Book Of Poetry
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Book Of Poetry as PDF for free.
More details
- Words: 4,857
- Pages: 53
কিবতা-সংকলন
কমল কুমাৰ তঁাতী
1
সূচী-প 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50.
মৃত ু িব ৃ িত মণ কািহনী মৃত ু ৰ পূেব িয মৃত কিবৰ সমস া িনছােখাৰ নৃতাি ক দ’ ক িশেপাৱা জান সময়ৰ ছায়া হ মই তামাৰ সাৰিথ তওঁেলাক সাতজন উমা-টুমিন আমৈচ ৃিতকথা িতিব চ কলা মু খা মাৰ চাহবািগছা মাৰ নীলা চৰাই মধ িব পানীত ডুিব মৃ ত ু বুিধয়ক সাৰনাথ – ১ সাৰনাথ – ২ সাৰনাথ – ৩ সাৰনাথ – ৪ তামােলাকৰ িব ে কিবতা : আিম সু খেতই থােকঁা আপু িন এচকু ৱা দাস ন-কইনা সাগৰ কাউৰী িশল ব ী সাগৰৰ হঙু লীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ এলবাট আইন াইনৰ ঘৰত ’এিনশাৰ অিতিথ’ হতাহিত আমাক বিলফু লেবােৰ বাট দখু ৱাব থম িবে দ মণ তজ নদী বৰশী গণত মৰ কিবতা সইিদনাখন ডািকনীৰ মৃত ু িতিথ সই কৰমৰ ৰািত এগিছ চািকৰ াথ না মৰ কিবতা িনগিন- দৗৰ মৰণৈল চমু বাট ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন া অিত- ক ীয়ময় কাউৰীৰ সাগৰ পকা খলুৈৱ
2
মৃতু কাৰ মৃতু ত কােন কাে বেচৰােটা কছাৰী বুঢ়াই িসঞািৰ ক’ ল সীিমত সাধনাৰ শষত এয়া য নদীৰ পাৰ সকেলা নদীত চৰ বাধহয় নাথােক
3
িব ৃিত িব ৃিত-১
Look at the lights, They fade away as one passes the station সই য আেপান ব ৰ এিৰ থ আিহেছঁা | ওভটিনৰ একাকী সঁাত আ নাই | ঘৰমুৱা সঁােত িনিজৰায় | সাগৰৰ পানীৰ টাপােলা নগেণ | তওঁক এিৰ থ আিহেছঁা | কৱল তওঁক | তওঁৰ কজলা বৰণৰ চকুত িক আিছল সই ব ৰ এিৰ থ অহাৰ পাছেতা পাহৰা নাই বৰফেবাৰ িশল হ যাৱাৰ কথা | মই িব ৃত হওঁ মই য আেপান ব ৰ এিৰ থ আিহেছঁা |
িব ৃিত-২
The only regret I’ll have in my death, If I don’t die for love. এই িনজান অ কাৰৰ ৰািত এই মায়াময় বৰষুণৰ ৰািত কান আেহ কান আেহ বস সংিহতা এই াচীন বৗ মি ৰত এগিছ চািক লাবৈল কাৰ বা ইমান হঁপ াহ জািগেছ মই িব ৃত হওঁ সয়া পাপৰ চািক ন পাপৰ মাজনাৰ চািক তওঁেলাকক তুিম সাধা, বস সংিহতা িক িবচািৰ আিহেছেনা তওঁেলােক
4
মৃত পৰ ৰােবাৰ হাড়েবাৰ ছঁাইেবাৰ নুমুৱাই যাৱা মািটৰ চািক আ শিলতােবাৰ িবিৰখৰ ছঁায়া িবচািৰিছলেন তওঁেলােক মৃত গছৰ কান ঠাল- ঠঙুিলেবাৰ মৃত গছৰ ছঁাইেবাৰ গছৰ পাতৰ ছঁাইেবাৰ িবচািৰ ফুিৰিছলেন শিতকাৰ াচীন িবশাল গছিবলাক তুিম তওঁেলাকক সাধা, বস সংিহতা সঁািচ ৰািখেছেন তওঁেলােক ককােদউতাকৰ কান ছঁাই আ েনা িকমান বিল --পৰ ৰাৰ নশ হৰ শষ হ’বৈল --মই িব ৃত হওঁ গেছ মানুহ জীয়াই ৰােখ ন মানুেহ গছ জীয়াই ৰােখ তওঁেলাকক কাৱাৈগ বস সংিহতা, যিদেহ িবচািৰ আিহেছ তওঁেলােক জীৱনৰ অথ --পাহৰ হাৱাৈল ৰ’ব লািগব পাহৰ হাৱাৈল ৰ’ব লািগব মই িন পায় এক িভ ু নহ’ লবা িকদেৰ মই াথনা কেৰঁা তামােলাকৰ কাৰেণ িযদেৰ আিম াথনা কেৰঁা মানুহৰ জীৱন, মৃতু নহয় মই িন পায় এক িভ ু পুন : ি য়তমা বস সংিহতা, তামাৰ তেপেৰ পাহৰাই তােলাৱা এই াচীন মি ৰৰ বাটচ’ৰা, তামাৰ ৃিতেৰ মুকিল কৰা এই মি ৰৰ াৰ মই িব ৃত হওঁ 5
মণ কািহনী শালনা বািগছাৰ িনজন আিলবাটেটাত আিম বাট হ ৱাইিছেলঁা আমাৰ খত খী হ কছাৰী বুঢ়া এজেন ক’ ল, “নাকৰ পােন পােন গ থাকা বাছাহঁত | বাটেটাত সেপান আেছ, বা ৱ নাই | সেপান শষ হ’ ল ৰািত পুৱাব | ” আিম বুিজিছেলঁা, ফুল িবছৰা িযমান সহজ কঁাইট িবছৰা িসমান টান ফুেল য আমাক অনুভৱ কিৰবৈল িনিদেয় িনেজ কেৰ কঁাইেট অনুভৱ নকেৰ তাৰ তী তা আনক কিৰবৈল িদেয় আিম মণকাৰী িহছােপ কছাৰী বুঢ়াক কৃত তা জনাব খুিজিছেলঁা আ আদবাটেত হত া কিৰ তওঁৰ তজেবাৰ কাউৰী আ শ ণেবাৰৰ বােব থিছেলঁা কুিল চৰাইেবােৰ সেয় আমাক ভাল পাইিছল আ শষত আিম এখন তেৰাৱালৰ ৰাজ ত উপি ত হ’ লঁা
6
মৃতু ৰ পূেব িয মৃত আিম শষবাৰৰ বােব তওঁক চালাম িদেলঁা যিদও আিম এইকথা জােনা, তওঁ কু াৰ দেৰ মৃতু ক সাৱিট লিছল আিম শষবাৰৰ বােব তওঁৰ মৃতেদহত ফুল বৰিষেলঁা যিদও আিম জািনিছেলা, তওঁ িবখ াত আিছল িশয়ালৰ ধূ্ ািলৰ বােব আিম তওঁক কবৰত ভৰােলঁা যিদও আিম নাজািনিছেলঁা িঠক তওঁৰ কবৰৰ তলেতই শাৰী পািত আিম ই আিছেলঁা িনৰেৱ
7
কিবৰ সমস া পৃিথৱীখনৰ সমস ােবাৰ সমাধান কিৰবৈল এিদন কিব তৎপৰ হ’ল আ অনুভৱ কিৰেল কিব িনেজই এটা সমস া আৰ িণেটাৰ শষ আ শষৰ আৰ িণ কিৰব িবছািৰেল কিবেয় আ গম পােল কিব িনেজই শষ হ গেছ চতনাহীনৰ দেৰ কিবেয় িনজৰ মূৰেটা ৰাি -বািঢ় খােল আ মংগল হৈল িছ গ’ল
8
িনছােখাৰ িনছােখাৰ মানুহ িপছল নখাবা বাটত যিদওবা বাট ভিটঁ ৰ আেছঁা মই বাঘ ক’লা ৰং বগা ৰং মুগা ৰং সকেলােবােৰই মাৰ ি য় যিদওবা মই হালধীয় হালধীয়া তুিমও চকু মলা বহলৈক আ বহলৈক িনছােখাৰ মানুহ মই বাঘৰ িপতাক তামাৰ য তেজই নাই িনছােখাৰ মানুহ তেজই নাই তামাৰ মানুহৰ তজ মাৰ তজেক খাৱা মই বাঘৰ িপতামহ িশয়ালৰ কাণখন কািট মম এডাল লাইছা, িনছােখাৰ মানুহ যিদওবা এ াৰত িনম তামাক, ৰিখেছঁা মই বাঘ মাৰ তজেত িপয়াহ মাৰ তজেক খাৱা িনছােখাৰ মানুহ িপছল নখাবা বাটত যিদওবা বাট ভিটঁ ৰ আেছঁা মই বাঘ িশয়াল ক’ত িশয়াল কাণকটা িশয়াল
9
নৃতাি ক মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ িশল হ’ব এসময়ত তওঁেলাক মািট হ’ব বািল হ’ব গছ আ পথাৰ হ’ব মাৰ নািতল’ৰাৰ বােব তওঁেলাক হ’ব আকাশৰ তৰা জান বিল মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ িশল হ’ব এসময়ত তাি কজনৰ বােব তওঁেলাক হ’ব সাণৰ কণী পৰা ৰাজহঁাহ মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ মই ভাল পাওঁ া কেৰঁা সমীহ কিৰ চেলঁা ি য় মানুহেবাৰৰ সুখ আ েখই মােৰা সুখ আ খ অকলশেৰ চৰমভােৱ অকলশেৰ তওঁেলাক আেহ দলবাি মাৰ বুকুত তা ৱ নােচ ভ াংশেবাৰৰ গীত গায় আৱহ-সংগীতৰ তােল তােল িসঞােৰ পুনৰ এবাৰ পুনৰ এবাৰ মাৰ সেপানৰ ৰাজআিলেয়িদ উভিট যায় তওঁেলাক অকলশেৰই উভিট যায় মাৰ ি য় মানুহেবাৰ তওঁেলাক মািট হয় বািল হয় গছ আ পথাৰ হয় তাি কজনৰ বােব তওঁেলাক হয় সাণৰ কণী পৰা ৰাজহঁাহ মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ িশল হ’ব এসময়ত
10
দ’ ক িশেপাৱা জান এজাক পানীকাউৰীেয় িচঞিৰেছ দ’ ক িশেপাৱা জান পৰ িনশা ক’ত বােজ ক’ত বােজ গছৰ ঠঙুিল ভািঙ পৰাৰ শ আিজ দওবাৰ পৰিহৈল িবলৰ পানীত বিলৰ আখৰা সৰাপাতেবােৰ িনজৰ বাট িবচািৰ কােণ কােণ মাক কেছ কানিদনা তামাৰ পাল িদৈৰৰ পানীত ভাকাতুৰ মানুহৰ খলা পানীৰ তলৰ কামল বািলত সয়া কাৰ সওঁতাৰ ৰঙা িদৈৰৰ পানীত অবুজন িশ ৰ খলা এজাক পানীকাউৰীেয় িচঞিৰেছ দ’ ক িশেপাৱা জান
11
সময়ৰ ছায়া হ সময়ৰ ছায়া হ তুিম মাক অনুসৰণ কিৰছা কান গছৰ মূঢ়াত সময় এটা ৰং ঢিল পৰা জােন আিন িদিছল আমাৰ মৰণ কাতৰ সময় মনত পিৰিছলেন মৃতু ক মনত পিৰিছলেন সময়ক সময়ৰ ছায়া হ তুিম মাক অনুসৰণ কিৰছা িশলেভঁটাত গধূিল জানৰ ৰং ৰঙা চেপটা িশলৰ চঁচািখিনত সময় এটা ৰং িশলেভঁটাত ৰািত গছৰ ৰং ৰঙা সউজীয়া পাতৰ ৰং ৰঙা মনত পিৰিছলেন ই েদৱতাক িনয়ৰত বািলকণােবাৰ িতিতিছল ন চঁচা পিৰিছল জানেটা িশলেভঁটাত সময় এটা ৰং
12
মই তামাৰ সাৰিথ তুিম গছৰ পাতক ৱাই থাৱাৰ ম জানা মই তামাৰ সাৰিথ অৰণ ৰ আন নাম িক – তামাৰ বাৰীৰ এশাৰী ছঁায়া হ িভ ু, ক’ত তামাৰ নীৰৱতাৰ ঘৰ ক’ত তামাৰ নদী ক’ত তামাৰ আৱহ-সংগীত বুকুৰ মাজত অ কাৰৰ ৰািত তুষােৰ চুমা খাৱা পাহাৰ তামাক য িবচািৰ নাপােলঁা ক’ তােৱই তুিম গছৰ পাতক ৱাই থাৱাৰ ম জানা তামাৰ আন নাম িক মই তামাৰ সাৰিথ
13
তওঁেলাক সাতজন িশৰীষ গছেবােৰ চকুপানী টুিকেছ অকলশৰীয়া জান মৗন আ কান চাহগছৰ ঠাল- ঠঙুিলেবাৰ সউজীয়া চাহপাতত িবিৰিঙ আেছ কচঁােতজ এই িবিন ৰািত তলৈল নািম আিহেছ ডাৱৰ সেমিকেছ মািট কঁচােতেজেৰ সেমিকেছ মািট সই ক’লা মানুহজাকৰ স ুখত িথয় হ’ লঁা িসহঁতৰ চকুেবাৰ আঙঠাৰ দেৰ িলিছল মাৰ মৃত ককােদউতােকা দিখেলঁা তওঁ অকলশেৰ নৰ বািলত ঘূিৰ ফুিৰিছল এই অ কাৰ আ ক’লা ৰািত তওঁেলাক সাতজনৰ কবৰৰ ওচৰত ৰ আিম চকুেলা টুিকেছা িশৰীষ গছেবােৰ চকুপানী টুিকেছ
