Celbiologie_4_bouw Van De Cel

Celbiologie les 4 Bouw van de cel

Bouw van de cel INHOUD – Het cytoplasmamembraan – De celwand – De celkern of nucleus – Het endoplasmatisch reticulum –…

Cytoplasmamembraan  Inleiding  Passieve

diffusie  Transportproteïnen  Endocytose  Exocytose

Cytoplasmamembraan  Plasmamembraan,

celmembraan

Eukaryotisch membraan Sterol (cholesterol)  Minder permeabel membraan  Stabiliseren membraan  Hogere rigiditeit

Proteïnen en glycoproteïnen in membraan  FUNCTIES

– Kanaalproteïnen – Dragerproteïnen – Celherkenningsproteïnen – Receptorproteïnen – Enzymatische proteïnen

Semipermeabel membraan  Passieve

diffusie, osmose  Transportproteïnen, versnelde diffusie, actief transport  Endocytose  Exocytose

Passieve diffusie Concentratiegradiënt  Potentiële energie  Gassen: O , CO 2 2 

Kleine polaire moleculen: ethanol, water, ureum  BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation of Passive Diffusion Animation 

Osmose  =Diffusie

van water  Potentiële energie in concentratiegradiënt  Tussen fosfolipiden + aquaporines  Opgeloste stof (moleculen of ionen) in solvent (water) = oplossing

3 soorten omgeving  

 

 

Isotonisch BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation of Osmosis: Isotonic Environment Hypertonisch BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation of Osmosis : Hypertonic Environment Hypotonisch BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation of Osmosis : Hypotonic Environment

Cytoplasmamembraan  Inleiding  Passieve

diffusie  Transportproteïnen  Endocytose  Exocytose

Transportproteïnen Transport van specifieke moleculen  Versnelde diffusie – Uniporters – Kanaalproteïnen  Actief

transport

– Symporters – Antiporters – ATP-gedreven pompen

Versnelde diffusie Uniporter  BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation : Transport of Substances Across a Membrane by Uniporters  Proteïnekanalen  BIOL 230 Lecture Guide - Transport of Substances Across a Membrane by Channel Proteins 

Actief transport  Gebruik

van

– Transportproteïnen – Metabolische energie  Tegen

concentratiegradiënt in  Energie van – Proton drijvende kracht – Hydrolyse van ATP – Elektrisch spanningsverschil over membraan

Antiporters  Transportproteïnen  Actief

transport  BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation : Transport of Substances Across a Membrane by Antiporters

Symporters  Transportproteïnen  Actief

transport  BIOL 230 Lecture Guide - Flash Animation of Transport of Substances Across a Membrane by Symporters

ATP-gedreven pompen  Voorbeeld:

Na-K pomp bij dieren  Flash Animation of the Sodium-Potassium Pump

Cytoplasmamembraan  Inleiding  Passieve

diffusie  Transportproteïnen  Endocytose  Exocytose

Endocytose  Fagocytose  Pinocytose  Receptor-gemedieerde

endocytose

Fagocytose Vaste partikels  Uitstulpen membraan  Fagocytotische vacuole of endosoom  Fagolysosoom  Endocytosis - Animation of Phagocytosis 

Pinocytose  Instulpen

membraan  Pinocytotisch vesikel  Endocytosis Animation of Pinocytosis

Receptor gemedieerde endocytose  Ligand

bind aan receptor  Coated pit  Clathrine  Coated vesikel  Voorbeeld: cholesterol uit bloed via LDL

Exocytose  Afvalproducten

vrij  Fusie van vesikel met plasmamembraan  Exocytosis

Bouw van de cel INHOUD – Het cytoplasmamembraan – De celwand – De celkern of nucleus – Het endoplasmatisch reticulum –…

De celwand Algen en plantencellen: cellulose  Schimmels: chitine of cellulose  Dierlijke cellen en protozoa: geen celwand  Functies: 

– Vorm – Weerstaan aan osmotische lyse

Celkern of nucleus  Eukaryotische

cellen

– Kernmembraan (Binnen- en buitenmembraan) gebonden aan ER – Kernporiën – Kernplasma – Chromosomen – Nucleolus

Chromosoom  Bestaat

uit chromatine  Nucleosomen = DNA en basische proteïnen (histonen)

