Bai Giang Thi Truong Chung Khoan

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Thoâng tin chung

MOÂN HOÏC


Thôøi löôïng:  45

THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN




tieát

Thi cuoái kyø:  Traéc

nghieäm  Caâu hoûi ngaén  Baøi taäp


Taøi lieäu  Giaûng

vieân cung caáp

1

Ñoái töôïng moân hoïc

Ñoái töôïng moân hoïc


2




Haøng hoaù cuûa TTCK  Cô


baûn: coå phieáu, traùi phieáu, traùi phieáu chuyeån ñoåi

Ñaëc ñieåm: xem xeùt treân quan ñieåm nhaø ñaàu tö, phaùt haønh

 Haøng




hoaù khaùc:

Quyeàn löïa choïn (option): khaùi nieäm, caùch söû duïng Hôïp ñoàng töông lai (futures): khaùi nieäm, caùch söû duïng Chöùng chæ quyõ ñaàu tö


3

Toå chöùc cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn  Vai troø (chöùc naêng) cuûa caùc thaønh phaàn tham gia thò tröôøng: cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, nhaø phaùt haønh, nhaø ñaàu tö, nhaø moâi giôùi, dealer, market maker, investment banker, coâng ty chöùng khoaùn, quyõ ñaàu tö  Cô caáu vaän haønh cuûa caùc loaïi thò tröôøng
Thò tröôøng ñaáu giaù, thò tröôøng thöông löôïng (OTC)
Caùc quy taéc veà giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp: ° Hình thaønh giaù ° Caùc loaïi leänh giao dòch ° Caùc hình thöùc mua baùn: mua theá chaáp (baûo chöùng), baùn khoáng ° Thanh toaùn trong giao dòch chöùng khoaùn Phaân tích chöùng khoaùn (sô löôïc)  Chỉ số chứng khoaùn 4  Phaân tích cô baûn (fundamental analysis)  Phaân tích kyõ thuaät (technical analysis)

1

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Thò tröôøng Chöùng khoaùn laø gì?


Giôùi thieäu Thò tröôøng Chöùng khoaùn

Khaùi nieäm  Laø nôi caùc chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch (mua baùn) coù toå chöùc (organized) giöõa :
Coâng ty phaùt haønh vaø nhaø ñaàu tö
Caùc nhaø ñaàu tö vôùi nhau  TTCK laø moät cô caáu toå chöùc ñöôïc hình thaønh ñeå taïo thuaän lôïi cho vieäc mua baùn chöùng khoaùn  Nhaø

phaùt haønh (issuer): laø nhöõng ngöôøi baùn chöùng khoaùn vôùi muïc ñích huy ñoäng tieàn. Laø ngöôøi cung caáp haøng hoaù cuûa thò tröôøng  Nhaø ñaàu tö (investor): mua chöùng khoaùn vôùi muïc ñích kieám lôïi nhuaän. Laø khaùch haøng cuûa thò tröôøng

6

Phaân loaïi thò tröôøng

Chöùc naêng cuûa TTCK





Cung caáp cô hoäi cho caùc coâng ty coù tieàm naêng huy ñoäng voán ñeå phaùt trieån  Taïi











sao khoâng vay Ngaân haøng?

Cung caáp cô hoäi ñaàu tö cho caùc nhaø ñaàu tö Cung caáp daáu hieäu cho bieát voán ñaàu tö vaøo ñaâu laø hieäu quaû nhaát thoâng qua giaù chöùng khoaùn Cung caáp cô hoäi quaûn lyù ruûi ro thoâng qua ña daïng hoaù ÔÛ nhöõng thò tröôøng ñang phaùt trieån (emerging market), TTCK hoã trôï vieäc caûi caùch doanh nghieäp

Phaân loaïi theo quan heä ngöôøi mua-ngöôøi baùn  Thò tröôøng sô caáp (primary market): laø thò tröôøng maø caùc nhaø phaùt haønh (issuer), nhöõng ngöôøi caàn voán baùn chöùng khoaùn cho caùc nhaø ñaàu tö ñeå thu tieàn veà  Thò

tröôøng thöù caáp (secondary market): laø thò tröôøng nôi caùc nhaø ñaàu tö mua baùn laïi chöùng khoaùn vôùi nhau. Khaùi nieäm TTCK taïi Vieät nam thöôøng ñöôïc gaén lieàn vôùi moät thò tröôøng thöù caáp coù toå chöùc

 Moái 7




lieân heä giöõa hai thò tröôøng? TT sô caáp coù toàn taïi ñoäc laäp vôùi TT thöù caáp khoâng?

8

2

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân loaïi thò tröôøng





Theo phöông thöùc giao dòch  Thò tröôøng ñaáu leänh (auction market, order –driven market)  Thò tröôøng thương lượng (negotiated, quote-driven market) Theo haøng hoaù  Thò tröôøng tieàn teä  Thò tröôøng coå phieáu  Thò tröôøng traùi phieáu  Thò tröôøng haøng hoaù phaùi sinh (derivatives)
Quyeàn löïa choïn (option)
Hôïp ñoàng töông lai (futures) 9

Caùc nguyeân taéc cuûa TTCK coù toå chöùc 1. Nguyeân taéc caïnh tranh  Giaù

chöùng khoaùn do hoaøn toaøn do cung-caàu quyeát ñònh nhaø ñaàu tö khoâng phaân bieät lôùn nhoû hay quoác tòch, thaønh phaàn kinh teá ñeàu bình ñaúng tröôùc caùc quy ñònh cuûa TTCK  Ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn caïnh tranh vôùi nhau veà giaù ñeå mua vaø baùn chöùng khoaùn:
Phía mua: ngöôøi thaéng laø ngöôøi mua vôùi giaù cao nhaát
Phía baùn: ngöôøi thaéng laø ngöôøi baùn vôùi giaù thaáp nhaát  Caùc

2. Nguyeân taéc trung gian  Ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khoâng bieát nhau, khoâng giao dòch tröïc tieáp vôùi nhau 10  Caùc giao dòch thoâng qua trung gian (moâi giôùi-broker)

Caùc nguyeân taéc cuûa TTCK coù toå chöùc (tieáp) 3. Nguyeân taéc coâng khai  Nhaø ñaàu tö phaûi ñöôïc ñaûm baûo coù thoâng tin ñaày ñuû vaø chính xaùc veà caùc loaïi chöùng khoaùn maø mình giao dòch  Thoâng tin veà giao dòch: giaù, khoái löôïng phaûi ñöôïc thoâng baùo ñaày ñuû 4. Nguyeân taéc taäp trung  Chöùng khoaùn phaûi ñöïôc giao dòch moät caùch coù toå chöùc ñeå ñaûm baûo caùc nguyeân taéc neâu treân:
Taïi ñòa ñieåm nhaát ñònh
Theo nhöõng quy taéc ñònh tröôùc
Döôùi söï giaùm saùt cuûa cô quan chöùc naêng

11

12

3

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc thaønh phaàn tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn

Caùc thaønh phaàn tham gia thò tröôøng


 Uyû

ban chöùng khoaùn: laø cô quan coù chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc ñeå ñaûm baûo moät TTCK hoaït ñoäng: coâng baèng, minh baïch, hieäu quaû  Nhaø moâi giôùi (broker): laø nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng chuyeân nghieäp treân thò tröôøng laøm nhieäm vuï caàu noái trung gian giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua treân thò tröôøng, hoï thöïc hieän vieäc mua vaø baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng  Dealer: laø nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng chuyeân nghieäp treân TTCK, hoï mua baùn chöùng khoaùn cho chính mình vôùi muïc ñích kieám lôøi

13

14

Caùc thaønh phaàn tham gia (tieáp)


Caùc thaønh phaàn tham gia

Nhaø ñaàu tö  Caù

nhaân  Toå chöùc ñaàu tö: quyõ, coâng ty baûo hieåm, ngaân haøng







moâi giôùi (broker) doanh (dealer)  Ngaân haøng ñaàu tö (investment banker)  Töï

ty  Caùc cô quan chính phuû, chính quyeàn ñòa phöông, chính phuû




 Cô

Caùc thaønh phaàn vaø dòch vuï hoã trôï  Tö

Cô quan quaûn lyù  Sôû

Caùc thaønh phaàn trung gian (giöõa issuer vaø investor, giöõa caùc investor)  Nhaø

Nhaø phaùt haønh  Coâng




Caùc thaønh phaàn tham gia thò tröôøng

vaán ñaàu tö lyù quyõ  Kieåm toaùn (Auditing firm)  Ñònh möùc tín nhieäm (Credit Rating Agency)  Quaûn

quan quaûn lyù nhaø nöôùc giao dòch, thò tröôøng chöùng khoaùn 15

16

4

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc





Sôû giao dòch, thò tröôøng giao dòch

Chöùc naêng  Laø

cô quan nhaø nöôùc, thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa TTCK ñeå ñaûm baûo moät thò tröôøng coâng baèng, hieäu quaû  Tham gia xaây döïng caùc vaên baûn phaùp quy lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng vaø caùc ñoái töôïng hoaït ñoäng treân thò tröôøng chöùng khoaùn:
Thò tröôøng phaùt haønh: ñieàu kieän phaùt haønh, ñieàu kieän baûo laõnh phaùt haønh, caùc thuû tuïc vaø quy trình phaùt haønh, caáp pheùp phaùt haønh
Thò tröôøng thöù caáp: ñieàu kieän giao dòch, thanh toaùn, nieâm yeát, quy ñònh veà thaønh vieân giao dòch…




 Giaùm

saùt, thanh tra vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh phaùp luaät lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng treân thò tröôøng thöù caáp: nieâm yeát, giao dòch, coâng boá thoâng tin, löu kyù, thanh toaùn buø tröø trong giao dòch…  Xöû lyù caùc vi phaïm: ngöng tö caùch thaønh vieân ñoái vôùi caùc thaønh vieân giao dòch, thanh toaùn buø tröø, loaïi boû nieâm yeát…


Toå chöùc  Thöôøng

laø toå chöùc töï quaûn (Self Regulatory Organization): do caùc thaønh vieân giao dòch laäp ra. Thöôøng toàn taïi ôû nhöõng thò tröôøng phaùt trieån nhö Myõ, Anh…  Coù theå laø cô quan nhaø nöôùc 18

Tình traïng phaùp lyù:

ban Chöùng khoaùn coù theå tröïc thuoäc Chính Phuû nhöng cuõng coù theå tröïc thuoäc Boä Taøi Chính

Chöùc naêng

 Uyû

17

Caùc trung gian


Caùc trung gian

Nhaø moâi giôùi (broker)  Laø

nhöõng ngöôøi giao dòch (thöïc hieän leänh) hoä khaùch haøng. Thu nhaäp töø tieàn hoa hoàng giao dòch  Coù hai loaïi moâi giôùi (theo moâ hình TT Hoa kyø)





Moâi giôùi höôûng hoa hoàng: laø nhöõng nhaø moâi giôùi taïi saøn hay thò tröôøng giao dòch, giuùp khaùch haøng thöïc hieän caùc leänh giao dòch vaø höôûng hoa hoàng. Tröïc thuoäc nhöõng coâng ty moâi giôùi (commission house broker-CHB) Moâi giôùi “2 ñoâ-la” (two-dollard broker): thöïc hieän leänh cho CHB khi CHB quaù baän roän

19




Nhaø giao dòch coù ñaêng kyù (registered trader)  Laø

thaønh vieân cuûa sôû giao dòch hay trung taâm giao dòch  Mua baùn chöùng khoaùn cho chính mình (coâng ty do mình ñaïi dieän)  Thöôøng ñaïi dieän cho caùc coâng ty chöùng khoaùn (securities house) ñeå giao dòch treân sôû giao dòch  Nhaø giao dòch coù theå thöïc hieän caû chöùc naêng moâi giôùi (broker-dealer) 20

5

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc dòch vuï, toå chöùc hoã trôï

Caùc trung gian





Ngaân haøng ñaàu tö (Investment banker) nhöõng coâng ty chöùng khoaùn laøm nghieäp vuï phaùt haønh (baùn) chöùng khoaùn cuûa caùc nhaø phaùt haønh tôùi caùc nhaø ñaàu tö  Nghieäp vuï goïi laø baûo laõnh phaùt haønh (underwritting) hay investment banking  Tö vaán cho caùc nhaø phaùt haønh issuers caùc vaán ñeà lieân quan ñeán phaùt haønh  Coøn goïi laø nhaø baûo laõnh phaùt haønh (underwritter)

Tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn  Cung

caáp caùc dòch vuï tö vaán veà phaân tích tình hình thò tröôøng, löïa choïn chöùng khoaùn.  Analyst: nhöõng chuyeân gia chuyeân cung caáp caùc nhaän xeùt veà thò tröôøng, veà chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty. Thöôøng laøm vieäc cho caùc coâng ty chöùng khoaùn .

 Laø




Quaûn lyù quyõ  Laø

nhöõng toå chöùc chuyeân nghieäp trong vieäc quaûn lyù quyõ laäp ra ñeå ñaàu tö vaøo thò tröôøng taøi chính: ñaàu tö vaøo ñaâu, ñaàu tö bao nhieâu….

21

Coâng ty chöùng khoaùn

Caùc dòch vuï, toå chöùc hoã trôï


Caùc toå chöùc ñoäc laäp




 Kieåm

toaùn:
Cho yù kieán veà tính ñuùng ñaén, trung thöïc cuûa caùc baùo caùo veà taøi chính cuûa caùc coâng ty phaùt haønh chöùng khoaùn
Chöùc naêng: cung caáp thoâng tin veà söï minh baïch veà taøi chính cuûa caùc nhaø phaùt haønh, taïo loøng tin haïng (Credit Rating Agency): Ñöa ra caùc nhaän xeùt vaø xeáp haïng khaùch quan veà caùc toå chöùc phaùt haønh chöùng khoaùn
Ñònh höôùng cho caùc nhaø ñaàu tö

22

 Xeáp


23







Laø moät toå chöùc chuyeân nghieäp kinh doanh treân thò tröôøng chöùng khoaùn Coù theå thöïc hieän cuøng moät luùc nhieàu chöùc naêng: moâi giôùi, töï doanh, tö vaán, phaùt haønh, quaûn lyù quyõ. Löu yù: xung ñoät veà quyeàn lôïi  Moâi

giôùi-töï doanh haønh  Yeâu caàu tuaân thuû nghieâm ngaët quy taéc veà ñaïo ñöùc:  Öu tieân quyeàn lôïi khaùch haøng (thöïc hieän leänh cuûa khaùch haøng tröôùc)  Khoâng “cheøo keùo” khaùch haøng cho mình baèng caùc dòch vuï tö vaán, nghóa laø phaûi tö vaán moät caùch trung thöïc  Khoâng loâi keùo khaùch haøng giao dòch “quaù möùc” ñeå 24 höôûng hoa hoàng…  Phaùt

6

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi haøng hoùa


Phaân loaïi theo nhaø phaùt haønh  Coâng

ty: coå phieáu, traùi phieáu phuû: traùi phieáu kho baïc, traùi phieáu cuûa chính quyeàn ñòa phöông  Quyõ ñaàu tö: chöùng chæ quyõ

HAØNG HOAÙ TREÂN THÒ TRUÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN

 Chính




Coâng cuï phaùi sinh (derivatives)  Quyeàn

choïn: coå phieáu, laõi suaát, ngoaïi teä, laõi suaát, chæ soá ñoàng töông lai: haøng hoaù (commodity), taøi chính: laõi suaát, chæ soá

 Hôïp

25

26

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng


COÅ PHIEÁU

Coå phieáu laø gì?  Laø

coâng cuï huy ñoäng voán cuûa coâng ty coå phaàn  Thể hiện quyeàn sôû höõu (ownership) coâng ty cuûa ngöôøi naém giöõ cổ phiếu trong giôùi haïn soá löôïng coå phieáu naém giöõ vaø ñöôïc chia laõi kinh doanh (dividend)  Ngöôøi sôû höõu coå phieáu goïi laø coå ñoâng (stockholder)
TS cuûa Coå ñoâng = TS cuûa coâng ty sôû höõu – Caùc khoaûn nôï cuûa coâng ty  Laø chöùng khoaùn voán (equity), khoâng coù thôøi gian ñaùo haïn, coâng ty khoâng coù nghóa vuï hoaøn traû voán goác nhö ñoái vôùi chöùng khoaùn nôï (debt) 28

7

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng


Ña daïng sôû höõu, ñieàu haønh taäp trung




 Thu

huùt nhieàu ngöôøi goùp voán, soá löôïng coå ñoâng coù theå leân ñeán haøng chuïc ngaøn taêng khaû naêng thu huùt voán  Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng baàu ra HÑQT thay maët ñieàu haønh coâng ty:
 khoâng phaûi giaùm saùt haøng ngaøy,
 löïa choïn ñöôïc ngöôøi coù khaû naêng ñaïi dieän cho quyeàn lôïi cuûa mình

Hình thöùc khaùc nhau, quyeàn khaùc nhau  Coå phieáu thöôøng (common stock)  Coå

phieáu thöôøng khoâng coù quyeàn baàu cöû (nonvoting common stock)
 Höôûng caùc quyeàn gioáng nhö coå phieáu thöôøng tröø quyeàn baàu cöû
Chia coå töùc khoâng baét buoäc vaø tuøy theo tình hình kinh doanh & quy ñònh cuï theå trong Ñieàu leä coâng ty

 Coå

phieáu öu ñaõi (preferred stock) Quyeàn baàu cöû khaùc vôùi coå phieáu thöôøng  Thöôøng khoâng coù quyeàn bieåu quyeát trong Ñaïi hoäi coå ñoâng  Coå töùc coá ñònh vaø baét buoäc.  Coù nhöõng öu tieân khaùc 

29

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng


Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng  Coå

Phaân loaïi coå phieáu theo ngöôøi naém giöõ 1. 2. 3. 4. 5.

30

phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh (authorized stock)

Laø soá coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh quy ñònh trong Ñieàu leä coâng ty vaø ñöôïc cô quan chöùc naêng chaáp thuaän
Neáu HÑQT muoán phaùt haønh soá coå phieáu nhieàu hôn möùc quy ñònh trong Ñieàu leä thì phaûi ñöôïc thoâng qua (ÑH ñoàng coå ñoâng neáu ñieàu leä quy ñònh vaø cô quan coù chöùc naêng)


Coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh (authorized stock). Coå phieáu ñaõ phaùt haønh (issued stock) Coå phieáu chöa phaùt haønh (unissued stock) Coå phieáu quyõ (treasury stock) Coå phieáu löu haønh (oustanding stock)

 Coå

phieáu ñaõ phaùt haønh (issued stock):

laø coå phieáu maø coâng ty ñaõ baùn cho coå ñoâng
Soá löôïng coù theå vaø thöôøng ít hôn soá coå phieáu ñöïôc pheùp phaùt haønh


 Cô caáu coå phieáu phaùt haønh vaø löu haønh treân thò tröôøng cuûa coâng ty 31

32

8

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng Coå

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng

phieáu chöa phaùt haønh (unissued stock) unissued stock = authorized – issued

Ñeå chuû ñoäng huy ñoäng voán khi môû roäng maø khoâng maát thôøi gian xin pheùp  Traû coå töùc baèng coå phieáu (stock dividend)  Duøng cho keá hoaïch mua coå phieáu cho caùn boä ñieàu haønh chuû choát vaø nhaân vieân coâng ty  Chuyeån ñoåi cho nhöõng ngöôøi sôû höõu traùi phieáu chuyeån ñoåi hay coå phieáu öu ñaõi chuyeån ñoåi  Thi haønh quyeàn cuûa warrant 33




Coå phieáu quyõ (treasury stock)  Laø

coå phieáu coâng ty ñaõ phaùt haønh vaø mua laïi töø coå ñoâng treân thò tröôøng thöù caáp  Coå phieáu quyõ khoâng coù quyeàn baàu cöû vaø khoâng ñöôïc nhaän coå töùc  Coâng ty coù theå giöõ CP quyõ voâ haïn, huyû hay baùn ra  Muïc ñích mua laïi:  Taêng EPS (Earning per Share)  Laøm coå phieáu thöôûng, chia coå töùc baèng CP  Duøng cho keá hoaïch mua coå phieáu cho caùn boä ñieàu haønh chuû choát vaø nhaân vieân coâng ty  Duøng trong caùc vuï saùp nhaäp, mua baùn coâng ty (mergers and acquisition) nhö phöông tieän thanh toaùn 34  Quy ñònh mua/baùn coå phieáu quyõ: (noäi dung & taïi sao)

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng





Coå phieáu löu haønh (oustanding stock) Soá

CP ñang naèm trong tay caùc coå ñoâng cuûa coâng ty

oustanding = issued – treasury CP löu haønh = CPñaõ phaùt haønh – CP quyõ

35

Caùc loaïi giaù (Value) cuûa coå phieáu: Giaù thò tröôøng (Market Price, Market Value) 2. Meänh giaù (Par Value) 3. Giaù soå saùch (Book Value)

1.

36

9

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG




Caùc loaïi giaù (value) cuûa coå phieáu:

2. Meänh giaù (Par value) Laø moät giaù baát kyø ñöôïc quy ñònh trong ñieàu leä coâng ty OÅn ñònh, chæ thay ñoåi khi coâng ty taùch hay nhaäp coå phieáu trong töông lai Khi phaùt haønh coå phieáu huy ñoäng voán, keá toaùn (Hoa kyø) ghi nhaän vieäc huy ñoäng voán thaønh 2 phaàn: 1. Phaàn tính ngang meänh giaù 2. Phaàn voán do phaùt haønh vöôït meänh giaù (paid-in surplus, paid-in capital)




1. Giaù thò tröôøng (market price, market value) Do cung-caàu thò tröôøng xaùc ñònh, thöôøng xuyeân bieán ñoåi
 Capitalization (“möùc voán hoaù” cuûa moät coâng ty) toång giaù trò thò tröôøng cuûa coâng ty Capitalization = Market Price x No of Outstanding Shares Möùc voán hoùa = giaù thò tröôøng x soá coå phieáu löu haønh








37

38

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng


3. Giaù soå saùch (Book Value)


Ño löôøng (veà lyù thuyeát) giaù trò maø ngöôøi sôû höõu moãi coå phieáu nhaän ñöôïc neáu coâng ty bò thanh lyù

Lôïi ích vaø ruûi ro khi naém giöõ coå phieáu thöôøng  Lôïi ích:  Quyeàn








BookValue per shares = (Total assets – Total liabilities)/ Oustanding shares










 Khoâng oån ñònh, thöôøng xuyeân thay ñoåi

39

Quyeàn bieåu quyeát (ñoái vôùi coå phieáu coù quyeàn baàu cöû): coù tieáng noùi trong caùc vaán ñeà baàu HÑQT, phaùt haønh theâm coå phieáu hay traùi phieáu, taùch nhaäp coå phieáu, nhöõng chính saùch lôùn khaùc theo ñieàu leä coâng ty Quyeàn uyû quyeàn cho ngöôøi khaùc ñaïi dieän cho mình khi hoïp Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng Quyeàn öu tieân (preemtive right) mua CP phaùt haønh theâm ñeå traùnh bò loaõng quyeàn sôõ höõu (antidilution) Caùc quyeàn khaùc: ° nghiaõ vuï giôùi haïn (Limited Liability), ° kieåm tra soå saùch taøi chính keá toaùn, ° baûo veä coâng ty, ° choáng laïi caùc hoaït ñoäng khoâng hôïp phaùp cuûa Quaûn 40 trò ° quyeàn ñoái vôùi taøi saûn coâng ty sau thanh lyù phaù saûn

10

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Coå phieáu öu ñaõi

Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng  Lôïi

ích  Thu nhaäp Thu nhaäp töø coå töùc (dividend yield)
Thu nhaäp nhôø giaù coå phieáu taêng (capital gain)  Laø coâng cuï ñaàu tö suaát sinh lôøi cao







ro khi naém giöõ coå phieáu:
Khoâng coù coå töùc hay coå töùc giaûm
Giaù coå phieáu giaûm
Nhaän thu nhaäp (coå töùc) sau caùc thaønh phaàn khaùc
Öu tieân cuoái cuøng nhaän taøi saûn khi coâng ty bò thanh lyù

 Ñöôïc

coi laø chöùng chæ ñaïi dieän cho quyeàn sôû höõu coâng ty  Khoâng coù thôøi gian ñaùo haïn (khoâng baét buoäc hoaøn voán)  Thöôøng ñöôïc phaùt haønh khoâng keøm vôùi quyeàn baàu cöû hay quyeàn öu tieân mua  Ñöôïc nhaän coå töùc vaø taøi saûn (khi coâng ty bò thanh lyù) sau caùc chuû nôï nhöng tröôùc coå ñoâng naém giöõ coå phieáu thöôøng  Phaàn lôùn coù tyû leä coå töùc treân meänh giaù hay laø soá löôïng coå töùc coá ñònh treân moãi CPÖÑ

 Ruûi

41

42

Coå phieáu öu ñaõi

Coå phieáu öu ñaõi


Tính chaát cô baûn coå phieáu öu ñaõi

Moät soá tính chaát khaùc




 Öu

ñaõi thöù töï öu tieân so vôùi caùc taøi saûn khaùc (priorprefered  Moät soá Coå Phieáu öu ñaõi coù tyû leä coå töùc ñöôïc ñieàu chænh hay luyõ tích:
Öu ñaõi Ñieàu chænh (Adjustable Preferred): coå töùc ñieàu chænh gaén vôùi möùc laõi suaát naøo ñoù
Öu ñaõi Tham döï (Participating Preferred):traû cao hôn khi coâng ty coù laõi nhieàu
Öu ñaõi Luyõ tích (Cummulative Preferred): naêm nay traû coå töùc cho naêm tröôùc neáu naêm tröôùc khoâng nhaän ñöôïc coå töùc do coâng ty thieáu tieàn maët 43

Moät soá tính chaát khaùc (tieáp)

Öu

ñaõi chuyeån ñoåi (convertible preferred)

Chuyeån ñoåi ra coå phieáu thöôøng vôùi moät tyû leä nhaát ñònh.
Tyû leä coå töùc thaáp hôn coå phieáu öu ñaõi
Ví duï CPÖÑ meänh giaù 100 chuyeån ñoåi ra CP thöôøng vôùi möùc giaù 25 $ (giaù thò tröôøng cuûa CP thöôøng luùc naøy thöôøng thaáp hôn 25$). Giaù chuyeån ñoåi (conversion price): $25; tyû leä chuyeån ñoåi (conversion ratio) laø $100/25 = 4 coå phieáu.


