàu”, Myõ vaáp phaûi nhöõng thaát baïi naëng neà , tieâu bieåu nhaát laø trong chieán tranh xaâm löôïc Vieät Nam. BAØI 9 NHAÄT BAÛN I TÌNH HÌNH NHAÄT BAÛN SAU CHIEÁN TRANH -Nhaät Baûn laø nöôùc baïi traän trong chieán tranh theá giôùi thöù hai neân bò maát heát thuoäc ñòa -Ñaát nöôùc bò chieán tranh taøn phaù naëng neà, thaát nghieäp traàm troïng, thieáu thoán löông thöïc thöïc phaåm vaø haøng tieâu duøng, laïm phaùt naëng neà -Döôùi cheá ñoä quaân quaûn cuûa Myõ, Nhaät baûn thöïc hieän moät loaït caûi caùch daân chuû:ban haønh hieán phaùp môùi 1946, caûi caùch ruoäng ñaát, giaûi giaùp löïc löôïng vuõ trang, ban haønh caùc quyeàn töï do, daân chuû. II NHAÄT BAÛN KHOÂI PHUÏC VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ SAU CHIEÁN TRANH -Trong nhöõng naêm 1950 -1960, kinh teá Nhaät Baûn ñaït böôùc phaùt trieån “thaàn kyø”, ñeán nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX trôû thaønh moät trong ba trung taâmkinh teá taøi chính cuûa theá giôùi. 11

-Toång saûn phaåm quoác daân :naêm 1950 ñaït 20 tæ USD, ñeán naêm 1968 ñaït 183 tæ USD. - Veà coâng nghieäp trong nhöõng naêm 1950, 1960, toác ñoä taêng tröôûng haèng naêm laø bình quaân laø 15 % -Nhôø aùp duïng nhöõng thaønh töïu khoa hoïc – kæ thuaät hieän ñaïi ñaõ cung caáp hôn 80% nhu caàu löông thöïc trong nöôùc, 2/3 nhu caàu thòt söõa, ngheà ñaùnh caùraát phaùt trieån -Nguyeân nhaân +Ñieàu kieän quoác teá thuaän lôïi +Truyeàn thoáng vaên hoùa giaùo duïc laâu ñôøi cuûa ngöôøi Nhaät +Heä thoáng quaûn lyù coù hieäu quaû cuûa caùc xí nghieäp, coâng ty Nhaät Baûn +Vai troø cuûa Nhaø nöôùc trong vieäc ñeà ra caùc chieán löôïc phaùt trieån kinh teá +Con ngöôøi Nhaät Baûn ñöôïc ñaøo taïo chu ñaùo, coù yù chí vöôn leân, caàn cuø lao ñoäng, ñeà cao kyû luaät vaø coi troïng tieát kieäm. +Tuy nhieân neàn kinh teá cuûa Nhaät Baûn cuõng gaëp nhieàu khoù khaên, haïn cheá do haàu heát nguyeân lieäu, naêng löôïng phaûi nhaäp töø nöôùc ngoaøi +Söï cheøn eùp, caïnh tranh töø nhieàu nöôùc khaùc III CHÍNH SAÙCH ÑOÁI NOÄI VAØ ÑOÁI NGOAÏI CUÛA NHAÄT BAÛN SAU CHIEÁN TRANH -Ñoái noäi +Ñaûng Daân chuû töï do – Ñaûng cuûa giai caáp tö saûn Nhaät Baûn lieân tieáp leân caàm quyeàn, tieán haønh nhieàu caûi caùch daân chuû. Nhöng töø sau naêm 1993 maát quyeàn thaønh laâïp chính phuû -Ñoái ngoaïi +Sau chieán tranh, Nhaät Baûn laø nöôùc baïi traän hoaøn toaøn leä thuoäc vaøo Myû veà chính trò vaø an ninh +Tìm moïi caùch xaâm nhaäp vaø môû roäng phaïm vi aûnh höôûng baèng vieäc thi haønh chính saùch ñoái ngoaïi meàm moûng veà chính trò vaø taäp trung vaøo phaùt trieån caùc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi: trao ñoåi buoân baùn, tieán haønh ñaàu tö vaø vieän trôï cho caùc nöôùc, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ +Töø ñaàu nhöûng naêm 90 cuûa theá kyû XX, Nhaät Baûn noå löïc vöôn leân trôû thaønh cöôøng quoác veà chính trò ñeå töông xöùng vôùi vò trí sieâu cöôøng veà kinh teá. BAØI 10

CAÙC NÖÔÙC TAÂY AÂU

I TÌNH HÌNH CHUNG 12

-Trong chieán tranh theá giôùi thöù hai, nhieàu nöôùc Taây AÂu bò phaùt xít chieám ñoùng vaøtaøn phaù naëng neà +Phaùp bò thieät haïi to lôùn veà kinh teá, naêm 1944 saûn xuaát coâng nghieäp giaûm 38 %, noâng nghieäp giaûm 60 % so vôùi tröôùc chieán tranh +I-ta-li-a saûn xuaát coâng nghieäp giaûm 30 %, noâng nghieäp chæ ñaûm baûo 1/ 3 nhu caàu trong nöôùc +Anh nôï tôùi 2 tæ baûng Anh (6-1945) -Sau chieán tranh naêm 1948 ñeå khoâi phuïc laïi neàn kinh teá ñaát nöôùc , 16 nöôùc Taây AÂu nhö Anh, Phaùp , Taây Ñöùc …. nhaän vieän trôï kinh teá cuûa Myõ theo “keá hoaïch phuïc höng Chaâu AÂu” ( keá hoaïch Mac-san ), laøm cho neàn kinh teá caùc nöôùc Taây AÂu ñöôïc phuïc hoài nhöng ngaøy caøng phuï thuoäc chaët cheõ vaøo Myõ -Ñoái noäi +Giai caáp tö saûn caàm quyeàn luoân tìm moïi caùch thu heïp caùc quyeàn töï do, daân chuû, xoùa boû caùc caûi caùch tieán boä, ngaên caûn phong traøo coâng nhaân vaø phong traøo daân chuû -Ñoái ngoaïi +Nhieàu nöôùc Taây AÂu tieán haønh chieán tranh xaâm löôïcnhaèm khoâi phuïc heä thoâng caùc thuoäc ñòa tröôùc ñaây:Haø Lan xaâm löôïc trôû laïi In-ñoâ-neâ-xi-a(11/ 1945), Phaùp xaâm löôïc trôû laïi Ñoâng Döông ( 9 / 1945 ), … +Caùc nöôùc Taây AÂu tham gia khoái quaân söï Baéc Ñaïi Taây Döông( NATO ) do Myõ laäp ra ( 4/ 1949 ) nhaém choáng laïi Lieân xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa Ñoâng AÂu +Thaùng 9 /1949 nhaø nöôùc Coäng hoøa Lieân bang Ñöùc thaønh laäp, neàn kinh teá ñöôïc phuïc hoài vaø phaùt trieån nhanh choùng, nhöõng naêm 60 vaø 70 cuûa theá kyû XX saûn xuaát coâng nghieäp vöôn leân ñöùng thöù ba trong theá giôùi tö baûn sau Myõ vaø Nhaät Baûn II SÖÏ LIEÂN KEÁT KHU VÖÏC -Nguyeân nhaân +Nhaèm hình thaønh moät thò tröôøng chung Chaâu AÂu ñeå daàn daàn xoùa boû haøng raøo thueá quan +Ñeå coù chính saùch thoáng nhaát trong lónh vöïc noâng nghieäp vaø giao thoâng +Ñeå môû roäng thò tröôøng +Muoán thoaùt khoûi söï leä thuoäc vaøo Myõ -Quaù trình lieân keát +4-1951 saùu nöôùc Phaùp, Ñöùc, I-ta-li-a, Bæ, HaøLan, Lucxaêm-bua thaønh laäp “coäng ñoàng than, theùp Chaâu AÂu”. Sau ñoù thaùng 3- 1957 saùu nöôùc treân cuøng nhau laäp “Coäng ñoàng naêng löông nguyeân töû Chaâu AÂu”, roài “Coäng ñoàng 13

kinh teá Chaâu AÂu”.Thaùng 7/1967 ba coäng ñoàng treân saùp nhaäp vôùi nhau thaønh Coäng ñoàng Chaâu AÂu (EC). Thaùng 12 naêm1991 caùc nöôùc EC hoïp hoäi nghò caáp cao taïi Ma-a-xtôrích (HaøLan) quyeát ñònh Coäng ñoàng ChaâuAÂu mang teân môùilaø Lieân minh Chaâu AÂu (EU) +Naêm 1991 soá thaønh vieân cuøa EU laø 15 nöôùc vaø ñeán naêm 2004 soá thaønh vieân laø 25 nöôùc CHÖÔNG IV ÑEÁN NAY

QUAN HEÄ QUOÁC TEÁ TÖØ NAÊM 1945

BAØI 11 TRAÄT TÖÏ THEÁ GIÔÙI MÔÙI SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI I SÖÏ HÌNH THAØNH TRAÄT TÖÏ THEÁ GIÔÙI MÔÙI -Hoaøn caûnh lòch söû +Chieán tranh theá giôùi thöù hai böôùc vaøo giai ñoaïn cuoái, caàn phaûi giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà böùc thieát +Töø 4 ñeán 11-2-1945, ba nguyeân thuû cuûa caùc cöôøng quoác Lieân xoâ, Myõ, Anh laø Xta-lin, Ru-dô-ven vaø Sôùc-sin toå chöùc hoäi nghò taïi I-an-ta (Lieân xoâ) -Noäi dung chuû yeáu cuûa hoäi nghò +Hoäi nghò thoâng qua caùc quyeát ñònh quang troïng veà phaân chia khu vöïc aûnh höôûng giöõa hai cöôøng quoác Lieân xoâ vaø Myõ (ñoaïn chöû in nghieâng SGK) Nhöõng quyeát ñònh treân cuûa Hoäi nghò I-an-ta ñaõ trôû thaønh khuoân khoå cuûa traät töï theá giôùi môùi, maø lòch söû goïi laø traät töï hai cöïc I-an –ta do Lieân xoâ vaø Myõ ñöùng ñaàu moãi cöïc II SÖÏ THAØNH LAÄP LIEÂN HÔÏP QUOÁC -Hoaøn caûnh +Taïi Hoäi nghò I –an –ta caùc ñaïi bieåu ñaõ nhaát trí thaønh laäp moät toå chöùc Quoác teá môùi laø Lieân hôïp quoác -Nhieäm vuï chính cuûa Lieân hôïp quoác +Duy trì hoøa bình vaø an ninh theá giôùi +Phaùt trieån moái quan heä höõu nghò giöõa caùc daân toäc treân cô sôû toân troïng ñoäc laäp, chuû quyeàn cuûa caùc daân toäc +Thöïc hieän hôïp taùc quoác teá veà kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi vaø nhaân ñaïo -Vai troø troø cuûa Lieân hôïp quoác Töø naêm 1945 ñeán nay, Lieân hôïp quoác laø toå chöùc quoác teá lôùn nhaát giöõ vai troø quang troïng +Giöõû gìn hoøa bình, an ninh theá giôùi 14

+Ñaáu tranh xoùa boû chuû nghóa thöïc daân vaø chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc +Giuùp ñôõ caùc nöôùc phaùt trieån kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc – kyû thuaät ….. nhaát laø caùc nöôùc AÙ, Phi, Myõ la tinh Vì vaäy, thaùng 9 – 1977 nöôùc ta tham gia Lieân hôïp quoác III “CHIEÁN TRANH LAÏNH” -Hoaøn caûnh lòch söû +Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, Myõ vaø Lieân xoâ ngaøy caøng maâu thuaãn vaøñoái ñaàu gay gaét +Thaùng 3- 1947, toång thoáng Myõ Tô- ru- man chính thöùc phaùt ñoäng “chieán tranh laïnh” +”Chieán tranh laïnh” laø chính saùch thuø ñòch veà moïi maët cuûa Myõ vaø caùc nöôùc ñeá quoác ñoái vôùi Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa -Nhöõng bieåu hieän cuûa “Chieán tranh laïnh” +Myõ vaø caùc nöôùc ñeá quoác chaïy ñua vuõ trang +Taêng cöôøng ngaân saùch quaân söï, thaønh laäp caùc khoái quaân söï vaø caùc caên cöù quaân söï bao quanh Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa +Tieán haønh nhieàu cuoäc chieán tranh ñaøn aùp phong traøo giaûi phoùng daân toäc -Haäu quaû +Theá giôùi luoân trong tình traïng caêng thaúng. Caùc cöôøng quoác phaûi chi moät khoái löôïng khoång loà tieàn cuûa vaø söùc ngöôøi ñeå saûn xuaát caùc loaïi vuõ khí huûy dieät vaø caùc caên cöù quaân söï IV THEÁ GIÔÙI SAU “CHIEÁN TRANH LAÏNH” -Söï chaám döùt “chieán tranh laïnh” +Töø nöûa sau nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX, trong quan heä ñaõ dieãn ra xu theá môùi – xu theá töø “ñoái ñaàu” sang chuyeån sang “ñoái thoaïi” vaø hôïp taùc treân nguyeân taéc hai beân cuøng coù lôïi vaø cuøng toàn taïi hoøa bình +Thaùng 12 – 1989, Myõ vaø Lieân Xoâ chaán döùt “chieán tranh laïnh” -Bieán chuyeån cuûa theá giôùi sau “chieán tranh laïnh” +Xu theá hoøa hoaõn vaø hoøa dòu trong quan heä quoác teá +Söï tan raõ cuûa traät töï hai cöïc I- an- ta vaø theá giôùi ñang tieán tôùi xaùc laäp moät traät töï theá giôùi môù ña cöïc, nhieàu trung taâm +Töø sau “chieán tranh laïnh ” vaø döôùi taùc ñoäng to lôùn cuûa caùch maïng khoa hoïc- kyû thuaät, haàu heát caùc nöôùc ñeàu ra söùc ñieàu chænh chieán löôïc phaùt trieån vôùi vieâc laáy kinh teá laøm troïng ñieåm +Tuy hoøa bình ñaõ ñöôïc cuûng coá, nhöng ñaàu nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX, ôû nhieàu khu vöïc laïi xaûy ra nhöõng vuï 15

xung ñoät quaân söï hoaëc noäi chieán giöõa caùc phe phaùi (Lieân bang Nam Tö cuõ, Chaâu Phi vaø moät soá nöôùc Trung AÙ, …..) Toùm laïi xu theá chung cuûa theá giôùi ngaøy naylaø hoøa bình oån ñònh, hôïp taùc phaùt trieån kinh teá vöøa laø thôøi cô, vöøa laø thaùch thöùc ñoái vôùi caùc daân toäc khi böôùc vaøo theá kyû XXI trong ñoù coù Vieät Nam CHÖÔNG V

CUOÄC CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC – KYÕ THUAÄT TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAY

BAØI 12 NHÖÕNG THAØNH TÖÏU CHUÛ YEÁU VAØ YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ CUÛA CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT I NHÖÕNG THAØNH TÖÏU CHUÛ YEÁU CUÛA CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC – KYÕ THUAÄT -Hoaøn caûnh +Traõi qua hôn nöõa theá kyû, cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyû thuaät ñaït nhöõng tieán boä phi thöôøng vaø nhöõng thaønh töïu kyø dieäu -Thaønh töïu chuû yeáu +Trong lónh vöïc khoa hoïc cô baûn, con ngöôøi ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn trong toaùn hoïc, vaät lyù, hoùa hoïc vaø sinh hoïc +Phaùt minh lôùn veà coâng cuï saûn xuaát môùi nhö maùy tính, maùy töï ñoäng, heä thoáng maùy töï ñoäng +Tìm ra nguoàn naêng löôïng môùi nhö naêng löôïng nguyeân töû, naêng thuûy trieàu, naêng löôïng maët trôøi, ….. +Saùng cheá ra nhöõng vaät lieäu saûn xuaát môùi, quan troïng nhaát laø chaát poâ –li –me +Cuoäc “caùch maïng xanh” trong noâng nghieäp maø nhôø ñoù con ngöôøi tìm ra ñöôïc phöông höôùng khaéc phuïc naïn thieáu löông thöïc vaø thöïc phaåm +Nhöõng tieán boä lôùn trong lónh vöïc giao thoâng vaän taûi vaø thoâng tin lieân laïc (maùy bay sieâu aâm khoång loà, taøu hoûa sieâu toác,...) +Nhöõng thaønh töïu kyø dieäu trong lónh vöïc chinh phuïc vuõ truï (phoùng veä tinh nhaân taïo, con ngöôøi bay vaøo vuõ truï,…) II YÙ NGHÓA VAØ TAÙC ÑOÄNG CUÛA CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC – KYÕ THUAÄT -Tích cöïc

16

+Caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät mang laïi nhöõng tieán boä phi thöôøng, nhöõng thaønh töïu kyø dieäu laøm naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa con ngöôøi +Cho pheùp con ngöôøi thöïc hieän nhöõng böôùc nhaûy voït chöa töøng thaáy veà naêng suaát lao ñoäng +Thay ñoåi cô caáu daân cö lao ñoäng vôùi xu höôùng tæ leä daân cö lao ñoäng trong noâng nghieäp vaø coâng nghieäp giaûm daàn, tæ leä daân cö trong caùc ngaønh dòch vuï taêng daàn -Tieâu cöïc +Cheá taïo vuõ khí vaø caùc phöông tieän quaân söï coù söùc taøn phaù vaø huõy dieät söï soáng +Naïn oâ nhieãm moâi tröôøng (oâ nhieãm khí quyeån, ñaïi döông, soâng hoà, …) +Nhieãm phoùng xaï nguyeân töû, tai naïn lao ñoäng, dòch beänh vaø caùc teä naïn xaõ hoäi…. BAØI 13 TOÅNG KEÁT LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI TÖØ SAU NAÊM 1945 ÑEÁN NAY I NHÖÕNG NOÄI DUNG CHÍNH CUÛA LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI TÖØ SAU NAÊM 1945 ÑEÁN NAY -Chuû nghóa xaõ hoäi töø phaïm vi moät nöôùc trôû thaønh moät heä thoáng.Trong nhieàu thaäp nieân nöûa sau theá kyû XX, caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa trôû thaønh moät löïc löôïng huøng maïnh veà moïi maët. Nhöng vì ñaõ vi phaïm nhöõng sai laàm nghieâm troïng trong ñöôøng loái, chính saùch,øsöï choáng phaù cuûa caùc theá löïc ñeá quoác vaø phaûn ñoäng, cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ suïp ñoå ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu -Phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc ôû Chaâu AÙ, Chaâu Phi vaø Myõ la tinh giaønh ñöôïc nhöõng thaéng lôïi to lôùn coù yù nghóa lòch söû ñoù laø laøm suïp ñoã heä thoáng thuoäc ñòa vaø cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc (apacthai), ñöa ñeán söï ra ñôøi cuûa hôn 100 quoác gia ñoäc laäp -Caùc nöôùc tö baûn chuû nghóa coù söï phaùt trieån nhanh choùngveà kinh teá, khoa hoïc –kyõ thuaät, tieâu bieåu laø Nhaät Baûn vaø coäng hoøa Lieân bang Ñöùc. Caùc nöôùc tö baûn ngaøy caøng coù xu höôùng lieân keát kinh teá khu vöïc nhö khoái Coäng ñoàng kinh teá Chaâu AÂu (EEC), ngaøy nay laø Lieân minh Chaâu AÂu (EC) +Quan heä quoác teá sau naêm 1945 laø söï xaùc laäp traät töï hai cöïc do hai sieâu cöôøng Lieân Xoâ vaø Myõ ñöùng ñaàu. Ñeán nay veà cô baûn nguy cô chieán tranh ñöôïc ñaåy luøi, theá giôùi chuyeån daàn sang xu theá hoøa hoaõn vaø ñoái thoaïi 17

+Trong nöûa ñaàu theá kyû XX ñaõ dieãn ra cuoäc caùch maïng khoa hoïc- kyû thuaät vôùi nhöõng tieán boä phi thöôøng vaø nhöõng thaønh töïu kyø dieäu II CAÙC XU THEÁ PHAÙT TRIEÅN CUÛA THEÁ GIÔÙI NGAØY NAY -Xu theá ñoái thoaïi, hôïp taùc cuøng toàn taïi hoøa bình -Caùc cöôøng quoác lôùn ñang vöôn leân ñieàu chænh caùc moái quan heä theo höôùng thoûa hieäp, hôïp taùc ñeå coù moät öu theá trong traät töï theá giôùi môùi laáy kinh teá laøm troïng ñieåm trong vieäc duy trì, môû roäng quan heä quoác teá ñeå cuøng phaùt trieån -Xu theá chung cuûa theá giôùi ngaøy nay laø hoøa bình, oån ñònh vaø hôïp taùc phaùt trieån PHAÀN HAI LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1919 ÑEÁN NAY CHÖÔNG I – 1930 BAØI 14 THÖÙ NHAÁT

VIEÄT NAM TRONG NHÖÕNG NAÊM 1919 VIEÄT NAM SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI

I CHÖÔNG TRÌNH KHAI THAÙC LAÀN THÖÙ HAI CUÛA THÖÏC DAÂN PHAÙP -Nguyeân nhaân laø buø ñaép thieät haïi do chieán tranh theá giôùi thöù nhaát gaây ra, thöïc daân Phaùp ñaåy maïnh khai thaùc thuoäc ñòa, trong ñoù coù Ñoâng Döông vaø Vieät Nam -Muïc ñích boùc loät nhieàu nhaát vaø kieám lôøi nhieàu nhaát -Noäi dung +Boû voán nhieàu vaøo hai ngaønh noâng nghieäp (chuû yeáu vaøo ñoàn ñieàn cao su) vaø khai moû (chuû yeáu moû than) +Coâng nghieäp chuù yù nhieàu tôùi coâng nghieäp cheá bieán (môû nhieàu nhaø maùy sôïi, nhaø maùy röôïu, nhaø maùy ñieän, nhaø maùy ñöôøng, nhaø maùy xay xaùt gaïo) +Thöông nghieäp ñaùnh thueá naëng haøng ngoaïi nhaäp vaøo Vieät Nam, nhöng nhaäp nhieàu haøng Phaùp mieãn thueá +Giao thoâng vaän taûi ñöôïc môõ mang ñeå phuïc vuï khai thaùc +Ngaân haøng Ñoâng Döông naém quyeàn chæ huy caùc ngaønh kinh teá ôû Ñoâng Döông -Taùc ñoäng laøm cho ngaønh kinh teá Vieät Nam bieán ñoåi phuï thuoäc chaët vaøo neàn kinh teá Phaùp vaø trôû thaønh thò tröôøng ñoäc chieám cuûa tö baûn Phaùp II CAÙC CHÍNH SAÙCH CHÍNH TRÒ, VAÊN HOÙA, GIAÙO DUÏC 1/ Chính trò 18

-Moïi quyeàn haønh ñeàu thaâu toùm trong tay ngöôøi Phaùp, vua quan Nam trieàu chæ laøm buø nhìn tay sai. Nhaân daân khoâng ñöôïc moät chuùt quyeàn töï do, daân chuû naøo, moïi haønh ñoäng yeâu nöôùc ñeàu bò chuùng thaúng tay ñaøn aùp, khuûng boá -Thöïc hieän chính saùch “chia ñeå trò”, chia nöôùc ta thaønh ba kyø vôùi ba cheá ñoä khaùc nhau, chia reû caùc daân toäc, toân giaùo -Trieät ñeå söû duïng boä maùy cöôøng haøo cuûa giai caáp ñòa chuû phong kieán ôû noâng thoân ñeå baûo veä cho söï thoáng trò cuûa chuùng 2/ Vaên hoùa, giaùo duïc -thi haønh chính saùch vaên hoùa noâ dòch -Tröôøng hoïc môû raát haïn cheá -Saùch baùo xuaát hieän coâng khai ñeå tuyeân truyeàn chính saùch “khai hoùa” vaø gieo aûo töôûng hoøa bình III XAÕ HOÄI VIEÄT NAM PHAÂN HOÙA Sau chieán tranh theá giôùi thöù nhaát, kinh teá Vieät Nam bieán chuyeån, söï phaân hoùa giai caáp trong xaõ hoäi Vieät Nam ngaøy caøng saâu saéc -Giai caáp ñòa chuû phong kieán chieám nhieàu dieän tích ruoäng ñaát, ñöôïc thöïc daân Phaùp uûng hoä neân ra söùc chieám ñoaït ruoäng ñaát vaø boùc loät noâng daân. Tuy nhieân cuõng coù moät boä phaän ñòa chuû vöøa vaø nhoû coù tinh thaàn yeâu nöôùc, tham gia vaøo caùc phong traøo yeâu nöôùc khi coù ñieàu kieän -Taàng lôùp tö saûn ngaøy caøng ñoâng nhöng maáy naêm sau thì giai caáp tö saûn môùi ra ñôøi, phaân hoùa laøm hai boä phaän +Tö saûn maïi baûn coù quyeàn lôïi gaén chaët vôùi ñeá quoác neân caáu keát chaët cheõ vôùi chuùng veà chính trò +Tö saûn daân toäc coù khuynh höôùng kinh doanh ñoäc laäp neân coù tinh thaàn daân toäc, daân chuû,nhöng thaùi ñoä khoâng kieân ñònh, deã thoûa hieäp -Taàøng lôùp tieåu tö saûn thaønh thò taêng nhanh veà soá löôïng sau chieán tranh theá giôùi thöù nhaát, bò cheøn eùp, baïc ñaõi neân coù ñôøi soáng baáp beânh. Boä phaän trí thöùc coù tinh thaàn haêng haùi caùch maïng, ñoù laø löïc löôïng quang troïng cuûa caùch maïng daân toäc, daân chuû -Giai caáp noâng daân chieámhôn 90 % daân soá, bò ñeá quoác, phong kieán aùp böùc boùc loät naëng neà , bò baàn cuøng hoùa vaø phaù saûn treân quy moâ lôùn . Ñaây laø löïc löôïng haêng haùi vaø ñoâng ñaûo nhaát cuûa caùch maïng -Giai caáp coâng nhaânra ñôøi töø cuoäc khai thaùc laàn thöù nhaát cuûa Phaùp vaø phaùt trieån nhanh trong cuoäc khai thaùc laàn thöù hai. Giai caáp coâng nhaân Vieät Nam coù ñaëc ñieåm 19

rieâng: Bò ba taàng aùp böùc boùc loät (ñeá quoác, phong kieán vaø tö saûn ngöôøi Vieät); coù quan heä gaén boù vôùi noâng daân; keá thöøa truyeàn thoáng yeâu nöôùc baát khuaát cuûa daân toäc. Ñaây laø giai caáp laõnh ñaïo caùch maïng Vieät Nam ñi ñeán toaøn thaéng BAØI 15 PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG VIEÄT NAM SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ NHAÁT (1919 – 1929) I AÛNH HÖÔÛNG CUÛA CAÙCH MAÏNH THAÙNG MÖÔØI NGA VAØ PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG THEÁ GIÔÙI -Caùch maïng thaùng Möôøi Nga thaéng lôïi thöùc tænh nhaân daân Vieät Nam -Thaùng 3 – 1919 Quoác teá thöù ba (Quoác teá coäng saûn) thaønh laäp ôû Maùt- cô- va -Ñaûng coäng saûn ra ñôøi ôû nhieàu nöôùc (Ñaûng coäng saûn Phaùp naêm 1920; Ñaûng coäng saûn Trung Quoácnaêm 1921; …) taïo ñieàu kieän cho vieäc truyeàn baù chuû nghóa Mac- Leâ-nin vaøo Vieät Nam II PHONG TRAØO DAÂN TOÄC, DAÂN CHUÛ COÂNG KHAI (1919- 1925) -Taàng lôùp tö saûn daân toäc chuû yeáu ñaáu tranh ñoøi quyeàn lôïi veà kinh teá (phong traøo chaán höng noäi hoùa, baøi tröø ngoaïi hoùa). Ñeå tranh thuû söï uûng hoä cuûa nhaân daân vaø gaây aùp löïc vôùi tö saûn Phaùp, tö saûn daân toäc thaønh laäp Ñaûng Laäp Hieán, ñöa ra moät soá khaåu hieäu ñoøi töï do daân chuû. Nhöng khi ñöôïc thöïc daân Phaùp nhöôïng boä moät soá quyeàn lôïi.hoï laïi saün saøng thoûa hieäp -Caùc taàng lôùp tieàu tö saûn trí thöùc (sinh vieân, hoïc sinh, giaùo vieân,…) taäp hôïp trong nhöõng toå chöùc chính trò: Hoäi Phuïc Vieät, Vieät Nam nghæa ñoaøn,….vôùi nhieàu hoaït ñoäng phong phuù, soâi noåi +Xuaát baûn nhöõng tôø baùo tieán boä ñeå coå vuõ tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta +Tieáng bom Phaïm Hoàng Thaùi ôû Sa Dieän (Quaûng ChaâuTrung Quoác) môû maøng cho thôøi kyø ñaáu tranh môùi cuûa daân toäc +Ñaáu tranh ñoøi nhaø caàm quyeàn Phaùp thaû Phan Boäi Chaâu (1925) vaø ñaùm tang Phan Chu Trinh (1926) III PHONG TRAØO COÂNG NHAÂN (1919- 1925) -Do söï aùp böùc boùc loät naëng neà, laïi ñöôïc söï coå vuõ cuûa caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân, thuûy thuû Phaùp vaø 20