14
উমা-টুমিন শাকৰ আ
শষ নািছল
সকেলা খ-ভাগৰ সামিৰ উভিটিছেলঁা উমা-টুমিনৰ িনজান বাট তজৰঙা পানীেয় আমাৰ বাট ভঁিটিছল আ াৰ হাৱাৰ পােছ তামাক নেদখা হ’ লঁা িবচািৰেলঁা ছঁাইেবাৰৰ মাজত িশলিনখনত বৰলা িশলেটােৱ ক’ ল শষ হ’ল উলিট যাৱাৈগ তুিম যাক িবচািৰ ফুিৰিছলা এডৰা মৰহা ক ঁৱা হ তওঁ দূৈৰৰ বািলচাপিৰত হািলজািল আেছ
15
আমৈচ ৃিতকথা সইিদনা ধূসৰ পাহাৰীয়া বাটেটােৱিদ আিম েয়া গ থােকঁােত তুিম িক গছৰ ফল িবচািৰ ফুিৰিছলা গছেবাৰ হাউিল নািম আিহিছল সউজীয়া পাতিবলােক চুই চাইিছল আমাৰ পলক নেপেলাৱা চকুেবাৰ আমাক হাতবাউল িদ মািতিছল িকিলং নৰ চঁচা পানীেবােৰ নীলা পাহাৰেবােৰও জািনিছল আমাৰ ভালেপাৱাৰ কথা আিম আিছেলঁা হাত ধৰাধিৰৈক সইিদনা উলিট আেহঁােতই িশল আ পানীেবাৰৰ মাজত ক’ৰবাত মই তামাক হ ৱােলঁা মৰণ যিতয়া কাষ চািপ আিহব মাৰ মনত পিৰব তামাৰ ছঁা সঁািচ ৰখা গছপাত আ িশলেবাৰৰ কথা তুিম গছৰ ফল িবচািৰ ফুৰাৰ কথা
16
িতিব িনলগৰপৰাই ক’ লঁা আপুিন সু ৰ হ উিঠেছ নৰ কাষৰ সেমকা মািট | আেপানােৰই ঘৰ পানীখাইিতৰ ধূিলয়িৰ বাট | আেপানােৰই পদূিল সইিদনা বিল নমাৰ পৰত িবলৰ বঙেবােৰ িচঞৰ-বাখৰ কিৰিছল আমাৰ আহাৰ আমাক িদয়া আমাৰ পানীয় আমাক িদয়া মতা বঙিবলােক আেপানােৰই পদূিল িবচািৰ উিলয়াইিছল িনলগৰপৰাই িসহঁেত ক’ ল আপুিন সু ৰ হ উিঠেছ মশঃ আপুিন এজনী মাইকী বঙৈল সলিন হ’বৈল ল’ ল আিম আমাৰ বােটেৰই উলিটিছেলঁা আপুিন িনলগৰপৰাই ক’ ল আেপানােলাক সু ৰ হ উিঠেছ |
17
চ কলা চ কলাৰ িতিন ৰািত আ িতিনটা িদন সে হ অপযশ ঈষাৰ জুই িতিনটা িদনৰ চ কলাৰ পেল পেল সলিন মনৰ ভঁাজ মনৰ আৰঁত মানুহৰ িডিঙেয়িদ আকাশত িব কাড় মৰণ জীয়ন মানুহৰ সেপান িতিনটা ৰািতৰ ক’লা ঘাৰঁাৰ এঠালতীয়া ৃিত িতিনটা িদনৰ পাহাৰ দঁািতৰ এ াৰ হািবতলীয়া বাটৰ ভঁাজত জানেটােৱ ডাইনী এজনী হ পাৰা মািট চােৱ চ কলাৰ িতিন ৰািত আ িতিনটা িদন ক’লা আমঠু ভূতৰ শৰীৰ িতিনটা মূ ৰ জীয়া বাকা তজ কটা িডিঙ িতিনটা পলকৰ সে হ অপযশ ঈষাৰ জুই িতিনটা হৰৰ িব াসঘাতক নৰঘাতকৰ জীৱন িতিনটা িদনৰ মৰণ জীয়ন মানুহৰ সেপান িতিনটা ৰািতৰ
18
মুখা (নতুন ইিতহাসিবদসকলৰ হাতত) পৰী া কিৰ চাৱা এ াৰত িনজৰ মুখ িপি আছা িপি আছােন তামােলােক মুখােবাৰ িপি ছা যিদেহ দান কৰা দান কৰা মুখ ােবাৰ ডাল-দিৰ েবাৰক িপি লওক িপি লওক িসহঁেত মুখােবাৰ ছঁা হওক পাহৰ হওক ছঁা আ উ ৰৰপৰা পি মৈল পিৰ মণ কিৰব য সূযৰ পাহৰেবােৰ
পাহৰ হওক
তামােলাকৰ মুখেবাৰ পাহৰ চকুেবাৰ এ াৰ িসহঁতৰ মুখেবাৰ চকুেবাৰ ছঁা আ পাহৰ পাহৰ আ ছঁাৰ দেৰ মুখােবাৰ মূল ৱান সূলভ মূল ত নােপাৱা কওঁ তামােলাকক পুনৰ এবাৰ দান কৰা দান কৰা মুখ ােবাৰ ডাল-দিৰ েবাৰক অনুভৱ হওক িসহঁতৰ অনুভৱ সমান আ অসমানৰ সং া চতনাহীনতা আ িবলুি ৰ অথ নীলা িশয়াল আ কুকুেৰ চেলকা গালৰ সাৱাদ াচীনতাৰ মুখা খিদ খিদ ইিতহাসিবেদ সেপান ৰিচব সেপান আ মুখ ােবাৰ বজাৰত িব ী কৰা হ’ব শষ মূ ত িনলাম হ’ব ফঁাচী হ’ব ইিতহাসিবদৰ সেপান আ শৰীৰ ইিতহাসিবদৰ শৰীৰ লাই িদয়া হ’ব মুখা িপ া ডাল-দিৰ েবাৰৰ ইিতহাসিবদ সই ইিতহাসিবদ ভাগিৰ পিৰব ভাগিৰ পিৰব মানুহৰ দেৰ আিম ইিতহাসৰ ৰখীয়ােবােৰ িলিখ উিলয়াম মুখাৰ ইিতহাস সই ইিতহাস মানুহৰ দেৰ সই ইিতহাস 19
মাৰ চাহবািগছা মাৰ নীলা চৰাই আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল খুঁত নথকা িনজৰ দেৰ শৰীৰ আ অকলশৰীয়া বাট ৱা নমুেটঙাৰ কচঁা ৰস আ বািগছাৰ বতাহ | িবপদত আ ািহ মৰা বিলয়া হাতীৰ জাক | গঁাতত ই সেপান দখা িশয়াল আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল ক’লা কুকুৰৰ মাত | িশৰীষ গছৰ কান মূঢ়া আ মানুহৰ মুখ | কৃ চূড়াৰ িচৰা িচৰা পাত | হালধীয়া ঘঁাহত গ ৰ মুত আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল আঁহত গছৰ চুকত এটা নউল | বৰষুণ ত িততা মািট | কৃ কায় এক নাৰী আ খিৰৰ বাজা আিদগ সউজীয়া আ আধা আকাশ আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল ঘঁাহ আ বাকাৰ চািৰআিল | গৰখীয়া নামৰ সুেৰ সুেৰ এপাল গ | দ পূজ া | আমগছ আ কূকূটৰ বঁাহ | অকলশৰীয়া প ুকণা এটা | এজাক ক’লা মানুহ আন কােনােৱই নািছল | যন সকেলা আিছল কৱল চাহবািগছা মাৰ চাহবািগছা মাৰ নীলা চৰাই
20
মধ িব বটলেবাৰৰ বঁক া বৰেবাৰ, বৰেবাৰৰ মােজেৰ িতসিৰত ৰি , আপুিন ি হৰিচ বতাহৰ সাহ-িপত নথকা ৱাৰেবাৰ, ৱাৰেবাৰ খুিল িদেল আপুিন বস টবুলেবাৰৰ িসপােৰ আেপানাৰ দশ, আেপানাৰ দশত আপুিন ৰজা টবুলেবাৰৰ ইপােৰ আপুিন মা , মাৰ দশত আপুিন জা িদনৰ শষত আপুিন সি য়া, সি য়ােবােৰই হেনা ভাল ৰািতৰ শষত আপুিন পুৱ া, পুৱােবােৰই িযেহতু কাল ভােবঁােত ভােবঁােত ত য়ী আপুিন নাৰী, মিৰয়াই মিৰয়াই পু ষক উদ বাসনাৰ তজত আপুিন পু ষ, িনঃেশষ কিৰ নাৰীক দয়া কৰক মেহাদয় দয়া কৰক আেপানাক য মই দান কিৰব পৰা নাই আেপানাক য মই দি ণা িদব পৰা নাই মাৰ বুকুৰ টুকুৰ া-টুকুৰ সেপানেবাৰ মাৰ ই া আ আে পেবাৰ এবাৰ িবেবচনা কিৰ চাব নিক মেহাদয় “িন য় িন য়, তুিমও য মধ িব ”
21
পানীত ডুিব মৃতু (এজনী আ ািভমানী ছাৱালীৰ হাতত) অেগাচেৰ ৰ যায় মানুহৰ মৃতু ; হওেকই বা সয়া পানীত ডুিব মৃতু ঢােক ঢােক পানী খায় আ জীউ উিৰ যায় শষ হ আেহ, িতলিতলৈক শষ হ আেহ উশাহ আ িনশাহেবাৰ এপলকৰ বােব চাবৈল মন যায় তামাক তামাৰ চকুযুিৰক নীলা বৰণৰ পানীত মানুেহ িবচািৰ পায় মৃতু সইসকল মানুহৰ বােব িযেহতু েয়াজনীয় নহয় জীৱন পানীত অি েজন কমৈক থােক অথচ িকবা এটা পােল িকবা এটা হ ৱাই মানুেহ িবচািৰ ফুেৰ মৃতু পানীত ডুিব মৃতু সেয় অি েজন িবচািৰ চলাথ কেৰ পানী মানুহৰ সবেশষ ািয় অেগাচেৰ ৰ যায় মৃতু , মানুহৰ মৃতু ক’লা পৰা শৰীৰ ল পানীৰপৰা উভিট আেহ মানুহ মানুহ য আ হ নাথােক মানুহ িস হ উেঠ এক সউজীয়া শৰীৰ
22
বুিধয়ক িনজেক দিখেছঁা সকেলােত সেমকা িততা মই িনৰাপদ কােনা ভয় নাই ি য়তমা িনজক যিদ বুিজব নাৱাৰা, মাৰ ওচৰৈল আিহবা মেয়া বুিজব নাৱােৰা িনজেক আিহবা, আিম সংখ াগিৰ হ’ম গাহিৰৰ গড়ালেবাৰ খুিল িদয়া হ’ব টা বাটৰ স ান কিৰব নলােগ সাণামুৱাহঁত িযেহতু তামাৰ বােব মােথঁা এটােহ বাট িবপদত পৰাৰ পাছত কােনােৱই য শ হ নাথােক কােনােৱই িম হ নাথােক সকেলােবােৰই ভাল সাতঁত ভঁািহ গছা িবপদ চপাই লছা িনজেক দিখেছঁা সকেলােত ৰসাল িমঠা মই িনৰাপদ নহয় এিৰ থ নাযাবা ি য়তমা িনজেক ল ব থাকা আ মগন মানুহৰ শৰীৰ হৰাই যাব খােজঁা িনজৰ বােব িনজেক ল িমকাসকল শীতল িন াত মাৰ য মিৰবৈল বৰ মন গেছ যেনেতেন নৰকখন পাৱা হ’ লও
23
সাৰনাথ – ১ মািটৰ চকুৰা এটা দিখেলঁা মাৰ মিলয়ন হাতত বতােহ শ কিৰেছ মাৰ কাণত ভািঙ পেলাৱা ভািঙ পেলাৱা চকুৰােটা িড় হ গ’ল আ মািটেবাৰ বতাহত িসচঁৰিত হ পিৰল এবাৰ চকু ব কিৰেলঁা এবাৰ চকু মিলেলঁা স ুখত ঢৰ মািটৰ চকুৰা িশল ইটা ঘৰ িশলৰ বাট গছৰ কান পাতেবাৰ উিৰ গ’ল এজাক নীলা চৰাই গছৰ ডালেবাৰত িশলৰ বােট খাজ ল’ লঁা িকছুেবিলৰ িপছত ি ৰ হ গ’ল মাৰ ভিৰ হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
24
সাৰনাথ-২ বৰষুণৰ িপছৰ সেমকা মািটত এটা গিল যাৱা শৱ মািখ আ প ৱাৰ লািন কােনাবাই লাই থ গ’ল গছৰ কান ঠািন আ পাতেবাৰ িনিমষেত খৰ হ উিঠল ফা নৰ ৰ’দ আ বতাহ মানুহৰ চকুত ভঁািহ উেঠ এিট ৰঙচুৱা মুখৰ িশ এজন সুগ ঢ়ী মানুহ এটা গিলত শৱ অিন া আ শংকাই ঠিল িদেয় মানুহক অন কালৰ ক’লা গ ৰৈল কিতয়া আিহব মৃতু কিতয়া আিহব মৃতু কিতয়া আিহব অন িন া হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
25
সাৰনাথ-৩ হাতৰ মুিঠত ছঁাই ল তলুৱ াত মািটৰ চািকৰ পাহৰ ল স ানৰত মই অন িন াৰ নপাৰৰ কঁচা বািলত িলেছ জুই িলেছ গছৰ কান কাঠ িলেছ এটা শৱ একব ী এক নাৰীৰ চকুপানীৰ মুকুতামালা
নত ব আিহেছ
গছৰ সৰাপাতিবলাকত িজিলিক উিঠেছ ৰ’দৰ আবুৰ কান বােট বাট লছা হ িভ ু, মেয়া যাওঁ সই বােট স ান কেৰঁা অন জীৱনৰ কান গছৰ মূঢ়াত বিহ অেপ া কিৰেছঁা কিতয়া আিহব অন িন া কিতয়া আিহব অন িন া হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