44

11

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Coå phieáu öu ñaõi Öu

Coå phieáu öu ñaõi

ñaõi thu hoài (callable preferred)




Moät soá tính chaát khaùc (tieáp)

Quyõ

Coâng ty phaùt haønh coù quyeàn mua laïi vôùi giaù nhaát ñònh vaøo moät thôøi gian nhaát ñònh
Tyû leä coå töùc thöôøng cao hôn CPÖÑ thöôøng
Giaù thu hoài thöôøng cao hôn meänh giaù
Thu hoài ñeå traùnh chi traû L/S (coå töùc) cao, thu hoài khi möùc Laõi Suaát treân thò tröôøng haï thaáp
Coå ñoâng coù quyeàn khoâng baùn laïi nhöng thoâng thöôøng khi ñeán haïn thu hoài caùc ñieàu khoaûn nhö laø tyû leä coå töùc cao hay quyeàn chuyeån ñoåi khoâng coøn hieäu löïc  khuyeán khích coå ñoâng baùn laïi


chìm (sinking fund)

Trôï giuùp cho vieäc thu hoài CPÖÑ
Nhaø phaùt haønh ñaët tieàn vaøo moät taøi khoaûn rieâng daønh rieâng cho vieäc mua laïi CPÖÑ


CPÖÑ


ñöôïc baûo ñaûm (guaranteed stock)

Vieäc chi traû coå töùc ñöôïc ñaûm baûo bôûi moät coâng ty khaùc

CPÖÑ

coù theå coù nhieàu tính chaát cuøng luùc

45

Coå töùc

Coå töùc


46




Coå töùc (dividend) laø gì?  Laø hình thöùc chia seû lôïi nhuaän cuûa coâng ty döïa treân tyû leä sôû höõu  Tyû leä vaø hình thöùc chia coå töùc do HÑQT quyeát ñònh  Chæ ñöôïc chia coå töùc khi coù laõi hoaëc töø lôïi nhuaän ñeå laïi

1. Coå töùc baèng tieàn (cash dividend) 2. Coå töùc baèng coå phieáu (stock dividend) 3. Coå töùc baèng taøi saûn (property dividend)





Caùc hình thöùc coå töùc (3 daïng) 47

Caùc hình thöùc coå töùc:

*Vieäc aùp duïng caùc hình thöùc chia coå töùc: khi naøo & taïi sao? 48

12

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Coå töùc Coå töùc bằng tiền





Caùc hình thöùc coå töùc:

1. Coå töùc baèng tieàn (cash dividend)
Traû cho coå ñoâng tieàn, laø hình thöùc phoå bieán nhaát
Chi traû haøng quyù, 6 thaùng hay haøng naêm
Nhaø ñaàu tö coù khuynh höôùng thích caùc coâng ty coù lòch söû veà coå töùc oån ñònh ? Coâng ty traû nhieàu coå töùc baèng tieàn maët coù phaûi laø daáu hieäu coâng ty toát, vaø ngöôïc laïi?

Ngày hiệu lực (Ex-Dividend Date) – Ngày xác định cổ đông được hưởng toàn bộ cổ tức; những người nắm giữ cổ phiếu trước ngày này thì được hưởng cổ tức.

Ngày ghi sổ (Record Date) – Người nắm giữ cổ phiêu trong ngày này nhận được cổ tức.

49

Giaù cổ phiếu trong ngaøy GD khoâng höôûng coå töùc

Thủ tục chi trả cổ tức bằng tiền 25 tháng 10.

… Ngày thông báo

1 tháng 11

2 tháng 11

Ngày GD Ngày giao hưởng cổ dịch không hưởng cổ tức tức

6 tháng 11 Ngày ghi sổ




7 tháng 11 Ngày trả cổ tức

Trong thị trường hoaøn haûo, giaù coå phieáu seõ giaûm xuoáng baèng vôùi giaù trò coå töùc nhaän ñöôïc trong ngaøy GD khoâng höôûng coå töùc . -t

…

-2

-1

0

+1

+2

…

$P

Ngày thông báo (Declaration Date): Hội đồng quản trị thôngbáo trả cổ tức. Ngày GD được hưởng cổ tức (Cum-Dividend Date): Ngày cuối cùng người mua cổ phiếu được hưởng cổ tức. Ngày GD không hưởng cổ tức (Ex-Dividend Date): Ngày đầu tiên người bán cổ phiếu được hưởng cổ tức Ngày ghi sổ (Record Date): Công ty chuẩn bị danh sách các cá nhân sẽ là cổ đông trong ngày 6 tháng 11.

50

51

$P - div Giá giảm bằng cổ tức được nhận

Ngày GD không hưởng cổ tức

Nếu có thuế, giá sẽ giảm xuống ít hơn mức cổ tức nhận 52 được trong ngày GD không hưởng cổ tức.

13

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Mua lại cổ phiếu vaø trả coå töùc baèng tieàn

Mua lại cổ phiếu vaø trả coå töùc baèng tieàn Nếu công ty trả $100,000 cổ tức bằng tiền, bảng cân đối kế toán sẽ như sau:

Một công ty chi trả $100,000 cổ tức cho cổ đông của mình

Assets

Tài sản Nguồn vốn và vốn chủ sở hữu A. Bảng cân đối kế toán ban đầu

Liabilitiess & Equity

B. After $1 per share cash dividend

Cash $150,000 Debt 0 Otherassets 850,000 Equity 1,000,000 Value of Firm 1,000,000 Value of Firm 1,000,000

Cash

$50,000

Debt

Other assets

850,000

Equity

Value of Firm 900,000

Shares outstanding = 100,000 Price per share= $1,000,000 /100,000 = $10

0 900,000

Value of Firm 900,000

Shares outstanding g = 100,000 Price per share = $900,000/100,000 = $9 53

Mua lại cổ phiếu vaø trả coå töùc baèng tieàn Nếu công ty dùng $100,000 mua lại cổ phiếu, bảng cân đối kế toán sẽ như sau: Assets C. After stock repurchase

Liabilities & Equity

Cash $50,000 Debt 0 Other assets 850,000 Equity 900,000 Value of Firm 900,000 Value of Firm 900,000

54

Caùc hình thöùc coå töùc: 2. Coå töùc baèng coå phieáu (stock dividend) Phaùt haønh theâm coå phieáu laøm coå töùc cho caùc coå ñoâng hieän höõu thay cho tieàn maët  tyû leä sôû höõu khoâng ñoåi
Muïc ñích: tieát kieäm tieàn maët cho coâng ty khi ñang caàn tieàn ñeå phaùt trieån maø vaãn laøm haøi loøng coå ñoâng
Veà maët lyù thuyeát: sau khi chia coå töùc baèng coå phieáu, giaù cuûa coå phieáu thöôøng coù khuynh höôùng giaûm nhöng toång giaù trò thò tröôøng tröôùc vaø sau khi chia coå töùc khoâng thay ñoåi







Shares outstanding= 90,000 Price pershare = $900,000 / 90,000 = $10 55

Ví duï: Moät coâng ty coù 400.000 cổ phiếu thöôøng ñang löu haønh, meänh giaù moãi cổ phiếu laø $5. Coâng ty chi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu. Giaù thò tröôøng tröôùc khi traû coå töùc laø $40. 56

14

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ví duï traû coå töùc baèng coå phieáu

Ví duï traû coå töùc baèng coå phieáu

Tröôùc khi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($5 meänh giaù; 400,000 cổ phiếu) $2,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000

Tröôùc khi traû 100% coå töùc baèng cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($5 meänh giaù; 400,000 cổ phiếu) $2,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000

Sau khi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($5 meänh giaù; 420,000 cổ phiếu) $2,100,000 Thaëng dö voán 1,700,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 6,200,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000

Sau khi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($5 meänh giaù; 800,000 cổ phiếu) $4,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 5,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000 57

58

Caùc hình thöùc coå töùc: 3. Coå töùc baèng taøi saûn (property dividend)
Chia coå phieáu cuûa coâng ty khaùc do coâng ty ñang sôû höõu döôùi daïng coå töùc

Coå töùc


Tính tyû suaát lôïi nhuaän (ROI-return on investment) Tyû

suaát coå töùc hieän haønh (dividend yield hay current yield) = coå töùc nhaän

trong caû naêm / giaù thò tröôøng cuûa CP 59

60

15

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Taùch nhaäp coå phieáu


Ví duï taùch coå phieáu

Taùch coå phieáu (stock split)  Chia

nhoû coå phieáu ra ñeå coù soá löôïng coå phieáu nhieàu hôn. Ví duï: four-for-one split nghóa laø cöù sôû höõu 1 coå phieáu cuõ  sôû höõu 4 Cp môùi sau khi taùch  Sau khi taùch, ôû moãi coå phieáu “taát caû” ñeàu giaûm theo tyû leä: meänh giaù, giaù soå saùch, giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu   thöôøng ñöôïc quyeát ñònh bôûi Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng   Toång giaù trò thò tröôøng tröôùc vaø sau khi taùch khoâng thay ñoåi  Thöôøng taùch khi quaûn trò coâng ty thaáy giaù giao dòch cuûa CP cao ñeán moät “ngöôõng” naøo ñoù laøm caûn trôû giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp

Tröôùc khi taùch 2 for 1 cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($5 meänh giaù; 400,000 cổ phiếu) $2,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000 Sau khi taùch 2 for 1 cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($2.5 meänh giaù; 800,000 cổ phiếu) $2,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000

61

Taùch nhaäp coå phieáu


62

Ví duï nhaäp coå phieáu

Nhaäp coå phieáu (reverse split)

Tröôùc khi nhaäp 1 for 4 cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($5 meänh giaù; 400,000 cổ phiếu) $2,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000

 Laø

quy trình ngöôïc vôùi taùch coå phieáu  Muïc ñích: laøm taêng giaù coå phieáu  giaûm soá löôïng coå phieáu löu haønh  (taêng EPS)

Sau khi nhaäp 1 for 4 cổ phiếu Cổ phiếu thöôøng ($20 meänh giaù; 100,000 cổ phiếu) $2,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000

*Toång giaù trò thò tröôøng tröôùc vaø sau khi nhaäp khoâng ñoåi 63

64

16

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn


Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn

Quyeàn (Right)  Khi

coâng ty phaùt haønh coå phieáu môùi, thoâng thöôøng coâng ty seõ baùn cho nhöõng coå ñoâng hieän höõu tröôùc vì:
Coå ñoâng hieän höõu thöôøng quan taâm ñeán coå phieáu hôn
Quy ñònh bôûi ñieàu leä qua quyeàn öu tieân mua (preemtive right)
Traùnh bò “loaõng” (dilution) quyeàn sôû höõu cuûa caùc coå ñoâng hieän taïi  Quyeàn öu tieân mua cho pheùp mua coå phieáu môùi vôùi giaù thaáp hôn giaù thò tröôøng  Neáu soá coå phieáu môùi laøm toång soá coå phieáu lôùn hôn soá coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh  phaûi ñöôïc Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng thoâng qua




Quyeàn (tieáp)  Coå

ñoâng sôû höõu quyeàn coù theå: Thi haønh quyeàn: mua theâm CP vôùi giaù ñaêng kyù  giöõ nguyeân quyeàn sôû höõu
Baùn quyeàn ñi: giaûm tyû leä sôû höõu, thu tieàn baùn quyeàn
Ñeå cho quyeàn ñaùo haïn (let the right expire): giaûm tyû leä sôû höõu, maát giaù trò quyeàn  Tính chaát cuûa quyeàn 


65

Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn  Tính

66

Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn

chaát cuûa quyeàn

Coù tính ngaén haïn: thôøi gian hieäu löïc khoaûng 30-45 ngaøy
Quyeàn theå hieän soá löïông coå phieáu caàn thieát ñeå mua 1 coå phieáu môùi.
Ví duï: sôû höõu 5 coå phieáu seõ ñöïôc mua 1 coå phieáu môùi vôùi giaù 80 $ (giaù thò tröôøng laø 104 $)
Giaù mua coå phieáu môùi (subscription price): 80 $
Thôøi haïn hieäu löïc cuûa quyeàn: coå ñoâng sôû höõu coå phieáu tröôùc 1st May coù quyeàn ñaêng kyù mua coå phieáu môùi, quyeàn heát haïn vaøo ngaøy 18th June  ngaøy hieäu löïc laø 1st May
Ngaøy coâng boá phaùt haønh quyeàn tröôùc ngaøy hieäu löïc. Ví duï: 1st Aprile


67

 Tính

chaát cuûa quyeàn (tieáp):
Töø 1st May ñeán 18th June giaù coå phieáu thöôøng ñöôïc thoâng baùo goàm 2 phaàn sau: °giaù CP (cum rights) keøm theo quyeàn (tröôùc ngaøy hieäu löïc): ngöôøi mua CP ñöïôc sôû höõu quyeàn, giaù coå phieáu khi khoâng keøm quyeàn (Ex-right) vaøo vaø sau ngaøy hieäu löïc: Ngöôøi mua CP khoâng ñöôïc sôû höõu quyeàn °Giaù (thò tröôøng) cuûa quyeàn

68

17

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn

Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn

Giaù (thò tröôøng) cuûa quyeàn
Cho ñeán khi quyeàn ñöôïc phaùt haønh vaø mua baùn treân thò tröôøng, giaù cuûa quyeàn chæ laø giaù lyù thuyeát
Tröôùc ngaøy hieäu löïc (ex-date)




 Laø

R = (M-S)/(N+1) °R-giaù

cuûa quyeàn giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu tröôùc ngaøy hieäu löïc °S: giaù maø ngöôøi sôû höõu quyeàn ñöôïc ñaêng kyù mua coå phieáu °N: soá löïông coå phieáu caàn ñeå ñaêng kyù mua 1 coå phieáu môùi
Sau ngaøy hieäu löïc: °M:

R = (M-S)/N °M:

giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu sau ngaøy hieäu löïc

69

Ví duï baûo chöùng quyeàn (Warrant) 

chöùng chæ cho pheùp coå ñoâng coù quyeàn mua coå phieáu môùi phaùt haønh vôùi giaù nhaát ñònh töø nhaø phaùt haønh trong töông lai (xaùc ñònh tröôùc)  Laø coâng cuï daøi haïn, thöôøng ñöïôc phaùt haønh keøm caùc chöùng khoaùn khaùc ñeå taêng tính haáp daãn: ví duï keøm theo traùi phieáu vaø coå phieáu öu ñaõi  Giaù ñaêng kyù (subscription price) cao hôn giaù thò tröôøng  Coù theå giao dòch ñöôïc (neáu ñöôïc taùch rieâng)  Neáu khoâng taùch rieâng, nhaø ñaàu tö ñôïi ñeán haïn ñeå thi haønh baûo chöùng quyeàn

70

Ví duï baûo chöùng quyeàn (Warrant)

Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn


Baûo chöùng quyeàn (Warrant)

Coâng ty FFM hieän ñang ñöôïc taøi trôï hoaøn toaùn baèng cổ phiếu thöôøng. Coâng ty coù 10 trieäu voán cổ phiếu thöôøng (meänh giaù $5/cổ phiếu) vaø $20 trieäu lôïi nhuaän giöõ laïi. Coâng ty ñang xem xeùt phaùt haønh $20 trieäu traùi phiếu 20 naêm vôùi laõi suaát TP laø 8% (meänh giaù moãi TP laø $1000), moãi TP bao goàm moät baûo chöùng quyeàn mua 5 cổ phiếu thöôøng vôùi giaù $40/cổ phiếu. Vieäc phaùt haønh naøy seõ taùc ñoäng ñeán möùc voán hoaù cuûa coâng ty nhö theá naøo? 71

Traùi phieáu Cổ phiếu thöôøng ($5 par) Thaëng dö voán Lôïi nhuaän giöõ laïi Vốn chủ sở hữu Toång giaù trò voán hoaù

Tröôùc Taøi trôï $ 0

Sau* Taøi trôï $ 20 10

0 20 $ 30 $ 30

10 0 20 $ 30 $ 50 72

18

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ví duï baûo chöùng quyeàn (Warrant) Sau* Taøi trôï $ 20 10 0 20 $ 30 $ 30

Giaù trò lyù thuyeát cuûa warrant:
max [ (N)(Ps) - E, 0]


10.5



3.5 20 $ 34 $ 54

 

N = soá cổ phiếu/ warrant Ps = giaù TT/CP E = giaù thöïc hieän khi mua N cổ phiếu

Warrant Value

Traùi phieáu Cổ phiếu thöôøng ($5 par) Thaëng dö voán Lôïi nhuaän giöõ laïi Vốn chủ sở hữu Toång giaù trò voán hoaù

Tröôùc Taøi trôï $ 0

Giaù trò cuûa baûo chöùng quyeàn

Theoretical value line

Market value line

Exercise price

45o

Associated Common Stock Price 73

74

Giaù trò cuûa baûo chöùng quyeàn • Giaù trò lyù thuyeát cuûa warrant    

N = 1, Ps = $10 , E = $5 max[(1)($10)-$5, 0] = $5 N = 1, Ps = $15 , E = $5 max[(1)($15)-$5, 0] =$10




Cổ phiếu taêng giaù 50%


Warrant Value

• max [ (N)(Ps) - E, 0]

Ví duï loaõng quyeàn

Giaù trò warrant taêng 100%

$10 Minimum value is 0.

$5







Giaù cổ phiếu thöôøng 75

Giaû söû nhaø ñaàu tö A vaø L laø coå ñoâng cuûa moät coâng ty coù taøi saûn laø 10 ounces vaøng. Khi thaønh laäp coâng ty, moãi ngöôøi goùp 5 ounces vaøng, khi ñoù giaù vaøng laø $300/ounce. Moãi ngöôøi naém giöõ moät coå phaàn cuûa coâng ty, vaø coâng ty coù teân laø LS, Inc.. Giaû söû A vaø L baùn cho M moät warrant. Warrant cho pheùp M mua moät cổ phiếu vôùi giaù $1,500. Neáu giaù vaøng taêng leân $350/ounce). M seõ thöïc hieän quyeàn vaø coâng ty phaûi in theâm moät cổ phiếu môùi. 76

19

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ví duï loaõng quyeàn


Ví duï loaõng quyeàn

Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa coâng ty thay ñoåi nhö sau:




Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa coâng ty thay ñoåi nhö sau:

BCÑKT tröôùc (Giaù trò soå saùch) Taøi saûn Nôï vaø VCSH Vaøng:

Toång TS

$3,000 Nợ VCSH (2 CP) $3,000 Toång

BCÑKT tröôùc (Giaù thò tröôøng) Taøi saûn Nôï vaø VCSH

0 $3,000

Vaøng:

$3,000

Toång TS 77

$3,500 Nợ VCSH (2 CP) $3,500 Toång

0 $3,500 $3,500 78

Ví duï loaõng quyeàn


Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa coâng ty thay ñoåi nhö sau: BCÑKT tröôùc (Giaù thò tröôøng) Taøi saûn Nôï vaø VCSH

Vaøng: Tieàn: Toång TS

$3,500 Nợ $1,500 VCSH (3 CP) $5,000 Toång

0 $5,000 $5,000

Löu yù, giaù trò cuûa A giaûm töø $1,750 = $3,500 ÷ 2 xuoáng $1,666.67 = $5,000 ÷ 3

79

80

20

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu


TRAÙI PHIEÁU










Laø chöùng khoaùn nôï Khoâng coù quyeàn sôû höõu coâng ty, khoâng coù quyeàn baàu cöû, khoâng chia seû lôïi nhuaän cuûa coâng ty Nhaän nhöõng khoaûn chi traû coá ñònh: laõi suaát (interest payment) vaø voán goác (principal) Nhaän tieàn chi traû tröôùc coå ñoâng:
Lónh tieàn laõi tröôùc coå töùc
Nhaän laïi phaàn chi traû tröôùc coå ñoâng khi coâng ty bò thanh lyù 82

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu





Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu

Laõi suaát  Tieàn chi traû laõi suaát traùi phieáu traû theo ñònh kyø: 6 thaùng/laàn, 1 naêm/laàn  Interest payment = lôïi suaát danh nghóa (coupon rate) x Meänh giaù (Par value, face value)




Thôøi gian ñaùo haïn  Ngaøy

Meänh giaù: laø khoaûn tieàn nhaø phaùt haønh hoaøn traû cho nhaø ñaàu tö vaøo ngaøy ñaùo haïn (voán goác)

83

ñaùo haïn laø ngaøy nhaø phaùt haønh hoaøn laïi cho ngöôøi naém giöõ traùi phieáu phaàn voán goác  Voán goác coù theå ñöïôc hoaøn traû ngay moät luùc vaøo ngaøy ñaùo haïn (trong phaàn lôùn tröôøng hôïp): term maturity  Voán goác coù theå ñöïôc chi traû töøng phaàn vaøo töøng thôøi ñieåm nhaát ñònh cho ñeán khi heát (serial maturities)  Thôøi haïn cuûa traùi phieáu coù theå leân tôùi 30-40 naêm (thöôøng laø traùi phieáu chính phuû, G-Bond)  Traùi phieáu coù thôøi gian ñaùo haïn < 5 naêm ñöïôc coi laø traùi phieáu ngaén haïn (G-Notes)  Nhöõng coâng cuï nôï coù thôøi gian ñaùo haïn < 1 naêm goïi laø coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä (money market instrument) 84