 Scaffolding

proteïnen  Gecondenseerd chromatine

Het endoplasmatisch reticulum  Oppervlak

voor proteïne- en lipidesynthese  Transportroute voor moleculen in de cel  Opslagruimte voor door cel gesynthetiseerde moleculen

Ruw endoplasmatisch reticulum  Gebonden

ribosomen  Proteïnesynthese  Transport

Glad endoplasmatisch reticulum  Geen

ribosomen  Lipidebiosynthese (fosfolipiden, steroïden)  Transport  BIOL 230 Lecture Guide Endoplasmic Reticulum and Golgi Apparatus Animation

Het Golgi-apparaat  Sorteren

van lipiden en proteïnen afkomstig van het ER  Modificeren van bepaalde proteïnen en glycoproteïnen  Sorteren en verpakken van deze moleculen voor transport naar andere delen cel en excretie – secretievesikels

Het Golgi-apparaat  Cisternen

Het mitochondrium 2 – 8 µm  2 membranen  Cristae  Intermembraanruimte  Matrix  Groeien en delen  Eigen DNA en ribosomen  ATP door oxidatieve fosforylatie 

De chloroplast 5-10 µm  Stroma 

– donkerreacties



Thylakoïden

– Chlorofyl en fotosynthetische pigmenten (carotenoïden, phycocyaninen)

In planten en algen  ATP door fotofosforylatie 

Lysosomen, peroxisomen, vacuolen en vesikels  Lysosomen:

– gesynthetiseerd door ER en Golgi-complex – digestie (afbraak) van materiaal – bevatten zure hydrolasen  Vacuolen:

– Grote membraanzakken om bvb. vet, glycogeen, zetmeel op te slaan

Peroxisomen en vesikels  Peroxisomen:

– Bevatten bepaalde enzymen – Vorming en degradatie van waterstofperoxide  Proteasomen:

– Digestie van proteïnen tot peptiden  Vesikels:

– Kleiner dan vacuolen – Transport van materialen

Ribosoom  rRNA

en proteïnen  2 subeenheden: – Eukaryotisch: 40S en 60S, samen 80S – Prokaryotisch: 50S en 30S, samen 70S S = Svedberg  Proteïnesynthese:

– Gebonden aan ER – Vrij in cytoplasma

Celmatrix / cytoskelet  Bestaat

uit

– Microfilamenten – Intermediaire filamenten – Microtubuli

Celmatrix / cytoskelet  Functies

– Vorm geven aan de cellen zonder celwand – Celbeweging toestaan (spieren, amoeben, witte bloedcellen) – Beweging van de organellen in de cel en endocytose – Celdeling (chromosoombeweging, insnoering cel)

Microtubuli  Holle

buizen bestaand uit proteïne tubuline als subeenheden  Structurele steun van de cel  Rol bij celdeling, celbeweging, beweging van organellen  Componenten van centriolen, cilia en flagellen

Microfilamenten  Vaste

staafvormige structuren bestaande uit actine  Structurele steun  Rol bij fagocytose, cel- en organelbeweging, celdeling

Intermediaire filamenten  Sterke

vezels gemaakt uit polypeptiden  Cytoskelet verstevigen  Celvorm stabiliseren

Centriolen  Cilindrische

structuren naast de kern  Ring van 9 bundels van telkens 3 microtubuli  Rol bij vorming van cilia en flagellen  Celdeling, mitotische spoelfiguur tussen centriolen

Flagellen en trilharen

Flagellen en trilharen  Flagellen

of zweepdraden: lang,

weinig  Trilharen of ciliën: kort, talrijk  Beweging door verplaatsen van dyneïnearmen van doublet over ander

Endosymbiotische theorie 4

biljoen jaar geleden  Organellen van eukaryotische cel waren ooit prokaryotische cellen  Fagocyt  Mitochondria: aërobe respiratie  Chloroplast: fotosynthese

Endosymbiotische theorie: bewijs 

Mitochondria en chloroplasten: – zelfde grootte als eukaryotische cellen, eveneens binaire splitsing. – eigen DNA, circulair zoals bij prokaryoten. – eigen ribosomen, 30S en 50S zoals prokaryoten en niet 40S en 60S zoals eukaryoten. – Verschillende primitieve eukaryotische microorganismen, zoals Giardia en Trichomonas hebben kernmembraan maar geen mitochondria.