Trung Quoác ôû Haûi phoøng, Saøi Goøn, Höông Caûng…phong traøo coâng nhaân coù böôùc phaùt trieån môùi -Cuoäc ñaáu tranh thôøi kyø naøy tuy coøn leû teû, rôøi raïc nhöng yù thöùc giai caáp phaùt trieãn nhanh choùng laøm cô sôû cho caùc toå chöùc vaø phong traøo chính trò cao hôn sau naøy +Naêm 1922 coâng nhaân vieân chöùc ôû sôû thöông maïi cuûa tö baûn Phaùp ôû Baéc Kyø ñoøi nghó laøm vieäc ngaøy chuû nhaät coù traû löông +Naêm 1924 nhieàu cuoäc baõi coâng cuûa coâng nhaân nhaø maùy deät, nhaø maùy röôïu, nhaø maùy xay xaùt gaïo dieån ra ôû Nam Ñònh, Haø Noäi, Haûi Döông,… +Naêm 1925 cuoäc baõi coâng cuûa thôï maùy xöôûng Ba Son ôû Saøi Goøn thaéng lôïi, ñaùnh daáu moät böôùc tieán môùi cuûa phong traøo coâng nhaân Vieät Nam- giai caáp coâng nhaân nöôùc ta töø ñaây böôùc ñaàu ñi vaøo ñaáu tranh coù toå chöùc vaø coù muïc ñích chính trò roõ raøng BAØI 16 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA NGUYEÅN AÙI QUOÁC ÔÛ NÖÔÙC NGOAØI TRONG NHÖÕNG NAÊM 1919 -1925 I NGUYEÃN AÙI QUOÁC ÔÛ PHAÙP (1917 – 1923) -Thaùng 6 – 1919, Nguyeãn Aùi Quoác thay maët nhöõng ngöôøi Vieät Nam yeâu nöôùc soáng ôû Phaùp göûi tôùi hoäi nghò Veùc – xai baûn yeâu saùch ñoøi chính phuû Phaùp thöøa nhaän caùc quyeàn töï do, daân chuû, quyeàn bình ñaúng vaø quyeàn töï quyeát cuûa daân toäc Vieät Nam -Thaùng 7 – 1920, Nguyeãn Aùi Quoác ñöôïc ñoïc sô thaûo laàn thöù nhaát nhöõng luaän cöông veà vaán ñeà daân toäc vaø thuoäc ñòa cuûa Leâ –Nin. Töø ñoù Nguyeãn Aùi Quoác hoaøn toaøn tin theo Leâ –nin vaø ñöùng veà Quoác teá thöù ba -Thaùng 12 – 1920, taïi Ñaïi hoäi cuûa Ñaûng Xaõ hoäi Phaùp hoïp ôû Tua, Nguyeãn Aùi Quoác ñaõ boû phieáu taùn thaønh vieäc gia nhaäp Quoác teá thöù ba vaø tham gia saùng laäp Ñaûng coâng saûn Phaùp Nhu vaäy Nguyeãn Aùi Quoác ñaõ tìm ra con ñöôøng cöùu nöôùc: keát hôïp giöõa chuû nghóa yeâu nöôùc vôùi chuû nghóa Mac –Leâ –nin -Naêm 1921, Nguyeãn Aùi Quoác saùng laäp ra Hoäi lieân hieâp thuoäc ñòa. Naêm 1922 ra baùo Ngöôøi cuøng khoå -Nguyeãn Aùi Quoác coøn vieát nhieàu baøi cho caùc baùo Nhaân Ñaïo,Ñôøi soáng coâng nhaân vaø vieát cuoán saùch Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp. Nhöõng saùch baùo naøy ñöôïc bí maät chuyeån veà Vieät Nam II NGUYEÃN AÙI QUOÁC ÔÛ LIEÂN XOÂ (1923 -1924) 21

-Thaùng 6 – 1923 Nguyeãn Aùi Quoác sang Lieân Xoâ döï Hoäi nghò Quoác teá noâng daân, sau ñoù ôû laïò Lieân Xoâvöøa nghieân cöùu vöøa hoïc taäp -Naêm 1924, taïi ñaïi hoäi Quoác teá coäng saûn laàn thöù naêm Nguyeãn Aùi Quoác ñaõ ñoïc tham luaän veà nhieäm vuï caùch maïng ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa vaø moái quan heä giöõa caùch maïng ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa vôùi phong traøo coâng nhaân ôû caùc nöôùc ñeá quoác Nhöõng quan ñieåm cô baûn veà chieán löôïc vaø saùch löôïccaùch maïng giaûi phoùng daân toäc maø Nguyeãn Aùi Quoác tieáp nhaän ñöôïc döôùi aùnh saùng cuûa chuû nghóa Maùc- Leâ- nin laø böôùc chuaån bò veà chính trò vaø tö töôûng cho thaønh laäp chính ñaûng voâ saûn ôû Vieät Nam III NGUYEÃN AÙI QUOÁC ÔÛ TRUNG QUOÁC (1924 – 1925) -Cuoái naêm 1924 Nguyeãn Aùi Quoác veà quaûng Chaâu (Trung Quoác). >ngöôøi tieáp xuùc vôùi nhöõng ngöôøi caùch maïng Vieät Nam coù maët taïi ñaâyvaø thanh nieân yeâu nöôùc môùi sangñeå thaønh laäp Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân, trong ñoù coù toå chöùc coäng saûn ñoaøn laøm noøng coát -Ngöôøi ñaõ saùng laäp ra baùo Thanh nieân, tröïc tieáp môû nhieàu lôùp chính trò ñeå ñaøo taïo caùn boä caùch maïng. Caùc baøi giaûng cuûa Nguyeãn Aùi Quoác ñaõ ñöôïc taäp hôïp vaø in thaønh saùch Ñöôøng caùch meänh (1927 )neâu ra phöông höôùng cô baûn cuûa caùch maïng giaâæ phoùng daân toäc Vieät Nam -Naêm 1928, Hoäi Vieät Nam Caùch maïng thanh nieân ñaõ tieán haønh “voâ saûn hoùa”, goùp phaàn thöïc hieän vieäc keát hôïp giöõa chuû nghóa Mac- Leâ-nin vôùi phong traøo coâng nhaân vaø phong traøo yeâu nöôùc, thuùc ñaåy nhanh söï hình thaønh Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam

BAØI 17 CAÙCH MAÏNG VIEÄT NAM TRÖÔÙC KHI ÑAÛNG COÄNG SAÛN RA ÑÔØI I BÖÔÙC PHAÙT TRIEÅN MÔÙI CUÛA PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG VIEÄT NAM (1926 – 1927) -Nhieàu cuoäc baõi coâng cuûa coâng nhaân vieân chöùc, hoïc sinh hoïc ngheà lieân tieáp buøng noå -Phong traøo coâng nhaân mang tính thoáng nhaát trong toaøn quoác. Caùc cuoäc ñaáu tranh ñeàu mang tính chaát chính trò, böôùc ñaàu lieân keát nhieàu ngaønh, nhieàu ñòa phöông.Tình hình ñoù chöùng toû trình ñoä giaùc ngoä cuûa coâng nhaân ñaõ naâng leân roõ reät, tuy chöa ñeàu khaép.Beân caïnh ñoù phong 22

traøo tieåu tö saûn vaø caùc taàng lôùp nhaân daân yeâu nöôùc khaùc cuõng phaùt trieån keát thaønh laøn soùng caùch maïng daân toäc khaép caû nöôùc, trong ñoù giai caáp coâng nhaân trôû thaønh moät löïc löôïng chính trò ñoäc laäp II TAÂN VIEÄT CAÙCH ÑAÛNG (7 – 1927) -Hoaøn caûnh: phong traøo yeâu nöôùc daân chuû maïnh meõ ñaàu nhöõng naêm 20 cuûa theá kyû XX -Thaønh phaàn: trí thöùc treû vaø thanh nieân tieåu tö saûn yeâu nöôùc -Hoaït ñoäng: +Khi môùi thaønh laäp laø moät toå chöùc yeâu nöôùc, chöa coù laäp tröôøng giai caáp roõ reät +Do aûnh höôûng cuûa Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân nhieàu ñaûng vieân Taân Vieät ñaõ ñi theo Hoäi +Noäi boä Taân Vieät phaân hoùa thaønh hai khuynh höôùng: voâ saûn vaø tö saûn +Moät soá ñaûng vieân tieân tieán cuûa Taân Vieät chuyeån sang Hoäi Vieät Nam caùch mang thanh nieân, tích cöïc chuaån bò tieán tôùi thaønh laäp moät chính ñaûng kieåu môùi theo chuû nghóa Naùc- Leâ –nin III VIEÄT NAM QUOÁC DAÂN ÑAÛNG (1927) VAØ CUOÄC KHÔÛI NGHÓA YEÂN BAÙI (1930) 1/Vieät Nam Quoác Daân ñaûng: - Cô sôû haït nhaân ñaàu tieân laø Nam Ñoàng thö xaõ;aûnh höôûng cuûa caùch maïng Trung Quoác vôùi “chuû nghóa tam daân” cuûa Toân Trung Sôn daãn tôùi söï ra ñôøi cuûa Vieät Nam Quoác Daân Ñaûng vaøo cuoái naêm 1927 -Theo xu höôùng caùch maïng daân toäc daân chuû.Muïc tieâu cuûa Ñaûng laø ñaùnh ñuoåi giaëc Phaùp, thieát laäp daân quyeàn. Toå chöùc chöa thaønh heä thoáng, ít cô sôû quaàn chuùng, thaønh phaàn phöùc taïp 2/Cuoäc khôûi nghóa Yeân Baùi (2 – 1930) -Bò ñoäng tröôùc vieäc thöïc daân Phaùp khuûng boá sau vuï möu saùt Ba – danh, nhöõng ngöôøi Vieät Nam Quoác Daân ñaûng quyeát ñònh ñöùng leân khôûi nghóa -Cuoäc khôûi nghóa noå ra ôû Yeân Baùi ñeâm 9 -2 -1930, sau ñoù laø Phuù Thoï, Haûi Döông, Thaùi Bình. Cuoäc khôûi nghóa bò thaát baïi nhanh choùng -Nguyeân nhaân thaát baïi +Do thöïc daân Phaùp ñaøn aùp taøn baïo +Do söï non yeáu veà chính trò vaø t63 chöùc, khoâng ñaùp uùng ñöôïc yeâu caàu cuûa söï nghieäp caùch maïng giaûi phoùng daân toäc. -YÙ nghóa lòch söû 23

+Coå vuõ loøng yeâu nöôùc vaø chí caêm thuø giaëc cuûa nhaân daân ta ñoái vôùi thöïc daân vaø phong kieán. IV BA TOÅ CHÖÙC COÄNG SAÛN NOÁI TIEÁP NHAU RA ÑÔØI TRONG NAÊM 1929 -Hoaøn caûnh: cuoái naêm 1928 ñeán ñaàu naêm 1929, phong traøo daân toäc, daân chuû nöôùc ta, ñaëc bieät laø phong traøo coâng noâng ñi theo con ñöôøng caùch maïng voâ saûn phaùt trieån khaù maïnh. Ñaët ra yeâu caàu phaûi coù moät chính ñaûng cuûa giai caáp voâ saûn ñeå laõnh ñaïo ñaáu tranh -quaù trình ra ñôøi: +Trong noäi boä cuûa Hoäi Vieät Nam Caùch maïng thanh nieân ñaõ phaân hoùa thaønh hai toå chöùc coäng saûn: Ñoâng Döông coäng saûn ñaûng (6 – 1929) vaø An Nam Coäng saûn ñaûng (8 – 1929) -Boä phaän tieân tieán cuûa Taân Vieät caùch maïng ñaûng thaønh laäp Ñoâng Döông Coäng saûn lieân ñoaøn (9 – 1929) -YÙ nghóa lòch söû : Ba toå chöùc coäng saûn ra ñôøi chöùng toû tö töôûng coäng saûn ñaõ giaønh ñöôïc öu theá trong phong traøo daân toäc chöùng toû caùc ñieàu kieän thaønh laäp ñaûng ôû Vieät Nam ñaõ chín muoài CHÖÔNG II 1939

VIEÄT NAM TRONG NHÖÕNG NAÊM 1930 –

BAØI 18 – 2 – 1930)

ÑAÛNG COÄNG SAÛN VIEÄT NAM RA ÑÔØI (3

I HOÄI NGHÒ THAØNH LAÄP ÑAÕNG COÄNG SAÛN VIEÄT NAM (3 – 2 – 1930) -hoaøn caûnh lòch söû: +Söï ra ñôøi cuûa ba toå chöùc coäng saûn ñaõ thuùc ñaåy phong traøo ñaáu tranh caùch maïng daân toäc, daân chuû phaùt trieån +Ba toå chöùc coäng saûn hoaït ñoäng rieâng reû, coâng kích laãn nhau khoâng coù lôïi cho phong traøo caùch maïng -Yeâu caàu caáp baùch cuûa caùch maïng Vieät Nam laø phaûi coù moät Ñaûng coäng saûn thoáng nhaát trong caû nöôùc +Quoác teá coäng saûn ñaõuyû nhieäm cho Nguyeãn Aùi Quoác trieäu taäp hoäi nghòthoáng nhaát caùc toå chöùc coäng saûn ôû Vieät Nam -Noäi dung hoäi nghò: +Hoäi nghò hoïp töø ngaøy 3 ñeán ngaøy 7 – 2 – 1930 taïi cöûu Long (Höông Caûng – Trung Quoác) +Hoäi nghò ñaõ nhaát trí thoáng nhaát caùc toå chöùc coäng saûn thaønh moät ñaûng duy nhaát laáy teân laø Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam 24