21

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu





Nhaø phaùt haønh traùi phieáu

Chöùng chæ traùi phieáu (bond certificate)  Chöùng

 Coâng

ty: phaùt haønh ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán ñaàu tö hay voán löu ñoäng  Chính quyeàn ñòa phöông: huy ñoäng voán cho caùc döï aùn coâng coäng  Chính phuû












chæ traùi phieáu thöôøng chöùa ñöïnh nhöõng thoâng tin: Teân coâng ty (toå chöùc) phaùt haønh Loaïi traùi phieáu Löôïng tieàn voán (principal, face value, par value) Ngaøy phaùt haønh Ngaøy ñaùo haïn Caùc tính chaát thu hoài (neáu coù): call features Laõi suaát vaø ngaøy chi traû Nôi chi traû Uyû thaùc traùi phieáu (trust indentures)

85

86

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu



Giaù traùi phieáu  Tröôùc

Ñaêng kyù traùi phieáu (caùc hình thöùc)  Khoâng

ñaêng kyù: ngöôøi naém giöõ chöùng chæ traùi phieáu laø ngöôøi sôû höõu traùi phieáu  Thoâng tin veà ngöôøi sôû höõu traùi phieáu ñöôïc löu giöõ taïi nhaø phaùt haønh hay ñaïi lyù ñaêng kyù (registrar, transfer agent)  Löu soå: ngöôøi sôû höõu khoâng naém giöõ chöùng chæ, thoâng tin veà ngöôøi sôû höõu ñöôïc löu giöõ hoaøn toaøn trong soå (maùy tính) cuûa nhaø phaùt haønh vaø ñaïi lyù chuyeån nhöôïng 87

khi vaø sau khi traùi phieáu ñöïôc giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp, traùi phieáu coù theå ñöïôc mua baùn vôùi giaù thaáp hôn, baèng hoaëc cao hôn meänh giaù  Giaù traùi phieáu cao hay thaáp hôn meänh giaù phuï thuoäc vaøo moái quan heä cuûa laõi suaát thò tröôøng vaø lôïi suaát danh nghóa cuûa traùi phieáu  Laõi suaát thò tröôøng cuûa moät loaïi traùi phieáu phuï thuoäc vaøo:





Thôøi gian ñaùo haïn cuûa traùi phieáu: laõi suaát ngaén haïn, trung haïn vaø daøi haïn Ruûi ro phaù saûn cuûa traùi phieáu, thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù qua 88 xeáp haïng traùi phieáu (bond Rating, credit rating)

22

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu


Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu

Xeáp haïng traùi phieáu (bond credit rating)  Caùc

toå chöùc xeáp haïng noåi tieáng: Standard & Poor, Moody, Fitch  Cô sôû ñöa ra ñaùnh giaù xeáp haïng: khaû naêng hoaøn traû laõi suaát vaø nôï vay cuûa nhaø phaùt haønh traùi phieáu (uy tín tín duïng, creditworthiness)  Thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù qua moät soá tieâu chí cuï theå:
Khoái löôïng vaø cô caáu nôï hieän taïi
Möùc ñoä oån ñònh cuûa doøng tieàn cuûa coâng ty
Khaû naêng ñaùp öùng caùc nghóa vuï chi traû laõi vaø voán goác theo lòch trình
Söï an toaøn cuûa caùc taøi saûn theá chaáp
Naêng löïc cuûa ban laõnh ñaïo




Ngöôøi thuï uyû traùi phieáu (bond’s trustee)  Laø

ngöôøi ñaïi dieän quyeàn lôïi cho ngöôøi sôû höõu traùi phieáu (nhaø ñaàu tö), thöôøng laø moät ngaân haøng hay moät coâng ty thuï uyû chuyeân nghieäp  Ngöôøi thuï uyû ñoäc laäp vôùi nhaø phaùt haønh  Taïi Hoa kyø, traùi phieáu cuûa caùc coâng ty thöôøng ñöôïc phaùt haønh döôùi nhöõng ñieàu kieän quy ñònh trong hôïp ñoàng uyû thaùc traùi phieáu (trust indenture) giöõa nhaø phaùt haønh vaø Trustee  Trustee baûo ñaûm söï tuaân thuû caùc ñieàu kieän trong hôïp ñoàng cuûa nhaø phaùt haønh

89

90

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu


Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu

Hoaøn traû traùi phieáu (redemption)  Hoaøn

traû traùi phieáu laø haønh ñoäng hoaøn traû laïi voán goác cho ngöôøi naém giöõ traùi phieáu  Vieäc hoaøn traû coù theå dieãn ra tröôùc thôøi gian ñaùo haïn cuûa traùi phieáu  Quyõ chìm (sinking fund): laø quyõ duøng cho muïc ñích hoaøn traû laõi suaát vaø traùi phieáu. Nhaø phaùt haønh seõ phaûi noäp tieàn hay taøi saûn an toaøn khaùc (thöôøng laø traùi phieáu chính phuû) vaøo quyõ naøy ñeå ñaûm baûo cho vieäc hoaøn traû ñuùng thôøi haïn hay tröôùc thôøi haïn  Quyõ chìm thöôøng do nhaø thuï uyû traùi phieáu (bond trustee) quaûn lyù 91




Traùi phieáu thu hoài (callable bonds)  Ñaëc

ñieåm thu hoài cuûa traùi phieáu cho pheùp nhaø phaùt haønh mua laïi traùi phieáu tröôùc ngaøy ñaùo haïn vôùi giaù xaùc ñònh tröôùc vaø thôøi gian xaùc ñònh tröôùc  Ñöôïc quy ñònh tröôùc khi phaùt haønh  Giaù mua laïi thöôøng cao hôn meänh giaù. Khoaûn cheânh leäch goïi laø phí thu hoài (call premium)  Thöôøng ñöïôc phaùt haønh trong thôøi gian laõi suaát cao treân thò tröôøng 92

23

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu

Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu


Traùi phieáu thu hoài (tieáp)  Öu ñieåm cuûa TP thu hoài:




Thay TP coù laõi suaát cao baèng TP coù laõi suaát thaáp hôn khi laõi suaát thò tröôøng giaûm
Taïo tính linh hoaït cuûa cô caáu voán: ngaén haïn- daøi haïn vaø ngöôïc laïi
Coâng cuï ñeå “buoäc” chuyeån ñoåi TP ra coå phieáu


 Ñieàu

khoaûn baûo veä (call protection)

Khoâng ñöôïc thu hoài TP trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh
Traùnh cho nhaø ñaàu tö khoâng bò thu hoài sôùm khi laõi suaát giaûm


93

94

Traùi phieáu coâng ty


Caùc loaïi lôïi suaát cuûa traùi phieáu  Lôïi suaát danh nghóa (NY-nominal yield)  Lôïi suaát hieän haønh (current yield)  Lôïi suaát ñaùo haïn (YTM)  Lôïi suaát thu hoài (YTC-yield to call)
Laø tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân nhaø ñaàu tö nhaän ñöôïc neáu giöõ TP ñeán ngaøy bò “thu hoài” vôùi giaù “thu hoài”
Neáu giaû söû giaù thu hoài baèng vôùi meänh giaù °Neáu PF: NY > YTM >YTC

Traùi phieáu coâng ty

Caùc loaïi traùi phieáu coâng ty:




Caùc loaïi traùi phieáu coâng ty

1. Traùi phieáu coù ñaûm baûo baèng taøi saûn (Secured Bonds): laø loaïi traùi phieáu coù taøi saûn theá chaáp ñaûm baûo

1. Traùi phieáu coù ñaûm baûo baèng taøi saûn

(Secured Bonds) 2. Traùi phieáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo (Unsecured bond) 3. Traùi phieáu ñöôïc baûo laõnh (Guaranteed bond) 4. Traùi phieáu thu nhaäp (Income bond) 5. Traùi phieáu chieát khaáu (zero coupon) 95

cho vieäc hoaøn traû voán goác vaø laõi vay
Ñaûm baûo baèng baát ñoäng saûn (mortgage bond): laø loaïi an toaøn nhaát
Ñaûm baûo baèng chöùng khoaùn (Colalteral trust bond): duøng chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty khaùc maø coâng ty ñang sôû höõu ñeå ñaûm baûo cho traùi phieáu. Caùc chöùng khoaùn naøy thöôøng do nhaø thuï uyû (trustee) quaûn lyù
Ñaûm baûo baèng thieát bò (Equipment trust certificates): thöôøng ñöïôc söû duïng bôûi nhöõng coâng ty coù thieát bò coù tính thanh khoaûn cao. Thieát bò thöôøng do ngaân haøng giaùm saùt

96

24

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Traùi phieáu coâng ty 2. Traùi phieáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo (unsecured bond): ñöïôc ñaûm baûo bôûi uy tín tín duïng cuûa coâng ty. Ñöôïc quyeàn thuï höôûng taøi saûn tröôùc traùi phieáu chuyeån ñoåi, coå phieáu öu ñaõi vaø coå phieáu thöôøng neáu coâng ty bò thanh lyù 3. Traùi phieáu ñöôïc baûo laõnh (guaranteed bond): khaû naêng chi traû laõi suaát vaø voán goác ñöïôc ñaûm baûo bôûi moät coâng ty khaùc 4. Traùi phieáu thu nhaäp: (income bond): voán goác seõ ñöïôc traû vaøo thôøi gian ñaùo haïn. Tieàn laõi seõ ñöôïc chi traû khi coâng ty coù thu nhaäp ñuû ñeå traû laõi 5. Traùi phieáu chieát khaáu (zero coupon)
Öu ñieåm: ngöôøi sôû höõu khoâng chòu ruûi ro taùi ñaàu tö (reinvestment risk)
Nhöôïc ñieåm: khoâng coù thu nhaäp ñònh kyø, giaù TP bieán ñoäng maïnh khi LS thay ñoåi 97

Traùi phieáu chuyeån ñoåi


Traùi phieáu chuyeån ñoåi (convertible bond) laø gì?  Laø

traùi phieáu coù theâm quyeàn löïa choïn chuyeån ñoåi (convert) thaønh coå phieáu thöôøng vôùi möùc giaù nhaát ñònh vaøo thôøi gian xaùc ñònh tröôùc  Tyû leä chuyeån ñoåi (conversion ratio): laø soá löôïng CP maø moät traùi phieáu coù theå chuyeån ñoåi ra CP  Giaù chuyeån ñoåi (conversion price): laø phaàn meänh giaù coù theå chuyeån ñoåi ra thaønh 1 CP, laø möùc giaù maø bondholder coù quyeàn chuyeån TP thaønh coå phieáu  Ñieàu kieän chuyeån ñoåi coù theå thay ñoåi theo thôøi gian




Taïi sao laïi phaùt haønh TPCÑ ?  Vay

Taïi sao laïi phaùt haønh TPCÑ ?  Öu









ñieåm:

Thöôøng phaùt haønh vôùi laõi suaát thaáp hôn TP khoâng chuyeån ñoåi do nhaø ñaàu tö coù theâm quyeàn ñoåi ra coå phieáu Laøm giaûm ñoøn caân nôï trong töông lai Khoâng laøm giaûm ngay giaù coå phieáu so vôùi vieäc huy ñoäng voán baèng phaùt haønh coå phieáu Khoâng laøm giaûm EPS trong ngaén haïn

 Nhöôïc






ñieåm:

Laøm loaõng sôû höõu cuûa moãi CP khi chuyeån ñoåi Coù söï chuyeån ñoåi maïnh veà kieåm soaùt coâng ty khi chuyeån ñoåi TP Laøm giaûm ñoøn caân nôï  giaûm chi phí  taêng thueá 99

98

Traùi phieáu chuyeån ñoåi

Traùi phieáu chuyeån ñoåi


vôùi LS thaáp hôn, baùn coå phieáu vôùi giaù cao hôn?




Ñoái vôùi nhaø ñaàu tö:  Öu ñieåm: Laõi suaát cao hôn vaø oån ñònh hôn coå töùc
Coù quyeàn öu tieân veà taøi saûn tröôùc coå ñoâng thöôøng
Giaù TP chuyeån ñoåi thöôøng oån ñònh hôn giaù coå phieáu (veà maët lyù thuyeát) khi thò tröôøng coå phieáu suït giaûm
Khi giaù CP leân  giaù TPCÑ thöôøng leân theo
Traùnh bò “loaõng” quyeàn mua do ñöôïc baûo veä bôûi hôïp ñoàng phaùt haønh trong tröôøng hôïp chia coå töùc coå phieáu, taùch nhaäp coå phieáu, phaùt haønh theâm


 Nhöôïc



ñieåm:

Khoâng ñöôïc ñaûm baûo chi traû “voán goác” Laøm giaûm giaù coå phieáu

100

25

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Traùi phieáu chuyeån ñoåi

Traùi phieáu chuyeån ñoåi


Yeáu toá aûnh höôûng ñieàu khoaûn chuyeån ñoåi




 Giaù

CP khi TPCÑ ñöôïc phaùt haønh  Tình hình laøm aên cuûa coâng ty trong töông lai  Tình hình thò tröôøng hieän taïi  Thôøi gian chuyeån ñoåi: thôøi gian caøng daøi thì ñieàu kieän chuyeån ñoåi caøng ít coù lôïi cho nhaø ñaàu tö  Laõi suaát maø coâng ty muoán traû ( LS caøng cao thì giaù chuyeån ñoåi caøng cao)  Giaù chuyeån ñoåi thöôøng ñöïôc aán ñònh cao hôn giaù thò tröôøng cuûa CP, möùc cheânh leäch caøng thaáp thì caøng khuyeán khích vieäc chuyeån ñoåi

Caùc ñieàu khoaûn baûo veä  Quyeàn

öu tieân mua TPCÑ cho coå ñoâng:
Traùnh bò loaõng quyeàn sôû höõu khi chuyeån ñoåi
Coå ñoâng coù quyeàn mua TPCÑ vôùi giaù öu ñaõi (gioáng nhö preemtive right vôùi CP), coù theå baùn quyeàn naøy  Ñieàu chænh tyû leä khi taùch CP hay chia coå töùc baèng CP  Quy ñònh soá löôïng toái ña CP maø coâng ty coù theå phaùt haønh theâm khi TPCÑ coøn ñang giao dòch vaø giaù toái thieåu maø coâng ty coù theå phaùt haønh coå phieáu

101

102

Traùi phieáu chuyeån ñoåi


Traùi phieáu chuyeån ñoåi

Tính giaù chuyeån ñoåi töông ñöông (conversion parity hay conversion value)
Giaù CP töông ñöông (parity price of common) = Giaù TPCÑ / Tyû leä chuyeån ñoåi
Giaù töông ñöông cuûa TPCÑ = Giaù thò tröôøng CP x Tyû leä chuyeån ñoåi  Khi

thò tröôøng CP leân giaù, giaù TPCÑ taêng cuøng vôùi giaù CP vaø baèng giaù töông ñöông cuûa TPCÑ  Khi thò tröôøng ñi xuoáng, giaù TPCÑ giaûm xuoáng ñeán baèng möùc giaù cuûa TP cuøng tính chaát nhöng khoâng chuyeån ñoåi  Neáu khoâng baèng thì sao?  Arbitrage!!!

103




Giaù cuûa TP chuyeån đổi gồm ba giá trị sau: 1. 2. 3.

Giaù trị traùi phieáu trôn - Straight bond value Giaù trò chuyeån ñoåi - Conversion value Giaù trò quyeàn choïn - Option value

104

26

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Traùi phieáu chuyeån ñoåi








Traùi phieáu chuyeån ñoåi

Coâng ty Litespeed, Inc., môùi phaùt haønh TP chieát khaáu chuyeån ñoåi coù thôøi gian ñaùo haïn 10 naêm. Tyû leä chuyeån ñoåi laø 25 coå phieáu. Laõi suaát thò tröôøng laø 10%. Giaù coå phieáu hieän taïi laø $12. Giaù TP chuyeån ñoåi treân thị trường laø $400   

Giaù

trị traùi phieáu trôn? SBV =

$1,000 = $385.54 (1.10)10

–Giá trị chuyển đổi? 25 shares × $12/share = $300

Giaù trị trái phiếu trôn? Giaù trị chuyeån ñoåi? Giaù trị quyeàn choïn trái phiếu?

–Giá trị quyền chọn? $400 – 385.54 = $14.46 105

106

Traùi phieáu chuyeån ñoåi

Giaù trò traùi phieáu chuyeån ñoåi GT TPCĐ




 Ñeå

khuyeán khích vieäc chuyeån ñoåi, ñöa theâm tính chaát thu hoài vaøo traùi phieáu chuyeån ñoåi  callable convertibale bond  Laøm cho vieäc chuyeån ñoåi trôû neân haáp daãn hôn  “buoäc chuyeån ñoåi”  Ví duï: TPCÑ meänh giaù 1000$, tyû leä chuyeån ñoåi 40:1, thu hoài ôû möùc giaù 1050 $, giaù thò tröôøng cuûa CP laø 30 $.

Giá trị TPCĐ Giá trị CĐ Giá sàn Giá trị TP trơn

Giá sàn = Tỷ lệ CĐ

Giá trị quyền chọn

Giá CP

“Buoäc” chuyeån ñoåi

107

108

27

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi hình phaùt haønh

Phaùt haønh chöùng khoaùn







Phaùt haønh chöùng khoaùn môùi (New issue market): laø caùc coâng ty TNHH hay coâng ty coå phaàn ñöôïc naém giöõ bôûi raát ít coå ñoâng taêng voán baèng caùch baùn coå phieáu ra coâng chuùng trong laàn ñaàu tieân - Ñôït phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng laàn ñaàu IPO (Innitial Public Offering). Phaùt haønh chöùng khoaùn boå sung (Additional issue market): Coâng ty ñaïi chuùng (ñaõ coù coå phieáu löu haønh treân thò tröôøng) muoán taêng voán baèng caùch phaùt haønh theâm coå phieáu. 110

Caùc loaïi hình phaùt haønh

Caùc loaïi hình phaùt haønh





 Coâng

Phaùt haønh thöù caáp (Secondary Offering)  Moät

hoaëc vaøi coå ñoâng lôùn cuûa coâng ty baùn ra taát caû hoaëc moät phaàn lôùn soá coå phieáu hoï ñang naém giöõ.  Löôïng tieàn thu ñöôïc ñöôïc traû cho caùc coå ñoâng thay vì cho coâng ty.

Tieàn Coå ñoâng

Phaùt haønh sô caáp (Primary Offering)

Nhaø ñaàu tö Toå chöùc trung gian

ty taêng voán baèng caùch baùn coå phieáu (coå phieáu môùi ñaêng kyù phaùt haønh hoaëc coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh nhöng chöa baùn).  Tieàn nhaän ñöôïc töø vieäc phaùt haønh seõ thuoäc veà coâng ty phaùt haønh.  Coâng ty coù theå baùn vaøo baát cöù luùc naøo vôùi baát cöù soá löôïng naøo mieãn laø soá löôïng coå phieáu löu haønh (outstanding stocks) khoâng vöôït quaù löôïng coå phieáu ñöïôc pheùp phaùt haønh (theo ñieàu leä coâng ty). Voán huy ñoäng Coâng ty phaùt haønh

111

Nhaø ñaàu tö Toå chöùc trung gian

112

28

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi hình phaùt haønh

Caùc loaïi hình phaùt haønh





Baûng 6.1 So saùnh phaùt haønh sô caáp vaø thöù caáp Phaùt haønh sô caáp

Phaùt haønh thöù caáp

Thò tröôøng phaùt Coâng ty trôû thaønh coâng Coâng ty trôû thaønh coâng ty ty ñaïi chuùng; tieàn baùn ñaïi chuùng; tieàn thu veà töø haønh môùi coå phieáu thuoäc veà phaùt haønh thuoäc veà coå coâng ty. ñoâng baùn coå phieáu Thò tröôøng phaùt Coâng ty ñaõ laø coâng ty ñaïi chuùng; tieàn thu töø haønh boå sung phaùt haønh thuoäc veà coâng ty




Coâng ty ñaõ laø coâng ty ñaïi chuùng; tieàn thu veà töø phaùt haønh thuoäc veà coå ñoâng baùn coå phieáu 113

Caùc loaïi hình phaùt haønh


Phaùt haønh nhieàu ñôït (Shelf Offering)  Soá löôïng chöùng khoaùn caàn thieát ñöôïc ñaêng kyù phaùt haønh nhöng khoâng phaùt haønh ngay moät luùc maø chia laøm nhieàu ñôït phaùt haønh trong voøng töø moät ñeán hai naêm.  Coâng ty thu ñöôïc löôïng tieàn caàn thieát vaøo ñuùng thôøi ñieåm caàn duøng vaø khoâng phaûi chòu caùc thuû tuïc ñaêng kyù cho töøng ñôït do ñaõ xin pheùp töø ñaàu.  Ruûi ro coù theå laø khaû naêng bieán ñoäng giaù chöùng khoaùn baát lôïi cho coâng ty. Do vaäy, coâng ty thöôøng phaûi phaùt haønh löôïng chöùng khoaùn nhieàu hôn cho cuøng moät löôïng tieàn caàn 114 huy ñoäng.

Caùc loaïi hình phaùt haønh

Baùn ra coâng chuùng (public offering)




 Chöùng

khoaùn ñöôïc baùn cho coâng chuùng ñaàu tö thoâng qua maïng löôùi moâi giôùi giao dòch (brokerdealer network) ñeå coù theå tieáp caän ñöôïc nhieàu nhaø ñaàu tö nhaát.




Phaùt haønh hoãn hôïp (Split Offering hoaëc Combined Distribution)  Keát hôïp cuûa phaùt haønh sô caáp vaø phaùt haønh thöù caáp.  Moät phaàn soá coå phieáu baùn ra laø cuûa coâng ty phaùt haønh, phaàn coøn laïi laø cuûa caùc coå ñoâng hieän taïi cuûa coâng ty.

Phaùt haønh rieâng (private placement) khoaùn ñöôïc baùn cho moät soá ít nhaø ñaàu tö vôùi khoái löôïng lôùn chöùng khoaùn.  Ñaây thöôøng laø nhöõng nhaø ñaàu tö toå chöùc, nhöõng ñoái taùc coù tieàm löïc veà taøi chính hay coù moái quan heä kinh doanh chaët cheõ vôùi coâng ty phaùt haønh (toå chöùc taøi chính, nhöõng nhaø cung caáp hay nhaø phaân phoái cuûa coâng ty phaùt haønh)  coå ñoâng chieán löôïc.

Baûng 6.2 So saùnh phaùt haønh ra coâng chuùng (Public Offerings) vaø phaùt haønh rieâng (Private Placement) Phaùt haønh ra coâng chuùng

Thò tröôøng phaùt haønh môùi

 Chöùng

115

Thò tröôøng phaùt haønh boå sung

Phaùt haønh rieâng

Coâng ty trôû thaønh coâng ty Coâng ty chöa laø coâng ty ñaïi ñaïi chuùng; Soá löôïng coå ñoâng chuùng; Soá löôïng coå ñoâng coâng ty lôùn (Vieät Nam: toái coâng ty giôùi haïn (bao goàm coå thieåu 20% voán coå phaàn coâng ñoâng beân trong vaø coå ñoâng ty do ít nhaát 50 coå ñoâng beân beân ngoaøi mang tính chieán ngoaøi naém giöõ). löôïc) (töông töï thò tröôøng phaùt haønh môùi)

1.

2.

