Az Mitra Ta Mohammad

‫و ا وه
‪ : PDF‬د ‪http://paniran.blogfa.com‬‬

‫از ﻣﻴﺘﺮا ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪ‬ ‫   
وش او
)  
 (‬

‫‪http://awesta.net‬‬

‫
ر ا 
رات ه
) ه !  اا 
ن (‬ ‫‪
$‬پ اول ‪
&' :‬ر ‪١٣*+‬‬ ‫‪
$‬پ دوم ‪
'
. :‬ن ‪١٣*/‬‬ ‫‪
$‬پ م ‪
&' :‬ر **‪١٣‬‬ ‫‪
$‬پ ‪
&$‬رم‪ :‬ز!
ن *‪4 ٧٠١‬ر
‪! -3‬ا‬ ‫‪
$‬پ ‪٧٠٢٧ 93
 : 678‬‬ ‫?&> !=
<;‬

‫ﺳﺨﻦ آﻏﺎزﻳﻦ ‪................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪5‬‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﺷﺎﮔﺮد زردﺷﺖ ‪ .........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪6‬‬ ‫اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﻫﻮادار ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ؟ ‪ ...................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪7‬‬ ‫درﺧﺸﺶ اﻳﺮان در ﻫﺰاره ﻫﺎوﺗﺎرﻳﺦ‪.............................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪8‬‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ اﻳﺮان ‪..................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪9‬‬ ‫آدم و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ ...........................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪10‬‬ ‫ﺧﺪاي اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺎ و ﺗﻮاﻧﺎ ﺧﺪاي ﺗﺎزي‪ ،‬ﻧﺎدان و ﻧﺎﺗﻮان‪ ...........‬ﺻﻔﺤﻪ‪13‬‬ ‫ﺗﻤﺪن اﻳﺮان در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ آدم ﻋﺮﻳﺎن و وﺣﺸﻲ‪ ..........................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪15‬‬ ‫ﻧﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺗﻤﺪن دﻫﺪاري و ﻛﺸﺎورزي در اﻳﺮان‪ ................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪16‬‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺗﻤﺪن ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزي در اﻳﺮان‪ ...........................‬ﺻﻔﺤﻪ‪17‬‬ ‫ﺑﺸﻨﻮ از اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻧﻮﻳﻦ آدم‪ ............................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪18‬‬ ‫ﺳﺎل آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ‪ 7027‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﺎل ‪ 1384‬ﺗﺎزي‪...........‬ﺻﻔﺤﻪ ‪19‬‬ ‫آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا اوﻟﻴﻦ ﺑﺎور و آﺋﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ‪ .........................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪23‬‬ ‫ﭼﺮا ﻣﻴﺘﺮا ﮔﺎو ﻧﺮ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ؟‪ ...........................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪26‬‬ ‫ﻇﻬﻮرﻣﻴﺘﺮا از ﻏﺎر و ﻓﺮود او از ﻛﻮه‪ ............................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪26‬‬ ‫آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ‪ .........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪27‬‬ ‫ﻣﺤﺮاب اﺳﻼﻣﻲ = ﻣﻬﺮاﺑﻪ ﭘﺎرﺳﻲ‪ ..............................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪28‬‬ ‫ﻣﻬﺪوﻳﺖ در ﻣﻴﺘﺮاﮔﺮاﺋﻲ‪ ..............................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪29‬‬ ‫آﺋﻴﻦ ﮔﻴﻮﻣﺮث‪ ...............................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪30‬‬

‫آﺋﻴﻦ زروان‪.....................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪31‬‬ ‫آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ‪ ................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪33‬‬ ‫ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ‪..............................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪35‬‬ ‫ﻣﻬﺪوﻳﺖ – ﭘﻞ ﺻﺮاط و ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ در آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ‪ ...............‬ﺻﻔﺤﻪ ‪35‬‬ ‫ﭘﻞ ﺻﺮاط ‪ .....................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪36‬‬ ‫زردﺷﺖ ﺿﺪ ﻃﺒﻘﻪ دﻳﻨﺪار‪ ..........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪36‬‬ ‫زردﺷﺖ ﺣﺎﻣﻲ زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن‪ ........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪37‬‬ ‫آﺋﻴﻦ ﻣﺎﻧﻲ‪ ......................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪39‬‬ ‫ﻣﺰدك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاﺑﺮي‪ ...................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪43‬‬ ‫ﻣﺮدم ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه ﻧﺎﺟﻲ‪ ...................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪47‬‬ ‫ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ! ‪ ..............................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪51‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ادﻳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ‪ ...........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪53‬‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺳﻼم‪ ..............................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪55‬‬ ‫ﺑﺎري دﮔﺮ ﺟﻬﺎن در اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻚ ﻧﺎﺟﻲ‪ .......................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪57‬‬ ‫ﺟﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ............................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪57‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺟﻦ ﻫﺎ و ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﺷﻌﺮا‪ .....................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪59‬‬ ‫ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن ﻋﺮب ﭘﻴﺶ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ...................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪60‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ..........................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪62‬‬ ‫ﺑﺮﻳﺪن دﺳﺖ دزد‪ ..........................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪63‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ‪ :‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﺧﺪاﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ‬ ‫ﺧﺪاي ﻣﻦ و رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ‪ ..........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪63‬‬ ‫ﻣﺪﻋﻴﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ‪ ..........................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪64‬‬ ‫ﺧﺮد در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ .....................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪65‬‬ ‫» ﺗﺸﻜﻞ – ﺗﺴﻠﻴﺢ – ﺗﺤﺮﻳﺮ «‪ ..................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪66‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻞ ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺸﻲ «‪........................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪67‬‬ ‫ﻫﺠﺮت‪ ............................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪69‬‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺸﻬﺎي ﻗﺮآن‪ .............................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪73‬‬ ‫‪ – 2‬ﺗﺴﻠﻴﺢ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻓﺎع و ﻣﺒﺎرزه ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ............................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪74‬‬ ‫رﻳﺸﻪ ﺗﺮور در اﺳﻼم‪ ....................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪75‬‬ ‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ راﻫﺰﻧﺎن ﻋﺮب‪ ...................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪77‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻏﺰوه ) ﻫﺠﻮم ﻧﻈﺎﻣﻲ ( ‪ ...................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪79‬‬ ‫اﻣﺖ واﺣﺪ = ﺣﺰب واﺣﺪ‪ .............................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪79‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و آﺋﻴﻨﻨﺎﻣﻪ اﺳﺮا‪ ......................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪80‬‬ ‫ﻣﺸﺎوران اﻳﺮاﻧﻲ ‪ ،‬رﻣﻲ و ﺣﺒﺸﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ........................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪81‬‬ ‫‪ -3‬ﺗﺤﺮﻳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ را ﻣﻴﺴﺎزد‪ ....................‬ﺻﻔﺤﻪ‪83‬‬ ‫ﺷﺎه ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﺑﻲ و رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ..............................‬ﺻﻔﺤﻪ‪83‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪84‬‬

‫ﻣﻌﺮاج ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ....................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪85‬‬ ‫ﭘﻴﻤﺎن ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ‪ ............................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪86‬‬ ‫ﻧﺮﻣﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮﻳﺶ‪ ........................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪87‬‬ ‫اردوﺋﻲ ﺧﺎرج از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮاي راﻫﺰﻧﻲ‪ ........................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪88‬‬ ‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ‪ ........................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ‪88‬‬ ‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﭘﺎﻳﺎن روزه ﮔﻴﺮي‪ ........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪90‬‬ ‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻗﺒﺎﺋﻠﻲ! ‪ ...........................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪91‬‬ ‫ﻛﻌﺒﻪ و ﻣﺸﻜﻲ ﺷﺮاب‪..................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪92‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺮﻃﻲ‪ ........................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪93‬‬ ‫ﻓﺮق ﻣﻴﺎن اﻣﺎم و ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ .............................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪94‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﭘﻴﺶ از ﻣﺮﮔﺶ ﺗﻨﻬﺎي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪ ........................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪95‬‬ ‫دو ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ﻋﺸﻘﻬﺎﻳﺶ‪ ........................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪98‬‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻴﺖ ﻧﺒﻮت آﻏﺎز ﺧﺮدﮔﺮاﺋﻲ‪ ...............................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪100‬‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﻗﺮآن ﺑﺮاي اﻣﺮوز؟‪ ......................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪102‬‬ ‫آﻳﻪ واژه اي ﭘﺎرﺳﻲ‪ ....................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪103‬‬ ‫ﭘﺎﻧﻮﻳﺴﻬﺎ ‪ .....................................................................................‬ﺻﻔﺤﻪ ‪105‬‬

‫ﺳﺨﻦ آﻏﺎزﻳﻦ‬ ‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬آزادي و ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎ و ﺗﻤﺪﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﺮ روي ﻛﺮه زﻣﻴﻦ آﻓﺮﻳـﺪه ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ را ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﻜـﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﺴﻮﺋﻲ و ﻳﻜﻨـﻮاﺧﺘﻲ ﺑﻨﻴـﺎدي‬ ‫اﺳﻄﻮره ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻜﺴﻮﺋﻲ و ﻳﻜﻨـﻮاﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬـﺎ و ﺗﻤـﺪﻧﻬﺎ را ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﻣﺮﻣﻮزي ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺪﻫﺪ و ﮔﻮﻳﻲ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﺧﺴﺎرﻫﺎ و ﮔﻠﻬﺎي روﺋﻴﺪه از ﻳﻚ درﺧﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از‬ ‫ﻳﻚ رﻳﺸﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫» اﻳﺮان « » ﻣﺼﺮ « و » ﻳﻮﻧﺎن « از ﻛﻬﻨﺘﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﻤـﺪن ﺳـﺎزﻳﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ » اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﭘﺎرﺳﻴﺎن « ﺗﺤﻘﻖ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪(1 ).‬‬ ‫ﺣﺘﻲ » رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث « و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻲ ﻧـﺸﺎت از » ﭘﺎرﺳـﻴﺎن « ﻧﻴـﺴﺖ‪ » .‬اردﻣـﻦ « در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻔﻮذ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎرﺳﻲ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ » :‬ﻫﺮاك ﻟﻴﺘﻮس « اﻳﻦ ﻧﻴـﺮو را ﺗﺨـﻢ‬ ‫ﻫﻤﻪ روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻴﺰان ﻧﻈﺎم ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﻪ آن » ﻧﻴﺮو ﺷﻌﻠﻪ « ﺷﻤﺮده ﺷﺪه اﺳـﺖ زاده‬ ‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻐﺎن اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ » ﻫﺮاك ﻟﻴﺘﻮس «‪ » ،‬آﭘﻮﻟﻮن « و » دﻳﻮﻧﻮﺳﻮس « را در ﺟﻨﺐ زﻳﻮس ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ و آن‬ ‫دو را ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي دو ﮔﺎﻧﻪ زﻳﻮس ﻛﻪ ﻫﻤﺎن آﺗﺶ اوﻟﻲ اﺳﺖ ﻣﻴـﺸﻤﺎرد اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر او ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫ﺗﺼﺮﻓﻲ در اﺳﺎﻃﻴﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪( 2 ) .‬‬ ‫و‪ .‬ﻻﺳﺎل‪ LASSALE‬زردﺷﺖ را ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ ﻫﮕﻞ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ و از ﺳﻮﺋﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ در‬ ‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﻋـﺪدﻫﺎي ﻓـﺮد را ﺑﺮﺗـﺮ از ﻋـﺪدﻫﺎي زوج ﻣﺤـﺴﻮب داﺷـﺘﻪ و‬ ‫ﮔﻼدﻳﺶ‪ GLADICSH‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﺛﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪات ﭼﻴﻨﻲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ‬ ‫ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث در ﺑﻴﺎن ﺗﻀﺎدﻫﺎ‪ ،‬از ﺗﻀﺎد ﻧﻮر و ﻇﻠﻤﺖ و ﺗﻀﺎد ﺧﻴﺮ و ﺷـﺮ ﻧﻴـﺰ ﻧـﺎم ﺑـﺮده‬ ‫اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﻛﻨﻮﻧﻲ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ را ﻣﺮﻫـﻮن‬ ‫آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ داﻧﻨﺪ‪( 3 ).‬‬

‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﺷﺎﮔﺮد زردﺷﺖ‬ ‫ﺳﻬﺮوردي ﻧﻴﺰ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث را ﺷﺎﮔﺮد زردﺷﺖ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﻟﻪ ﻛـﻪ ﻓﻴﺜـﺎﻏﻮرث‬ ‫ﺣﻜﻴﻢ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ اﻓﻜﺎر و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﺷﻨﺎﺋﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻣﻮرد ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ اﺳﺖ ﻻﻛﻦ دﻻﻳﻠﻲ ﻫﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﻜﻠﻲ ﻋﺎري از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺷـﺎﻳﺪ از‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺧﻮان اﻟﺼﻔﺎء ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرﺛﻴﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ و آﻧﺮا ﺑﻨـﺎي ﻛـﺎر‬ ‫ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﻧﺪ! در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﻇﺎﻫﺮاً راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﺶ ﺑﺎ زردﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ آﻣﺪه و وي‬ ‫اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺑﺴﺰا ﺑﺮاي آراء و اﻓﻜﺎر زردﺷﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﻈﺮ وي در ﺑﺎب آﺗﺶ و اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫آﺗﺶ ﻣﺮﻛﺰي ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ از ﻫﻤﻴﻦ راه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪...‬‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ اﻓﻼﻃﻮن زردﺷﺖ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮده و از ﻓﻠﺴﻔﻪ او آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ارﺑﺎب اﻧﻮاع اﻓﻼﻃﻮن ﺑـﺎ‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎن و ارﺑﺎب اﻧﻮاع اﻳﺮان ﻗﺪﻳﻢ ﺳﺨﺖ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد ‪( 4 ) .‬‬ ‫در ﭘﻲ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﻴﺎن در ﭘﺎﺳﺪاري از اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﻼﻣﻲ ) ﻛﻪ آﻣﻴﺰﺷﻲ از ﺗﻔﻜﺮات ﻛﻬﻦ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻮﺷﺸﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد ( ﻧﻘﺶ وﻳﮋه و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﺒﺪاد ﮔﺮان ﻋﺮب ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﺸﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﻛﻬـﻦ اﻳـﺮان در‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺟﺪﻳﺪ ) اﺳﻼم ( ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺟﺘﻬﺎد )ﻧـﻮﭘﺮدازي در اﻧﺪﻳـﺸﻪ( ﻫـﺮ زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻧﺒﺮد ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه و دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻲ ﺷﻚ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ و‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺪاري و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﺳـﺘﻴﺰ اﻧﻘﻼﺑـﻲ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي اﺟﺘﻬﺎد ﮔﺮ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺎزان ﻧﺒﺮدﻫﺎي آزادي آﮔﺎﻫﻴﺒﺨﺶ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ در ﻫﺮ زﻣـﺎن در‬ ‫ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﺎل ﻣﺮدم آﺗﺶ اﻧﻘﻼب را ﺷﻌﻠﻪ ور ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ رو ﻧـﺎم اﻣـﺎم ﻋﻠـﻲ ﻫﻤـﻮاره اﺻـﻠﻲ ﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ و ﺑﻬﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮاﻗﻊ ﭘﺎرﺳﻴﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﻋﻠﻮي ﺗـﺮ از اﻣـﺎم‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﻫﻮادار ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ؟‬

‫ﻣﺜﻼً اﻣﺎم ﻋﻠﻲ در ﭘﻲ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﭘﺲ از او ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﺧـﻮد را ﺷـﺎﻳﺎن‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ از دﻳﮕﺮان ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﺪ اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺧﻼف راي ﻣﺮدم ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻴﺪﻫﺪ و ﺣﺘـﻲ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺸﺎور ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺧﻠﻔﺎ اﺳﺖ و دوﺑﺎر ﺟﺎن ﻋﻤﺮ را ﻧﺠﺎت ﻣﻴﺪﻫﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺷـﻮرش ﻣـﺮدم ﺑـﺮ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪( 5 ).‬‬ ‫اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺣﺘﻲ ﺳﻪ ﺗﻦ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﺧﻠﻔﺎ ﻣﻴﻨ‪Ĥ‬ﻣﺪ‪ :‬وي ﭘﺲ از ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ام اﻟﺒﻨـﻴﻦ دﺧﺘـﺮ‬ ‫ﺣﺰام را ﺑﻪ زﻧﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﺒﺎس و ﺟﻌﻔﺮ ﻋﺒﺪاﷲ و ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﺮاي وي آورد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ در ﻛﺮﺑﻼ‬ ‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪...‬‬ ‫و ﻟﻴﻠﻲ دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ را ﺑﻪ زﻧﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﺒﻴﺪاﷲ و اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﺑـﺮاي وي آورد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ در ﻃﻒ ﺑﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫و ﻫﻢ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ از ﺻﻬﺒﺎ ام ﺣﺒﻴﺐ دﺧﺘﺮ ﺑﺠﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻴﺮان ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴـﺪ در اﺛﻨـﺎي‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﻴﻦ اﻟﺘﻤﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻤﺮ و رﻗﻴﻪ را آورد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﭼﻨﺪان ﺑﺰﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ ﻫﺸﺘﺎد و ﭘﻨﺞ ﺳـﺎﻟﮕﻲ‬ ‫رﺳﻴﺪ و ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﻴﺮاث اﻣﺎم ﻋﻠﻲ از آن وي ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻳﻨﺒﻊ در ﮔﺬﺷﺖ‪( 6 ).‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺣﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻨﺎم ﺧﻠﻔﺎ دارد ! اﻣﺎ در ﻣﻴﺎن ﺷـﻴﻌﻴﺎن ﭘﺎرﺳـﻲ ﻧـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎم ﻓﺮزﻧﺪ را از ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ! ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻮاره ﺧﻠﻔﺎ ﻣﻮرد ﺷﺘﻢ و ﻧﺎﺳﺰا ﻧﻴـﺰ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻋﻤﺮ ﻛﺴﻴﻜﻪ دوﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ از ﻣﺮگ ﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ و اﻣﺎم ﻋﻠﻲ درﺑـﺎره اش‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ‪ :‬او ) ﻋﻤﺮ ( ﻣﺮدي اﻣﻴﻦ و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪( 7 ) .‬‬ ‫اﻣﺎ در اﻳﺮان آﻧﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻴﺸﻮد و ﭘﺎرﺳﻴﺎن در ﺷﺐ ﻗﺘﻠﺶ ﻋﻤﺮ ﺳـﻮزان و ﺟـﺸﻦ و ﺳـﺮور‬ ‫ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺮاﻧﻲ و ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺎرﺳﻴﺎن اﺳﻴﺮ ﺗﺎزﻳﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﺑﻮﻣﻨﺼﻮر ﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم‬ ‫ﻛﻪ ﻗﻤﺎذﻳﺎن ) ﻓﺮزﻧﺪ ﻫﺮﻣﺰان اﻳﺮاﻧﻲ زاده ( در ﺑﺎره ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﭘﺪرش ﻣﻴﮕﻔﺖ‪ :‬ﻋﺠﻤﺎن )ﭘﺎرﺳـﻴﺎن(‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ اﻧﺲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻓﻴﺮوز ) ﻗﺎﺗﻞ ﻋﻤﺮ ( ﺑﺮ ﭘﺪرم ﮔﺬﺷﺖ و ﺧﻨﺠﺮي ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ ﻛـﻪ‬ ‫دو ﺳﺮ داﺷﺖ و ﭘﺪرم آن را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬در اﻳﻦ دﻳﺎر ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻣﻴﻜﻨﻲ؟ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻛـﺴﺎن را‬ ‫ﻣﻴﺮاﻧﻢ وﻳﻜﻲ او را ﺑﺪﻳﺪ و ﭼﻮن ﻋﻤﺮ ﺿﺮﺑﺖ ﺧﻮرد ﮔﻔﺖ ‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﺪﺳﺖ ﻫﺮﻣﺰان دﻳـﺪم ﻛـﻪ ﺑﺪﺳـﺖ‬ ‫ﻓﻴﺮوز داد‪( 8 ).‬‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﻲ اﺻﻮﻟﻲ و ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻪ و ﺟﺴﺘﺠﻮﺋﻲ واﻗﻌﮕﺮاﻳﺎﻧﻪ در ﻣﻴﻴﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﻴﻨـﻪ ﭘﺎرﺳـﻴﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻠﻔﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻋﻤﺮ از ﺣﺐ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺮان در زﻣﺎن ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد‬ ‫ﻫﺠﻮم ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و در آن زﻣﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﻪ اﺳﺎرت اﻋـﺮاب در‬ ‫آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﺎره اي ﻣﻴﺠﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺗـﺎ ﺳـﺘﻴﺰ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴـﺴﺘﻲ‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﺑﺮاي آزادي و اﺳﺘﻘﻼل اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺮدﻣﻲ ﺗﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺎز و ﻣﺤﺮك ﻣﺮدم ﺑﻮده اﻧﺪ و ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ در ﭘﻨﺎه ﺗﺸﻴﻊ ﻋﻠﻮي ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﺎري ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺮوري ﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎرﺳﻴﺎن از آﻏﺎز ورود آرﻳﺎﺋﻴﺎن ﺑﻪ ﻓـﻼت اﻳـﺮان‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ﺗﺎ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬از ﭘﻴـﺪاﻳﺶ اﺳـﻼم و‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آن و در ﭘﻲ آن ) در ﻛﺘﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮ ( ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻬﻀﺘﻬﺎي آزادﻳﺒﺨﺶ اﻳﺮاﻧﻲ ) ﻋﻠﻮي ( را‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺘﻴﺰ ﺑﻲ اﻣﺎن ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﺮاي آزادي و اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻮده اﺳﺖ را ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻜﺮي ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺳﺎﻧﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺟﺘﻬﺎدي ﺧﺮد ﮔﺮاي ﻣﻠﻲ‬ ‫اﻳﺮان در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺷﻴﻮه ﻫﺎي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬

‫ﺧﺮدﮔﺮاي اﺳﻼﻣﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﻛﻪ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻪ اﺳﻼم اﻣﻮﻳﺎن و ﻋﺒ‪Ĥ‬ﺳﻴﺎن اﺳﺖ‬ ‫و ﻧﻪ اﺳﻼم اﺑﻮﻣﺴﻠﻤﻬﺎ و ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﻈﺎم اﻟﻤﻠﻜﻬﺎ اﺳﺖ و ﻧﻪ اﺳﻼم ﺳﻨﺖ ﮔﺮاي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻓﻘـﺎﻫﺘﻲ ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﺮد ﮔﺮاي اﺟﺘﻬﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻲ رﻫﺎ ﺷﺪه در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﺳﺮخ و ﺳﭙﻴﺪش از اﻳﺮان و اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻧﺴﺎن و ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﻧﻮار ﺳﻴﺎه و ﭼـﺮﻛﻴﻦ او از اﺳـﻼم‬ ‫ﻣﻠﻮك و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ!‬ ‫و در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺸﻴﻊ ﻋﻠﻮي اﻳﺮاﻧﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﭘﺎﻳﺪاري ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺠﻮم ﻓﻜﺮي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺎزﻳﺎن‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ ﺳﺨﻦ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ اﻳﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺎزار ﻣﻴﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﺎرﻳﺦ و ﺗﻤﺪن ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ اﻳﺮان ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آورﻳـﻢ ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﻬﺮﮔﺎن اﻣﺴﺎل اﻛﺜﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺮ آن ﺷﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 7027‬آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﻳـﻲ را ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮرﺷﻴﺪي ‪ 1384‬ﻫﺠﺮي ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫درﺧﺸﺶ اﻳﺮان در ﻫﺰاره ﻫﺎ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ اﻳﺮان‬ ‫ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ادﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن را ﺑﺨﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ادﻳﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻤـﻲ و‬ ‫ﺑﮕﻔﺘﻪ اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﻧﺴﻞ آدم ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼم و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و ﻳﻬﻮدﻳﺖ ادﻳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺸﺎء و ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﺗﺎرﻳﺨﮕﺬاري ﭘﺎرﺳﻴﺎن در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺛﺒـﺖ رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ‬‫اﻛﻨﻮن ﺳﺎل ‪ 1426‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ از ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻫﺠﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از ﻣﻜﻪ ﺑﺴﻮي ﻣﺪﻳﻨﻪ در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎه ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﺑﻌﻠﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮدن ﻣﺎﻫﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻤﺒﻠﻴﻚ ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳـﺖ و‬‫ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اداري ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻜﺮده و ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺠﺰ اﻳـﺮان‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﻫﺠﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﻄﺒﻴﻖ داده اﺳﺖ و ﺑﺠﺎي ﻣﺎه ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﻮرﺷﻴﺪ آﻧﺮا‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻧﻮروز و ﺑﻬﺎر آﻏﺎز ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫ ﺑﺨﺶ وﺳﻴﻊ و ﮔﺴﺘﺮده دﻳﮕﺮي از ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻣـﻴﻼدي را اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬‫ازﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴﻼد ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن از ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﻳﺎ ﻣﻴﻼد آدم ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳـﺖ اﻳـﻦ ﺳـﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ازﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬‫اﻣﺴﺎل وارد ‪ 5766‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﻧﺸﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل اﺧﺘﻼف ﭘـﻴﺶ‬‫از ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺴﻴﺢ ﺳﺎل ‪ 5005‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آدم و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‬

‫از ﺳﻮﺋﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ادﻳﺎن ﻳﺎد ﺷﺪه ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺣﻴﺎت ﺧﻮد را از آﻏﺎز زﻧﺪﮔﻲ آدم ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‬ ‫آﻧﻬﻢ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺘﻤﺪن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺸﺮ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﺣﺶ ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﺮا زﻧﺪﮔﻲ وﺣﺸﻲ؟ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ در ﺑﺎره زﻧﺪﮔﻲ آدم و‬ ‫ﺣﻮا ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﺣﺶ اﻳﻦ ﺑﺸﺮ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺸﺮ ﻛﻪ آدم ﻧﺎم دارد‪:‬‬ ‫ ﻋﺮﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬‫ از ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﻣﻴﻮه ﻫﺎي درﺧﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬‫ ﻫﻨﻮز آﺗﺶ را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬‫ ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ زن و ﻣﺮد و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬‫ ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ زن و ﻣﺮد و داراي ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺪن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺨﻮاﺑﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و‬‫‪...‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻮﺣﺶ آدم ﺣﺘﻲ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﭘﺲ از او ﻧﻴﺰ در ﺻﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ و دﺷﺖ ﺑﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ اداﻣﻪ دارد‪.‬‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﺴﻠﻲ رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ اي داﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ او را ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪه از ﺳـﻮي ﺧـﺪا‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪه اﻧﺪ اﻳﻦ روﺳﺎي ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻫﺮ اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻼﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻴﺸﺪه اﻧﺪ را ﺑﻪ ﺣـﺴﺎب ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﻴﮕﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ روﺳﺎي ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎرﻳﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻼﻓﻬﺎ در ﻗﺮآن اﻧﺠﻴﻞ و ﺗﻮرات آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺐ دﻳﻨﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻼﻓﻜﺎري آدم ﻋﺪم اﻃﺎﻋﺖ او از ﺧـﺪا ﺑـﻮده اﺳـﺖ و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻮه درﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ؟ ﻳﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎت دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ ﺣﻮا؟!‬ ‫ﭘﺲ از ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ آدم و ﺣﻮا اﻳﻦ دو داراي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺴﺮاﻧـﺸﺎن در رﻗﺎﺑـﺖ ﮔـﺰﻳﻨﺶ‬ ‫ﻫﻤﺨﻮاﺑﻪ از ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺮاﻧﺸﺎن ﺑﺠﺎن ﻫﻢ اﻓﺘﺎده و ﻗﺎﺑﻴﻞ ﺑﺮاي ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺧﻮاﻫﺮ زﻳﺒﺎﺗﺮ ﺑﺮادرش ﻫﺎﺑﻴـﻞ‬ ‫را ﻣﻴﻜﺸﺪ‪.‬‬ ‫ ﻧﻮح‬‫رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺮك او ﺷﺪه ﺑﻮد‪).‬ﺗﻮرات‬ ‫– ﺗﻜﻮﻳﻦ‪ -‬اﺻﺤﺎح ‪ 16‬و ﻗﺮآن ﺳﻮره ﻫﺎي ‪ 25‬و ‪( 26‬‬

‫ ﻟﻮط‬‫ﺑﺎ دو دﺧﺘﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﺨﻮاﺑﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻠﺖ او ﻫﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮا ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﺪازي ﺑـﻪ‬ ‫دو ﻣﻴﻬﻤﺎن زﻳﺒﺎ و ﺟﻮان او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ) .‬ﺗﻮرات – ﺗﻜﻮﻳﻦ‪ -‬اﺻﺤﺎح ‪ 19‬و ﻗﺮآن (‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن و ﻣﻔﺴﺮان ﻛﺘﺐ دﻳﻨﻲ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ دو ﺟﻮان زﻳﺒﺎﺋﻲ ﻛـﻪ ﻣﻬﻤـﺎن ﻟـﻮط ﺑـﻮده اﻧـﺪ‬ ‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ از آﺳﻤﺎن آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ! ﻣﺎ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ و ﻣﻘـﺎﻻت ﭘﻴـﺸﻴﻦ ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ داده اﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ ﻓﺮﺳـﺘﺎدن ﻣﻼﺋﻜـﻪ در‬ ‫ﺟﺴﻢ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﺪارد و از ﺳﻮﺋﻲ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ دو ﺟﻮان زﻳﺒﺎ ﺑﺮاي ﻟﻮط و ﻳـﺎ ﺷـﺨﺺ دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻨﻜﺎر را ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺎﻧﻪ اي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﺠﻨﺴﮕﺮاي ﻟﻮط ﻧﺪﻫﺪ؟‬