+Thoâng qua chính cöông vaén taét, saùch löôïc vaén taét, ñieàu leä toùm taét cuû Ñaûng do Nguyeãn aùi Quoác soaïn thaûo +Nguyeãn Aùi Quoác ñaõ ra lôøi keâu goïi nhaân dòp thaønh laäp Ñaûng -Ngaøy 24 -2 -1930, Ñoâng Döông Coäng saûn Lieân ñoaøn cuõng gia nhaäp Ñaûng coäng saûn Vieät Nam. Nhö vaäy ba toå chöùc ñaûng ñaõ hôïp nhat61 thaønh moät ñaûng duy nhaát II LUAÄN CÖÔNG CHÍNH TRÒ (10 – 1930) -Thaùng 10 -1930, Hoäi nghò laàn thöù nhaát Ban chaáp haønh Trung öông laâm thôøi hoïp vôùi noäi dung: +Ñoåi teân ñaûng laø Ñaûng Coäng Saûn Ñoâng Döông +Baàu ban haáp haønh Tung Öông chính thöùc vaø cöû Traàn Phuù laøm Toång bí thö +Thoâng qua Luaän cöông chính trò do Traàn Phuù khôûi thaûo -Noäi dung Luaän cöông chính trò: +Tính chaát cuûa caùch maïng Ñoâng Döông luùc ñaàu laø caùch maïng tö saûn daân quyeàn, sau khi caùch maïng tö saûn daân quyeàn thaéng lôïi, boû qua thôøi kyø tö baûn maø tieán thaúng leân chuû ngóa xaõ hoäi +Nhieäm vuï cuûa caùch maïng tö saûn daân quyeàn laø ñaùnh ñoã ñeá quoác vaø phong kieán (hai nhieäm vuï naøy quan heä khaéng khích vôùi nhau) +Ñoäng löïc chính cuûa caùch maïng tö saûn daân quyeàn: voâ saûn vaø noâng daân trong ñoù giai caáp voâ saûn laõnh ñaïo Phöông phaùp ñaáu tranh:taäp hôïp, laõnh ñaïo quaàn chuùng ñaáu tranh, vuõ trang baïo ñoäng, ñaùnh ñoã chính quyeàn cuûa giai caáp thoáng trò +Caùch maïng Vieät Nam quan heä maät thieát vôùi caùch maïng theá giôùi III YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ CUÛA VIEÄC THAØNH LAÄP ÑAÛNG -Ñaûng ra ñôøi laø keát quaû taát yeáu cuûa cuoäc ñaáu tranh daân toäc vaø giai caáp ôû Vieät Nam trong thôøi ñaïi môùi -Daûng laø saûn phaåm cuûa söï giöõa chuû nghóa Maùc –Leâ-nin vôùi phong taøo coâng nhaân vaø phong traøo yeâu nöôùc Vieät Nam -Vieäc thaønh laäp Ñaûng laø böôùc ngoaët vó ñaïi trong lòch söû cuûa giai caáp coâng nhaân vaø cuûa caùch maïng Vieät Nam Chaám döùt thôøi kyø khuûng hoaûng veà giai caáp laõnh ñaïo vaø ñöôùng loái giaûi phoùng daân toäc -Caùch maïng Vieät Nam trôû thaønh moät boä phaän khaéng khít cuûa caùch maïng theá giôùi -Ñaûng ra ñôøi laø söï chuaån bò taát yeáu ñaàu tieân coù tính chaát quyeát ñònh ñeán nhöõng böôùc phaùt trieån nhaûy voït veà sau cuûa caùch maïng Vieät Nam 25

BAØI 19 PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG VIEÄT NAM TRONG NHÖÕNG NAÊM 1930 – 1935 I VIEÄT NAM TRONG THÔØI KYØ KHUÛNG HOAÛNG KINH TEÁ THEÁ GIÔÙI (1929 -1933) -Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi (1929 -1933)töø caùc nuoùc tö baûn lan sang caùc nöôùc thuoäc ñòa -Vieät Nam laø thuoäc ñòa cuûa Phaùp, kinh teá Vieät Nam phuï thuoäc vaøo Phaùpneân chòu nhieàu haäu quaû naëng neà +Kinh teá suy suïp +Xaõ hoäi: ñôøi soáng cuûa nhieàu giai caáp, taàng lôùp bò aûnh höôûng Thöï daân Phaùp tieáp tuïc taêng thueá vaø ñaøn aùp phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân II PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG 1930 -1931 VÔÙI ÑÆNH CAO XOÂ VIEÁT NGHEÄ –TÓNH -Nöûa ñaàu naêm 1930 phong traøo ñaáu tranh ñaõ noå ra maïnh meõ khaép caû nöôùc. Tieâu bieåu laø ngaøy 1 -5 -1930, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, coâng nhaân vaø noâng daân caû nöôùc toå chöùc kyû nieäm ngaøy Quoác teá lao ñoängdöôùi nhieáu hình thöùc ñeå bieåu döông löïc löôïng vaø toû roõ söï ñoaøn keát vôùi gia caáp voâ saûn theá giôùi -Phong traøo noå ra maïnh meõ nhaát ôû Ngheä -Tónh +Ngaøy 12 -9 -1930, 2 vaïn noâng daân ôû Höng Nguyeân (Ngheä An) bieåu tình phaûn ñoái chính saùch khuûng boá cuûa Phaùp vaø tay sai +Trong hai thaùng 9 19 -1930, noâng daân ôû Ngeä –Tónh ñaõ vuõ trang khôûi nghóa, Coâng nhaân ñaõ keát hôïp vôùi noâng daân phaûn ñoái chính saùch cuûa ñòch. Heä thoáng chính quyeàn cuûa ñeá quoác, phong kieán ôû nhieàu nôi tan raõ -Ñeå thay theá chính quyeàn cuõ, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa caùc chi boä ñaûng, caùc Ban Chaáp haønh noâng hoäi xaõ ñaõ ñöùng ra quaûn lyù moïi maët ñôøi soáng chính trò vaø xaõ hoäi ôû noâng thoân. Ñaây laø moät hình thöùc chính quyeàn nhaân daân theo kieåu Xoâ vieát -Chính quyeàn xoâ vieát ôû caùc laøng xaõ ñaõ thöïc hieän moät soá chính saùch : baõi boû söu thueá, môû lôùp hoïc chöõ Quoác ngöõ, thaønh laäp Coâng hoäi, Noâng hoäi, hoäi phuï nöõ giaûi phoùng,….Moãi laøng coù ñoäi töï veä vuõ trang -Xoâ vieát Ngheä –tónh dieãn ra ñöôïc maáy thaùng thì bò ñeá quoác vaø phong kieán tay sai ñaøn aùp. Töø giöõa naêm 1931, phong traøo taïm thôøi laéng xuoáng * YÙ nghóa lòch söû cuûa phong traøo:

26

+Laàn ñaàu tieân lieân minh coâng noâng ñöôïc thieát laäp ñeå choáng ñeá quoác, phong kieán vaø ñaõ giaùng moät ñoøn maïnh vaøo neàn thoáng trò cuûa ñeá quoác phong kieán +Chöùng toû söùc maïnh cuûa coâng nhaân vaø noâng daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, coù khaû naêng ñaùnh ñoã chính quyeàn cuûa thöïc daân phong kieán, xaây döïng xaõ hoäi môùi -Ñaây laø cuoäc toång dieãn taäp ñaàu tieân cuûa nhaân daân ta döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñeå chuaån bò cho Caùch maïng thaùng Taùm IV LÖÏC LÖÔÏNG CAÙCH MAÏNG ÑÖÔÏC PHUÏC HOÀI -Khi ñòch khuûng boá, caùc cô quan laõnh ñaïo cuûa Ñaûng bò phaù vôõ -Caùc ñaûng vieân coäng saûn vaø nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc vaãn tieáp tuïc ñaáu tranh ñeå khoâi phuïc phong traøo +ÔÛ trong tuø caùc ñaûng vieân coäng saûn ñaõ kieân cöôøng ñaáu tranh +Nhöõng ñaûng vieân ôû beân ngoaøi tìm moïi caùch ñeå gaây döïng laïi cô sôû vaø phong traøo quaàn chuùng -Thaùng 3 -1935, Ñaïi hoäi laàn thöù nhaát cuûa Ñaûng hoïp taïi Ma –Cao (Trung Quoác) ñöa caùch maïng Vieät Nam sang giai ñoaïn môùi BAØI 20 CUOÄC VAÄN ÑOÄNG DAÂN CHUÛ TRONG NHÖÕNG NAÊM 1936 -1939 I TÌNH HÌNH THEÁ GIÔÙI VAØ TRONG NÖÔÙC -Tình hình theá giôùi +Chuû nghóa phaùt xít leân naém quyeàn ôû moät soá nöôùc, ñe doïa neán daân chuû vaø hoøa bình theá giôùi +Ñaïi hoäi laàn thöù VII cuûa Quoác teá Coäng saûn hoïp vaø vaän ñoäng caùc nöôùc thaønh laäp Maët traän nhaân daân choáng phaùt xít +ÔÛ Phaùp Maët traän nhaân daân leân naém chính quyeàn, nôùi roäng moät soá quyeàn töï do, daân chuû cho caùc nöôùc thuoäc ñòa -Tình hình trong nöôùc +Ñôøi soáng nhaân daân ngaøy caøng khoå cöïc +Chuû tröông cuûa Ñaûng *Xaùc ñònh keû thuø cuï theå tröôùc maét laø boïn phaûn ñoäng vaø tay sai khoâng chòu thi haønh chính saùch cuûa Maët traän nhaân daân Phaùp * Taïm gaùc khaåu hieäu “Ñaùnh ñoå ñeá quoác Phaùp, Ñoâng Döông hoaøn toaøn ñoäc laäp”, “tòch thu ruoäng ñaát cuûa ñòa chuû chia cho daân caûy”Xaùc ñònh nhieäm vuï tröôùc maét cuûa 27

nhaân daân Ñoâng Döông “Choáng phaùt xít, choáng chieán tranh ñeá quoác, ñoøi töï do, daân chuû, côm aùo hoøa bình” * Thaønh laäp Maët traän nhaân daân phaûn ñeá Ñoâng Döông (sau ñoåi laø Maët traän Daân Chuû Ñoâng Döông) * Hình thöùc, phöông phaùp ñaáu tranh: hôïp phaùp, nöûa hôïp phaùp, coâng khai, nöûa coâng khai II MAËT TRAÄN DAÂN CHUÛ ÑOÂNG DÖÔNG VAØ PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH ÑOØI TÖÏ DO, DAÂN CHUÛ -Cuoäc vaän ñoäng Ñoâng Döông ñaïi hoäi (cuoäc vaän ñoäng coâng khai, hôïp phaùp ñaàu tieân ôû nöôùc ta) thaùng 8 -1937 -Ñoùn phaùi vieân cuûa chính phuû Phaùp ñöa “daân nguyeän” ñaàu naêm 1937 -Nhöõng cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân, noâng daân, nhaân daân lao ñoäng ôû thaønh phoá: +Toång baõi coâng cuûa coâng nhaân Coâng ty than Hoøn Gai (11 -1936) +Cuoäc mít tin ngaøy 1 -5 -1938 taïi khu Ñaáu Xaûo –Haø Noäi (vôùi suï tham gia cuûa 2,5 vaïn ngöôøi)… -Xuaát baûn saùch baùo coâng khai III YÙù NGHÓA CUÛA PHONG TRAØO -Qua phong traøo tö töôûngMac –Leâ-nin, ñöôøng loái, chính saùch cuûa Ñaûng ñöôïc tuyeân truyeàn saâu roäng trong quaàn chuùng, Caùc toå chöùc Ñaûng ñöôïc phaùt trieån, caùn boä caùch maïng ñöôïc reøn luyeän -Qua phong traøo, quaàn chuùng ñöôïc giaùc ngoä, taäp döôït ñaáu tranh, ñoäi quaân chính trò cuûa quaàn chuùng goà haøng trieäu ngöôøi thaønh thò vaø noâng thoân ñöôïc taäp hôïp -Phong traøo daân chuû 1936 -1939 laø cuoäc dieãn taäp thöù hai cho caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 CHÖÔNG III CUOÄC VAÄN ÑOÄNG TIEÁN TÔÙI CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM NAÊM 1945 BAØI 21 -1945

VIEÄT NAM TRONG NHÖÕNG NAÊM 1939

I TÌNH HÌNH THEÁ GIÔÙI VAØ ÑOÂNG DÖÔNG -chieán tranh theá giôùi thöù hai buøng noå (9 -1939), phaùt xít Ñöùc taán coâng nöôùc Phaùp, chính phuû Phaùp nhanh choùng ñaàu haøng (6 -1940) -ÔÛ vieãn Ñoâng quaân phieät Nhaät ñaåy maïnh xaâm löôïc Trung Quoác vaø cho quaân tieán saùt bieân giôùi Vieät –Trung -Thöïc daân Phaùp ñöùng tröôùc hai nguy cô: Moät laø ngoïn löûa caùch maïng cuûa nhaân daân Ñoâng Döông seõ buøng chaùy vaø thieâu ñoát chuùng, hai laø phaùt xít Nhaät ñang laêm le haát caúng chuùng 28

-Thaùng 9 -1940 Nhaät xaâm löôïc Ñoâng Döông, Phaùp ñaàu haøng nhaät roài caáu keát vôùi Nhaät cuøng aùp böùc, boùc loät nhaân daân Ñoâng Döông +Thuû ñoaïn gian xaûo cuûa Phaùp: thi haønh chính saùch kinh teá chæ huy; taêng caùc loaïi thueá +Thuû ñoaïn thaâm ñoäc cuûa Nhaät: thu mua löông thöïc (luùa gaïo) theo loái cöôõng böùc -Söï thoáng trò cuûa Nhaät –Phaùp gaây neân naïn ñoùi khuûng khieáp cuoái naêm 1944- ñaáu naêm 1945 laøm cho hôn 2 trieäu ñoàng baøo ta bò cheát ñoùi , ñôøi soáng cuûa caùc taàng lôùp nhaân daân cöïc khoå, ñieâu ñöùng II NHÖÕNG CUOÄC NOÅI DAÄY ÑAÀU TIEÂN A Khôûi nghóa Baéc Sôn (27 -9 -1940) - Quaân Nhaät ñaùnh vaøo Laïng Sôn, quaân Phaùp thua chaïy qua chaâu Baéc Sôn . Nhaân cô hoäi ñoù Ñaûng boä Baéc Sôn laõnh ñaïo nhaân daân chaën ñaùnh taøn quaân Phaùp vaø thaønh laäp chính quyeàn caùch maïng -Nhaät –Phaùp caáu keát vôùi nhau, Phaùp taäp trung löïc löôïng ñaøn aùp raát daõ man -Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng boä ñòa phöông, nhaân daân ñaáu tranh quyeát lieät choáng khuûng boá, duy trì löïc löôïng caùch maïng, thaønh laäp ñoäi du kích Baéc Sôn, sang naêm 1941 phaùt trieån thaønh Cöùu quoác quaân B Khôûi nghóa Nam Kyø (23 -9 -1940) -Cuoäc xung ñoät Phaùp –Xieâm (Thaùi Lan) noå ra, thöïc daân Phaùp baét binh lính Vieät Nam ñi laøm bia ñôõ ñaïn cho chuùng, nhaân daân Nam Kyø vaø binh lính raát baát bình ñöùng leân ñaáu tranh -Ñeâm 22 raïng 23 -11 -1940, khôûi nghóa noå ra haàu khaép caùc tænh NamKyø trieät haï nhieàu ñoàn boát giaëc, phaù ñöôøng giao thoâng, thaønh laäp chính quyeàn nhaân daân vaø toøa aùn caùch maïng ôû nhieàu nôi.Laù côø ñoû sao vaøng laàn ñaàu ñieân xuaát hieän. -Thöïc daân Phaùp taaäp trung löïc löôïng, duøng nhieàu thuû ñoaïn ñaøn aùp cuoäc khôûi nghóa. Caùch maïng bò toån thaát naëng neà, nhöng moät soá caùn boä vaø nghóa quaân ruùt vaøo röøng, chôø thôøi cô ñeå hoaït ñoäng trôû laïi C Binh bieán Ñoâ Löông (13 -1 -1941) -Binh lính Vieät Nam trong quaân ñoäi Phaùp ((ôû Ngheä An) bò Phaùp ñaåy ñi laøm bia ñôõ ñaïn cho chuùng ôû bieân giôùi Laøo – Thaùi Lan -Ngaøy 13 -1 -1941, binh lính Chôï Raïng noåi daäy chieám ñoàn Ñoâ Löông, sau ñoù leân oâ toâ keùo veà Vinh, ñònh phoái hôïp vôùi binh lính ôû ñaây chieám thaønh, song keá hoaïch khoâng thaønh 29