26
সাৰনাথ-৪ স াৰ দহনত িল যাৱা গছৰ িশপােবাৰ তুিল আিনেলঁা সেমকা মািটৰপৰা কান ছঁাইেবাৰ হাতত ল ফু িদেলঁা এজাক ক’লা বৰণৰ চৰাই আিহ ওলাল আ ছঁাইেবাৰ বুটিল খাবৈল ধিৰেল এজন গৗৰবণ িভ ুেৱ মাক সুিধেল দিখছােন বািধবৃ লগ পাইছােন মািটৰ চািক ল ঘূিৰ ফুৰা বৃ িভ ুজনক মই মূৰ দাৱােলঁা, অিন াত ঢুলঢুলীয়া মাৰ চকু টােৰ সেত ক’ত সই বািধবৃ ক’ত সই মািটৰ চািক মাক বািধবৃ ৰ শীতল ছঁায়া লােগ মাক আিন িদয়া সবময় ক াই ল ফুৰা মািটৰ চািক মাক আিন িদয়া সেমকা মািট আ কান ছঁাইৰ িম ণ হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
27
তামােলাকৰ িব ে কিবতা : আিম সুখেতই থােকঁা তামােলাক পৃিথৱীখনৰ িসেটা মূৰত থাকা সেয় সুখ ত থাকা চতনাহীনৰ দেৰ আিম থােকঁা আমাৰ গিলত কু াৰ দেৰ তামােলােক নু িনব পাৰা আমাৰ আ াৰ িচৰেসউজীয়া মাত আিম িপেছ তামােলাকৰ লাপ েনঁা েনঁা তামােলাকৰ িভজা মকুৰীৰ দেৰ তলীয়া মাত তামােলােক মানুহৰ তজেবাৰ ৰঙা হ’বৈল িনিদয়া ক’লা িবহ আ স ুৰৰ ৰং ছিটয়াই তামােলােক আমাৰ তজেবাৰ ঘালা কিৰ পলাইছা এদল িব ান মানুহৰ চল আ চাতুৰ ীেৰ তামােলােক আমাৰ তজেবাৰ ৰঙা হ’বৈল িনিদয়া আমাৰ মগজুেবাৰ তামােলােক িকিন থছা আ সময়ত সইেবাৰ ডা িবনত দিলয়াই পলাইছা সত ৰ িত তামােলাকৰ সংশয় আেছ মানুহৰ িত আেছ ভয়ানক িবে ষ আিম কু ােবােৰ সেয় ঘৃণা কেৰঁৗ তামােলাকক, তামােলাকৰ দূব ল মন িযেয় ভয় কেৰ সঁচা মানুহক িযেয় ভয় কেৰ সঁচা কথাক
ক
তামােলাক পৃিথৱীখনৰ িসেটা মূৰত থাকা সেয় সুখ ত থাকা চতনাহীনৰ দেৰ আিম থােকঁা আমাৰ গিলত সুখেতই থােকঁা, কু াৰ দেৰ
28
আপুিন এক িচৰ ন সত আ যাৰ দেৰ আপুিন সত সেয়ই সত আপুিন সত নহয় সেয়ই সত আপুিন অি ত িব াসী িযদেৰ এজেন কােৰাবাৰ অি ত
সই অি
যেনদেৰ মানুহৰ জ হয় আ মৃতু ঘেট যেনদেৰ জীয়াই থােক মানুহ যেনদেৰ জীয়াই জীয়াই মৃতু বৰণ কেৰ মানুহ সই মানুহ সই অি ত িব াসী মানুহ জ েতই যাৰ মৃতু আ য ণা আেপানাক মাক সকেলােক জ েতই িশেকাৱা হেছ জীয়াই থািকবৈল মৃত কৰ দেৰ মিৰবৈল মূখৰ দেৰ ‘হ েগাল’ কিৰবৈল ানীৰ দেৰ অেচতনৰ দেৰ খাবৈল আ বৈল আপুিন সবজনি য় আপুিন ভােল থােক সকেলােৰ সেত আপুিন পলায়ন কেৰ যু ে ৰপৰা অকলশেৰ িনজৰ অি ৰপৰা অকলশেৰ আপুিন নীৰৱ সকেলােত িনসংগ সকেলােত অঘৰী আপুিন অঘৰী আপুিন য কয় আিম িতবাদ কৰােতা উিচত আিছল িকহৰ িতবাদ িকয় িতবাদ নাজােন আপুিন এক িচৰ ন সত আ যাৰ দেৰ কৱল আপুিনেয়ই সত কৱল আপুিনেয়ই সত নহয়
সেয়ই সত সেয়ই সত
29
এচকুৱা দাস মেহাদয় মাংিতয়া চদাৰ, তামাৰ খবৰ িক তুিম সমু ক সাধা াণা ক এক কাে ান বািৰষাৰ ঢলৰ দেৰ ব যাব খােজ অথচ তুিম সমু , িকদেৰ জীয়াই আছা িকদেৰ জীয়াই আছা তামাৰ এই সজাগতা এই ঔ ত নীৰেৱ উপেভাগ কিৰেছঁা কােনা এক শা সমু ৰ দেৰ আিম মই খুিল ৰািখব খােজঁা মাৰ ঘৰৰ ৱাৰ িয ব হ’ব খােজ সঘনাই অথচ সমু , তুিম অৱেহলা কিৰছা তামাৰ শি ক তামাৰ াণৰ শি ক মেহাদয় মাংিতয়া চদাৰ, তামাৰ খবৰ িক অথচ ইিতহাসৰ পিৰহাস তুিমেয়ই যুেগ যুেগ এচকুৱা দাস চকু আ কপালত তুিম সঁািচ থছা জান এ াৰেত অকলশেৰ গান গাৱা সঁািচ ৰািখছা পাহৰৰ জ -য ণা হৰা এচকুৱা দাস তুিমেতা ইনিফওিৰিট কমে ৰ ৰাগী তুিমেতা িব াস কিৰব নাৱৰা কােকােৱই অথচ ি য় নাৰীেয় তামাক ক’ব খােজ ি য় মনৰ পু ষ, হ’ব পাৰা তুিম এচকুৱা দাস মই িক িব াস কেৰঁা, তুিমেয়ই সঁািচ ৰািখছা সমু ৰ সকেলা শি ক আিম ইজেন িসজনক িব াস কিৰব পােৰঁা সঁািচ থ সমু শি আিম নীলক হ’ব পােৰঁা
30
ন-কইনা িসয়িনত শাৱা জানৰ পাহৰ আ এজাক নজাল তৰা ওলিম আিছল এেজাপা বলগছৰ ছঁাত | ব খুিজিছল জানেটােৱ | সিৰ পৰা বলেবােৰ উভিট চাইিছল জানৈল মাৰ ন-কইনা টাপিন ধিৰেছেন তামাৰ সাগৰৰ পচমকা বািলকণােবােৰ কাি িছল শঁতা জানেটা সাগৰৰ পাৰৰপৰা নেদিখ
31
সাগৰ কাউৰী িশল িন াম িশলা কাউৰী হতাশ সাগৰৰ ঢৗৰ অি ৰ আঘাত সাগৰৰ বািলত আ মই ভািঙব ন িশলৰ িন া এেসকা িদবেন মৃতু য় ঢৗেবাৰক পৰীয়া আশাবাদী কাউৰীক দেখঁা আ িৰক ই া ক’লাবৰণীয়া কাউৰীৰ দশন হ’বেন িশলৰ শি ৰ সাগৰক কিৰব ন ত া মণ মনেত তক িবতক কাউৰীৰ মাৰ ি য়-আকষণ িশল সাগৰ মাৰ ি য়-আকষণ ক’লা কাউৰী িনজা ত ৰ ভঁিটত িথয় জীৱনৰ ৰািত সকেলা অ অ নহয় ঢৗৰ িশল-আ মণ সি য়া মই সাগৰৰ বািলত িশল সাগৰ কাউৰী িশল বৰষুণ আ আকােশ জগাইেছ মাৰ সেপান আ সৗভাগ ভািঙব ন িশলৰ িন া মাৰ সৗভাগ য’ ত সাগৰ ত’ ত িশল, য’ ত আ মণ ত’ ত িন া, য’ ত ত’ ত আশা, য’ ত জীৱন ত’ ত আৰ িণ, ত’ ত মৃতু
32
ব ী এমুিঠ দ’লঘঁাহ িদেলঁা তামাক এজনী চৰাই জাৰ ঘুমিটৰ ৰ’দত তামাৰ ছায়া তামাৰ কায়া গছ এেজাপাত ওলিমেছ িসঞািৰেলঁা নাৱৰীয়াক ল যাৱা আমাক আিম অিচন বািলচাপিৰত ব ী
33
সাগৰৰ হঙুলীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ (উৎস : ‘Foetus’ শীষক চলি
)
সাগৰৰ হঙুলীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ ঝাউবন বুটিল ফুিৰেছ নাঙঠ িশ স ানহীনা নাৰীৰ খ কান গছৰ মূঢ়াত বিহ উচুিপেছ তওঁ সৰাপাত বুটিল বুটিল বািলত বাগিৰ পিৰেছ তওঁ তওঁ নজােন ক’ ল গেছ তওঁ আিম জােনা ন সাগৰৰ হঙুলীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ ঝাউবন বুটিল ফুিৰেছ
34
এলবাট আইন াইনৰ ঘৰত ’এিনশাৰ অিতিথ’ ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | তুিম এেকেকােব িবছনাৈলেক যাৱা | বািহৰত বৰ শীত | শীতৰ সংগী কৱল ফপৰা কুকুৰ আ এজাক নীলা চৰাই | অথবা জুহালেতা বিহব পাৰা | ৰঙা ৰঙা জুই আ ক’লা ক’লা এঙােৰ আমিন কিৰব পােৰ তামাক | অৱেশ গৰমত তুিম ধঁাৱা হ উিৰ িছ যাবও পাৰা | ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | এয়াই মাৰ কৃত ঘৰ | এলবাট আইন াইনৰ ঘৰ | এখন িবছনা আ এেযাৰ চকী- টবুলৰ গৰাকী মই | জীয়াই থািকবৈল িশিকেছঁা এেনভােৱই | অ ত: মৃত শৰীৰ নােহাৱাৈলেক | মই মৃত কৰ দেৰ জীয়াই থািকব নােখােজঁা | মই জােনা গােটই নগৰখেনই মাৰ শ মই জােনা নগৰখনত মাৰ কােনা িম নাই | তুিম জানা কৱল মেয়ই তামাৰ বােব অেপ াৰত | তুিম জানা খ হ উভিট আেহ মাৰ বুকুৰ কিলজা | (এিনশাৰ অিতিথেয় হঠােত মাত িদেল) “ি য় এলবাট , তামাৰ ঘৰ অথবা তামাক িবচািৰ ফুেৰঁােত মই িবচািৰ পােলঁা এখন সাগৰ | তুিম সাগৰ হ’ব নােখাজা, তুিম হ’ব খাজা তামাৰ দেৰ | িবশাল আ মায়াময় | অপিৰিচত আ মিহমাময় | ” যিদ ত াগ মায়াময়, মই ত াগী হ’ব খােজঁা যিদ ত াগ মিহমাময়, মই ত াগী হ’ব খােজঁা ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | তুিম নাজানা বাধকেৰঁা ইিতমেধ ই মাক এিৰ থ গেছ মাৰ প ীেয় | িচৰিদনৰ বােব মাক িনসংগ কিৰ থ গেছ তওঁ | আন এগৰাকী নাৰীৰ সেত তওঁ সহবাস কেৰ | তওঁ লছিবয়ান | (স েৰপৰা মাৰ প ী হাে লত আিছল | অৱেশ ই পু ষিবে ষী নহয়) পু ষৰ সেত সহবাস কৰােটা মাৰ প ীৰ এমহীয়া িনচা | তওঁ ভােব, মই এিতয়া ব থািকম চ আ টাইমক ল |
35
জঘন িমছা কথা এষাৰ কেছ তওঁ | তওঁৰ সংগীেয় িব াস কিৰেছ | অৱশ ভািব মই পাৰ নপাওঁ কান হ’ব পােৰ তওঁৰ সংগী | ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | তামাক লগ পাৱাৰ আগৈলেক মই আিছেলঁা সাতামপু ষীয়া বৃ | াচীন সকেলা পৰ ৰাত িব াসী আিছেলঁা মই | মই এলবাট আইন াইন | সুৰ নােহাৱা বেহলাত সুৰ তালা আইন াইন | মাৰ নতুন িদনেবাৰ উভিট আিহেছ |
হতাহিত বুঢ়া মানুহজনৰ চকুৰ মিণেটা মই দিখবৈল পাইেছঁা আমাৰ হতাহিত যু ৰ িবৰিতৰ পলকত কেথাপকথন আেলাচনা শষিব ুত আিম সকেলােৱ যুিজেছঁা পৰ ৰৰ বপৰীত ত
36
আমাক বিলফুলেবােৰ বাট দখুৱাব ১. শষিনশাৰ িকছুপৰৰ আগেত তওঁ মাৈল মূৰ তুিল চাইিছল ৰঙা ৰঙা মায়াৱী চকুেৰ | িকহৰ মায়াত উমিলিছল তওঁ পাহৰ হওঁেত নৗহওঁেতই মই িখিৰকীেৰ পাহাৰৰ অেকঁাৱা-পেকাৱা বাটেটাত তওঁক দিখিছেলঁা তওঁৰ সেপানেবাৰ ওলিম আিছল গছৰ ফেৰঙিন আ ডালিবলাকত মােজ মােজ সিৰ পিৰিছল আ আিম বুটিলিছেলঁা