‫اﻣﺎ در اﺻﻄﻼح ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻫﺮ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮزﻳﺒﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ و ﻛـﻼً‬ ‫ﺧﻮﺷﺮوﻳﺎن و زﻳﺒﺎﻳﺎن را ﻣﻼﺋﻜﻪ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻴﻨﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‬‫ﻫﻤﺴﺮش ﺳﺎرا را ﺑﺮاي ﮔﺎو‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺘﺮ و ﺑﺮده ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ ﻓﺮوﺧـﺖ‪ ) .‬ﺗـﻮرات – ﺗﻜـﻮﻳﻦ –‬ ‫اﺻﺤﺎب ‪( 12‬‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﺮده ﺑﺤﺴﺎب ﻓﺮاﻣﻴﻦ اﻟﻬﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و آﻧﺮا دﺳﺘﻮر ﺧﺪا ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ در ﭘﻲ ﺑﺮوز ﻗﺤﻄﻲ و وﺟﻮد ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺑﺴﻮي ﻣﺼﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ زﻳﺮا‬ ‫ﺷﻨﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻣﺼﺮ زﻧﺎن زﻳﺒـﺎ را از ﭘـﺪران و ﺑـﺮادران در ﺑﺮاﺑـﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻬـﺎي ﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ...‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﺤﺴﺎب ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﻣﻴﮕﺬارد‪.‬‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﺎﺟﺮ ﻛﻪ ﻫﺪﻳﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﺳﺎرا ﺑﻮده اﺳﺖ ﻫﻤﺨﻮاﺑـﻪ ﮔـﺸﺘﻪ و اﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ )ﻧﻴـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ ﻗﺮﻳﺶ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ( را آورده اﺳﺖ‪ ) .‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا (‬ ‫ﺳﺎرا ﻛﻪ ﺑﭽﻪ دار ﻧﻤﻴﺸﺪه اﺳﺖ در ﭘﻲ ﺳﻔﺎرﺷﺶ ﭼﻨﺪ ﺟﻮان زﻳﺒﺎ ﺑﺨﺎﻧﻪ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﻣﻴﺎﻳﻨـﺪ و ﺑـﺎردار‬ ‫ﺷﺪن ﺳﺎرا را ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ...‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻣﺪﻋﻲ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن زﻳﺒﺎ ﻧﻪ ﻣﻼﺋﻜﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺧﺪا ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ در ﭼﻬﺮه ﺟﻮان ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﺣﺮﻳﻢ او وارد ﺷﺪه و ﻣـﮋده ﺑـﺎرداري ﻫﻤـﺴﺮش را داده‬ ‫اﻧﺪ؟!‬ ‫ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺎرا ﻫﻢ داراي ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻴﺸﻮد رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺳﺨﺖ ﺑﻴﻦ ﺳﺎرا و ﻫﺎﺟﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ دو ﭘﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ درﮔﻴﺮي ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﺪا!؟‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪن ﻓﺮزﻧﺪ رﺷﻴﺪش ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻴﻴﺎﺑـﺪ از ﻛـﺸﺘﻦ او اﺟﺘﻨـﺎب‬ ‫ورزﻳﺪه و ﻣﺪﻋﻲ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ او را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ؟!‬ ‫درﮔﻴﺮي زﻧﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻤﻴﭙﺬﻳﺮد ﺑﺪﻳﻦ رو ﺑﺮ آن ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺎ ﻫـﺎﺟﺮ و ﻓﺮزﻧـﺪ اواﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ را در‬ ‫ﺻﺤﺮاي ﺧﺸﻚ و ﺳﻮزان ﻋﺮﺑﻲ رﻫﺎ ﺳﺎزد‪ ) .‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا (‬

‫ داود‬‫ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺳﭙﺎﻫﺶ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻮد و ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ آن زن از داود ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻮﻫﺮ او‬ ‫را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻓﺮﺳﺘﺎد و دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ او را از ﭘﺸﺖ ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺷﻮﻫﺮ‪ ،‬داود زن را ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﻮد آورد‪ ) .‬ﺗﻮرات ‪ ----‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ اول‪ -‬اﺻﺤﺎح ‪( 11‬‬

‫ ﺳﻠﻴﻤﺎن‬‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﺑﻠﻘﻴﺲ ﻣﻠﻜﻪ ﺻﺒﺎ ﺑﻪ آن ﻛـﺸﻮر ﻟـﺸﻜﺮ ﻛـﺸﻲ ﻧﻤـﻮد و‬ ‫ﺑﻠﻘﻴﺲ را رﺑﻮد‪ ) .‬ﺗﻮرات‪ -‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن اول اﺻﺤﺎح ‪( 11‬‬

‫ﺧﺪاي اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺎ و ﺗﻮاﻧﺎ ‪...‬ﺧﺪاي ﺗﺎزي‪ ،‬ﻧﺎدان و ﻧﺎﺗﻮان‬ ‫اﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت و در ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺗﻤﺪن و ﻣـﺮدم اﻳـﺮان ﺑﻤﺮاﺗـﺐ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺮ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﻫﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﺋﻲ و ازدواج ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺮ و ﺑﺮادر و ﭘﺪر و دﺧﺘـﺮ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ در اﻳﺮان وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و از ﺳﻮﺋﻲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب دﻳﻨﺪاري و ﺧـﺮد ﮔﺮاﺋـﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻴﻢ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺧﺪاي آرﻳﺎﺋﻲ ﺧﺪاﺋﻲ اﺳﺖ داﻧﺎ و ﺗﻮاﻧﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﻛـﻪ ﺧﺪاﻳـﺸﺎن ﺧـﺪاﺋﻲ‬ ‫ﻧﺎدان و ﺟﺎﻫﻞ اﺳﺖ!!‬ ‫زﻳﺮا ﺧﺪاي آدﻣﻴﺎن ﺗﻤﺪن را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﺪ و وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در آﻧﺴﻮي آﺑﻬﺎ را ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫـﺴﺖ‬ ‫در آدم و از آدم ﻣﻴﺪاﻧﺪ و ﻛﻼً ﻗﺼﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ از آدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ رواﻳﺖ ﻣﻴﺸﻮد اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫـﺎﺋﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻬﻞ و ﻧﺎداﻧﻲ ﺧﺪاي آﻧﻬﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻼً ﺧﺪاي آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﻗﺪم ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﺷﺘﻲ ﻛﻪ آدم و ﺣﻮا در آن ﺳـﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ ﺗﻤـﺪﻧﻬﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ ﻣﺼﺮ و ﺳﻴﺎﻫﺎن اﻓﺮﻳﻘﺎ و اﻳﺮان وﺟﻮد داردﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ ﭘﻴﻮﻧـﺪ زﻧﺎﺷـﻮﺋﻲ‬ ‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮان ﺧﻮد ﻫﻤﺨﻮاﺑﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺧﻮاﻫﺮ زﻳﺒﺎﺗﺮ ﺧﻮن و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي‬ ‫راه ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ!!‬ ‫و اﺳﺎﺳﺎً در ﻗﺼﻪ درﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ و ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺑﻠﻴﺲ و ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﺧﺪاي آدﻣﻴﺎن ﺧﺪاي ﻧﺎداﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎ و داﻧﺎ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ آدم ﮔﻮل ﻣﻴﺨﻮرد و اﺑﻠﻴﺲ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ!!‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻓﻼﺳﻔﻪ دﻳﻨﻲ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻫﻢ ﻛﺮدن ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻮده اﻧﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﻴﺎس اﺑﻠﻴﺲ را ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﻧﺎداﻧﻲ او از ﺟﻮﻫﺮ و اﺻﻞ و ذات ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﻏﺎﻓـﻞ از آﻧﻜـﻪ اﺑﻠـﻴﺲ‬ ‫ﺧﻮد ﻓﺮﺷﺘﻪ و ﻣﻼﺋﻜﻪ اﻳﺴﺖ ﺑﺪون اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎً در ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ آدم اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت اﺧﺘﻴﺎر و ﻋﺼﻴﺎن دارد ﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺷﺘﻪ و ﻣﻼﺋﻜﻪ دﻳﮕﺮي!!‬ ‫و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاي آدﻣﻴﺎن ﻧﺎدان ﺑﻪ آﻳﻨﺪه و آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻧـﻮﻛﺮ و ﺧـﺪﻣﺘﻜﺎران و‬ ‫آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎي او ) اﺑﻠﻴﺲ و آدم ( ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ رﻗﺒﺎ و ﺣﺮﻳﻔﺎن و ﻫﻤﺮزﻣﺎن او ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ!!‬ ‫در ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ دﻳﻨﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺑﻠﻴﺲ و آدم و ﻛﺸﺘﻲ ﻧـﻮح و ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﻛـﺮدن اﺑـﺮاﻫﻴﻢ و‬ ‫ﻏﻴﺮه را‪ ،‬آزﻣﻮدن اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪا ﺧﻮاﻧﺪه و داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً‬ ‫ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ آدم را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺑﺤﺮﻓﺶ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ؟ و ﻳـﺎ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ را ﻣﻴﺨﻮاﺳـﺘﻪ‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪش را در راه ﺧﺪا ) ﭼﻪ راﻫﻲ و ﭼﻪ ﺧﺪاﺋﻲ؟( ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد و ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﻢ ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺟﻬﻞ و ﻧﺎداﻧﻲ اﻳﻦ ﺧﺪا ﻣﻴﺸﻮد!! زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛـﻪ ﺧـﻮد آﻓﺮﻳﻨﻨـﺪه‬ ‫آدم و اﺑﻠﻴﺲ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺳﺖ و از ﺳﻮﺋﻲ داﻧﺎ و ﺗﻮاﻧﺎي ﻛﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﭘﺲ دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻧﻴﺎزي دارد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺟﺎن و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﭼﻮن ﻋﺮوﺳﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ اﻣﺘﺤﺎن ﺑﮕﻴﺮد؟!‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ آﻧﮕﺎه از ﺷﺎﮔﺮدش اﻣﺘﺤﺎن ﻣﻴﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ و داﻧﺶ او آﮔﺎه و داﻧﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ!! اﮔﺮ ﺑﺪاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻗﺒﻮل ﻳﺎ رﻓﻮزه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎي اﻣﺘﺤﺎن ﻧﺪارد! از ﻃﺮﻓﻲ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻠـﻢ ﺳـﺎده‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺧﺪا آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه زﻣﻴﻦ و زﻣﺎن و ﺑﺸﺮ و ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ! ﺧﺪا ﻗﺎدر و ﺗﻮاﻧﺎ و داﻧﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ و ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻛﺲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺜﻞ ﮔﻮﺳﭙﻨﺪي ﻓﺮزﻧﺪ دﻟﺒﻨﺪ ﺧﻮد را ﺳﺮ ﺑﺒﺮد و ﻳﺎ در ﻟﺒﺎس‬ ‫دو ﺟﻮان زﻳﺒﺎ و ورزﺷﻜﺎر ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﮋده ﭘﺪر ﺷﺪن ﺑﺪﻫﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ دﻳﮕﺮي ﭼﻨﺎن و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ!؟‬ ‫زردﺷﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻻً ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺧـﺪاﻳﺶ را اﻫـﻮرا ﻣـﺰدا‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ داﻧﺎي ﺗﻮاﻧﺎ ﻣﻴﻨ‪Ĥ‬ﻣﺪ‪ .‬و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﺎو ﻧﺮ ﻛﻪ از ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴﺘﺮا ﻣﺘﺪاول ﺑﻮده اﺳﺖ را ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻲ ﻣﻴﻜﻨـﺪ‬ ‫زﻳﺮا در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴﺘﺮا ﭼﻮن زﻣﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺎﻣﻴﺮ ) واﻗﻊ در ﺗﺎﺟﻴﻜﺴﺘﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ ( ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻛـﻮد ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮا ﺑﺮاي ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰﺗﺮ و ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ ﺷﺪن زﻣﻴﻦ از ﻣﺮدم ﭘﺎﻣﻴﺮ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﺎوان را ﺳﺮ ﺑﺮﻳـﺪه‬

‫و ﺧﻮن آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ و زﻣـﻴﻦ در ﭘـﻲ اﻳـﻦ ﻛـﻮد دﻫـﻲ‬ ‫ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰ و ﭘﺮﺑﺎر ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﺮدم از آن ﭘﺲ ﭼﻮن از ﺑﻨﻴﺎن و رﻳﺸﻪ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺻﻠﻲ دﺳﺘﻮر ﻣﻴﺘﺮاﺋـﻲ‬ ‫آﮔﺎه ﺑﻮده اﻧﺪ ﮔﻤﺎن ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﺲ ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪن ﺣﻴﻮان ﻧﻴﻜﻮ و ﺑﺎرده ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاي اﻳﺮان از ﻫﻤﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴﺘﺮا و ﻳﺎ ﻛﻴﻮﻣﺮث‪ ،‬ﺧﺪاﺋﻲ آﮔﺎه ‪ ،‬داﻧـﺎ و ﺗﻮاﻧـﺎ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ راﺳﺘﻲ درﺳﺘﻲ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ﻣﻴﺨﻮاﻧـﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﺮ ﺧـﻼف اﻳـﻦ ﺧـﺪاي‬ ‫درﺳﺘﻜﺎر اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﺪاي آدﻣﻴﺎن ﺧﺪاﺋﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺣﻼل ﻣﺸﻜﻼت رﻫﺒـﺮان ﻗﺒﺎﺋـﻞ! ﻛـﻪ اﻟﺒﺘـﻪ ﻧـﺎم‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲ ﻧﻬﺎده اﻧﺪ! اﻳﻦ ﺧﺪاي ﺣﻼل ﻣﺸﻜﻼت ﻫﺮ ﮔـﺎه ﻛـﻪ رﺋـﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠـﻪ )ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ(‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑـﺮاي ﻛﻤﻜـﺶ ﻓﺮﺷـﺘﻪ اي ﻣﻴﻔﺮﺳـﺘﺎده و ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺟﻬـﻞ و ﻧـﺎداﻧﻲ اﻳـﻦ روﺳـﺎي‬ ‫ﻗﺒﺎﺋﻞ)ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان( ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺧﺪا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪه و رﻫﺒﺮان ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا از ﻗﻮل و اراده‬ ‫او ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده و دﻧﻴﺎ دﻳﺪه و ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪه ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ از ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﻣـﺼﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﺼﺤﻴﺢ و ﻣﺘﻤﺪن ﺳﺎز اﻳﻦ ﻗﻮم اﺳﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ وي ﺑﺎ ده ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎورد ﺑﺴﻴﺎري از ﻧـﺸﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﺑﻲ ﺗﻤﺪﻧﻲ دﻳﺮوز ﻣﺮدﻣﺶ را ﻣﻨﺤﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ از رب و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ ﭼﻮن آدم‪ ،‬ﻧﻮح‪ ،‬ﻟﻮط‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬داود و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﮔـﺮ در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ آدم‪ ،‬ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺮادر و ﺧﻮاﻫﺮ ﺑﻌﻠﺖ ﻧﺒﻮد ﺑﺸﺮي دﻳﮕﺮ ﺟﺒﺮي ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﭘـﺲ ﭼـﺮا در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﭘﺲ از او ﻫﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﺋﻲ و ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﺪر ﺑﺎ دﺧﺘﺮ و ﺧﻮاﻫﺮ و ﺑﺮادر ﻣﻠﻐﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؟!‬ ‫از ﺳﻮﺋﻲ دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﺪا در ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮده اﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫در ﻗﺮﻧﻬﺎ و ﻫﺰاره ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﺬﺷﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد ﻧﻤﻴﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﺋﻲ و ﻫﻤﺨـﻮاﺑﮕﻲ ﺑـﺎ‬ ‫دﺧﺘﺮ و ﺧﻮاﻫﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﺎ ده ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺤﻮﻟﻲ در ﻓﻜﺮ ﻗﻮم ﺧﻮد ﭘﺪﻳﺪ آورده و آﻧﺎﻧﺮا ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻤﺪن‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﻓﺮزﻧﺪان دﻳﮕﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛـﻪ در ﺻـﺤﺮاي ﻋﺮﺑـﺴﺘﺎن و ﻣﻜـﻪ ﻣﻴﺰﻳـﺴﺘﻪ اﻧـﺪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﻴﺴﻲ ﺑﺮ ﺳﻨﻦ ﺗﻮﺣﺶ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﺳﻲ ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺮ‬ ‫ﺑﺮﻳﺪن ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﺋﻲ و ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻴﻬﺎي ﺑﻲ روﻳﻪ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧﻪ اﻳﻜﻪ ﻛﻤﺘـﺮ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻤﺮدي را از ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﻣﻴﺘﻮان ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در داﻣﺎن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫اﺳﺎس زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺒﻴﻠﻪ اي ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﺮﺗﺮي داﺷﺘﻪ و ﺣﺘﻲ ﻋﺒﺪاﷲ ) ﭘـﺪر ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم (‬ ‫ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن در ﭘﺎي ﺑﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﭘﺪرش ﻧﺬر ﻛﺮده ﺑﻮد اﮔﺮ ده ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻴﺎورد ﻳﻜﻲ از‬ ‫آﻧﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺘﻬﺎ ﺳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻮﺣﺶ ﺗﺎزﻳﺎن‪ ،‬زﻧﺪه ﺑﮕﻮر ﻛﺮدن دﺧﺘﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻧﻴﺰ ﺑﺨﻮﺑﻲ در ﻗﺮآن ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺪن اﻳﺮان در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ آدم ﻋﺮﻳﺎن و وﺣﺸﻲ‬ ‫ﺑﺎري اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮوري ﺷﺘﺎﺑﺰده ﺑﺮ ﺑﻲ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ آدﻣﻴﺎن ) ﻣﺮدم و ادﻳـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺪاﻳﺶ ﺑـﺸﺮ را از‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ آدم ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ( ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ در ﺷﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ و ﻧﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻪ آدم وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ و ﻧـﻪ‬ ‫آدﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺴﻮي ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬ﻛﺮﺧﻪ و ﻛﺎرون و ﺑﮕﻔﺘﻪ اي در آﻧﺴﻮي ﺑـﻴﻦ اﻟﻨﻬـﺮﻳﻦ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮده اﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻴﮕﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ؟ و آﺋﻴﻦ و ﺗﻤﺪﻧﺸﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫ﺷﻨﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﺮان از ﻧﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺘﻤﺪن ﻫﻤﺰﻳـﺴﺘﻲ و دﻫـﺪاري‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد!‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺰاران ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از آدم و آدﻣﻴﺎن در اﻳﺮان ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺪن ﺑﺎ ﺷﻌﻮر و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﻴﺰﻳـﺴﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺗﻤﺪن دﻫﺪاري و ﻛﺸﺎورزي در اﻳﺮان‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺣﻘﺎﻳﻖ و واﻗﻌﻴﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﻢ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻛﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎوﺷﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺪﻣﺖ زراﻋـﺖ‬ ‫اﺳﻜﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و دﻫﺰﻳﺴﺘﻲ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﻫﺰاره ﻫﺎي ﻫﺸﺘﻢ و ﻧﻬﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻣﻴﺮﺳـﺪ ‪ .‬ﻛﺎوﺷـﻬﺎي‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در دﻫﻜﺪه ﻫﺎي آﺳﻴﺎب‪ ،‬ﺗﭙﻪ ﺳﺮا ) در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ( ﻳﻜﻲ از ﻛﻬﻨﺘﺮﻳﻦ آﺛﺎر زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫زراﻋﺘﻲ اﻳﺮان و ﺟﻬﺎن را ﻣﻜﺸﻮف ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﻗﺪﻳﻤﻴﺘﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﺋﻲ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ را آﺷﻜﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﻨﺪﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻬﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻴﺰي از ﺳﻨﮓ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮ روي ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎي آن آﺛﺎر ﺑﺮش از ﺳﺎﻗﻪ ﻫﺎي ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻧﻤﻮدار اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﺳﻴﺎﺑﻬﺎي اﺑﺘﺪاﺋﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﮔﻨﺪم‪ ،‬آرد ﻣﻴﺸﺪه ﻛﺸﻒ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪...‬‬ ‫اﻧﺴﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد ﺑﺎ اﺑﺰار و ادواﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻳﺪن و ﻧﺮم ﻛﺮدن ﮔﻨﺪم اﺧﺘـﺮاع‬ ‫ﻛﺮده زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺪﻳﺪ زراﻋﺘﻲ را ﻧﻴﺰ آﻏﺎز ﻧﻤﻮده و ﺑﻨﻮﺷﺘﻪ ﮔﻴﺮﺷﻤﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧـﺸﻨﺎس ﺑـﺰرگ ﻓﺮاﻧـﺴﻮي‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ و ﭼﻬﺎر ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از زﻧﺪﮔﻲ آدم ادﻳﺎن ﺗﺎزي‪ ،‬در ﻧـﻮاﺣﻲ‬ ‫ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ زاﮔﺮس و ﻛﺮدﺳﺘﺎن و آﺳﻴﺎي ﺻـﻐﻴﺮ ﺗﻤـﺪﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺸﺎورزي‪ -‬دآﻣـﺪاري و‬ ‫دﻫﺰﻳﺴﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺗﺤﻮل در ﺷﻴﻮه زﻳﺴﺖ از ﻫﺰاره ﻫﻔﺘﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد در ﻛﺮدﺳـﺘﺎن‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﺎوﺷﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮودﺷﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬دﻫﻜﺪه اي از ﻫﺰاره ﻫﺸﺘﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣـﻴﻼد ﻛـﺸﻒ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻫﻜﺪه از روﻧﻖ ﻛﺸﺎورزي در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻳﺮان در اﻳﻦ دوران ﺣﻜﺎﻳـﺖ ﻣﻴﻜﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺮدم دﺷﺖ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي را در ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻴﺐ ﻛﻮه و در ﻛﻨﺎر رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻮرد ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻗﺮار‬ ‫داده ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ دﻫﻜﺪه از ﮔﻞ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﭘﻲ ﻣﻴﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ در ﻧﻪ ﻫﺰار ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺳﺎﻛﻨﺎن اﻳﺮان ﺑﺎ ﭘﺨﺖ و ﭘﺰ و ﻛﻮره ﻫﺎي ﻧﺎن ﭘﺰي – ﻛﻮزه ﮔﺮي – ﻇـﺮوف ﻣﻨﻘـﻮش ﻣﺘﻨـﻮع و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻒ آﺷﻨﺎ ﺑﻮده و ﺣﺘﻲ دوﻛﻬﺎ و آﺛﺎري از ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﺎﻓﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬وﺳﺎﺋﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎﺋﻲ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و اﻧﺴﺎن را ﻣﻴﺘﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺗﻤﺪن ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزي در اﻳﺮان‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي زﻧﺪه ﻳﺎد اﻳﺮج اﺳﻜﻨﺪري در آﺧﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﺟﺎوداﻧﻪ اش در »ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻫـﺰاره ﻫـﺎ«‬ ‫در ﺷﺶ ﻳﺎ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزي را ﺑﺎ ﺧﺸﺖ ﺷﺮوع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻛﺸﻔﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺳﻴﻠﻚ ﻛﺎﺷﺎن ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در آن ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫـﺎﺋﻲ از ﺧـﺸﺖ ﺧـﺎم ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ‬ ‫آﻟﻮﻧﻜﻬﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ اﻧﺴﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺧﺸﺖ ﺳﺎزي درب و ﭘﻨﺠﺮه‬ ‫ﺳﺎزي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻴﺎورد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﻫﺰاره ﺷﺸﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ را ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻣﻴﺴﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ دﻫﻨﺸﻴﻨﻲ اﻧﺴﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﺸﻮد و ﭼﻮن ﻛـﻢ‬ ‫ﻛﻢ دﻫﻜﺪه ﻫﺎ ﺑﻬﻢ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﻴﺸﺪه اﻧﺪ اوﻟﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﭼﻨﺪ ده ﺑـﻮده‬ ‫در ﺷﻮش ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رودﻫﺎي‪ :‬ﻛﺎرون – ﻛﺮﺧـﻪ و ﺷـﻌﺒﺎت آن ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺳﺮﺳـﺒﺰ و ﺣﺎﺻـﻠﺨﻴﺰي را‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪاده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎغ ﻓﺮدوس ﻳﺎ ﺟﻨﺎت ﻋﺪن ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺪ » ﺟﻨـﺎت ﺗﺠـﺮي‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺤﺘﻬﺎ اﻻﻧﻬﺎر« ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ وﻋﺪه داده ﺷﺪه ﺑﻮد از ﻫﻤﻴﻨﺠﺎ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎت ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻠﻬﺎي ﭘﻮﺷﻴﺪه از ﺳﺒﺰه و درﺧﺖ و رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺎري ﻫﻢ ﻛﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرون‪،‬‬ ‫ﻛﺮﺧﻪ و ﺟﻴﺤﻮن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎزﻳﺎن ﻗﻄﺮه اي و ﺷﺎﺧﻪ اي از آﻧﺮا در ﺻﺤﺮاي ﺧﺸﻚ و‬ ‫ﺳﻮزان ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎغ ﻓﺮدوس و ﺟﻨﺎت ﻋﺪن را ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫ﻛﺎوﺷﻬﺎي اﺧﻴﺮ و آﺧﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ در ﺷﻬﺮﻳﻮر و ﻣﻬﺮ ﻣـﺎه ﺳـﺎل ‪ 7016‬از ﺗﻤـﺪن ﻛﻬـﻦ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻲ در اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺗﻤﺪن ﻛﻬﻦ اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺸﻨﻮ از اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻧﻮﻳﻦ آدم‬ ‫از ﻃﺮﻓﻲ ﻫﺒﻮط را درﺑﺎره آدم ﻣﻴﺘﻮان ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آدم‬ ‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻄﺎﻛﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺘﻤﺪن اﻃﺮاف در ﺻـﺤﺮا رﻫـﺎ ﺷـﺪه اﺳـﺖ زﻳـﺮا‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻴﺘﻮان از ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺮد ﺑﻴﺸﻚ آدم ﺑﺸﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻧﺠـﺪ اﻳـﺮان زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮده اﺳﺖ و ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻴﺸﻮد رب ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه و رﻫﺒـﺮ‬ ‫ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮ ﺷﻮش ﺑﻮده اﺳﺖ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪ آدم در ﺻﺤﺮاي ﺑﺮﻫﻮت ﺳﻴﻨﺎ و ﻳﺎ ‪ ...‬ﻣﻴﺪﻫـﺪ و ﭼـﻮن‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺷﻮش ) رب ( ﻧﻤﻴﺨﻮاﺳﺘﻪ ﻛﻪ آدم ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺎﺑﺎﺑﻲ از ﺧـﻮد ﭘﺪﻳـﺪ‬ ‫آورد وي را ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻣﻘﻄﻮع اﻟﻨﺴﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﻬﻤﺮاه ﻫﻤﺴﺮش ﺣﻮا در ﺻﺤﺮاي آﻧﺴﻮي ﺑﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ‬ ‫رﻫﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ آدم و ﺣﻮا ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﺻﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻠﺖ اوﻟﻴﻪ اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ ﭼﻬـﻞ ﻫـﺰار‬ ‫ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﻤﺪن دارد ﺳﺮخ ﭘﻮﺳﺘﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﻫـﺰار ﺳـﺎل ﺳـﺎﺑﻘﻪ زﻧـﺪﮔﻲ دارﻧـﺪ و ﺑﻮﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳﺖ اﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺻﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ از دﻫﻬﺎ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ در ﻫﻨﮕﺎﻣـﻪ‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺪ آدم ﻓﺮد و ﻳﺎ اﻓﺮادي از ﺳﻴﺎﻫﺎن اﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﺎ او آﺷﻨﺎ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﺒﺎﺑﺖ و ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻫﻤـﻴﻦ‬

‫ﺳﻴﺎﻫﺎن ﻏﻮل ﭘﻴﻜﺮ ﺗﻮﺳﻂ داروﺋﻲ ﻛﻪ از درﺧﺘﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺷﻔﺎ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ آن ﻏﻮل ﺳﻴﺎه‬ ‫ﭘﻴﻜﺮ اﺑﻠﻴﺲ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آدم از آن ﭘﺲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎر ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻮن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻋﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻗﺪام ﺑـﻪ ﻣـﺪاواي آدم ﺑـﺮ‬ ‫ﺧﻼف دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺷﻮش ) رب ( ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ!‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺷﻮش ) رب ( درﺳـﺖ از آب در ﻣﻴﺎﻳـﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ در ﺗـﺎرﻳﺦ ﺷـﺎﻫﺪﻳﻢ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻼف اﺧﻼق و ﻏﻴﺮه اي را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻫﻤـﻪ آن ﻛﺎرﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﺤﺴﺎب ﺧﺪا ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﻫﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﺪا ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮده و ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن ﺑـﺸﺮ را ﻫـﻢ از‬ ‫ﻣﻴﺎن ﺑﺮده و ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﺣﺶ ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﺎن را ﺑﺠﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻬﻦ و ﻣﺘﻤﺪن ﻣﺼﺮ – اﻳـﺮان و اﻓﺮﻳﻘـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ و ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺸﺮ را ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺣﻴﺎت دارد را ﺑﻪ آدم و ﺣﻮاﺋﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﺷﺶ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻋﻤﺮ دارﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪...‬‬ ‫ﺑﺎري ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻮي ﺟﻬﺎن ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻔـﺖ ﻫـﺰار و ﻳـﺎ ﻧـﻪ ﻫـﺰار ﺳـﺎل ﺳـﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزي‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻏﻴﺮه ﭘﺎ ﻣﻴﮕﻴﺮد و در آﻧﺴﻮي آﺑﻬﺎ ﻧـﺴﻠﻲ‬ ‫از ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺗﺒﻌﻴﺪي ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﻧﻬﺎ در ﺑﻲ ﺗﻤﺪﻧﻲ و ﻧﺎداﻧﻲ ﺑـﺴﺮ ﻣﻴﺒـﺮد و ﺗـﺎرﻳﺦ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻞ ﺑﺸﺮ ﻣﻴﺴﺎزد!!‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﺎﻣﻬﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ آدم ﻧﺎﻣﻬﺎي اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﭼﻮن ‪:‬‬ ‫ آدم ﺑﺸﺮ اﻧﺴﺎن‬‫ رب ﺳﺮور آﻗﺎ‬‫ اﺑﻠﻴﺲ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎز‪ ،‬ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺑﺪ ﺑﻮ‬‫ﭘﺎدﺷﺎه و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﺰرگ ﺷﻮش ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم از اﺣﺘﺮام و ﻗﺪرت اﻫﻮراﺋﻲ ﺧﺎص ﺑﺮﺧﻮردار ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ – داﻧﺎﺋﻲ و ﺳﻤﺒﻞ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ دوران ﺧﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧـﺎم رب از او ﻳـﺎد‬ ‫ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬آدم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﺎدﺷﺎه ﺷﻮش ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻘﺘﺪر و ﺗﻮاﻧـﺎ ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﻧﻴـﺮوي ﺑﺮﺗـﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮي را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺗﺮ ﺷﺎه ﺷﻮش ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ را داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ ﺑـﺮ ﺧـﻼف‬ ‫دﺳﺘﻮر ﭘﺎدﺷﺎه ﺷﻮش ) رب ( ﺑﻪ ﻃﺒﺎﺑﺖ اﺑﻠﻴﺲ ﮔﻮش داده و ﭘﺲ از ﻣﺪاوا ﺷـﺪن ﺑـﺎ ﺣـﻮا ﻫﻤﺨﻮاﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد و اﻓﺴﺎﻧﻪ درﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ اﺑﻠﻴﺲ و ‪ ...‬از ﻫﻤﺎن دوران در ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ و‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫درﺳﺖ در ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪ و ﺗﻮﺣﺶ آدم در ﺑﺨﺶ ﻏﺮﺑﻲ اﻳﺮان ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﻤﺪن ﺧﻄﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﻨﺎد ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ﺷﺸﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ) ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺗﺒﻌﻴـﺪ آدم ( ﻧـﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﺒﺎل ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪ ﻏﺮﺑﻲ زاﮔﺮس ﻗﺒﺎﺋﻞ ‪ :‬ﻫﻮرﻳﺎن‪ -‬ﻟﻮﻟﻮﺑﻴﺎن‪ -‬ﮔﻮﺗﻴﺎن‪ -‬ﻛ‪Ĥ‬ﺳـﻴﺎن و ﻧﻴـﺰ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻗﺒﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﺎ ﻗﺒﺎﺋﻞ اﻳﻼﻣﻲ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﺑﻮده اﻧﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻇﺎﻫﺮاً ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻫﻮرﻳﺎن در ﭘﻨﺠﻬﺰارﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﺣﺪود دره رودﺧﺎﻧﻪ دﻳﺎﻟﻪ و ﮔﻮﺗﻴﺎن در ﻣﺤﻞ ﺷـﺮﻗﻲ‬ ‫ﺗﺮ از ﻟﻮﻟﻮﺑﻴﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﭼﻬﺎر ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻛﺎﺷﻲ در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن زاﮔﺮس در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻣـﺮوز‬ ‫ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻴﺸﻮد ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ اﻳﻦ ﺗﻤﺪن ﺗﺎ ﻣﺮز ﻛﺮدﺳﺘﺎن و رود دﻳﺎﻟﻪ اﻣﺘﺪاد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﺋﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖ و ﻫﻤﺴﺎﻧﻲ ﺗﻤﺪﻧﻬﺎي ﻣﻜﺸﻮﻓﻪ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان و ﺗﻤﺪﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛـﻪ در ﺧـﺎك ﺑـﻴﻦ‬ ‫اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ – آﺳﻴﺎي ﺻﻐﻴﺮ‪ -‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ -‬ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن و ﻏﻴﺮه در زﻣﺎﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑﻴﺶ و ﻛﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮﺟـﻮد‬ ‫آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي و ﻣﻨﺸﺎء ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت را ﻧﺰد ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن و ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻄﺮح‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬در اﻳﺮان ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻮرد ﻛﺎوش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ ﺗﻤـﺪن ﺷـﻬﺮ ﻧـﺸﻴﻨﻲ و‬