Coâng ty ñaõ laø coâng ty ñaïi chuùng: caàn coù quyeát ñònh cuûa Ñaïi hoäi coå ñoâng. Coâng ty chöa laø coâng ty ñaïi chuùng: (töông töï thò tröôøng phaùt haønh môùi) 116

29

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn

Caùc thaønh phaàn tham gia trong phaùt haønh chöùng khoaùn














Toå chöùc phaùt haønh (BEÂN BAÙN):  Coâng ty coå phaàn, chính quyeàn ñòa phöông, quoác gia,... Nhoùm mua chöùng khoaùn (BEÂN MUA):  Coå ñoâng hieän höõu,  Coâng chuùng ñaàu tö (caù nhaân, toå chöùc). Toå chöùc trung gian:  Nhaø baûo laõnh phaùt haønh (Ngaân haøng ñaàu tö)  Nhoùm baùn chöùng khoaùn Cô quan quaûn lyù:  Uyû ban chöùng khoaùn  Chính quyeàn ñòa phöông Dòch vuï hoã trôï  Kieåm toaùn  Xeáp haïng 117  Phaân tích

Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn


Vai troø cuûa Chính quyeàn ñòa phöông Phaùt haønh chöùng khoaùn môùi coù theå caàn söï pheâ duyeät cuûa chính quyeàn ñòa phöông theo 3 caáp ñoä:
Giaáy pheùp phaùt haønh: Phaûi ñaêng kyù phaùt haønh vôùi chính quyeàn ñòa phöông.
Caáp pheùp keát hôïp: Phaûi ñaêng kyù ñoàng thôøi vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø UÛy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc.
Thoâng baùo: Chæ thoâng baùo vôùi chính quyeàn ñòa phöông veà vieäc ñaêng kyù phaùt haønh chöùng khoaùn vôùi UÛy Ban chöùng khoaùn Nhaø nöôùc. 119




Vai troø cuûa UÛy Ban Chöùng khoaùn Nhaø Nöôùc Nôi nhaän hoà sô vaø caáp pheùp phaùt haønh chöùng khoaùn môùi; Trong quaù trình xem xeùt caáp pheùp, coù theå thoâng baùo veà nhöõng sai soùt (neáu coù) hoaëc nhöõng vaán ñeà chöa ñöôïc giaûi quyeát vaø ngöøng vieäc xem xeùt cho ñeán khi caùc vaán ñeà ñöôïc giaûi quyeát hay loãi ñöôïc söûa chöõa.

118

Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn


Vai troø cuûa Toå chöùc trung gian – Baûo laõnh phaùt haønh  Hoã

trôï hoaøn taát caùc thuû tuïc caàn thieát ñeå ñaêng kyù phaùt haønh chöùng khoaùn môùi.  Tö vaán cho nhaø phaùt haønh caùch toát nhaát ñeå huy ñoäng voán:
Neân phaùt haønh traùi phieáu hay coå phieáu.
AÛnh höôûng veà thueá ñoái vôùi caùc loaïi chöùng khoaùn khaùc nhau ñöôïc choïn phaùt haønh.
Lieäu neân huy ñoäng voán ngaén haïn töø thò tröôøng tieàn teä hay huy ñoäng voán daøi haïn töø thò tröôøng voán  Baûo laõnh phaùt haønh:
Thoâng qua hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh: mua chöùng khoaùn cuûa nhaø phaùt haønh vaø baùn chöùng khoaùn cho ngöôøi mua 120

30

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn


Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn

Vai troø cuûa nhoùm mua chöùng khoaùn  Coå


Caùc dòch vuï hoã trôï  Coâng

Coå ñoâng hieän höõu coù quyeàn mua öu tieân ñoái vôùi nhöõng chöùng khoaùn phaùt haønh môùi ñeå duy trì tyû leä sôû höõu coâng ty (thöïc haønh rights) vôùi möùc giaù ñònh tröôùc vaø thöôøng thaáp hôn giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu ñang löu haønh cuûa coâng ty.

 Coâng





ñoâng hieän höõu:







 Coâng

chuùng ñaàu tö

Chöùng khoaùn khoâng bò giôùi haïn mua thoâng qua quyeàn tieân maïi cho caùc coå ñoâng hieän höõu hay löôïng chöùng khoaùn daønh cho coå ñoâng hieän höõu öu tieân mua thoâng qua quyeàn tieân maïi nhöng coå ñoâng hieän höõu khoâng thöïc hieän quyeàn mua.




121

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (1) 1.

Thaønh laäp Underwriting Syndicate: Khi coù nhieàu ñôït phaùt haønh vôùi khoái löôïng quaù lôùn (coù theå thöôøng theo hôïp ñoàng phaùt haønh “cam keát chaéc chaén”).  Caùc thaønh phaàn trong syndicate:
Nhaø baûo laõnh phaùt haønh chính (Underwriting Manager) (thöôøng laø ngaân haøng ñaàu tö) Chæ ñaïo toaøn boä quaù trình baûo laõnh phaùt haønh (kyù keát hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh vôùi nhaø phaùt haønh; höôùng daãn ñaùnh giaù tìm hieåu (due diligence) veà coâng ty; vaø quaù trình baùn chöùng khoaùn).
Syndicate. Caùc thaønh vieân cuûa syndicate cam keát vôùi nhau thoâng qua moät thoaû thuaän baèng vaên baûn (syndicate agreement hay syndicate letter) quy ñònh traùch nhieäm cuûa moãi thaønh vieân vaø phaân boå lôïi nhuaän cuûa syndicate.
Nhoùm baùn chöùng khoaùn (selling group). Caùc nhaø moâi giôùi giao dòch khaùc (broker-dealers) trôû thaønh thaønh vieân cuûa nhoùm baùn - hoaït ñoäng nhö nhöõng ñaïi lyù vaø khoâng coù traùch nhieäm 123 phaûi bao tieâu chöùng khoaùn.

ty xeáp haïng

Ñöa ra caùc xeáp haïng (neáu coù) cho chöùng khoaùn cuûa coâng ty phaùt haønh

 Phaân


ty kieåm toaùn

Kieåm toaùn caùc baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty phaùt haønh chöùng khoaùn Ñaûm baûo caùc baùo caùo keá toaùn tuaân thuû caùc tieâu chuaån keá toaùn

tích chöùng khoaùn

Hoã trôï nhaø ñaàu tö trong vieäc ñaùnh giaù veà chöùng khoaùn 122 chaøo baùn

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh- Phí phaùt haønh




Phí phaùt haønh baèng bao nhieâu?  Phí phaùt haønh (spread) = Giaù baùn cho nhaø ñaàu tö – Giaù issuer thu veà Spread = Public Offering Price – UP (underwriting proceed)




Phí phaùt haønh bao goàm nhöõng gì?    




Phí cho nhaø baûo laõnh phaùt haønh chính (manager’s fee) Phí baûo laõnh (underwriting fee) Möùc giaûm giaù (selling concession) Thoâng leä taïi USA:
Manager’s fee: 10-20%
Underwriting fee: 20-30%
Selling concession: 50-60%

Phí phaùt haønh phuï thuoäc vaøo yeáu toá naøo?    

Daïng phaùt haønh Tình hình kinh doanh, nghaønh ngheà kinh doanh Teân tuoái cuûa nhaø phaùt haønh Ñoä lôùn cuûa ñôït phaùt haønh

124

31

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (3) 2.

3.

Chuaån bò hoà sô  Underwriting syndicate hoã trôï coâng ty phaùt haønh chuaån bò caùc baùo caùo vaø baûn caùo baïch (prospectus) noäp cho UÛy Ban Chöùng Khoaùn Nhaø Nöôùc. Giai ñoaïn chôø (cooling-off period)  Sau khi noäp hoà sô ñaêng kyù phaùt haønh hoaøn chænh cho Uyû ban Chöùng khoaùn Nhaø Nöôøc,  thôøi gian caàn coù ñeå UÛy Ban xem xeùt hoà sô ñaêng kyù: töø vaøi tuaàn tôùi vaøi thaùng (tuyø theo quy ñònh cuûa töøng nöôùc).  Taïi Hoa kyø: 20 ngaøy; Taïi Vieät nam: 30 ngaøy ñeå ñaêng kyù phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng.

Giai ñoaïn chôø (cooling-off period) Trong giai ñoaïn chôø, baûn caùo baïch ñaàu tieân (preliminary prospectus hay “red herring” ) coù theå ñöôïc söû duïng ñeå thoâng tin veà ñôït phaùt haønh.  Red-herring:
Noäi dung gioáng baûn caùo baïch cuoái cuøng (final prospectus), nhöng red herring chæ ñöa ra khoaûng giaù phaùt haønh hoaëc coù theå khoâng ñöa ra thoâng tin naøo veà möùc giaù hay möùc chieát khaáu cho nhaø baûo laõnh phaùt haønh (selling discount).
Duøng ñeå thu thaäp thoâng tin veà nhu caàu cuûa coâng chuùng ñaàu tö veà chöùng khoaùn seõ phaùt haønh vaø duøng ñeå thöïc hieän ñaùnh giaù due diligence cuoái cuøng veà coâng ty phaùt haønh.  Nhaø baûo laõnh phaùt haønh khoâng ñöôïc pheùp baùn chöùng khoaùn trong thôøi gian chôø. 126

3.



125

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh 3.

Giai ñoaïn chôø (cooling-off period)  Vaøo cuoái thôøi gian chôø, nhaø baûo laõnh phaùt haønh thöôøng toå chöùc cuoäc hoïp veà caùc keát luaän coù ñöôïc töø ñaùnh giaù due diligence coâng ty.  Vieäc thaåm ñònh (due diligence) bao goàm:
Nghieân cöùu sô boä;
Thö xaùc nhaän (letter of intent)
Vieäc thaåm ñònh chung caùc yeáu toá khaùc nhö döõ lieäu veà ngaønh (xu höôùng chính, ñoái thuû caïnh tranh chính…), caùc soá lieäu veà hoaït ñoäng cuûa coâng ty (lòch söû coâng ty, caùc saûn phaåm chính…), quan heä cuûa ban ñieàu haønh vaø nhaân vieân, söï oån ñònh taøi chính vaø tình traïng phaùp lyù cuûa coâng ty phaùt haønh.

127

4.

Ngaøy hieäu löïc cho vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn Laø ngaøy ñaàu tieân maø chöùng khoaùn coù theå baùn ñöôïc cho coâng chuùng ñaàu tö.  Xaùc ñònh GIAÙ PHAÙT HAØNH cuûa chöùng khoaùn - ñöôïc xaùc ñònh vaøo thôøi ñieåm ñôït phaùt haønh coù hieäu löïc vaø döïa treân nhöõng yeáu toá nhö sau:
Söï quan taâm ñeán ñôït phaùt haønh cuûa coâng chuùng ñaàu tö.
Tình traïng hieän taïi cuûa thò tröôøng (ñang leân hay ñang xuoáng?).
Giaù maø caùc thaønh vieân cuûa syndicate coù theå chaáp nhaän.
Tyû soá giaù-lôïi nhuaän P/E cuûa coâng ty (neáu coù) vaø cuûa128 caùc coâng ty töông töï. Chính saùch coå töùc cuûa coâng ty vaø tình hình taøi chính. 

32

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (6) 4.

Ngaøy hieäu löïc cho vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn  Baûn caùo baïch cuoái cuøng (final prospectus). Baûn caùo baïch cuoái cuøng phaûi ñöôïc cung caáp cho coâng chuùng ñaàu tö taïi moãi ñôït phaùt haønh môùi, bao goàm caùc thoâng tin sau:
moâ taû veà ñôït phaùt haønh
giaù cuûa ñôït phaùt haønh
chieát khaáu cuûa ñôït phaùt haønh
ngaøy chaøo baùn
vieäc söû duïng tieàn thu veà töø ñôït phaùt haønh
thoâng tin veà vieäc baûo laõnh phaùt haønh
thoâng baùo veà khaû naêng giaù cuûa ñôït phaùt haønh coù ñöôïc bình oån hay khoâng
lòch söû kinh doanh cuûa coâng ty
ruûi ro cuûa ngöôøi mua coå phieáu
thoâng tin veà ban ñieàu haønh
caùc thoâng tin taøi chính 129
coâng boá cuûa Uyû ban Chöùng khoaùn veà ñôït phaùt haønh

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (7) Baùn chöùng khoaùn.

5. 



Ñôït phaùt haønh noùng (hot issue): laø nhöõng ñôït phaùt haønh maø coå phieáu cuûa noù coù theå baùn ñöôïc vôùi giaù cao hôn treân thò truôøng thöù caáp, chöùng toû raèng caàu cuûa coå phieáu naøy vöôït xa cung coå phieáu.




130

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (7) 5.





Baùn chöùng khoaùn. (tieáp) OÅn ñònh giaù (stabilizing) vaø ñôït phaùt haønh keùm haáp daãn – “nguoäi” (sticky issue): Nhu caàu chöùng khoaùn thaáp hôn nhieàu so vôùi cung chöùng khoaùn vaø vì vaäy giaù coå phieáu treân thò tröôøng thöù caáp sau khi phaùt haønh thaáp hôn giaù phaùt haønh. Syndicate bình oån giaù chöùng khoaùn baèng caùch:
Mua chöùng khoaùn treân thò tröôøng thöù caáp vôùi giaù khoâng ñöôïc cao hôn so vôùi giaù phaùt haønh cho ñeán cuoái thôøi gian chaøo baùn (offering period). Sau thôøi ñieåm naøy, giaù chöùng khoaùn ñöôïc thaû noåi ñeå cho thò tröôøng xaùc ñònh.
Taêng tyû leä giaûm giaù (selling concession) vaø tyû leä giaûm giaù naøy seõ ñöôïc khaáu tröø trong phí phaùt haønh (underwriting fee) vaø nhaø phaùt haønh khoâng phaûi chòu 131 theâm chi phí.

Sau cuoäc hoïp coâng boá keát quaû cuûa kieåm tra cuoái cuøng (final due-diligence meeting) vaø khi ñöôïc UÛy ban Chöùng khoaùn caáp pheùp, syndicate baùn chöùng khoaùn ra coâng chuùng. Coâng vieäc naøy coù theå keùo daøi vaøi giôø nhöng cuõng coù theå keùo daøi vaøi tuaàn.

Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (8) 6.

7.

Khaùch haøng traû tieàn  Ngaøy thanh toaùn thoâng thöôøng laø ngaøy laøm vieäc thöù ba sau ngaøy chaøo baùn (thoâng thöôøng laø ngaøy hieäu löïc). Giaûi ngaân tieàn baùn chöùng khoaùn (Disbursing proceeds). Khi ñôït phaùt haønh hoaøn taát, nhaø baûo laõnh phaùt haønh chính seõ phaân boå lôïi nhuaän vaø hoa hoàng phaùt haønh. Vieäc tính toaùn giaûi ngaân lôïi nhuaän vaø hoa hoàng phaùt haønh phaûi ñöôïc thoâng baùo cho taát caû caùc thaønh vieân cuûa syndicate. 132

33

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh 1.

2.

3.

4.

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh

Cam keát chaéc chaén (firm commitment)




Cam keát chaéc chaén (firm commitment)  Cam

keát mua chöùng khoaùn phaùt haønh vôùi moät khoaûng giaù vaø soá löôïng xaùc ñònh cuï theå trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh vaø traû tieàn thu ñöôïc töø vieäc baùn chöùng khoaùn cho coâng ty phaùt haønh cho duø khoâng chaéc laø taát caû löôïng chöùng khoaùn phaùt haønh seõ ñöôïc baùn heát cho cho coâng chuùng ñaàu tö. Theå hieän trong Thö xaùc nhaän (LOI-letter of intent).  Daïng hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát.

Baûo laõnh phaùt haønh thöông löôïng (negotiated underwritings) Baûo laõnh phaùt haønh thoâng qua ñaáu thaàu (Competitive bid underwritings) Baûo laõnh phaùt haønh thöôøng tröïc (Standby Underwritings) 133

134

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh


Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh

Baûo laõnh phaùt haønh thöông löôïng (negotiated underwritings)




 Nhaø

phaùt haønh vaø baûo laõnh phaùt haønh thoaû thuaän vôùi nhau ñieàu khoaûn cuûa ñôït phaùt haønh: soá löôïng chöùng khoaùn phaùt haønh, giaù phaùt haønh vaø phí traû cho nhaø baûo laõnh phaùt haønh.  Daïng baûo laõnh phaùt haønh chuaån ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát khi giöõa nhaø phaùt haønh vaø coâng ty baûo laõnh phaùt haønh toàn taïi moái quan heä maät thieát.

135

Baûo laõnh phaùt haønh thoâng qua ñaáu thaàu (Competitive bid underwritings)  Daïng

baûo laõnh phaùt haønh naøy ñöôïc söû duïng nhieàu trong vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn cuûa chính quyeàn ñòa phöông (municipal securities) vaø thöôøng ñöôïc luaät phaùp quy ñònh.  Thoâng thöôøng, daønh cho phaùt haønh traùi phieáu vaø caùc ngaân haøng ñaàu tö ñöôïc môøi tham gia ñaáu thaàu.  Ngöôøi thaéng thaàu laø ngöôøi traû giaù cao nhaát cho nhaø phaùt haønh (töông ñöông vôùi chi phí laõi suaát thaáp nhaát). 136

34

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh


Ñieàu khoaûn loaïi tröø (Market-out Clause). loaïi ruûi ro maø nhaø baûo laõnh phaùt haønh töø choái chaáp nhaän ñöôïc cuï theå hoaù trong hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh döôùi daïng cam keát chaéc chaén ñöôïc goïi laø ñieàu khoaûn loaïi tröø.  Nhöõng ruûi ro naèm ngoaøi kieåm soaùt cuûa nhaø baûo laõnh phaùt haønh - thuoäc ñieàu khoaûn loaïi tröø (ngöøng hoaëc huyû boû vieäc chaøo baùn chöùng khoaùn) neáu coù nhöõng söï kieän baát lôïi ñaùng keå (material) xaûy ra aûnh höôûng ñeán coâng ty phaùt haønh vaø laøm hoûng chaát löôïng ñaàu tö cuûa loaïi chöùng khoaùn chaøo baùn.  Nhöõng ruûi ro nhaø baûo laõnh phaùt haønh phaûi chaáp nhaän khoâng thuoäc ñieàu khoaûn loaïi tröø neáu xaûy ra söï kieän baát lôïi nhöng khoâng ñaùng keå (immaterial) xaûy ra laøm aûnh höôûng ñeán coâng ty phaùt haønh nhöng khoâng laøm hoûng chaát löôïng ñaàu tö 137 cuûa loaïi chöùng khoaùn chaøo baùn.

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh


Coá gaéng toái ña (Best Efforts) Loaïi hôïp ñoàng naøy yeâu caàu nhaø baûo laõnh phaùt haønh mua chöùng khoaùn töø coâng ty phaùt haønh nhö laø moät ñaïi lyù, soá löôïng mua tuyø thuoäc vaøo khaû naêng cuûa nhaø baûo laõnh coù theå baùn ñöôïc.  Loaïi hình baûo laõnh naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng cho vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty môùi ít ñöôïc bieát ñeán, mang tính ñaàu cô cao. 

 Nhöõng




Toái thieåu-Toái ña (Mini-Max)  Daïng

baûo laõnh phaùt haønh toái thieåu-toái ña laø loaïi hình baûo laõnh coá gaéng toái ña vôùi möùc saøn (toái thieåu) vaø möùc traàn (toái ña) soá löôïng coå phieáu maø nhaø phaùt haønh muoán baùn.  Khi ñaõ ñaït ñöôïc möùc toái thieåu, nhaø baûo laõnh phaùt haønh coù theå 138 töï do taêng löôïng chöùng khoaùn baùn ra cho ñeán khi ñaït ñöôïc möùc traàn.

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh


Taát caû hoaëc khoâng (All Or None-AON)  Loaïi

hình phaùt haønh naøy cho pheùp coâng ty phaùt haønh coù nhieàu quyeàn kieåm soaùt ñoái vôùi keát quaû cuûa ñôït phaùt haønh (hay coå ñoâng baùn coå phieáu).  Neáu nhaø baûo laõnh phaùt haønh khoâng baùn ñöôïc heát soá löôïng chöùng khoaùn quy ñònh vôùi giaù quy ñònh thì toaøn boä ñôït phaùt haønh seõ bò huyû boû.  Vì vieäc phaùt haønh theo phöông phaùp AON laø khoâng chaéc chaén neân tieàn cuûa caùc nhaø ñaàu tö mua chöùng khoaùn phaûi noäp vaøo moät taøi khoaûn trung gian (escrow) ñeå chôø keát quaû cuûa ñôït phaùt haønh.  Nhaø baûo laõnh phaùt haønh vaø caùc beân lieân quan ñeán AON bò caám khoâng ñöôïc ñöa tin khoâng trung thöïc veà ñôït phaùt haønh 139 ñeå traùnh toån haïi nhaø ñaàu tö.




Baûo laõnh phaùt haønh thöôøng tröïc (Standby Underwritings)  Ñöôïc söû duïng khi nhöõng coâng ty ñaõ nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt haønh theâm coå phieáu.  Khi coù quy ñònh Quyeàn tieân maïi cuûa coå ñoâng hieän höõu (theo Ñieàu leä coâng ty quy ñònh), nhaø baûo laõnh phaùt haønh thöôøng tröïc seõ thöïc hieän traùch nhieäm mua laïi taát caû nhöõng quyeàn öu tieân mua chöùng khoaùn khoâng ñöôïc thöïc hieän vaø thöïc hieän quyeàn (mua chöùng khoaùn phaùt haønh) vaø sau ñoù baùn laïi cho coâng chuùng ñaàu tö. 140

35

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh


Baûo laõnh phaùt haønh thöôøng tröïc (tieáp)  Cam keát chaéc chaén - Nhaø baûo laõnh phaùt haønh thöôøng tröïc ñoàng yù khoâng ñieàu kieän mua laïi toaøn boä löôïng chöùng khoaùn khoâng ñöôïc caùc coå ñoâng hieän höõu mua vôùi giaù ñaêng kyù.

GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN

 Oån

ñònh giaù (market price stabilizing) – thôøi gian thöïc hieän bình oån giaù chöùng khoaùn treân thò tröôøng laø 30 ñeán 60 ngaøy (baèng thôøi gian ñeå thi haønh quyeàn öu tieân mua).
Bình oån giaù: Chöùng khoaùn seõ ñöôïc mua ôû möùc giaù baèng hoaëc thaáp hôn giaù ñaêng kyù nhaèm ñeå giöõ cho giaù thò tröôøng cao hôn giaù ñaêng kyù (subscription price) vaø vì vaäy khuyeán khích vieäc thi haønh quyeàn vaø taêng möùc mua chöùng khoaùn ôû giaù ñaêng kyù.
Bình oån thò tröôøng Quyeàn & thi haønh quyeàn tieân maïi: 141 (töông töï bình oån giaù chöùng khoaùn).

Thò tröôøng thöù caáp

Caùc loaïi thò tröôøng thöù caáp


Heä thoáng giao dòch theo leänh giao dòch


Thò tröôøng ñaáu leänh  Sôû

giao dòch  Heä thoáng giao dòch theo leänh giao dòch (orderdriven trading system)







 Thò tröôøng phi taäp trung (thò tröôøng cuûa caùc nhaø töï doanh – dealers)




 Thò tröôøng OTC

 Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù & thöông löôïng (quote-driven trading system)

143

Coâng chuùng ñaàu tö (caù nhaân hay toå chöùc) ñaët leänh giao dòch. Nhaø moâi giôùi thöïc hieän vai troø trung gian nhaän leänh & thu xeáp chuyeån leänh ñeán Saøn giao dòch. Leänh giao dòch: goàm chaøo mua hay chaøo baùn coâng boá möùc giaù saün saøng mua hay baùn chöùng khoaùn. Nhöõng leänh ñaët mua seõ doø tìm nhöõng leänh ñaët baùn, (hoaëc ngöôïc laïi) khi ñoàng nhaát veà giaù, hoaëc ñaït ñeán ñieåm giaù toát nhaát cho caû hai beân, leänh ñöôïc thöïc hieän vaø giao dòch hình thaønh. 144

36

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù & thöông löôïng

Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù & thöông löôïng








Coâng chuùng ñaàu tö mua baùn chöùng khoaùn töø chaøo giaù cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng. Giaù giao dòch ñöôïc hình thaønh thoâng qua söï caïnh tranh ñaáu giaù & thöông löôïng giöõa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng (market makers/dealers). Caùc nhaø töï doanh naøy seõ thu lôïi töø vieäc mua/baùn chöùng khoaùn giöõa hoï vôùi nhau (vôùi taøi khoaûn cuûa rieâng mình) vaø mua ñi/baùn laïi cho coâng chuùng ñaàu tö.




Ñaëc tröng cuûa heä thoáng: Söï thuaän tieän - Caùc nhaø ñaàu tö khoâng phaûi chôø caùc nhaø ñaàu tö khaùc tham gia ñaáu giaù cho moät giao dòch chöùng khoaùn. Sö lieân luïc - thò tröôøng ñöôïc taïo laäp ngay laäp töùc cho moät loaïi chöùng khoaùn cuï theå nhôø vaøo nhaø taïo laäp thò tröôøng - ñoùng vai troø ñònh giaù vaø thöïc hieän giao dòch.