২. মই দখা পাৱা নািছেলঁা তওঁৰ আ ােটাক পাহাৰৰ ন পাহৰৰ বাটেটােৰ গ আিছল তওঁ অকলশেৰ ৰঙা বৰণৰ পানীৰ ওপেৰেৰ এজাক শৰািল হঁাহ উিৰ আিহিছল সউজীয়া গছিবলােক আ ািহ মািৰ হািল-জািল নািচিছল সকেলা অিত িম তওঁ িছ গেছ আমাৰ সেপানৰ দশ আিম হ ৱাইেছঁা আমাৰ সেপানেবাৰ আিম িনেজই ভািঙ পলাইেছঁা
৩. অৰণ ৰ এশাৰী গছৰ িশপা তামাৰ গানৰ সুৰ তুিম কাক িবচািৰ ফুিৰছা হ দয়শীতল িভ ু অৰণ েবাৰ িযিদনা শষ হ আিহব গছৰ সৰাপাতেবাৰ িযিদনা নােহাৱা হ আিহব সইিদনা মই গান গাম তামাৰ কাৰেণ তামােলাকৰ কাৰেণ পাহৰেবােৰ বাট নেদখা হাৱাৰ পৰত আমাক বিলফুলেবােৰ বাট দখুৱাব 37
থম িবে দ বািলৰপৰা মূৰ তুিল চােলঁা মাৰ চকুৰ সাগৰত জঁাৱাৰ আ ধুমুহা অ আেছেন ৰ’দ আ বৰষুণৰ িনমখীয়া চকুপানীৰ ভৰত দঁা খাই পিৰেছ নািৰকল গছেবাৰ বািলৰপৰা মূৰ তুিল সাগৰৈল চােলঁা স ুখত তওঁ এখন ক’লা আইনা হ পুনৰ মূৰ তুিল চােলঁা তওঁ নাই কৱল এডাল জলফাই গছ
38
মণ এিদন সি য়া িনজেক িবচািৰ ফুিৰিছেলঁা পাহাৰ আ
নৰ দঁািতত
কােনাবাই আিহ এিৰ থ গ’ল এটা ৰঙচুৱা আেপল মই বুটিল ল’ লঁা কটাৰী এখেনেৰ কািট পলােলঁা আেপলৰ মাজেডাখৰ এপািহ ৰঙা জবাফুল আ এেটাপাল তজ ঘৰৈল উভিটেলঁা পদূিলমুখত গিজ উিঠেছ এেজাপা আেপল গছ
39
তজ নদী বৰশী চকু মিল চােলঁা মিজয়াত তজ তজৰ চকুৰা মূৰ তুিলেলঁা বতাহ ভিদ নদী এখন আ ৱাই আিহেছ মাৰ চকুৰ পতাৈল ঘৰ এিৰ আিহ নৰ পাৰ পােলঁা স ল’ৰা এটাই বৰশী টুপাইেছ মই মাছেবাৰ খাৈলত ভৰাইেছঁা তজৰ নদীত বৰশী টুপাইেছঁা
40
গণত তামাৰ শৰীৰত ঘঁাহ গিজেছ অথচ তামাৰ শৰীৰ মািটৰ নহয় মৃত িপতাৰ বােব তুিম সদায় কা া অথচ তুিম জানা তুিম জাৰজ তুিম িমকাৰ সেত মালাপ কৰা অথচ তুিম কাৱা তামাৰ িমকাৰ মৃতু ঘিটেছ
41
মৰ কিবতা ১. তামাৰ বগা িপিঠখনত কইিখলামান সউজীয়া পাত সিৰ পিৰিছল আ েটাপাল কঁচা িনয়ঁৰ কুঁৱলীময় বািগছাৰ িপছল বাট কিতয়াৈক উভিটবা তুিম
২. িযদেৰ মই তামাৰ কথা ভােবঁা তুিমও ভাবা ন তামাতৈক তামাৰ কথা মই বিছৈক ভােবঁা
42
সইিদনাখন সইিদনাখন সউজীয়া গছ এেজাপাৰ সেত ই থকাৰ কথা আিছল ওলিম আিছল বািগছাৰ জাক ৱা ফুলিবলাক আমাৰ মৃত স ানেটাৈল মাৰ বৰৈক মনত পিৰিছল তামাৈলেকা ি য়তমা, তামাৰ আ ৰং এেক আিছল
মাৰ চকুপানীৰ
বতাহত উিৰ ফুৰা হালধীয়া পাত এিখলাত মই তামাৰ চকুপানীৰ টাপাল িবচািৰ পাইিছেলঁা সইেবাৰত মুকুতাৰ বৰণ ধিৰিছল আিম নাজািনিছেলঁা িকদেৰ আমাক ক ুৱাব পােৰ এিট মৃত স ােন
43
ডািকনীৰ মৃতু িতিথ (উৎসগ : ডাইনী সে হত িনহত অজ দূভগীয়া নৰ-নাৰীৈল) মািট ফুিট ওলাই আেহ সই িল উঠা শৰীৰ | বতাহত ওপেঙ এটা িচঞৰ িনলগৰপৰা | মশ: িমিল যায় অযুত আতনােদেৰ িল উঠা একুৰা নীলা জুই ওপেঙ বতাহত মানুহৰ মনত কিলজাত মগজুত কঁচা দাগ কােট ৰািতৰ গেছ এ াৰেবাৰ িচিন পায় ৰািতৰ মানুেহ িবচািৰ পায় ভুৱা ডািকনীৰ ভয়াত মুখ কিতয়া আিহব মৃতু কিতয়া আিহব মৃতু মৃতু আেহ যিতয়া কঁঠাল পাতত খঁাচ খাই পেৰ এপাট িবষাল কঁাড় িদনেবাৰ অতীত হয় পিৰিচতজনৰ সক ণ কাে ান ভঁািহ আেহ জয়াল হািবেবাৰৰপৰা ধান নকটা পথাৰেবাৰৰপৰা নৰ কাষৰ বািলচাপিৰেবাৰৰপৰা দপদপৈক িল উঠা খৰীঘৰেবাৰৰপৰা মািট ফুিট ওলাই আেহ সই িল উঠা শৰীৰ | বতাহত ওপেঙ এটা িচঞৰ িনলগৰপৰা তামােকই কৱল কথাষাৰ ক’ লঁা আিজ ডািকনীৰ মৃতু িতিথ 44
সই কৰমৰ ৰািত সই কৰমৰ ৰািত সই ঝুমুৰৰ ৰািত মই তওঁেলাকক দিখিছেলঁা দূৈৰৰপৰাই ঘন কুঁৱলীেৰ ভৰা আিছল ৰািতেটা চঁচা তজৰ ডাঙাত পিৰ আিছল তওঁেলাক শাৰী পািত কাণৰ কাষত কােনাবাই ক’ ল তওঁেলাক ইয়াত ই আেছ ইেছ তওঁেলাকৰ আ ােবােৰা সই কৰমৰ ৰািত সই ঝুমুৰৰ ৰািত মাৰ কঁচা তজ গিল ব আিহিছল আ মাৰ ভিৰ চুইিছল
45
এগিছ চািকৰ াথনা মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা এই গহন অৰণ ত বিহ মই তামাৰ বােব াথনা কেৰঁা এগিছ চািকৰ াথনা এেটাপাল চকুপানীৰ াথনা এেটাপাল চকুপানী মাৰ মমতাৰ ধন মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা তামাৰ শৰীৰৰ অভ ৰৰ পাহেৰেৰ পাহৰাই তােলাৱা মাক তামাৰ সই শৰীৰী উৎসই মাক ল যাওক তামাৰ অৰণ ৰ অভ ৰৈল মাৰ বােব এেটাপাল চকুপানী তামাৰ চকুেতই দিখেছঁা মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা এই গভীৰ অৰণ ত মই তামাক দশনৰ বােব াথনা কেৰঁা এগিছ চািকৰ াথনা এেটাপাল চকুপানীৰ াথনা চািকগিছ নুমাই গ’ ল মই িবচািৰ ফুেৰঁা উপিচ বাগিৰ পৰা এটা িপয়লা মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা
46
মৰ কিবতা নাইিনতাল পাহাৰীয়া চহৰখনত স াতৰা নািমিছল ঘ া বািজিছল মি ৰৰ তামাৰ সেত এ াৰেত উলিটিছেলঁা আমাৰ আ াৰ িমলনৰ গভীৰৰপৰা কুঁৱলীসনা গছৰপৰা ৰািতৰ চৰাই উিৰ গ’ল থমিক ৰ’ লঁা সেৰাবৰৰ ঢৗেবােৰ আমাৰ বাট ভঁিট ধিৰিছল ভীমতাল খৰ বৰণীয়া বগা বৰণেবাৰ তামাৰ চকুৰ পতাত থুপ খাই আিছল নিক কুঁৱলী আ মঘেবাৰ পাহাৰৰ চূড়ােটাৰ কাষ পাওঁেতই তামাৰ চকুেলা বাগিৰ আিহল
47
িনগিন- দৗৰ কেনৈক ঘিটিছল ঘটনােটা মই সুিধেলঁা নীলা চকুৰ ছাৱালীজনীক িনগিনেটা মাৰ সঁা-ভিৰৰ তলুৱ াৰ কাষৈল আিহল আ তলুৱাৰ িব া এটােৰ মাৰ দহত সামাল িদকিবিদক হ ৱাই ইফােল িসফােল দৗিৰবৈল ল’ ল আ তজ ব থকা ধমনীডালত সামাল তজৰ তজাল নদীখন দিখ ভয় খােল িনগিনেটােৱ আ আন এখন তজৰ নদীৈল ভিটয়াই গ’ল মাৎ এজাক িনগিনৰ ভৰত আ দৗৰত উথিল উিঠল স ডাঙৰ তজৰ নদীেবাৰ এসময়ত সকেলা মানুহেৰ দহত িনগিন সামাল তজৰ ধমনীেবােৰিদ িনগিনেবাৰ দৗিৰবৈল ল’ ল আ আিম সকেলােৱই িনগিন- দৗৰত চািমল হ’ লঁা
48
মৰণৈল চমু বাট মৰণৰ মুখামুিখত তজাল ঘঁাৰা তলবল শেতিল পাহাৰ ঢকা সাতখন নদী সাতটা গা-বাট িনজান পৰীয়া শামুকেবােৰ আগেভঁিট ধেৰ মৰেণা ুখ বাট ৱাক সীমা ৰ িসপােৰ মৰণৰ দশ আেপান-ঘাতী মাৰ দশ দশৰ মানুহ নৰ পানীত কঁচা তজ সাতখন নদী সাতটা গা-বাট মৰণৈল চমু বাট
49
ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন া বৰষুণৰ টুকুৰা, বািলৰ চকুৰা ৰিপ ৰিপ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ িনদান; অসুখীয়া পৃিথৱীৰ জুই পথাৰৰ চগা, বৰেভঁিটৰ খুট া উভিল পিৰ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ ত -ম ; বৰমূৰীয়া পৃিথৱীৰ উথিল উঠা সাগৰ পানীৰ ল ময় আে য়িগিৰ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াত অিৰয়া-অিৰ আঁহফলা ই া বল ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ একক অনন িদকদশী পৃিথৱীৰ জাতীয়তা সমতা বাকাত লিপ চিপ-খুি িনৰংকুশ িনধন পতন মানৱীয় জয়গানৰ এ াৰত উিৰ ফুৰা বা লীেবােৰ িৰিঙয়ােল ৰািতৰ শষত সূেয াদয় নতুন িদন আ ৰািতৰ িব ৃিতৰ ন ব ব অেচতন বৰমুৰীয়াসকেল িনদান িবচােৰ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ; কালাত পৃিথৱীৰ
50
অিত- ক ীয়ময় ভু ৰ অিনবাণ িশকিলেৰ ািধকাৰ িব মিলন পৃ া কি কতাৰ ত ালস চকুপতা িছ মূল আকাং াৰ অিত- কি কতা মানৱীয় মূ ৰ ময়তা িহমশীতল ব ৰ খঁােজ খঁােজ মৰেণ জীয়াই জীয়ন িশপা গজা ভু ৰ হােতঁাৰা অিত- ক ীয়ময় িশখৰ পাহাৰৰ সাণালী মালাৰ বনািন জীয়নজনৰ মৃত মানুহক কই পল মৰণৈল
51
কাউৰীৰ সাগৰ বািলৰ চকুৰা চেৰিক জঁই পৰা সাগৰৰ ফনীল পানী পানীৰ গভীৰতাত মুখ িতয়াই ক’লা জীৱৰ কাউৰী িবচািৰ ফুেৰিহ িক সাগৰৰ বািলত কাউৰীৰ মৰা শৱ শামুক ন িনমখ ন শামুকৰ খালাৰ চূণ িশল ন বািল ন ফনীল পানীৰ িনমখ শামুক িবচািৰ িশল পাৱাজেন অিভশাপ িদেয় কাউৰীক সাগৰৰ বািলত খাজ সঁািচ থ’ব খাজা কিঠন দয় কাউৰীক অবােট যা, কাউৰী, অবােট যা িপছল খা বাটত
52
পকা খলুৈৱ মই এজন পকা খলুৈৱ আিম অিচনা খল এটা খিল আিছেলঁা, লেগ-ভােগ মাৎ বুিজ উিঠিছেলঁা মই হািৰবৈল ধিৰেছঁা িনবাক ভয় সে হৰ মগজু ল মই সহ- খলুৈৱ এজনৰ বুকুৰ কিলজা হািন-খুঁিচ পলােলঁা মাৰ ধাৰাল ছুৰীত কঁচা তজ িবিৰিঙেছ আিম খলেটা খিল থািকেলঁা এজন এজনৈক সকেলােৱই পৰ ৰৰ হত াত িল হ পিৰেলঁা অেনক ধাৰাল ছুৰীত কঁচা তজ িবিৰিঙেছ এসময়ত মাৰ িব ে িবজয়ী হ’বৈল কােনাজেনই জীয়াই নাথািকল মই য এজন পকা খলুৈৱ
53
কমল কুমাৰ তঁাতী
1
সূচী-প 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50.
