Bilgi

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANA BİLİM DALI

YÜKSEK LİSANS MUHASEBE – FİNANS

SEMİNER Prof. Dr. Yaşar SUCU

BİLGİ YÖNETİMİ

Hazırlayan Ali Faruk AÇIKGÖZ Kasım, 2003

BİLGİ YÖNETİMİ

Yunan filozoflara göre, bilgi mythos ve logos olarak, birbirini bütünleyen ve karşılıklı ilişki içerisinde bulunan iki farklı parçadan oluşur. Bilgi kavramı, ilk olarak Plato tarafından kanıtlanmış inançlar olarak tanımlanmıştır. Bilgi, konuya göre farklılaşmakla birlikte, işletme için değer yaratabilecek, sınıflandırılabilen, sembolleştirilebilen ve faaliyetlerde kullanılan veridir. İşletme için temelde iki tür bilgi vardır : 1. Biçimsel bilgi; açık, yazılı, yüksek doğruluk derecesine sahip, faaliyetlerde kullanımda olan ve ulaşılabilirse paylaşılan belgedeki veridir. Biçimsel bilgi, kayıt altına alınmış olduğundan saklamak kolaydır ve dağarcıklaştırılarak veri tabanları oluşturulabilir. 2. Biçimsel olmayan bilgi; insanların zihinlerinde saklı olan, deneyimler ve öğrenmenin derinliklerinde köklerini bulan bilgi zenginliğidir ( know-how ). Bilgi, bireyler ve toplum açısından birincil kaynaktır. Bilginin kullanımı arttıkça üretim yapısı da değişmekte; bilgi, işgücü ve sermayeden de önemli bir faktör olarak üretime girmektedir. İşletmelerin başarım ölçütleri arasına hız, esneklik ve geleceği görme yeteneği de vardır. Rekabet koşulları, işletmeleri değişimlere esnek olma ve beklenmedik fırsatlardan yararlanmalarını zorunlu kılar, hızlı ve doğru karar vermelidirler. Karar sürecinde, fırsat ve zaman maliyetini paylaşılan bilgi oluşturur. Bilginin yetersizliği veya dağınıklığı, teknolojik gelişmelerin katkısıyla elde edilen çok sayıdaki bilginin/verinin düzenli bir şekilde sınıflandırılması ve kullanıma elverişli hale getirilmesini gerektirir. Bilgi yönetimi; belirli örgütsel hedeflere ulaşmak için tüm işgücünün bütün bilgi ve becerilerinden yararlanmaya yönelik bir uygulamadır. İşletmeleri dinamik ve yaşayan sosyal bir olgu olarak gören bilgi yönetimi, teknolojiyle ilişkili olmakla birlikte, büyük ölçüde insanlarla ilgilidir. Bilgi yönetimi, rekabet gücünü arttırmak için bilgiyi yaratma, bulma, elde etme, sınıflandırma, harekete geçirme ve paylaşma sürecidir. İlk olarak, 1986 yılında Dr. Karl Wiig tarafından işletme literatürüne kazandırılan bilgi yönetimi; yapay zeka, bilgiye dayalı sistemler, yazılım mühendisliği, değişim mühendisliği, insan kaynakları yönetimi ve örgütsel davranış gibi çeşitli disiplinlerden türetilen yeni bir anlayıştır. Bilgi yönetiminin temel amacı; bilginin ihtiyacı olanlara doğru ve hızlı ulaşmasını sağlamaktır.