‫زراﻋﺘﻲ را ﻣﻴﺘﻮان از ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﻬﺰارﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎﻣـﻪ‬ ‫ﺗﻤﺪﻧﻬﺎي ﺣﺴﻮﻧﻪ واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب ﻣﻮﺻﻞ ﺗﻤﺪن ﺗﻞ ﺣﻠﻒ واﻗﻊ در دﺷﺖ دﺟﻠﻪ ﻋﻠﻴﺎ و ﺗﻤﺪن ارﻳﺪو در‬ ‫ﺟﻨﻮب ﺧﺎك ﺑﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ آﻣﻴﺰ ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ رو اﻣﺮوز ﺑﺎ ﻛﺸﻔﻴﺎت ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺘﻤﺪن ﻣﻴﻬﻨﻤﺎن را ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺰاره ﻫﻔﺘﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺪﻫﻴﻢ زﻳﺮا ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﺸﻒ ﺷﺪه از ﺗﻤﺪن در ﻧﺠﺪ اﻳﺮان ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻋﻨﺎﺻﺮي اﻳﺮاﻧﻲ ﭼﺮا ﺑﺎﻳـﺪ در اﺳـﺎرت اﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻫـﺎي آدم‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺪي و ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻲ ﺗﻤﺪن او ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺗﺎرﻳﺦ اﺻﻠﻲ و ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺧﻮﻳﺶ را زﻧﺪه ﻧﻜﻨﻴﻢ؟!‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺸﺮ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﺳﺪ و ﺳـﺮخ‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺳﻴﺎﻫﺎن اﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺑﻮﻣﻴﺎن اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ دﻫﻬﺎ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﻤﺪن دارﻧﺪ و اﻳﺮان ﻣﺎ ﺑﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺗﻤﺪن دارد‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﺋﻲ ﻳﺎدآوري اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ از ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻧﺠﺪ )ﻓﻼت( اﻳﺮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫اﻳﺮاﻧﻲ ﻳﺎد ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ در روزﮔﺎران ﻗﺪﻳﻢ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷـﻮش و ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﻳﻼﻣﻴـﺎن و ﻣﺎدﻫـﺎ و‬ ‫ﭘﺎرﺗﻬﺎ و ﭘﺎرﺳﻴﺎن و ﻏﻴﺮه ﻧﺎم اﻳﺮان ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﺘﺪاول ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ رو ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﻮﻳﻦ و ﻛﻮﺗﺎه از ﻫﺰاره ﻫﺎي اﻳﺮان اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﻴﺘـﻮاﻧﻴﻢ ﺳـﺎﻟﻨﺎﻣﻪ و‬ ‫ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر اﻳﺮان را ﺑﺎ درﺧﺸﺶ ﭘﺮﺷﻜﻮه ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد ﭘﻴﻮﻧﺪ داده و از ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻔـﺖ‬ ‫ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﺎم ﺑﺮده و از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺠﺎي ‪ 1384‬ﺗﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺎل آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ‪ 7027‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﺎل ‪ 1384‬ﺗﺎزي‬ ‫اﮔﺮ دﻳﺮوز را ﺑﻴﺎد آورﻳﻢ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺷﻌﺎر ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻌﻮري ﻧﻮﻳﻦ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﻢ و ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻓﻠﻚ را ﺳﻘﻒ ﺑﺸﻜﺎﻓﻴﻢ و ﻃﺮﺣﻲ ﻧﻮ در اﻧﺪازﻳﻢ ﻛﺎري ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻠﺘﻲ از ﺳﺎﺑﻘﻪ و دﺳﺘ‪Ĥ‬وردﻫﺎي ﻛﻬﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﺮاغ راه اﻣﺮوز و‬ ‫ﻓﺮدا ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻬﻢ ﻛﺎري ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ‪.‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﭼﻮن ﺧﺎﻧﻮاده اي ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ اﺻـﻞ و اﺻـﻮل‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻤﻮده و ﺣﺘﻲ ﺑﺪﻳﻬﺎ را در ﺟﻬﺖ ﺧﻮﺑﻲ و ﻧﻴﻜﻮﺋﻲ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﻴﺖ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺮدم ﺑﻮده اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ در ﻫﻨﮕﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻫﺎﺋﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎ و ادﻳﺎن و ﻣﺬاﻫﺒﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ره آوردﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ در ﻫـﺮ‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ از داﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﻬﻦ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴـﺴﺖ‬ ‫ﭼﻴﻦ ﺑﺎ روﺳﻴﻪ و روﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﻛﻮﺑﺎ و ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻜﻠﻲ ﻓﺮق ﻣﻴﻜﻨـﺪ و ﻳـﺎ اﺳـﻼم‬ ‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﻼم ﻟﺒﻨﺎن ﺳﻮرﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎل اﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑـﺎ اﺳـﻼم ﺗﺮﻛﻴـﻪ و اﻳـﺮان ﻓـﺮق‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪...‬ﺑﺪﻳﻦ رو در ﮔﺎﻫﻮاره اﻣﺮوز ﺟﻬﺎن ﻛﻪ ﻏﺮب ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﻣﺎ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻓﻘﺎﻫﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ را ) ﭼﻘﺪر ﮔﺮان ( ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﻳﻢ ﻫﺮ ﺑﺎ ﺧﺮدي را ﺑﺮ آن ﻣﻴﺪارد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺟﻬﻞ و ﺧﺮاﻓﻪ ﻧﻴﺮﻧﮓ و‬ ‫رﻳﺎ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﺎم و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﺑﺮ ﺗﻮده ﻫﺎي ﻣﻮﻣﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪﺳﺎﺗﺸﺎن ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﻮﺷﺎﻟﻲ اﻣﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻋﺼﺒﻴﺘﻬﺎﺋﻲ ژرف ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮔﺮان آﻳﺪ و ﺳﺨﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫اﻣﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ روﺷﻨﮕﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺎم ﺑﺮ ﻣﻴﺪارد آﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻓـﺸﺎﮔﺮ و‬ ‫آﮔﺎﻫﻴﺒﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺪﻳﻦ روﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از اﻳﻦ ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ آرﻳﺎﺋﻲ ‪ -‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺸﻲ ﻛﻪ از اوﻟﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﻤﺪن آرﻳﺎﺋﻲ در ﻧﺠـﺪ ) ﻓـﻼت ( اﻳـﺮان ) و آن‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ آﻧﺮا ﻣﻴﺘﻮان در ﺣﺪود ﻫﺰاره ﭘـﻨﺠﻢ ﭘـﻴﺶ از ﻣـﻴﻼد ﻗـﺮار داد و ﻣﻴﺘـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ را ﻛﻪ در ﺗﻤﺪن ﻣﺎدي ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻧﺠﺪ اﻳﺮان رخ داده ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺪون اﻧﻘﻄﺎع ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﻛﻨـﻴﻢ( و‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﻴﺘﺮا اوﻟﻴﻦ آﺋﻴﻦ و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورده اﻳﻢ ﺗـﺎ ﺳـﻘﻮط ﺷﺎﻫﻨـﺸﺎﻫﻲ در اﻳـﺮان و‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻼﻳﺎن ﻛﻪ ﻣﻴﺸﻮد ‪ 7000‬ﺳﺎل ) ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد‪ +‬دو ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﺲ از آن ( و‬ ‫از آن ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز را ﻛﻪ ‪ 27‬ﺳﺎل ﻣﻴﮕﺬرد ﺑﺮ آن ﻓﺰوده اﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻴـﺸﻮد ﺳـﺎل ‪7027‬‬ ‫آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﭘﺲ وﻇﻴﻔﻪ ﻫﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺷﺮف و ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺘﻲ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ و ﻗﻮم و آﺋﻴﻦ اﻳﺮاﻧـﻲ آرﻳـﺎﺋﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ را اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از ﺗﻘـﻮﻳﻢ و ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻣﻴﺎﻳﺪ ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﺪ و ﺑﺲ!‬

‫آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا اوﻟﻴﻦ ﺑﺎور و آﺋﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫ازﻣﻴﺎن ﻣﻠﻞ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻴﺶ از ﻣﻠﻞ دﻳﮕﺮ در ﺗﻤﺪن ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺨﺼﻮص در ﺗﻤﺪن ﻋﺮﺑﻲ اﺳـﻼﻣﻲ‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺳﺮاﺳﺮ آﺳﻴﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺗﺎ درﻳﺎي ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ را ﺗـﺼﺮف ﻛﺮدﻧـﺪ ﺣﺘـﻲ داﻣﻨـﻪ‬ ‫ﺗﺼﺮﻓﺎت ﺧﻮد را ﺗﺎ ﻣﺼﺮ ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﺮان ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﺮد ﭘـﺲ از ﺗـﺼﺮف اﺳـﻜﻨﺪر ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺖ ﺗﻤـﺪن و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﺑﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﺮان ﺑﺎﺳـﺘﺎن ﻣـﺬاﻫﺐ ﻣﺘﻌـﺪدي‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﻮاي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ادﻳﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ‬ ‫را ﻣﻨﺸﺎء دﻳﮕﺮي ﺑﻮد در آﺋﻴﻦ ﻣﺰداﺋﻲ ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ اﻳﺮان اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ ﺣﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺰدا ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﻲ‬ ‫داﻧﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰدا ﺧﺪاي ﺣﻜﻴﻢ و ﻋﺎﻗﻞ از دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﻤﺘﺎز ﺷﺪ و ﺑﺮ آﻧﺎن ﻏﻠﺒـﻪ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺧﺪاي دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ اﻫﻮرا ﻗﺪرت ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻫﻮرا ﻣﻈﻬﺮ ﻧﻴﺮو ﺑﻮد و اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﻪ داﻧـﺎﺋﻲ درﭘﻴﻮﺳـﺖ و‬ ‫ﻫﺮ دو ﺧﺪاي ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺑﺮاي ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ اﻫﻮرا ﻣﺰدا ﻳﺎ اورﻣﺰد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﭘﺎرﺳـﻴﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان در آﻣﺪﻧﺪ اورﻣﺰد را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ و او را ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﻋﺎﻟﻢ ﺧـﻮد ﻗـﺮار دادﻧـﺪ وﻟـﻲ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﺧﺪاي دﻳﮕﺮي ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﺷﺮ درﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد زﻳﺮا اورﻣﺰد ﺧﺪاي ﻋﺎﻗﻞ و ﺣﻜـﻴﻢ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺒﺪاء ﺧﻴﺮ ﺑﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ از روزﮔﺎر ﻛﻬﻦ ﺛﻨﻮﻳﺖ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ‪( 9 ).‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ دﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺬاﻫﺐ ﻫﻨﺪ و اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻫﻤﺴﺎﻧﻴﻬﺎﺋﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪:‬‬ ‫آرﻳﺎﺋﻴﻬﺎي اﻳﺮان ﺑﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ روﺑﺮو ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺳﻮاي ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ آرﻳﺎﺋﻴﺎن ﻫﻨﺪ ﻣﻴﻴﺎﺑﻨﺪ اﻣﺎ ﻛﻢ آﺑﻲ و‬ ‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﺳﺨﺘﻲ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺧﺎك ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛـﺎر و ﺗﻔﻜـﺮ و ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻧﻴـﺰ ﻓـﺮو‬ ‫ﻧﺸﻜﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ آرﻳﺎﺋﻴﺎن ﭼﻮن وارد ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﺴﺮﻋﺖ از ﺻـﻮرت‬ ‫ﻗﺒﺎﻳﻞ دآﻣﺪار و ﭼﺎدرﻧﺸﻴﻦ وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺸﺎورزي ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و اﺳﻜﺎن ﻣﻴﻴﺎﺑﻨﺪ و روﺳﺘﺎﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻧﺸﻴﻨﻲ را در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻴﺎورﻧﺪ‪.‬اﮔﺮ ﻣﻴﺎن آرﻳﺎﺋﻴﺎن اوﻟﻴﻪ ﻫﻨﺪ و اﻳﺮان در اﺑﺘﺪاي ورودﺷـﺎن‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﺒﺎﻫﺘﻬﺎﺋﻲ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو از ﻳﻚ رﻳﺸﻪ اﻧﺪ و آﻣﺪه از ﻳﻜﺠـﺎ! و‬ ‫رﺳﻴﺪه ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎﺋﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮﮔﻮن زﻣﻴﻦ ﺑﻌﺪﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﺸﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻫﻨﺮ‬ ‫و ﻓﻠﺴﺴﻔﻪ ﺷﺎن را اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﺳﺘﮕﺎه اﻟﻬﻪ ﻫﻨـﺪ‬

‫در ﻣﺬاﻫﺐ ودا ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻟﻬﻪ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﺪ ﻣﻴﺘﺮا ) ﺷﻴﻮا ( ﺧﺪاﺳﺖ و در اﻳﺮان‬ ‫ﻣﻬﺮ ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ دﻳﻮ ﺧﺪاﺳﺖ و در اﻳﻨﺠﺎ دﻳﻮ ‪ ،‬و در آﻧﺠﺎ و اﻳﻨﺠـﺎ ) ﻫـﺮ دو ( واروﻧـﺎ ﺧﺪاﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎن دو ﻣﺬﻫﺐ وداﺋﻲ در ﻫﻨﺪ و ﻣﻬﺮﭘﺮﺳﺘﻲ در اﻳﺮان ﭘﻴﺶ از زردﺷﺖ ﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﻬﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬـﺮ ﺧـﺪاي ﺑـﺰرگ اﺳـﺖ و ﺧـﺪاﻳﺎن دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از او‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺮﺳﺘﺶ آﺗﺶ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﻮاي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺜـﻞ ﺑـﺎد و ﻃﻮﻓـﺎن ﺧﺮﻣـﻲ وﺑﻬـﺎر‪-‬‬ ‫آﺳﻤﺎن و ﻛﻮه‪ -‬ﺟﻨﮕﻞ و ﺷﺐ و ‪ ...‬اﺳﺖ‪( 10 ) .‬‬ ‫ﻣﻴﺘﺮا در ﻟﻐﺖ ﺑﻤﻌﻨﻲ ﭘﻴﻤﺎن و ﻣﻴﺜﺎق اﺳﺖ از اﻳﻨﺮو ﺑﻤﻔﻬﻮم ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻗﻀﺎﺋﻲ و ارزش ﻗـﺪرت او‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﭘﻲ ﺑﺮد‪.‬وي ﻧﺰد ﻫﻨﺪوان ﺧﺪاي ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﮔﻮﻫﺮ دادﮔﺴﺘﺮي و ﻋﺪاﻟﺖ‬ ‫ﭘﺮوري و ﻣﻈﻬﺮ ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻴﺘﺮا ﺧﺪاي ﻧﮕﻬﺒﺎن زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن ﻳﺎ ﻣﻮﻛـﻞ آب ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺘﺮا‪ ،‬ﺧﺪاي اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻗﺪﻳﻢ رﻳﺸﻪ ﻧﺰدﻳﻚ دارد‪ .‬ﻣﻴﺘﺮا ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﻔﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ واﻳﻮ و اﻧـﺪرا‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻴﺸﺪ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺣﺎﻳﺰ ﺷﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺧـﺪاي ﺟﻨـﮓ و ﭘﻴـﺮوزي و ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاي روزي دﻫﻨﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺮ اراﺑﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دو اﺳﺐ ﺳﻔﻴﺪ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬ ‫ﺳﻮار اﺳﺖ‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﺎو ﻧﺮ در ﻧﻈﺮ ﭘﻴﺮواﻧﺶ از ﻓﺮاﻳﺾ دﻳﻨﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﺮاه ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺷﺮﺑﺖ ﺳﻜﺮآور‬ ‫و ﻗﺮص ﻫﻮم در ﺳﻨﺴﻜﺮﻳﺖ ﺳﻮم ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺘﺎﻳﺶ او ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻴﮕﺸﺖ‪( 11 ).‬‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﺎو ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺘﺮا ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰ ﻧﻤﻮدن زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﻣﺘﺪاول ﺷـﺪ‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ و ﺑﻮﻳﮋه ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺣﺠﺎز ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﺪر ادﻳﺎن ﻳﻬﻮدﻳﺖ – ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم‪ ،‬ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ را از ﺣﻴـﻮان ﺑـﻪ آدم‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮده و در ﭘﻲ اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن دو ﻫﻤﺴﺮش ﺳﺎرا و ﻫﺎﺟﺮ ) و ﻓﺮزﻧﺪان آن دو ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ‬ ‫اﺳﺤﺎق ﭘﺪر ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و دﻳﮕﺮي اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﭘﺪر اﺟﺪاد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣـﺎدرش‬ ‫ﻫﺎﺟﺮ‪ ،‬ﺑﺮده زاده ﺑﻮد ( ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪن ﺳﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ در ﺻﺪد ﺑﺮ آﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﮕﻔﺘﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﺳﺤﺎق را و ﺑﮕﻔﺘﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻧﺰاع و درﮔﻴﺮي وي ﺑﺎ دو ﻫﻤﺴﺮش ﭘﺎﻳﺎن ﭘﺬﻳﺮد اﻣﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎﻳﺪاري ﻓﺮزﻧﺪش ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ وي‬ ‫را ﺳﺮ ﺑﺒﺮد وي ﮔﻮﺳﭙﻨﺪي را ﺑﺠﺎي ﻓﺮزﻧﺪش ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪه و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و ﻫﺎﺟﺮ را ﺑﻪ ﺣﺠﺎز ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻧﻤﻮده‬ ‫و در آﻧﺠﺎ ﻛﻌﺒﻪ را ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﻓﺮزﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ از ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ زردﺷﺖ در اﻳﺮان از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ اﻣﺎ در ﻣﻴﺎن ﺗﺎزﻳﺎن ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﺗﺎ ﺑـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﺗﺎزﻳﺎن ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﺠﺎي ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﺧـﺪاﻳﺎن‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻘﻠﻲ و اﺻﻠﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮدن ﮔﺎو ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺘـﺮا ﭼـﻪ ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ؟ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮاﻳﻢ دﺷﻮار ﺑﻮد زﻳﺮا ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ زردﺷـﺖ ﺑـﻪ ﻛﻨـﺎري‬ ‫ﻧﻬﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ادﻳﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻮﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻫﻀﻢ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮدي ﭼﻨﻴﻦ از اﺣﺴﺎس و‬ ‫ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺑﻪ دور ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻫﻤﺴﺮش ﭼﻮن ﮔﻮﺳـﭙﻨﺪي ذﺑـﺢ‬ ‫ﻛﻨﺪ؟ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﺸﺘﺎر و ﻗﺘﻞ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و روﺳﺎي ﻗﺒﺎﻳﻞ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي در ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﮓ ﻗﺪرت ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎرﻫﺎ ﭘﺪران‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان و ﺧﻮﻳـﺸﺎوﻧﺪان‬ ‫ﺧﻮد را ﻛﺸﺘﻪ اﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ!‬

‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻓﺮزﻧﺪي ﭘﺴﺮ دارﻧﺪ و ﭘﺲ از اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ و‬ ‫ﺳﺮوري ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ارﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﺑﺮ آن ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺎ ﻳﻜﻲ را ﺑﺮاي ﺑﻘﺎء و ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﮕﺮي ﺑﻜـﺸﺪ و‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺘﻞ را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﻛﺮده و ﻣﺪﻋﻲ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﺪف اﻣﺘﺤـﺎن‬ ‫ﻧﻤﻮدن وي ﺑﻮده اﺳﺖ‪!.‬‬ ‫ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﻔﻜﺮي ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻫﻞ و ﻧﺎدان ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﭙﭙﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ) داﻧـﺎ و‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎ ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اراده و ﻋﻤﻞ و ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺟﺎﻫﻞ و ﻧﺎدان ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺘﺎج اﻣﺘﺤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣـﺮدم‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؟ اﮔﺮ ﺧﺪا داﻧﺎ و ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻴﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﺮه اش در ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﻴﺴﺖ اﺳـﺖ و‬ ‫ﻳﺎ ﺻﻔﺮ! دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﺿﺮورﺗﻲ دارد ﻛﻪ او را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ؟ اﻣﺘﺤﺎن ﻧﻤﻮدن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺟﻬﻞ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺶ و ﺗﻔﻜﺮ ﺷﺎﮔﺮد‪.‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﻤﻪ ﭼﻴﺰ داﻧﺎ و آﮔﺎه اﺳﺖ ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﺪارد ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه‬ ‫ﺧﻮد را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ و ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ!‬

‫ﭼﺮا ﻣﻴﺘﺮا ﮔﺎو ﻧﺮ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ؟‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﺎو ﻧﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺘﺮا ﺑﺮاي ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰ ﻧﻤﻮدن زﻣﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻴﺘﺮا از ﺧﻮن ﮔـﺎوان ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي ﻛﻮد ﺑﻬﺮه ﻣﻴﺒﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺗﻮان ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺑﺪﻫﺪ‪.‬در آن ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﻴﺘـﺮا از ﺧـﻮن ﮔـﺎوان‬ ‫ﺑﻌﻨﻮان ﻛﻮد ﺑﺮاي ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي زﻣﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻫﻨﻮز ﻛﺴﻲ از ﺑﺮﻛﺖ و ﺳﻮد ﻛﻮد آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻴﺘﺮا ﻫﻢ ﭼﻮن ﻣﺮدم را در ﺣﺪ رﺷﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي درك ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻤﻴﻴﺎﺑﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﻣﺰ و دﻟﻴﻞ ﻛﺎر‬ ‫را ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻳﻚ روش ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ دﻳﻨﻲ ﻣﻴﺸﻮد و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﺧﻮد را از‬ ‫دﺳﺖ داده و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﺑﻲ ﺧﺎﺻﻴﺖ دﻳﻨﻲ ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ زردﺷﺖ از ﻣﻴﺎن ﻣﻴﺮود‬ ‫اﻣﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺗﺎزﻳﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻇﻬﻮرﻣﻴﺘﺮا از ﻏﺎر و ﻓﺮود او از ﻛﻮه‬ ‫در اوﺳﺘﺎ ﻣﻴﺘﺮا اﻳﺰدي ﺑﺎ اﻗﺘﺪار و ﺟﻨﮕﺎور ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻫﻮراﻣﺰدا ﺑﺮاي ﭘﻴـﺮوزي ﺑـﺮ اﻫـﺮﻳﻤﻦ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻋﻘﻴﺪه ﭘﻴﺮوان ﻣﻴﺘﺮا‪ ،‬اﻳﺰدﻣﻬﺮ ) ﺧﻮرﺷﻴﺪ ( روزي ﺑﺼﻮرت آدﻣﻲ در ﻏﺎر ﻛـﻮﻫﻲ‬ ‫ﻇﻬﻮر ﻛﺮد و ﺷﺒﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻪ ﭼﺮاﻧﻴﺪن ﮔﻠﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻴﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ وي را دﻳﺪﻧﺪ و ﺑـﻪ او‬ ‫ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪ .‬او ﻣﻨﺸﺎء ﻣﻌﺠﺰات و ﻛﺮاﻣﺎﺗﻲ ﺷﺪ‪ .‬از آن ﻣﻴﺎن ﮔﺎو ﻧﺮي را ﻛﺸﺖ و ﺧﻮﻧﺶ را ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ‬ ‫ﭘﺎﺷﻴﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﺮه اي از آن ﺧﻮن ﻓﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪ زﻣﻴﻦ ﺳﺮﺳﺒﺰ و ﺑـﺎر آور ﮔـﺸﺖ‪ .‬ﭘـﺲ از‬ ‫ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز ﻛﻪ ﻣﻴﺘﺮا در زﻣﻴﻦ ﻣﻨﺸﺎ آﺛﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﺪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ رﻓـﺖ و در اﻋـﺪاد ﻣﻮﺟـﻮدات‬ ‫ﺟﺎوﻳﺪان در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ وﻟﻲ رواﻧﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ آﻣﺎده ﻳﺎري و دﺳﺘﮕﻴﺮي ﭘﺮﺳـﺘﺶ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﻮد در زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺑﺘﺪا ) ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺳﺎﻃﻴﺮ ﻣﻬﺮ ﭘﺮﺳﺘﺎن ( ﻣﻴﺘﺮا در ﻏﺎر ﻛﻮﻫﻲ ﻇﻬﻮر ﻛﺮد از اﻳﻨـﺮو ﭘﻴـﺮواﻧﺶ‬ ‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺧﻮد را در ﻣﻐﺎره ﻫﺎي ﻛﻮه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و درون دﺧﻤﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ او ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻬـﺮ‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻛﻪ ﻫﻨﻮز در ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻘﺎط ﻏﺮب اﻳﺮان ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﮕﺎور ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻧـﻮاﺣﻲ‬ ‫اروﭘﺎ آﺛﺎري ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺗﻨﺪﻳﺴﻬﺎ و ﻫﻴﺎﻛﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻣﻴﺘﺮا ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ و ﻫـﺮ‬