মৃত ু িব ৃ িত মণ কািহনী মৃত ু ৰ পূেব িয মৃত কিবৰ সমস া িনছােখাৰ নৃতাি ক দ’ ক িশেপাৱা জান সময়ৰ ছায়া হ মই তামাৰ সাৰিথ তওঁেলাক সাতজন উমা-টুমিন আমৈচ ৃিতকথা িতিব চ কলা মু খা মাৰ চাহবািগছা মাৰ নীলা চৰাই মধ িব পানীত ডুিব মৃ ত ু বুিধয়ক সাৰনাথ – ১ সাৰনাথ – ২ সাৰনাথ – ৩ সাৰনাথ – ৪ তামােলাকৰ িব ে কিবতা : আিম সু খেতই থােকঁা আপু িন এচকু ৱা দাস ন-কইনা সাগৰ কাউৰী িশল ব ী সাগৰৰ হঙু লীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ এলবাট আইন াইনৰ ঘৰত ’এিনশাৰ অিতিথ’ হতাহিত আমাক বিলফু লেবােৰ বাট দখু ৱাব থম িবে দ মণ তজ নদী বৰশী গণত মৰ কিবতা সইিদনাখন ডািকনীৰ মৃত ু িতিথ সই কৰমৰ ৰািত এগিছ চািকৰ াথ না মৰ কিবতা িনগিন- দৗৰ মৰণৈল চমু বাট ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন া অিত- ক ীয়ময় কাউৰীৰ সাগৰ পকা খলুৈৱ
2
মৃতু কাৰ মৃতু ত কােন কাে বেচৰােটা কছাৰী বুঢ়াই িসঞািৰ ক’ ল সীিমত সাধনাৰ শষত এয়া য নদীৰ পাৰ সকেলা নদীত চৰ বাধহয় নাথােক
3
িব ৃিত িব ৃিত-১
Look at the lights, They fade away as one passes the station সই য আেপান ব ৰ এিৰ থ আিহেছঁা | ওভটিনৰ একাকী সঁাত আ নাই | ঘৰমুৱা সঁােত িনিজৰায় | সাগৰৰ পানীৰ টাপােলা নগেণ | তওঁক এিৰ থ আিহেছঁা | কৱল তওঁক | তওঁৰ কজলা বৰণৰ চকুত িক আিছল সই ব ৰ এিৰ থ অহাৰ পাছেতা পাহৰা নাই বৰফেবাৰ িশল হ যাৱাৰ কথা | মই িব ৃত হওঁ মই য আেপান ব ৰ এিৰ থ আিহেছঁা |
িব ৃিত-২
The only regret I’ll have in my death, If I don’t die for love. এই িনজান অ কাৰৰ ৰািত এই মায়াময় বৰষুণৰ ৰািত কান আেহ কান আেহ বস সংিহতা এই াচীন বৗ মি ৰত এগিছ চািক লাবৈল কাৰ বা ইমান হঁপ াহ জািগেছ মই িব ৃত হওঁ সয়া পাপৰ চািক ন পাপৰ মাজনাৰ চািক তওঁেলাকক তুিম সাধা, বস সংিহতা িক িবচািৰ আিহেছেনা তওঁেলােক
4
মৃত পৰ ৰােবাৰ হাড়েবাৰ ছঁাইেবাৰ নুমুৱাই যাৱা মািটৰ চািক আ শিলতােবাৰ িবিৰখৰ ছঁায়া িবচািৰিছলেন তওঁেলােক মৃত গছৰ কান ঠাল- ঠঙুিলেবাৰ মৃত গছৰ ছঁাইেবাৰ গছৰ পাতৰ ছঁাইেবাৰ িবচািৰ ফুিৰিছলেন শিতকাৰ াচীন িবশাল গছিবলাক তুিম তওঁেলাকক সাধা, বস সংিহতা সঁািচ ৰািখেছেন তওঁেলােক ককােদউতাকৰ কান ছঁাই আ েনা িকমান বিল --পৰ ৰাৰ নশ হৰ শষ হ’বৈল --মই িব ৃত হওঁ গেছ মানুহ জীয়াই ৰােখ ন মানুেহ গছ জীয়াই ৰােখ তওঁেলাকক কাৱাৈগ বস সংিহতা, যিদেহ িবচািৰ আিহেছ তওঁেলােক জীৱনৰ অথ --পাহৰ হাৱাৈল ৰ’ব লািগব পাহৰ হাৱাৈল ৰ’ব লািগব মই িন পায় এক িভ ু নহ’ লবা িকদেৰ মই াথনা কেৰঁা তামােলাকৰ কাৰেণ িযদেৰ আিম াথনা কেৰঁা মানুহৰ জীৱন, মৃতু নহয় মই িন পায় এক িভ ু পুন : ি য়তমা বস সংিহতা, তামাৰ তেপেৰ পাহৰাই তােলাৱা এই াচীন মি ৰৰ বাটচ’ৰা, তামাৰ ৃিতেৰ মুকিল কৰা এই মি ৰৰ াৰ মই িব ৃত হওঁ 5
মণ কািহনী শালনা বািগছাৰ িনজন আিলবাটেটাত আিম বাট হ ৱাইিছেলঁা আমাৰ খত খী হ কছাৰী বুঢ়া এজেন ক’ ল, “নাকৰ পােন পােন গ থাকা বাছাহঁত | বাটেটাত সেপান আেছ, বা ৱ নাই | সেপান শষ হ’ ল ৰািত পুৱাব | ” আিম বুিজিছেলঁা, ফুল িবছৰা িযমান সহজ কঁাইট িবছৰা িসমান টান ফুেল য আমাক অনুভৱ কিৰবৈল িনিদেয় িনেজ কেৰ কঁাইেট অনুভৱ নকেৰ তাৰ তী তা আনক কিৰবৈল িদেয় আিম মণকাৰী িহছােপ কছাৰী বুঢ়াক কৃত তা জনাব খুিজিছেলঁা আ আদবাটেত হত া কিৰ তওঁৰ তজেবাৰ কাউৰী আ শ ণেবাৰৰ বােব থিছেলঁা কুিল চৰাইেবােৰ সেয় আমাক ভাল পাইিছল আ শষত আিম এখন তেৰাৱালৰ ৰাজ ত উপি ত হ’ লঁা
6
মৃতু ৰ পূেব িয মৃত আিম শষবাৰৰ বােব তওঁক চালাম িদেলঁা যিদও আিম এইকথা জােনা, তওঁ কু াৰ দেৰ মৃতু ক সাৱিট লিছল আিম শষবাৰৰ বােব তওঁৰ মৃতেদহত ফুল বৰিষেলঁা যিদও আিম জািনিছেলা, তওঁ িবখ াত আিছল িশয়ালৰ ধূ্ ািলৰ বােব আিম তওঁক কবৰত ভৰােলঁা যিদও আিম নাজািনিছেলঁা িঠক তওঁৰ কবৰৰ তলেতই শাৰী পািত আিম ই আিছেলঁা িনৰেৱ
7
কিবৰ সমস া পৃিথৱীখনৰ সমস ােবাৰ সমাধান কিৰবৈল এিদন কিব তৎপৰ হ’ল আ অনুভৱ কিৰেল কিব িনেজই এটা সমস া আৰ িণেটাৰ শষ আ শষৰ আৰ িণ কিৰব িবছািৰেল কিবেয় আ গম পােল কিব িনেজই শষ হ গেছ চতনাহীনৰ দেৰ কিবেয় িনজৰ মূৰেটা ৰাি -বািঢ় খােল আ মংগল হৈল িছ গ’ল
8
িনছােখাৰ িনছােখাৰ মানুহ িপছল নখাবা বাটত যিদওবা বাট ভিটঁ ৰ আেছঁা মই বাঘ ক’লা ৰং বগা ৰং মুগা ৰং সকেলােবােৰই মাৰ ি য় যিদওবা মই হালধীয় হালধীয়া তুিমও চকু মলা বহলৈক আ বহলৈক িনছােখাৰ মানুহ মই বাঘৰ িপতাক তামাৰ য তেজই নাই িনছােখাৰ মানুহ তেজই নাই তামাৰ মানুহৰ তজ মাৰ তজেক খাৱা মই বাঘৰ িপতামহ িশয়ালৰ কাণখন কািট মম এডাল লাইছা, িনছােখাৰ মানুহ যিদওবা এ াৰত িনম তামাক, ৰিখেছঁা মই বাঘ মাৰ তজেত িপয়াহ মাৰ তজেক খাৱা িনছােখাৰ মানুহ িপছল নখাবা বাটত যিদওবা বাট ভিটঁ ৰ আেছঁা মই বাঘ িশয়াল ক’ত িশয়াল কাণকটা িশয়াল
9
নৃতাি ক মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ িশল হ’ব এসময়ত তওঁেলাক মািট হ’ব বািল হ’ব গছ আ পথাৰ হ’ব মাৰ নািতল’ৰাৰ বােব তওঁেলাক হ’ব আকাশৰ তৰা জান বিল মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ িশল হ’ব এসময়ত তাি কজনৰ বােব তওঁেলাক হ’ব সাণৰ কণী পৰা ৰাজহঁাহ মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ মই ভাল পাওঁ া কেৰঁা সমীহ কিৰ চেলঁা ি য় মানুহেবাৰৰ সুখ আ েখই মােৰা সুখ আ খ অকলশেৰ চৰমভােৱ অকলশেৰ তওঁেলাক আেহ দলবাি মাৰ বুকুত তা ৱ নােচ ভ াংশেবাৰৰ গীত গায় আৱহ-সংগীতৰ তােল তােল িসঞােৰ পুনৰ এবাৰ পুনৰ এবাৰ মাৰ সেপানৰ ৰাজআিলেয়িদ উভিট যায় তওঁেলাক অকলশেৰই উভিট যায় মাৰ ি য় মানুহেবাৰ তওঁেলাক মািট হয় বািল হয় গছ আ পথাৰ হয় তাি কজনৰ বােব তওঁেলাক হয় সাণৰ কণী পৰা ৰাজহঁাহ মাৰ ি য় মানুহ েবাৰ িশল হ’ব এসময়ত
10
দ’ ক িশেপাৱা জান এজাক পানীকাউৰীেয় িচঞিৰেছ দ’ ক িশেপাৱা জান পৰ িনশা ক’ত বােজ ক’ত বােজ গছৰ ঠঙুিল ভািঙ পৰাৰ শ আিজ দওবাৰ পৰিহৈল িবলৰ পানীত বিলৰ আখৰা সৰাপাতেবােৰ িনজৰ বাট িবচািৰ কােণ কােণ মাক কেছ কানিদনা তামাৰ পাল িদৈৰৰ পানীত ভাকাতুৰ মানুহৰ খলা পানীৰ তলৰ কামল বািলত সয়া কাৰ সওঁতাৰ ৰঙা িদৈৰৰ পানীত অবুজন িশ ৰ খলা এজাক পানীকাউৰীেয় িচঞিৰেছ দ’ ক িশেপাৱা জান
11
সময়ৰ ছায়া হ সময়ৰ ছায়া হ তুিম মাক অনুসৰণ কিৰছা কান গছৰ মূঢ়াত সময় এটা ৰং ঢিল পৰা জােন আিন িদিছল আমাৰ মৰণ কাতৰ সময় মনত পিৰিছলেন মৃতু ক মনত পিৰিছলেন সময়ক সময়ৰ ছায়া হ তুিম মাক অনুসৰণ কিৰছা িশলেভঁটাত গধূিল জানৰ ৰং ৰঙা চেপটা িশলৰ চঁচািখিনত সময় এটা ৰং িশলেভঁটাত ৰািত গছৰ ৰং ৰঙা সউজীয়া পাতৰ ৰং ৰঙা মনত পিৰিছলেন ই েদৱতাক িনয়ৰত বািলকণােবাৰ িতিতিছল ন চঁচা পিৰিছল জানেটা িশলেভঁটাত সময় এটা ৰং
12
মই তামাৰ সাৰিথ তুিম গছৰ পাতক ৱাই থাৱাৰ ম জানা মই তামাৰ সাৰিথ অৰণ ৰ আন নাম িক – তামাৰ বাৰীৰ এশাৰী ছঁায়া হ িভ ু, ক’ত তামাৰ নীৰৱতাৰ ঘৰ ক’ত তামাৰ নদী ক’ত তামাৰ আৱহ-সংগীত বুকুৰ মাজত অ কাৰৰ ৰািত তুষােৰ চুমা খাৱা পাহাৰ তামাক য িবচািৰ নাপােলঁা ক’ তােৱই তুিম গছৰ পাতক ৱাই থাৱাৰ ম জানা তামাৰ আন নাম িক মই তামাৰ সাৰিথ
13
তওঁেলাক সাতজন িশৰীষ গছেবােৰ চকুপানী টুিকেছ অকলশৰীয়া জান মৗন আ কান চাহগছৰ ঠাল- ঠঙুিলেবাৰ সউজীয়া চাহপাতত িবিৰিঙ আেছ কচঁােতজ এই িবিন ৰািত তলৈল নািম আিহেছ ডাৱৰ সেমিকেছ মািট কঁচােতেজেৰ সেমিকেছ মািট সই ক’লা মানুহজাকৰ স ুখত িথয় হ’ লঁা িসহঁতৰ চকুেবাৰ আঙঠাৰ দেৰ িলিছল মাৰ মৃত ককােদউতােকা দিখেলঁা তওঁ অকলশেৰ নৰ বািলত ঘূিৰ ফুিৰিছল এই অ কাৰ আ ক’লা ৰািত তওঁেলাক সাতজনৰ কবৰৰ ওচৰত ৰ আিম চকুেলা টুিকেছা িশৰীষ গছেবােৰ চকুপানী টুিকেছ
14
উমা-টুমিন শাকৰ আ
শষ নািছল