145

146

So saùnh giöõa Sôû giao dòch & Thò tröôøng OTC Sôû giao dòch







Giao dòch ñöôïc chuyeån veà thöïc hieän taïi moât vò trí taäp trung – Saøn giao dòch. Heä thoáng giao dòch theo leänh giao dòch (order-driven trading system):  Ñaáu giaù giöõa caùc nhaø ñaàu tö  Duy nhaát moät giaù khôùp leänh – giaù thöïc hieän giao dòch ñöôïc choïn ra giöõa caùc giaù chaøo mua/baùn cho moät loaïi chöùng khoaùn cuûa coâng chuùng ñaàu tö  Moâi giôùi laøm trung gian chuyeån leänh giao dòch.

So saùnh giöõa Sôû giao dòch & Thò tröôøng OTC

Thò tröôøng OTC







Giao dòch ñöôïc thöïc hieän qua maïng vi tính keát noái giöõa nhieàu ñieåm khaùc nhau vaø phaân taùn treân dieän roäng. Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù & thöông löôïng (quote-driven trading system):  Chaøo giaù & thöông löôïng giöõa caùc dealers.  Giaù goàm 2 phaàn: (1) giaù thò tröôøng noäi boä – giöõa caùc dealers vôùi nhau; (2) Giaù chaøo baùn/mua laïi cho coâng chuùng ñaàu tö cuûa töøng dealer.  Dealers laøm chuû choát trong ñònh giaù & thöïc hieän giao dòch (baèng taøi khoaûn rieâng cuûa 147 mình).










Sôû giao dòch Ñieàu kieän ñaêng kyù nieâm yeát cao. Thöôøng laø chöùng khoaùn nieâm yeát coù chaát löôïng cao (xeùt veà maët voán ñieàu leä, söùc maïnh taøi chính & lôïi nhuaän, lòch söû phaùt trieån, …) Khaû naêng thanh khoaûn thò tröôøng ñöôïc ñaûm baûo bôûi ñoä saâu cuûa caùc leänh giao dòch giôùi haïn (the depth of limit order). Do vaäy, khaû naêng thanh khoaûn cuûa thò tröôøng cao khi thò tröôøng bình oån vaø bò phaù vôõ khi coù bieán ñoäng giaù lôùn.

Thò tröôøng OTC










Ñieàu kieän ñaêng kyù nieâm yeát thaáp hôn. Thöôøng laø chöùng khoaùn môùi phaùt haønh, chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao hôn. Khaû naêng thanh khoaûn thò tröôøng cao ngay caû khi thò tröôøng bieán ñoäng maïnh (nhôø vaøo vai troø cuûa dealers)

148

37

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (1)

KHAÛ NAÊNG THANH KHOAÛN THÒ TRÖÔØNG

(Market Liquidity)







Noùi chung, khaû naêng thanh khoaûn thò tröôøng caøng cao thì caøng toát. Khaû naêng thanh khoaûn thò tröôøng theå hieän qua ba maët sau: saâu cuûa thò tröôøng (market depth): khoái löôïng toái ña cuûa moät leänh giao dòch coù theå thöïc hieän ñöôïc maø khoâng gaây ra bieán ñoäng giaù.  Khaû naêng giao dòch töùc thì (trade immediacy): giao dòch coù ñöôïc thöïc hieän ngay khi leänh giao dòch ñöôïc nhaäp vaøo heä thoáng.  Tính ñaøn hoài giaù (price resiliency): Trong bao laâu thì giaù thò tröôøng trôû lai ñieåm caân baèng sau khi bò phaù vôû do bieán ñoäng cuûa cung caàu thò tröôøng. 149

Vai troø cuûa chöùc naêng Moâi giôùi (broker):  

 Ñoä

Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (2) Vai troø cuûa chöùc naêng töï doanh (dealer): Laø chuû voán (principal) cuûa löôïng chöùng khoaùn giao dòch, töùc laø chöùng khoaùn ñöôïc mua/baùn baèng chính taøi khoaûn cuûa dealer.  Thöïc hieän nhaèm muïc ñích thu lôïi nhuaän töø khoaûn coäng theâm (Mark-up) giöõa giaù mua vaø giaù baùn chöùng khoaùn, thay vì laø hoa hoàng nhö ñoái vôùi nhaø moâi giôùi.  Khoâng ñöôïc giao dòch chöùng khoaùn ôû caùc möùc giaù vöôït quaù giaù trò tröôøng.  Khoâng ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi vai troø cuûa moät moâi giôùi vaø töï doanh trong cuøng moät giao dòch (nghóa laø khoâng ñöôïc vöøa laøm giaù vöøa tính moät khoaûn hoa hoàng cho cuøng moät thöïc thi leänh cho khaùch ñaàu tö) . 

151





Khoâng mua baùn chöùng khoaùn cho mình. Chæ thöïc dòch vuï nhaän leänh, chuyeån leänh vaø giuùp thöïc hieän yeâu caàu cuûa ngöôøi mua, keû baùn chöùng khoaùn ñeå höôûng hoa hoàng. Taøi saûn (chöùng khoaùn) vaø tieàn ñöôïc chuyeån dòch tröïc tieáp qua laïi giöõa beân mua vaø beân baùn chöùng khoaùn Coâng ty chöùng khoaùn thaønh vieân Sôû giao dòch thöôøng ñaûm traùch chöùc naêng naøy. 150

Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (3) So saùnh giöõa chöùc naêng MOÂI GIÔÙI & TÖÏ DOANH: Moâi giôùi

Töï doanh

Ñaïi dieän khaùch haøng thöïc hieän caùc leänh giao dòch.

Boû voán ñeå giao dòch chöùng khoaùn vaø chaáp nhaän ruûi ro

Nhaän hoa hoàng

Tìm kieám lôïi nhuaän töø khoaûn cheânh leäch giaù (taêng/giaûm)

Chæ giöõ vò theá trung gian, khoâng Chuû ñoäng taïo laäp thò tröôøng (boû chuû ñoäng taïo laäp thò tröôøng. voán mua/baùn chöùng khoaùn) Phaûi coâng khai cho khaùch haøng Phaûi coâng khai cho khaùch haøng vai troø cuûa mình vaø möùc hoa vai troø cuûa mình nhöng khoâng hoàng nhaát thieát cho bieát toång hoaëc nguoàn lôïi nhuaän töø khoaûn cheânh 152 leäch giaù taêng/giaûm.

38

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (5) Caùc thaønh vieân chính cuûa Sôû giao dòch:  





Moâi giôùi höôûng hoa hoàng (ñaïi dieän cuûa coâng ty chöùng khoaùn thaønh vieân cuûa Sôû giao dòch) Moâi giôùi ñoäc laäp (hay “Hai ñoâ la”) (hoaït ñoäng ñoäc laäp, coù chöùc naêng nhö moâi giôùi höôûng hoa hoàng). Thöïc hieän dòch vuï moâi giôùi ñöôïc yeâu caàu töø moâi giôùi khaùc ñöa laïi. Nhaø giao dòch coù ñaêng kyù/ nhaø töï doanh (registered trader/dealer): (coù theå thöïc hieän caû chöùc naêng moâi giôùi höôûng hoa hoàng) Chuyeân gia (specialist): chæ coù taïi Sôû giao dòch NYSE cuûa Myõ.

Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (6) Phöông thöùc ñònh giaù giao dòch:  Laø phöông thöùc ñaáu giaù hai chieàu - caû ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ñeàu ñöa ra giaù chaøo mua vaø giaù chaøo baùn toát nhaát ñeå coá gaéng thöïc hieän giao dòch vôùi giaù toát nhaát coù theå ñöôïc). 2

phöông caùch phoái keát ñeå hình thaønh giaù thò tröôøng: Giao dòch ñònh kyø.
Giao dòch lieân tuïc.


 Phaàn

lôùn Sôû giao dòch hieän nay ñeàu aùp duïng caû hai caùch phoái keát lieân tuïc & ñònh kyø:
thöïc hieän phoái keát ñònh kyø ñeå xaùc ñònh giaù môû cöûa.
Sau khi coù giaù môû cöûa thì thöïc hieän keát phoái lieân tuïc ñeå taïo tính soâi ñoäng cuûa thò tröôøng.

153

154

GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (1)

Thời gian nhập lệnh (Việt Nam)


Lệnh ATO LO MP ATC

8:30 9:00

 

9:00 – 10:00

10:00 – 10:30

 



10:30 – 11:00




Laø söï so khôùp leänh mua vaø baùn chöùng khoaùn theo töøng kyø haïn nhaát ñònh sau moät khoaûng thôøi gian nhaän leänh lieân tuïc, coù theå laø 5 phuùt, 15 phuùt, hoaëc 60 phuùt. Giaù khôùp leänh laø möùc giaù toát nhaát ôû ñieåm caân baèng veà khoái löôïng chöùng khoaùn mua vaø möùc baùn cao nhaát trong toång soá cung vaø caàu cho loaïi chöùng khoaùn naøy.

 155

156

39

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (3)

GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (2)





Neáu tröôøng hôïp coù nhieàu möùc giaù ñeàu coù chung moät khoái löôïng giao dòch lôùn nhaát thì seõ ñöôïc choïn caên cöù vaøo nguyeân taéc ñònh vò (allocation rule - ñöôïc quy ñònh cuï theå taïi töøng Sôû giao dòch):

b.

c.

möùc giaù truøng hoaëc gaàn vôùi giaù thöïc hieän cuûa laàn khôùp leänh gaàn nhaát (giaù tham chieáu). Neáu vaãn coù nhieàu möùc giaù thoûa maõn ñieàu kieän (a) thì möùc giaù tham chieáu hoaëc möùc giaù cao hôn giaù tham chieáu seõ ñöôïc choïn tuøy theo quyeát ñònh cuûa Sôû Giao dòch. Töông töï tröôøng hôïp ôû muïc b nhöng chöùng khoaùn môùi ñöôïc nieâm yeát, trong ngaøy giao dòch ñaàu tieân (chöa coù giaù tham chieáu), thì möùc giaù cao hôn seõ ñöôïc choïn (ñeå ñaûm baûo thò157 tröôøng coù xu höôùng ñi leân).

GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (4) Leänh mua 011 014 003 007 009 006 013 008 010 012 005

K.L. mua 300 500 400 300 500 300 100 300 500 300 100

Coäng doàn 300 800 1.200 1.500 2.000 2.300 2.400 2.700 3.200 3.500 3.600

Giaù 40,9 40,8 40,6 40,5 40,4 40,2 40,0 39,8 39,6 39,5 39,0

Coäng doàn 3.800 3.300 1.900 1.900 1.500 1.100 800 500 200 -







Nguyeân taéc ñònh vò (allocation rule) a.

Traät töï öu tieân thöïc hieän giao dòch

K.L. baùn 500 400 400 400 300 300 300 200 -

Leänh baùn 016 004 001 015 019 017 016 002 -

Giaù ñoùng cöûa cuûa phieân giao dòch ngaøy hoâm tröôùc laø 159 40,7







Öu tieân theo giaù  Chaøo mua cao nhaát vaø chaøo baùn thaáp nhaát luoân ñöôïc xem xeùt tröôùc tieân.  Leänh thò tröôøng (market order) luoân ñöôïc öu tieân thöïc hieän tröôùc caû chaøo mua cao nhaát vaø chaøo baùn thaáp nhaát. Öu tieân theo thôøi gian  Öu tieân veà thôøi gian chæ ñöôïc xeùt sau öu tieân veà giaù.  Cho cuøng moät möùc giaù ñöôïc thöïc hieän giao dòch, leänh naøo ñeán tröôùc ñöôïc öu tieân thöïc hieän. Öu tieân theo soá löôïng  Öu tieân theo soá löôïng chæ xeùt sau öu tieân theo thôøi gianï  Neáu caùc leänh khoâng cheânh leäch thôøi gian moät caùch roõ raøng, thì leänh naøo coù soá löôïng lôùn seõ ñöôïc öu tieân thöïc hieän tröôùc. Bình ñaúng  caùc leänh mua hoaëc baùn chöùng khoaùn cuøng giaù caû vaø cuøng moät khoái löôïng taïi cuøng moät thôøi ñieåm thì seõ thöïc hieän vieäc boác158 thaêm.

GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (5) Leänh mua

K.L. mua

Coäng doàn

Giaù

Coäng doàn

K.L. baùn

Leänh baùn

001 005 003 007, 010, 011 009 008 013 012

300 500 400 500 500 300 100 300

300 800 1.200 1.700 2.200 2.500 2.600 2.900

40,9 40,8 40,6 40,5 40,4 40,2 40,0 39,8

2.300 1.800 1.400 1.400 1.000 800 500 200

500 400 400 200 300 300 200

006 014 017 015 004 016 002

ÔÛ möùc giaù 40,5 coù 03 leänh ñaët mua 007 (100 cp), 010 (300 cp) vaø 011 (100 cp). Khi khôùp leänh, chæ coù leänh 007 (100 cp) 160 vaø leänh 010 (100 trong soá toång 300 cp) ñöôïc thöïc hieän.

40

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

GIAO DÒCH LIEÂN TUÏC











GIAO DÒCH LIEÂN TUÏC

Nhaän leänh lieân tuïc trong suoát phieân giao dòch, khi coù caùc leänh ñoái öùng so khôùp ñöôïc veà giaù, hình thaønh giao dòch ngay.

Giôø

Nguyeân taéc khôùp leänh vaø traät töï öu tieân thöïc hieän vaãn tuaân thuû ñuùng caùc quy ñònh nhö trong giao dòch ñònh kyø.

9g05

Leänh baùn Soá 1

9g07

Soá 2

Giao dòch ñöôïc hình thaønh lieân tuïc, taïo ra moät thò tröôøng soâi ñoäng.

9g09

Soá 3

9g14

Soá 4

300

76,3

9g21

Soá 5

700

76,5

9g25

Soá 6

Tuy nhieân, giaù khôùp leänh coù theå khoâng phaûn aùnh chính xaùc giaù thò tröôøng vaø neáu thò tröôøng coù bieán ñoäng lôùn thì möùc ñoä aûnh höôûng ñeán giaù thò tröôøng seõ cao hôn raát nhieàu so vôùi hình thöùc khôùp leänh ñònh kyø.

K.L. baùn

Giaù

500

76,3

300

76,5 76,3

K.L. mua

800 (300)

76,5

500

161

162

2. Lệnh thị trường (MP)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (1) Leänh thò tröôøng (market order):   






Ñöôïc thöïc hieän ngay taïi giaù toát nhaát hieän höõu treân thò tröôøng. Ñöôïc öu tieân treân taát caû caùc loaïi leänh khaùc (keå caû chaøo mua hay chaøo baùn toát nhaát). Trong suoát thôøi gian giao dòch chöùng khoaùn, leänh thò tröôøng ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän. Khoâng coù loaïi leänh naøo khaùc ñöôïc ñaûm baûo nhö vaäy. Giaù thöïc hieän coù theå laø khoâng theå ñoaùn tröôùc ñöôïc

163

Lệnh không ghi giá (ghi MP - giá thị trường) Ví dụ:




Mua REE 1.000cp @MP Bán SAM 500cp @MP

Trình tự khớp:       

Lệnh đối ứng? Không có  Lệnh bị từ chối Có  Xét Giá tốt nhất: Khớp hết?  Chấm dứt Không khớp hết  Giá tốt kế tiếp. Khớp hết?  Chấm dứt Không khớp hết  Giá tốt kế tiếp… … Khối lượng lệnh MP hết?  Chấm dứt Khối lượng lệnh MP còn  Chờ trên sổ lệnh tại mức giá thực hiện cuối cùng +1 đơn vị yết giá nếu là lệnh MP mua (1 đơn vị yết giá nếu là lệnh MP bán) 164

41

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ví dụ về lệnh MP


Sổ lệnh cổ phiếu BBB như sau: KL Mua

5000




Ví dụ về lệnh MP

Giá mua MP

Giá bán

Sổ lệnh cổ phiếu BBB sau khi so khớp như sau:




KL Bán

120

1000

121

2000

Kết quả khớp lệnh: 3000 - 1000(120) - 2000(121) 2000 chuyển thành lệnh LO mua tại mức giá 122




KL Mua

Giá mua

2000

122

Giá bán

Kết quả khớp lệnh: 3000 - 1000(120) - 2000(121) 2000 chuyển thành lệnh LO mua tại mức giá 122

165

166

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (2)

Ví dụ về lệnh MP

Leänh giôùi haïn (limit order):





Sổ lệnh cổ phiếu XYZ như sau: KL Mua




Giá mua

(A) 1000 135 (B) 2000 134 Kết quả khớp lệnh:

Giá bán

KL Bán

137 1000 (C) MP 2600 (D) 2600 - 1000(135) - 1600(134)







Sổ lệnh sau khi khớp:

KL Mua (B) 400

Giá mua 134

Giá bán 137

KL Bán

KL Bán 1000 (C)




Leänh chæ ñöôïc thöïc hieän taïi giaù chæ ñònh trong leänh giôùi haïn hay toát hôn (thaáp hôn cho chaøo mua vaø cao hôn cho chaøo baùn).  Leänh giôùi haïn baùn - giaù thaáp nhaát maø khaùch haøng chaáp nhaän baùn coå phieáu.  Leänh giôùi haïn mua - giaù cao nhaát maø khaùch haøng chaáp nhaän mua. Khaùch haøng ñaõ xaùc ñònh tröôùc moät giaù muoán baùn hay muoán mua vì tin raèng giaù ñaët ra seõ ñaït ñöôïc treân thò tröôøng vaøo moät thôøi ñieåm thích hôïp vaø ñoù laø giaù coù lôïi nhaát. Thoâng thöôøng leänh khoâng ñöôïc thöïc hieän ngay (tröø tröôøng hôïp giaù khôùp ñuùng giaù thò tröôøng). Do ñoù, khaùch haøng phaûi xaùc ñònh thôøi gian cho pheùp thöïc hieän leänh giôùi haïn. Ruûi ro coù theå cuûa leänh giôùi haïn: Khaùch haøng maát cô hoäi mua hay baùn, ñaëc bieät laø trong tröôøng hôïp giaù thò tröôøng bieán ñoäng quaù xa möùc giaù giôùi haïn (ruûi ro 168 naøy seõ khoâng xaûy ra ñoái vôùi leänh thò tröôøng).

 167

42

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ví dụ về lệnh LO (liên tục)

Ví dụ về lệnh LO (định kỳ) Cổ phiếu AAA Giá tham chiếu: 99 Sổ lệnh như sau:

KL Mua 5000




Cổ phiếu AAA Giá tham chiếu: 99 Sổ lệnh như sau:

Kết quả khớp lệnh: -Giá khớp 100- KL khớp 2000

Giá Mua 100

Giá bán 98 100

KL Bán 1000 1000

KL Mua (C) 5000

Sổ lệnh sau khi khớp:

KL Mua 3000

Giá Mua 100




Kết quả khớp lệnh: - Giá 98 - KL khớp 1000 - Giá 100 - KL khớp 1000

Giá Mua 100

Giá bán 98 100

KL Bán 1000 (A) 1000 (B)

Giá bán

KL Bán

Sổ lệnh sau khi khớp:

Giá bán

KL Bán

KL Mua (C) 3000

Giá Mua 100

169

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (3)

Leänh döøng (stop order):


Moät leänh döøng goàm hai phaàn thöïc hieän: Chaâm ngoøi: giao dòch chaâm ngoøi (trigger transaction) kích hoaït cho vieäc giao dòch phaûi ôû taïi hay vöôït qua giaù döøng. 2. Thöïc hieän: giao dòch thöïc hieän (execution transaction) hoaøn taát vieäc giao dòch (leänh döøng seõ trôû thaønh leänh thò tröôøng vaø ñöôïc thöïc hieän taïi giaù thò tröôøng toát nhaát, coù theå khoâng laø giaù döøng).

1.




Leänh döøng mua: Leänh döøng mua luoân ñaët treân giaù chaøo baùn toát nhaát hieän haønh vaø ñöôïc chaâm ngoøi khi giaù thò tröôøng ñaït ñeán hay vöôït qua giaù döøng mua.  Leänh döøng mua thoâng thöôøng giôùi haïn ruûi ro cho vieäc baùn khoáng. 




Leänh döøng baùn: “Neáu giaù thò tröôøng phaù vôõ möùc giaù thò tröôøng thaáp nhaát (hieän töôïng thò tröôøng ñi xuoáng – bearish market), toâi tin raèng giaù seõ tieáp tuïc haï. Vaø taïi ñieåm naøy toâi seõ baùn”. 171  Thoâng thöôøng ñeå baûo veä lôïi nhuaän hay/vaø giaûm bôùt loã. 

170

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (3)

Ví duï leänh döøng (stop order):
Ví duï 1: Leänh döøng baùn ñöôïc söû duïng ñeå ñaûm baûo lôïi nhuaän khi giaù cổ phiếu giaûm. Giaû söû giaù cổ phiếu mua vôùi giaù $32 ñang giao dòch vôùi giaù $50. Nhaø ñaàu tö khoâng muoán giôùi haïn khoaûn lôøi taêng theâm nhöng muoán ñaûm baûo lôïi nhuaän khi giaù giaûm. Ñeå choát möùc lôïi nhuaän, nhaø ñaàu tö coù theå ñaët leänh döøng baùn vôùi giaù $47.
Ví duï 2: Leänh döøng mua coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaûm baûo lôïi nhuaän coù ñöôïc töø baùn khoáng. Giaû söû moät nhaø ñaàu tö baùn khoáng (baùn cổ phiếu khoâng sôû höõu (vay) vôùi giaù cao, mua reû ñeå traû) vôùi giaù $50, vaø giaù thò tröôøng hieän taïi laø $32. Leänh döøng mua taïi möùc giaù $36 seõ ñaûm baûo lôïi nhuaän töø baùn khoáng. 172

43

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (4)


Caùc loaïi leänh giao dòch chính (4)

Leänh döøng giôùi haïn (stop limit order):  Laø leänh döøng, sau khi ñöôïc chaâm ngoøi seõ trôû thaønh leänh giôùi haïn (thay vì laø leänh thò tröôøng).  Khi moät soá löôïng lôùn caùc leänh döøng chuyeån ñeán saøn giao dòch ñeàu ñöôïc chaâm ngoøi, söï naùo loaïn giao dòch coù theå xaûy ra khi caùc leänh naøy trôû thaønh leänh thò tröôøng.  Hoaït ñoäng thò tröôøng nhö vaäy coù theå ñaåy nhanh vieäc taêng hay giaûm giaù coå phieáu.  Haäu quaû laø muïc ñích cô baûn cuûa leänh döøng (giôùi haïn loã vaø baûo veä lôïi nhuaän) bò phaù huûy.  Nhöõng tình huoáng baát ngôø naøy coù theå traùnh ñöôïc neáu moät giaù giôùi haïn ñöôïc ñöa vaøo leänh döøng.




Ví duï leänh döøng giôùi haïn (stop limit order):  Leänh döøng baùn 100 cổ phiếu coâng ty REE giaù 52, giôùi haïn 51 ½  Leänh döøng seõ kích hoaït taïi möùc 52 hay thaáp hôn => thaønh leänh thò tröôøng, baùn theo möùc giaù saün coù => nhöng coù leänh giôùi haïn 51 1/2 , khoâng thöïc hieän vôùi giaù thaáp hôn 51 ½.  Neáu giaù cổ phiếu thaáp => saün saøng baùn ra; neáu giaù thaáp hôn möùc giôùi haïn => khoâng baùn chôø trôû veà möùc giaù mong ñôïi.

173

174

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (5)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (6)

__________________________________________________________________________________________________




Döøng mua

 treân

thò tröôøng OTC, leänh döøng raát khoù ñöôïc thöïc hieän bôûi vì khoâng coù söï caân baèng giöõa nhaø taïo laäp thò tröôøng vôùi ngöôøi ñaët leänh. Vì vaäy leänh döøng giôùi haïn khoâng ñöôïc pheùp tröø khi giaù döøng vaø giaù giôùi haïn laø moät.