‫ﻳﻚ از ﺻﻮر او رﻣﺰي اﺳﺖ از اﺳﺎﻃﻴﺮ آﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪.‬ﻣﻴﺘﺮا ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﭘﻴﻜﺮ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻼه ﻣﺨﺮوﻃﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ و ﻣﻮﻫﺎي ﭘﺮﻳﺸﺎن در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺧﻨﺠﺮي در ﭘﻬﻠﻮي ﮔﺎوي ﻧﺮ ﻓـﺮو ﻣﻴﺒـﺮد ﻋﻘﺮﺑـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺨـﻢ او‬ ‫آوﻳﺨﺘﻪ او را ﻣﻴﮕﺰد ﻣﺎري ﺑﻪ ﺑﺪﻧﺶ ﭼﺴﺒﻴﺪه و ﺧﻮﻧﺶ را ﻣﻴﻤﻜﺪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﺮان ﻇﺎﻫﺮاً در زﻣﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن ﻣﻴﺘﺮا ﺑﻌﻨﻮان ﻫﻤﺮاه و ﻳﺎور اﻫـﻮرﻣﺰدا ﻣـﻮرد ﭘﺮﺳـﺘﺶ واﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﺧﺪاﺋﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻨﺎم ﻣﻬﺮ )اﻟﻬﻪ آﻓﺘﺎب ( در آﻣﺪ‪ .‬در اوﺳـﺘﺎ ﺳـﺮود و‬ ‫اﺑﻴﺎﺗﻲ در ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻴﺘﺮا آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬دررﻳﮓ ودا ﻣﻴﺘﺮا ﻫﻤﺮاه واروﻧﺎ زﻳﺎد آﻣﺪه وﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ‬ ‫ﺳﺮود ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ او اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ‬ ‫ﭘﺲ از ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن در زﻣﺎن ﺳﻠﻮﻛﻴﻪ و ﺳﭙﺲ در ﻋﺼﺮ اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن آﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ ﭘﺮﺳﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ آﺳﻴﺎي‬ ‫ﺻﻐﻴﺮ و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻛﺸﻮر روم ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺴﻂ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ و در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﮔﺴﺘﺮده و ﻫﻤﻪ ﮔﻴـﺮ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ ﻛﻪ از ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﺴﻮي ﻏﺮب ﺳﺮازﻳﺮ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑﺘﻤـﺎﻣﻲ اروﭘـﺎ‬ ‫ﺳﺮاﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا در ﺳﺎل ‪ 4842‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﻪ داﻧﻮب و در ﺳﺎل ‪ 4872‬ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺳﺒﻮرگ و در ﺳﺎل ‪ 4892‬ﺑﻪ‬ ‫اﺗﺮﻳﺶ رﺳﻴﺪه و ﭘﺲ از آن در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺷﺪ‪.‬ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻴﺘﺮا ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ در ﺷـﻬﺮ روم ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻣﻌﺒﺪي از او ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ رواج ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻠﻜﻪ آﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ ﭘﺮﺳﺘﻲ در ﻣﻤﺎﻟﻚ اروﭘـﺎ از ﻣـﺸﺮق ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻐﺮب ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ از ﺳﻮاﺣﻞ درﻳـﺎي ﺳـﻴﺎه ﺗـﺎ ﺟﺰاﻳـﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﭘﻴـﺮوان ﻛﺜﻴـﺮي ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﺮد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﺎل ‪ 4842‬ﻣﻴﻼدي ﻟﻴﺴﻴﻨﻴﻮس در ﻛﻨﺎر رود داﻧﻮب ﻣﻌﺒﺪي ﺑﻨﺎم ﻣﻴﺘﺮا ﺑﻨﺎ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1954‬ﻳﻚ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻧﻴﻢ ﺗﻨﻪ از ﻣﻴﺘﺮا در ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن از زﻳﺮ ﺧﺎك ﺑﻴﺮون آﻣﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﻼ در‬ ‫ﻣﻮزه ﺷﻬﺮداري ﻟﻨﺪن ﻧﮕﺎﻫﺪاري ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬در روي دﻳﻮار روﻣﻴﻬﺎ در ﺷﻤﺎل اﻧﮕﻠﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﻬﺎي ﻣﻴﺘـﺮا‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪( 12 ) .‬‬ ‫و ﻧﻴﺰ در اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي آﻟﻤﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﺤﺮاﺑﻬﺎﺋﻲ از ﻣﻴﺘﺮا ﻛﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻼً ﺗـﺎ ﻗـﺮن ﺳـﻮم‬ ‫ﻣﻴﻼدي در اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﺋﻲ ﭼﻮن آﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺳـﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬اﻧﮕﻠـﻴﺲ و ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا از ادﻳﺎن ﺑﺎ ارزش و ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮرج اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر از ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﻣﻴﺘﺮا ﮔﺮاﺋﻲ ﺑـﻮده و ﺿـﺮﺑﺎت‬ ‫ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺟﻨﮕﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ وارد ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺤﺮاب اﺳﻼﻣﻲ = ﻣﻬﺮاﺑﻪ ﭘﺎرﺳﻲ‬ ‫ﻳﺎد آوري اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮورﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﻴﺘﺮا را ﻣﻬﺮاﺑﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﺤﺮاب ﻣﺴﺎﺟﺪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از ﻣﻬﺮاﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﻴﺘﺮا ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ ﻏﻠـﻂ در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ :‬ﻣﺤﺮاب اﺳﻼﻣﻲ از ﺣﺮب ﻣﻴﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺤﻞ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ زﻳﺮا اﻧﺴﺎن در‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا و ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻴﺮود ؟ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ راز و ﻧﻴـﺎز و ﺧﻠـﺴﻪ و ﻋﺒـﺎدت‬ ‫ﻣﻴﺮود‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺘﺮا اﻣﺮوز ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻨﻦ ﻏﺮب ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﺑﺎ ﻧﻮﺋﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا ﺷﺪ اﻛﺜﺮ آداب و رﺳﻮم و ﺳﻨﻦ ﻣﻴﺘﺮاﺋـﻲ ﮔﺮاﺋـﻲ زﻳـﺮ‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﺟﻮاﻣﻊ اروﭘﺎﺋﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ از آﻧﺠﻤﻠﻪ‪:‬‬ ‫ ﺟﺸﻦ ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ = ﺟﺸﻦ ﻳﻠﺪا – ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻴﺘﺮا‬‫ ﺣﻀﻮر ﻣﻴﺮﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﺑﺎ ﻧﻮﺋﻞ‬‫ ﺟﺸﻦ ﺳﻴﺰدﻫﻤﻴﻦ روز از ﺑﻬﺎر ) ﺳﻴﺰده ﺑﺪر ( ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻋﻴﺪ ﭘﺎك‬‫ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ دﺳﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ روز اﺧﺘﻼف ﻫﻤﺎن ﺟﺸﻦ ﻳﻠـﺪاي ﻛﻬـﻦ ﻣﻴﺘﺮاﺋـﻲ‬ ‫ﮔﺮاﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان زاد روز ﻣﻴﺘﺮا در اﻛﺜﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﻳﻠـﺪا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺷﺐ ﺑﻠﻨﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ در اﺻﻞ و زﺑﺎن آﺷﻮري ﺑﻤﻌﻨﺎي ﺗﻮﻟﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻟﺪ و ﻣﻴﻼد در زﺑﺎن‬ ‫ﺗﺎزي ﻧﻴﺰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻳﻠﺪ ﻛﻪ ﺑﻤﻌﻨﻲ ﻣﻴﻼد ﻣﻴﺘﺮا اﺳﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺮه ﺑﺎﺑﺎ ﻧﻮﺋﻞ ﺑﺎ ﻛﻼه ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﻫﻤﺎن ﻛﻼه ﻣﻴﺘﺮا اﺳﺖ و رﻳﺶ ﺳﭙﻴﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﭘﻴـﺮي ﻣﻴﺘـﺮا و ﻗﺒـﺎي‬ ‫ﺳﺮخ ﻧﻴﺰ ﻟﺒﺎس ﻛﻬﻦ اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﺧﻲ آن ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﮋده و ﺷﺎدي و ﺷﻮر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ و ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از زردﺷﺖ ﻣﻴﺘﺮا ) ﻳﺎ ﻣﻬﺮ ( ﻫﺪاﻳﺎﺋﻲ در ﺷﺐ ﺑﻠﻨﺪ ﻳﻠﺪا ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﻴﺎورده اﺳﺖ‪.‬ﺷـﺐ‬ ‫ﻗﺪر ﻛﻪ در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ و در اﺳﻼم از ارج و اﺣﺘﺮام ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻧﻴﺰ اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از ﺷﺐ‬ ‫ﻳﻠﺪاي اﻳﺮان ﻛﻬﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻬﺪوﻳﺖ در ﻣﻴﺘﺮاﮔﺮاﺋﻲ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻪ ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪه و ﻧﺎﺟﻲ ) ﻣﻬﺪي ( از روزﮔﺎران ﻗﺪﻳﻢ در اﻳـﺮان ﺑﺎﺳـﺘﺎن راﻳـﺞ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻴﺘـﺮا‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﺮا ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻮاره در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎزﮔـﺸﺖ دوﺑـﺎره‬ ‫اش ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺑﺸﺮ و ﻧﺎﺑﻮدي ﺷﺮارﺗﻬﺎ و ﻧﺎﭘﺎﻛﻴﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻣﻴﺘـﺮا‬ ‫ﻧﻈﺎم دﻫﻨﺪه ﻛﻮن و ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪه آن ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن زﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺧﺪاي اوﺳـﺘﺎي اﻳـﺮان‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ رﻧﮓ زرواﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫» ﻣﻴﺘﺮا روزي ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و آﺗﺸﻲ را ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎن را ﻣﻴﺒﻠﻌﺪ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺮوﺧـﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺷـﻴﻮا‬ ‫ﺧﺪاي ﻫﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﺘﺮا ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎن را از ﻟﻮث ﻛﺜﺎﻓﺎت ﭘﺎك ﻛﻨﺪ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ و اﻫﺮﻳﻤﻦ را از‬ ‫ﻣﻴﺎن ﺑﺮاﻧﺪازد‪( 13 ) «.‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻬﺪوﻳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻨﺎم ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪه ﺑﺸﺮ‬ ‫در ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬ﺑﺮﺧﻲ ﭼﻮن دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ را آﺋﻴﻦ ﺳﺤﺮ و آﺋﻴﻦ‬ ‫ﺟﺎدو داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﺪم آﮔﺎﻫﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻲ اﺷﺘﺒﺎه از ﺑﻨﻴـﺎن اﻳـﻦ آﺋـﻴﻦ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬وﻟﻲ آﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻣﻴﺘﺮا ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻤﺎﻣﻲ ادﻳـﺎن‪ ،‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ روﺣـﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺶ ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط و اﻧﺤﺮاف و ﺣﻴﻠﻪ ﮔﺮي ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺤﺮاف ﺑﻌﺪي ﻫﻴﭻ رﺑﻄـﻲ‬

‫ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ اوﻟﻴﻪ ﻣﻴﺘﺮا ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ادﻳﺎن اﺻﻼح ﻃﻠﺐ و ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺶ دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ در‬ ‫ﭘﻲ ﻣﺮگ ﭘﻴﺎم آورش از ﺳﻮي روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻪ اﺑﺘﺬال و اﻧﺤﺮاف ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﺟﺪا‬ ‫از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻠﻲ ﻧﺒﻮده وﻟﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻴﻢ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ از اﺑﺘﺪا ﺑﺮ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺑﻨﻴﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‬ ‫ﻓﻜﺮي ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ از دﻛﺘﺮ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻲ ﻛـﻪ ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ اﻋﺘﻘـﺎدش ﺑـﻪ ﻻﺋﻴـﺴﻴﺘﻪ و‬ ‫اﮔﺰﻳﺴﺘﺎﻧﺴﻴﺎﻟﻴﺰم و اوﻣﺎﻧﻴﺴﻢ و ﻏﻴﺮه ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﻤﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد ﺟﺎي ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﺠـﺐ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﺋﻴﻦ ﮔﻴﻮﻣﺮث‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ در اﻟﻤﻠﻞ و اﻟﻨﺤﻞ ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ زرواﻧﻴﻪ از ﮔﻴﻮﻣﺮﺛﻴﻪ ﻳﺎد ﻛﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻲ‬ ‫ﺷﻚ ﻫﻤﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻢ ﭘﺎرﺳﻲ ) ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴﻢ‪ -‬ﮔﻴﻮﻣﺮﺛﻴﻪ‪ -‬زرواﻧﻴﻪ( ﺑﻌﺪﻫﺎ در آﺋـﻴﻦ زردﺷـﺖ‬ ‫ﺑﻨﺤﻮي ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮕﻔﺘﻪ اي زردﺷﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺑﺎ اﺟﺘﻬﺎدي ﻧـﻮﻳﻦ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ اي ﻓﺮاﺧﻮر ﻋﺼﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺪﻳﺪ آورد‪.‬ﮔﻲ ﻣﺎرﺗﻦ ‪ )Gaya Maretan‬ﻓﻨﺎﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ( ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎرﺳﻲ اﻣﺮوز ﮔﻴﻮﻣﺮث و ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﻛﻴﻮﻣﺮث ﻳﺎ ﺟﻴﻮﻣﺮث ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻴﺸﻮد ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﺴﺎن ) آدم اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﭘﺎرﺳﻴﺎن ( ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺶ و آﻣﻮزش اﻫﻮراﻣﺰدا را درﻳﺎﻓﺖ و اﻫﻮرا ﻣﺰدا‬ ‫ﻧﮋاد آرﻳﺎ را ﭘﺪﻳﺪ آورد و در روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي او از ﻫﻤﻪ زودﺗﺮ ﺑﭙﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ در ﻣﻮرد آﺋﻴﻦ ﮔﻴﻮﻣﺮﺛﻴﻪ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪:‬ﻳﺰدان در ﻧﻔﺲ ﺧﻮﻳﺶ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺮا ﻣﻨـﺎزﻋﻲ‬ ‫ﺑﻮدي ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻲ ﺑﻮد؟ و اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ردي ﺑﻮد‪ ...‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻮر ﻧﺒﻮد از اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ ﺗـﺎرﻳﻜﻲ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺸﺖ و آﻧﺮا اﻫﺮﻣﻦ ﻧﺎم ﻛﺮدﻧﺪ و او ﻣﻄﺒﻮع ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﺷﺮ ﻓﺘﻨﻪ‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺿﺮر‪ ،‬اﺿﺮار و اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرت از ﻇﻠﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻮر ﺧﺮوج ﻛﺮد و ﻋﺎﺻﻲ ﺷﺪ و ﺗﻤﺮد ورزﻳﺪ و ﻣﻴﺎن ﻟـﺸﻜﺮ ﻧـﻮر و ﻇﻠﻤـﺖ‬ ‫ﻛﺎرزار ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن در ﻣﻴﺎن آﻣﺪﻧﺪ و ﺻﻠﺢ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﻜﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺳـﻔﻠﻲ ) دﻧﻴـﺎ( را اﻫـﺮﻣﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل و ﺑﻌﺪ ﻫﻔﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻃﺎﻳﻔﻪ اي ﻛـﻪ در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﻴﺸﺘﺮ از زﻣﺎن ﺻﻠﺢ اﻳﺸﺎن را ﻫﻼك ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺮدي آﻏﺎز ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ او را ﻛﻴـﻮﻣﺮث‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺛﻮر ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﻛﺸﺖ آﻧﻬﺎ را و از ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ ﺳﺮ آن ﻣﺮد اﻓﺘﺎد رﻳﺒﺎﺳﻲ ﺑﺮ آﻣﺪ‬ ‫و از اﺻﻞ رﻳﺒﺎس ﻣﺮدي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ او را ﻣﻴﺸﻪ و زﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻴﺸﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪي و اﺻﻞ ﭘﻴـﺪاﻳﺶ و‬ ‫ﺗﻨﺎﺳﻞ آدﻣﻴﺎن او ﺑﻮد و از ﺟﺎي آن ﮔﺎو ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن و دﻳﮕﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﭘﺪﻳﺪ آﻣـﺪ و زﻋـﻢ اﻳـﺸﺎن آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮر آدﻣﻲ را اﺧﺘﻴﺎر داد‪.‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻗﺮآﻧﻲ ﻣﻴﻴﺎﺑﻴﻢ ‪ :‬ﺷﻴﻄﺎن ﻛﻪ از آﺗﺶ‬ ‫اﺳﺖ آدم را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ از درﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﻛﻪ ﺟﺎودان ﺳﺎز اﺳﺖ ﺗﻨﺎول ﻛﻨـﺪ! ﻛـﻪ در اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر اﺳﺖ از ﻧﻮر ﺑﺮاي ﮔﻴﻮﻣﺮﺛﻴﻪ و ﮔﻴﻮﻣﺮﺛﻴﺎن اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺟﺴﺪ و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮط ﻛﻪ ﻣﺮاﻳﺸﺎن را ﻧﺼﺮت ﺑﺎﺷﺪ از ﻃﺮف ﻧﻮر و ﭘﻴﺮوزي ﺑﺮ اﻫﺮﻳﻤﻦ و ﻫﻼك ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﭘﺲ آن ﺳﺒﺐ اﻣﺘﺰاج اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺳﻴﺐ ﺧﻼص‪.‬‬

‫آﺋﻴﻦ زروان‬ ‫زروان ﮔﺮاﺋﻲ از آﺋﻴﻨﻬﺎي ﺑﺲ ﻛﻬﻦ اﺳﺖ ‪ ...‬زرواﻧﻴﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ زﻣﺎن ﻣﻄﻠـﻖ ) ﻳـﺎ ﻏﻴـﺮ ﻣﺤـﺪود( دو‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮاﻣﺎن آورد‪ :‬ﻳﻜﻲ اورﻣﺰد و دﻳﮕﺮي اﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﺒﺪاء ﺧﻴﺮ و ﻣﺒﺪاء ﺷﺮ‪.‬‬ ‫اورﻣﺰد و اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻳﻚ وﺣﺪت ﻣﺘﺴﺎوي در ﻗﺪرت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﻮاره در ﺟﺪال و ﻧﺰاع و دو ﻗﻮه ﻣﺘﻌﺎدل‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﺪون دﻳﮕﺮي ﺑﺮ ﭘﺎي ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻮﺷﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زرواﻧﻴﺎن ﺑـﺮاي‬ ‫وﺣﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪن آن دو ﻣﺒﺪاء در ﻳﻚ ﻣﺒﺪاء واﺣﺪ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ وﺣﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪن اﻣﺮي ﻧـﺴﺒﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ در ﻋﻴﻦ ﺟﻮﻫﺮﻳﺖ ﺑﺼﻮرت ﻣﺰدوج ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻋﻘﺎﻳﺪ زرواﻧﻲ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ زﻣﺎن ﻛﺮوﻧﻮس‬ ‫را ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎم ارﺟﻤﻨﺪي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺒﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ ﭘﺎره اي از ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻳﻮﻧﺎن از زرواﻧﻴﺎن اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮدﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ از ﭘﺎره اي از ﻓﺮق‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻋﻘﻴﺪه ﻋﻮاﻟﻢ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻪ رﺟﻌﺖ را از آﻧﻬﺎ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪( 14 ).‬‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن آﻓﺮﻳﺪه و آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر در آﺋﻴﻦ زرواﻧﻴﺎن ﺑﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ‬ ‫اﻧﺴﺎن و ﻋﺼﻴﺎن اﺑﻠﻴﺲ و ﻫﺎﺑﻴﻞ و ﻗﺎﺑﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬زرواﻧﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪ ‪:‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ‬ ‫ﻧﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻧﻪ زﻣﻴﻦ و ﻧﻪ ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و روي زﻣﻴﻨﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﺑﻨﺎم زروان وﺟﻮد داﺷﺖ ‪ .‬ﻫﺰار ﺳﺎل زروان ﻓﺪﻳﻪ ﻫﺎ داد ﺗﺎ از او ﭘﺴﺮي ﺑﻮﺟـﻮد آﻳـﺪ و او را اورﻣـﺰد‬ ‫ﺑﻨ‪Ĥ‬ﻣﺪ ﺗﺎ او آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ اﺳﺖ ﺧﻠﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از ﻫـﺰار ﺳـﺎل ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻮﺷﺸﻬﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻚ اﻓﺘﺎد و ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻓﺪﻳﻪ ﻫﺎ ﭘﺴﺮي ﺑﻨﺎم اورﻣﺰد‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ ﻳﺎ آﻧﻜﻪ رﻧﺠﻬﺎي ﻣﻦ ﺑﻲ ﺛﻤﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ؟ در آن ﺣﺎل ﻛﻪ ﺳـﺮﮔﺮم اﻳـﻦ ﭘﻨـﺪار ﺑـﻮد‬ ‫اورﻣﺰد و اﻫﺮﻳﻤﻦ در ﺷﻜﻢ او ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪.‬اورﻣﺰد ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻓﺪﻳﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻛـﺮده ﺑـﻮد و اﻫـﺮﻳﻤﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﺗﺮدﻳﺪي ﻛﻪ او را ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪.‬ﭼﻮن زروان از اﻳﻦ ﺣﺎل آﮔﻬﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬از دو‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻛﻪ در ﺷﻜﻢ ﻣﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ ﻛﺪام زودﺗﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﭘﺎدﺷﺎه ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻮن اورﻣﺰد از اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﺪر آﮔﻬﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﺮادر ﺧﻮد اﻫﺮﻳﻤﻦ را از اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‬ ‫‪ :‬ﭘﺪر ﻣﺎ ) زروان ( ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺎ دو ﺗﻦ زودﺗﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﭘﺎدﺷﺎه‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻫﺮﻳﻤﻦ ﭼﻮن اﻳﻦ ﺷﻨﻴﺪ ﺷﻜﻢ زروان را ﺷﻜﺎﻓﺖ و ﺑﺮاي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﺰد ﭘﺪر رﻓـﺖ‪ .‬زروان او‬ ‫را ﺑﺪﻳﺪ ﻟﻜﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﺴﺖ و از او ﭘﺮﺳﻴﺪ ‪ :‬ﻛﻴﺴﺘﻲ؟‬ ‫اﻫﺮﻳﻤﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﺗﻮام!‬ ‫زروان ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮ ﻣﻦ ﺑﻮﺋﻲ دﻟﭙﺬﻳﺮ دارد و درﺧﺸﻨﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻮ ﺑﺪ ﺑﻮ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ!‬ ‫در آن ﺣﺎل ﻛﻪ آن دو ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ اورﻣـﺰد ﻛـﻪ در وﻗـﺖ ﻣﻘـﺮر ﺑـﺎ ﺑـﻮﺋﻲ ﺧـﻮش و‬ ‫درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪه ﺑﻮد ﻧﺰد زروان آﻣﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ زروان را ﭼﺸﻢ ﺑﺮ او اﻓﺘﺎد داﻧﺴﺖ ﻛـﻪ او‬ ‫ﭘﺴﺮ وي اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺮاي وي ﻓﺪﻳﻪ ﻫﺎ داده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ دﺳـﺘﻪ ﭼـﻮﺑﻲ را ﻛـﻪ در دﺳـﺖ داﺷـﺖ و در‬ ‫ﺳﺘﺎﻳﺸﻬﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻴﺒﺮد ﺑﻪ اورﻣﺰد داد و ﮔﻔﺖ ‪:‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻓﺪﻳﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ داده ام و از اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻓﺪﻳﻪ دﻫﻲ و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ دﺳﺘﻪ ﭼﻮب را ﺑﺪو ﻣﻴﺪاد وي را ﺗﻘﺪﻳﺲ ﻛﺮد در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم اﻫﺮﻳﻤﻦ‬ ‫ﻧﺰد زروان رﻓﺖ و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪:‬ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﻋﻬﺪ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﻓﺮزﻧﺪم ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻧـﺰد‬ ‫ﻣﻦ آﻳﺪ او را ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﺮﻣﻴﮕﺰﻳﻨﻢ؟‬ ‫زروان ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ از ﻋﻬﺪ ﺧﻮد ﺑﺎزﻧﮕﺮدد ﺑﻪ اﻫﺮﻳﻤﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬اي ﻣﻮﺟﻮد ﺧﺒﻴﺚ و ﺑﺪﻛﺎر! ﻧﻪ ﻫـﺰار ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺗﻮ را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از آن اورﻣﺰد و اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻠـﻖ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت ﺧـﻮد‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ اورﻣﺰد ﭘﺪﻳﺪ آورد ﺧﻮب و راﺳﺖ ﺑﻮد و ﻫﺮ ﭼﻪ اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻣﻴﺎﻓﺮﻳﺪ ﺷﻮم و ﺳﺮﻛﺶ‪(15 ).‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ در آﺋﻴﻦ زرواﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﺪاء واﺣﺪ اﺳﺖ ) زروان زﻣﺎن ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ( اﻓﺴﺎﻧﻪ‬ ‫اﻓﺮﻳﻨﺶ اﺑﻠﻴﺲ ) آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﻗﺒﻞ از آدم ( و اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻫﺎﺑﻴﻞ و ﻗﺎﺑﻴﻞ ! در ﻳﻚ ﺳـﻨﺎرﻳﻮ آﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ!و در اﺳﻼم ﻧﻴﺰ در ﭘﻲ درﺧﻮاﺳﺖ اﺑﻠﻴﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻗﺪرت داﺷﺘﻦ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ در ﭘﻲ ﻋـﺪم‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﺳﺠﺪه ﺑﺮ آدم اﻳﻦ ﻣﻬﻠﺖ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﺑﻠﻴﺲ داده ﻣﻴﺸﻮد ﻛـﻪ » اﻟـﻲ ﻳـﻮم اﻟﻮﻗـﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﻠﻮم« ) ‪( 16‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻧﺎم زروان در ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ ) ﻛـﺸﻮر ﻋـﺮاق ( در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻧﻮدي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد‪.‬‬ ‫اﻳﺰد زروان ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه » ه ‪.‬د‪.‬رﻳﻨﮕﺮن « و اﺳﺘﺮم ﻧﺰد اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻣﻮرد ﺗﻜـﺮﻳﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ از زروان ﻣﻜﺮر ﻧﺎم ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت زروان ﺑﺎ ﮔﺮدش آﺳﻤﺎﻧﻲ ﭘﻴﻮﺳـﺘﮕﻲ‬ ‫دارد‪ ...‬زروان ﮔﺮدش آﺳﻤﺎن را ﺗﻨﻈﻴﻢ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﺪ او ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬اﻳﺰد ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﻃﻴﺮ ﻗﺪﻳﻤﻲ زروان داراي ﻣﻈﻬﺮﻳﺖ ﭼﻬﺎرﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎر او را ﻣﻈﻬﺮ و ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎرداري‪ ،‬وﻻدت‪ ،‬ﭘﻴﺮي‪ ،‬و ﻛﻬﻮﻟﺖ ﺟﻬـﺎن و ﺑﺮﮔـﺸﺖ آن ﺑـﻪ ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫ﺟﺎوﻳﺪان ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻈﻬﺮﻳﺖ را ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻛـﻮدﻛﻲ ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ ﺷـﺒﺎب و ﭘﻴـﺮي‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ زروان را اﻳﺰد‪ ،‬زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻋﻘﻞ و ﻧﻴﺮو ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪( 17 ).‬‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ زرواﻧﻲ ﺑﺮ اﺛﺮ آﻣﻴﺰش ﺑﺎ زردﺷﺘﻴﺴﻢ ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ را در ﭘﻲ داﺷـﺖ زﻳـﺮا ﺑﻨـﺎﺑﺮ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ زرواﻧﻴﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬ﻧﻮر اﺑﺪاع ﻛﺮد اﺷﺨﺎﺻﻲ را از ﻧﻮر ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ روﺣﺎﻧﻲ و رﺑـﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﺷﺨﺺ اﻋﻈﻢ ﻛﻪ ﻧﺎم زروان اﺳﺖ ﺷـﻚ ﻛـﺮد در ﭼﻴـﺰي از ﭼﻴﺰﻫـﺎ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ زروان‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻨﺸﺎء وﺟﻮد ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ‬ ‫زردﺷﺖ ﺑﻦ ﭘﻮر وﺷﺴﺐ در زﻣﺎن ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺑﻦ ﻟﻬﺮاﺳﺐ ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺠﻢ ) اﻳﺮان( ﻇﻬﻮر ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺪرش از‬ ‫آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ) آﺗﻮرﭘﺎت ( و ﻣﺎدرش از ري و ﻧﺎم ﻣﺎدرش دﻏﺪو ﺑﻮد‪.‬‬ ‫زردﺷﺖ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﻳﺸﺎن را ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻮد و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و اول اﻳﺸﺎن ﮔﻴـﻮﻣﺮث )ﮔﻴـﻮﻣﺮﺗﻦ (‬ ‫ﺑﻮد وﺑﻌﺪ از ﮔﻴﻮﻣﺮث ‪ ،‬اوﺷﻬﻨﮓ ﺑﻦ ﻓﺮاوك ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻫﻨﺪ ﺑﻮد و آﻧﺠﺎ ﺑﻪ دﻋﻮت ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از‬ ‫وي ﺗﻬﻤﻮرث ) ﺗﺨﻤﻮاروپ( ﺑﻮد ﻛﻪ در زﻣﺎن او ﺻﺎﺑﻴﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل اول ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ او و ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﺑﺮادرش ﺟﻢ و ﺑﻌﺪ از ﺟﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و از ﺟﻤﻠـﻪ ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن ‪ :‬ﻣﻨـﻮﭼﻬﺮ ) ﻣﻨـﻮش‬ ‫ﭼﻴﺘﻬﺮه ( ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺑﺎﺑﻞ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻋﻠﻢ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺑﺮ آن ﺑﺎورﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮﺳـﻲ در‬ ‫زﻣﺎن او ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ‪ .‬زردﺷﺖ ﺣﻜﻴﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﻫﻨﮕﺎم ﺻـﺤﻒ اوﻟـﻲ و ﻛﺘـﺎب‬ ‫اﻋﻠﻲ از ﻣﻠﻜﻮت ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻠﻘﻲ روﺣﺎﻧﻲ آﻓﺮﻳﺪ‪.‬ﺳﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل از اﻳﻦ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﮔﺬﺷﺖ اراده اﻟﻬـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫آن رﻓﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻧﻮر درﺧﺸﻨﺪه ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن را ﭘﺪﻳﺪ آورد‪ ،‬و ﻣﺎه و ﺳﺘﺎره ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ‬ ‫را ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﺪ و ﺑﻨﻴﻪ آدم ﺳﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺑﻴﺤﺮﻛﺖ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻌﺪ از آن روح زردﺷﺖ را در درﺧﺘﻲ ﻛﻪ در اﻋﻠﻲ‬ ‫ﻋﻠﻴﻴﻦ آﻓﺮﻳﺪه ﺑﻮد ﻗﺮار داد و ﻧﺸﻮ وﻧﻤﻮ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻲ ﺳﺎل رﺳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﻖ ﺗﻌـﺎﻟﻲ او را ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﺑﺴﻮي ﻣﺮدم ﻓﺮﺳﺘﺎد و او را دﻋﻮت ﻧﻤﻮد ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ را ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد و او اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮد و دﻳـﻦ‬ ‫او ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﺑﻮد و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺷﻴﻄﺎن و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و دور ﺑﻮدن از ﭘﻠﻴﺪﻳﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﻧﻮر و ﻇﻠﻤﺖ دو اﺻﻞ ﺿﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﺰدان و اﻫﺮﻳﻤﻦ و اﻳـﻦ ﻫـﺮ دو ﻣﺒـﺪاء ﻣﻮﺟـﻮدات‬ ‫ﻋﺎﻟﻤﻨﺪ‪ ...‬و ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺧﺎﻟﻖ ﻧﻮر و ﻇﻠﻤﺖ اﺳﺖ و ﻣﺒﺪاء آﻧﻬﺎ و او ﻳﻜﻲ اﺳﺖ » ﻻ ﺷـﺮﻳﻚ ﻟـﻪ« ) او را‬