-Binh bieán Ñoâ Löông nhanh choùng bò thöïc daân Phaùp daäp taét * YÙ nghóa cuûa ba söï kieän treân -Ñeå laïi cho Ñaûng nhieàu baøi hoïc boå ích veà khôûi nghóa vuõ trang, xaây döïng löïc löôïng vuõ trang vaø chieán tranh du kích, tröïc tieáp chuaån bò cho toång khôûi nghóa thaùng Taùm sau naøy BAØI 22 CAO TRAØO CAÙCH MAÏNG TIEÁN TÔÙI TOÅNG KHÔÛI NGHÓA CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM NAÊM 1945 I MAËT TRAÄN VIEÄT MINH RA ÑÔØI (19 -5 -1941) 1/ Hoaøn caûnh lòch söû -Theá giôùi +Phaùt xít Ñöùc chuaån bò taán coâng Lieân Xoâ +Treân theá giôùi daàn daàn hình thaønh hai traän tuyeán, moät beân laø löïc löôïng daân chuû do Lieân Xoâ ñöùng ñaàu, moät beân laø khoái phaùt xít Ñöùc –YÙ –Nhaät. Cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân ta laø moät boä phaän trong cuoäc ñaáu tranh cuûa caùc löïc löôïng daân chuû -Trong nöôùc +Nhaät vaøo Ñoâng Döông, Phaùp –Nhaät caáu keát vôùi nhau ñeå aùp böùc, thoáng trò nhaân daân Ñoâng Döông +Ngaøy 28 -1 -1941, laõnh tuï Nguyeãn Aùi Quoác veà nöôùc +Hoäi nghò Trung Öông Ñaûng laàn thöù 8 do Nguyeãn Aùi Quoác chuû trì (1öø 10 ñeán 19 -5 -1941)ñaõ chuû tröông * Ñaët nhieäm vuï giaûi phoùng daân toäc leân treân heát * Thaønh laäp Vieät Nam ñoäc laäp ñoàng minh goïi taét laø Maët traän Vieät Minh (19 -5 -1941) 2/ Hoaït ñoäng cuûa Maët traän Vieät Minh -Xaây döïng löïc löôïng caùch maïng + ÔÛ caên cöù Baéc Sôn –Vuõ Nhai caùc ñoäi du kích ñaõ thoáng nhaát thaønh ñoäi cöùu quoác quaân vaø phaùt ñoäng chieán tranh du kích, sau phaân taùn nhoû ñeå gaây cô sôû trang quaàn chuùng +ÔÛ caùc nôi khaùc Ñaûng tranh thuû taäp hôïp roäng raõi caùc taàng lôùp nhaân daân nhö hoïc sinh, sinh vieân, trí thöùctö saûn daân toäc vaøo maët traän cöùu quoác +Ñaûng vaø Maët traän Vieät Minh xuaát baûn moät soá tôø baùo ñeå tuyeân truyeàn ñöôøng loái, chính saùch cuûa Ñaûng -Tieán leân ñaáu tranh vuõ trang

30

+ Thaùng 5 -1944, Toång boä Vieät Minh ra chæ thò söûa soaïn khôûi nghóa vaø keâu goïi nhaân daân “saém söûa vuõ khí ñuoåi thuø chung” +Ngaøy 22 -12 -1944, Ñoäi Vieät Nam tuyeân truyeàn giaûi phoùng quaân ñöôïc thaønh laäp +Löïc löôïng vuõ trang vaø löïc löôïng chính trò phaùt trieån maïnh hoå trôï cho nhau, goùp phaàn môû roäng caên cöù caùch maïng Vieät Baéc vaø thuùc ñaåy phong traøo caùch maïng trong caû nöôùc II CAO TRAØO KHAÙNG NHAÄT, CÖÙU NÖÔÙC TIEÁN TÔÙI TOÅNG KHÔÛI NGHÓA THAÙNG TAÙM NAÊM 1945 1/ Nhaät ñaûo chính Phaùp (9 -3 -1945) -Ñaàu naêm 1945, chieán tranh theá giôùi thöù hai böôùc vaøo giai ñoaïn keát thuùc. Nöôùc Phaùp ñöôïc giaûi phoùng +ÔÛ maët traän Thaùi Bình Döông, phaùt xít Nhaät khoán ñoán tröôùc caùc ñoøn taán coâng cuûa Anh, Myõ ÔÛ Ñoâng Döông thöïc daân Phaùp raùo raieát chôø quaân Ñoàng minh vaøo -Nhaät ñaûo chính Phaùp ñeå ñoäc chieám Ñoâng Döông (ñeâm 9 -3 -1945) 2/ Tieán tôùi toång khôûi nghóa thaùng Taùm naêm 1945 -Ngay khi Nhaät ñaûo chính Phaùp, hoäi nghò thöôøng vuï Trung Öông Ñaûng hoïp +Ra chæ thò “Nhaät –Phaùp baén nhau vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta” +Xaùc ñònh keû thuø cu theå luùc naøy laø phaùt xít Nhaät +Phaùt ñoäng cao traøo “khaùngï Nhaät cöùu nöôùc” –Nhöõng hoaït ñoäng tieán tôùi toång khôûi nghóa thaùng Taùm +Phong traøo ñaáu tranh, khôûi nghóa töøng phaàn phaùt trieån maïnh ôû thöôïng du vaø trung du mieàn Baéc +Thoáng nhaát caùc löïc löôïng vuõ trang thaønh Vieät Nam giaûi phoùng quaân +Khu giaûi phoùng Vieät Baéc ra ñôøi (4 -6 -1945) +Phong traøo “Phaù kho thoùc, giaûi quyeát naïn ñoùi” BAØI 23 TOÅNG KHÔÛI NGHÓA THAÙNG TAÙM NAÊM 1945 VAØ SÖÏ THAØNH LAÄP NÖÔÙC VIEÄT NAM DAÂN CHUÛ COÄNG HOØA I LEÄNH TOÅNG KHÔÛI NGHÓA ÑÖÔÏC BAN BOÁ -Hoaøn caûnh lòch söû +Thaùng 5 -1945 phaùt xít Ñöùc bò ñaùnh baïi +Thaùng 8 -1945 Nhaät ñaàu haøng Ñoàng minh khoâng ñieàu kieän 31

-Hoäi nghò toaøn quoác cuûa Ñaûng hoïp ôû Taân traøo töø ngaøy 14 ñeáân 15 -8 -1945 , quyeát ñònh +Phaùt ñoäng Toång khôûi nghóa giaønh chính quyeàn trong caû nöôùc tröôùc khi quaân Ñoàng Minh vaøo +Laäp uûy ban khôûi nghóa toaøn quoác +Ra quaân leänh soá 1 keâu goïi toaøn daân noåi daäy -Ñaïi hoäi quoác daân hoïp ôû Taân traøo (16 -8 -1945) +Nhaát trí taùn thaønh quyeâ`t ñònh toång khôûi nghóa +Thoâng qua 10 chính saùch cuûa Maët traän Vieät Minh +Laäp Uûy ban Daân toäc giaûi phoùng Vieät Nam (töùc chính phuû Laâm thôøi sau naøy) do Hoà Chí Minh laøm chuû tòch -Chieàu 16 -8 -1945, moät ñoäi quaân giaûi phoùng do Voõ Nguyeân Giaùp chæ huy tieán veà giaûi phoùng thò xaõ thaùi Nguyeân, môû ñöôøng veà Haø Noäi II GIAØNH CHÍNH QUYEÀN ÔÛ HAØ NOÄI -ôû Haø Noäi khoâng khí caùch maïng soâi ñoäng -Ñoäi Tuyeân truyeàn xung phong cuûa Vieät Minh toå chöùc dieãn thuyeát, raõi truyeàn ñôn, bieåu ngöõ, keâu goïi khôûi nghóa khaép nôi - Saùng 19 -8 -1945, nhaân daân keùo tôùi quaõng tröôøng Nhaø haùt lôùn döï mít tin do Maët traän Vieät minh toå chöùc, sau ñoù ñoaøn ngöôøi ñaõ chia nhau chieám caùc coâng sôû cuûa chính quyeàn buø nhìn. Trong ngaøy 19 -8 -1945 Haø Noäi giaønh ñöôïc chính quyeàn III GIAØNH CHÍNH QUYEÀN TRONG CAÛ NÖÔÙC -Töø ngaùy 14 ñeán ngaøy 18 -8, boán tænh lò giaønh chính quyeàn sôùm nhaát trong caû nöôùc laø Baéc Giang, Haûi Döông, Haø Tónh, Quaûng Nam -Ngaøy23 -8 -1945, Hueá giaønh chính quyeàn -Ngaøy 25 -8 -1945, Saøi goøn giaønh chính quyeàn -Ngaøy 28 -8 -1945, caû nöôùc giaønh ñöôïc chính quyeàn -Chæ trong 15 ngaøy (töø 14 ñeán 28 -8 -1945) cuoäc toång khôûi nghóa thaønh coâng hoøa toaøn -Ngaøy 2 -9 -1945, Chuû tòch Hoà Chí Minh ñoïc baûn Tuyeân ngoân Ñoäc laäp taïi Quaûng tröôøng Ba Ñình. Nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa ra ñôøi IV YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ VAØ NGUYEÂN NHAÂN THAØNH COÂNG CUÛA CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM a/ YÙ ngóa lòch söû -Ñoái vôùi daân toäc: laø moät söï kieän vó ñaïi, ñaõ phaù tan hai taàng xieàng xích Phaùp –Nhaät; laät ñoå cheá ñoä quaân chuû chuyeân cheá treân ñaát nöôùc ta; ñöa nöôùc ta töø moät nöôùc thuoäc ñòa trôû thaønh moät nöôùc ñoäc laäp döôùi cheá ñoä daân chuû coäng hoøa, ñöa nhaân daân ta töø thaân phaän noâ 32

leä trôû thaønh ngöôøi daân ñoäc laäp, töï do, laøm chuû nöôùc nhaø Môû ra kyû mguyeân môùi cho daân toäc -Ñoái vôùi theá giôùi: coå vuõ maïnh meõ tinh thaàn tinh thaàn ñaáu tranh cuûa nhaân daân caùc nöôùc thuoäc ñòa nöûa thuoäc ñòa ôû Chaâu AÙ, Chaâu Phi ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc b/ Nguyeân nhaân thaéng lôïi -Daân toäc Vieät Nam coù truyeàn thoáng yeâu nöôùc, ñaáu tranh kieân cöôøng baát khuaát -Tinh thaàn ñoaøn keát cuûa taát caû caùc taàng lôùp, caùc giai caáp trong xaõ hoäi, ñaëc bieät laø coâng nhaân vaø noâng daân -Vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng,ñöùng ñaàu laø Chuû tòch Hoà Chí Minh -Hoaøn caûnh theá giôùi thuaän lôïi: Hoàng quaân Lieân Xoâ vaø Ñoàng Minh ñaùnh baïi chuû nghóa phaùt xít, tröïc tieáp laø phaùt xít Nhaät CHÖÔNG IV

VIEÄT NAM TÖØ SAU CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM ÑEÁN TOAØN QUOÁC KHAÙNG CHIEÁN

BAØI 24 CUOÄC ÑAÁU TRANH BAÛO VEÄ VAØ XAÂY DÖÏNG CHÍNH QUYEÀN DAÂN CHUÛ NHAÂN DAÂN (1945 – 1946) I TÌNH HÌNH NÖÔÙC TA SAU CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM -Khoù Khaên: * Chính trò: +Quaân ñoäi cuûa caùc nöôùc trong phe ñoàng Minh vôùi danh nghóa giaûi giaùp quaân Nhaät keùo vaøo nöôùc ta +Töø vó tuyeán 16 trôû ra Baéc: 20 vaïn quaân Töôûng vaøo keùo theo caùc toå chöùc phaûn ñoäng (Vieät Quoác, Vieät Caùch) nhaèm laät ñoå chính quyeàn caùch maïng +Töø vó tuyeán 16 trôû vaøo Nam: Quaân Anh doïn ñöôøng cho quaân Phaùp trôû laïi xaâm löôïcnöôùc ta laàn thöù hai +Nöôùc ta coù 6 vaïn quaân Nhaät chôø giaûi giaùp +Caùc theá löïc phaûn ñoäng trong nöôùc lôïi duïng tình hình naøy noåi daäy choáng phaù * Kinh teá: +Haäu quaû nghieâm troïng cuûa naïn ñoùi vaãn ñang ñe doïa +Treân 90 % daân soá nuoác ta muø chöõ, teä naïn xaõ hoäi traøn lan +Ngaân quyõ troáng roãng, giaù caû taêng voït, …. Nhöõng khoù khaên ñoù ñaõ ñaët nöôùc ta vaøo tình theá “ngaøn caân treo sôïi toùc” II BÖÔÙC ÑAÀU XAÂY DÖÏNG CHEÁ ÑOÄ MÔÙI 33

-6 -1 -1946, Toång tuyeån cöû baàu Quoác Hoäi trong caû nöôùc -2 -3 -1946, Quoác Hoäi hoïp phieân ñaàu tieân: ban döï thaûo Hieán Phaùp, thoâng qua danh saùch Chính phuû lieân hieäp khaùng chieán -Boä maùy chính quyeàn daân chuû nhaân daân ôû Trung vaø Baéc boä ñöôïc kieän toaøn töø tænh ñeán xaõ ñeàu tieán haønh baàu cöû Hoäi ñoàng nhaân daân theo nguyeân taéc phoå thoâng ñaàu phieáu -29 -5 -1946, Hoäi Lieân hieäp quoác daân Vieät Nam (Hoäi Lieân Vieät) ñöôïc thaønh laäp ñeå taêng cöôøng vaø môû roäng khoái ñoaøn keát toaøn daân III DIEÄT GIAËC ÑOÙI, GIAËC DOÁT VAØ GIAÛI QUYEÁT KHOÙ KHAÊN VEÀ TAØI CHÍNH -Giaûi quyeát naïn ñoùi +Tröôùc maét: keâu goïi tieát kieäm, “nhöôøng côm”, toå chöùc “ngaøy ñoàng taâm”ñeå coù theâm gaïo cöùu ñoùi +Laâu daøi: Ñaåy maïnh taêng gia saûn xuaát, chia ruoäng cho noâng daân ngheøo, giaûm toâ 25%, boû caùc thöù thueá voâ lyù, … - Giaûi quyeát naïn doát: - +Ngaøy 8 -9 -1945, chuû tòch Hoà Chí Minh kyù saéc leänh thaønh laäp cô quan bình daân hoïc vuï - +Phong traøo xoaùnaïn muø chöõ, phaùt trieån tröôøng hoïc, … -Veà taøi chính: +Xaây döïng “Quyõ ñoäc laäp”, “Tuaàn leã vaøng” +31 -1 -1946, chính phuû ra saéc leänh phaùt haønh tieàn Vieät Nam IV NHAÂN DAÂN NAM BOÄ KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG THÖÏC DAÂN TRÔÛ LAÏI XAÂM LÖÔÏC -Ñeâm 22 raïng 23 -9 -1945, Phaùp ñaùnh uùp truï sôû Uûy Ban Nhaân daân Nam Boä, môû ñaàu cuoäc chieán tranh xaâm löôïc nöôùc ta laàn thöù hai -Quaân daân Saøi Goøn –Chôï Lôùn tieán haønh toång baõi coâng, baûi khoùa, taäp kích quaân Phaùp,… -quaân Phaùp ñöôïc taêng vieän, ñaùnh chieám caùc tænh Nam Boä, Nam Trung Boä -Trung öông Ñaûng, chính phuû vaø Chuû tòch Hoà Chí Minh phaùt ñoäng phong traøo uûng hoä Nam Boä khaùng chieán V ÑAÁU TRANH CHOÁNG QUAÂN TÖÔÛNG VAØ BOÏN PHAÛN CAÙCH MAÏNG -Chuû tröông cuûa ta: hoøa hoaûn vôùi Töôûng baèng caùch cho boïn tay sai cuûa chuùng 70 gheá trong Quoác Hoäi khoâng qua baaàu cöû vaø moät soá gheá Boä tröôûngtrong chính phuû Lieân Hieäp 34

