B Ap Anairetiki

159/2008 ΑΠ ( 446435) (Α΄ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Προστασία της ελευθεροτυπίας. Περιπτώσεις, στις οποίες υπάρχει σκοπός εξύβρισης ή συκοφαντικής δυσφήμισης. Η οξεία κριτική και σκωπτική υφολογία δεν συνιστά παράνομη πράξη. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση, λόγω ανεπαρκών αιτιολογιών ως προς το αν το συγκεκριμένο δημοσίευμα περιείχε απλώς σκωπτικές ή δυσφημιστικές εκφράσεις. (Αναιρεί την 9560/2005 ΕφΑθ). Αριθμός 159/2008 ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Α2` Πολιτικό Τμήμα ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Γεώργιο Καλαμίδα, Αντιπρόεδρο, Ρένα Ασημακοπούλου, Ιωάννη Ιωαννίδη, Χαράλαμπο Ζώη και Ελένη Σπίτσα, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 24 Σεπτεμβρίου 2007, με την παρουσία και της γραμματέως Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ: Του αναιρεσείοντος: Χ1, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τους πληρεξούσιους δικηγόρους του Γεώργιο Στεφανάκη και Φλώρα Τριανταφύλλου. Των αναιρεσίβλητων: 1. Aνώνυμης εταιρίας με την επωνυμία "................. .." και το διακριτικό τίτλο ".......",που εδρεύει στην Παλλήνη Αττικής, και εκπροσωπείται νόμιμα και 2. ............., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους Κωνσταντίνο Χρυσικόπουλο και Δημήτριο Μανώλη. Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 3-7-1998 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 1256/2001 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 1339/2003 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της απόφασης αυτής ζήτησαν με την από 10-4-2003 αίτησή τους οι αναιρεσείοντες, επί της οποίας εκδόθηκε η 1391/2004 απόφαση του Αρείου Πάγου η οποία αναίρεσε την απόφαση αυτή και παρέπεμψε την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο Εφετείου Αθηνών. Το Εφετείο εξέδωσε τη 9560/2005 απόφαση, την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητά ο αναιρεσείων με την από 17-4-2006 αίτησή του. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ελένη Σπίτσα ανέγνωσε την από 10-9-2007 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση αναίρεσης. Οι πληρεξούσιοι του αναιρεσείοντος ζήτησαν την παραδοχή της αίτησης, οι πληρεξούσιοι των αναιρεσίβλητων την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη. ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Επειδή, κατά το άρθρο 14 παρ. 1 του Συντάγματος, καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του,

τηρώντας τους νόμους του Κράτους. Κατά δε το άρθρο 10 παρ. 1 εδ. α και β της Ευρωπαϊκής Σύμβασης της Ρώμης για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (κυρ. ν.δ. 53/1974) "Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν της γνώμης, ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, άνευ επεμβάσεως των δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων". Τέλος, το άρθρο 367 του ΠΚ, ορίζει στην 1η παράγραφο ότι "δεν αποτελούν άδικη πράξη α) οι δυσμενείς κρίσεις .... καθώς και γ) οι εκδηλώσεις που γίνονται για την εκτέλεση νομίμων καθηκόντων, την άσκηση νόμιμης εξουσίας ή για την διαφύλαξη (προστασία) δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον...." και στην 2η παράγραφο ότι "η προηγούμενη διάταξη δεν εφαρμόζεται α) όταν οι παραπάνω κρίσεις και εκδηλώσεις περιέχουν τα ουσιαστικά στοιχεία της πράξης του άρθρου 363, καθώς και β) όταν από τον τρόπο εκδήλωσης ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέσθηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξύβρισης". Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι ο άδικος χαρακτήρας των πράξεων της εξύβρισης και της απλής δυσφήμισης (άρθρα 561 και 362 ΠΚ) αίρεται και στην περίπτωση που οι σχετικές εκδηλώσεις γίνονται για διαφύλαξη (προστασία) δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον. Τέτοιο ενδιαφέρον που πηγάζει από την ελευθερία και την κοινωνική αποστολή του τύπου και ειδικότερα των εφημερίδων, τις οποίες προστατεύουν το Σύνταγμα και οι νόμοι, έχουν και τα πρόσωπα που αμέσως συνδέονται με τη λειτουργία των άνω μέσων ενημέρωσης για τη δημοσίευση ειδήσεων και καταχώρηση γεγονότων, ως και σχολίων, σχετικών με τη συμπεριφορά προσώπων για τα οπο9ία ενδιαφέρεται το κοινωνικό σύνολο. `Ετσι είναι επιτρεπτά δημοσιεύματα για την πληροφόρηση, ενημέρωση και κατατόπιση του κοινού, συνοδευόμενα και από οξεία ακόμη κριτική και δυσμενείς χαρακτηρισμούς των προσώπων στα οποία αναφέρονται. Και στην περίπτωση όμως αυτή, ο άδικος χαρακτήρας της εξυβριστικής ή δυσφημιστικής εκδήλωσης δεν αίρεται και συνεπώς παραμένει η παρανομία ως συστατικό στοιχείο της αδικοπραξίας, όταν η άνω εκδήλωση αποτελεί συκοφαντική δυσφήμιση ή όταν από τις περιστάσεις που έγινε αυτή προκύπτει σκοπός εξύβρισης. Η ύπαρξη ειδικού σκοπού εξύβρισης αποτελεί νομική έννοια υποκείμενη στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, γι` αυτό το δικαστήριο της ουσίας, που δέχεται ότι από τον τρόπο εκδήλωσης ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέσθηκε η πράξη δεν προκύπτει η ύπαρξη ειδικού σκοπού εξύβρισης, πρέπει να αναφέρει τα πραγματικά περιστατικά από τα οποία συμπέρανε ότι ο τρόπος αυτός ήταν αναγκαίος για τη δέουσα απόδοση του περιεχομένου της σκέψης εκείνου που φέρεται ότι ενεργεί από δικαιολογημένο ενδιαφέρον, διαφορετικά παραβιάζει εκ πλαγίου τις διατάξεις του άρθρου 367 παρ. 1 και 2 του ΠΚ (ΑΠ 1462/2005). Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 19 του ΚΠολΔ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζήτημα που ασκεί επίδραση στην έκβαση της δίκης. Ως ζητήματα δε, των οποίων η μη αιτιολόγηση στερεί από νόμιμη βάση την απόφαση νοούνται οι ισχυρισμοί που έχουν αυτοτελή ύπαρξη, που τείνουν, δηλαδή, στη θεμελίωση, κατάλυση ή παρακώλυση του δικαιώματος που ασκήθηκε είτε ως επιθετικό είτε ως αμυντικό μέσο. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την επισκόπηση της προσβαλλόμενης απόφασης το Εφετείο δέχεται ανελέγκτως τα ακόλουθα: Στο φύλλο της ...... της εβδομαδιαίας εφημερίδας "............." ιδιοκτησίας της πρώτης εναγόμενης, με εκδότη διευθυντή τον δεύτερο εναγόμενο, δημοσιεύθηκε ανυπόγραφο άρθρο με τίτλο "Ηθελές τα και παθές τα", με το οποίο η εφημερίδα επανήλθε σε προηγούμενο (από ..........) δημοσίευμα της με τίτλο "Ο Χ1, η