সকেলা খ-ভাগৰ সামিৰ উভিটিছেলঁা উমা-টুমিনৰ িনজান বাট তজৰঙা পানীেয় আমাৰ বাট ভঁিটিছল আ াৰ হাৱাৰ পােছ তামাক নেদখা হ’ লঁা িবচািৰেলঁা ছঁাইেবাৰৰ মাজত িশলিনখনত বৰলা িশলেটােৱ ক’ ল শষ হ’ল উলিট যাৱাৈগ তুিম যাক িবচািৰ ফুিৰিছলা এডৰা মৰহা ক ঁৱা হ তওঁ দূৈৰৰ বািলচাপিৰত হািলজািল আেছ
15
আমৈচ ৃিতকথা সইিদনা ধূসৰ পাহাৰীয়া বাটেটােৱিদ আিম েয়া গ থােকঁােত তুিম িক গছৰ ফল িবচািৰ ফুিৰিছলা গছেবাৰ হাউিল নািম আিহিছল সউজীয়া পাতিবলােক চুই চাইিছল আমাৰ পলক নেপেলাৱা চকুেবাৰ আমাক হাতবাউল িদ মািতিছল িকিলং নৰ চঁচা পানীেবােৰ নীলা পাহাৰেবােৰও জািনিছল আমাৰ ভালেপাৱাৰ কথা আিম আিছেলঁা হাত ধৰাধিৰৈক সইিদনা উলিট আেহঁােতই িশল আ পানীেবাৰৰ মাজত ক’ৰবাত মই তামাক হ ৱােলঁা মৰণ যিতয়া কাষ চািপ আিহব মাৰ মনত পিৰব তামাৰ ছঁা সঁািচ ৰখা গছপাত আ িশলেবাৰৰ কথা তুিম গছৰ ফল িবচািৰ ফুৰাৰ কথা
16
িতিব িনলগৰপৰাই ক’ লঁা আপুিন সু ৰ হ উিঠেছ নৰ কাষৰ সেমকা মািট | আেপানােৰই ঘৰ পানীখাইিতৰ ধূিলয়িৰ বাট | আেপানােৰই পদূিল সইিদনা বিল নমাৰ পৰত িবলৰ বঙেবােৰ িচঞৰ-বাখৰ কিৰিছল আমাৰ আহাৰ আমাক িদয়া আমাৰ পানীয় আমাক িদয়া মতা বঙিবলােক আেপানােৰই পদূিল িবচািৰ উিলয়াইিছল িনলগৰপৰাই িসহঁেত ক’ ল আপুিন সু ৰ হ উিঠেছ মশঃ আপুিন এজনী মাইকী বঙৈল সলিন হ’বৈল ল’ ল আিম আমাৰ বােটেৰই উলিটিছেলঁা আপুিন িনলগৰপৰাই ক’ ল আেপানােলাক সু ৰ হ উিঠেছ |
17
চ কলা চ কলাৰ িতিন ৰািত আ িতিনটা িদন সে হ অপযশ ঈষাৰ জুই িতিনটা িদনৰ চ কলাৰ পেল পেল সলিন মনৰ ভঁাজ মনৰ আৰঁত মানুহৰ িডিঙেয়িদ আকাশত িব কাড় মৰণ জীয়ন মানুহৰ সেপান িতিনটা ৰািতৰ ক’লা ঘাৰঁাৰ এঠালতীয়া ৃিত িতিনটা িদনৰ পাহাৰ দঁািতৰ এ াৰ হািবতলীয়া বাটৰ ভঁাজত জানেটােৱ ডাইনী এজনী হ পাৰা মািট চােৱ চ কলাৰ িতিন ৰািত আ িতিনটা িদন ক’লা আমঠু ভূতৰ শৰীৰ িতিনটা মূ ৰ জীয়া বাকা তজ কটা িডিঙ িতিনটা পলকৰ সে হ অপযশ ঈষাৰ জুই িতিনটা হৰৰ িব াসঘাতক নৰঘাতকৰ জীৱন িতিনটা িদনৰ মৰণ জীয়ন মানুহৰ সেপান িতিনটা ৰািতৰ
18
মুখা (নতুন ইিতহাসিবদসকলৰ হাতত) পৰী া কিৰ চাৱা এ াৰত িনজৰ মুখ িপি আছা িপি আছােন তামােলােক মুখােবাৰ িপি ছা যিদেহ দান কৰা দান কৰা মুখ ােবাৰ ডাল-দিৰ েবাৰক িপি লওক িপি লওক িসহঁেত মুখােবাৰ ছঁা হওক পাহৰ হওক ছঁা আ উ ৰৰপৰা পি মৈল পিৰ মণ কিৰব য সূযৰ পাহৰেবােৰ
পাহৰ হওক
তামােলাকৰ মুখেবাৰ পাহৰ চকুেবাৰ এ াৰ িসহঁতৰ মুখেবাৰ চকুেবাৰ ছঁা আ পাহৰ পাহৰ আ ছঁাৰ দেৰ মুখােবাৰ মূল ৱান সূলভ মূল ত নােপাৱা কওঁ তামােলাকক পুনৰ এবাৰ দান কৰা দান কৰা মুখ ােবাৰ ডাল-দিৰ েবাৰক অনুভৱ হওক িসহঁতৰ অনুভৱ সমান আ অসমানৰ সং া চতনাহীনতা আ িবলুি ৰ অথ নীলা িশয়াল আ কুকুেৰ চেলকা গালৰ সাৱাদ াচীনতাৰ মুখা খিদ খিদ ইিতহাসিবেদ সেপান ৰিচব সেপান আ মুখ ােবাৰ বজাৰত িব ী কৰা হ’ব শষ মূ ত িনলাম হ’ব ফঁাচী হ’ব ইিতহাসিবদৰ সেপান আ শৰীৰ ইিতহাসিবদৰ শৰীৰ লাই িদয়া হ’ব মুখা িপ া ডাল-দিৰ েবাৰৰ ইিতহাসিবদ সই ইিতহাসিবদ ভাগিৰ পিৰব ভাগিৰ পিৰব মানুহৰ দেৰ আিম ইিতহাসৰ ৰখীয়ােবােৰ িলিখ উিলয়াম মুখাৰ ইিতহাস সই ইিতহাস মানুহৰ দেৰ সই ইিতহাস 19
মাৰ চাহবািগছা মাৰ নীলা চৰাই আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল খুঁত নথকা িনজৰ দেৰ শৰীৰ আ অকলশৰীয়া বাট ৱা নমুেটঙাৰ কচঁা ৰস আ বািগছাৰ বতাহ | িবপদত আ ািহ মৰা বিলয়া হাতীৰ জাক | গঁাতত ই সেপান দখা িশয়াল আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল ক’লা কুকুৰৰ মাত | িশৰীষ গছৰ কান মূঢ়া আ মানুহৰ মুখ | কৃ চূড়াৰ িচৰা িচৰা পাত | হালধীয়া ঘঁাহত গ ৰ মুত আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল আঁহত গছৰ চুকত এটা নউল | বৰষুণ ত িততা মািট | কৃ কায় এক নাৰী আ খিৰৰ বাজা আিদগ সউজীয়া আ আধা আকাশ আন কােনােৱই নািছল | যন কােনােৱই নািছল ঘঁাহ আ বাকাৰ চািৰআিল | গৰখীয়া নামৰ সুেৰ সুেৰ এপাল গ | দ পূজ া | আমগছ আ কূকূটৰ বঁাহ | অকলশৰীয়া প ুকণা এটা | এজাক ক’লা মানুহ আন কােনােৱই নািছল | যন সকেলা আিছল কৱল চাহবািগছা মাৰ চাহবািগছা মাৰ নীলা চৰাই
20
মধ িব বটলেবাৰৰ বঁক া বৰেবাৰ, বৰেবাৰৰ মােজেৰ িতসিৰত ৰি , আপুিন ি হৰিচ বতাহৰ সাহ-িপত নথকা ৱাৰেবাৰ, ৱাৰেবাৰ খুিল িদেল আপুিন বস টবুলেবাৰৰ িসপােৰ আেপানাৰ দশ, আেপানাৰ দশত আপুিন ৰজা টবুলেবাৰৰ ইপােৰ আপুিন মা , মাৰ দশত আপুিন জা িদনৰ শষত আপুিন সি য়া, সি য়ােবােৰই হেনা ভাল ৰািতৰ শষত আপুিন পুৱ া, পুৱােবােৰই িযেহতু কাল ভােবঁােত ভােবঁােত ত য়ী আপুিন নাৰী, মিৰয়াই মিৰয়াই পু ষক উদ বাসনাৰ তজত আপুিন পু ষ, িনঃেশষ কিৰ নাৰীক দয়া কৰক মেহাদয় দয়া কৰক আেপানাক য মই দান কিৰব পৰা নাই আেপানাক য মই দি ণা িদব পৰা নাই মাৰ বুকুৰ টুকুৰ া-টুকুৰ সেপানেবাৰ মাৰ ই া আ আে পেবাৰ এবাৰ িবেবচনা কিৰ চাব নিক মেহাদয় “িন য় িন য়, তুিমও য মধ িব ”
21
পানীত ডুিব মৃতু (এজনী আ ািভমানী ছাৱালীৰ হাতত) অেগাচেৰ ৰ যায় মানুহৰ মৃতু ; হওেকই বা সয়া পানীত ডুিব মৃতু ঢােক ঢােক পানী খায় আ জীউ উিৰ যায় শষ হ আেহ, িতলিতলৈক শষ হ আেহ উশাহ আ িনশাহেবাৰ এপলকৰ বােব চাবৈল মন যায় তামাক তামাৰ চকুযুিৰক নীলা বৰণৰ পানীত মানুেহ িবচািৰ পায় মৃতু সইসকল মানুহৰ বােব িযেহতু েয়াজনীয় নহয় জীৱন পানীত অি েজন কমৈক থােক অথচ িকবা এটা পােল িকবা এটা হ ৱাই মানুেহ িবচািৰ ফুেৰ মৃতু পানীত ডুিব মৃতু সেয় অি েজন িবচািৰ চলাথ কেৰ পানী মানুহৰ সবেশষ ািয় অেগাচেৰ ৰ যায় মৃতু , মানুহৰ মৃতু ক’লা পৰা শৰীৰ ল পানীৰপৰা উভিট আেহ মানুহ মানুহ য আ হ নাথােক মানুহ িস হ উেঠ এক সউজীয়া শৰীৰ
22
বুিধয়ক িনজেক দিখেছঁা সকেলােত সেমকা িততা মই িনৰাপদ কােনা ভয় নাই ি য়তমা িনজক যিদ বুিজব নাৱাৰা, মাৰ ওচৰৈল আিহবা মেয়া বুিজব নাৱােৰা িনজেক আিহবা, আিম সংখ াগিৰ হ’ম গাহিৰৰ গড়ালেবাৰ খুিল িদয়া হ’ব টা বাটৰ স ান কিৰব নলােগ সাণামুৱাহঁত িযেহতু তামাৰ বােব মােথঁা এটােহ বাট িবপদত পৰাৰ পাছত কােনােৱই য শ হ নাথােক কােনােৱই িম হ নাথােক সকেলােবােৰই ভাল সাতঁত ভঁািহ গছা িবপদ চপাই লছা িনজেক দিখেছঁা সকেলােত ৰসাল িমঠা মই িনৰাপদ নহয় এিৰ থ নাযাবা ি য়তমা িনজেক ল ব থাকা আ মগন মানুহৰ শৰীৰ হৰাই যাব খােজঁা িনজৰ বােব িনজেক ল িমকাসকল শীতল িন াত মাৰ য মিৰবৈল বৰ মন গেছ যেনেতেন নৰকখন পাৱা হ’ লও
23
সাৰনাথ – ১ মািটৰ চকুৰা এটা দিখেলঁা মাৰ মিলয়ন হাতত বতােহ শ কিৰেছ মাৰ কাণত ভািঙ পেলাৱা ভািঙ পেলাৱা চকুৰােটা িড় হ গ’ল আ মািটেবাৰ বতাহত িসচঁৰিত হ পিৰল এবাৰ চকু ব কিৰেলঁা এবাৰ চকু মিলেলঁা স ুখত ঢৰ মািটৰ চকুৰা িশল ইটা ঘৰ িশলৰ বাট গছৰ কান পাতেবাৰ উিৰ গ’ল এজাক নীলা চৰাই গছৰ ডালেবাৰত িশলৰ বােট খাজ ল’ লঁা িকছুেবিলৰ িপছত ি ৰ হ গ’ল মাৰ ভিৰ হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
24
সাৰনাথ-২ বৰষুণৰ িপছৰ সেমকা মািটত এটা গিল যাৱা শৱ মািখ আ প ৱাৰ লািন কােনাবাই লাই থ গ’ল গছৰ কান ঠািন আ পাতেবাৰ িনিমষেত খৰ হ উিঠল ফা নৰ ৰ’দ আ বতাহ মানুহৰ চকুত ভঁািহ উেঠ এিট ৰঙচুৱা মুখৰ িশ এজন সুগ ঢ়ী মানুহ এটা গিলত শৱ অিন া আ শংকাই ঠিল িদেয় মানুহক অন কালৰ ক’লা গ ৰৈল কিতয়া আিহব মৃতু কিতয়া আিহব মৃতু কিতয়া আিহব অন িন া হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
25
সাৰনাথ-৩ হাতৰ মুিঠত ছঁাই ল তলুৱ াত মািটৰ চািকৰ পাহৰ ল স ানৰত মই অন িন াৰ নপাৰৰ কঁচা বািলত িলেছ জুই িলেছ গছৰ কান কাঠ িলেছ এটা শৱ একব ী এক নাৰীৰ চকুপানীৰ মুকুতামালা
নত ব আিহেছ
গছৰ সৰাপাতিবলাকত িজিলিক উিঠেছ ৰ’দৰ আবুৰ কান বােট বাট লছা হ িভ ু, মেয়া যাওঁ সই বােট স ান কেৰঁা অন জীৱনৰ কান গছৰ মূঢ়াত বিহ অেপ া কিৰেছঁা কিতয়া আিহব অন িন া কিতয়া আিহব অন িন া হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
26