2

Bilgi kullanıldığında daha değerlidir ve değerlenir. Bilgi paylaşılmadığı sürece, çoğalmayacaktır. Durgun olan bilginin değerinde azalma olur.Bilgi karmaşıktır ve ayırt etmek zordur. Örgütsel bilgi; kültür, yapılar, teknoloji ve organizasyonu oluşturan bireylerden oluşur. İşletmelerde sürekli bilgi yaratılmakta, korunmakta, yenilenmekte ve kaybedilmektedir. Bilginin iletişimi konuya göre özel semboller, kavramlar ve terimler gerektirebilir. Bilgi yönetiminin bir parçası olan teknoloji; iş istihbaratı, işbirliği, bilgi keşfi, bilgi haritalama, bilgi teknolojileri, fırsat yaratma, bilgi depolama, bilgi transferi ve güvenlik gibi konuları kapsar, hareket eden bilginin doğrudan paylaşılması için araçlar sağlar. Teknolojiyle, bilgiye ulaşmanın kolaylaşması, zaman ve maliyet tasarrufu sağladığından bilginin faydası ve etkinliği artacaktır. Örgütsel kültür, işletmedeki yaşam, inançlar, gelenekler, değer sistemleri, davranışsal normlar ve iş yapma biçimlerini kapsar ve bilginin paylaşımında önemli bir rol oynar. Örgüt içinde bilginin paylaşılması teşvik edilmelidir. Kültürün önemli bir bileşeni olan vizyon ve değer sistemleri, bilgi yönetimi süreçlerinin etkinliğini etkiler. Örgütsel yapı, bilgiyi bulma, ele geçirme, yaratma, organize etme, paylaşma ve iletmeye gereksinim duyar ve ona göre tasarlanmalıdır. Bilgi Yönetimi Süreci 1. Bilginin kazanılması : Bilgi birikimi ve yeni bilgi yaratmadır. 2. Bilginin dönüştürülmesi : Mevcut bilgiyi yararlı bir biçimde kullanmaya yönelik olarak sınıflandırmak ve düzenlemektir. 3. Bilginin organize edilmesi : bütünleştirme, yapılandırma, koordine etme ve dağıtmadır. Standartlaştırılmış bilgide tutarlılık ve kullanılabilirlik özellikleri yüksektir. İşletmede geçersiz hale gelmiş olan bilginin ayırt edilmesi ve iptal edilmesi de bilginin düzenlenmesinde önemlidir. 4. Bilginin kullanılması ve korunması : depolama, tekrar düzenleme, uygulama, katkıda bulunma ve paylaşma ile bilgiye ulaşılması kolaylaşır. Koruma, yasal olmayan veya uygun olmayan kullanım veya hırsızlığa karşı bir işletme içerisindeki bilgiyi korumak, patentler, markalar, telif hakları, rekabet üstünlükleri, müşteriler ile ilgili ayrıntıları izinli kullanıma sunmak veya güvenlik altında bulundurmaktır. İşletmede bilgi; müşterinin sırları kalite anlayışı ve eğilimlerini, yenilikçilik ( yeni ürün ve hizmetleri hızlı bir şekilde yaratmak, tasarlamak, üretmek ve pazarlamak için gerekli olan yeni bilginin arttırılması ),bilgiye dayalı ve yüksek düzeyde değere sahip ürünleri ortaya çıkaracak ve farklı kılacak değer zincirinde katma değer üreten bilginin yaratılması,hızlı tepki ve çeviklik ( sürekli değişen bir ortamda artan uyum becerisi, esneklik ve duyarlılık, hızlı öğrenme ve bilgiyi yeniden yayma ) açılarından önem taşır. İşletmelerin toplam değeri; mülkiyet ve fiziksel varlıklardan çok işgören yeteneği, işletmenin gelecekteki rekabetçi konumu, know-how, marka imajı, ortaklık yeteneği, yenilik potansiyeli, patentler, telif hakları, bilgisayar sistemleri, iş uygulamaları, ilişkiler, müşteri listeleri gibi soyut varlıklardaki faktörlerle ölçülebilir. Somut varlıkları dışındaki bu değerler entellektüel sermayedir. Küresel ekonomik rekabette, başarılı olmak için üst yönetim hızlı bir biçimde