-Cho Töôûng moät soá quyeàn lôïi tröôùc maét veà kinh teá -Kieân quyeát traán aùp boïn phaûn caùch maïng VI HIEÄP ÑÒNH SÔ BOÄ (6 -3 -1946) VAØ TAÏM ÖÔÙC VIEÄT –PHAÙP (14 -9 -1946) -Phaùp –Töôûng kyù Hieäp öôùc Hoa –Phaùp (28 -2 -1946)vôùi daõ taâm cuûa Phaùp laø nhöôïng laïi cho Töôûng moät soá quyeàn lôïi ôû Trung Quoác; ñaùp laïi Töôûng cho Phaùp ñöa quaân ra mieàn Baéc thay Töôûng giaûi giaùp quaân ñoäi Nhaät -Tröôùc tình hình ñoù, ngaøy 6 -3 -1946, Chuû tòch Hoà Chí Minh thay maët chính phuû ta kyù vôùi Phaùp Hieäp ñònh Sô boä Noäi dung Hieäp ñònh +Chính phuû Phaùp coâng nhaän nöôùc Vieät Nam Daân Chuû coäng hoøa laø moät quoác gia ñoäc laäp naèm trong khoái Lieân hieäp Phaùp +Chính phuû ta cho quaân Phaùp vaøo mieàn Baéc thay quaân Töôûng giaûi giaùp quaân Nhaät +Hai beân thöïc hieän ngöøng baén ngay ôû Nam Boä -Tình hình nöôùc ta sau Hieäp ñònh Sô Boä +Ta: tranh thuû cuûng coá, xaây döïng vaø phaùt trieån löïc löôïng veà moïi maët +Phaùp vaã gaây xung ñoät ôû Nam Boä, laäp chính phuû Nam kyø töï trò, taêng cöôûng khieâu khích, laøm thaát baïi cuoäc ñaøm phaùn ôû Phoâng –ten –nô –bloâ ( Phaùp) -Ngaøy 14 -9 -1946: Hoà Chí Minh kyù vôùi chính phuû Phaùp baûn Taïm öôùc tieáp tuïc nhöôïng boä cho Phaùp moät soá quyeàn lôïi kinh teá, vaên hoùa ôû Vieät Nam ñeå keùo daøi thôøi gian xaây döïng cuûng coá löïc löôïng chuaån bò cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp maø ta bieát chaéc seõ noå ra CHÖÔNG V NAÊM 1954

VIEÄT NAM TÖØ CUOÁI NAÊM 1946 ÑEÁN

BAØI 25 NHÖÕNG NAÊM ÑAÀU CUÛA CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN TOAØN QUOÁC CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP (1946 -1950) I CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN TOAØN QUOÁC CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP XAÂM LÖÔÏC BUØNG NOÅ (19 -12 -1946) 1/Khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp xaâm löôïc buøng noå -Hoaøn caûnh lòch söû: 35

+Sau Hieäp ñònh Sô Boä (6 -3 -1946) vaø Taïm Öôùc (14 -9 -1946), Phaùp khieâu khích ta ôû Haûi Phoøng, Laïng Sôn +Taïi Haø Noäi, thöïc daân Phaùp lieân tieáp gaây xung ñoät vuõ trang, ngaøy 18 -12 -1946, Phaùp göûi toái haäu thö buoäc chính phuû ta giaûi taùn löïc löôïng töï veä chieán ñaáu vaø giao quyeàn kieåm soaùt thuû ñoâ cho quaân ñoäi Phaùp +Ban thöôøng vuï Trung öông Ñaûng quyeát ñònh phaùt ñoäng toaøn quoác khaùng chieán +Toái 19 -12 -1946, Chuû tòch Hoà Chí Minh thay maët Trung öông Ñaûng vaø chính phuû ra lôøi keâu goïi toaøn quoác khaùng chieán 2/ Ñöôøng loái khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp cuûa ta -Ñöôïc theå hieän trong lôøi keâu goïi toaøn quoác khaùng chieán cuû Chuû tòch Hoà Chí Minh vaø chæ thò Toaøn daân khaùng chieán cuûa Ban Thöôøng vuï Trung öông Ñaûng. Sau ñoù ñöôïc giaûi thích cuï theå trong taùc phaåm khaùng chieán nhaát ñòng thaéng lôïi cuûa ñoàng chí Tröôøng Chinh -Tính chaát, muïc ñích, noäi dung phöông chaâm chieán löôïc cuûa cuoäc chieán tranh nhaân daân laø toaøn daân, toaøn dieän, tröôøng kyø, töï löïc caùnh sinh, tranh thuû söï uûng hoä cuûa quoác teá II CUOÄC CHIEÁN ÑAÁU ÔÛ CAÙC ÑOÂ THÒ PHÍA BAÉC VÓ TUYEÁN 16 -Mieàn Baéc: Haûi Döông, Haûi Phoøng, Nam Ñònh, Ninh Bình, Haø Noäi, Baéc Giang, Baéc Ninh -Mieàn Trung: Hueá, Ñaø Naüng -Tieâu bieåu: Haø Noäi (60 ngaøy ñeâm töø 19 -12 -1946 ñeán 17 -12 -1947) -Keát quaû: Loaïi khoûi voøng chieán ñaáu mhieàu löïc löôïng ñòch; bao vaây vaø giam chaân Phaùp suoát trong hai, ba thaùng chieán ñaáu, cuoái cuøng ruùt lui veà caên cöù an toaøn, toå chöùc chieán ñaáu laâu daøi III TÍCH CÖÏC CHUAÅN BÒ CHO CUOÄC CHIEÁN ÑAÁU LAÂU DAØI -Veà chính trò: chính phuû quyeát ñònh chia nöôùc ta thaønh 12 khu vöïc haønh chính -Veà quaân söï: Taát caû moïi coâng daân töø 18 ñeán 45 tuoåi ñeàu tham gia vaøo caùc löïc löôïng vuõ trang cuûa Trung öông vaø ñòa phöông -Veå kinh teá: Phaùt trieån saûn xuaát ñeå ñaûm baûo cung caáp löông thöïc, thöïc phaåm, haøng tieâu duøng cho nhaân daân vaø quaân ñoäi -Veà giaùo duïc: Phong traøo Bình daân hoïc vuï tieáp tuïc phaùt trieån IV CHIEÁN DÒCHVIEÄT BAÉC –THU ÑOÂNG NAÊM 1947 36

1/ Thöïc daân Phaùp tieán coâng caên cöù ñòa khaùng chieán Vieät Baéc -Aâm möu cuûa ñòch : +Giaûi quyeát khoù khaên trong aâm möu “Ñaùnh nhanh thaéng nhanh” +Chính trò: thaønh laäp chính phuû buø nhìn Trung öông +Quaân söï: môû cuoäc taán coâng qui moâ lôùn leân caên cöù Vieât Baéc ñeå tieâu dieät quaân chuû löïc cuûa ta, phaù tan cô quan ñaàu naûo khaùng chieán, khoùa chaët bieân giôùi Vieät – Trung -Chuû tröông cuûa ta: Chieán ñaáu baûo veä caên cöù ñòa Vieät Baéc -Dieån bieán: +Ngaøy 7 -10 -1947 Phaùp cho quaân nhaûy duø xuoáng Baéc Caïn, Chôï Ñoàn, Chôï Môùi,ñoàng thôøi cho hai caùnh quaân theo ñöôøng soá 4 vaø soâng Loâ bao vaây vieât Baéc +Quaân ta bao vaây, taäp kích quaân nhaûy duø. Beû gaõy ñöôøng thuûy ôû Ñoan Huøng (25 -10 -1947) vaø ñöôøng boä ôû Ñeøo Boâng Lau (30 -10 -1947) Ngaøy 19 -12 -1947, ñaïi boä phaän quaân Phaùp ruùt khoûi Vieät Baéc Quaân ta treân caùc chieán tröôøng toaøn quoác hoaït ñoäng maïnh goùp phaàn kieàm cheá quaân ñòch -Keát quaû, YÙ nghóa: +Sau 75 ngaøy ñeâm chieán ñaáu lieân tuïc, ñaïi boä phaän quaân Phaùp ruùt chaïy khoûi Vieät Baéc +Caên cöù ñòa Vieät Baéc ñöôïc giöõ vöõng +Cô quan ñaàu naûo khaùng chieán ñöôïc an toaøn +Quaân ñoäi ta tröôûng thaønh V ÑAÅY MAÏNH KHAÙNG CHIEÁN TOAØN DAÂN, TOAØN DIEÄN - AÂm möu cuûa Phaùp sau thaát baïi ôû Vieät Baéc: duøng ngöôøi Vieät ñaùnh ngöôøi Vieät, laáy chieán tranh nuoâi chieán tranh +Veà phía ta: thöïc hieän phöông chaâm “Ñaùnh laâu daøi” Ñaåy maïnh khaùng chieán toøa daân, toaøn dieän Töø naêm 1948 -1950 +Veà quaân söï: Chuû tröông ñoäng vieân nhaân daân thöïc hieän vuõ trang toaøn daân, phaùt trieàn chieán tranh du kích +Veà chính trò, ngoaïi giao: * Naêm 1948, Nam boä tieán haønh baàu cöû Hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp * Thaùng 6 -1949, Vieät minh vaø Hoäi Lieân Vieät thoáng nhaát töø cô sôû ñeán Trung öông * Ngaøy 14 -1 -1950, chính phuû nhieàu nöôùc chính thöùc ñaët quan heä ngoaïi giao vôùi ta 37

+ Veà kinh teá * Ta chuû tröông phaù hoaïi kinh teá cuûa ñòch, ñaåy maïnh xaây döïng vaø baûo veä kinh teá daân chuû nhaân daân + Vaên hoùa giaùp duïc: * Thaùng 1 -1950, chính phuû ñeà ra chuû tröông giaùo duïc phoå thoâng. Höôùng giaùo duïc phuïc vuï nhieäm vuï khaùng chieán vaø kieán quoác BAØI 26 BÖÔÙC PHAÙT TRIEÅN MÔÙI CUÛA CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN TOAØN QUOÁC CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP XAÂM LÖÔÏC (1950 -1953) I CHIEÁN DÒCH BIEÂN GIÔÙI – THU ÑOÂNG (1950) 1/ Hoaøn caûnh lòch söû: -Caùch maïng Trung Quoác thaéng lôïi ( 1 -10 -1949) -Tình hình Ñoâng döông thay ñoåi coù lôïi cho cuoäc khaùng chieán cuûa ta -Thöïc daân Phaùp ngaøy caøng leä thuoäc Myõ -Myõ can thieäp saâu vaøo cuoäc chieán tranh ôû Ñoâng Döông 2/ Quaân ta tieán coâng ñòch ôû bieân giôùi phía Baéc -Nhôø söï giuùp ñôõ cuûa Myõ, Phaùp ñeà ra keá hoaïch Rô –ve, thöïc daân Phaùp vôùi aâm möu khoùa chaët bieân giôùi Vieât -Trung baèng caùch laäp heä thoáng phoøng thuû treân ñöôøng soá 4 - Thieát laäp haønh lang Ñoâng –Taây - Chuaån bò keá hoaïch coù quy moâ lôùn nhaèm tieán coâng caên cöù ñòa Vieät Baéc laàn thöù hai *Chuû tröông, keá hoaïch cuûa ta: -Thaùng 6 -1950, Trung öông Ñaûng vaø chính phuû quyeát ñònh môû chieán dòch Bieân giôùi nhaèm +Tieâu dieät boä phaän sinh löïc ñòch +Khai thoâng con ñöôøng lieân laïc quoác teá giöõa ta vôùi Trung Quoác vaø caùc nöôùc daân chuû +Môû roäng vaø cuûng coá caên cöù ñòa Vieät Baéc -Dieãn bieán: +Ngaøy 16 - 9 -1950, chieán dòch Bieân Giôùi baét ñaàu; ngaøy 18 -9 -1950 quaân ta tieâu dieät ñoâng Kheâ, uy hieáp Thaát Kheâ, thò xaõ Cao Baèng bò coâ laäp, heä thoáng phoøng ngöï cuûa ñòch treân lung lay +Ñòch buoäc ruùt khoûi Cao Baèng, cho quaân töø Thaát Kheâ leân ñoùn