সাৰনাথ-৪ স াৰ দহনত িল যাৱা গছৰ িশপােবাৰ তুিল আিনেলঁা সেমকা মািটৰপৰা কান ছঁাইেবাৰ হাতত ল ফু িদেলঁা এজাক ক’লা বৰণৰ চৰাই আিহ ওলাল আ ছঁাইেবাৰ বুটিল খাবৈল ধিৰেল এজন গৗৰবণ িভ ুেৱ মাক সুিধেল দিখছােন বািধবৃ লগ পাইছােন মািটৰ চািক ল ঘূিৰ ফুৰা বৃ িভ ুজনক মই মূৰ দাৱােলঁা, অিন াত ঢুলঢুলীয়া মাৰ চকু টােৰ সেত ক’ত সই বািধবৃ ক’ত সই মািটৰ চািক মাক বািধবৃ ৰ শীতল ছঁায়া লােগ মাক আিন িদয়া সবময় ক াই ল ফুৰা মািটৰ চািক মাক আিন িদয়া সেমকা মািট আ কান ছঁাইৰ িম ণ হি ত মাক মাৰ
ৰ বু , ৰ উ ৰ িদয়া |
27
তামােলাকৰ িব ে কিবতা : আিম সুখেতই থােকঁা তামােলাক পৃিথৱীখনৰ িসেটা মূৰত থাকা সেয় সুখ ত থাকা চতনাহীনৰ দেৰ আিম থােকঁা আমাৰ গিলত কু াৰ দেৰ তামােলােক নু িনব পাৰা আমাৰ আ াৰ িচৰেসউজীয়া মাত আিম িপেছ তামােলাকৰ লাপ েনঁা েনঁা তামােলাকৰ িভজা মকুৰীৰ দেৰ তলীয়া মাত তামােলােক মানুহৰ তজেবাৰ ৰঙা হ’বৈল িনিদয়া ক’লা িবহ আ স ুৰৰ ৰং ছিটয়াই তামােলােক আমাৰ তজেবাৰ ঘালা কিৰ পলাইছা এদল িব ান মানুহৰ চল আ চাতুৰ ীেৰ তামােলােক আমাৰ তজেবাৰ ৰঙা হ’বৈল িনিদয়া আমাৰ মগজুেবাৰ তামােলােক িকিন থছা আ সময়ত সইেবাৰ ডা িবনত দিলয়াই পলাইছা সত ৰ িত তামােলাকৰ সংশয় আেছ মানুহৰ িত আেছ ভয়ানক িবে ষ আিম কু ােবােৰ সেয় ঘৃণা কেৰঁৗ তামােলাকক, তামােলাকৰ দূব ল মন িযেয় ভয় কেৰ সঁচা মানুহক িযেয় ভয় কেৰ সঁচা কথাক
ক
তামােলাক পৃিথৱীখনৰ িসেটা মূৰত থাকা সেয় সুখ ত থাকা চতনাহীনৰ দেৰ আিম থােকঁা আমাৰ গিলত সুখেতই থােকঁা, কু াৰ দেৰ
28
আপুিন এক িচৰ ন সত আ যাৰ দেৰ আপুিন সত সেয়ই সত আপুিন সত নহয় সেয়ই সত আপুিন অি ত িব াসী িযদেৰ এজেন কােৰাবাৰ অি ত
সই অি
যেনদেৰ মানুহৰ জ হয় আ মৃতু ঘেট যেনদেৰ জীয়াই থােক মানুহ যেনদেৰ জীয়াই জীয়াই মৃতু বৰণ কেৰ মানুহ সই মানুহ সই অি ত িব াসী মানুহ জ েতই যাৰ মৃতু আ য ণা আেপানাক মাক সকেলােক জ েতই িশেকাৱা হেছ জীয়াই থািকবৈল মৃত কৰ দেৰ মিৰবৈল মূখৰ দেৰ ‘হ েগাল’ কিৰবৈল ানীৰ দেৰ অেচতনৰ দেৰ খাবৈল আ বৈল আপুিন সবজনি য় আপুিন ভােল থােক সকেলােৰ সেত আপুিন পলায়ন কেৰ যু ে ৰপৰা অকলশেৰ িনজৰ অি ৰপৰা অকলশেৰ আপুিন নীৰৱ সকেলােত িনসংগ সকেলােত অঘৰী আপুিন অঘৰী আপুিন য কয় আিম িতবাদ কৰােতা উিচত আিছল িকহৰ িতবাদ িকয় িতবাদ নাজােন আপুিন এক িচৰ ন সত আ যাৰ দেৰ কৱল আপুিনেয়ই সত কৱল আপুিনেয়ই সত নহয়
সেয়ই সত সেয়ই সত
29
এচকুৱা দাস মেহাদয় মাংিতয়া চদাৰ, তামাৰ খবৰ িক তুিম সমু ক সাধা াণা ক এক কাে ান বািৰষাৰ ঢলৰ দেৰ ব যাব খােজ অথচ তুিম সমু , িকদেৰ জীয়াই আছা িকদেৰ জীয়াই আছা তামাৰ এই সজাগতা এই ঔ ত নীৰেৱ উপেভাগ কিৰেছঁা কােনা এক শা সমু ৰ দেৰ আিম মই খুিল ৰািখব খােজঁা মাৰ ঘৰৰ ৱাৰ িয ব হ’ব খােজ সঘনাই অথচ সমু , তুিম অৱেহলা কিৰছা তামাৰ শি ক তামাৰ াণৰ শি ক মেহাদয় মাংিতয়া চদাৰ, তামাৰ খবৰ িক অথচ ইিতহাসৰ পিৰহাস তুিমেয়ই যুেগ যুেগ এচকুৱা দাস চকু আ কপালত তুিম সঁািচ থছা জান এ াৰেত অকলশেৰ গান গাৱা সঁািচ ৰািখছা পাহৰৰ জ -য ণা হৰা এচকুৱা দাস তুিমেতা ইনিফওিৰিট কমে ৰ ৰাগী তুিমেতা িব াস কিৰব নাৱৰা কােকােৱই অথচ ি য় নাৰীেয় তামাক ক’ব খােজ ি য় মনৰ পু ষ, হ’ব পাৰা তুিম এচকুৱা দাস মই িক িব াস কেৰঁা, তুিমেয়ই সঁািচ ৰািখছা সমু ৰ সকেলা শি ক আিম ইজেন িসজনক িব াস কিৰব পােৰঁা সঁািচ থ সমু শি আিম নীলক হ’ব পােৰঁা
30
ন-কইনা িসয়িনত শাৱা জানৰ পাহৰ আ এজাক নজাল তৰা ওলিম আিছল এেজাপা বলগছৰ ছঁাত | ব খুিজিছল জানেটােৱ | সিৰ পৰা বলেবােৰ উভিট চাইিছল জানৈল মাৰ ন-কইনা টাপিন ধিৰেছেন তামাৰ সাগৰৰ পচমকা বািলকণােবােৰ কাি িছল শঁতা জানেটা সাগৰৰ পাৰৰপৰা নেদিখ
31
সাগৰ কাউৰী িশল িন াম িশলা কাউৰী হতাশ সাগৰৰ ঢৗৰ অি ৰ আঘাত সাগৰৰ বািলত আ মই ভািঙব ন িশলৰ িন া এেসকা িদবেন মৃতু য় ঢৗেবাৰক পৰীয়া আশাবাদী কাউৰীক দেখঁা আ িৰক ই া ক’লাবৰণীয়া কাউৰীৰ দশন হ’বেন িশলৰ শি ৰ সাগৰক কিৰব ন ত া মণ মনেত তক িবতক কাউৰীৰ মাৰ ি য়-আকষণ িশল সাগৰ মাৰ ি য়-আকষণ ক’লা কাউৰী িনজা ত ৰ ভঁিটত িথয় জীৱনৰ ৰািত সকেলা অ অ নহয় ঢৗৰ িশল-আ মণ সি য়া মই সাগৰৰ বািলত িশল সাগৰ কাউৰী িশল বৰষুণ আ আকােশ জগাইেছ মাৰ সেপান আ সৗভাগ ভািঙব ন িশলৰ িন া মাৰ সৗভাগ য’ ত সাগৰ ত’ ত িশল, য’ ত আ মণ ত’ ত িন া, য’ ত ত’ ত আশা, য’ ত জীৱন ত’ ত আৰ িণ, ত’ ত মৃতু
32
ব ী এমুিঠ দ’লঘঁাহ িদেলঁা তামাক এজনী চৰাই জাৰ ঘুমিটৰ ৰ’দত তামাৰ ছায়া তামাৰ কায়া গছ এেজাপাত ওলিমেছ িসঞািৰেলঁা নাৱৰীয়াক ল যাৱা আমাক আিম অিচন বািলচাপিৰত ব ী
33
সাগৰৰ হঙুলীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ (উৎস : ‘Foetus’ শীষক চলি
)
সাগৰৰ হঙুলীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ ঝাউবন বুটিল ফুিৰেছ নাঙঠ িশ স ানহীনা নাৰীৰ খ কান গছৰ মূঢ়াত বিহ উচুিপেছ তওঁ সৰাপাত বুটিল বুটিল বািলত বাগিৰ পিৰেছ তওঁ তওঁ নজােন ক’ ল গেছ তওঁ আিম জােনা ন সাগৰৰ হঙুলীয়া বািলত এিট নাঙঠ িশ েৱ ঝাউবন বুটিল ফুিৰেছ
34
এলবাট আইন াইনৰ ঘৰত ’এিনশাৰ অিতিথ’ ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | তুিম এেকেকােব িবছনাৈলেক যাৱা | বািহৰত বৰ শীত | শীতৰ সংগী কৱল ফপৰা কুকুৰ আ এজাক নীলা চৰাই | অথবা জুহালেতা বিহব পাৰা | ৰঙা ৰঙা জুই আ ক’লা ক’লা এঙােৰ আমিন কিৰব পােৰ তামাক | অৱেশ গৰমত তুিম ধঁাৱা হ উিৰ িছ যাবও পাৰা | ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | এয়াই মাৰ কৃত ঘৰ | এলবাট আইন াইনৰ ঘৰ | এখন িবছনা আ এেযাৰ চকী- টবুলৰ গৰাকী মই | জীয়াই থািকবৈল িশিকেছঁা এেনভােৱই | অ ত: মৃত শৰীৰ নােহাৱাৈলেক | মই মৃত কৰ দেৰ জীয়াই থািকব নােখােজঁা | মই জােনা গােটই নগৰখেনই মাৰ শ মই জােনা নগৰখনত মাৰ কােনা িম নাই | তুিম জানা কৱল মেয়ই তামাৰ বােব অেপ াৰত | তুিম জানা খ হ উভিট আেহ মাৰ বুকুৰ কিলজা | (এিনশাৰ অিতিথেয় হঠােত মাত িদেল) “ি য় এলবাট , তামাৰ ঘৰ অথবা তামাক িবচািৰ ফুেৰঁােত মই িবচািৰ পােলঁা এখন সাগৰ | তুিম সাগৰ হ’ব নােখাজা, তুিম হ’ব খাজা তামাৰ দেৰ | িবশাল আ মায়াময় | অপিৰিচত আ মিহমাময় | ” যিদ ত াগ মায়াময়, মই ত াগী হ’ব খােজঁা যিদ ত াগ মিহমাময়, মই ত াগী হ’ব খােজঁা ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | তুিম নাজানা বাধকেৰঁা ইিতমেধ ই মাক এিৰ থ গেছ মাৰ প ীেয় | িচৰিদনৰ বােব মাক িনসংগ কিৰ থ গেছ তওঁ | আন এগৰাকী নাৰীৰ সেত তওঁ সহবাস কেৰ | তওঁ লছিবয়ান | (স েৰপৰা মাৰ প ী হাে লত আিছল | অৱেশ ই পু ষিবে ষী নহয়) পু ষৰ সেত সহবাস কৰােটা মাৰ প ীৰ এমহীয়া িনচা | তওঁ ভােব, মই এিতয়া ব থািকম চ আ টাইমক ল |
35
জঘন িমছা কথা এষাৰ কেছ তওঁ | তওঁৰ সংগীেয় িব াস কিৰেছ | অৱশ ভািব মই পাৰ নপাওঁ কান হ’ব পােৰ তওঁৰ সংগী | ি য় ’এিনশাৰ অিতিথ’ | তামাক লগ পাৱাৰ আগৈলেক মই আিছেলঁা সাতামপু ষীয়া বৃ | াচীন সকেলা পৰ ৰাত িব াসী আিছেলঁা মই | মই এলবাট আইন াইন | সুৰ নােহাৱা বেহলাত সুৰ তালা আইন াইন | মাৰ নতুন িদনেবাৰ উভিট আিহেছ |
হতাহিত বুঢ়া মানুহজনৰ চকুৰ মিণেটা মই দিখবৈল পাইেছঁা আমাৰ হতাহিত যু ৰ িবৰিতৰ পলকত কেথাপকথন আেলাচনা শষিব ুত আিম সকেলােৱ যুিজেছঁা পৰ ৰৰ বপৰীত ত
36
আমাক বিলফুলেবােৰ বাট দখুৱাব ১. শষিনশাৰ িকছুপৰৰ আগেত তওঁ মাৈল মূৰ তুিল চাইিছল ৰঙা ৰঙা মায়াৱী চকুেৰ | িকহৰ মায়াত উমিলিছল তওঁ পাহৰ হওঁেত নৗহওঁেতই মই িখিৰকীেৰ পাহাৰৰ অেকঁাৱা-পেকাৱা বাটেটাত তওঁক দিখিছেলঁা তওঁৰ সেপানেবাৰ ওলিম আিছল গছৰ ফেৰঙিন আ ডালিবলাকত মােজ মােজ সিৰ পিৰিছল আ আিম বুটিলিছেলঁা
২. মই দখা পাৱা নািছেলঁা তওঁৰ আ ােটাক পাহাৰৰ ন পাহৰৰ বাটেটােৰ গ আিছল তওঁ অকলশেৰ ৰঙা বৰণৰ পানীৰ ওপেৰেৰ এজাক শৰািল হঁাহ উিৰ আিহিছল সউজীয়া গছিবলােক আ ািহ মািৰ হািল-জািল নািচিছল সকেলা অিত িম তওঁ িছ গেছ আমাৰ সেপানৰ দশ আিম হ ৱাইেছঁা আমাৰ সেপানেবাৰ আিম িনেজই ভািঙ পলাইেছঁা