‫ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ ( ﺑﻲ ﺿﺪ و ﻣﺜﻞ اﺳﺖ و روا ﻧﻤﻴﺪارد ﻛﻪ ﻇﻠﻤﺖ را ﺑـﺴﻮي او ﻧـﺴﺒﺖ ﻛﻨﻨـﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ‬ ‫زرواﻧﻴﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪...‬‬ ‫و زردﺷﺖ را ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا زﻧﺪ اوﺳﺘﺎ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ آن ﻛﺘﺎب ﺑﺮ وي ﻓﺮود آﻣﺪه اﺳﺖ‬ ‫و ﺑﻌﺪ از آن در ﻣﻮارد ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺎت اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﮔﺰار ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫ ﮔﻮﻳﺶ ) ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻴﻚ (‬‫ ﻣﻨﺶ )ﻛﺮدارﻧﻴﻚ(‬‫ ﻛﻨﺶ )ﭘﻨﺪار ﻧﻴﻚ(‬‫زردﺷﺖ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﻫﺰاره اﻣﻴﺪ ﺑﺨﺶ ﻧﺎﺟﻲ رس‪ ،‬در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﺎرﺳﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﻮد ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑـﺎ در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ و زﻣﺎن در آﺋﻴﻨﻬﺎي ﻛﻬﻦ ‪ ،‬اﺟﺘﻬﺎد ) ﻧﻮﭘﺮدازي ( ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑـﺎ ﺑـﺎور ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎ و ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي راﺳﺘﻴﻦ آﻧﻬﺎ در ﺷﻴﻮه ﻋﻤﻞ و ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻮﭘﺮدازي و اﻧﻘﻼب ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫زردﺷﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 3400‬آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 660‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻗﻴﺎم ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ ﻗﻴﺎﻣﺶ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻧﺎم ﺗﻤﺪن و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬دردﻫﺎ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺎزه اي ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﻴﺮﻳﺰد و ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﻴﻨﻲ را ﺑﻪ درﻣﺎن ﻛﺮدن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﺰد‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻨﻔﻮﺳﻴﻮس‪ ،‬ﻻﺋﻮﺗﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻮدا‪ ،‬زردﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺎي ﺳﺒﻌﻪ‬ ‫و ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎن ﻫﻤﻪ در ﻳﻚ ﻋﺼﺮﻧﺪ ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ و زردﺷﺖ در آن دوره ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻮد ﺑﻪ دردﻫﺎ‬ ‫و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺎزه اﻳﺮاﻧﻲ‪( 19 ).‬‬ ‫آﺋﻴﻦ زدﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ واﻗﻌﮕﺮاﺋﻲ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻮدا ﻛﻪ ﺟﻬﺎن را رﻧﺞ ﻣﻴﺪاﻧﺪ و زﻧـﺪﮔﻲ را از‬ ‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ آﻧﻬﻢ رﻧﺞ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ و ﻫﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ و ﻧﻴﺎزي را ﻋﺎﻣﻞ ذﻟﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و رﻧﺞ و اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﺪ‬ ‫و ﺟﻬﺎن و ﻃﺒﻴﻌﺖ و اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧـﻪ ﻣﻴﺒﻴﻨـﺪ آﺋـﻴﻦ زردﺷـﺖ ﻣـﺬﻫﺐ ﺧﻮﺷـﺒﻴﻨﻲ و‬ ‫واﻗﻌﮕﺮاﺋﻲ اﺳﺖ‪.‬ﻛﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺸﺎورزي را ﺑـﺸﺪت ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨـﺪ و ﺑـﺮاﻳﺶ ﺛﻮاﺑﻬـﺎي ﻓـﺮاوان‬ ‫ﻣﻴﺸﻤﺎرد ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ و ازدواج و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن را ارج ﻣﻴﮕﺬارد و اﺳﺎﺳﺎً اﺧﻼﻗﺶ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫رواﺑﻂ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﺎورزي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف اﺧﻼق ﺑﻮداﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻔﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎدي و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑـﻪ‬ ‫درون ﮔﺮاﺋﻲ و ﻧﻘﺐ زدن از درون ﺑﻪ ﻣﺎوراء اﻟﻄﺒﻴﻌﻪ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﺑﻪ روح ﻣﺬﻫﺐ زردﺷﺖ رﺋﺎﻟﻴـﺴﺘﻲ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪( 20 ).‬‬

‫ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ‬ ‫آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ اوﻟﻴﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﺑﺼﻮرﺗﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از ﻣـﺮگ‬ ‫اﻧﺴﺎن و ﺟﻬﺎن ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺰرگ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﺮﻣﻴﺨﻴﺰﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺎر) روز ﺣﺴﺎب ( ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺗﺮازوي ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد و ﺷﺨﺺ اﻫﻮراﻣﺰدا ﺷﺎﻫﻴﻦ ﺗﺮازو را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴﮕﻴـﺮد و‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻴﺴﻨﺠﺪ آﻧﻜﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ دارد دوزخ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻴﺒﺮد و آﻧﻜﻪ ﺳﺒﻚ ﺗـﺮ ﻳـﺎ ﻫـﻴﭻ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺸﺖ‪ .‬ﺑﻬﺸﺖ ﻳﻌﻨﻲ ) ﺑﻬﺴﺖ ( ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ ﺑﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ و دوزخ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ دژ ﺑﺪ اﺳﺖ ‪ ،‬دژ‬ ‫ﺟﺎي ) ﺑﺪ ﺟﺎي ( ﺟﺎي ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ‪(21 ).‬ﺟﻬﻨﻤﻲ ﻛﻪ در اﺳﻼم ﺑﻜـﺎر رﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ واژه اي‬ ‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻳﺮان ﻛﻬﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺟﻬﻨﻢ در اﺻﻞ ﮔﻬﻨﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ در زﺑـﺎن ﺗـﺎزي ) گ ( ﺟـﺎي‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ »ج« داده اﺳﺖ‪.‬و ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺠﺪ در اﻳﺮان ﻛﻬﻦ‪ ،‬ﻣﺰﮔﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺳـﻼم ) گ ( ﺟـﺎي‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ) ج ( داده اﺳﺖ!‬

‫ﻣﻬﺪوﻳﺖ ‪،‬ﭘﻞ ﺻﺮاط و ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ در آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ‬ ‫ﻣﻬﺪوﻳﺖ‬ ‫در آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ ﺑﺎور ﺑﻪ ﻧﺎﺟﻲ و ﻣﻬﺪي ) ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺖ ( و ﻓﺮﺷﺘﻪ اي راﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺟﺒﺮاﺋﻴـﻞ‬ ‫و ﭘﻞ ﺻﺮاط وﺟﻮد دارد ) ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻓﻜﺎر ﻛﻬﻦ اﻳﺮان اﺳﺖ ( ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎورﻫـﺎ در ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻣﺬاﻫﺐ و ﻓﺮﻗﻪ ﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ) ﻳﻬﻮدﻳﺖ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ( ﻧﻴﺰ وارد و ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ‪ :‬ﻣﻬـﺪي و‬ ‫ﻧﺎﺟﻲ در آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ رﻫﺎﻧﻨﺪه و ﻧـﺎم ﺳـﻪ ﺗـﻦ از‬ ‫واﭘﺴﻴﻦ ‪ :‬ﻳﻜﻢ‪ ،‬دوم‪ ،‬ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﺲ از زردﺷﺖ از ﺗﺨﻤﻪ وي ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪( 22 ) .‬‬ ‫و ﻋﺠﻴﺐ ﻛﻪ در آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ ﭼﻮن ادﻳﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ) ﻣﻮﺳﻲ‪ -‬ﻋﻴﺴﻲ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ( از‬ ‫ﺗﺨﻤﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻬﺪي ﻧﻴﺰ از ﻧﺴﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻮﺷـﻴﺎﻧﺖ ﻫـﺎ ) ﭘﻴـﺎم‬ ‫آوران و ﻣﻬﺪﻳﺎن ﺑﻌﺪ از زردﺷﺖ ( ﻧﻴﺰ از ﺗﺨﻤﻪ او ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد!‬

‫ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ ) = ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪا ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا (‬ ‫ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ اي ﻋﺒﺮي اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻓﺮﺳﺘﺎده و رﺳﻮل ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ در زﺑﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺳـﺮوش‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﮔﺮ ﻣﺮد ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎز ﺑﺪ ﻛﻨﺶ ﭘﻴﺶ آﻳﺪ ﻣﻬﺮ دارﻧﺪه دﺷـﺘﻬﺎي ﻓـﺮاخ ﺑـﺎ ﮔﺎﻣﻬـﺎي ﺗﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺮدوﻧﻪ ﺗﻨﺪرو ﺧﻮﻳﺶ را ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺳﺎزد و ﺳﺮوش ﭘﺎك و ﺗﻮاﻧﺎ و ﻧﺮﻳﻮﺳـﻨﮓ ﭼـﺴﺖ و ﭼـﺎﻻك ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻫﻤﮕﺎم وي ﺷﻮﻧﺪ‪( 23 ) ...‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ اوﺳﺘﺎ ﻧﺮﻳﻮﺳﻨﮓ و ﺳﺮوش ﻫﻤﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻚ و ﭘﻴﺎم آور اﻫـﻮراﻣﺰدا ﺑـﺸﻤﺎر‬ ‫ﻣﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ در اﺳﻼم‪ .‬ﻧﺎم ﺧﺎص ﻧﺮﺳﻲ از ﻧﺎم ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺮﺷﺘﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ( 24) .‬و ﺳـﺮوش‬ ‫ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺎم آور ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻞ ﺻﺮاط‬ ‫در اوﺳﺘﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺗﻮ ﺑﺮﮔﻤﺎرم از ﭘﻞ ﭼﻴﻨﻮت ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﻨﻮت در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آزﻣﺎﻧﻴﺪه و ﺑﺎز ﺷﻨﺎﺳﻨﺪه و در اﺻﻄﻼح آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ ﻧﺎم ﭘﻠـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫روان ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮگ از روي آن ﻣﻴﮕﺬرد و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻳﺎ دوزخ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪( 25 ) .‬‬ ‫زردﺷﺖ ﺿﺪ ﻃﺒﻘﻪ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﻫﺠﻮم و ﺣﻤﻠﻪ اﺳﺎﺳﻲ زردﺷﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ روﺣﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ وي از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان دﻳﻮ ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨـﺪ و در‬ ‫اﻛﺜﺮ ﻧﻴﺎﻳﺸﻬﺎ و ﭘﻴﺎﻣﻬﺎﻳﺶ ﺣﻴﻠﻪ ﮔﺮي آﻧﺎن را رﺳﻮا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬دﻳﻮ در اﺻﻞ ﺑﻤﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧـﺪ و ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫اﺳﺖ اﻣﺎ زردﺷﺖ ﮔﺮوه ﺧﺪاوﻧﺪان آرﻳﺎﺋﻲ ﭘﻴﺶ از ﺧﻮد را ﻛﻪ آﺋﻴﻨﺸﺎن ﺑﺎ آﺋﻴﻦ وي ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر ﺑـﻮد را‬

‫دﻳﻮ ﺧﻮاﻧﺪ و از ﭘﻴﺮوان اﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﺸﻤﺎر آورد‪ ( 26 ).‬زردﺷﺖ اﺣﻴﺎﻧﺎً از اﻣﺎﻣﺎن و ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ ادﻳـﺎن‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻌﻨﻮان دﻳﻮان ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دروغ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻴـﺮﻫﻢ اﺳـﺖ‪ :‬اي‬ ‫اﻫﻮرا ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻴﺮﻫﻢ از ﺑﺴﻴﺎري ﮔﻨﺎه ﺑﻠﻨﺪ آوازه ﮔﺮدﻳﺪ ﺗﻮ ﭘﺎداش و ﭘﺎداﻓﺮه ﻫﺮ ﻛﺲ را ﺑﻪ ﻳﺎد داري‬ ‫و ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺶ از آن آﮔﺎﻫﻲ‪.‬اي دﻳﻮان‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﮔﻔﺘﺎر و ﻛﺮدار زﺷـﺖ و ﺗﺒـﺎه‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه اي ﻛﻪ اﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ و ﭘﻴﺮوان دروغ آﻣﻮﺧﺖ ﻣﺮدم را از زﻧﺪﮔﻲ ﺧـﻮب و ﺟـﺎوداﻧﻲ ﮔﻤـﺮاه‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ و ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﺎﺛﺎﻫﺎي اوﺳﺘﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ و ﻫﻤﺴﺎﻧﻲ ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺑﻪ آﻳﺎت ﻗـﺮآن دارد ﻫـﻢ در ﻣﻌﻨـﻲ و ﻫـﻢ در‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا! ﻣﺜﻞ آﻳﻪ اي ﻛﻪ در ﻣﻮرد آﻓﺮﻳﻨﺶ اﻧﺴﺎن و دﻣﻴﺪن روح ﺧﺪاوﻧﺪي در ﻛﺎﻟﺒﺪ اﻧﺴﺎن ) آﻳـﻪ ‪29‬‬ ‫از ﺳﻮره ‪ ( 15‬در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﺎﺛﺎﻫﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺗﻮ در آﻏﺎز ﺟﻬﺎن روان ﻣﺎ را آﻓﺮﻳﺪي و از ﻣﻨﺶ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣـﺎ ﺧـﺮد‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪي آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺟﺎن در ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﺎ دﻣﻴﺪي آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﭘﻴﺎم اﻳﺰدي و ﻛﺮدار ﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻮدي ﺗﺎ ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺲ آزاداﻧﻪ آﺋﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫و ﻳﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬روﺣﺎﻧﻴﺎن و آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ ) اﺣﺒﺎر و رﻫﺒـﺎن ( را ﺑـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎري و اﻣـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ و ﻳﺎ آن روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ داراﺋﻴﻬﺎي ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻴﺨﻮرﻧﺪ و ‪ ...‬ﻛـﻪ در ﺑﺨـﺶ ﮔﺎﺛﺎﻫـﺎي‬ ‫اوﺳﺘﺎ ﻧﻴﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬اي ﻣﺰدا ! از ﺗﻮ ﻣﻴﭙﺮﺳﻢ ﺳﺰاي آﻧﻜﺲ ﻛﻪ دروغ ﭘﺮﺳﺖ و ﻧﺎﭘﺎك را ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻳﺎري‬ ‫و اﻣﺎﻣﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟اي اﻫﻮرا از ﺗﻮ ﻣﻴﭙﺮﺳﻢ ﭘﺎداﻓﺮه آن ﺑﺪ ﻛﻨﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺟﺰ‬ ‫ﺑﻪ آزار ﻛﺸﺎورزان درﺳﺖ ﻛﺮدار و ﭼﺎرﭘﺎﻳﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎورد ﭼﻴﺴﺖ؟زردﺷﺖ ﺗﻤﺎم اﻗـﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌـﻪ را‬ ‫در اﺑﺘﺪاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي اش ﺧﻄﺎب ﻛﺮده و آﻧﺎﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﻨﺶ – ﻛﻨﺶ – ﮔﻮﻳﺶ ﻧﻴﻚ ﻓﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ‪:‬‬ ‫اي آزادﮔﺎن ! اي ﺑﺮزﻳﮕﺮان! اي ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ) اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ( اي دﻳـﻮان )روﺣـﺎﻧﻴﻮن ( ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﻮﺷﻨﻮدي ﻣﺰدا اﻫﻮرا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر و آﻣﻮزش ﻣﻦ ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺮآن ﻫﻢ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻣﻮرد رﺷـﻚ و ﺣـﺴﺪ ﻓﺮﻳﺒﻜـﺎران و‬ ‫زورﻣﻨﺪان و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان واﻗﻊ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و آﻧﺎن اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‬ ‫‪ ،‬زردﺷﺖ از دﺳﺖ ﻛﻴﻨﻪ اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻴﺒﺮد‪ :‬اي ﺑﻬﻤﻦ! ﻣﺮا از ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﭘﺎداﺷـﻲ ﻛـﻪ از دﻳـﻦ‬ ‫راﺳﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد آﮔﺎه ﺳﺎز ﺗﺎ درﻳﺎﺑﻢ و ﺑﻪ ﻳﺎد ﺳﭙﺎرم ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ رﺷﻚ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ!‬

‫زردﺷﺖ ﺣﺎﻣﻲ زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده زردﺷﺖ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺳﻐﺪ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﺪاري و ﭘﺮورش اﺳﺒﺎن و داﻣﺪاري اﺷـﺘﻐﺎل داﺷـﺘﻨﺪ اﻣـﺎ‬ ‫زردﺷﺖ از ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪي ﮔﺮاﻳﺶ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻟﺬا ﭘﺪرش‪ ،‬ﭘﻮرﺷﺴﺐ و ﻣﺎدرش دﻏﺪو او را ﺑﻪ اﺳﺘﺎدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮزﻳﻦ ﮔﻮرش ﻣﻴﺴﭙﺎرﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪.‬از ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ زردﺷﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮان ﻗﺒﺎﻳﻞ ﮔﺮﭘﺎﻧﻬﺎ و ﺣﻜﻤﺮاﻧﺎن آن ﺻـﻔﺤﺎت‬ ‫ﺑﻨﺎم ﮔﻮي )ﻛﻲ( ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﺎورزان ﺳﺘﻢ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﮔﺎوان ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ رﺳﻢ ﻧﺜـﺎر ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﻣﻴﻜـﺸﺘﻨﺪ‬ ‫ﻧﻐﻤﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﺎز ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﮔﺎوان و اﺳـﺒﺎن را آﻓﺮﻳـﺪﮔﺎن داﻧـﺎ ) اﻫـﻮراﻣﺰدا ( ﻣﻴﺨﻮاﻧـﺪ و ﻛـﺸﺘﺎر‬

‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ و ﺳﺘﻤﮕﺮان ﺑﻪ ﻛﺸﺎورزان و داﻣﺪاران را دﺳﺘﻴﺎران ﺑﺪ ﻣﻨﺶ و ﭘﻠﻴﺪ ) اﻧﮕﺮاﻣﻴﺌﻦ ﻳﻮ –‬ ‫اﻫﺮﻳﻤﻦ ( ﻣﻴﻨ‪Ĥ‬ﻣﺪ‪.‬زردﺷﺖ در ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد را ﺗﺮك ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ در ﻛﻮﻫﺴﺎران‬ ‫ﻣﻨﺰوي ﺷﺪه و از ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﺪرش ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ او ﺑﺒﺨـﺸﺪ ﻓﻘـﻂ ﻛـﺸﺘﻲ دوال ﻛﻤـﺮ آرﻳـﺎﺋﻲ را‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ( 27).‬ﻛﺸﺘﻲ از واژه ﭘﻬﻠﻮي ﻛﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﻲ ﭘﻬﻠـﻮ ﺟﺎﻧـﺐ و ﺳـﻮاﺣﻞ دواﻟـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫زردﺷﺘﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﭘﻨﺪار‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬و ﻛﺮدار ﻧﻴﻚ از ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ ﺗﺎ ﭘﺎﻳـﺎن زﻧـﺪﮔﻲ ﺳـﻪ ﺑـﺎر دور ﻛﻤـﺮ‬ ‫ﻣﻴﭙﻴﭽﻨﺪ‪.‬آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ درﻳﺎﺋﻲ از ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬آﺋﻴﻦ ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و دوﺳﺖ داﺷـﺘﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﺨﻦ آﻏﺎزﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺰ در اﻳﺮان ﻣﻮرد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان‬ ‫و ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺜﻠﻬﺎي اﻓﻼﻃﻮﻧﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي آن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺑﻬﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪان ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ در ﺑﻠﺦ واﻗﻊ ﺷﺪ و اﻳﻦ آﺋـﻴﻦ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻈﻢ و ﺗﺤﻮل ﻧﻮﻳﻨﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ آن زﻣﺎن ﭘﺪﻳﺪ آورد و از ﺳﻮﺋﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل اﻳﺮان ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﺮد‪،‬زﻳﺮا ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑـﻪ ﭘﺎدﺷـﺎه ﺗـﻮران ﺧـﺮاج ﻫﻨﮕﻔﺘـﻲ‬ ‫ﺑﭙﺮدازد ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ زردﺷﺖ از اﻳﻨﻜﺎر ﺧﻮدداري ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ دو ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اي زردﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺸﺮ آﺋﻴﻦ ﺑﻬﻲ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﮔﻴﺘﻲ ﺑﻮد ﺧﻮد ﻧﻴﺰ از ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺗﻮراﻧﻴـﺎن‬ ‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮد و وي ﺷﺨﺼﺎً در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮد و در ﭘﺎﻳﺎن زردﺷﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرگ اﻳﺮاﻧـﻲ‬ ‫در ﻫﺠﻮم ﺗﻮراﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﻠﺦ در ﭘﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ دﻟﻴﺮاﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ آﺋﻴﻦ ﺑﻬﻲ را ﺑﻪ رﺳـﻤﻴﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و آن را ﺟﺰو ادﻳﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ را اﻫﻞ ﻛﺘﺎب داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ) .‬ﺳﻮره ‪ 22‬آﻳﻪ ‪( 17‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ادﻳﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮدن ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻪ وﻳـﮋه ﮔـﺎوان ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫زردﺷﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻴﺰ ﻧﺎدرﺳﺖ داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮد اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫آﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا در اﻳﺮان ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ادﻳﺎن ﭘﺲ از او ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑـﻮد ﻫﻤﭽﻨـﺎن در‬ ‫ادﻳﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ و ﺑﻮﻳﮋه اﺳﻼم ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫آﺋﻴﻦ ﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻮﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻈﺎﻫﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎري از اﻓﻜـﺎر ﻳﻬﻮدﻳـﺖ و‬ ‫ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ و ﻧﻴﺰ آﺋﻴﻦ ﮔﻨﻮﺳﻲ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﻣﺎﻧﻮﻳﺖ ﺧﻮد را از ﻛﻴﺶ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ دور ﻣﻴﺪارد وﻟـﻲ‬ ‫از آن ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻳﺎدي اﺧﺬ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻮﻳﺖ در ﻧﺸﺮ اﻓﻜﺎر اﻳﺮاﻧﻲ در ﺷﺮق و ﻏـﺮب اﻗـﺼﻲ ﺳـﻬﻢ‬ ‫ﺑﺴﺰاﺋﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪( 28 ) .‬ﻣﺎﻧﻲ در دﻳﻬﻲ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻣﺮدﻳﻨﻮ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪» .‬ﻣﺤﻤـﺪ‬ ‫ﺑﻦ اﺳﺤﻖ اﻟﻨﺪﻳﻢ« ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ ﻧﺎم ﭘﺪر او را ﻓﺘﻖ ﺑﺎﺑﻚ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﺮزام ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧـﺎم‬ ‫ﻣﺎدر ﻣﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﻴﺖ و ﺑﻘﻮﻟﻲ ﻳﻮﺳﻴﺖ و در اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ راﻣﻴﺲ و ﺑﻨﺎ ﺑﻘﻮﻟﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﻳﻢ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روﻣﻴﻬﺎ اﺳﻢ ﻣﺎﻧﻲ را ﻣﺎﻧﻴﻜﻮس و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﻻﺗﻴﻨﻲ ﻗﻮرﺑﻴﻘـﻮس و ﻣﺎﺧـﺬ ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ﻛﻮﭘﺮﻳﻜـﻮس‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺎﻧﻲ در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 5238‬آرﻳﺎﺋﻲ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 216‬ﻣﻴﻼدي در ﻣﺮدﻳﻨﻮ در ﻛﻮﺋﻲ ﻋﻠﻴﺎ در‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺪﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر او ﭘﺎرﺗﻲ ) اﺷﻜﺎﻧﻲ( ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﺑﺎﺑﻞ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﺤـﺖ اﺳـﺘﻴﻼ و‬ ‫ﺟﺰء ﻣﺴﺘﻤﻠﻜﺎت ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺎل ‪ 5252‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ‪ 23‬ﻣـﻴﻼدي ) در ﭼﻬـﺎرده‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ( ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﻴﺶ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ و ﭘﺲ از ﻣﺮاﺟﻌﺖ از ﺳﻔﺮ ﺧﺮاﺳﺎن و ﺳﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺎﺟﮕﺬاري‬

‫ﺷﺎﭘﻮر اول ) ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ ( 242‬ﺑﻪ دﻻﻟﺖ ﻓﻴﺮوز ﺑﺮادر ﺷﺎﭘﻮر ﺑﻪ درﺑﺎر آن ﺷﺎه ﺑﺎر ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ دو ﻧﻔﺮ از‬ ‫ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﻲ ﺧﻮد را در ﺗﻴﺴﻔﻮن ﺑﻪ او اﻇﻬﺎر داﺷﺖ و ﮔﻮﻳﺎ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺷﺎﭘﻮر ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ آﺋﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي دور و ﻧﺰدﻳﻚ رﻓﺖ در ﻛﺘﺎب ﻗﺒﻄﻲ ﻣﺎﻧﻮي ) ﻛﻔﺎﻻﻳﺎ (‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ در آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎل ﺷﺎﻫﻲ اردﺷﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﺰم و ﻗﺼﺪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻛـﺸﺘﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﺪ رﻓﺖ اﻣﺎ در آن ﺳﺎل اردﺷﻴﺮ ﻣﺮد و ﭘﺴﺮش ﺷﺎﭘﻮر ﺑﻪ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ و او ﺑـﺎ ﻛـﺸﺘﻲ از ﺑـﻼد‬ ‫ﻫﻨﺪﻳﺎن )ﺳﻨﺪ( ﺑﻪ ﺧﺎك ﭘﺎرﺳﻴﺎن و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻞ و ﻣﻴﺴﺎن و ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺷﺪ و ﻧﺰد ﺷﺎﭘﻮر آﻣﺪ‪.‬‬ ‫در زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻫﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻲ در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻴﺒﺮد وﻟﻲ ﭼﻮن ﺑﻬﺮام ﺑﻪ ﺟﺎي او ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻮﺑﺪان‪ ) ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ( ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪي ﺑﻪ او ﻧﺪاﺷﺖ ﻟﺬا در اواﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻬﺮام ﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻨﻮب‬ ‫در اﻣﺘﺪاد ﺳﺎﺣﻞ دﺟﻠﻪ ﻣﻨﺎزل ﻣﻴﭙﻴﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ اﻫﻮاز رﺳﻴﺪ و ﭼﻮن در اﻫﻮاز ﻋـﺎزم ﺳـﻔﺮ ﺧﺮاﺳـﺎن و‬ ‫اوﺷﺎن ﺷﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺰﻳﻤﺖ او را از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز داﺷﺘﻨﺪ و ﻓﺮﻣﺎن رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻮش ﺑـﺮود و ﻟـﺬا از‬ ‫ﺑﺎﻣﻴﺎن ﺑﻪ اﻫﻮاز رﻓﺖ و از آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻲ روي دﺟﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻴﺴﻔﻮن روان ﺷﺪ و از آﻧﺠﺎ ﺑـﻪ درﺑـﺎر‬ ‫اﺣﻀﺎر ﺷﺪ و از ﺗﻴﺴﻔﻮن ﺑﻪ ﭘﺮﮔﻠﻴﺎ واﻗﻊ در ﻛﻨﺎر رود دﻳﺎﻟﻪ رﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻛﻮﺧﻲ رﺳﻴﺪ ﻓﺮﻣﺎن آﻣـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺷﺎه ﺑﺎر ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ﺷﺮح اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت را ﻳﻜﻲ از ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻮح زادگ ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮح زادگ ﻳﻜﻲ از اﺻﺤﺎب ﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ او ﺑﺎ ﭘﺎدﺷﺎه ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﺮده و ﻣﺎﺟﺮاي ﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻬـﺮام‬ ‫را در ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﭘﺎرﺗﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪:‬ﺑﻬﺮام از ﻏﺬا ﻓﺎرغ ﺷﺪ و از ﺳﺮ ﺳـﻔﺮه ﺑﺮﺧﺎﺳـﺖ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزوﻳﺶ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻣﻠﻜﻪ ﺳﻜﺎء و ﺑﺎزوي دﻳﮕﺮش ﺑﻪ دور ﮔﺮدن ﻛﺮﺗﺮ ﭘـﺴﺮ اردوان ) زن و‬ ‫ﺷﻴﺦ ( ﺑﻮد ﺑﺴﻮي ﻣﺎﻧﻲ آﻣﺪ و اوﻟﻴﻦ ﺳﺨﻨﺶ اﻳﻦ ﺑﻮد ﺧﻮش ﻧﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪي! ﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ او ﭘﺎﺳـﺦ داد ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﺮده ام؟ ﺑﻬﺮام ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻣﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرده ام ﻛﻪ ﺗﻮ را ﻧﮕﺬارم ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺸﻮر ﺑﻴـﺎﺋﻲ و ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺮﺧﺎش ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻲ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺮاي ﭼﻪ ﻛﺎري ﺧﻮب ﻫﺴﺘﻲ؟ زﻳﺮا ﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺮوي و ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﺎر‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻮ ﺑﺮاي ﻃﺒﺎﺑﺖ و درﻣﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻫﻢ ﻧﻤﻴﻜﻨﻲ؟‬ ‫ﻣﺎﻧﻲ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﻴﭻ ﺑﺪي ﻧﻜﺮده ام؛ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺪام ﺷـﻤﺎ را ﻣـﻦ از ﺷـﻴﺎﻃﻴﻦ و ﺟـﺎدو‬ ‫ﻧﺠﺎت دادم و ﺑﺴﻴﺎري را ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدم و ﻋﺪه ﻛﺜﻴﺮي را از اﻧﻮاع ﺗـﺐ و ﻟـﺮز رﻫﺎﻧﻴـﺪم و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري را ﻛﻪ دم ﻣﺮگ ﺑﻮدﻧﺪ دوﺑﺎره )ﻣﺪاوا ( و زﻧﺪه ﻛﺮدم‪ ...‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﺣﺒﺲ ﻣﺎﻧﻲ‬ ‫داده ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺮك اﺻﻠﻲ ﺑﻬﺮام در ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﺮدن ﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮﺗﺮ ﻣﻮﺑﺪ ﺑﺰرگ ) روﺣﺎﻧﻲ و ﻣﺮﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ (‬ ‫درﺑﺎري ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻔﻮذ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﺷﺎه داﺷﺖ‪.‬در ﻛﺘﺎب ﻣﻮاﻋﻆ ﻣﺎﻧﻲ ﻗﺒﻄﻲ ﻧﻴﺰ ﺷـﺮح آﻣـﺪن ﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﺑﻬﺮام ﺑﺎ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻣﻨﺎزل ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ آن ﻛﺮﺗﺮ ﺳﺒﺐ اﺣﻀﺎر ﻣﺎﻧﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺶ روز در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺶ ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑـﻮد در زﻧـﺪان ﮔﺬراﻧﻴـﺪ و‬ ‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺣﻠﻘﻪ زﻧﺠﻴﺮ را ﭼﻨﺎن ﺗﻨﮓ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻲ در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 5252‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ‪277‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻲ در ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮآﻧﻨﺪ ﻛﻪ او را ﻣﺼﻠﻮب ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﺎﻧﻲ اﻃﻼﻋـﻲ‬ ‫در دﺳﺖ ﻧﺒﻮد و ﻫﺮ ﭼﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ از ﻗﻮل ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜـﺎت‬ ‫و ﻣﺸﺎﺟﺮاﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﺮﺳﺎﻳﺎن و ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮرﺧﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻲ وﻋﺮب ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫‪ :‬ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﺣﻴﺎن‪ ،‬ﻃﺒﺮي و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﻖ اﻟﻨﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣـﺴﻌﻮدي و ﻳﻌﻘـﻮﺑﻲ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺋﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬وﻟﻲ در ﻧﻴﻢ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ آﺛﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ از ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن در ﺗﺮﻓﻦ ﭼﻴﻦ و ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﺳﻐﺪي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﻪ داﻳﺮه ﻧﻔﻮذ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ و دﻳﻦ را ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻧﻲ در اﺑﺮاز ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ دﻳﻨﻲ ﺧﻮد ﻫﻔﺖ ﻛﺘﺎب ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ وي اﻓﻜﺎري از ﻣﺬاﻫﺐ ﺑﻮﻣﻲ اﻳﺮان ﻣﺎﻧﻨﺪ زرواﻧـﻲ ‪،‬‬ ‫زردﺷﺘﻲ‪ ،‬اﺳﺎﻃﻴﺮ ﺑﺎﺑﻠﻲ ‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻋﻴﺴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻃﺮﻳﻘﻪ ﮔﻨﻮﺳﻲ ) ﺑﻮﻳﮋه از ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﻋﻘﺎﻳـﺪ رواﻗﻴـﻮن ( و‬ ‫)ﺻﺎﺑﺌﻪ( ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ او ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﺮده ﺟﻨﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ دارد‪( 29 ) .‬‬ ‫ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺑﺰرگ ﺷﺮق ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل ﻻﻫﻮري در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﻣـﺎﻧﻲ ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻗـﻮل اردﻣـﺎن اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﻨﻮﺳﺘﻴﻚ ﺷﺮك آﻓﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﻮزد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ از آﻣﻴﺰش دو اﺻﻞ ﺟﺎوﻳﺪان ﻧﻮر و ﻇﻠﻤـﺖ از‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬اﺻﻞ ﻧﻮر ﻣﺘﻀﻤﻦ ده ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺣﻠﻢ‪ -‬ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ -‬ﻓﻬﻢ‪ -‬ﻋﻠﻢ ﺧﻔﻲ‪ -‬ﺑﻴﻨﺶ‪ -‬ﻋﺸﻖ‪ -‬اﻳﻘﺎن‪ -‬اﻳﻤﺎن‪ -‬ﻧﻴﻜﺨﻮاﻫﻲ‪-‬ﺧﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮه اﺻﻞ ﻇﻠﻤﺖ ﭘﻨﺞ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺎوﻳﺪان را در ﺑﺮ ﻣﻴﮕﻴﺮد‪:‬‬