38

+ Ta boá trí quaân mai phuïc chaën ñaùnh ñòch treân ñöôøng soá 4 laøm cho hai caùnh quaân Cao Baèng vaø Thaát Kheâ thieät haïi naëng , khoâng lieân laïc ñöôïc vôùi nhau -Ngaøy 22 -10 -1950, quaân Phaùp ruùt heát khoûi Ñöôøng soá 4 -Taïi caùc chieán tröôøng khaùc, quaân ta hoaït ñoäng maïnh, buoäc Phaùp phaûi ruùt khoûi thò xaõ Hoøa Bình, phong traøo chieán tranh du kích phaùt trieån maïnh ôû Bình –Trò –Thieân, Lieân khu V vaø Nam Boä -Keát quaû: +Giaûi phoùng vuøng bieân giôùi Vieät –Trung daøi 750 km töø Cao Baèng ñeán Ñình Laäp + Haønh lang Ñoâng –Taây bò choïc thuûng ôû Hoøa Bình +Keá hoaïch Rô –ve bò phaù saûn BAØI 27 CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN TOAØN QUOÁC CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP XAÂM LÖÔÏC KEÁT THUÙC (1953 -1954) I KEÁ HOAÏCH NA –VA CUÛA PHAÙP –MYÕ -7 -5 -1953 ÑÖÔÏC SÖÏ GIUÙP ÑÔÕ CUÛA Myõ, Na –va vaïch keá hoaïch quaân söï hy voïng keát thuùc chieán tranh ôû Ñoâng Döông trong voøng 18 thaùng -Noäi dung keá hoaïch Na –va +Böôù 1: Trong Thu –Ñoâng 1953 vaø Xuaân 1954, giöõ theá phoøng ngöï ôû chieán tröôøng mieàn Baéc, thöïc hieän tieán coâng chieán löôïc ñeå bình ñònh mieàn Trung vaø mieàn Nam Ñoâng Döông +Böôùc 2: Töø Thu –Ñoâng 1954, chuyeån löïc löôïng ra chieán tröôøng mieàn Baéc, thöïc hieän tieán coâng chieán löôïc, giaønh thaéng lôïi quaân söï quyeát ñònh, “keát thuùc chieán tranh” II CUOÄC CHIEÁN COÂNG CHIEÁN LÖÔÏC ÑOÂNG –XUAÂN 1953 -1954 VAØ CHIEÁN DÒCH LÒCH SÖÛ ÑIEÄN BIEÂN PHUÛ 1954 1/ Cuoäc tieán coâng chieán löôïc Ñoâng –Xuaân 1953 -1954 -Phöông höôùng chieán löôïc cuûa ta: Quyeát taâm giöõ vöõng quyeàn chuû ñoäng ñaùnh ñòch treân caû hai maët traän : chính dieän vaø sau löng ñòch -Ta môû moät loaït chieán dòch taán coâng ñòch treân caùc chieán tröôøng ôû Ñoâng Döông + Thaùng 12 -1953, Ñieän Bieân Phuû + Thaùng 12 -1953, Xeâ noâ (Trung Laøo) + Cuoái thaùng 1 -1954, Luoâng pha bang (Thöôïng Laøo) +Ñaàu thaùng 2 – 1954, Plaây –cu (Baéc Taây Nguyeân) Cuoäc tieán coâng chieán löôïc Ñoâng –Xuaân 1953 -1954 laøm phaù saûn böôùc ñaàu keá hoaïch Na –va cuûa Phaùp –Myõ, buoäc 39

chuùng phaûi bò ñoäng phaân taùn vaø giam chaân ôû mieàn röøng nuùi 2/ Chieán dòch lòch söû Ñieän Bieân Phuû (1954) _ Ñöôïc Myõ giuùp ñôõ Phaùp xaây döïng Ñieän Bieân Phuû thaønh moät taäp ñoaøn cöù ñieåm maïnh nhaát Ñoâng Döông: goàm 49 cöù ñieåm chia laøm ba phaân khu: phaân khu Trung taâm, phaân khu Baéc, phaân khu Nam -Ñaàu thaùng 12 -1953, Boä chính trò Trung öông Ñaûng quyeát ñònh môû chieán dòch Ñieän Bieân Phuûnhaèm tieâu dieät löïc löôïng ñòch, giaûi phoùng vuøng Taây Baéc , taïo ñieàu kieän giaûi phoùng Baéc Laøo -Dieãn bieán: Chieán dòch baét ñaàu töø 13 -3 -1954 ñeán heát ngaøy 7 -5 -1954 + Ñôït 1: Quaân ta tieán coâng tieâu dieät caên cöù Him Lam vaø Phaân khu Baéc + Ñôït 2: Quaân ta tieâu dieät caùc caên cöù phía Ñoâng Phaân khu Trung taâm +Ñôït 3: a tieâu dieät caùc caên cöù coøn laïi 17 g 30 phuùt ngaøy 7 -5 -1954, töôùng Ñôø –Ca –xtô –ri cuøng toaøn boä Ban tham möu cuûa ñòch ra haøng -Keát quaû: + Quaân ta tieâu dieät toaøn boä cöù ñieåm Ñieän Bieân Phuû + Loaïi khoûi voøng chieán ñaáu 16. 200 teân ñòch + Phaù huûy vaø thu toaøn boä phöông tieän chieán tranh, baén rôi vaø baén chaùy 62 maùy bay caùc loaïi III HIEÄP ÑÒNH GIÔ –NE –VÔ VEÀ CHAÁM DÖÙT CHIEÁN TRANH ÔÛ ÑOÂNG DÖÔNG (1954) - 8 -5 -1954, Hoäi nghò giô –ne –vô veà Ñoâng Döôngkhai maïc vaø baét ñaàu thaûo luaän veà vaán ñeà lp laïi hoøa bình ôû Ñoâng Döông -21 -7 -1954, Hieäp ñònh Giô –Ne –Vô ñöôïc kyù keát -Noäi dung: +Coâng nhaän ñoäc laäp chuû quyeàn vaø toaøn veïn laõnh thoå cuûa ba nöôùc Ñoâng Döông +Hai beân tham chieán ngöøng baén, laäp laïi hoøa bình treân toaøn ñoâng Döông + Hai beân tham chieán thöïc hieän di chuyeån, taäp keát quaân ñoäi ôû hai vuøng, laáy vó tuyeán 17 laøm ranh giôùi quaân söï taïm thôøi +Vieät Nam seõ tieán tôùi thoáng nhaát baèng cuoäc toång tuyeån cöû töï do trong caû nöôùc seõ toå chöùc vaøo thaùng 7 naêm 1956 döôùi söï kieåm soaùt cuûa moät UÛûy ban Quoác teá - YÙ nghóa: + Laø vaên baûn phaùp lyù quoác teá ghi nhaän caùc quyeàn cô baûn cuûa nhaân daân caùc nöôùc Ñoâng Döông 40

+Phaùp buoäc phaûi ruùt heát quaân ñoäi veà nöôùc, Myõ thaát baïi trong aâm möu môû roäng vaø quoác teá hoùa chieán tranh xaâm löôïc Ñoâng Döông +Mieàn Baéc hoaøn toaøn giaûi phoùng chuyeån sang giai ñoaïn caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa IV YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ VAØ NGUYEÂN NHAÂN THAÉNG LÔÏI CUÛA CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG PHAÙP (1945 -1954) 1/ YÙ nghóa lòch söû: -Chaám döùt cuoäc chieán tranh xaâm löôïc vaø aùch thoáng trò cuûa thöïc daân Phaùp trong gaàn moät theá kyû treán ñaát nöôùc ta -Giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Baéc, taïo cô sôû ñeå nhaân daân ta giaûi phoùng mieàn Nam -Giaùng ñoøn naëng neà vaøo tham voïng xaâm löôïc vaø aâm möu noâ dòch cuûa chuû nghóa ñeá quoác. -Coå vuõ maïnh meõ phong traøo giaûi phoùng daân toäc treân theá giôùi, tröôùc heát laø ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ, Chaâu Phi vaø Myõ la- tinh 2/ Nguyeân nhaân thaéng lôïi -Nhôø söï laõnh ñaïo saùng suoát cuûa Ñaûng, ñöùng ñaàu laø chuû tòch Hoà Chí Minh vôùi ñöôøng loái chính trò, quaân söï ñuùng ñaén -Ñöôïc tieán haønh trong ñieàu kieän coù heä thoáng chính quyeàn daân chuû nhaân daân trong caû nöôùc; coù maët traän daân toäc thoáng nhaát; coù löïc löôïng vuõ trang ba thöù quaân; coù haäu phöông vöõng chaéc -Söï ñoaøn keát cuûa ba nöôùc Ñoâng Döông vaø söï ñoàng tình uûng hoä, giuùp ñôõ cuûa Trung Quoác, Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc daân chuû nhaân daân khaùc, cuûa nhaân daân Phaùp vaø loaøi ngöôøi tieán boä CHÖÔNG VI 1975

VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1954 ÑEÁN NAÊM (Baøi 28, 29, 30)

I TÌNH HÌNH NÖÔÙC TA SAU HIEÄP ÑÒNH GIÔ –NE –VÔ VEÀ ÑOÂNG DÖÔNG -Sau Hieäp ñònh Giô –ne –vô, ñaát nöôùc ta taïm thôøi bò chia caét laøm hai mieàn; moãi mieàn coù nhöõng nhieäm vuï môùi - Mieàn Baéc: Tieáp tuïc hoaøn thaønh nhieäm vuï choáng phong kieán, chuyeån sang nhieäm vuï caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa

41

- Mieàm Nam: Ñaáu tranh ñoøi thi haønh Hieäp ñònh Giô –ne –vô, ñoøi töï do, daân chuû, choáng ñeá quoác My õxaâm löôïc vaø chính quyeàn Saøi Goøn II SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CAÙCH MAÏNG CUÛA HAI MIEÀN BAÉC – NAM TÖØ 1954 -1975 1954 -1960 Mieàn Baéc -10 -10 -1954 Phaùp ruùt khoûi Haø Noäi, giöõa 5 -1954 ruùt khoûi mieàn Baéc *Hoaøn thaønh caûi caùch ruoäng ñaát: 5 ñôït (cuoái 1953 -1956) giai caáp phong kieán bò ñaùnh ñoå, giai caáp noâng daân ñöôïc giaûi phoùng. Naêm 1957 tieán haønh söûa sai * Hoaøn thaønh khoâi phuïc kinh teá: -Noâng nghieäp: +Khai phaù ruoäng hoang, söûa chöõa heä toáng ñeâ ñieàu, saém noâng cuï, … + Cuoái naêm 1957, saûn löôïng löông thöïc ñaït möùc tröôùc chieán tranh -Coâng nghieäp: + Khoâi phuïc caùc nhaø maùy, xí nghieäp; xaây döïng theâm moät soá nhaø maùy môùi -Thuû coâng nghieäp: +Coù nhieàu maët haøng tieâu duøng ñöôïc saûn xuaát - Thöông nghieäp: + Môû nhieàu cöûa haøng maäu dòch quoác doanh vaø hôïp taùc xaõ mua baùn ñeå cung caáp haøng hoùa cho nhaân daân giao löu haøng hoùa giöõa caùc ñòa phöông -Giao thoâng vaän taûi: + Söûa chöõa xaây döïng môùi gaàn 700 km ñöôøng saét, haøng nghìn km ñöôøng boä, … - Caûi taïo quan heä saûn xuaát, böôùc ñaàu phaùt trieån kinh teá vaên hoùa (1958 -1960) +Caûi taïo XHCN ñoái vôùi noâng nghieäp, thuû coâng nghieäp, thöông nghieäp nhoû, thöông nghieäp tö baûn tö doanh. Khaâu chính laø hôïp taùc hoùa noâng

Mieàn Nam * Naêm 1954 -1960: Ñaáu tranh choáng cheá ñoä Myõû –Dieäm, giöõ gìn vaø phaùt trieån löïc löôïng caùch maïng -8 -1954: “Phong traøo hoøa bình” ôû Saøi Goøn -Chôï Lôùn -11 -1954, Myõ –Dieäm tieán haønh khuûng boá ñaøn aùp, nhöng phong traøo vaãn tieáp tuïc daâng cao, lan roängra caùc thaønh phoá Hueá, Ñaø Naüng, … vaø caùc vuøng noâng thoân Phong traøo loâi cuoán caùc taàng lôùp nhaân daân -Töø 1958 -1959: muïc tieâu thay ñoåi töø chính trò, hoøa bình chuyeån sang duøng baûo löïc * 1959 -1960: Phong traøo Ñoàng Khôûi - Ñaïo luaät 19 -59, chieán dòch “toá coäng”, “ dieät coäng”; saéc leänh “ñaët coäng saûn ngoaøi voøng phaùp luaät” cuûa Myõ –Dieäm Caùch maïng bò toån thaát - Ñaàu naêm 1959 Nghò quyeát 13 cuûa Trung öông Ñaûng xaùc ñònhcon ñöôøng caùch maïng mieàn Nam laø khôûi nghóa giaønh chính quyeàn veà tay nhaân daân baèng löïc löôïng chính trò cuûa quaàn chuùnglaø chuû yeáu keát hôïp vôùi löïc löôïng vuõ trang nhaân daân - Phong traøo noài daäy: Baéc Aùi (2 -1959), Traø Boàng (8 -1959). Ñoàngkhôûi ôû Beán tre (19 -1 -1960) laø böôùc nhaûy voït cuûa caùch maïng nieàn Nam. Sau ñoù lan khaép Nam Boä, Taây Nguyeân, Nam Trung Boä - 20 -12 -1960 Maët traän Daân toäc Giaûi phoùng mieàn Nam Vieät Nam ra ñôøi

42

nghieäp 1961 -1965 -Töø 5 ñeán 12 -9 -1960 Ñaïi hoäi ñaïi -Sau thaát baïi cuûa phong traøo bieåu toaøn quoác laàn thöù ba cuûa Ñoàng khôûi Myõ chuyeån sang Ñaûng chieán löôïc “Chieán tranh ñaëc bieät” - 1961 -1965 keá hoaïch naêm naêm -Phöông thöùc: Quaân Saøi Goøn + laàn thöù nhaát nhaèm xaây döïng Coá vaán Myõ chæ huy+ trang bò böôùc ñaàu cô sôû vaät chaát kyû chieán tranh cuûa Myõ thaät cuûa CNXH + Taêng quaân ñoäi Saøi Goøn töø +Coâng nghieäp naëng: xaây döïng 170. 000 ngöôøi naêm 1961 leân 560. khu gang theáp Thaùi Nguyeân, nhaø 000 ngöôøi naêm 1964 maùy nhieät ñieän Uoâng Bí, … + Laäp “Aáp chieán löôïc” +Coâng nghieäp nheï: khu coâng + Myõ vaø chính quyeàn Saøi Goøn nghieäp Vieät Trì, deät 8/3, khu tieán haønh phaù hoaïi mieàn Baéc coâng nghieäp Thöôïng Ñình (Haø - Chieán ñaáu choáng chieán löôïc Noäi) “Chieán tranh ñaëc bieät” +Noâng nghieäp: Xaây döïng noâng +1962 ñaùnh baïi cuoäc caøn queùt tröôøng, coâng trình thuûy lôïi, aùp cuûa ñòch vaøo chieán khu D, caên duïng khoa hoïc –kyû thuaät. Naêng cöù U minh, Taây Ninh, … suaát lao ñoäng naâng cao +2 -1 -1963 Thaéng lôïi vang doäi ôû +Thöông nghieäp quoác doanh ñöôïc Aáp Baéc (Myõ Tho), daáy leân phong nhaø nöôùc öu tieân phaùt trieån traøo “Thi ñua Aáp Baéc gieát giaëc +Giao thoâng vaän taûi phaùt trieån laäp coâng” +Vaên hoùa giaùo duïc y teá phaùt +8 -5 -1963 Phong traøo ôû caùc ñoâ trieån thò lôùn phaùt trieån +Mieàn Baéc laøm nghóa vuï haäu +1 -11 -1963 Ñaûo chính laät ñoå phöông cho mieàn Nam vaän chính quyeàn cuûa Dieäm –Nhu chuyeån moät khoái löôïng lôùn ñaïn +1964 -1965 Tieán coâng chieán löôïc döôïc, vuõ khí , thuoác men vaøo treân caùc chieán tröôøng mieàn chieán tröôøng Nam. Quaân ta ñaõ laøm phaù saûn - 7 -1965 Myõ chính thöùc gaây chieán löôïc “Chieán tranh ñaëc bieät” chieán tranh phaù hoaïi mieàn Baéc, cuûa Myõ mieàn Baéc phaûi chuyeån höôùng 1965 -1973 Mieàn Baéc 1965 -1968 Mieàn Nam 1965 -1968 * Myõ tieán haønh “Chieán tranh phaù * 3 /1965 Myõ thöïc hieän chieán hoaïi mieàn Baéc” löôïc “Chieán tranh cuïc boä” -5 /8 /1964 Sau khi döïng leân “Söï - Phöông thöùc: Quaân Myõ –quaân kieän vònh Baéc Boä”, Myõ cho maùy chu haàu +trang bò Myõ +quaân bay baén phaù moät soá nôi ôû mieàn ñoäi Saøi Goøn Baéc - Môû haøng loaït cuoäc haønh -7 /2 /1965 Myõ neùm bom Ñoàng Hôùi quaân “tìm dieät” vaø “bình ñònh” (Quaûng Bình), ñaûo Coàn Coû ( Vónh -8 /1965 Chieán thaéng Vaïn Töôøng. Linh –Quaûng Trò) laáy côù traû ñuõa Cao traøo “Tìm Myõ maø ñaùnh, vieäc quaân giaûi phoùng mieàn Nam luøng nguïy maø dieät” taán coâng doanh traïi Myõ ôû Plaây – +Ñaùnh tan hai cuoäc phaûn coâng cu muøa khoâ 1965 -1966 vaø 1966 * Mieàn Baéc vöøa chieán ñaáu vöøa -1967 xaây döïng +Ta môû moät loaït cuoäc phaûn - Mieàn Baéc kòp thôøi chuyeån moïi coâng hoaït ñoäng sang thôøi chieán +ÔÛ noâng thoân ñaáu tranh phaù 43