3

dünyanın her yerinden anlamlı verilere ulaşmak ister. Çünkü, global ürün mühendisleri, yasal mevzuat, profesyonel kodlar, ürün performansı ve müşteri gereksinimleri hakkında global bilgiye gereksinim duyar. Bilgi sistemleri, veri tabanları ve çeşitli iletişim yöntemlerini kullanarak, dünya çapında kıt entellektüel kaynakları etkin bir şekilde kullananın çıkarına yönlendirmeyi sağlar. Bilgi Yönetimi Alanları : 1. Aktif bilgi yönetimi; doğrudan doğruya müşteriler, çalışanlar, süreçler ve ilişkilerdeki bilgilerin yönetimidir. Süreçlerdeki bilginin yönetilmesiyle, süreçler otomatik hale dönüşünce, bilgi çoğu kez bir prosedür veya bilgisayar programında kayıtlı olmaktadır. İnsanlardaki bilginin yöneltmesiyle, insandaki bilginin genelde etkin bir şekilde paylaşılması sağlanır. İlişkilerdeki bilginin yönetilmesiyle, örgüt içindeki ve dışındaki amaç paydaşları ve diğer kuruluşlarla etkin işbirliği sağlanır. 2. Bilgi takımları oluşturulması; bilgi takımı, bilgi yöneticileri, bilgi işlem uzmanları, insan kaynakları yöneticileri, hat yöneticileri ve entellektüel mülkiyet uzmanlarından oluşan ve çeşitli disiplinlerden yararlanan işlevlerarası geniş bir gruptur. Çalışanlar bilgiyi paylaşmazlarsa, süreci iyileştirme yollarının farkına varamazlar. Geleneksel işletme mantığı bir dik yapı ve kontrol düzeyine dayalı iken, yeni iş ortamının dinamikleri bilgi takımlarından oluşan farklı bir işletme tasarım modelini gerektirmektedir. Bilgi paylaşmak zor ve karmaşık bir iştir. Birçok insan bilgiyi güç olarak görür. İnsanlar sahip oldukları bilginin diğerlerine karşı kendilerine üstünlük sağladığına inanırlar. Bilgilerini paylaşırlarsa, önemlerini ve pazarlık konusu olabilecek yeteneklerini kaybedeceklerini düşünür ve korkarlar. Onlar iş güvenliği ve küçülmeye karşı kendilerini korumak için bilgiyi saklamaktadır. Bazıları ise bildiğini kiminle ve nasıl paylaşacağını bilememektedir. Bilginin geniş paylaşımı için teşvikler gerekir. İşletmeler çalışanların bilgiyi paylaşmasını teşvik edecek ve kolaylaştıracak süreçler kurmakta ve bazı araçlardan yararlanmaktadır. 3. Bilgi tabanı yaratılması; işgücünün nitelikleri ve iş yöntemleri, bilgisayar ve network teknolojisindeki gelişmelerle değişmiş ve süreçlerde sorumluluk verilecek çalışanların kolayca ulaşarak kullanabilecekleri veri tabanları ( intranet gibi ) gerekmektedir. Intranet gibi işbirliği teknolojilerin kullanımıyla bilgiye hızlı ve zamanında ulaşmak mümkündür. Bilgi tabanları, bilgi haritalama ( bir bilgi ağacı veya ambarını temel alarak bilgiyi yapılandırma ve organize etme ) yöntemiyle oluşturulurlar. Bilgi haritaları sayesinde bilginin sistematik bir biçimde yaratılması ve paylaşılması kolaylaşır. Benchmarking (kıyaslama), en iyi uygulamaların belirlenmesi, incelenmesi, işletme yapısına uydurulması ve uygulanmasını sağlayan bir sürekli araştırma ve öğrenme deneyimidir. Kıyaslama yaparak öğrenme, yenilikçi potansiyeli sürdürmeye, bilginin yeniden kullanımını arttırarak yeni teknolojiler kazandırır. Şebekeler ve bilgi ağları sayesinde, örgütlerarası şebekelerle bütünleşerek dış bilgi akışı etkinleştirilir. Bilgi merkezleri kurulabilir ve örgüt içi ve dışı bilgi kaynakları belirlenir, kataloglanır ve endekslenir. Bilgi ambarı veya bilgi bankası kurularak, çok yönlü bilgi