‫ﻣﻴﻎ‪ -‬دود‪ -‬ﺣﺮﻳﻖ‪ -‬ﺳﻤﻮم‪ -‬ﺗﻴﺮﮔﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ دو اﺻﻞ آﻏﺎزﻳﻦ آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ را ﺟﺎوداﻧﻲ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ – ﻓﻬـﻢ‪-‬ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﺧﻔﻲ‪ -‬ﺑﻴﻨﺶ‪-‬ﻧﺴﻴﻢ‪-‬آب‪-‬ﻫﻮا‪ -‬آﺗﺶ و روﺷﻨﻲ را ﺑﻪ آن دو ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬ﻇﻠﻤﺖ ﻛﻪ ﺑﻤﻨﺰﻟﻪ اﺻـﻞ‬ ‫ﻣﺎدﻳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺷﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣـﺎن ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻣﻴﻴﺎﺑﻨـﺪ و ﻣﻮﺟـﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﻴﻄﺎن زﺷﺖ ﭘﻴﻜﺮ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬اﻫﺮﻳﻤﻦ زﺷﺖ ﭘﻴﻜﺮﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺮورده زﻫﺪان آﺗﺸﻴﻦ ﻇﻠﻤﺖ اﺳﺖ ﻣﻨﺸﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮود و از آن ﻟﺤﻈﻪ اي ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻄﻪ ﭘﺎدﺷـﺎه ﻧـﻮر ﻳـﻮرش ﻣﻴﺒـﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﻮر ﺑﻪ ﻗﺼﺪ آﻧﻜﻪ ﺑﻼﮔﺮداﻧﻲ ﺑﻴﺎﺑﺪ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ را ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻓﺮﻳﻨﺪ ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﺘﻴﺰه اي وﺧﻴﻢ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺷﻴﻄﺎن و اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ در ﻣﻴﮕﻴﺮد و ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺛﺮ آن ﺷﻴﻄﺎن ) اﻫـﺮﻳﻤﻦ (‬ ‫ﭘﻨﺞ ﻋﻨﺼﺮ ﻇﻠﻤﺖ را ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﻋﻨﺼﺮ ﻧﻮر ﻣﻲ آﻣﻴﺰد‪.‬آﻧﮕﺎه ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﻮر ﺑﺪﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻧـﻮر را از‬ ‫ﺑﻨﺪ و زﻧﺪان ﻇﻠﻤﺖ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮد را ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻣﻴﺨﺘﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن‬ ‫را ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬ﭼﻮن ﻳﻮرش ﻇﻠﻤﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻮر را ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻇﻠﻤﺎﻧﻲ در ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ و آﻟـﻮده ﻛـﺮده اﺳـﺖ‬ ‫ﺧﻄﻪ ﻧﻮر ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ رﻫﺎﻳﺶ ﻳﺎ ﻓﻼح اﺳﺖ و در اﻳﻨﺠﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻣﻔﻬـﻮم ﻓـﻼح‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﻴﮕﺮاﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻫﮕﻞ از ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺜﻠﻴﺚ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﺎﻳـﻪ ﻣﻴﮕﻴـﺮد‪.‬اﻣـﺎ ﻓـﻼح‬ ‫ﻣﺎﻧﻮي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻗﺘﻞ و ﻗﻄﻊ ﻧﺴﻞ اﺳﺖ‪.‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ دوره اﺳﺎرت ﻧـﻮر را‬ ‫اﺳﺘﻤﺮار ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ زﻳﺎن ﻧﻮر اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺮﺗﻮ ﻓﻼﺣﻲ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ذرات ﻣﺤﺴﻮس ﻧﻮر ﻧﺮم ﻧﺮﻣـﻚ‬ ‫از ژرﻓﻨﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮن زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻇﻠﻤﺖ اﺳﺖ ﻣﻴﺮﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣـﺎه ﻣﻴـﺸﺘﺎﺑﻨﺪ و‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻤﺮدي ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺧﻄﻪ ﻧﻮر ﺑﻪ ﺟﺎودان ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ آﺳـﺘﺎﻧﻪ ﭘﻴـﺪوزرﮔﻲ ) ﭘـﺪر‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ( ﻓﺮا ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ‪...‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻫﺴﺘﻲ از ﭘﻨﺪاﺷﺖ زردﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ دو روح ﺧﻼق اﺳﺖ روي ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻈﺮي ﻣﺎدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ‪ .‬ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن زاده آﻣﻴﺰش دو اﺻﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺟـﺎودان‬ ‫اﺳﺖ و ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو اﺻﻞ ﻳﻌﻨﻲ اﺻﻞ ﻇﻠﻤﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺎﻳﻪ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﺧﻤﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺮا رﺳﺪ ﺑﺎز ﺷﻮر و ﺷﺮ اﻧﮕﻴﺰد‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎﭘﻴﻼ آن ﺣﻜﻴﻢ ﺑﺰرگ ﻫﻨﺪي ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﻏﺮﻳﺐ ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﭘﻴﻼ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .1 :‬ﺳـﺎﺗﻮا) ﻧﻴﻜـﻲ( ‪ .2‬ﺗﺎﻣـﺎس )ﺗـﺎرﻳﻜﻲ ( ‪.3‬‬ ‫راﺟﺎس ) ﺷﻮر و ﺟﻨﺒﺶ (‬ ‫از دﻳﺪﮔﺎه او ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺗﻌﺎدل ﻳﺎ ﭘﺮاﻛﺮﻳﺘﻲ زدوده ﺷﺪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ آﻣﻴﺨﺘﻨـﺪ و ﻃﺒﻴﻌـﺖ را‬ ‫زادﻧﺪ‪.‬ﺣﻜﻴﻤﺎن دﻳﮕﺮ ﻫﻢ در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺸﺘﺖ ﻫﺴﺘﻲ ﻧﻈﺮ داده اﻧﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻼً وران ﺗﺎﮔﺮاﻳﺎن ﻫﻨـﺪي‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺮﻣﻮز ﻣﺎﻳﺎ ﺗﻜﺜﺮ وﺟﻮد را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﻻﻳﺐ ﻧﻴﺘﺲ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺗﺤﺎد ﺗﻤﻴﻴﺰ‬

‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ آﺣﺎد را ﻛﻠﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﺎﻧﻲ از ﺗﻜﺜﺮ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻮدﻛﺎﻧـﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳـﺪ در ﺳـﻴﺮ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﻜﺎرﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﻘﺎﻣﻲ دارد‪.‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﻜﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن را ﻣﻌﻠﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﻴﻄﺎن و اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺪ داﻧﺴﺖ‪( 30 ).‬‬

‫ﻣﺰدك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاﺑﺮي‬ ‫ﻫﻤﻲ ﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﻛﻮ ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻮد ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺑﺎ او ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد) ‪( 31‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻴﺘﺮا و زردﺷﺖ ﺑﺎور ﺑﻪ ﻣﻬﺪوﻳﺖ و رﺳﻴﺪن ﻧﺎﺟﻲ داﺷﺖ و ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﻛﻪ زﻳﺮ ﺳـﻠﻄﻪ‬ ‫ﺟﺎﺑﺮاﻧﻪ ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﻗﺪ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ در اﻧﺘﻈﺎر ﻇﻬـﻮر ﺳﻮﺷـﻴﺎﻧﺖ ) ﻣﻬـﺪي ( ﻟﺤﻈـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎري ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺷﺮاف درﺑﺎر و روﺣﺎﻧﻴﻮن ) ﻣﻮﺑﺪان ( را ﺑﺮ ﻣﺮدم‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻜﺎﻓﻬﺎي ﻋﻤﻴﻖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮوز ﻛﺮده ﺑـﻮد و ﻣـﺴﺘﻤﻨﺪان ﻧـﺎدار‬ ‫ﺑﺮاي اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮده ﺷﺎﻫﺰاده ﻫﺎ وﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و روﺣﺎﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬اﻣﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮ‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺒﻮد و ﺛﺮوﺗﻬﺎي ﻣﻠﻲ و دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺗﻮده ﻫﺎ و دﻫﮕﺎﻧﺎن ﻛﻪ ﺻـﺮف ﻋﻴﺎﺷـﻴﻬﺎي درﺑـﺎر و‬ ‫ﻓﺴﺎد و ﻣﻔﺘﺨﻮرﻳﻬﺎي روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻴﺸﺪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﺎﻧﻮ و دوﺷﻴﺰه ﭘﺎرﺳﻲ ﻧﻴﺰ اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺖ زﻳﺮا‬ ‫ﺑﺎ ﺣﺮﻣﺴﺮاﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرﻳﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﺪا از ﺛﺮوت زن و ﺑﺎزوي ﺗﻮاﻧﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫ﻳﺎور و ﻫﻤﺴﺮ ﻣﺮد را ﻧﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﻳﺶ در آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دوازده ﻫﺰار و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻫﺰار ﺗﻨﻬﺎ زﻧﺎن ﺣﺮﻣﺴﺮا و ﺧﺎص ﺧﺴﺮو ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺎﻫﺰاده و ﺑﺰرﮔﺰاده اي ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ از اﻳـﻦ را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺴﺮو ) ﻛﺴﺮي ( ﺳﻪ ﻫﺰار زن در ﺣﺮم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺠﺎ دوﺷﻴﺰﮔﺎن و ﺑﻴﻮه زﻧﺎن ﺻـﺎﺣﺐ اوﻻد‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪادﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﺧﻮد در ﻣﻴ‪Ĥ‬ورد‪ ( 32 ) .‬اﺑﻦ ﺑﻠﺨﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻛﺴﺮي ﺑﻪ درﺟﺘﻲ رﺳـﻴﺪ‬ ‫در ﺑﺰرﮔﻮاري ﺟﺒﺎري و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﻠﻜﻲ را ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﻧﺒﻮد و از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺒﺎب ﺗﺠﻤﻞ او دوازده ﻫﺰار‬ ‫ﻛﻨﻴﺰك در ﺳﺮاﻫﺎي او ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺳﺮﻳﻪ ) ﻛﻨﻴﺰ ﻫﻤﺨﻮاﺑﻪ ﺷﺎه ( ﺗﺎ ﻣﻄﺮﺑﻪ و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر‪.‬ﻣﻠﻮك ﺳﺎﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ دﺧﺘﺮﻛﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﻳﺶ را اﺳﻴﺮ و ﻛﻨﻴﺰك درﺑﺎر ﻧﻤﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﻬﻴﺪﺳـﺖ و دﻫﻘـﺎن‬ ‫ﻧﺎﺗﻮان و ﻳﺎ ﻛﺎرﮔﺮ ﺧﺴﺘﻪ دﻟﻲ را ﻫﻢ دﺧﺘﻲ ﺑﻮد در ﺗﺼﺮف ﺧـﻮﻳﺶ در ﻣﻴﺎوردﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺣﻜـﻴﻢ‬ ‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﻴﺴﺮاﻳﺪ ﺟﻨﺎب ﺑﻬﺮام ﮔﻮر ﺗﺎ ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺧﺘﺮ روﺳﺘﺎﺋﻲ آﺳﻴﺎﺑﺎن ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻬﺎر را از ﭘﺪر ﻣﻴﻄﻠﺒﺪ‪:‬‬ ‫زﻫﺮ ﭼﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺑﻬﺮام ﮔﻮر‬ ‫ﻛﺰ اﻳﺸﺎن دﻟﺶ اﻧﺪر اﻓﺘﺎد ﺷﻮر‬ ‫ﻛﻪ اي ﮔﻠﺮﺧﺎن دﺧﺘﺮان ﻛﻪ آﻳﺪ‬ ‫وزﻳﻦ آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺑﺮ ﭼﻪ آﻳﺪ؟‬ ‫ﻳﻜﻲ ﮔﻔﺖ ‪ :‬اي ﺳﺮو ﺑﺎﻻ ﺳﻮار‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪه اي ﺷﻬﺮﻳﺎر‬ ‫ﭘﺪرﻣﺎن ﻳﻜﻲ آﺳﻴﺎﺑﺎن ﭘﻴﺮ‬ ‫درﻳﻦ دام ﻛﻬﺴﺎر ﻧﺨﺠﻴﺮ ﮔﻴﺮ‬ ‫ﻫﻢ اﻧﺪر زﻣﺎن آﺳﻴﺎﺑﺎن زﻛﻮه‬

‫ﺑﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ زﻧﺨﺠﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﺎ ﮔﺮوه‬ ‫ﺑﺪو ﮔﻔﺖ ﺑﻬﺮام ﻛﺎﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ ده وزﻳﻦ ﺑﻴﺶ دﺧﺘﺮ ﻣﺪار‬ ‫ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺧﺎدﻣﺎن ﺳﭙﺎه‬ ‫ﺑﺮﻧﺪ آن ﺑﺘﺎن را ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻮي ﺷﺎه ) ‪( 33‬‬ ‫در ﭼﻨﻴﻦ زﻣﺎن و ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺛﺮوﺗﻬﺎي ﻣﻠـﻲ و ﺑـﺎﻧﻮان و دوﺷـﻴﺰﮔﺎن اﻳﺮاﻧـﻲ در‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ درﺑﺎر ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ و ﻣﻮﺑﺪان روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺘﻲ دﻳﮕﺮ در ﭘﻲ زردﺷﺖ و ﻣﺎﻧﻲ ﻇﻬﻮر ﻛـﺮد‬ ‫ﺗﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺷﻮرش اﻧﮕﻴﺰ ﭘﺎرﺳﻴﺎن اﺳﻴﺮ ﺳﺘﻢ ﺷﺎه و درﺑﺎر ﺷﺪ‪ ) .‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻣﻲ ﻳـﺎران ﻣﻠـﻲ‬ ‫اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و اﻳﻦ ﻗﻠﻢ ﺑﻮﻳﮋه در اﻳﻦ ﻣﻮرد دﻟﮕﻴﺮ از ﻋﺸﻖ ﺷﺎﻫﺎن ﻛﻬـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻧﻮان ﻣﻴﻬﻦ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪(!!.‬‬ ‫زردﺷﺖ دوم ﭘﺴﺮ ﺧﺮﮔﺎن از ﻧﺠﺒﺎي ﻓﺎرس ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ ﭘﺴﺎ ) ﻓﺴﺎ ( ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﭘﻴﺎم ﺑﺮاﺑـﺮي را‬ ‫در ﻓﻀﺎي اﻳﺮان در اﻓﻜﻨﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎوﻓﺎﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺪاﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدان و ﻳﺎران او ﻣﺰدك ﭘﺴﺮ ﺑﺎﻣﺪاد‬ ‫ﻛﻪ روﺣﻴﻪ اي اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﭘﺮﺗﻮان داﺷﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﻛـﺮدن اﻧﺪﻳـﺸﻪ زردﺷـﺖ دوم ﭘﻴـﺸﻮاي‬ ‫رﻫﺎﺋﻲ ﭘﺎرﺳﻴﺎن از ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮرﺧﺎن ﺑـﻪ اﺷـﺘﺒﺎه زردﺷـﺖ دوم‬ ‫ﭘﺴﺮ ﺧﺮﮔﺎن را ﺑﺎ ﻣﺰدك ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻃﺒﺮي ﻧﻘﻞ ﻛـﺮده ) و درﺳـﺖ ﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ( ﻣﺰدك در ﭘﻲ زردﺷﺖ دوم ﻗﻴﺎم ﻣﺮدم را رﻫﺒﺮي ﻛﺮده اﺳﺖ و اﻳـﻦ دو ﻧـﺎم ﻫﺮﮔـﺰ ﻳﻜـﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮده اﻧﺪ و ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ زردﺷﺖ دوم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻣﻌﻠﻢ اﻧﻘﻼب و ﻣﺰدك ﺑﺎﻣـﺪادان رﻫﺒـﺮ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﻗﻴﺎم ﻣﺰدك ﺗﻮﺳﻂ ذﻫﻨﻬﺎي ﻧﺎﺗﻮان در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮب درك ﻧﺸﺪه‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﻌﺎرﻫﺎ و اﻫﺪاف ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻧﻘﻼﺑﻲ وي ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻳﻨﻜﻪ او ﻣﻨﺎدي ﺑﺮاﺑﺮي‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮده و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﺛﺮوﺗﻬﺎي ﺧﺪادادي ﺷﺮﻳﻚ ﺻﺎﺣﺐ و‬ ‫ﻣﺎﻟﻚ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ و زﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮدان ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر درﺑﺎرﻳﺎن؛ آﻧﺎن‬ ‫) ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﺎن ﻧﺎدان ( را ﺑﺠﺎﺋﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺰدك را ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺴﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ‪ ...‬ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ وﻟـﻲ‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﻄﻮر ﻗﺒﻞ آﻣﺪ در آﻧﺰﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺑﺎ زن ﻫﻤﭽﻮن ﻛﺎﻻ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻴﻜﺮده اﻧـﺪ و ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫زﻧﻬﺎي ﻣﻴﻬﻦ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻬﺮام ﮔﻮر ﺣﺘﻲ از دﺧﺘﺮﻛﺎن آن آﺳﻴﺎﺑﺎن ﭘﻴـﺮ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﺼﺎي ﭘﻴﺮي و ﻗﻮت ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ او ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﻴﮕﺬرد‪.‬ﭘﺲ ﺷﻌﺎر ﺑﺮاﺑـﺮي در ﺛـﺮوت و زن ﺷـﻌﺎر و‬ ‫اﻗﺪاﻣﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ درﺳﺖ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﺰدك در ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آﻧﺰﻣﺎن اﻳﺠﺎب ﻣﻴﻜﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺰدك آن اﺟﺘﻬﺎد ﮔﺮ ﺑﺰرگ آﻧﺴﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻃﺒﺮي ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﻣﺰدك در ﻣﺪرﻳﻪ واﻗـﻊ در‬ ‫ﺳﺎﺣﻞ ﺷﺮﻗﻲ دﺟﻠﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻮت اﻟﻌﻤﺎره ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬زردﺷﺖ ﭘﺴﺮ ﺧﺮﮔـﺎن ﺑـﺪﻋﺘﻲ در دﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺠﻮس آورده ﺑﻮد و ﻣﺮدم ﭘﻴﺮو ﺑﺪﻋﺖ او ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮدي از اﻫﻞ ﻣﺪرﻳﻪ ﺑﻨﺎم ﻣﺰدك ﭘﺴﺮ ﺑﺎﻣـﺪاد‬ ‫ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺑﺪﻋﺖ وي ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻴﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻴﮕﻔﺖ و رواج ﻣﻴﺪاد و ﺑﺪان ﺗﺮﻏﻴﺐ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد‪ :‬ﻣﺴﺎوات در ﻣﺎل و زن ﺑﻮد‪( 34).‬‬ ‫ﺑﻲ ﮔﻤﺎن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻃﺒﺮي از آن ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺪﻋﺖ در دﻳﻦ ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺟﺰ اﺟﺘﻬﺎد و ﺑﻬﺴﺎزي‬ ‫دﻳﻦ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺎري ﻛﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن راﺳـﺘﻴﻦ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻣﺴﻠﻤﺎً در اوﺳﺘﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻧﻮﭘﺮدازي ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﻌﺎﻟﺒﻲ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﻣﺰدك ﻣﻴﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا روزي در ﺟﻬﺎن ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻣﻴـﺎن ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎوات‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﻓﺰوﻧﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫ﺑﺮﺗﺮي ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زورﻣﻨﺪان ﻧﺎﺗﻮان را ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و روزي و ﻣﺎل را ﻫﻤـﻪ ﺧـﻮد ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪.‬اﻳﻨـﻚ ﻻزم‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ از دوﻟﺘﻤﺮدان ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ در ﻣﺎل ﻳﻜﺴﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻓﺰوﻧـﻲ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻳﺎ زن و ﻣﺘﺎع اﺳﺖ ﺣﻖ او ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺻﺪور ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻢ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺰدك ﻧﺸﺎﻧﻪ وﻳﮋه اي از آﺋﻴﻦ ﻛﻬـﻦ دارد ﻳﻌﻨـﻲ در اوﺳـﺘﺎ ﻧـﺸﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﺎﺋﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺟﺘﻬﺎد و ﻧﻮﭘﺮدازي اي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬در وﻧﺪﻳﺪاد آﻣﺪه اﺳـﺖ‪:‬اﮔـﺮ ﻫﻤﻜﻴـﺸﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺮادري ﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﭘﻮل‪ ،‬زن ﻳﺎ ﭘﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﭘﻮل ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻮل داد و آﻧﻜﺲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر زن اﺳﺖ ‪ ،‬زﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺑﻴﻦ ﺳﭙﺮد و آﻧﺮا ﻛﻪ ﺧﺮد ﻣﻴﺠﻮﻳﺪ ﻛﻼم ﻣﻘﺪس ﻳﺎد داد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻌﻮدي ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﺰدك اوﺳﺘﺎ ) ﻛﺘﺎب زردﺷﺖ ( را ﺗﺎوﻳﻞ ﻣﻴﻜﺮد ‪ ...‬وي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺎوﻳﻞ و ﺑﺎﻃﻦ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ‪ ...‬زﻧﺪﻳﻚ ) زﻧﺪﻳﻖ ( اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻧﻜﻮﻫﺶ آﻣﻴﺰ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﮔﺰارﻧﺪه اﺳـﺖ‬ ‫و ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪان اﻳﺸﺎن و ﺑﻮﻳﮋه ﭘﻴﺮوان ﻣﺰدك ﻛﻪ ﺑﺮاي اوﺳﺘﺎ زﻧﺪ ﻳﺎ )ﮔﺰارش ( ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ اﻃﻼق ﻣﻴﺸﻮد‪( 35 ).‬ﻣﺰدك ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺪﻋﻲ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪي ﻧﺸﺪ ﺑﻠﻜﻪ او ﺧﻮد را اﺑﻼﻏﮕﺮ راﺳـﺘﻴﻦ‬ ‫اوﺳﺘﺎ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ‪ ،‬اﺑﻼﻏﮕﺮي ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮد ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ زﻣـﺎن‪ ،‬اوﺳـﺘﺎ را ﺗﻔـﺴﻴﺮ و ﺗـﺸﺮﻳﺢ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪.‬ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﻈﺎم اﻟﻤﻠﻚ ﻛﻪ از دﺷﻤﻨﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺰدك ﮔﺮاﺋﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ داﻧـﺎ و اﻧﺪﻳـﺸﻤﻨﺪ ﺑـﻮدن‬ ‫ﻣﺰدك اﻋﺘﺮاف ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﺰدك از ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮده و ﻟـﺬا در ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻨـﺎم‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ آﻏﺎز ﺑﻪ دﻋﻮت ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺘﻲ از ﺗﺒﺎر زردﺷﺖ ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﻧﺪﻳﻢ ﻛﻪ زردﺷﺖ دوم را ﻣﺰدك اول ﺧﻮاﻧﺪه در ﻣﻮرد ﻋﻘﺎﻳﺪش ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫اﻧﺪرز ﻣﻴﺪاد ﻛﻪ از ﺧﻮﺷﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺮه ﺟﻮﺋﻴﺪ و از آﻧﭽﻪ ﺧﻮردﻧﻲ و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺮاﺑـﺮي و‬ ‫درﺳﺘﻜﺎري ﺧﻮﻳﺶ را ﺳﻴﺮاب ﺳﺎزﻳﺪ از ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻫـﻢ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳـﺪ و از ﻣﻴﻬﻤـﺎن ﻧـﻮازي ﻫـﻴﭻ ﻓـﺮو‬ ‫ﻣﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل ﻻﻫﻮري در ﻣﻮرد ﻗﻴﺎم ﻣﺰدك ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﺰدك » ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮدم ﮔﺮاي « ) ﻛﻤﻮﻧﻴـﺴﺖ (‬ ‫ﻛﻪ در ﻋﺼﺮ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ) ﺳﺪه ﺷﺸﻢ ﻣﺴﻴﺤﻲ ( ﻣﻴﺰﻳﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗـﻚ ﮔﺮاﺋـﻲ زرواﻧﻴـﺎن‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺧﻮد واﻛﻨﺸﻲ ﻛﺮد و ﻧﻈﺮي‪ ،‬دو ﮔﺮاﺋﻲ آورد‪ ( 36 ).‬ﻣﺰدك ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ‬ ‫اﺷﻴﺎء ﻧﺎﺷﻲ از دو اﺻﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺟﺎوﻳﺪان اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو اﺻﻞ ﺷﻴﺪ ) روﺷﻨﺎﺋﻲ ( و دﻳﮕﺮي ﺗﺎر‬ ‫) ﺗﺎرﻳﻜﻲ ( ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰدك ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﻪ آﻣﻴﺰش ﻳﺎ ﺟﺪاﺋﻲ ﻧﻬـﺎد اﻳـﻦ‬ ‫دو ﺑﻪ ﻋﻤﺪ و اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻘﺮون ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺼﺎدف اﺳﺖ‪ .‬ﺧـﺪا در ﻧﻈـﺎم ﻓﻜـﺮي ﻣـﺰدك از‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و در ﺣﻀﻮر ﺳﺮﻣﺪي ﺧﻮد ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮوي اﺻﻠﻲ دارد ‪ :‬ﺗﻤﻴﻴﺰ‪ -‬ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ -‬ﻓﻬﻢ‪-‬‬ ‫ﺳﺮور‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ در ﭼﻬﺎر ﺗﻦ ﻣﺘﺠﻠﻲ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺗﻦ ﺑﻴﺎري ﭼﻬﺎر ﺗـﻦ دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﺪاري ﻣﻴﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺧﺼﺎﻳﺺ ﻣﻮﺟﻮدات ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪاﺋﻲ آﻧﻬﺎ از ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﻴـﺸﻮﻧﺪ زاده ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫آﻣﻴﺰش ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻧﺪ‪.‬ﻣﻤﺘﺎزﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻣﺰدك‪ ،‬ﻣﺮدم ﮔﺮاﺋﻲ او اﺳـﺖ و ﺑـﻲ ﮔﻤـﺎن‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﻲ ﻣﻴﻬﻨﻲ در اﻳﻦ ﻣﺮدﻣﮕﺮاﺋﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰدك ﻣﻴﮕﻔﺖ ﻛﻪ ‪ :‬ﻫﻤـﻪ‬ ‫اﻓﺮاد اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻌﻞ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﻧﻔﺮادي ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺮدﻣﻲ ﻣﻴﻜـﺸﺎﻧﻨﺪ ﺑـﺎ آﻧﻜـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﭘﻴﺮوان ﻣﺰدك آﺗﺶ ﻣﻘﺪس ﺑﺴﺨﻦ درآﻣﺪ و ﺻﺤﺖ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﺰدك را ﮔﻮاﻫﻲ داد اﻣﺎ ﻣﻮﺑﺪان )‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﻮن زردﺷﺖ ( ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺟﻨﺒﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﺋﻴﻦ او را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ او و ﭘﻴﺮوان ﻓـﺮاواﻧﺶ‬ ‫را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪( 37 ).‬اوﺿﺎع ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﭼﻨـﺪ ﺻـﺪ ﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻮده ﻫﺎي زﺣﻤﺘﻜﺶ و ﺧﺮدﻣﻨﺪان داﻧﺎ ﻛﻪ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻴﺪاري‬ ‫و رﻫﺎﺋﻲ ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎم اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺰدك ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪ و در ﮔﺮد او ﺟﻤﻊ آﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه ﻧﺎﺟﻲ‬ ‫ﺑﺮ اﺛﺮ آﻏﺎز ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ رﻫﺎﺋﻲ ﺑﺨﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ اﻳﺮان از ﺳﻮي ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﭘﻴـﺎم‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ زردﺷﺖ دوم ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺰدك رﻫﺒﺮي ﻣﻴﺸﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻮر اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣـﺮدم‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه ﻧﺎﺟﻲ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ و ﻫﺮ روز ﻛﻪ ﻣﻴﮕﺬﺷﺖ ﺑﺮ ﭘﻴﺮوان ﻣﺰدك اﻓـﺰوده ﻣﻴـﺸﺪ‪ .‬ﻗﺒـﺎد‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺳﻠﻄﻪ ﻟﺮزان و ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﺶ و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬ ‫از ﺳﻘﻮط ﺳﻠﺴﻠﻪ اش ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻠﺐ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش آﺋﻴﻦ ﻣﺰدك ﺷﺪ‪ .‬در ﭘـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻨﻴﺎد و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈﺎم ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺑﻜﻠﻲ از ﻫﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺷـﺪ ﺗﻬﻴﺪﺳـﺘﺎن و‬ ‫دﻫﮕﺎﻧﺎن ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه ﺑﺮ اﺷﺮاف‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻮرﻳﺪه و ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺎﺳﺪارﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﻴﺮوان ﻣﺰدك ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﻮال آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫ﺗﻮده ﻫﺎي ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬در زﻣﺎن ﻣﺰدك روﺣﺎﻧﻴﻮن از اﻗﺘﺪار اﻓﺘﺎده و اﻛﺜﺮﺷﺎن ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ ﻳﺎ دم از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ زدﻧﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻬﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﻫﻢ از اﻳﺮان ﺑﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ...‬و ﺑﺪون ﺷﻚ آن ﻋﺪه ﻛﻢ و ﻣﻌﺪود روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻗﺒﺎد ﺑﺎ اﻛﺮاه و اﺟﺒﺎر‬ ‫و ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺟﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻮﻳﻦ ﮔﺮوﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﺳﻘﻮط و ﻧـﺎﺑﻮدي‬ ‫ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﺑﺪﺳﺖ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﭘـﺲ از اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺪﺗﻲ از ﭘﻴـﺮوزي اﻧﻘـﻼب ﮔﺬﺷـﺖ اﺷـﺮاف و‬ ‫ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن و روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻜﻠﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻣﻔﺘﺨﻮارﮔﻲ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ آﺋﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪﻧﺪ و وﻗﺘﻲ در ﭘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت و ﺗﻬﺪﻳﺪات ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ راي ﻗﺒﺎد را‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﻨﻨﺪ و او را ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﺑﺸﻮراﻧﻨﺪ ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﻮدﺗﺎ زدﻧﺪ و ﺟﺎﻣﺎﺳﺐ ﺑـﺮادر ﻗﺒـﺎد را ﺑـﺮ‬ ‫ﺗﺨﺖ ﺷﺎﻫﻲ ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ‪ .‬در ﭘﻲ اﻳﻦ ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﺑﺮﺧـﻲ دﺳـﺘﮕﻴﺮ و ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺧﻮد ﻣﺰدك در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‪.‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺟﺎﻣﺎﺳﺐ دﻳﺮي ﻧﭙﺎﺋﻴـﺪ‬ ‫و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻛﻪ وي ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺨﻮﺑﻲ از ﻋﻬﺪه وﻇﻴﻔﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﮕﺮان‪ ،‬درﺑﺎرﻳﺎن و روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﺑـﻪ‬ ‫وي ﻣﺤﻮل ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻗﺒﺎد اﻧﻮﺷﻴﺮوان رﺳﻴﺪ و وي ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻲ ﺷـﺎه‬ ‫ﺑﻨﺸﺴﺖ‪( 38 ).‬ﺧﺴﺮو اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻋﻬﻮد اردﺷﻴﺮ ﺑـﻦ ﺑﺎﺑـﻚ را در ﭘـﻴﺶ ﻧﻬـﺎد و ﺑـﺮ آن ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫وﺻﻴﺘﻬﺎي او را ﺑﻜﺎر ﺑﻨﺪد‪ .‬اردﺷﻴﺮ ﻣﻮﺑﺪزاده ) ﻓﺮزﻧﺪ روﺣﺎﻧﻲ ( ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺰدﻳﺴﻨﻲ ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪ و‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺷﺮﻳﻌﺖ او اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻲ و اﻣﺜﺎل او زﻧﺪﻳﻖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺴﺮو ﭼﻮن ﺑﻪ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺪار دوﻟﺖ ﺑﺮ دﻳﻦ ﻣﺰدﻳﺴﻨﻲ اﺳﺖ و ﺗﺎ از اﻳﻨﻜﺎر ﻓﺎرغ ﻧﻴﻔﺘﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺎر دﻳﮕﺮي اﻟﺘﻔﺎت ﻧﺘﻮان ﻛﺮد و ﻟﺸﻜﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻲ در اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺷـﺒﻬﺘﻲ ﻧﺒـﻮد و ﻣـﺪﺑﺮان را‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮد ) ﺗﻮاﻧﮕﺮان‪ -‬درﺑﺎرﻳﺎن و روﺣﺎﻧﻴﺎن ( ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺑﺰرﮔﻤﻬﺮ ‪ ،‬ﻛﻲ وزﻳﺮ او ﺑﻮد و اﻳﺸﺎن را ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻲ اﻳﻦ ﻣﺰدك ﻣﻠﻚ ﻣﻴﻄﻠﺒﺪ و ﭘﺪرم از ﻛﺎر او ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮد و ﻣﺜﻞ او ﻫﻤﺎن ﻣﺎﻧﻲ زﻧـﺪﻳﻖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻲ ﺟﺪ ﻣﺎ ﺑﻬﺮام اﺑﻦ ﻫﺮﻣﺰ او را ﺑﻜﺸﺖ ﺗﺎ ﻓﺘﻨﻪ او از ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺗﺪﺑﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺻﻮاب ﻣﻴﺒﻴﻨﻴﺪ؟‬ ‫ﻫﻤﮕﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻨﺪه اﻳﻢ و اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻲ ﻛﺮده اي‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺛﺒﺎت ﻣﻠﻚ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﮔﻔـﺖ ‪ :‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺮد ﺗﺒﻊ ﺑﺴﻴﺎر و ﺷﻮﻛﺖ ﺗﻤﺎم دارد و او را ﺟﺰ ﺑﻪ ﻣﻜﺮ ﻫﻼك ﻧﺘﻮان ﻛﺮد و ﮔﺮﻧﻪ اﻳﻨﻜـﺎر ﺑـﺮ ﻣـﺎ دراز‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ دارﻳﺪ ﺗﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻛﻨﻴﻢ و اﻧﻮﺷﻴﺮوان ‪ ،‬ﻣﺰدك را ﭘﻴﻐﺎم داد ﻛﻲ ﻣـﺎ را ﻣﻌﻠـﻮم‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻲ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺣﻘﻲ ﭘﺪر ﻣﺎ ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﺗﻮﺑﻪ واﺟﺐ ﻣﻴﻜﺮد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻲ ﺑﺮ ﻋﺎدت ﻧﺰدﻳﻚ ﻣـﺎ آﺋـﻲ و‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ راﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﺎ ﮔﺮداﻧﻲ و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮرﺗﺮ داﻧﻲ‪.‬ﻣـﺰدك ﻧﺰدﻳـﻚ او‬