+Toaøn daân thöïc hieän quaân söï hoaù, ñaøo ñaép coâng söï, trieät ñeå sô taùn +Ñaåy maïnh kinh teá ñòa phöông, chuù troïng phaùt trieån noâng nghieäp +Phong traøo thi ñua yeâu nöôùc ñaït thaøn tích veà moïi maët -Mieàn Baéc chi vieän söùc ngöôøi, söùc cuûa cho chieán tröôøng mieàn Nam sau 4 naêm taêng gaáp 10 laàn so vôùi tröôùc

töøng maûng aáp chieán löôïc, thaønh thò noåi leân ñaáu tranh ñoøi Myõ ruùt quaân veà nöôùc, ñoøi töï do daân chuû +Vuøng giaûi phoùng ñöïc môû roäng, uy tín cuûa Maët traän Daân toäc Giaûi phoùng mieàn Nam Vieät Nam ñöôïc naâng cao * Maäu thaân 1968 ta toång tieán coâng vaø noåi daäy (31 /1 -23 /9 /1968) +YÙ nghóa: Laøm lung lay yù chí xaâm löôïc cuûa Myõ, buoäc Myõ phaûi tuyeân boá “Phi Myõ hoùa” chieán tranh xaâm löôïc Mieàn Baéc 1969 -1973 Mieàn Nam 1969 -1973 * Mieàn Baéc khoâi phuïc vaø phaùt -Naêm 1969 Myõ thöïc hieän chieán trieån kinh teá –vaên hoùa löôïc “Vieät Nam hoùa chieán tranh” -Khoâi phuïc, khuyeán khích saûn vaø “Ñoâng Döông hoùa chieán xuaát, tích cöïc aùp duïng nhöõng tranh” thaønh töïu khoa hoïc kyû thuaät vaøo -Phöông thöùc: Quaân ñoäi Saøi saûn xuaát noâng nghieäp ñaït nhieàu Goøn ( chuû yeáu) + hoûa löïc vaø thaønh töïu khoâng quaân Myõ +coá vaán Myõ * Mieàn Baéc choáng chieán tranh chæ huy phaù hoaïi vaø laøm nghóa vuï haäu * Ta: phöông -6 /6 /1969 Chính phuû laâm thôøi -6 /4 /1972 Myõ gaây chieán tranh coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam phaù hoaïi laàn thöù hai baèng khoâng ra ñôøi, ñöôïc nhieàu nöôùc coâng quaân vaø haûi quaân nhaän +9 /5 /1972 Myõ tuyeân boá phong +4 /1970 Hoäi nghò caáp cao ba toûa caûng Haûi Phoøng nöôùc Ñoâng Döông +Ta vöøa chieán ñaáu vöøa saûn xuaát +Quaân ñoäi Vieät Nam, Laøo, Cam vöøa laøm nghóa vuï haäu phöông –pu –chia ñaäp tan nhieàu cuoäc +14 /12 /1972 Ních –xôn môõ cuoäc haønh quaân cuûa Myõ vaø quaân taäp kích khoâng quaân baèng maùy ñoäi Saøi Goøn ôû ba nöôùc Ñoâng bay B52 vaøo Haø Noäi, Haûi Phoøng Döông (18 -29 /12 /1972) +Caùc ñoâ thò ñaáu tranh lieân tuïc, +Quaân daân ta ôû mieàn Baéc laøm raàn roä neân traän “Ñieän Bieân Phuû treân +Noâng thoân, röøng nuùi noåi daäy khoâng” buoäc Myõ phaûi kyù Hieäp phaù “Aáp chieán löôc”, choáng ñònh Pa –ri thaùng 1 /1973 veà chaám “Bình ñònh” döùt chieán tranh ôû Vieät Nam * 1972 Cuoäc tieán coâng chieán löôïc (töø thaùng 3 -6 /1972) “Vieät Nam hoùa chieán tranh” bò phaù saûn. Myõ traû ñuõa ñaùnh ra mieàn Baéc laàn thöù hai 1973 -1975 Mieàn Baéc Mieàn Nam * Khaéc phuïc haäu quaû chieán * Ñaáu tranh choáng bình ñònh –laán tranh khoâi phuïc vaø phaùt trieån chieám. Taïo theá vaø löïc giaûi kinh teá –vaên hoùa phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam -Cuoái 6 /1973 hoaøn thaønh thaùo -29 /3 /1973 Quaân Myõ ruùt khoûi gôõ thuûy loâi, bom mìn treân bieån, nöôùc ta nhöng ñeå laïi 2 vaïn coá 44

treân soâng -1973 -1974 khoâi phuïc xong caùc cô sôû kinh teá, heä thoáng noâng giang, coâng trình vaên hoùa, giaùo duïc, y teá. Kinh teá phaùt trieån -Cuoái 1974 saûn xuaát coâng noâng nghieäp vöôït möùc 1971 *Thöïc hieän nghóa vuï haäu phöông *Tieáp tuïc chi vieän cho mieàn Nam

vaán Myõ -Chính quyeàn Saøi Goøn phaù hoaïi Hieäp ñònh Pa –ri baèng chieán löôïc “Traøn ngaäp laõnh thoå” vaø bình ñònh “laán chieám” -7 /1973 Hoäi nghò Trung öông Ñaûng laàn thöù 21 neâu roõ nhieäm vuï cuûa caùch maïng mieàn Nam laø: Tieáp tuïc cuoäc caùch maïng daân toäc, daân chuû nhaân daân, tieáp tuïc con ñöôøng caùch maïng baïo löïc, kieân quyeát ñaáu tranh treân caû ba maët traän quaân söï, chính trò, ngoaïi giao -Cuoái 1975 -1975Quaân vaø daân mieàn Nam giaønh nhieàu thaéng lôïi ( ñaùnh vaø giaûi phoùng Ñöôøng 14Phöôùc Long) -Caùc nghaønh saûn xuaát vaø hoaït ñoäng vaên hoùa cuõng ñöôïc ñaåy maïnh * Giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam giaønh toaøn veïn laõnh thoå Toå Quoác -Chuû tröông keá hoaïch giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam + Hoäi nghò Boä chính trò ñeà ra keá hoaïch giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam trong hai naêm 1975 vaø 1976. tuy nhieân, Boä chính trò laïi nhaán maïnh: “Neáu thôøi cô ñeán vaøo ñaàu hoaëc cuoái naêm 1975, thì laäp töùc giaûi phoùng mieàn Nam ngay trong naêm 1975” * Cuoäc toång tieán coâng vaø noåi daäy Xuaân 1975 -Chieán dòch Taây Nguyeân (4 /3 -24 /3 /1975) +10 /3 /1975 taán coâng Buoân Ma Thuoät vaø nhanh choùng giaûi phoùng thò xaõ naøy +14 /3 /1975 ñòch ruùt khoûi Taây Nguyeân veà giöõ 64 vuøng duyeân haûi mieàn Trung +24 /3 /1975 Taây Nguyeân hoaøn toaøn giaûi phoùng -Chieán dòch Hueá –Ñaø Naüng (21 .3 -3 /4 /1975) +26 /3 /1975 giaûi phoùng Hueá +29 /3 /1975 giaûi phoùng Ñaø Naüng -Chieán dòch Hoà Chí Minh +21 /4 /1975 giaûi phoùng Xuaân Loäc 45

+Chieàu 21 /4 /1975 Nguyeãn Vaên Thieäu töø chöùc +17 giôø 26 /4 /1975, 5 caùnh quaân tieán veà Saøi Goøn +11 giôø 30 phuùt ngaøy 30 /4 /1975 chieán dòch Hoà Chí Minh toaøn thaéng +2 /5 /1975 ta giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam

III YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ, NGUYEÂN NHAÂN THAÉNG LÔÏI CUÛA CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG MYÕ CÖÙU NÖÔÙC (1954 -1975) 1/ YÙ nghóa lòch söû: SGK 2/Nguyeân nhaân thaéng lôïi: SGK CHÖÔNG VII VIEÄT NAM TÖØ 1975 ÑEÁN NAÊM 2000 BAØI 33 VIEÄT NAM TREÂN CON ÑÖÔØNG ÑOÅI MÔÙI ÑI LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI I ÑÖÔØNG LOÁI ÑOÅI MÔÙI CUÛA ÑAÛNG 1/ Hoaøn caûnh: -Khuûng hoaûng cuûa chuû nghóa xaõ hoäi ngaøy caøng traàm troïng ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc XHCN -Taùc ñoäng cuûa caùch maïng khoa hoïc kyû thuaät -Nhöõng thay ñoåi cuûa tình hình theá giôùi vaø trong quan heä giöõa caùc nöôùc –Khaéc phuïc khoù khaên, yeáu keùm cuûa ñaát nöôùc ta, nhaát laø khuûng hoaûng kinh teá, xaõ hoäi Vì vaäy Ñaïi hoäi toaøn quoác laàn thöù VI (12 /1986) cuûa Ñaûng laø moác quang troïng ñaùnh daáu böôùc chuyeån sang thôøi kyø ñoåi môùi 2/ Noäi dung ñöôøng loái ñoåi môùi: -Ñoåi môùi ñaát nöôùc ñi leân CNXH -Khoâng thay ñoåi muïc tieâu CNXHmaø laøm cho muïc tieâu aáy coù hieäu quaû -Ñoåi môùi toaøn dieän, ñoàng boä, troïng taâm laø ñoåi môùi kinh teá II VIEÄT NAM TRONG 15 NAÊM THÖÏC HIEÄN ÑÖÔØNG LOÁI ÑOÅI MÔÙI KEÁ HOAÏCH 5 NAÊM KEÁ HOAÏCH 5 NAÊM KEÁ HOAÏCH 5 NAÊM 1986 -1990 1991 -1995 1996 -2000

46

-Muïc tieâu: + Löông thöïc, thöïc phaåm, haøng tieâu duøng vaø haøng xuaát khaåu

-Muïc tieâu: +Vöôït qua khoù khaên, thöû thaùch +Oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá –xaõ hoäi, oån ñònh chính trò, ñöa nöôùc ta ra khoûi khuûng hoaûng

-Muïc tieâu: +Taêng tröôûng kinh teá hieäu quaû cao vaø beàn vöõng +Giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà böùc xuùc xaõ hoäi, ñaûm baûo quoác phoøng, an ninh +Caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, naâng cao -Thaønh töïu: tích luõy +Löông thöïc, thöïc -Thaønh töïu: -Thaønh töïu phaåm töø naêm 1990 +Khaéc phuïc tình traïng +Giöõ ñöôïc nhòp ñoä ñaõ ñaùp öùng nhu ñình ñoán trong saûn taêng tröôõng veà kinh caàutrong nöôùc, coù xuaát, roái loaïn trong teá döï tröõ vaø xuaát khaåu löu thoâng +Toång saûn phaåm goùp phaàn oån ñòng +Kinh teá taêng bình quaân trong nöôùc ñôøi soáng nhaân daân tröôûng. Toång saûn taêng 7% +Haøng tieâu duøng phaåm trong nöôùc +Noâng nghieäp phaùt doài daøo, ña daïng, taêng bình quaân haøng trieån goùp phaàn vaøo caùc cô sôû saûn xuaát naêm 8% möùc taêng tröôûng ñaõ gaén chaët vôùi nhu +Naïn laïm phaùt töøng chung caàu thò tröôøng böôùc bò ñaåy luøi, kinh +Kinh teá ñoái ngoaïi +Haùng xuaát khaåu teá ñoái ngoaïi, thò phaùt trieån taúng laàn;töø naêm tröôøng xuaát nhaäp +Voán ñaàu tö nöôùc 1989 môû roäng theâm khaåu phaùt trieån, ngoaøi gaáp 1,5 laàn so haøng xuaát khaåu coù voán ñaàu tö nöôùc vôùi 5 naêm tröôùc giaù trò lôùn ngoaøi taêng nhanh +Khoa hoïc vaø coâng +Khoahoïc vaø coâng ngheä coù böôùc ngheä gaén boù hôn chuyeån bieán tích cöïc, vôùi nhu caàu phaùt giaùo duïcvaø ñaøo taïo trieån kinh teá, xaõ coù böôùc phaùt trieån hoäivaø thích nghi vôùi môùi caû veà qui moâ, cô cheá thò tröôøng chaát luoäng vaø hình thöùc ñaøo taïo -Keát quaû chung cuûa ba keát hoaïch 5 naêm (1986-2000) +Taêng cöôøng söùc maïnh toång hôïp, laøm thay ñoåi boä maët ñaát nöôùc vaøcuoäc soáng cuûa nhaân daân +Cuûng coá ñoäc laäp daân toäc vaø cheá ñoä XHCN +Naâng cao vò theá vaø uy tín cuûa nöôùc ta treân tröôøng quoác teá

-Khoù khaên, yeáu keùm: + Kinh teá phaùt trieån chöa vöõng chaéc, chöa coù hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh thaáp +Moät soá vaán ñeà xaõ hoäi coøn böùc xuùc vaø gay gaét, chaäm ñöôïc giaûi quyeát +Tình traïng tham nhuõng,suy thoaùi veà tö töôûng chính trò, ñaïo ñöùc cuûa moät boä phaän khoâng nhoû caùn boä, ñaûng vieân

47