4

gereksinimleri için bir alışveriş ortamı sağlanır. Ek uzman desteği sunulabilir ve müşteri danışma servisi oluşturulabilir. Bilgi iletimindeki dinamizm, bir işletmenin hacmiyle doğrudan ilişkilidir. Bilginin kolay bir şekilde bulunması, paylaşılması ve korunmasını sağlayacak teknoloji var olduğunda bilgi değere dönüştürülebilir. İşletmenin entellektüel sermayesini arttırması, hem içerideki hem de dışarıdaki bilgi akışını iyi şekilde yönetmesine bağlıdır. Entellektüel sermaye; müşteri veya dışsal sermaye ( müşteri türleri, işletme değeri, bilgiyi zenginleştiren müşteri, müşterilerle işbirlikleri ve ilişkiler, stratejik ortaklıklar, tedarikçiler, yatırımcılar ve topluluklar vb. ), insan sermayesi ( knowhow, bireysel yetenekler, bilgi, deneyim ve sorun çözme yetenekleri vb. ), yapısal sermaye ( bilgi ve iletişim teknolojileri, modeller, süreçler, veri tabanları, diğer sistematik bilgiler vb. ) ve entellektüel mülkiyet ( marka değeri, tasarımlar, telif hakları vb..)’den oluşur. Bilgi kullanımının arttığı bilgi toplumunda, üretim yapısı da değişmekte; bilgi, işgücü ve sermayeden daha önemli bir faktör olarak üretime girmektedir. Geleceğe yönelik fırsat ve tehditlerle olası kaynakların durumunu öngörebilen işletmeler rekabet edebilmek için bilginin etkin yönetilmesine yönelik gayretlerini arttırmalıdırlar. Bilginin stratejik önemi sadece daha çok, daha iyi ve daha hızlı bilgiye sahip olmak değil, aynı zamanda değer yaratmaktır. Bilgi yönetimi, kayıt altına alınabilen süreçlerdeki bilginin yönetilmesine yönelik disiplin sağlar. Bilgi yönetiminde en önemli sorunlar, yapı, araçlar ve teknolojiyle ilişkili değil, insan ve kültürle ilişkilidir. Etkili bilgi paylaşımı sayesinde yaratıcılık, yenilikçilik ve verimlilik arttırılabilir. Bilgiye hızlı bir şekilde ulaşmayı sağlayarak müşteri hizmetleri iyileştirilebilir ve işin uzmanlarıyla bağlantı kurularak, sorunların uygun bir şekilde çözülebilir. Bilgi yönetimi, bir işletmenin işgücünün uygulamalarından elde edilen değer sürecidir. ( know –how ). Know - how, uygulamaları geliştirerek ve pazarda uygulama hızları arasında başarılı olma ve hata yapma arasındaki fark olarak ifade edilebilir. Bilgi yönetiminin gerçekleştirilmesi aşamasında, insan kaynakları işlevinin önem, vardır. İnsan Kaynakları, öğrenmeyi ve bilgi edinilmeyi hızlandırma, firmanın stratejik hedeflerine ulaşabilmesi için insan sermayesi yaratır. Öğrenen örgütler bilgi yaratmada, edinmede, yorumlamada, kullanmada ve bu bilgilerle işlevlerini yeniden tanımlamada yeteneklidirler. Bilgi yönetimi sürecini kuracak yapıyı ve süreci oluşturmak için know – how mümkün olduğunca kapsam olarak belirlenmelidir. Öğrenme ortamını destekleyen bir yapı oluşturmak için işyerinin anlamı ( çalıştıkları ortamı önemseyen, yaratmaktan, risk almaktan, paylaşmaktan ve şirkete katkıda bulunmaktan kıvanç duyan, amaçları benimsemiş çalışanlar yaratmaya yönelik olarak ) iyileştirilmelidir. Bilgi yönetimi, yüksek kalitede ve güvenilir bilgi donatımı sağladığından iletişimi güvence altına almaya yardımcı olarak genel bilgi düzeyinin sürekli iyileştirilmesine katkıda bulunur. Bilgi yönetiminin etkinliği için; insan sermayesinin gelişimi ve ölçümü için yapılar oluşturmalı, ödüllendirme ve performans değerlendirmesine altyapılar belirlenmeli, bireylerin