‫آﻣﺪ و اﻧﻮﺷﻴﺮوان او را ﻛﺮاﻣﺘﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ در ﻛﻔـﻪ او ﻧﻬـﺎد‪ ،‬ﻛـﻲ اﻳـﻦ ﻣـﺰدك‬ ‫ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻲ اﻧﻮﺷﻴﺮوان را ﺻﻴﺪ ﻛﺮد و ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﻴﺒﻮدﻧـﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴـﺎن‬ ‫اﻧﻮﺷﻴﺮوان را در زﺑﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ از آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﺣﺎل ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻳﻜﻲ ﺑﻮد از دﻋـﺎه و اﺗﺒـﺎع‬ ‫ﻣﺰدك ﺳﺮ ﺑﺮ آوردﻧﺪ و آﺷﻜﺎرا دﻋﻮت ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪...‬‬ ‫اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻳﻚ روز او را ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﺪاﻧﻜﻪ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺣﺸﻢ و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎران ﻋﻤﺎل و ﻧﻮاب ﺧﻮد ﺳﻴﺮ آﻣﺪم‬ ‫و ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ از اﻳﺸﺎن ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻤﺎرم‪.‬اﻛﻨﻮن ﻧﺴﺨﺘﻲ ﻧﻮﻳﺲ ﺑﻪ ذﻛﺮ اﻋﻴـﺎن‬ ‫و ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن و ﻣﺘﺼﺮﻓﺎن و ﻣﻌﺮوﻓﺎن‪ ،‬ﻛﻲ از ﺗﺒﻊ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﺸﺎن ﻫﺮ ﻳﻚ را ﺑﻪ ﻣﻨﺼﺒﻲ و ﺷﻐﻠﻲ ﮔﻤﺎرم و‬ ‫ﻧﺴﺨﺘﻲ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﭙﺎﻫﻲ و رﻋﻴﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﻌﺖ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﺎ ﻫـﺮ ﻛـﺲ را ﻧﻈـﺮي و ﻧﻴﻜـﻮﺋﻲ ﻓﺮﻣـﺎﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻋﻀﺎء و ﻫﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺰدك را ﻛﻪ اﻛﺜﺮﺷﺎن ﻣﺨﻔـﻲ و‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮد را ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰدك دو ﻧـﺴﺨﺖ ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺮد‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻓﺰون از ﻳﻜﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﻣﺮد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣﻬﺮﺟـﺎن )‬ ‫ﻣﻬﺮﮔﺎن ( ﻧﺰدﻳﻚ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻫﺮ ﻛﻲ از داﻋﻴﺎن و ﺳﺮﻫﻨﮕﺎن و ﻣﻌﺮوﻓـﺎن اﺗﺒـﺎع ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﻲ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻬﺮﺟﺎن ﺑﺪﻳﺪار اﻳﺸﺎن ﻛﻨﻢ و ﻫﻤﻪ را ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺎرﻫﺎ و ﺷﻐﻠﻬﺎ ﮔﻤﺎرم‪.‬‬ ‫ﻣﺰدك ﻧﺎﻣﻬﺎ ﺑﻨﺒﺸﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﮕﺎن روي ﺑﻪ ﻣﺪاﺋﻦ ﻧﻬﺎدﻧﺪ و اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﺑﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺎﻋﺪه ﻧﻬﺎده ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻲ روز » ﻣﻬﺮﺟﺎن « ﺧﻮاﻧﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻬﺎد و ﻣﺰدك اﺗﺒﺎع او را اول ﺑﺮ ﺧﻮان ﻧﺸﺎﻧﻢ و ﻣﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ‬ ‫ﻣﺰدك ﺑﺎﻳﺴﺘﻢ و ﺳﻼح ﺑﺮﻫﻨﻪ در دﺳﺖ ﮔﻴﺮم و ﺷﻤﺎ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻲ در زﻳﺮ ﺟﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺳﻼح ﭘﻮﺷﻴﺪه‬ ‫دارﻳﺪ ﭘﻨﻬﺎن و ﭼﻮن ﻣﻦ ﻣﺰدك را ﺑﻜﺸﻢ ﺑﻪ اول زﺧﻢ ﻛﻲ زﻧﻢ ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ در ﻧﻬﻴﺪ و ﻫﻤﮕﺎن را ﺑﺮ‬ ‫آن ﺧﻮان ﭘﺎره ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻫﻤﺪﺳﺖ ﺷﺪﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻬـﺎ ﻧﺒـﺸﺖ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ ﺷـﻬﺮﻫﺎ و‬ ‫ﻣﻤﺎﻟﻚ و در ﻣﻴﺎن ﻫﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺨﺘﻲ از اﺗﺒﺎع ﻣﺰدك ﻧﻬـﺎد و ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﺗـﺎ روز ﻣﻬﺮﺟـﺎن ) ﺟـﺸﻦ‬ ‫ﻣﻬﺮﮔﺎن ( آن ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺤﺒﻮس ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﻣﻬﺮﺟﺎن درآﻣﺪ ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﺮ ﺷﻂ دﺟﻠﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺮﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﻣﺰدك را در ﺑـﺎﻟﺶ ﻧـﺸﺎﻧﺪ و‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ او اﻳﺴﺘﺎد و دو ﻫﺰار ﻣﺮد از اﻋﻴﺎن و ﻣﻘﺪﻣﺎن و اﺗﺒﺎع ﻣﺰدﻛﻲ ﺑﺮ آن ﺧﻮان ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺻﺪ‬ ‫ﻣﺮد ﺳﻼح در زﻳﺮ ﺟﺎﻣﻊ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻣﺮﺗـﺐ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺗـﺎ او را ﻧﮕﺎﻫﺪارﻧـﺪ و دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻟﺸﻜﺮﻫﺎ در روﻳﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﻛﻲ ﺑﺮ ﺧﻮان ﻧﺸـﺴﺘﻪ در ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و اﻧﻮﺷـﻴﺮوان ﺗﺒﺮزﻳﻨـﻲ در‬ ‫دﺳﺖ داﺷﺖ ) و ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﺎﭼﺨﻲ ( و اول ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﺮزﻳﻦ و ﻧﺎﭼﺦ از ﺑﻬﺮ اﻳﻨﻜـﺎر ﺳـﺎﺧﺖ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺰدك را ﺑﺪان زﺧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺖ و اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﺑﻪ ﻳﻚ زﺧـﻢ ﺳـﺮ ﻣـﺰدك در‬ ‫ﻛﻨﺎرش ﻛﻨﺪ و ﻟﺸﻜﺮﺷﻤﺸﻴﺮ ﻫﺎ ﺑﺮآﻫﻴﺨﺘﻨﺪ و در آن زﻧﺪﻳﻘﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺟﻤﻠﻪ را ﻫﻼك ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫـﻢ‬ ‫در آن روز ﻫﺮ ﻛﻲ در ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻣﺪﻧﺪ و آن را ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻨﻲ ﺑﻮد ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻫﺮ ﻛﻲ ﺑﺎزداﺷﺘﻲ ﺑﻮد ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺣﺒﺲ ﻛﺮدﻧﺪ و آن ﻛﺲ ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﻮد ﻛﻲ ﺗﻮﺑﻪ ﻗﺒـﻮل ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﻛﺮدﻧﺪ و ﺟﻬﺎن از اﻳﺸﺎن ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪(39 ) .‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻧﮕﺎرش اﺑﻦ ﺑﻠﺨﻲ ﺑﺮﻣﻴﺎﻳﺪ ﮔﻮﻳﺎ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﺟﺎﻣﺎﺳﭗ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ اﺷﺮاف و درﺑـﺎر و‬ ‫ﻣﻮﺑﺪان ﻧﻜﺮد ﺗﺎ ﻣﺰدﻛﻴﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﻧﻮﺷﻴﺮوان را ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻴﺮﻧـﮓ‬ ‫ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ اي ﺣﺪود ﻳﻜﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﻣﺮد را در ﻳﻚ روز در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ اﻳـﺮان ﻗﺘـﻞ ﻋـﺎم ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از‬ ‫ﺳﻮﺋﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺎﺑﺠﺎي ﻣﺰدك ﻧﻴﺰ ﺧﻮد اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫اﻛﺜﺮ اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻴﺎﻳﺪ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ را ﺷﺪﻳﺪاً ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰدك در زﻣﺎن ﻗﺒﺎد ﺑـﺮ‬ ‫آن ﻧﺸﺪ ﺗﺎ ارﺗﺶ دوﻟﺘﻲ را ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ و ﻧﻴـﺰ ﻣﺤﺘـﻮاي ﻓﻜـﺮي ﭘﺎﺳـﺪار ﻣﻨـﺎﻓﻊ درﺑﺎرﻳـﺎن ‪،‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﮕﺮان‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﺎن ﺑﻮد را ﻣﻨﺤﻞ ﻧﻤﻮده و ارﺗﺸﻲ از ﻣﺮدم ﺗﻬﻴﺪﺳـﺖ و دﻫﮕﺎﻧـﺎن ﻫـﻮادار ﺧـﻮد را‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﮔﺮداﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻫﺎي ﺿـﺪ اﻧﻘﻼﺑﻴـﻮن ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ ارﺗﺶ ﺟﺪﻳﺪ و ﻣﺮدﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻮادار اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﺎﺳـﺎً‬ ‫ﻫﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺷﻮرش و ﻋﺼﻴﺎن اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺰدﻛﻴﺎن اوﻟﻴﻦ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺳﻂ درﺑﺎر )ﺷﺎه(‬ ‫و ﺑﺎزار ) ﺗﻮاﻧﮕﺮان ( و ﻣﻼﻫﺎ ) ﻣﻮﺑﺪان ( ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﺷﻌﻠﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در آن ﻣﻘﻄﻊ در اﻳﺮان ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻴﺸﻮد و ﺑـﻪ اﻧﻮﺷـﻴﺮوان ﺑﻤﻨﺎﺳـﺒﺖ‬ ‫ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎن ‪ ،‬دﻫﮕﺎﻧﺎن ‪ ،‬ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻗﻬﺮﻣﺎن اﻳـﺮان ﻟﻘـﺐ دادﮔـﺮ از‬ ‫ﺳﻮي روﺣﺎﻧﻴﻮن اﻋﻄﺎء ﻣﻴﺸﻮد و دوﺑﺎره درﺑﺎرﻳﺎن ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان ‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﺎن ﻛﺮﺳﻲ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺧـﻮد را‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ را ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ اﻣﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮاﺑﺮي ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﺿﺪ درﺑﺎر و ﺗـﻮاﻧﮕﺮ‬ ‫و ﻣﻼ ﭼﻮن آﺗﺸﻲ زﻳﺮ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ و ﻫﺮ ﮔﺎه ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻣﻴﻴﺎﻓﺖ ﭼﻨﮕـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﺻﻮرت ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻮاه اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آﻧﻜﻪ زﻧﺪﻳﻖ )ﻧﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﺷﻨﺎم و اﺗﻬﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎﻧﻮﻳـﺎن و‬ ‫ﻣﺰدﻛﻴﺎن و ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺘﺎن ﺑﻮد ( ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻓﻀﺎي اﻳﺮان ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم ﻫﻢ ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﺑﻪ اﺗﻬﺎم زﻧﺪﻳﻖ و زﻧﺎدﻗﻪ ) ﻣﻔﺴﺮان ﺑﺎﻃﻦ اﻫﻞ ﻛﺘﺎب و ﻧﻮﭘﺮدازان اﺟﺘﻬﺎدﮔﺮ ( ﻗﺘﻞ ﻋـﺎم‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻗﺘﻞ ﻋﺎم و ﺗﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺰدﻛﻴﺎن در اﻳﺮان ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﺳـﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﭼﻮن روم و ﺷﺎﻣﺎت و اﻧﻄﺎﻛﻴﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﻲ ﺷﻚ در ﻫﺠﺮت و در ﻏﺮﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ آرﻣﺎﻧﻬـﺎي‬ ‫آزادي و ﺑﺮاﺑﺮي ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺷﺎن وﻓﺎدار و ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎ را ﻣﻴﺸﻤﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺎﺟﻲ ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺑﺮﺧﻴﺰد‬ ‫و ﺑﺮ ﺣﻮل او ﺧﻴﻤﻪ زﻧﻨﺪ و ﺳﭙﺎه آﻓﺮﻳﻨﻨﺪ و اﻳﺮان را از ﺳﺘﻢ درﺑﺎر ) ﺷﺎه و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﮔﺰاران و دﺑﻴﺮان‬ ‫دوﻟﺖ ( و ﺗﻮاﻧﮕﺮان ) ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﺗﺠﺎري ﻛﻪ ﺿﻌﻴﻔﺎن و ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ از رﻧﺞ‬ ‫و زﺣﻤﺖ و ﻣﺸﻘﺖ آﻧﺎن ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺰوﻧﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ( و روﺣﺎﻧﻴﺎن ) ﻛﻪ ﻫﻤـﻮاره دﺳـﺖ در‬ ‫دﺳﺖ ﺷﺎه و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﺑـﺎ ﻓﺘﻮاﻫـﺎ و اﺣﻜـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺻـﺎدر‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﻫﻢ اﻳﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﭙﺎس ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪن ﺳﻠﻄﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﺛﺮوت ﺑﺮﮔﺮده ﻣﺮدم اﻧﻮﺷﻴﺮوان‬ ‫را ﺧﺪاي اﻳﺮان و دادﮔﺴﺘﺮ و ‪ ...‬ﻟﻘﺐ دادﻧﺪ ( آزاد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ!‬ ‫دﻳﺮي ﻧﭙﺎﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدي از ﺻﺤﺮاي ﺧﺸﻚ و ﺳﻮزان ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺟـﻮﺋﻲ از ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫وﻳﮋه ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ روم و اﻳﺮان را در آﺗﺶ ﻗﻬﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮزاﻧﺪ و ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺮﮔﻲ ﺑﮕـﺸﻮد و‬ ‫ﺑﮕﻔﺘﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻴﺮاز ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺘﺎره اي ﺑﺪرﺧﺸﻴﺪ و ﻣﺎه ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‬ ‫دل رﻣﻴﺪه ﻣﺎ را رﻓﻴﻖ و ﻣﻮﻧﺲ ﺷﺪ‬ ‫ﻧﮕﺎر ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻧﺮﻓﺖ و ﺧﻂ ﻧﻨﻮﺷﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻏﻤﺰه ﻣﺴﺌﻠﻪ آﻣﻮز ﺻﺪ ﻣﺪرس ﺷﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻮي او دل ﺑﻴﻤﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎن ﭼﻮ ﺻﺒﺎ‬ ‫ﻓﺪاي ﻋﺎرض ﻧﺴﺮﻳﻦ و ﭼﺸﻢ ﻧﺮﮔﺲ ﺷﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﺪر ﻣﺼﻄﺒﻪ ام ﻣﻴﻨﺸﺎﻧﺪ اﻛﻨﻮن دوﺳﺖ‬ ‫ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ ﻧﮕﻪ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‬

‫ﺧﻴﺎل آب ﺧﻀﺮ ﺑﺴﺖ و ﺟﺎم ﺳﻜﻨﺪر‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺮﻋﻪ ﻧﻮﺷﻲ ﺳﻠﻄﺎن اﺑﻮاﻟﻔﻮارس ﺷﺪ ) ‪( 40‬‬ ‫آﻧﭽﻪ از ﻗﺮﻳﺶ ﺳﻮزان ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﺮاب ﺧـﻀﺮي در ﺟـﺎم اﺳـﻜﻨﺪري در ﺟﺮﻋـﻪ ﻧﻮﺷـﻲ ﺷـﺎه‬ ‫ﭘﺎرﺳﻴﺎن ) ﺳﻠﻄﺎن اﺑﻮاﻟﻔﻮارس ( ﺷﺪ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ و ﻳﺘﻴﻢ ﺗﻨﻬﺎي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و دﻳﻦ‬ ‫ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻛﻪ او ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده ﺑﻮد ﻧﺸﺎت و ﺣﻴﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻪ زﻳﺒﺎ ﮔﻔﺖ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻴﺮاز ﻛﻪ ﮔـﺪاي‬ ‫ﺷﻬﺮ ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ!‬

‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ادﻳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ وارد ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺳﻼم ﺑﺸﻮﻳﻢ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ از ادﻳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ از ﻣﻴﺘﺮا ﺗـﺎ ﻣـﺰدك ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ :‬در ﮔﻴﻮﻣﺮﺛﻴﺴﻢ و زرواﻧﻴﺴﻢ و ﻣﺎﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دﻧﻴﺎ از آن اﻫﺮﻳﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ رﺧـﺼﺖ و‬ ‫رﻏﺒﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﻫﺮﻳﻤﻦ و اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ! و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن در ادﻳﺎن دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﭘﻠﻴﺪ و ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎري اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻌﻠـﻮم و ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺴﺎن اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﺪ و اﻧﺴﺎن ﻛﻪ داراي ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ و اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﺑـﺎ راﻫﻨﻤـﺎﺋﻲ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺮاي ﻳﺎري رﺳﺎﻧﻲ او ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮ اﻫﺮﻳﻤﻦ ﭘﻴﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺷﺪ و ﻗﻴﺎﻣﺖ و رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻋﺼﺮ اﻫﺮﻳﻤﻦ و رﺳـﻴﺪن اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﺎوداﻧﮕﻲ و ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻴﺰ از آن اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب ‪ :‬در زردﺷﺘﻴﺴﻢ اﻧﺴﺎن آﻓﺮﻳﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻠﻜﻮت ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻪ دوزخ و ﺟﻨـﺖ و‬ ‫ﭘﻞ ﺻﺮاط ) ﭼﻴﻨﻮت ( و اﻧﺴﺎن و ﺷﻴﻄﺎن و ‪ ...‬ﺑﺎور دارد و ﻧﺎﺟﻲ و ﻣﻬﺪي و ﻓﺮﺷﺘﻪ راﺑﻂ ) ﺟﺒﺮﺋﻴـﻞ –‬ ‫ﻧﺮﻳﻮﺳﻨﮓ ( ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮر دارد ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺎﺟﻲ و ﻣﻬﺪي ﻓﺮﻳﺎدرس ) ﻣﻴﺘﺮا – ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺖ ( ﻧﻴﺰ در ﺗﻤﺎﻣﻲ‬ ‫ادﻳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و از ﺳﻮﺋﻲ آدم ) ﮔﻴﻮﻣﺮث اوﻟﻴﻦ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﻤﻪ وﺣﺸﻲ رو ﺑﻪ ﺗﻤﺪن و ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫آﮔﺎه( و ﻧﻮح ) ﺟﻤﺸﻴﺪ ( وﺟﻮد دارﻧﺪ و اﺳﺎﺳﺎً اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﻛﺜﺮ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺧﺪا ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ و رﺳﺎﻟﺘﺶ رزﻣﻴﺪن ﺑﺎ اﻫﺮﻳﻤﻦ و ﻧﺎﺑﻮدي اﺑﻠﻴﺲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ج ‪ :‬ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰدك و ﻳﺎ زردﺷﺖ دوم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷـﻌﺎر ﺑﺮاﺑـﺮي و ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي ﻃﺒﻘﺎت ﻗﻴﺎم ﻣﻴﻜﻨﺪ و آرﻣﺎن و آرزوﻳـﺶ ﺑﺮﻗـﺮاري ﺟﺎﻣﻌـﻪ آﮔـﺎه و ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺖ‬ ‫ﺧﺮدﻣﻨﺪان – ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎن و دﻫﮕﺎﻧﺎن زﺣﻤﺘﻜﺶ ) زن و ﻣﺮد ( اﺳﺖ‪.‬در اﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻣـﺰدك زن ﻧﻴـﺰ از‬ ‫اﺳﺎرت و ﻣﻠﻜﻴﺖ ﻣﺮد ﺑﻴﺮون آﻣﺪه و ﻫﻴﭻ ﻣﺮدي ﺧﻮد را ﻣﺎﻟﻚ ﺑﺮ زﻧﻲ ﻧﻤﻴﻴﺎﺑﺪ و ﻛﻼً ﺗﻔﻜﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ زن‬ ‫ﻳﺎ زن ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و زن آزاد از اﺳﺎرت و ﻣﻠﻜﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﺮد ﺑﻮده و آزاد ﺑـﺮاي ﮔـﺰﻳﻨﺶ ﻣـﺮد‬ ‫ﺧﻮد در ﻫﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‪.‬و ﻛﻼً در ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺰدك ازدواج و ﭘﻴﻮﻧﺪ زﻧﺎﺷﻮﺋﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ) زن و‬ ‫ﻣﺮد ( آﻧﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ و ﻛﺴﻲ ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و ﺳﺮوري ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺮﺗـﺮي‬ ‫ﺟﻨﺴﻲ ﻧﺪارد!! ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻲ از ﻫﻤﻴﻦ آزادي ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺰدك ﻃـﺮح ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ اﻳﺪه ال ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﻣﺮدان اﺳﺖ؛ ﻛﻪ در اﺳﻼم ﻣﺤﻤﺪ زﻳﺮ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺣﻮرﻳـﺎن و ﺑﻬـﺮه وري ﺑـﻲ‬ ‫ﻣﺮز و ﺑﻲ اﻧﺪازه ﻣﺮدان از زﻧﺎن ﺣﺘﻲ از ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ) ﻏﻠﻤﺎن (‪ .‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ وﻋﺪه ﻫﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮاي آﺧﺮت ) آﺧﺮ ﺟﻨﮕﻬﺎ و ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﺗﺎزﻳﺎن و ﻳﺎ ﻓﺮداﺋﻲ ﻛﻪ دﻳـﻦ ﺟﺪﻳـﺪ در‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ( ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺎوران ﺧﻮد ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺳﻼم‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻠﻤﻪ اي ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺮب ﻣﻄﻴﻌﺘﺎن ﺷـﻮد و‬ ‫ﺑﺮﻋﺠﻢ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪.‬ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻧﺰد اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ آﻣﺪه و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮ ﺑﺰرگ و ﺳﺎﻻر ﻣﺎﺋﻲ در‬ ‫ﺣﻖ ﻣﺎ اﻧﺼﺎف ﻛﻦ و ﺑﺮادرزاده ات را از ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﺋﻲ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﺑﺎزدار و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ او را ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺶ واﻣﻲ‬ ‫ﮔﺬارﻳﻢ‪.‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻨﺎن ﺳﺮان و ﭘﻴﺮوان ﻗﻮﻣﻨﺪ و از ﺗﻮ اﻧﺼﺎف ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺸﺎن ﻧﺎﺳﺰا ﻧﮕﻮﺋﻲ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮ را ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﺖ واﮔﺬارﻧﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﻴـﺰي‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻧﻢ ﻛﻪ از دﻳﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑـﻪ ﭼـﻪ ﻣﻴﺨـﻮاﻧﻲ ؟ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﺧـﺪا ﮔﻔـﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻠﻤﻪ اي ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺮب ﻣﻄﻴﻊ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد و ﺑـﺮﻋﺠﻢ ﺗـﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪.‬اﺑﻮﺟﻬـﻞ ﮔﻔـﺖ ‪ :‬آن‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ده ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ!ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻻ اﻟﻪ اﻻاﷲ ‪.‬ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ ‪:‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺟﺰ اﻳﻦ ﺑﺨﻮاه! ) ‪( 41‬‬ ‫اﻣﻲ ﺑﻮدن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻳﺘﻴﻢ ﺻﺤﺮاي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﻻاﻟﻪ اﻻاﷲ ﻣﺒﺎرزه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺧﻮﻳﺶ را آﻏﺎز‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻋﺮاب را ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻬﺎي زﻣﺎن ﺧـﻮﻳﺶ را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زاﻧﻮ درآورد‪.‬آﻧﺎﻧﻜﻪ اﻣﻲ ﺑﻮدن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﺑﻴﺴﻮادي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺳﺨﺖ در اﺷﺘﺒﺎه‬ ‫و ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ! اﻣﻲ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب ﺑﻪ آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺮدم و ﻗﺒﺎﺋﻠﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴـﺸﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻫﻞ ﻛﺘﺎب ﻧﺒﻮده اﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ‪ ،‬زردﺷﺘﻴﺎن ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن و ‪ ...‬ﻛﻪ ﻛﺘﺎب داﺷﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪.‬ﻗﺒﺎﺋﻞ و ﻣﺮدم ﺑﺪون ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺟﺎﻫﻞ و ﺑﺪوي را اﻣﻲ ﻣﻴﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز دوران‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﻣﺤﻤﺪ را دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﮔﻔﺘﻪ و ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ آﻣﺪه اﺳـﺖ ‪:‬‬ ‫ﻣﺎ از ﻣﻴﺎن اﻣﻴﻴﻮن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻳﻢ‪.‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺰ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ اﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻣﺮدم ﻗﺒﻴﻠـﻪ او ﻫـﻢ‬ ‫اﻣﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ زﻳﺮا در ﺑﺴﻴﺎري از آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ از واژه اﻣﻴﻴﻮن ﻛﻪ ﺟﻤﻊ اﻣـﻲ اﺳـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از ﻗﺒﻴﻠﻪ و دﺳﺘﻪ اي از ﻣﺮدم ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻛﺘﺎب ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وي‬ ‫از ﺳﻼﻟﻪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و ﺣﺘﻲ ﻋﻴﺴﻲ از ﺳﻼﻟﻪ اﺳـﺤﺎق ﻓﺮزﻧـﺪ‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ زاده ﺳﺎرا ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﭙﺎ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ از ﻧـﺴﻞ ﺑـﺮده زاده )‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ از ﻫﺎﺟﺮ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر ﺳﺎرا و ﻫﻤﺨﻮاﺑﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﭘﺪر اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ( ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺪﻳﻦ رو اﻣﻲ ﺑـﻮدن ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻤﻌﻨﻲ ﺑﻴﺴﻮادي ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻤﻌﻨﻲ ﺑﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻗـﻮم او و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﻦ ﺑﻲ دﻳﻦ و ﺑﻲ ﻛﺘﺎب اﻃﻼق ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﺋﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ از ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﺮده اﺳﺖ و دﻳﮕـﺮ‬ ‫رﻗﺒﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮدش را ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﻴﺴﻲ و ﻏﻴﺮه ) ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﺤﺎق ( ﺑﻮده اﻧـﺪ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺮﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎر ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖ زﻳﺮك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از ﻫﻤﺎن‬ ‫اوان ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﺨﻮﺑﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺒﺖ اﺳﺖ؛ و ﺑﺪون ﺷﻚ وي ﻛﻪ روﺣﻴﻪ اي ﻋﻠﻢ ﺟـﻮ و داﻧـﺶ ﻃﻠـﺐ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ از ﻫﻤﺎن ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ از ﻣﻜﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻮاره در آﻣـﻮﺧﺘﻦ و‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﺗﺤﻮل آﻓﺮﻳﻦ ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻲ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺗﻤﺎﻣﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان‬