৩. অৰণ ৰ এশাৰী গছৰ িশপা তামাৰ গানৰ সুৰ তুিম কাক িবচািৰ ফুিৰছা হ দয়শীতল িভ ু অৰণ েবাৰ িযিদনা শষ হ আিহব গছৰ সৰাপাতেবাৰ িযিদনা নােহাৱা হ আিহব সইিদনা মই গান গাম তামাৰ কাৰেণ তামােলাকৰ কাৰেণ পাহৰেবােৰ বাট নেদখা হাৱাৰ পৰত আমাক বিলফুলেবােৰ বাট দখুৱাব 37
থম িবে দ বািলৰপৰা মূৰ তুিল চােলঁা মাৰ চকুৰ সাগৰত জঁাৱাৰ আ ধুমুহা অ আেছেন ৰ’দ আ বৰষুণৰ িনমখীয়া চকুপানীৰ ভৰত দঁা খাই পিৰেছ নািৰকল গছেবাৰ বািলৰপৰা মূৰ তুিল সাগৰৈল চােলঁা স ুখত তওঁ এখন ক’লা আইনা হ পুনৰ মূৰ তুিল চােলঁা তওঁ নাই কৱল এডাল জলফাই গছ
38
মণ এিদন সি য়া িনজেক িবচািৰ ফুিৰিছেলঁা পাহাৰ আ
নৰ দঁািতত
কােনাবাই আিহ এিৰ থ গ’ল এটা ৰঙচুৱা আেপল মই বুটিল ল’ লঁা কটাৰী এখেনেৰ কািট পলােলঁা আেপলৰ মাজেডাখৰ এপািহ ৰঙা জবাফুল আ এেটাপাল তজ ঘৰৈল উভিটেলঁা পদূিলমুখত গিজ উিঠেছ এেজাপা আেপল গছ
39
তজ নদী বৰশী চকু মিল চােলঁা মিজয়াত তজ তজৰ চকুৰা মূৰ তুিলেলঁা বতাহ ভিদ নদী এখন আ ৱাই আিহেছ মাৰ চকুৰ পতাৈল ঘৰ এিৰ আিহ নৰ পাৰ পােলঁা স ল’ৰা এটাই বৰশী টুপাইেছ মই মাছেবাৰ খাৈলত ভৰাইেছঁা তজৰ নদীত বৰশী টুপাইেছঁা
40
গণত তামাৰ শৰীৰত ঘঁাহ গিজেছ অথচ তামাৰ শৰীৰ মািটৰ নহয় মৃত িপতাৰ বােব তুিম সদায় কা া অথচ তুিম জানা তুিম জাৰজ তুিম িমকাৰ সেত মালাপ কৰা অথচ তুিম কাৱা তামাৰ িমকাৰ মৃতু ঘিটেছ
41
মৰ কিবতা ১. তামাৰ বগা িপিঠখনত কইিখলামান সউজীয়া পাত সিৰ পিৰিছল আ েটাপাল কঁচা িনয়ঁৰ কুঁৱলীময় বািগছাৰ িপছল বাট কিতয়াৈক উভিটবা তুিম
২. িযদেৰ মই তামাৰ কথা ভােবঁা তুিমও ভাবা ন তামাতৈক তামাৰ কথা মই বিছৈক ভােবঁা
42
সইিদনাখন সইিদনাখন সউজীয়া গছ এেজাপাৰ সেত ই থকাৰ কথা আিছল ওলিম আিছল বািগছাৰ জাক ৱা ফুলিবলাক আমাৰ মৃত স ানেটাৈল মাৰ বৰৈক মনত পিৰিছল তামাৈলেকা ি য়তমা, তামাৰ আ ৰং এেক আিছল
মাৰ চকুপানীৰ
বতাহত উিৰ ফুৰা হালধীয়া পাত এিখলাত মই তামাৰ চকুপানীৰ টাপাল িবচািৰ পাইিছেলঁা সইেবাৰত মুকুতাৰ বৰণ ধিৰিছল আিম নাজািনিছেলঁা িকদেৰ আমাক ক ুৱাব পােৰ এিট মৃত স ােন
43
ডািকনীৰ মৃতু িতিথ (উৎসগ : ডাইনী সে হত িনহত অজ দূভগীয়া নৰ-নাৰীৈল) মািট ফুিট ওলাই আেহ সই িল উঠা শৰীৰ | বতাহত ওপেঙ এটা িচঞৰ িনলগৰপৰা | মশ: িমিল যায় অযুত আতনােদেৰ িল উঠা একুৰা নীলা জুই ওপেঙ বতাহত মানুহৰ মনত কিলজাত মগজুত কঁচা দাগ কােট ৰািতৰ গেছ এ াৰেবাৰ িচিন পায় ৰািতৰ মানুেহ িবচািৰ পায় ভুৱা ডািকনীৰ ভয়াত মুখ কিতয়া আিহব মৃতু কিতয়া আিহব মৃতু মৃতু আেহ যিতয়া কঁঠাল পাতত খঁাচ খাই পেৰ এপাট িবষাল কঁাড় িদনেবাৰ অতীত হয় পিৰিচতজনৰ সক ণ কাে ান ভঁািহ আেহ জয়াল হািবেবাৰৰপৰা ধান নকটা পথাৰেবাৰৰপৰা নৰ কাষৰ বািলচাপিৰেবাৰৰপৰা দপদপৈক িল উঠা খৰীঘৰেবাৰৰপৰা মািট ফুিট ওলাই আেহ সই িল উঠা শৰীৰ | বতাহত ওপেঙ এটা িচঞৰ িনলগৰপৰা তামােকই কৱল কথাষাৰ ক’ লঁা আিজ ডািকনীৰ মৃতু িতিথ 44
সই কৰমৰ ৰািত সই কৰমৰ ৰািত সই ঝুমুৰৰ ৰািত মই তওঁেলাকক দিখিছেলঁা দূৈৰৰপৰাই ঘন কুঁৱলীেৰ ভৰা আিছল ৰািতেটা চঁচা তজৰ ডাঙাত পিৰ আিছল তওঁেলাক শাৰী পািত কাণৰ কাষত কােনাবাই ক’ ল তওঁেলাক ইয়াত ই আেছ ইেছ তওঁেলাকৰ আ ােবােৰা সই কৰমৰ ৰািত সই ঝুমুৰৰ ৰািত মাৰ কঁচা তজ গিল ব আিহিছল আ মাৰ ভিৰ চুইিছল
45
এগিছ চািকৰ াথনা মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা এই গহন অৰণ ত বিহ মই তামাৰ বােব াথনা কেৰঁা এগিছ চািকৰ াথনা এেটাপাল চকুপানীৰ াথনা এেটাপাল চকুপানী মাৰ মমতাৰ ধন মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা তামাৰ শৰীৰৰ অভ ৰৰ পাহেৰেৰ পাহৰাই তােলাৱা মাক তামাৰ সই শৰীৰী উৎসই মাক ল যাওক তামাৰ অৰণ ৰ অভ ৰৈল মাৰ বােব এেটাপাল চকুপানী তামাৰ চকুেতই দিখেছঁা মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা এই গভীৰ অৰণ ত মই তামাক দশনৰ বােব াথনা কেৰঁা এগিছ চািকৰ াথনা এেটাপাল চকুপানীৰ াথনা চািকগিছ নুমাই গ’ ল মই িবচািৰ ফুেৰঁা উপিচ বাগিৰ পৰা এটা িপয়লা মই জড়া আ িন াৰ াথনা কেৰঁা
46
মৰ কিবতা নাইিনতাল পাহাৰীয়া চহৰখনত স াতৰা নািমিছল ঘ া বািজিছল মি ৰৰ তামাৰ সেত এ াৰেত উলিটিছেলঁা আমাৰ আ াৰ িমলনৰ গভীৰৰপৰা কুঁৱলীসনা গছৰপৰা ৰািতৰ চৰাই উিৰ গ’ল থমিক ৰ’ লঁা সেৰাবৰৰ ঢৗেবােৰ আমাৰ বাট ভঁিট ধিৰিছল ভীমতাল খৰ বৰণীয়া বগা বৰণেবাৰ তামাৰ চকুৰ পতাত থুপ খাই আিছল নিক কুঁৱলী আ মঘেবাৰ পাহাৰৰ চূড়ােটাৰ কাষ পাওঁেতই তামাৰ চকুেলা বাগিৰ আিহল
47
িনগিন- দৗৰ কেনৈক ঘিটিছল ঘটনােটা মই সুিধেলঁা নীলা চকুৰ ছাৱালীজনীক িনগিনেটা মাৰ সঁা-ভিৰৰ তলুৱ াৰ কাষৈল আিহল আ তলুৱাৰ িব া এটােৰ মাৰ দহত সামাল িদকিবিদক হ ৱাই ইফােল িসফােল দৗিৰবৈল ল’ ল আ তজ ব থকা ধমনীডালত সামাল তজৰ তজাল নদীখন দিখ ভয় খােল িনগিনেটােৱ আ আন এখন তজৰ নদীৈল ভিটয়াই গ’ল মাৎ এজাক িনগিনৰ ভৰত আ দৗৰত উথিল উিঠল স ডাঙৰ তজৰ নদীেবাৰ এসময়ত সকেলা মানুহেৰ দহত িনগিন সামাল তজৰ ধমনীেবােৰিদ িনগিনেবাৰ দৗিৰবৈল ল’ ল আ আিম সকেলােৱই িনগিন- দৗৰত চািমল হ’ লঁা
48
মৰণৈল চমু বাট মৰণৰ মুখামুিখত তজাল ঘঁাৰা তলবল শেতিল পাহাৰ ঢকা সাতখন নদী সাতটা গা-বাট িনজান পৰীয়া শামুকেবােৰ আগেভঁিট ধেৰ মৰেণা ুখ বাট ৱাক সীমা ৰ িসপােৰ মৰণৰ দশ আেপান-ঘাতী মাৰ দশ দশৰ মানুহ নৰ পানীত কঁচা তজ সাতখন নদী সাতটা গা-বাট মৰণৈল চমু বাট
49
ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন া বৰষুণৰ টুকুৰা, বািলৰ চকুৰা ৰিপ ৰিপ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ িনদান; অসুখীয়া পৃিথৱীৰ জুই পথাৰৰ চগা, বৰেভঁিটৰ খুট া উভিল পিৰ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ ত -ম ; বৰমূৰীয়া পৃিথৱীৰ উথিল উঠা সাগৰ পানীৰ ল ময় আে য়িগিৰ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াত অিৰয়া-অিৰ আঁহফলা ই া বল ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ একক অনন িদকদশী পৃিথৱীৰ জাতীয়তা সমতা বাকাত লিপ চিপ-খুি িনৰংকুশ িনধন পতন মানৱীয় জয়গানৰ এ াৰত উিৰ ফুৰা বা লীেবােৰ িৰিঙয়ােল ৰািতৰ শষত সূেয াদয় নতুন িদন আ ৰািতৰ িব ৃিতৰ ন ব ব অেচতন বৰমুৰীয়াসকেল িনদান িবচােৰ ঘূৰণীয়া জ ািমিতক ন াৰ; কালাত পৃিথৱীৰ
50
অিত- ক ীয়ময় ভু ৰ অিনবাণ িশকিলেৰ ািধকাৰ িব মিলন পৃ া কি কতাৰ ত ালস চকুপতা িছ মূল আকাং াৰ অিত- কি কতা মানৱীয় মূ ৰ ময়তা িহমশীতল ব ৰ খঁােজ খঁােজ মৰেণ জীয়াই জীয়ন িশপা গজা ভু ৰ হােতঁাৰা অিত- ক ীয়ময় িশখৰ পাহাৰৰ সাণালী মালাৰ বনািন জীয়নজনৰ মৃত মানুহক কই পল মৰণৈল
51
কাউৰীৰ সাগৰ বািলৰ চকুৰা চেৰিক জঁই পৰা সাগৰৰ ফনীল পানী পানীৰ গভীৰতাত মুখ িতয়াই ক’লা জীৱৰ কাউৰী িবচািৰ ফুেৰিহ িক সাগৰৰ বািলত কাউৰীৰ মৰা শৱ শামুক ন িনমখ ন শামুকৰ খালাৰ চূণ িশল ন বািল ন ফনীল পানীৰ িনমখ শামুক িবচািৰ িশল পাৱাজেন অিভশাপ িদেয় কাউৰীক সাগৰৰ বািলত খাজ সঁািচ থ’ব খাজা কিঠন দয় কাউৰীক অবােট যা, কাউৰী, অবােট যা িপছল খা বাটত
52
পকা খলুৈৱ মই এজন পকা খলুৈৱ আিম অিচনা খল এটা খিল আিছেলঁা, লেগ-ভােগ মাৎ বুিজ উিঠিছেলঁা মই হািৰবৈল ধিৰেছঁা িনবাক ভয় সে হৰ মগজু ল মই সহ- খলুৈৱ এজনৰ বুকুৰ কিলজা হািন-খুঁিচ পলােলঁা মাৰ ধাৰাল ছুৰীত কঁচা তজ িবিৰিঙেছ আিম খলেটা খিল থািকেলঁা এজন এজনৈক সকেলােৱই পৰ ৰৰ হত াত িল হ পিৰেলঁা অেনক ধাৰাল ছুৰীত কঁচা তজ িবিৰিঙেছ এসময়ত মাৰ িব ে িবজয়ী হ’বৈল কােনাজেনই জীয়াই নাথািকল মই য এজন পকা খলুৈৱ
53
Related Documents
Book Of Poetry
November 2019 47
Nihar's Poetry Book
April 2020 1
Hal's Poetry Book Vol. 1
June 2020 6
Poetry
August 2019 88
Poetry
November 2019 57