ξανθιά κυρία, το ΥΠΕΧΩΔΕ και η επίμαχη θέση, μια ιστορία έρωτα και... ρουσφετιού. Ποια κυρία καταλαμβάνει τη Γ.Γ. του ΠΕΧΩΔΕ και γιατί", εξ αφορμής ήδη προηγούμενων δημοσιευμάτων άλλων εφημερίδων περί ληστείας από Αλβανούς σε βάρος ανώνυμου Υφυπουργού στην οικία γυναίκας με την οποία αυτός διατηρούσε ερωτική σχέση. Το νέο δημοσίευμα αναφέρεται διεξοδικότερα στο περιστατικό αυτό με σκωπτικό τρόπο και διέλαβε επωνύμως για τον ενάγοντα και ήδη εφεσίβλητο τα ακόλουθα: "Χ1 τα `θελες και τα έπαθες.. Hθελες να το παίξεις και... γκόμενος. Δεν σου έφθανε το Υφυπουργείο ... και τώρα έγινες βούκινο... Αλλά κι αυτοί οι μπουκαδόροι ρε παιδί μου δεν έχουν το θεό τους. Άντε τώρα ο ......... να διαψεύσει ότι δεν υπάρχει εγκληματικότητα στην Ελλάδα. Θα του λένε πες αλεύρι, ο Χ1 της Πλατείας Συντάγματος σε γυρεύει... Ούτε έρωτα πια ..... μου δεν μπορείς να κάνεις... Κινδυνεύεις να βγεις σε κανένα ανοικτό τηλεοπτικό παράθυρο... Αλλά και συ ρε ........, δεν κατάλαβες ότι πλέον, μετά τις αποκαλύψεις της εφημερίδας μας, οι μετοχές σου ανέβηκαν.... Σου λέει όμορφη είναι, στα πόδια της σφάζονται και μέλη της κυβέρνησης, ο φίλος της να της προσφέρει μια ολόκληρη Γενική Γραμματεία, όλο και θα έχει κάνει την μπάζα της... Φουλ λοιπόν για την κρεβατοκάμαρα της... και βρέθηκαν πάνω σε 69 λαβράκια... Πάλι καλά που δεν ζήτησαν και λύτρα... Για σκεφθείτε το σοβαρά. Γι` αυτό και ο .......... φτύνει στον κόρφο του... . Αυτό του έλειπε, να παζαρεύει την απελευθέρωση του "εξαπτέρυγου" του. Που νά `ξερε ο ......... τι ... βαρίδια είχε όταν τον αναδομούσε. Θα τον καλούσε στην ........ και θα `χαμε μαλλιοτραβήγματα. Τώρα πάντως ξέρετε. Διαβάζετε ".......", είσθε σε όλα μέσα!". Περαιτέρω το Εφετείο δέχθηκε ότι το περιστατικό του επίδικου δημοσιεύματος, περί διαπράξεως ληστείας σε βάρος του ενάγοντος, τότε Υφυπουργού ......... και της φίλης του, χωρίς ειδικότερες λεπτομέρειες, είναι αληθινό και χωρίς οι λέξεις και φράσεις του, αυτές καθ` εαυτές, να θεωρούνται ως εξυβριστικές και ονειδιστικές, ούτε σκόπευε ειδικά και αποκλειστικά στην προσβολή της τιμής και υπολήψεως του ενάγοντος, ούτε απεδείχθη και σημαντική προσβολή της προσωπικότητας του, ως Υφυπουργού, ως προς οποιοδήποτε στοιχείο ή έκφανση αυτής. Δεδομένου μάλιστα ότι δεν γίνεται χρήση ύβρεων, αλλά μόνο συνδέεται απλώς σκωπτικό δημοσίευμα με το πρόσωπο του ενάγοντος, δεν νοείται ειδικός σκοπός εξυβρίσεως άνευ άλλου τινός, αλλά ασκείται οξεία και δριμεία κριτική για αυτόν, με την ιδιότητα του ως δημοσίου λειτουργού, με μόνη τη χιουμοριστική και δίχως υβριστικές λέξεις, φράσεις ή εικόνες δημοσιογραφική και από σκωπτική στήλη της εβδομαδιαίας αυτής εφημερίδας ενημερωτική του αναγνωστικού κοινού παράθεση γεγονότων που πράγματι έλαβαν χώρα και δεν ήταν δυνατόν με βάση το ελληνικό λεξιλόγιο να χρησιμοποιηθούν άλλες ή έστω ηπιότερες όλων αυτών (λέξεις ή φράσεις). Επομένως, το ως άνω δημοσίευμα δεν συνιστά παράνομη πράξη, κατά τα αναφερόμενα στη μείζονα σκέψη, δεκτής καθισταμένης της σχετικής ένστασης των εναγομένων (του άρθρου 367 ΠΚ) ως κατ` ουσίαν βάσιμης. Με βάση τις παραδοχές αυτές το Εφετείο, αφού δέχθηκε ως κατ` ουσίαν βάσιμη την έφεση των εναγομένων και εξαφάνισε την πρωτόδικη 1256/2001 