Baùn giôùi haïn Döøng giôùi haïn mua Höôùng thò tröôøng Mua giôùi haïn

Caùc haïn cheá cuûa leänh döøng:

Döøng giôùi haïn baùn

Döøng baùn

__________________________________________________________________________________________________ 175

176

44

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (7)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (8)

Giaù coå phieáu giaûm vaøo ngaøy giao dòch khoâng coù coå töùc
Vaøo ngaøy giao dòch khoâng coù coå töùc - ngaøy ñaàu tieân maø coå ñoâng môùi khoâng ñöôïc höôûng coå töùc kyø keá tieáp, coå phieáu seõ giaûm giaù baèng soá coå töùc ñöôïc nhaän.
Caùc leänh giaûm giaù bao goàm leänh giôùi haïn mua, leänh döøng baùn vaø leänh döøng giôùi haïn baùn.

Giaûm giaù do taùch coå phieáu (giaûm theo tyû leä):  ñeå

tính vieäc giaûm giaù cuûa leänh mua môû hay leänh döøng môû sau khi taùch coå phieáu, giaù thò tröôøng ñöôïc chia cho phaân soá theå hieän tyû leä taùch coå phieáu.  Ví duï: neáu moät leänh döøng mua vôùi 100$ ñaõ ñöôïc ñaët vaø coù thoâng baùo taùch coå phieáu theo tyû leä 4 laáy 5, giaù môùi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy giaù thò tröôøng - 100$ chia cho phaân soá 5/4 laø $80.  Neáu keát quaû tính toaùn giaù ñieàu chænh khoâng chính xaùc theo töøng 1/8, thì giaù treân leänh seõ ñöôïc laøm troøn xuoáng theo 1/8 gaàn nhaát.

Leänh khoâng giaûm giaù (Do-not-reduce DNR)
DNR seõ khoâng bò giaûm giaù chæ trong tröôøng hôïp chia coå töùc baèng tieàn maët.
Leänh naøy bò giaûm giaù trong caùc tröôøng hôïp phaân phoái khaùc, nhö laø tröôøng hôïp chia coå töùc baèng coå phieáu hay khi quyeàn mua coå phieáu boå sung ñöôïc taùch ra (khoâng ñi keøm theo coå 177 phieáu) ñöôïc chaøo baùn rieâng treân thò tröôøng.

178

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (9) Leänh coù giaù trò trong ngaøy:  Tröø khi coù chæ daãn khaùc, caùc leänh chæ coù giaù trò trong ngaøy giao dòch. Neáu leänh khoâng ñöôïc thöïc hieän ñeán cuoái ngaøy giao dòch thì caùc leänh naøy bò huûy. Leänh coù giaù trò cho ñeán khi huõy boû (GTC):  Caùc leänh GTC hay leänh môû, seõ coù giaù trò cho ñeán khi thöïc hieän hay huõy boû.  Tuy nhieân, caùc leänh naøy cuõng coù thôøi haïn nhaát ñònh. Khoâng keå ngaøy ñaët leänh, caùc leänh naøy seõ bò huûy boû vaøo sau moät khoaûng thôøi gian aán ñònh.  Vieäc huõy boû caùc leänh heát haïn naøy seõ laøm giaûm ruûi ro thöïc hieän caùc leänh maø khaùch haøng ñaõ laõng queân. 179

LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:





Leänh luùc môû cöûa (ATO) - ñöôïc thöïc hieän vaøo luùc môû cöûa thò tröôøng taïi giaù giao dòch ñaàu tieân trong ngaøy. ÔÛ thò tröôøng phoái keát leänh lieân tuïc, thöôøng sau 2-3 phuùt môû cöûa seõ coù giao dòch hình thaønh giaù môû cöûa.  Leänh naøy coù theå laø leänh thò tröôøng hay leänh giôùi haïn, nhöng phaûi ñöôïc nhaäp vaøo heä thoáng nhaän leänh kòp vaøo luùc môû cöûa giao dòch. Leänh luùc ñoùng cöûa (ATC) - ñöôïc thöïc hieän taïi (hay gaàn nhaát vôùi) giaù ñoùng cöûa - leänh hình thaønh neân giaù ñoùng cöûa.  Loaïi leänh naøy thöôøng laø leänh thò tröôøng vì raát ít ñieàu kieän thuaän tieän ñeå moät leänh giôùi haïn ñöôïc thöïc hieän vaøo luùc thò tröôøng ñoùng cöûa. 180

45

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Lệnh ATO



Lệnh ATC

Là lệnh đặt mua/bán tại mức giá mở cửa Lệnh không ghi giá (ghi ATO) 





Ví dụ: Mua REE 1.000cp @ATO



Bán SAM 500cp @ATO




Là lệnh đặt mua/bán tại mức giá đóng cửa Lệnh không ghi giá (ghi ATC) Ví dụ: Mua REE 1.000cp @ATC

Bán SAM 500cp @ATC





Lệnh ATO ưu tiên trước lệnh giới hạn khi so khớp lệnh.







Giá thực hiện (nếu lệnh được thực hiện) là giá khớp lệnh xác định giá mở cửa




Hiệu lực của lệnh: Trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (8:30 – 9:00).







Lệnh ATC ưu tiên trước lệnh giới hạn khi so khớp lệnh. Giá thực hiện (nếu lệnh được thực hiện) là giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa Hiệu lực của lệnh: Trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa (10:00 – 10:30).

181

182

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)

VÍ DUÏ LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:


Moät cổ phiếu (giaù ñoùng cöûa phieân tröôùc 38.5) trong khoaûn thôøi gian giao dòch nhaän ñöôïc caùc leänh sau:

Lệnh mua Khối lượng mua

100 300 400 300 100

Giá 39. 0 38.

8 38. 9 39. 0 39. 1

(1) (2) (3) (4) (5)

Giá 38. 6 39.

1 39. 0 39. 0 38. 7

Khối lượng bán Lệnh bán

300 100 500 1000 600

183

Lệnh mua

Khối lượng mua Cộng dồn

Giá

Cộng dồn

Khối lượng bán Lệnh bán

(5)

100

100

39.1

2500

100

(2)

(1);(4)

400

500

39.0

2400

1500

(3);(4)

(3)

400

900

38.9

900

(2)

300

1200

38.8

900

1200

38.7

900

600

(5)

1200

38.6

300

300

(1) 184

46

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)

VÍ DUÏ LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:


Lệnh mua

Leänh baùn (6) 100 ATO :

Lệnh mua Khối lượng mua

100 300 400 300 100

Giá

39. 0 38. 8 38. 9 39. 0 39. 1

Giá

Khối lượng bán Lệnh bán

(1)

38.6

300

(2)

39.1

100

(3)

39.0

500

(4)

39.0

1000

(5)

38.7 AT O

600

(6)

100

Khối lượng mua Cộng dồn

Giá

Cộng dồn

(2)

100

100

39.1

1200

100

(5)

(3);(4)

1500

1600

39.0

1100

400

(1);(4)

1600

38.9

700

400

(3)

1600

38.8

300

300

(2)

(5)

600

2200

38.7

(1)

300

2500

38.6 187

Cộng dồn

Khối lượng bán Lệnh bán

100

100

39.1

2600

100

(2)

(1);(4)

400

500

39.0

2500

1500

(3);(4)

(3)

400

900

38.9

1000

(2)

300

1200

38.8

1000

1200

38.7

1000

600

(5)

1200

38.6

400

300

(1)

ATO

185

Khối lượng bán Lệnh bán

Giá

(5)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính – ATO & ATC (10). Ví dụ treân (đổi lượng mua vaø baùn) Lệnh mua

Khối lượng mua Cộng dồn

100

186

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)





VÍ DUÏ LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:  Khoái löôïng khôùp leänh laø 1100 vôùi giaù khôùp leänh laø 39.0  Ngöôøi mua laø (2) vaø (3); coøn dö mua 500 cổ phiếu vôùi giaù 39.0  Ngöôøi baùn laø (2); (3); (1) vaø (4).

Theâm leänh Baùn (6) 200 cổ phiếu ATO vaø mua (6) 100 ATO

188

47

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi leänh giao dòch chính – ATO & ATC (10). Ví dụ treân (đổi lượng mua vaø baùn) Lệnh mua

Khối lượng mua Cộng dồn

Giá

Cộng dồn

Khối lượng bán Lệnh bán

(2)

100

200

39.1

1400

100

(5)

(3);(4)

1500

1700

39.0

1300

400

(1);(4)

1700

38.9

900

400

(3)

1700

38.8

500

300

(2)

200

(6)

(5)

600

2300

38.7

(1)

300

2600

38.6

(6)

100

ATO

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)


VÍ DUÏ LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:  Khoái löôïng khôùp leänh laø 1300 vôùi giaù khôùp leänh laø 39.0  Ngöôøi mua laø (6); (2) vaø (3); coøn dö mua 400 cổ phiếu vôùi giaù 39.0  Ngöôøi baùn laø (6) (2); (3); (1) vaø (4).

189

190

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (12)

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (11)

Leänh thöïc hieän ngay hoaøn toaøn hoaëc huûy boû (FOK):  Moâi

Leänh khoâng coù chæ daãn (tuøy nghi) (NH):  Leänh

naøy cho pheùp nhaø moâi giôùi taïi saøn tuøy yù choïn giaù vaø thôøi ñieåm toát nhaát cho vieäc thöïc hieän leänh.  Nhöng, nhaø moâi giôùi khoâng chòu traùch nhieäm neáu giaù thöïc hieän khoâng phaûi laø giaù toát coù lôïi cho khaùch haøng.  Thöôøng laø leänh vôùi khoái löôïng chöùng khoaùn lôùn.  Ñöôïc söû duïng khi nhaø ñaàu tö tin töôûng vaøo naêng löïc kinh doanh chöùng khoaùn cuûa nhaø moâi giôùi.

giôùi höôûng hoa hoàng seõ phaûi thöïc hieän leänh FOK ngay taïi giaù giôùi haïn hay giaù toát hôn.  Neáu moâi giôùi khoâng thöïc hieän ñöôïc toaøn boä leänh FOK ngay, leänh giao dòch naøy bò huûy boû.

Leänh thöïc hieän ngay hoaëc huûy boû (IOC):  Töông

töï nhö leänh FOK, tuy nhieân ñöôïc pheùp thöïc hieän töøng phaàn. Phaàn chöa thöïc hieän giao dòch ñöôïc thì seõ bò huûy boõ.

Leänh thöïc hieän taát caû hoaëc khoâng (AON):  Leänh

naøy ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaëc khoâng thöïc hieän. AON coù theå laø leänh coù giaù trò trong ngaøy giao dòch hoaëc GTC. Leänh naøy khaùc leänh FOK laø noù khoâng caàn phaû192i thöïc hieän ngay.

 Leänh 191

48

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi leänh giao dòch chính (13)

Baûng so saùnh tính chaát cuûa caùc leänh giao dòch Loaïi leänh giao dòch

Leänh loaïi tröø:  Laø

leänh ñöôïc thöïc hieän theo moät trong hai choïn löïa. Ví duï: leänh baùn ñöa ra hai choïn löïa laø leänh giôùi haïn hoaëc laø leänh döøng.

Mua hay baùn taïi giaù Thò tröôøng thò tröôøng toát nhaát

Leänh treân Sôû giao dòch loaïi leänh phoå bieán treân Sôû giao dòch

Leänh treân OTC Leänh phoã bieán treân OTC

hieän höõu

Leänh phuï thuoäc:  Chæ

ñöôïc thöïc hieän khi caùc leänh chæ ñònh cuï theå khaùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän hay moät soá ñieàu kieän ñöa ra ñöôïc ñaùp öùng, nhö laø: thöøong leänh seõ bao goàm moât leänh giôùi haïn ôû phaàn baùn vaø moât leänh thò tröôøng ôû phaàn mua. 193

Giôùi haïn

Giaù thaáp nhaát cho Thöôøng do moâi giôùi Ñöôïc chaáp nhaân leänh baùn, giaù cao nhaát xöû lyù, leänh trong neáu laø leänh trong cho leänh mua ngaøy hoaëc GTC ngaøy hoaëc GTC

Döøng

Leänh mua cao hôn thò tröôøng, leänh baùn thaáp hôn thò tröôøng

Coù theå ñöôïc chaáp nhaän taïi Sôû giao dòch; leänh trong ngaøy hoaëc GTC

Khoâng ñöôïc thò tröôøng OTC chaáp nhaän

Döøng giôùi haïn

Leänh döøng trôû thaønh leänh giôùi haïn khi giaù döøng ñaït ñeán hoaëc vuôït qua.

Ñöôïc caùc Sôû giao dòch chaáp nhaän

Khoâng ñöôïc thò tröôøng OTC chaáp nhaän

Một số quy định khác (Vieät Nam)


Moâ taû

Đơn vị giao dịch

Một số quy định khác


 Lô

chẵn: 100 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ  Lô lớn: Từ 20.000 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ  Không quy định đơn vị giao dịch đối với giao dịch thỏa thuận trái phiếu

Đơn vị yết giá Mức giá Nhỏ hơn 50.000 50.000 – 99.500 Từ 100.000



195

194

Đơn vị yết giá 100 đồng 500 đồng 1.000 đồng

Biên độ dao động giá: 5% Giá tham chiếu: là giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất trước đó. 196

49

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Baùn khoáng




Baùn coù sôû höõu (Long sale)  Baùn

chöùng khoaùn mình ñaõ sôû höõu (baùn chöùng khoaùn cuûa mình)




Baùn khoáng (Short sale)  Baùn

197

chöùng khoaùn maø mình khoâng sôû höõu, noùi caùch khaùc laø vay chöùng khoaùn ñeå baùn vaø seõ traû laïi baèng chöùng khoaùn  Vay chöùng khoaùn cuûa caùc nhaø moâi giôùi-töï doanh,mua traû laïi sau moät thôøi gian  Baùn khoáng khi cho raèng giaù seõ giaûm 198

Baùn khoáng


Baùn khoáng

Quy ñònh veà baùn khoáng baùn khoáng chæ ñöôïc thi haønh taïi giaù cao hôn hay baèng giaù cuûa giao dòch tröôùc ñoù  Neáu giaù baèng giaù giao dòch tröôùc thì giao dòch tröôùc phaûi coù giaù cao hôn giao dòch tröôùc nöõa   Traùnh taïo theâm aùp löïc giaûm giaù

Vị thế mua Vị thế baùn (Long position) (Short position)

 Leänh

199

Giao dòch ñaàu tieân

Mua thaáp

Baùn cao (vay ñeå baùn)

Giao dòch tieáp theo

Baùn cao

Mua thaáp (mua CK ñeå traû laïi ngöôøi cho vay) 200

50

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Taøi khoaûn ñoøn baåy

Taøi khoaûn ñoøn baåy - Margin Account





Margin Account  Taøi

khoaûn ñoøn baåy khoaûn caàm coá (collateralized loan account)  Taøi khoaûn baûo chöùng Laø loaïi taøi khoaûn cho pheùp mua nhieàu hôn soá tieàn coù trong taøi khoaûn (nhôø vay cuûa brokerhouse) vaø chöùng khoaùn mua ñöôïc ñöôïc söû duïng nhö taøi saûn ñaûm baûo cho khoaûn tieàn vay Taøi khoaûn ñoøn baåy coù theå ñöôïc aùp duïng cho caû baùn khoáng  Taøi







Ñoái vôùi nhaø ñaàu tö  Öu ñieåm:
Taêng khaû naêng giao dòch
Coù khaû naêng thu ñöôïc tyû suaát lôïi nhuaän cao hôn treân cuøng moät ñoàng voán ñaàu tö  Nhöôïc ñieåm:
Chòu tyû leä loã lôùn hôn neáu giaù chöùng khoaùn “xoay chieàu”

201

202

Taøi khoaûn ñoøn baåy

Taøi khoaûn ñoøn baåy


Ñoái vôùi broker-dealer  Öu ñieåm:
Taêng thu nhaäp töø laõi vay (broker loan rate)
Taêng thu nhaäp hoa hoàng giao dòch  Nhöôïc ñieåm:
Coù khaû naêng bò maát voán cho vay neáu giaù chöùng khoaùn bieán ñoäng gaây ra möùc loã cao hôn möùc ñaëc coïc cuûa nhaø ñaàu tö
Kieåm soaùt baèng yeâu caàu duy trì (maintenance requirement) 203










Tyû leä voán ban ñaàu (Initial requirement):  Laø tyû leä toái thieåu voán maø moät nhaø ñaàu tö phaûi coù treân giaù trò chöùng khoaùn mua baèng taøi khoaûn baûo chöùng (taøi khoaûn ñoøn baåy)  ÔÛ US, tyû leä naøy ñöôïc quy ñònh bôûi Quy ñònh T (Reg T) do Federal Reserve Board quy ñònh laø 50% Tyû leä cho vay = 100% - Tyû leä vay Voán ban ñaàu coù theå laø tieàn hoaëc caùc chöùng khoaùn khaùc (sôû höõu hoaøn toaøn) vôùi giaù trò theá chaáp thaáp hôn giaù thò tröôøng moät tyû leä naøo ñoù (cut-off rate) tuyø theo loaïi chöùng khoaùn 204

51

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Taøi khoaûn ñoøn baåy


Taøi khoaûn ñoøn baåy

Möùc duy trì (maintenance requirement)  Laø tyû leä toái thieåu cuûa voán töï coù cuûa nhaø ñaàu tö / giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu coù trong taøi khoaûn margin  Neáu döôùi möùc naøy nhaø ñaàu tö nhaän ñöôïc yeâu caàu noäp tieàn duy trì (maintenance call hay margin call) ñeå ñaùp öùng ñöôïc möùc duy trì (hay chöùng khoaùn töông ñöông tieàn)  Möùc duy trì taïi thò tröôøng Hoa kyø phoå bieán laø 25% do caùc thò tröôøng quy ñònh  Caùc coâng ty moâi giôùi thöôøng ñöa ra möùc cao hôn ñoái vôùi khaùch haøng (Ví duï: 30%)




Tỷ lệ voán thöïc teá – Actual margin  Laø

möùc cheânh leäch giöõa giaù thò tröôøng cuûa chöùng khoaùn vôùi möùc vay

Actual m arg in =

Current value of sec urities − Amount borrowed Current value of sec urities

205

206

Taøi khoaûn ñoøn baåy


Taøi khoaûn ñoøn baåy

Giaù chöùng khoaùn phaûi noäp tieàn duy trì – Margin call price  Laø

möùc giaù thò tröôøng cuûa chöùng khoaùn taïi ñoù nhaø ñaàu tö phaûi noäp tieàn duy trì

MC price =

Amount borrowed Number of shares (1 − ma int enance m arg in )




Möùc duy trì (ví duï)  Giaû

söû tyû leä voán ban ñaàu laø 50%, möùc duy trì 25%. Mua 100 cp giaù 50$, sau ñoù giaù cp giaûm coøn 30$

5,000 $ (100%) CMV

3,000 $ (100%) CMV

-2,500 $ (50%) Vay

-2,500 $ (83.3%) Vay

2,500 $ (50%) Voán

500 $ (16.7%) Voán

1,250 $ (25%) Möùc d. trì

750 $ (25%) Möùc d.trì

Möùc noäp tieàn duy trì (cash margin): 250 $ 207

208

52

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ngaøy thanh toaùn (settlement date)









Ngaøy thanh toaùn laø ngaøy maø ngöôøi mua ñöïôc coâng nhaän sôû höõu chöùng khoaùn vaø ngöôøi baùn ñöôïc nhaän tieàn Vieäc thanh toaùn thoâng qua heä thoáng thanh toaùn buø tröø Caùc giao dòch thoâng thöôøng  Laø caùc giao dòch maø ngaøy thanh toaùn thöôøng laø khoaûng vaøi ngaøy sau ngaøy giao dòch (trading date)  Thoâng leä quoác teá laø T+3 ( ngaøy laøm vieäc thöù 3 sau ngaøy giao dòch)  Caàn thôøi gian ñeå xaùc nhaän laïi keát quaû cuûa taát caû caùc giao dòch: ai mua bao nhieâu, ai caàn traû bao nhieâu tieàn sau moãi ngaøy giao dòch Caùc giao dòch traû tieàn ngay (Cash settlement)  Ngaøy thanh toaùn chính laø ngaøy giao dòch

Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy Mua 1000 cổ phiếu của Merck với giá $100/cổ phiếu. Vốn ban đầu là 50%. Tỷ lệ duy trì là 30%. Lãi vay là 8%. Assets

Liabilitiess & Equity

Ngày 0 Stock

$100,000 Debt

$50,000

Equity

$50,000

209

Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy

Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy

Vào ngày hôm sau, giá cổ phiếu giảm từ $100 xuống còn $90

Assets

Liabilitiess & Equity

Vào ngày thứ 2, giá cổ phiếu giảm từ $90 xuống còn $70. Tỷ lệ vốn thực tế là 28.57%. Assets

Ngày 1 Stock

210

Liabilitiess & Equity

Ngày 2 $90,000

Debt

$50,000

Equity

$40,000

Stock

211

$70,000

Debt

$50,000

Equity

$20,000

212

53

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy

Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy

A. Nộp thêm tiền vào tài khoản.

B. Nộp thêm tiền vào tài khoản và trả nợ.

30% = [(Cash + $70.000) - $50,000]/(cash + $70,000)

30% = [$70.000 - ($50,000 – cash)]/($70,000)

Assets

Liabilitiess & Equity

Assets

Ngày 2 Stock Cash

Liabilitiess & Equity

Ngày 2 $70,000 $ 1,429

Debt

$50,000

Equity

$21,429

Stock Cash

$70,000 $0

Debt

$49,000

Equity

$21,000

213

Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy C. Bán bớt cổ phiếu và trả nợ. 30% = [($70.000 – cash) - ($50,000 – cash)]/($70,000 - cash) Cash = $3,333 (Bán 48 cổ phiếu) Assets

214

Quyeàn Choïn Option

Liabilitiess & Equity

Ngày 2 Stock Cash

$66,667 $0

Debt

$46,667

Equity

$20,000 215

54

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Option laø gì?





Laø coâng cuï phaùi sinh (derivatives)  Giaù cuûa option phuï thuoäc vaøo giaù cuûa caùc coâng cuï khaùc nhö coå phieáu, traùi phieáu, index, ngoaïi teä… Laø moät hôïp ñoàng (contract) giöõa hai beân:  Ngöôøi mua (mua option): coù quyeàn, khoâng phaûi coù nghóa vuï  Ngöôøi baùn (baùn option): coù nghóa vuï, khoâng coù quyeàn  Quyeàn gì?
Mua, baùn chöùng khoaùn vôùi giaù ñöôïc xaùc ñònh tröôùc vaøo thôøi gian xaùc ñònh tröôùc trong töông lai
Ví duï: quyeàn mua chöùng khoaùn MSFT vôùi giaù $25 vaøo thaùng Tö 2006 coù giaù 3 ½$.