5

eğitimine ve gelişimine olanak sağlayan bireysel ihtiyaçlar doğrultusunda öğrenmeye yatırım yapmalı ve yeni know-how uygulamalarını araştıran örgüt oluşumları desteklemelidir. Geleneksel yaklaşımların yerini, örgütün kaynak ve yeterliliklerini rekabet gücü olarak gören kaynağı temel alan görüşe ve bu görüşten hareket eden bilgiyi temel alan görüşe bırakmaktadır. Örgütsel bilgi ile ilgili yetenekler, rekabetçi üstünlük sağlayan en önemli kaynaklardır. Bilgiye dayalı farklı örgütsel yeterlilik biçimleri; bilgi yaratma yeterliliği, bilgiyi bütünleştirme yeterliliği, içsel ve dışsal bilgileri kaynaştırma yeterliliği, yeni ve dışsal bilgilerin değerini anlama ve bu bilgileri içselleştirmeye dayalı emiş kapasitesi olarak sıralanabilir. Bilgi yönetimi, yönetsel, yapısal, kültürel ve teknolojik pek çok bileşene sahiptir. . Taylor, bilimsel yönetim yaklaşımıyla çalışanların deneyimlerini ve örtülü becerilerini, nesnel ve bilimsel bilgiye dönüştürmeyi amaçlayarak, yönetim ile ilgili gerçeklerin dile getirilip, ölçülmesi ile bunların aktarılabileceğini ve böylece örgütsel etkinlik artışı sağlanacağını savunmuştur. Barnard ise, bilginin yalnızca mantık ve dille ilgili bir kavram olmadığını, değerleri ve inançları da içerdiğini ifade eden neo-klasik kuramcılardandır. Simon’un karar verme yaklaşımı, örgütleri bilgi işleme makineleri olarak tanımlamıştır. Üyelerinin sınırlı bilgi işleme yetenekleri nedeniyle örgütlerin asla mükemmel biçimde akılcı olamayacaklarını bildirmiştir. Sibernetik ( bilgiye dayalı olarak kendi kendini ayarlayan ) ve yapay zeka konuları bilgiye verilen önemin somut göstergeleridir. Drucker, 21. Yüzyılda bilginin önemine değinerek, bilgi edinme ve bu bilgileri uygulamalara aktarmanın örgütler için yaşamsal önemini vurgulamıştır. Son yirmi yılda, bilgi ve bilgi yönetimi ile ilgili çalışmalar hızla artarak önem kazanmaya devam etmektedir. Bilginin taklit edilememesi işletmelerin, rekabet ettikleri rakiplerinden aynı koşullar altında daha fazla değer yaratabilmelerine olanak sağlayabilir.Bu açıdan, bilgi mutlaka korunmalıdır. Bilginin Sınıflandırılması: Polanyi Modeli : Polanyi, bilgiyi örtülü ve açık olmak üzere iki sınıfa ayırır. Örtülü bilgi, sözcüklere aktarılamayan ve sezgilere dayanan, kişisel, içeriğe özel ve iletilmesi zor olan bilgidir. Açık bilgi ise açıklanabilen ve bireylerin bilincinde oldukları, biçimsel ve sistematik iletişim yoluyla ve dilin yardımıyla kolaylıkla bir bireyden diğerine aktarılabilen bilgidir.