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, απέρριψε την αγωγή του αναιρεσείοντος. Σύμφωνα με τα παραπάνω, το Εφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφασή του, δέχθηκε ότι για την από δημοσιογραφικό καθήκον ενημέρωση του κοινού ως προς το επίμαχο περιστατικό (ληστεία σε βάρος του ενάγοντος, τότε Υφυπουργού και της φίλης του στο σπίτι της τελευταίας) ήταν αναγκαία η χρησιμοποίηση των στο επίμαχο δημοσίευμα περιεχομένων λέξεων και φράσεων, όπως "Ηθελες να το παίξεις και ......γκόμενος", "και τώρα έγινες βούκινο", "ο φίλος της να της προσφέρει μια ολόκληρη Γενική Γραμματεία", ".....69

λαβράκια", "εξαπτέρυγο" του ........., "που να `ξερε ο ........ τι..... βαρίδια είχε", ότι οι λέξεις και φράσεις αυτές δεν θεωρούνται εξυβριστικές ή ουσιδιστικές και ότι δεν μπορούσε ο συντάκτης του δημοσιεύματος, με βάση το Ελληνικό λεξιλόγιο να χρησιμοποιήσει άλλες (ηπιότερες των ανωτέρω) λέξεις και φράσεις για την απόδοση του άνω περιστατικού και την ενημέρωση του κοινού ως προς αυτό, εντεύθεν δε δεν νοείται ειδικός σκοπός εξύβρισης του ενάγοντος, με συνέπεια την παραδοχή της εκ του άρθρου 367 παρ. 1 ΠΚ ένστασης των εναγομένων - αναιρεσιβλήτων και την απόρριψη, ως αβάσιμης της αγωγής του ενάγοντος αναιρεσείοντος. Με τις παραδοχές, όμως, αυτές το Εφετείο διέλαβε ανεπαρκή αιτιολογία ως προς το ουσιώδες ζήτημα της παραδοχής της άνω ένστασης των εναγομένων, δεδομένου ότι δεν αιτιολογείται επαρκώς και δεν αναφέρονται στην προσβαλλόμενη απόφαση τα περιστατικά από τα οποία ήχθη το Εφετείο στην κρίση ότι οι άνω χρησιμοπο8ιηθείσες στο δημοσίευμα λέξεις και φράσεις ήταν αντικειμενικά αναγκαίες για την ενημέρωση του κοινού ως προς το άνω περιστατικό, ότι δεν υπερέβαιναν το επιβαλλόμενο (αναγκαίο) μέτρο και ότι, με βάση το ελληνικό λεξιλόγιο δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν άλλες λέξεις ή φράσεις για την ενημέρωση του κοινού για το περιστατικό αυτό και εντεύθεν, με τις χρησιμοποιηθείσες ως άνω λέξεις και φράσεις, δεν υπάρχει ειδικός σκοπός εξύβρισης του ενάγοντος. Ετσι, το Εφετείο με την προσβαλλόμενη απόφασή του, παραβίασε εκ πλαγίου, με ανεπαρκή αιτιολογία, τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις του άρθρου 367 παρ. 1 και 2 του ΠΚ και οι σχετικοί δεύτερος και τρίτος λόγο8ι της αναίρεσης (ο πρώτος των οποίων, προβάλλων πλημμέλεια εκ του άρθρου 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ εξετάζεται ως λόγος εκ του άρθρου 559 αριθ. 19 του ίδιου Κώδικα (βλ. ΑΠ 393/1999) είναι βάσιμοι. Κατ` ακολουθίαν πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο συγκροτούμενο από άλλους δικαστές. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Αναιρεί την 9560/2005 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές. Και Καταδικάζει τους αναιρεσιβλήτους στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσείονοτς, την οποία ορίζει σε χίλια οκτακόσια (1.800) ευρώ Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 12 Νοεμβρίου 2007. Και Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 29 Ιανουαρίου 2008. Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ρ.K.

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