Caùc khaùi nieäm cô baûn


Caùc loaïi option Call


Laø quyeàn mua chöùng khoaùn töø moät ngöôøi khaùc vôùi moät giaù nhaát ñònh vaøo thôøi ñieåm nhaát ñònh vôùi soá löôïng nhaát ñònh. Nhaø ñaàu tö coù theå mua hay baùn quyeàn naøy

Put


217

option (quyeàn choïn baùn)

Laø quyeàn baùn chöùng khoaùn cho ngöôøi khaùc vôùi giaù nhaát ñònh vaøo thôøi ñieåm nhaát ñònh vôùi soá löôïng nhaát ñònh. Nhaø ñaàu tö coù theå mua hay baùn quyeàn naøy 218

Caùc khaùi nieäm cô baûn


Haøng hoaù cô sôû (underlying instruments) loaïi haøng hoaù maø quyeàn mua baùn caùc loaïi haøng hoaù naøy ñöôïc theå hieän qua option  Veà lyù thuyeát: haøng hoaù cô sôû coù theå laø baát cöù loaïi coâng cuï taøi chính, haøng hoaù coù giaù thò tröôøng bieán ñoäng  Treân thöïc teá: haøng hoaù cô sôû coù theå chia laøm hai loaïi chính
Equity: taïo neân equity option. Laø coå phieáu.
Non-equity: taïo ra non-equity option ° chæ soá chöùng khoaùn (index option) ° laõi suaát (option on bonds) ° ngoaïi teä (currency option)  Veà caên baûn, caùc options ñeàu gioáng nhau veà baûn chaát, khoâng phuï thuoäc vaøo daïng haøng hoaù cô sôû 219   giôùi thieäu veà equity option

option (quyeàn choïn mua)

Caùc khaùi nieäm cô baûn


 Laø

Quyeàn choïn chuaån hoaù (Standardized Option) vaø khoâng chuaån hoaù (Exotic Option)  Chuaån

hoaù: thöôøng giao dòch treân caùc thò tröôøng coù toå chöùc (ñoái töôïng cuûa khoaù hoïc)  Khoâng chuaån hoaù (exotic): giao dòch giöõa caùc dealers hay traders vôùi nhau treân OTC


Ngöôøi mua quyeàn choïn (buyer, holder, owner)  Coù

quyeàn thi haønh (exercise) option (mua hay baùn chöùng khoaùn) neáu giaù cuûa chöùng khoaùn coù lôïi cho mình  Khoâng thi haønh (let the option expire) neáu giaù cuûa chöùng khoaùn khoâng coù lôïi cho mình  Baùn quyeàn (option) cho ngöôøi khaùc




Ngöôøi baùn quyeàn choïn (seller, writer)  Nhaän  Coù

tieàn baùn 220 nghóa vuï thi haønh quyeàn choïn khi ngöôøi mua yeâu caàu

55

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc thoâng soá cô baûn Giaù thi haønh (exercise price, strike price)  Laø möùc giaù maø ngöôøi mua option coù quyeàn thi haønh (mua hay baùn) chöùng khoaùn  Ñöôïc quy ñònh tuyø theo töøng thò tröôøng (ví duï ôû NY: laø boäi soá cuûa 5$ neáu giaù cao hôn 25$, hay laø boäi soá cuûa 2.5$ neáu nhoû hôn 25 $) Ngaøy ñaùo haïn (expiration dates)  Laø ngaøy cuoái cuøng maø sau ñoù option khoâng coøn hieäu löïc  Ñöôïc quy ñònh tuyø vaøo töøng thò tröôøng, ví duï taïi US ngaøy ñaùo haïn laø ngaøy thöù 7 (Sat) sau ngaøy thöù 6 (Fri) thöù ba cuûa thaùng ñaùo haïn Giaù cuûa option (premium)  Laø giaù giao dòch cuûa option  Do thò tröôøng quyeát ñònh Quy moâ cuûa contract  Ñoái vôùi stock option: 1 contract laø quyeàn mua/baùn 100 coå 221 phieáu













Ñoïc baûng yeát giaù Option treân WSJ CHICAGO BOARD Type Option & NY close

Strike Price

American Style Option  Cho  Phoå




Puts-Last March

Jan

Feb

March

Adm Fam

40

1 3/8

3 5/8

r

3/16

7/8

1 1/4

45

1/2

1 1/2

2 1/8

3 7/8

r

5 1/4

41 1/6

50

r

s

s

12

ALFA, Inc

30

7 7/8

9 1/8

11

r

r

1/8

37 7/8

35

3 1/8

4 1/2

6 3/4

r

1/4

1/8

37 7/8

40

3/4

1 5/8

3

3/4

7/8

r

25

1/4

1 3/8

2

1/8

1

1 5/8

25 1/4

30

r

1/8

Bulln Bar

20

r

r

24

22 1/2

24

25

5/16

All Swel

1

3/8

5/8

7/8

3 3/4

4 5/8

7

r

r

r

7/8

r

r

r

r

r

1

2 1/4

r

r

2 5/8

222

Giaù trò cuûa Option


pheùp thi haønh quyeàn tröôùc ngaøy ñaùo haïn. bieán nhaát

In-the-money option  Call  Put

European Style Option




 Thi

haønh quyeàn vaøo ngaøy (moät khoaûng thôøi gian) tröôùc ngaøy ñaùo haïn




Feb

41 1/8

Option kieåu chaâu Aâu vaø kieåu Myõ


Calls-Last Jan

Giaù option kieåu Myõ luoân lôùn hôn giaù option kieåu chaâu Aâu cuøng loaïi do “quyeàn exercise sôùm”

option: Stock market price > exercise price option: Stock market price < exercise price

At-the-money option  Call

option: Stock market price = exercise price  Put option: Stock market price = exercise price




Out-of-the-money option  Call  Put

223

option: Stock market price < exercise price option: Stock market price > exercise price 224

56

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Giaù trò cuûa Option






Premium = Intrinsic value + Time Value Intrinsic value (giaù trò “noäi taïi”)  Call option:
Intrinsic value = market price – exercise price  Put Option:
Intrinsic value = exercise price -market price Time value  Giaù trò cuûa khaû naêng bieán ñoäng giaù theo höôùng coù lôïi cuûa chöùng khoaùn cho tôùi khi ñaùo haïn  Vaøo ngaøy ñaùo haïn, time value = ???

Giao dòch option cô baûn vaø döï baùo giaù chöùng khoaùn




Mua option (long option) Baùn option (short option) Caùc chieán löôïc cô baûn khi döï ñoaùn giaù cuûa haøng hoaù cô sôû: Long Short Call

Right to buy Bullish

Obligation to sell Bearish

Put

Right to Sell Bearish

Obligation to buy Bullish

225

226

Lôøi, Loã vaø Hoaø voán khi mua baùn Option (uncovered)




Lôøi, Loã vaø Hoaø voán khi mua baùn Option (uncovered)

Call Option




Put Option

Laõi Giaù baùn quyeàn choïn mua

0 Giaù mua quyeàn choïn mua

Laõi

Laõi

Ngöôøi baùn

Giaù baùn quyeàn choïn baùn

Giaù thi haønh

Giaù coå phieáu Giaù hoøa voán

Loã

0 Giaù thi haønh Giaù mua quyeàn Choïn baùn

Giaù hoøa voán Loã

227

Stock Price

Ngöôøi mua Loã 228

57

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Lôøi, Loã vaø Hoaø voán Vò theá

Ñieåm hoøa voán

Mua quyeàn choïn mua

Söû duïng Option

Lôïi nhuaän toái ña

Khoaûn loã toái ña

Giaù thöïc hieän coäng phí quyeàn choïn

Khoâng giôùi haïn

Khoaûn phí quyeàn choïn

Baùn quyeàn choïn mua

Giaù thöïc hieän coäng phí quyeàn choïn

Khoaûn phí quyeàn choïn

Khoâng giôùi haïn

Mua quyeàn choïn baùn

Giaù thöïc hieän tröø phí quyeàn choïn

Giaù thöïc hieän tröø phí quyeàn choïn

Khoaûn phí quyeàn choïn

Baùn quyeàn choïn baùn

Giaù thöïc hieän tröø phí quyeàn choïn

Khoaûn phí quyeàn choïn




Taïo ra moät thò tröôøng hoaøn chænh  Nhaø

ñaàu tö coù cô hoäi kieám lôøi khi: giaù leân, xuoáng, khoâng thay ñoåi  Coâng cuï ñoøn baåy cao  kieám lôøi nhieàu = boû voán ít + ruûi ro cao  Coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro (hedging)

Giaù thöïc hieän tröø phí quyeàn choïn 229

230

Muïc ñích mua baùn Option





Muïc ñích mua baùn Option

Mua Call  Thu lôïi töø ñaàu cô  Keùo daøi thôøi gian ra quyeát ñònh mua coå phieáu
Muoán mua coå phieáu nhöng chöa muoán mua ngay, tuy nhieân laïi sôï giaù leân  Ñaàu tö vaøo nhieàu coå phieáu moät luùc vôùi soá voán ít Baùn Call (writing calls)  Taêng lôïi nhuaän (naém giöõ coå phieáu vaø write call slightly out-of-the money)  Choát giaù baùn (locking in a sale price)
Muoán baùn coå phieáu neáu giaù cao hôn giaù hieän taïi  write calls
Neáu giaù khoâng leân, vaãn thu lôïi nhuaän 231







Mua Put  Thu lôïi töø ñaàu cô  Keùo daøi thôøi gian ra quyeát ñònh baùn coå phieáu
Muoán baùn coå phieáu nhöng chöa muoán baùn ngay, nhöng laïi sôï giaù ñi xuoáng Baùn Put (writing puts)  Kieám lôïi nhuaän khi giaù leân nhöng khoâng muoán boû tieàn mua coå phieáu  Mua coå phieáu döôùi giaù hieän taïi
Muoán mua coå phieáu döôùi möùc giaù hieän taïi  write put
Neáu giaù leân, laáy premium. Neáu giaù xuoáng: mua coå phieáu vôùi giaù thi haønh - premium

232

58

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Hedging with option: chieán löôïc cô baûn


Long stock & short call (covered call writing)  Uncovered

position (naked): chæ mua hay baùn option laø chieán löôïc ruûi ro  Covered position: laø chieán löôïc an toaøn  Döï ñoaùn giaù coå phieáu khoâng bieán ñoäng maïnh hoaëc ñi xuoáng  Baûo veä moät phaàn (partial protection) giaù trò chöùng khoaùn naém giöõ


Long stock & long put




Short stock & long calls




Short stocks & short put

 Baûo

veä giaù coå phieáu ñang naém giöõ neáu giaù giaûm

 Baûo

veä vò theá baùn khoáng khoûi aûnh höôûng cuûa giaù leân

 Baûo

veä moät phaàn (partial protection) giaù trò chöùng khoaùn233 naém giöõ

234

Chæ soá chöùng khoaùn


Phaân tích Stock Market

Chæ soá chöùng khoaùn laø gì?  Laø

nhöõng thoáng keâ giaù hay giaù trò cuûa caùc chöùng khoaùn nieâm yeát treân thò tröôøng  Muïc ñích: duøng ñeå ño nhöõng thay ñoåi cuûa giaù chöùng khoaùn  Moãi thò tröôøng chöùng khoaùn ñeàu coù chæ soá rieâng cuûa mình, beân caïnh ñoù ngöôøi ta taïo ra chæ soá ñeå ño löôøng nhöõng thay ñoåi cuûa nhöõng ñoái töôïng choïn loïc caàn theo doõi. Ví duï:











DJIA: (chæ soá DJ coâng nghieäp): chæ soá veà giaù cuûa 30 CP coâng nghieäp lôùn cuûa US SP 100: chæ soá giaù trò cuûa 100 Coâng ty lôùn (Blue Chip) cuûa Hoa kyø nhö IBM, General Motor… Wilshire 5,000 Equity Index: chæ soá giaù trò cuûa 5000 coâng ty choïn loïc nieâm yeát taïi NYSE, AMEX vaø OTC 236 Chæ soá traùi phieáu…

59

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Chæ soá chöùng khoaùn

Chæ soá chöùng khoaùn


Caùc phöông phaùp thoáng keâ cô baûn (caùc loaïi chæ soá cô baûn)  Trung

∑ Pi IndexValue =







Caùc phöông phaùp thoáng keâ cô baûn (caùc loaïi chæ soá cô baûn)  Chæ

soá toång hôïp (value weighted, capitalization based indices, composite indices)

bình giaù (price-weighted) N







Current Total Market Value × BaseIndexV alue Base period total MarketValu e

IndexValue =

1

N




Chæ soá tính theo phöông phaùp trung bình giaù theå hieän möùc giaù trung bình cuûa caùc coå phieáu treân thò tröôøng Moãi khi coù theâm coå phieáu, taùch coå phieáu, phaùt haønh quyeàn…  chæ soá ñöôïc ñieàu chænh bôûi soá chia (divisor) Caùc chæ soá CK noåi tieáng tính theo phöông phaùp naøy: DJIA, Nikkei 225 237




Phương phaùp Laspeyer

bình giaù trò (value weighted, composite indices)
Chæ soá trung bình giaù trò theå hieän möùc giaù trò töông ñoái cuûa thò tröôøng so vôùi giaù trò thò tröôøng ôû moät thôøi ñieåm goác naøo ñoù
Khi coù theâm CP, taùch nhaäp… duøng soá chia ñeå ñieàu chænh
Caùc chæ soá duøng phöông phaùp: ° Laspeyer:

DAX cuûa TTCK Ñöùc ° Paasche: NYSE Composite, S&P500, TOPIX (Nhaät baûn), FT-SE 100 (London stock exchange), CAC -40 (Paris Stock Exchange) 239 ° VNIndex cuûa VSE duøng

∑ ∑

IP =

∑P ∑P

Pni Q ni Poi Q oi

× I0

Phöông phaùp Paasche ni

Q ni

oi

Q ni

× I0

238

Chæ soá chöùng khoaùn

Chæ soá chöùng khoaùn  Trung

IL =




Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa töøng phöông phaùp  Price





weighted:

Seõ khoâng phaûn aùnh chính xaùc möùc giaù trung bình neáu nhö söï khaùc bieät giaù cuûa caùc coå phieáu duøng ñeå tính chæ soá töông ñoái lôùn Coå phieáu coù möùc giaù cao seõ aûnh höôûng leân chæ soá coå phieáu nhieàu hôn vôùi cuøng möùc % bieán ñoäng giaù

 Value


weighted

Khi soá löôïng coå phieáu coøn ít, bieán ñoäng giaù cuûa nhöõng coâng ty coù “möùc voán hoaù” lôùn seõ taùc ñoäng lôùn hôn ñeán chæ soá 240

60

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân tích kinh teá





 Caùc

daáu hieäu cuûa giai ñoaïn ñi leân cuûa neàn KT: Saûn löôïng coâng nghieäp taêng
Thò tröôøng CK taêng giaù (bullish)
Giaù baát ñoäng saûn taêng
Nhu caàu haøng hoaù vaø dòch vuï taêng
GDP taêng  Caùc daáu hieäu cuûa giai ñoaïn ñi xuoáng cuûa neàn KT
Soá löôïng coâng ty phaù saûn taêng leân
Nôï tieâu duøng cao
TTCK giaûm giaù (bearish)
Toàn kho trong neàn kinh teá taêng (daáu hieäu cuûa tieâu duøng giaûm xuoáng) 242
GDP giaûm


Chu kyø cuûa neàn kinh teá Höng thònh

Phuïc hoài

Chu kyø kinh teá (tieáp)

Suy thoaùi

Ñaùy 241

Phaân tích kinh teá

Phaân tích kinh teá  Maëc

duø neàn kinh teá mang tính chu kyø, nhöng ñeå bieát neàn kinh teá ñang ôû trong giai ñoaïn naøo (ñi leân hay ñi xuoáng) khoâng phaûi laø vieäc deã daøng do caùc daáu hieän thöôøng laãn loän:
Chu kyø ñi xuoáng daøi haïn ñoâi khi bò “chen ngang” bôûi nhöõng daáu hieäu ñi leân taïm thôøi nhöng khoâng phaûi laø daáu hieäu roõ raøng cuûa söï ñi leân (neàn KT coù theå ñi leân hoaëc coù theå ñi xuoáng)
Coù nhöõng coâng ty phaùt trieån maïnh cuøng luùc vôùi nhieàu coâng ty phaù saûn




Caùc chæ soá baùo hieäu (economic indicators)  Daáu



243

hieäu baùo tröôùc (leading indicators)

Nhöõng daáu hieäu naøy thöôøng ñi tröôùc chu kyø neàn KT neân laø daáu hieäu cho bieát tröôùc neàn kinh teá seõ ñi veà ñaâu ° Soá löôïng giôø thueâ nhaân coâng ° Ñôn ñaët haøng (haøng tieâu duøng, haøng coâng nghieäp) ° Soá löôïng ñôn xin xaây nhaø ° Toàn kho haøng durable ° Vay tieâu duøng ° Giaù CK ° Cung tieàn (M2) Taêng  neàn kinh teá seõ vaøo chu kyø ñi leân; giaûm  neàn KT 244 seõ vaøo chu kyø ñi xuoáng

61

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân tích kinh teá


Phaân tích kinh teá

Caùc chæ soá baùo hieäu (economic indicators)




 Caùc

chæ soá ñi cuøng (coincident indicators)
Caùc daáu hieäu naøy thöôøng ñi cuøng vôùi neàn kinh teá °Soá löôïng vieäc laøm khu vöïc phi noâng nghieäp °Thu nhaäp caù nhaân °Saûn löôïng coâng nghieäp °Doanh soá saûn xuaát vaø haøng thöông maïi
Caùc daáu hieäu taêng  neàn KT ñi leân, caùc daáu hieäu naøy giaûm  neàn KT ñang ñi xuoáng

Caùc chæ soá baùo hieäu (economic indicators)  Caùc


daáu hieäu ñi sau (lagging indicators)

Nhöõng daáu hieäu thay ñoåi sau khi neàn KT °Tyû

leä haøng toàn kho / saûn löôïng saûn xuaát, thöông maïi °Tyû leä tieàn coâng/ñôn vò saûn löôïng °Vay thöông maïi, coâng nghieäp °Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp °Tyû leä vay tieâu duøng/thu nhaäp caù nhaân °Thôøi gian thaát nghieäp bình quaân

245

246

Phaân tích cô baûn

Phaân tích kinh teá


Hoaït ñoäng oån ñònh hoaù neàn kinh teá cuûa Chính phuû  Giaûm tieâu duøng cuûa caù nhaân vaø doanh nghieäp








Phaân tích ngaønh (industry analysis)  Phaân

tích moät nghaønh coâng nghieäp cuï theå naøo ñoù ñeå xem nghaønh coâng nghieäp naøo coù tieàm naêng nhaát khi neàn kinh teá ôû chu kyø ñi leân hoaëc ñi xuoáng  Trong moái lieân heä vôùi neàn Kinh teá, coù 4 loaïi nghaønh coâng ngieäp
Phoøng veä (defensive)
Chu kyø (Cyclical)
Taêng tröôûng (Growth)
Söï kieän (Special situation stocks)

Taêng thueá Giaûm cung tieàn (tight money, tieàn teä thaét chaët) Giaûm chi tieâu chính phuû

 Taêng





tieâu duøng caù nhaân vaø doanh nghieäp

Giaûm thueá Taêng cung tieàn (easy money, tieàn teä nôùi loûng) Taêng chi tieâu chính phuû

247

248

62

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG




Defensive

Phaân tích cô baûn

Phaân tích cô baûn

 Laø

nhöõng nghaønh ít bò aûnh höôûng cuûa chu kyø kinh teá  Coå phieáu cuûa nhöõng coâng ty thuoäc nhöõng ngaønh naøy laø moät löïa choïn toát ñeå traùnh taùc ñoäng ñi xuoáng cuûa neàn kinh teá (giaûm ít hôn, taêng ít hôn)  Laø nhöõng nghaønh saûn xuaát nhöõng loaïi haøng tieâu duøng nhanh (nondurable consumer goods):
Thöïc phaåm, thuoác laù
Baûo hieåm
Döôïc
Naêng löôïng  Ruûi ro ít, lôïi nhuaän ít 249




Cyclical  Bò  Laø










aûnh höôûng maïnh bôûi chu kyø cuûa neàn kinh teá nhöõng nghaønh saûn xuaát ra haøng “beàn” (durable):

Voán (banking) Nguyeân vaät lieäu (raw material): saét theùp, xi maêng, nhoâm, giaáy) Maùy moùc coâng nghieäp Haøng tieâu duøng beàn: xe hôi, appliance (maùy giaët, tuû laïnh, maùy laïnh…) Xaây döïng

 Ruûi

ro cao hôn, lôïi nhuaän cao hôn

Phaân tích cô baûn


coâng nghieäp, saûn phaåm traûi qua boán giai ñoaïn: ra ñôøi, taêng tröôûng, oån ñònh, suy thoaùi (introdcution, growth, maturity, decline)  Ngaønh taêng tröôûng coù giai ñoaïn taêng tröôûng nhanh hôn cuûa neàn kinh teá do caùc taùc ñoäng cuûa coâng ngheä môùi. Ví duï:
Maùy tính
Soft drink, döôïc
Nhöõng coâng ty naøy thöôøng chia coå töùc ít do taêng tröôûng nhanh


Phaân tích cô baûn

Growth industry  Nghaønh

250




Phaân tích coâng ty  Neáu 

coøn ñuû thôøi gian seõ giôùi thieäu Seõ hoïc ôû trong moân Taøi chính Coâng ty

Special situation stocks  Caùc

coâng ty naøy coù tieàm naêng lôïi nhuaän lôùn do caùc söï kieän baát thöôøng: ban laõnh ñaïo môùi, saûn phaåm môùi, tìm ñöôïc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân môùi 251

252

63

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân tích kyõ thuaät





Phaân tích kyõ thuaät

Khaùi nieäm:  laø

söï döï baùo xu höôùng cuûa thò tröôøng vaø giaù cuûa chöùng khoaùn. Vieäc ra quyeát ñònh mua hay baùn chöùng khoaùn hoaøn toaøn döïa treân hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng vaø xu höôùng chung cuûa thò tröôøng (market trend)




 Duøng

ñeå xaùc nhaän söï keát thuùc cuûa nhöõng xu höôùng chính cuûa thò tröôøng (major market trend)  Coù ba xu höôùng bieán ñoäng giaù chính: xu höôùng bieán ñoäng chính – primary trend (coù theå töø 1 naêm trôû leân), xu höôùng bieán ñoäng caáp hai – secondary trend (thöôøng töø 3 ñeán 12 tuaàn) vaø xu höôùng bieán ñoäng ngaén haïn – short-term fluctuation (khoaûng vaøi giôø ñeán vaøi ngaøy)  Phöông phaùp naøy thöôøng khoâng chính xaùc vaø thöôøng “xaùc nhaän” chaäm

So saùnh vôùi phaân tích cô baûn  Cô

sôû: caû 2 phöông phaùp ñeàu cho raèng thò tröôøng laø coù theå döï ñoaùn ñöôïc  Khoaûng thôøi gian döï baùo:





Cô baûn: döï baùo ñoäng thaùi cuûa söï ñaàu tö vaøo coå phieáu coâng ty vaø nghaønh coâng nghieäp trong thôøi gian töông ñoái daøi trong töông lai 612 thaùng döïa treân söï phaân tích chaát löôïng cuûa coâng ty Kyõ thuaät: quan taâm ñeán bieán ñoäng cuûa xu theá thò tröôøng vaø giaù chöùng khoaùn trong khoaûng thôøi gian ngaén

 Phoái



Lyù thuyeát Dow (Dow theory)

hôïp phaân tích kyõ thuaät vaø phaân tích cô baûn

Cô baûn: ñöôïc söû duïng ñeå quyeát ñònh neân mua hay baùn Kyõ thuaät: ñeå ra quyeát ñònh khi naøo neân thöïc hieän quyeát ñònh mua253 baùn

254

Phaân tích kyõ thuaät


Phaân tích kyõ thuaät


Xu höôùng bieán ñoäng giaù Xu höôùng bieán ñoäng caáp hai




Dow theory cho raèng chæ xaùc ñònh ñöôïc xu höôùng chung cuûa toaøn thò tröôøng, nhöng hieän nay nhieàu nhaø phaân tích cho raèng coù theå döï baùo ñöôïc xu höôùng chung cuûa töøng coå phieáu Chartist  Laø

Xu höôùng bieán ñoäng chính

255

nhöõng nhaø phaân tích kyõ thuaät duøng ñoà thò, bieåu ñoà theo doõi bieán ñoäng giaù haøng ngaøy ñeå tìm ra nhöõng ñöôøng xu höôùng (trendline) chính cuûa thò tröôøng. Hoï cho raèng thò tröôøng luoân bieán ñoäng theo nhöõng daïng thöùc (pattern) nhaát ñònh  Chartist phaù vôõ nguyeân taéc thò tröôøng hieäu quaû  Ai ñuùng? Ai sai?  Moãi nhaø phaân tích coù theå dieãn giaûi ñoà thò theo caùch rieâng256 cuûa mình