6

Açık bilgilerin, örtülü bilgilerden soyutlanmaları güçtür. Açık bilgilerin temelinde mutlaka örtülü bilgiler de bulunmaktadır. Açık bilgilere dayanan kuralları izleyen kişiler, bu kuralları uygularken örtülü bilgilerden yararlanmaktadırlar. Boisot Modeli : Bilgi, kodlanma ve yayılma boyutlarına göre dört sınıfa ayrılır: Mülki bilgi; bilgiye ihtiyaç duyanlara aktarılmaya hazır biçimde kodlananp, örgüt geneline yayılmamış bilgidir. Kişisel bilgi; kişilerin bildiği fakat kodlamadığı ve yaymadığı bilgidir. Kamusal bilgi; örgüt içinde kayıtlara geçmiş, herkesin kolaylıkla ulaşabildiği bilgidir. Ortak anlayış; örgüt içinde yavaş bir biçimde sosyalleşme süreci aracılığıyla yayılmış olan fakat kodlanmamış bilgidir. Nonaka Modeli : Bilginin örtülü ve açık bilgi arasındaki karşılıklı ilişki ile yaratıldığına yönelik olarak örgütsel bilginin yaratılması bilgi sarmalı ile olanaklıdır. Bilginin yaratılması ile ilgili iki boyut: (1)

Epistemolojik Boyut (Bilgi Bilimi); bu boyut örtülü ve açık bilgi ayrımının yapıldığı

(2)

Ontolojik Boyut (Varlık Bilimi); birey, grup, örgüt ve örgütler arası ayrımının yapıldığı boyuttur.

Spender Modeli : Açık ve bireysel boyutta bilgiyi, bilinçli bilgi; açık ve sosyal boyutta bilgiyi, nesnel bilgi; örtülü ve bireysel boyutta bilgiyi, otomatik bilgi; ve örtülü ve sosyal boyutta bilgiyi ise; ortak ( kolektif ) bilgi olarak sınıflandırmıştır. Bilgi Yönetiminin temeli entelektüel sermayedir. Entellektüel sermaye, bireydeki bilgi (insan kaynağı) ve birey örgütü ayrıldığında örgütün kaybettikleri (yapısal sermaye)’dir. Entellektüel sermayenin bileşenleri; insan sermayesi ( müşteri ve müşteri ilişkileri sermayesi ) ve (işletme süreçleri sermayesi ile yenilenme ve gelişme sermayesi ) örgüt sermayesi ( veya yapısal sermaye)’dir. Bilgi yönetimi, işletmenin piyasa ile finansal değerleri arasındaki farkın ( entelektüel sermaye )’nin optimum kullanımını gerçekleştirmeyi hedefler. Bilgi yönetimi, işin değerini artırmak amacı ile hem yapısal sermayenin hem de insan sermayesinin yönetilmesi sürecidir.

7

Bilgi yönetimi sürecinin aşamalarında temel işlevler: (1) Örtülü bilginin paylaşılması (2) Kavram yaratma (3) Kavramları doğrulama (4) İlk örnek yaratma (5) Bilginin yayılması Diğer geleneksel yönetim alt işlevleri ise; yöneltme, liderlik, eşgüdümle, denetim, insan kaynakları, ArGe, alt yapı, lojistik, satın alma gibi işlevler ise ek işlevler olarak ele alınmaktadır. Bilgi yönetimi, değer yaratıcı ve üretken bilginin elde edilmesi, paylaşılması, geliştirilmesi, tutulması ve kullanılmasıdır. Bilgi yönetimi ile veriler bilgiye (ya da birikime) dönüştürülürler. Bilgi yönetimi bilgileri, açıklık-örtülülük, kodlanma, yayılma ve örgütsel düzeyler bakımından sınıflandırır. Örtülü ve açık bilgiler örgütsel bilgileri oluştururlar. Bilgi yönetimiyle, özellikle örtülü bilgiler örgüt içinde yayılarak örgütsel belleğe aktarılırlar. Değerli bilgilere sahip çalışanların örgütten ayrılması çok önemli bilgi kayıpları yaratabilir. Bilgi rekabet gücü kazandırır. Bilgi yönetiminin etkinliği; insan sermayesini yapısal sermayeye (yani bilgi sistemlerine, pazarlama kanalları bilgisine, müşteri ilişkilerine vb.) dönüştürülmesidir. Bireylerin bilgi ve deneyimleri, müşterilerle ilişkilerden doğan bilgiler gibi entellektüel sermaye bileşenleri ile varolan bilgi ve deneyimler uygulamalara aktarılmadığı sürece öğrenme gerçekleşemez. Bilgi yönetimi yalnızca teknik değil aynı zamanda sosyal bir süreçtir. Örgüt içi öğrenme sadece örgütsel değil çalışanlara bireysel faydalar da sağlayabilir.Ticari değer artışı, yenilik vb. örgütsel faydaların yanında, bireyler için özerklikte artış, içsel motivasyonda yükselme vb. faydaları da olacaktır. Bilgi yönetimi organizasyonu esnek ve dinamik olmalı sınırlayıcı olmamalıdır. Bilgi değer taşımaktadır ve bu değerin uygun ölçütlerle belirlenmesi gereklidir ki artı fayda yaratacak şekilde kullanılabilsin. Teknoloji ve bilgi birikimi rastlantısal olmamalıdır. Bilgi ile uygulamacılar, birbirlerinin başarı ve başarısızlıklarından haberdarlar ve yararlanmaya çalışıyorlar. Akademisyenler ve danışmanlık firmaları doğal olarak bilgiyi edinmeleri işlemeleri ve genellemeleri zaman aldığından geriden geliyorlarsa, gelecek sektörde gerçek zamanlı olarak hazırlanıyor. Bilgi yönetimiyle, bir şirketin kuruluş, olgunlaşma ve yok olma veya yeniden yapılanma tanımları değişmektedir.