64

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân tích kyõ thuaät


Phaân tích kyõ thuaät  Traïng

Moät soá khaùi nieäm thöôøng gaëp trong charting  Ñöôøng




xu höôùng

thaùi cuûng coá (consolidation level)

Neáu thò tröôøng chæ dao ñoäng trong moät bieân ñoä heïp, traïng thaùi ñoù ñöôïc goïi laø traïng thaùi cuûng coá. Khi bieåu dieãn treân ñoà thò, ñöôøng xu höôùng naèm ngang vaø ñöôïc goïi laø bieán ñoäng ngang, khoâng leân cuõng khoâng xuoáng Möùc chòu ñöïng

Consolidation Möùc hoã trôï

Ñöôøng noái caùc ñieåm thaáp ñi leân

Ñöôøng noái caùc ñieåm cao ñi xuoáng

257

258

Phaân tích kyõ thuaät  Ñaûo








Phaân tích kyõ thuaät

chieàu (reversal)




Ñoù laø khi ñöôøng thò tröôøng ñi leân hay ñi xuoáng bò ngöøng laïi vaø giaù coå phieáu bieán ñoäng ngöôïc chieàu. Giöõa 2 xu höôùng thöôøng coù giai ñoaïn cuûng coá (consoladation) Raát khoù bieát ñöôïc ñaâu laø söï ñoåi chieàu thöïc söï do coù nhieàu söï leân xuoáng ñan xen trong moãi xu höôùng Moät pattern noåi tieáng cuûa söï ñaûo chieàu laø “head-and-shoulders”

Head and Shoulders Head-and-Shoulders Top

259

Head-and-Shoulders Bottom

260

65

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân tích kyõ thuaät 

Möùc hoã trôï (support) vaø möùc chòu ñöïng (ressistance level)
Khi giaù coå phieáu giaûm ñeán möùc hoã trôï, ngöôøi mua bò haáp daãn bôûi giaù caû thaáp seõ ñoå xoâ vaøo mua chöùng khoaùn, nhôø ñoù giaù caû seõ khoâng tieáp tuïc rôùt xuoáng hôn nöõa.
Khi giaù coå phieáu taêng ñeán möùc duy trì, ngöôøi baùn seõ nghi ngaïi veà vieäc giaù coå phieáu coù theå vaãn tieáp tuïc taêng leân neân seõ ñoå xoâ baùn ra chöùng khoaùn, nhôø ñoù giaù caû seõ ñöôïc duy trì ôû möùc naøy.
Giaù coå phieáu coù theå tieáp tuïc dao ñoäng trong nhieàu thaùng, giöõa möùc duy trì vaø möùc hoã trôï
Neáu giaù caû moät loaïi chöùng khoaùn naøo ñoù vöôït khoûi möùc hoã trôï vaø möùc duy trì, söï bieán ñoäng ñoù ñöôïc coi laø nghieâm troïng. Veà maët kyõ thuaät, söï vöôït raøo nhö vaäy ñöôïc goïi laø söï phaù vôõ (breakout) - coù nghóa laø giaù thò tröôøng giaûm döôùi möùc hoã trôï vaø taêng treân möùc duy trì. Söï phaù vôõ naøy thöôøng laø daáu hieäu baét ñaàu moät xu höôùng taêng hoaëc giaûm môùi 261

Phaân tích kyõ thuaät


Moät soá chæ tieâu phaân tích kyõ thuaät chính khaùc  Khoái








262

Phaân tích kyõ thuaät  Khoái














Phaân tích kyõ thuaät

löôïng giao dòch (tieáp)

Döïa vaøo thoáng keâ bieán ñoäng giaù caû vaø khoái löôïng giao dòch treân thò tröôøng, caùc nhaø phaân tích kyõ thuaät thöôøng coù nhaän ñònh chung nhö sau: Giaù thò tröôøng taêng nhanh ñoàng thôøi khoái löôïng giao dòch cuõng taêng nhanh: daáu hieäu thò tröôøng ñi leân, neân giaù coå phieáu coù theå taêng nöõa. Giaù thò tröôøng taêng cao nhöng khoái löôïng giao dòch giaûm ñi nhieàu: daáu hieäu thò tröôøng ñi xuoáng, neân giaù coå phieáu coù theå ñöùng yeân vaø giaûm. Giaù thò tröôøng giaûm maïnh nhöng khoái löôïng giao dòch laïi taêng nhanh: daáu hieäu thò tröôøng raát xaáu, neân giaù coå phieáu coù theå khoâng leân laïi ñöôïc vaø seõ tuït xuoáng nhanh. Giaù thò tröôøng giaûm nhanh ñoàng thôøi khoái löôïng giao dòch cuõng giaûm nhieàu: daáu hieäu thò tröôøng ñi leân, neân giaù coå 263 phieáu coù theå ñöùng yeân vaø khoâng theå rôùt nöõa.

löôïng giao dòch

khoái löôïng giao dòch ñöôïc cho laø ñieàu kieän tieân quyeát cho baát cöù thay ñoåi veà giaù caû thò tröôøng Noùi chung, trong thò tröôøng giaù leân, khoái löôïng giao dòch thò tröôøng thöôøng lôùn vaø ngöôïc laïi trong thò tröôøng giaù giaûm, khoái löôïng giao dòch thò tröôøng thöôøng nhoû. Khoái löôïng giao dòch thò tröôøng raát thaáp cho thaáy söï thieáu vaéng ngöôøi mua treân thò tröôøng, ngöôøi baùn thöôøng nhieàu hôn ngöôøi mua. Do vaäy khoái löôïng giao dòch thò tröôøng khi giaù leân thöôøng lôùn hôn khoái löôïng giao dòch thò tröôøng khi giaù xuoáng.




“Hôi thô”û cuûa thò tröôøng (market’s breadth)  Do

chæ soá CK bò aûnh höôûng cuûa caùch tính, caùc nhaø phaân tích coøn xem xeùt ñeán tình traïng cuûa thò tröôøng (Breadth of the market) - coù nghóa laø soá loaïi chöùng khoaùn taêng hoaëc giaûm giaù (advances/declines) ñöôïc giao dòch trong moät ngaøy giao dòch cuï theå.  Neáu soá chöùng khoaùn giaûm giaù nhieàu hôn soá chöùng khoaùn leân giaù, thò tröôøng ñöôïc coi laø ñi xuoáng.  Khi thò tröôøng ñi leân, soá chöùng khoaùn taêng giaù 264

66

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Phaân tích kyõ thuaät


Phaân tích kyõ thuaät

Caùc ñieåm giaù cao nhaát vaø thaáp nhaát môùi (new highs, new lows)




Lyù thuyeát loâ leû (Odd-lot theory)  Caùc

nhaø ñaàu tö loâ leû thöôøng haønh ñoäng sai thôøi ñieåm, baùn khi thò tröôøng ñiù leân vaø mua khi thò tröôøng ñi xuoáng  Laøm ngöôïc laïi caùc nhaø ñaàu tö loâ leû

 Moät

coâng cuï ño löôøng hoã trôï phöông phaùp phaân tích tình traïng cuûa thò tröôøng (breadth of the market) laø quan saùt caùc ñieåm giaù cao nhaát vaø thaáp nhaát môùi cuûa thò tröôøng (New highs & new lows).  Thò tröôøng ñi leân  taêng caùc coå phieáu ñaït ñöôïc ñieåm môùi coù giaù caû cao nhaát vaø soá löôïng caùc coå phieáu chuyeån sang ñieåm môùi coù giaù caû thaáp nhaát giaûm ñi.  Ngöôïc laïi cho thò tröôøng ñi xuoáng




Chæ soá giao dòch loâ leû =

Toång hôïp ñoàng loâ leû mua vaøo Toång hôïp ñoàng loâ leû baùn ra

265

266

Ruûi ro ñaàu tö

Phaân tích kyõ thuaät


Vị thế tiền mặt của quỹ tương hoã  Caùc

quyõ töông hoã (mutual fund) thöôøng naém giöõ moät phaàn giaù trò cuûa danh muïc ñaàu tö döôùi daïng tieàn maët vì thöù nhaát, quyõ luoân caàn tieàn maët ñeå ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn cho caùc chöùng khoaùn do nhöõng ngöôøi chuû quyõ baùn laïi cho quyõ vaø thöù hai laø tieàn thu ñöôïc töø hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn cuûa quyõ coù theå chöa ñöôïc ñem ñi ñaàu tö kòp thôøi.  Moät quyõ töông hoã coù löôïng tieàn maët cao coù theå ñöôïc coi laø moât chæ daãn ñaàu tö giaù taêng cho nhaø ñaàu tö, bôûi vì khaû naêng mua vaøo chöùng khoaùn cuûa quyõ raát cao  ngöôïc laïi moät tyû suaát tieàn maët thaáp nghóa laø caùc quyõ naøy ñaõ mua vaøo raát nhieàu neân khaû naêng mua vaøo tieáp laø raát nhoû maø khaû naêng baùn ra raát cao nhö laø chæ daãn ñaàu tö giaù haï cho nhaø 267 ñaàu tö.




Ruûi ro laïm phaùt (inflation risk)




Ruûi ro löïa choïn chöùng khoaùn (selection risk)

 Coøn

goïi laø ruûi ro söùc mua (purchasing power risk)  Ñaàu tö vaøo coâng cuï thu nhaäp coá ñònh (fixed income) bò aûnh höôûng naëng nhaát

 Ñoù

laø ruûi ro löïa choïn phaûi chöùng khoaùn cuûa moät coâng ty keùm cho duø nghaønh ngheà kinh doanh laø haáp daãn (ví duï nhö coâng ty vöôùng phaûi kieän tuïng, tranh chaáp… 268

67

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Ruûi ro ñaàu tö


Ruûi ro xaùc ñònh thôøi ñieåm (timing risk)




Ruûi ro bò thu hoài (call risk)

Ruûi ro ñaàu tö


 Ruûi

ro khi khoâng theå ñaàu tö thu nhaäp töø caùc taøi saûn taøi chính (tieàn laõi, tieàn voán) vôùi laõi suaát haáp daãn nhö tröôùc  Zero coupon bond traùnh ñöôïc ruûi ro naøy

 Laø

ruûi ro deã gaëp phaûi nhaát  Cho duø chöùng khoaùn löïa choïn laø cuûa moät coâng ty toát thì vieäc xaùc ñònh thôøi ñieåm khoâng chính xaùc seõ laøm giaûm lôïi nhuaän hoaëc gaây thua loã


Ruûi ro tín duïng (credit risk)  Ruûi

ro bò maát moät phaàn hay toaøn boä tieàn ñaàu tö do coâng ty bò phaù saûn

 Caùc

chöùng khoaùn coù ñaëc tính thu hoài seõ bò “call” khi laõi suaát thò tröôøng xuoáng thaáp  khoâng ñaàu tö ñöôïc vôùi laõi suaát cao nhö cuõ
269

Ruûi ro taùi ñaàu tö

Ruûi ro thanh khoaûn (liquidity risk)  Ruûi

ro khi khoâng theå chuyeån khoaûn ñaàu tö thaønh tieàn moät caùch deã daøng, toán ít chi phí 270

Ruûi ro ñaàu tö


Ruûi ro phaùp lyù (legislative risk, political risk)  Ruûi

ro khi nhöõng thay ñoåi veà luaät phaùp laøm aûnh höôûng tôùi chaát löôïng ñaàu tö. Ví duï: kieän phaù giaù




Ruûi ro thò tröôøng (market risk)  Laø

ruûi ro giaûm giaù trò cuûa chöùng khoaùn do toaøn thò tröôøng bò giaûm giaù  Ñaây laø ruûi ro khoâng theå traùnh ñöôïc thoâng qua ña daïng hoaù ñaàu tö

Phaân tích Taøi chính Coâng ty

271

68

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Caùc loaïi baùo caùo taøi chính cô baûn cuûa coâng ty




Hieåu Baùo caùo Taøi chính

Baùo caùo taøi chính  Ñoái

töôïng ñöôïc baùo caùo: coå ñoâng, cô quan thueá, Uyû ban chöùng khoaùn  Baùo caùo theo maãu bieåu quy ñònh  3 baùo caùo chính: keát quaû HÑSXKD (P&L), baûng caân ñoái keá toaùn (balance sheet), baùo caùo löu chuyeån tieàn teä (cashflows)  Baùo caùo thöïc hieän nghóa vuï thueá vôùi nhaø nöôùc




Baùo caùo quaûn trò  Ñoái

töôïng: ban giaùm ñoác, nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm trong coâng ty  Maãu bieåu baùo caùo khoâng phuï thuoäc vaøo quy ñònh cuûa BTC273

Baûng caân ñoái keá toaùn (tieáp) Taøi saûn A-TSLÑ & ñaàu tö ngaén haïn 1.Tieàn 2.Ñaàu tö ngaén haïn 3.Caùc khoaûn phaûi thu 4.Haøng toàn kho 5. TSLÑ khaùc

Baûng caân ñoái keá toaùn  BCÑKT

laø moät phöông phaùp keá toaùn, laø moät baùo caùo taøi chính chuû yeáu phaûn aùnh toång quaùt toaøn boä taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh neân taøi saûn hieän coù cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh.  Caùc loaïi taøi saûn ñöôïc saép xeáp theo thöù töï tính thanh khoaûn  Nguoàn voán saép xeáp theo tg ñaùo haïn

274

Hieåu Baùo caùo Taøi chính

Hieåu Baùo caùo Taøi chính





Nguoàn voán A-Nôï phaûi traû Nôï ngaén haïn 1.Vay ngaén haïn 2.Nôï daøi haïn ñeán haïn phaûi traû 3.Phaûi traû ngöôøi baùn 4.Thueá & caùc khoaûn phaûi noäp 5.Phaûi traû khaùc 275

B- TSCÑ & Ñaàu tö daøi Nôï daøi haïn haïn 1.TSCÑ 1.Vay daøi haïn Nguyeân giaù 2. Nôï daøi haïn khaùc -Khaáu hao luyõ keá 2.Ñaàu tö daøi haïn 3. Chi phí XDCB dôû dang B-Voán chuû sôû höõu

Toång Taøi saûn

Toång nguoàn voán 276

69

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Hieåu Baùo caùo Taøi chính

Hieåu Baùo caùo Taøi chính


Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh  BCKQHÑKD

laø baùo caùo taøi chính phaûn aùnh toång quaùt tình hình vaø keát quaû kinh doanh cuõng nhö tình hình thöïc hieän traùch nhieäm, nghóa vuï nhö doanh nghieäp ñoái vôùi nhaø nöôùc veà caùc khoaûn thueá, phí, leä phí v.v... trong moät kyø baùo caùo.

277

Hieåu Baùo caùo Taøi chính

Hieåu Baùo caùo Taøi chính


Toång doanh thu (-) Giaûm giaù haøng baùn (-) Haøng bò traû laïi 1. Doanh thu thuaàn 2. Giaù voán haøng baùn 3. Lôïi nhuaän goäp [(1)-(2)] 4. Chi phí baùn haøng 5. Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 6. Lôïi nhuaän thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh [(3)-(4)-(5)] (+) thu nhaäp töø hoaït ñoäng taøi chính (-) chi phí hoaït ñoäng taøi chính (+) thu nhaäp baát thöôøng (-) chi phí baát thöôøng 7. Lôïi nhuaän tröôùc thueá 8.Thueá 278 9. Lôïi nhuaän roøng [(7)-(8)]

Phöông phaùp tröïc tieáp

Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä  laø

moái lieân heä giöõa BCÑTS vaø baùo caùo thu nhaäp  cho bieát tieàn ñaõ ñöôïc sinh ra vaø söû duïng nhö theá naøo trong kyø

279

I. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng SXKD 1. Doøng tieàn vaøo: +tieàn thu töø haøng baùn +thu laõi tieàn göûi ngaân haøng, tieàn coå töùc töø vieäc ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp khaùc 2. Doøng tieàn ra: +tieàn traû cho ngöôøi baùn +traû löông cho nhaân vieân +caùc chi phí hoaït ñoäng khaùc baèng tieàn +traû laõi vay Doøng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng SXKD: (1) – (2)

280

70

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Hieåu Baùo caùo Taøi chính

Hieåu Baùo caùo Taøi chính

III. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng taøi chính (financing cashflows)

II. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö 1.Doøng tieàn vaøo: + tieàn baùn caùc taøi saûn coá ñònh +tieàn baùn caùc khoaûn ñaàu tö +caùc khoaûn traû tröôùc vaø cho vay ñöôïc hoaøn traû

1. Doøng tieàn vaøo +vay ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính, caù nhaân +phaùt haønh coå phieáu (tieàn do coå ñoâng goùp vaøo) 2. Doøng tieàn ra + traû nôï vay (goác) + traû coå töùc + mua laïi coå phieáu Doøng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng taøi trôï (1) – (2) Löu chuyeån tieàn thuaàn trong ky ø (I) + (II) + (III) Tieàn ñaàu kyø + Löu chuyeån tieàn thuaàn trong kyø = Tieàn cuoái kyø

2. Doøng tieàn ra: +ñaàu tö mua TSCÑ +ñaàu tö khaùc baèng tieàn +cho vay , traû tröôùc Doøng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö (1) – (2) 281

282

Phaân tích baùo caùo taøi chính

Hieåu Baùo caùo Taøi chính

Phöông phaùp giaùn tieáp





Chæ khaùc phöông phaùp tröïc tieáp ôû caùch tính doøng löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng SXKD (phaàn I)




Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty thoâng qua thoâng tin trong baùo caùo taøi chính Caùc tyû soá noùi leân ñieàu gì?  Baûn

thaân caùc tyû soá khoâng noùi leân ñieàu gì caû nhaø quaûn trò ñaët caâu hoûi ñuùng veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp
taïi sao naêm nay laïi lôøi ít hôn naêm tröôùc?
caùc taøi saûn vaø nguoàn löïc ñaõ ñöôïc söû duïng hieäu quaû chöa trong vieäc taïo ra doanh thu, lôïi nhuaän?
lieäu coâng ty coù theå traû nôï vay trong ngaén haïn hay daøi haïn hay khoâng?
coâng ty lieäu coù theå huy ñoäng voán töø nhöõng nguoàn naøo khi caàn vaø vay ñöôïc bao nhieâu?… 284

 Giuùp

I. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng SXKD = lôïi nhuaän roøng (+) khaáu hao (+ / -) (giaûm / taêng) caùc khoaûn phaûi thu (+/ -) (giaûm / taêng) toàn kho (+ / -) (giaûm/ taêng) TSLÑ khaùc (+ / -) (taêng/ giaûm) caùc khoaûn phaûi traû (khoâng laõi suaát) 283

71

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Tyû soá ñònh giaù

Tyû soá ñònh giaù


EPS


and leading PE  Cao hay thaáp laø toát?  PE caàn ñöôïc xem xeùt trong moái quan heä vôùi möùc taêng tröûôûng cuûa lôïi nhuaän

Coå töùc treân moãi coå phieáu Coå töùc haøng naêm Löôïng coå phieáu thöôøng ñang löu haønh

Tyû leä chi traû (payout ratio) Payout Ratio = Div/EPS




= Price/Book value per share hay thaáp laø toát?  Phaûi xem xeùt trong moái töông quan vôùi ROE  Cao

285

Tyû suaát sinh lôøi treân voán

 ROA


Tyû suaát sinh lôøi treân doanh soá  Tyû

tyû soá sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu

ROE =

286

Tyû soá sinh lôøi


 ROE-

Tyû soá PB (price to book ratio)  PB

Tyû soá sinh lôøi


Tyû soá PE  Trailing

Lôïi nhuaän roøng - coå töùc öu ñaõi = Löôïng coå phieáu thöôøng ñang löu haønh

Coå töùc treân moãi coå phieáu =







EPS (Earning per share)

suaát lôïi nhuaän goäp Chæ soá lôïi nhuaän bieân teá =

Loi nhuan (sau thue) Von chu so huu





Theå hieän chính saùch giaù Khaû naêng kieåm soaùt giaù thaønh

 Tyû

suaát sinh lôøi treân toång taøi saûn

ROA = Lnrong/Tong Tai san

287

Lôïi nhuaän goäp Doanh thu thuaàn

leä chi phí treân doanh thu

TS CPBH = CPBH

Doanh thu thuaàn

TS CPQL = CPQL

Doanh thu thuaàn

288

72

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Hieäu quaû söû duïng taøi saûn


Voøng quay toång taøi saûn VQ TTS = Doanh thu




Hieäu quaû söû duïng taøi saûn  Ngaøy

Ngaøy PThu = 365

Toång Taøi saûn bq

 Voøng

Voøng quay voán löu ñoäng  Voøng

VQ PThu

quay haøng toàn kho Ngaøy TKBQ = 365

quay caùc khoaûn phaûi thu

VQ PThu = Doanh thu baùn traû chaäm

thu tieàn bình quaân

 Ngaøy

Caùc khoaûn phaûi thu bq

VQ HTK

toàn kho bình quaân Ngaøy PThu = 365

VQ PThu

289

290

Hieäu quaû söû duïng taøi saûn  Voøng

quay phaûi traû VQ Ptraû = GVHB

 Ngaøy

Tyû soá söû duïng Nôï


Tyû soá Nôï TS Nôï = Toång Nôï bq

Phaûi traû bq

phaûi traû bình quaân Ngaøy Ptraû bq = 365




Tyû soá laàn laõi suaát TIE (times interest earned)

VQ Ptraû

TIE= OEBIT Laõisuaát  Khaû

291

Toång Taøi saûn bq

TIE= (OEBIT+ Depr) Laõisuaát

naêng ñaùp öùng nghóa vuï nôï 292

73

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Tyû soá söû duïng Nôï


Tyû soá söû duïng Nôï

Tyû soá ñaùp öùng caùc khoaûn Nôï coá ñònh FCCR (Fixed Charge Coverage Ratio) FCCR = OEBIT




 Nguyeân

taéc lôïi nhuaän: khi tieàn sinh ra töø 1 ñoàng vay theâm > tieàn traû laõi cho 1 ñoàng vay theâm  Tính ñeán khaû naêng hoaøn traû nôï vay khi coù bieán ñoäng trong kinh doanh.

Nôï goác phaûi traû ) (Laõi suaát + (1 - Thueá suaát)

FCCR = (OEBIT + Depr)

Doanh nghieäp neân vay bao nhieâu?

Nôï goác phaûi traû ) (Laõi suaát + (1 - Thueá suaát)

 Tyû

soá quan troïng khi döï baùo, cho bieát khaû naêng ñaùp öùng nghóa vuï nôï traùnh rôi vaøo tình traïng phaù saûn. 293

294

Tyû soá thanh khoaûn


Tyû soá thanh khoaûn

Laø caùc tyû soá ñaùnh giaù khaû naêng thanh toaùn trong ngaén haïn cuûa doanh nghieäp. Giuùp nhaø quaûn trò traû lôøi caùc caâu hoûi:




doanh nghieäp coù khaû naêng thanh toaùn caùc khoûan nôï ngaén haïn trong tröôøng hôïp xaáu nhaát laø khoâng coù doanh thu?  Doanh nghieäp coù ñuû tieàn ñeå traû nôï (ví duï) vaøo ngaøy mai?

Tyû soá thanh toaùn hieän haønh CR (Current Ratio) CR = Toång TSLÑ

 Lieäu

295

Toång Nôï ngaén haïn

 Khaû

naêng thanh toaùn nhanh maø khoâng caàn coù thu nhaäp  Chuù yù tôùi khaû naêng chuyeån ra tieàn maët cuûa caùc taøi saûn 296

74

Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG

Tyû soá thanh khoaûn


Sô ñoà Phaân tích Dupont “M”

Tyû soá thanh toaùn nhanh QR (Quick ratio) QR = (Tieàn maët + PThu)

Sô ñoà phaân tích Dupont

ROE =

Toång Nôï ngaén haïn

QR = (Tieàn maët + Toàn kho)

 Tyû




Toång Nôï ngaén haïn




LN roøng Doanhthu × Doanh thu ToångTS

×

ToångTS VoánCSH

Sô ñoà Dupont “Modified”

soá naøy töông ñoái oån ñònh (theo thoáng keâ) 297

298

75