8

‘’ Bilgi, ihtiyacınız olduğunda onu nereden bulacağını bilmektir. ‘’ Albert EINSTEIN -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KAYNAKÇA

1. AMIDON, D. M., The Momentum of Knowledge Management, http://www.entovation.com/momentum/mom_tk.htm 2. ARAT, M., 21. Yüzyıl İçin Yönetim, Datateknik, 1998 3. BOZKURT, V., Enformasyon Toplumu ve Türkiye, Sistem Yayıncılık, 2000 4. DAVIDOW, W. D., MALONE, M. S., Sanal Şirket, Koç-Unisys Yayınları N0 : 1, Çeviri : Mustafa KÜPÜŞOĞLU 5. CÜCELOĞLU, D., İletişim Donanımları, Remzi Kitabevi, 2002 6. DİNÇER, Ö., FİDAN, Y., İşletme Yönetimi, Beta, İstanbul 1996 7. DRUCKER, P. F., Değişim Çağının Yönetimi, Türk Henkel Dergisi Yayınları No: 4, 1995 8. DRUCKER, P. F., Gelecek İçin Yönetim, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Yayın No: 327 / 34, Çeviri : Fikret ÜÇCAN 9. DURA, C., ATİK, H., Bilgi Toplumu Bilgi Ekonomisi ve Türkiye, Literatür, İstanbul 2002 10. İNCE, N., Kamu Kurumlarında Bilgi Yönetimi: Ekonomi Alanındaki Kurumlar, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2002 11. İZGÖREN, A. Ş., Sistem Liderliği, Academyplus, Ankara 2000 12. KIRÇOVA, İ., İşletmeler Arası Elektronik Ticaret, İstanbul Ticaret Odası Yayını No: 2001 / 32

9

13. LAZAR, J., İletişim Bilimi, Vadi, Ankara 2001, Çeviri :Cengiz ANIK 14. ÖZÇELİKEL, H., Japon Yönetim Sistemleri, 1994, Mess Eğitim Vakfı Yayını No: 177 15. ROBBINS, S. P., Organizational Behavior, Prentice / Hall, 1986 16. QUIGLEY, J. V.,Vizyon, Epsilon, 1998, Çeviri : Berat ÇELİK 17. STEWART, T. A., Entelektüel Sermaye, Kontent, İstanbul 1997 18. SÜRAL ÖZER, P., ÖZMEN, Ö., SAATÇİOĞLU, Ö., Bilgi Yönetimi Modelleri, 1. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Tebliğleri http://www.ceterisparibus.net/kongre/kocaeli_1.htm 19. UZUNÇARŞILI, Ü., TOPRAK, M., ERSUN, O., Şirket Kültürü ve İş Prensipleri, İstanbul Ticaret Odası Yayını No: 4, 2000

10