‫و ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ) ﭼﻪ ﻳﺎران و ﭼﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ( ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﻋﻨﺼﺮي زﻳﺮك ‪ ،‬داﻧﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار و‬ ‫ﺑﺎ ﻛﻴﺎﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬وي از ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﻜﺎظ ﻣﻴﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﺷﻌﺎر و ﺳـﺨﻨﺎن ﺳـﺨﻨﻮران و ﺷـﻌﺮا‬ ‫ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﻴﺪاد و ﺑﺎ رﻫﺒﺮان ﻳﻬﻮدي – ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻴﻜﺮد‪.‬ﺑﺨﺸﻲ از آﻳﺎت ﻣﻜﻲ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﭘﻴﺎﻣﺮ اﺳﻼم از ﻗﺲ ﺑﻦ ﺳﺎﻋﺪه ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮا و ﺳـﺨﻨﻮران اﷲ ﺷـﻨﺎس ﺑـﺎزار ﻋﻜـﺎظ ﺑـﻮد‬ ‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺳﻔﺮﻫﺎي ﭘﻲ در ﭘﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺷﺎﮔﺮدي ﻧﻤﻮدن ﺑـﺮاي اﺑﻮﻃﺎﻟـﺐ و‬ ‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ وي اﻣﻜﺎن داده ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﺋﻴﻨﻬﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎ و ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺰرﮔﺎن ﺗﺎرﻳﺦ آﺷﻨﺎ ﺷﻮد‪...‬‬

‫ﺑﺎري دﮔﺮ ﺟﻬﺎن در اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻚ ﻧﺎﺟﻲ‬ ‫در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮوز و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪي از ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻠﻤـﻮس ﺑـﻮد ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان و ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎور داﺷـﺘﻨﺪ و ﻋﻠﻤـﺎي ادﻳـﺎن‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺖ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ از ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز اﻣﻴﺪ ﺑﺨﺶ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻧـﺎﺟﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻧﻘـﺶ ﻣـﻮﺛﺮ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ در ﺟﻬﺖ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻮﻳﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻫﺮ ﻳﻚ در اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﻇﻬﻮر ﻧﺠﺎﺗﺒﺨﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺧﻮد ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺶ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺸﺎن آﻣﺪه ﺑﻮد روزﺷﻤﺎري ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ!‬ ‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬از زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ و ﺑﻦ ﻧﻔﻴﻞ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﭘﻴﻐﻤﺒﺮي از ﻓﺮزﻧﺪان‬ ‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و از اﻋﻘﺎب ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﻴﻢ دارم ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن او ﻧﺮﺳـﻢ اﻣـﺎ ﺑـﻪ او اﻳﻤـﺎن دارم و‬ ‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﻢ و ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﻳﺶ ﺷﻬﺎدت ﻣﻴﺪﻫﻢ‪...‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻠﺐ دﻳﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﻤﻪ وﻻﻳﺘﻬﺎ را ﺑﮕﺸﺘﻢ و از ﻳﻬﻮد – ﻧـﺼﺎري و ﻣﺠـﻮس ﭘﺮﺳـﻴﺪم و ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬ﺟﺰ او ﭘﻴﻐﻤﺒﺮي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪( 42 ) .‬‬

‫ﺟﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‬ ‫ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب در ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻳﻚ اﻋﺮاﺑﻲ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ و ﺳﺮاغ‬ ‫ﻋﻤﺮ را ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﻋﻤﺮ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ) اﻋﺮاﺑﻲ ( ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺸﺮك اﺳﺖ و در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ‬ ‫ﻛﺎﻫﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬اﻋﺮاﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺳﻼم ﻛﺮد و ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﻋﻤﺮ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه اي ؟‬ ‫اﻋﺮاﺑﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮ ﻋﺠﻴﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮي ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎﻧﺖ ﭘـﻴﺶ از اﺳـﻼم ﺑﺮاﻳـﺖ‬ ‫آورده ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟اﻋﺮاﺑﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻴﻄﺎﻧﻢ ﻳﻜﻤﺎه ﻳﺎ ﻳﻜﺴﺎل ﭘـﻴﺶ از اﺳـﻼم آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣﮕـﺮ‬ ‫ﻧﻤﻴﺒﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺟﻨﻴﺎن دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه ؟!‬ ‫ ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺑﻮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺑﺘﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و اﻳﻦ ﻳﻜﻤﺎه ﭘﻴﺶ از ﺑﻌﺜﺖ ﺧـﺪا ﺑـﻮد و‬‫ﺷﺘﺮي ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻧﮓ زد‪ :‬ﻋﺠﺐ را ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﺷﺮاق وﺣﻲ ﺑﺮﻓﺖ و ﺷـﻬﺎب ﺳـﻮي ﻣـﺎ‬ ‫اﻧﺪازد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ آﻳﺪ و ﻧﺎﻣﺶ اﺣﻤﺪ اﺳﺖ و ﻫﺠﺮﺗﮕﺎه او ﻳﺜﺮب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺠﻨﻮن از ﺟﻦ ﻣﻴﺎﻳﺪ و در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻦ زده اﺳﺖ ﻧﻪ دﻳﻮاﻧـﻪ ! زﻳـﺮا‬ ‫دﻳﻮاﻧﻪ در زﺑﺎن ﻋﺮب ﻣﻬﺒﻮل ﻣﻴﺸﻮد ﻧﻪ ﻣﺠﻨﻮن!در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪان و زﺑﺪﮔﺎن اﻋﺮاب ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮﺗﺮ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪادﻧﺪ ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺳﺮان و رﻫﺒﺮان ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ‪ :‬اﻳﻨﺎن ﺑﺨـﺎﻃﺮ ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮدن از اﻣﻜﺎﻧـﺎت اﻗﺘـﺼﺎدي‪ -‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪-‬‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺮدم در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ) .‬ﺷﻮراي ﻗﺮﻳﺶ (‬ ‫‪ .2‬رﻫﺒﺮان دﻳﻨﻲ‪ ) :‬ﻳﻬﻮدﻳﺖ – ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ -‬ﻛﻠﻴﺪداران ﻛﻌﺒﻪ و ‪( ...‬‬ ‫‪ .3‬ﺷﺎﻋﺮان و ﺳﺨﻨﻮران‬ ‫‪ .4‬ﻣﺠﻨﻮﻧﻬﺎ‪ :‬ﻣﺠﻨﻮن ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺟﻦ در ﻗﺎﻟﺐ او ﻣﻴﺮﻓﺖ و او در اﺑﺘﺪا ﺑﺤﺎﻟﺖ ﻏﺶ رﻓﺘﻪ و‬ ‫ﻋﺮق ﻛﺮده و ﺑﺨﻮد ﻣﻴﭙﻴﭽﻴﺪ و ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﺤﺎل ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ ﻫﻢ ﺳﺨﻨﺎن زﻳﺒﺎﺋﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻈـﻢ و ﻧﺜـﺮ )‬ ‫ﺳﺠﻊ ( ﻣﻴﮕﻔﺖ و ﻫﻢ از ﻗﺪرﺗﻲ ﺧﺎص ﺑﺮاي از آﻳﻨﺪه ﺧﺒﺮ دادن و ﺑﻴﺮون ﻛﺮدن ﺟﻦ از ﺟﺴﻢ دﻳﮕﺮان‬ ‫و ‪ ...‬ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﺎت ﻗﺮآن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ اﻋﻼم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺑﺎﻻ را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن و ﻃﻲ ﻧﻤﻮد و ﭘﺲ از ﮔﺬر از اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺒﻮت و رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻮع اول و رﻫﺒﺮي ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﻳﺘﻴﻤﻲ‬‫و ﺑﻪ دور از آﺷﻴﺎﻧﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺎﻣﻴﻞ او از ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼـﻪ‬ ‫ﺑﺴﺎ در دراز ﻣﺪت ﻳﻌﻨﻲ در ﺑﺎﻻي ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ در ﻛﻨﺎر ﺷﻴﻮخ ﻛﻌﺒﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﺤﺎي اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ...‬ﺑﻮﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از ازدواج ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﻗﺮﻳﺶ ﮔﺮدﻳﺪه‬ ‫ﺑﻮد و در ﺷﻮراي ﺷﻴﻮخ ﻗﺮﻳﺶ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻋﻼم ﻧﺒﻮت زود رﺳﺶ اﻳﻦ ﺷﺎﻧﺲ را از او ﮔﺮﻓـﺖ‬ ‫زﻳﺮا ﺳﺮان ﻓﺮﺗﻮت ﻗﺮﻳﺶ ﭼﻮن اﺑﻮﺟﻬﻞ و اﺑﻮﻟﻬﺐ و ‪ ...‬ﺑﺎ وي ﺷﺪﻳﺪاً ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺪه و او را ﺑﻪ ﺟﻨـﻮن )‬ ‫ﺟﻦ زدﮔﻲ ( ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ ﻧﻮع دوم ﻛﻪ رﻫﺒﺮي ﻳﻜﻲ از ادﻳﺎن ﻣﻮﺟﻮد آن زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﺮاواﻧـﻲ در ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ او‬‫ﺑﭽﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد ﻛﻪ در ﭘﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ و ﺑﺤﺜﻬﺎﻳﺶ ﺑـﺎ رﻫﺒـﺮان دﻳﻨـﻲ آﻧﺰﻣـﺎن ﻫـﻢ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن و ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن او را ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻧﻤﻮده و آﻳﻨﺪه ي ﻧﻴﻜﻮﺋﻲ را ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤـﻮده اﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻲ ﺷـﻚ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺎﺋﻴﺪات ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺟﺪي ﻣﻴﺸﺪ و اداﻣﻪ ﻣﻴﻴﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗـﻮي‪ ،‬ﻣﺒﻠـﻎ‬ ‫ﻳﻜﻲ از دو دﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺸﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪي را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ ﻧﻮع ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻛﻪ ﺷﺎﻋﺮي و ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ در ﺑﺨﺸﻲ از زﻧـﺪﮔﻲ و ﮔﻔﺘـﺎر وي ﺑﻤﻴـﺎن‬‫آﻣﺪه اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻃﺒﺮي ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﭘﻲ اوﻟﻴﻦ ﮔـﻮﻳﺶ ﺧـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﻮره ﻳـﺎ‬ ‫اﻳﻬﺎاﻟﻤﺪﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ﺷﺎﻋﺮ و ﻳﺎ ﻣﺠﻨﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮي ﻳﺎ ﺟﻨﻮن اﻓﺘﺎده ام‪ .‬ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻴـﺴﭙﺎرم‬ ‫ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﻲ‪) .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺻﻔﺤﻪ ‪( 849‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ اوﻟﻴﻦ ﮔﻮﻳﺶ ﻳﺎ اﻳﻬﺎ اﻟﻤﺪﺛﺮ ﭼﻮن ﻋﺎدت ﻣﺠﻨﻮﻧﻬﺎ ) ﺑﻤﻌﻨﻲ ﻣﺠﻨـﻮن ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﻄﻮر ﻗﺒﻞ آﻣﺪه ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ( ﺑﺨﻮد ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ و اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺪﺛﺮ ﻛﻪ ﺑﺨﻮد ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه ﻣﻌﻨـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻠﺴﻪ ﺟﻦ زده ﻫﺎ در زﺑﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺠﻨﻮﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در اﻳﺮان و در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﺠﺴﺘﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن و ﻧﻮﺷـﺘﻦ‬ ‫ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ﺑﻪ دﻛﺘﺮ ﮔﻮرﺳﻲ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺑﻬﻤﻦ ﻗﺒﻠﻪ ﺣﺎﺟﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮد و ﻣﺮدم از‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ رازﻫﺎ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫﺎ و ﮔﻢ ﺷﺪه ﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ او ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﮔﻮرﺳﻲ ﺑﻨﺎﮔﻬﺎن در اﺗﺎق ﺑﺰرگ ﺧﺎﻧﻪ اش ﻛﻪ دور ﺗﺎ دور آن ﺣﺎﺟﺘﻤﻨﺪان ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻇـﺎﻫﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﺪ و ﺑﺮ ﺗﺸﻚ ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﺤﺎﻟﺖ ﻏﺶ ﻣﻴﺮﻓﺖ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﻛﻪ ﺑﺤﺎل ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ ﻣﻴﮕﻔﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎس او ﺑﺎ ﺟﻨﺶ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه و ﺷﺮوع ﻣﻴﻜﺮد ﺑﻪ ﻣﺪاواي ﻣﺮدم و ﭘﺮده ﮔﺸﺎﺋﻲ از رازﻫﺎ و ﮔـﻢ ﺷـﺪه‬ ‫ﻫﺎي آﻧﺎن‪...‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺟﻦ ﻫﺎ و ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﺷﻌﺮا‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﻃﻮﻳﻠﻲ از اوﻟﻴﻦ آﻳﻪ ﻗﺮآن ﺗـﺎ آﻳـﺎت دﻳﮕـﺮ وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ از آﻳﻪ ﻣﺪﺛﺮ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﻮده ) و ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺎﻋﺮي و ﺟﻦ زدﮔﻲ ﻣﺤﻤﺪ در آن ﻣﺸﻬﻮد و‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺑﻮده اﺳﺖ ( ﺗﺎ آﻳﺎت ﺑﻌﺪي ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ دوران ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺗﻔﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ راه و ﻫﺪف ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺧﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺪون ﺷﻚ ﭼﻮن ﺷﺎﻋﺮي‬ ‫و ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ اول ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﻫﻤﺴﺮش ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻛﻪ ﻓـﺮدي ﺧﺪاﭘﺮﺳـﺖ و ﻣـﺴﻴﺤﻲ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ راﻫﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻳﺎد ﺷﺪه را ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ و ﭘﺲ از آن ﻧﺒﻮت دﻧﺒﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬ﺑﻲ ﺷﻚ اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ وي را ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮي ﺗـﺸﻮﻳﻖ و‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺧﺪﻳﺠﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎي ﺑﻴﺸﻤﺎري از ﺳﺮان ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﻧﻴﺰ ﻛﻪ از ﺧﻮﻳـﺸﺎوﻧﺪان‬ ‫وي ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﻮﻫﺮش ﺟﻤﻊ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬از اوﻟﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ اﻋﻼم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺠﻨﻮﻧﻬﺎ ) ﺟﻦ زده ﻫﺎ‬ ‫( را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﺮده و ﻣﺪﻋﻲ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﻬﺎ ﺑﻪ او ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و رﺳﺎﻟﺖ او را ﺗﺎﺋﻴـﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ و ﭘـﺸﺖ‬ ‫ﺳﺮش ﻧﻤﺎز ﻣﻴﮕﺬراﻧﻨﺪ‪) .‬ﺑﻪ ﻗﺮآن و ﺳﻮره ﺟﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد (ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻨﻬﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺷـﻌﺮا )‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﻮر و اﺣﺴﺎس ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻨﺪ ( ﺷﺪﻳﺪاً درﮔﻴﺮ ﻣﻴﺸﻮد و ﺟﺪا از آﻧﻜﻪ ﭘـﺲ از ﻗـﺪرﺗﮕﻴﺮي‬ ‫دﺳﺘﻮر ﺗﺮور ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻌﺮاي ﺗﺎزي را ﻣﻴﺪﻫﺪ در ﻗﺮآن ﻫﻢ ﻧﻴﺰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺪي ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬زﻳﺒﺎﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ رﺳﻮل و ﻧﺒﻲ ﺑﺎز ﺧﻮد ﻣﺮاﺣﻠﻲ اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻗـﺪرت‬ ‫ﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮد آﻧﺮا ﻃﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اول رﺳﻮل ﺑﻮده و ﺑﻌﺪ اﻋﻼم ﻧﺒﻮت ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜـﻪ در‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد ﻫﺪف از رﺳﺎﻟﺘﺶ را ﻣﺨﺘﺺ ام اﻟﻘﺮي ) ﻣﻜﻪ و ﺣﻮﻣﻪ آن(‪ ،‬ﺑﻌﺪ اﻋﺮاب و ﭘﺲ‬ ‫از آن ﻛﻞ دﻧﻴﺎ و ﺑﺸﺮﻳﺖ اﻋﻼم ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن ﻋﺮب ﭘﻴﺶ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ زﻣﻴﻨﻪ ﻳﻜﺘﺎ ﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺗﻮﺣﻴﺪ ﮔﺮاﺋﻲ ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﺮاب‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﻮد و ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻌﺮا و داﻧـﺸﻤﻨﺪان از ﺑـﺖ ﭘﺮﺳـﺘﻲ ﮔﺮﻳﺨﺘـﻪ و ﺑـﻪ ﺗﻮﺣﻴـﺪ و‬ ‫ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﺮاب ) ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ( ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻛﺒﺮﻳﺎي اﻟﻬﻲ اﻳﻤﺎن‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ و روز آﺧﺮﻳﻦ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻴﻨﻤﻮدﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺒﻮت ﻣﻴﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺎن ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻮﺣﻴـﺪ و روز‬ ‫ﺣﺴﺎب اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ ﻗﺲ ﺑﻦ ﺳﺎﻋﺪه اﻳﺎدي ﺑﻮد وي در ﭘﻨﺪﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻴﮕﻔﺖ ‪ :‬ﺑـﻪ ﺧـﺪاي ﻛﻌﺒـﻪ‬ ‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﺒﺎه ﺷﺪ ﺑﺎز ﻣﻴﮕﺮدد و اﮔﺮ رﻓﺖ روزي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﻌﻀﻲ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ‬ ‫اﻳﻦ دارد ﻛﻪ وي ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و روز ﺟﺰا اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫» ﻛﻼ ﺑﻞ ﻫﻮ اﷲ واﺣﺪ« ﺣﺎﺷﺎ ﻛﻪ اوﺳﺖ ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫» ﻟﻴﺲ ﺑﻤﻮﻟﻮد و ﻻ وﻟﺪ« ﻧﻪ زاﺋﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻪ زاﺋﻴﺪه‪.‬‬ ‫» اﻋﺎد و اﺑﺪي « او ﺑﺎزﮔﺸﺖ داد و او ﻧﺨﺴﺖ آﻓﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫» و اﻟﻴﻪ اﻟﻤﺎب ﻏﺪا« و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﻤﻪ ﺑﺴﻮي اوﺳﺖ ﻓﺮدا‪.‬‬

‫) ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺻﻔﺤﺎت ﻗﺒﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم رواﺑﻂ ﻓﻜﺮي ﻧﺰدﻳﻜﻲ در ﺑﺎزار ﻋﻜﺎظ ﺑﺎ ﻗـﺲ ﺑـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻋﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺳﻮره ﻗﻞ ﻫﻮاﷲ اﺣﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻗﺲ ﺑـﻦ ﺳـﺎﻋﺪه آﻣـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻻ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ( .‬و ﻋﺎﻣﺮ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺷﺮب ﺧﻤﺮ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام ﻛﺮد و ﻣﻮاﻓﻖ‬ ‫آن اﺷﻌﺎر ﮔﻔﺘﻪ‪:‬اﮔﺮ ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﻢ ﺑﺮاي ﻟﺬت آن ﻣﻴﻨﻮﺷﻢ ‪ -‬و اﮔﺮ ﻓﺮو ﮔﺬارم آﻧﺮا ﭘﺲ‪ ،‬از ﻋـﺪاوت و‬ ‫ﺑﻐﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ او دارم ‪ -‬اﮔﺮ ﻟﺬت و زﻳﻨﺖ ﻧﺒﻮد ﻧﻪ او را ﻣﻴﺪﻳﺪم و ﻧﻪ او ﻣـﺮا ﻣﻴﺪﻳـﺪ – ﻣﮕـﺮ از‬ ‫ﺟﺎي دور ﺳﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﺟﻮان را آﻧﭽﻪ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ -‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻧﺪه ﻋﻘﻮل ﻣـﺮدم و ﻣـﺎل آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و از آﻧﺎن ﻛﻪ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ) ﺑﺠﺰ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ( اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﺧﻮد ) اﷲ( داﺷـﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻠﻖ آدم ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻄﺎﺑﺨﻪ ﺑﻦ ﺛﻠﻌﺐ ﺑﻦ وﺑﺮه ﺑﻮد از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻗﻀﺎﻋﻪ و ﻣﻘﺎل او در اﻳﻦ ﻧﻈـﻢ‬ ‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ دال اﺳﺖ‪:‬ﺗﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻧﻢ اي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻻﻳﻖ ﻫﺴﺘﻲ – ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺨﺺ ﻏﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﭼﻨﮓ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮه زده اﺳﺖ‪ -‬ﭼﻮن ﺗﻮ اﻫﻞ ﻧﻜﻮﻛﺎري و ﺣﻤﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﻲ و ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻴـﺮ ﻫـﺴﺘﻲ و در‬ ‫ﻣﻼﻣﺖ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻜﺮدي – و ﺗﻮ آن ﻛﺲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه ﻧﻜﺮده اﺳﺖ روزﮔـﺎر آﻧـﺮا دوﺑـﺎره – و ﺑﻨـﺪه‬ ‫ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ از ﺗﻮ در ﻛﺎر ﻧﻴﻜﻮ ﻛﺮاﻫﺘﻲ – و ﺗﻮ ﻗﺪﻳﻢ و ﺑﺰرﮔﻮار و اول ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﻛﺮدي ﺑﻪ آدﻣﻲ‬ ‫در زﻣﺎن ﻗﺪﻳﻢ و ﺗﻮ آن ﻛﺲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺟﺎي دادي در ﺗﺎرﻳﻜﻲ – ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﻜﻲ از ﭘﺸﺖ آدم در‬ ‫ﻇﻠﻤﺘﻬﺎ‪.‬و از ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺑﻐﻪ ذﻳﺒﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺷﻤﺎر اﻳﻤﺎن داﺷـﺖ و ﮔﻔـﺖ ذات ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫آﻧﺎن را اﻃﻌﺎم ﻛﺮد و دﻳﻨﺸﺎن را ﭘﺎﻳﺪار و اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﻣﻴﺪي ﻧﺪارﻧﺪ ﺟﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر‪.‬‬ ‫زﻳﺎد ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ ﺻﻨﺒﺎب ذﻳﺒﺎﻧﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﺎﻫﻠﻲ از ﻃﺒﻘﻪ اوﻟﻲ و از ﻣﺮدم ﺣﺠـﺎز و ﻳﻜـﻲ از اﺷـﺮاف‬ ‫ﻋﻬﺪ ﺟﺎﻫﻠﻲ اﺳﺖ و از ﺗﻮﺣﻴﺪ ﮔﺮان ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم زﻫﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻠﻤﻲ ﻣﺰﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬وي در ردﻳـﻒ‬ ‫اﻣﺮواﻟﻘﻴﺲ و ﻧﺎﺑﻐﻪ ذﻳﺒﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻌﺮ و ادب ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘﺪر و ﺧﻮاﻫﺮش ﺳـﻠﻤﻲ و‬ ‫ﺧﻨﺴﺎء ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وي روزي ﺑﻪ درﺧﺘﻲ ﺑﺮﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺧﺰان ﺳﺒﺰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ از‬ ‫دﺷﻨﺎم ﻋﺮب اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻤﻴﻜﺮدم اﻳﻤﺎن ﻣﻴﺎوردم ﺑﻪ آن ﻗﺎدري ﻛﻪ اﻳﻦ درﺧﺖ را ﺑﻌﺪ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن و‬ ‫ﺧﺰان زﻧﺪه ﮔﺮداﻧﻴﺪه و اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي ﭘﻮﺳﻴﺪه آدﻣﻲ را زود ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ زﻧﺪه ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬و ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﺮاب )‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ( را ﭼﻮن وﻓﺎت در رﺳﻴﺪي ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ وﺻﻴﺖ ﻛﺮدي ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﻣﺮا ﺑـﺎ ﻣـﻦ‬ ‫دﻓﻦ ﻛﻨﻴﺪ و اﻻ ﻣﻦ در روز ﺣﺸﺮ ﭘﻴﺎده ﺑﺎﺷﻢ‪(43 ) .‬‬ ‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ اﻳﺠﺎب ﻣﻴﻜـﺮد ﭘﻴـﺪاﻳﺶ‬ ‫ﻳﻚ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺪاﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ ﻋﺎﻟﻤﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺎﺟﻲ ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﻫﻢ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﺪﺳـﺘﺎن و ﺑﺮدﮔـﺎن ﺑـﺮاي رﻫـﺎﺋﻲ از ﺑﻨـﺪﮔﻲ و‬ ‫اﺳﺎرت و ﻫﻢ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﻛﻞ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺮاي روﺷﻨﻔﻜﺮان؛ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﺰب ﺑﺪﻫﻨـﺪ و ﻓﻠـﻚ را ﺳـﻘﻒ‬ ‫ﺑﺸﻜﺎﻓﻨﺪ و ﻃﺮﺣﻲ ﻧﻮ دراﻧﺪازﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻔﺮد ﻳﺎ ﺟﻤﻌﻲ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﺮد ﮔﺮا ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﺎدات ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺗﺎزﻳﺎن را ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻧﻤﻮده و وارد دﻳﻦ اﺳﻼم‬ ‫ﻧﻤﻮد‪.‬در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب ﻧﻜﺎح اﻣﻬﺎت و ﺑﻨﺎت و ﺧﺎﻻت و ﻋﻤﺎت را ﺣﺮام ﻣﻴﺪاﺷﺘﻨﺪ‪( 44 ) .‬‬ ‫رﺳﻢ ﺳﻪ ﻃﻼق دادن ﻧﻴﺰ از زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻋﺮب ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪.‬اول ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻃﻼق ﺑـﻪ ﺳـﻪ ﻛـﺮت‬ ‫ﻣﻨﻔﺮق ﮔﺮداﻧﻴﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از آن ﻋﺎدت ﻋﺮب آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻪ ﻃـﻼق ﮔﺮداﻧﻴـﺪي‬

‫ﻣﺎدام ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﻼق داده ﺑﻮدي اول ﻛﺴﻴﻜﻪ ﺑﻪ آن زن ﻧﻜﺎح ﻛﺮدي آن ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮدي و ﭼـﻮن ﺳـﻪ‬ ‫ﻃﻼق دادي ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺷﺪي از آن ﺷﺨﺺ‪...‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﺎﺋﺐ ﻛﻠﺒﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ودر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺞ ) ﺑﻴﺖ ( و ﻋﻤﺮه و اﺣﺮام ﻣﻴﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬زﻫﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ ‪:‬‬ ‫و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻌﺒﻪ ﻫﻔﺖ ﻧﻮﺑﺖ و ﻣﺴﺢ‪ :‬ﺣﺠﺮاﻻﺳﻮد وﺳﻌﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺻﻔﺎ و ﻣﺮوه اﺷﻐﺎل ﻣﻴﻨﻤﻮدﻧﺪ ) ‪( 45‬‬ ‫ﻋﺮب ﺑﺘﺎن را ﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اﻣﺘﻬﺎي ﭘﻴﺶ از اﻳﺸﺎن ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑﺘﻬـﺎﺋﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﻮم ﻧﻮح آﻧﻬﺎ را ﻣﻴﭙﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ دﻫﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن از ﻗﻮم ﻧﻮح ﺑﻪ آﻧﺎن رﺳﻴﺪه ﺑﻮد )‬ ‫از آن آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻨﺪ ( از زﻳﺮ ﺧﺎك ﺑﺮآوردﻧﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ در ﻣﻴﺎن اﻳـﺸﺎن ﺑﻘﺎﻳـﺎﺋﻲ از ) رﺳـﻮم (‬ ‫دوره اﺑﺮاﻫﻴﻢ و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ از آن ﭘﻴﺮوي ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﻃﻮاف ﻛﻌﺒـﻪ و‬ ‫ﺣﺞ و ﻋﻤﺮه و وﻗﻮف ﺑﺮ ﻋﺮﻓﻪ و ) ﻣﺰﻟﻔﻪ ( و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺘﺮان و اﺣﺮام ﺑﻪ ﺣـﺞ و ﻋﻤـﺮه – ﺑـﺎ اﻓـﺰودن‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ در آﻧﻜﻪ از آن ﻧﺒﻮد ‪ ...‬و ﺧﺪا را در ﺿﻤﻦ ﺗﻠﺒﻴﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻴﺸﻤﺮدﻧﺪ وﻟﻲ ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺑـﺎ‬ ‫او ﺧﺪاﻳﺎن ﺧﻮد را؛ و ﺧﺪاﻳﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻠﻚ ﺧﺪاي ) ﻳﮕﺎﻧﻪ ( ﻗﺮار ﻣﻴﺪادﻧﺪ‪( 46 ) .‬‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻌﻀﻲ ) ﻋﺮب ( ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد را ﻏﺴﻞ ﻣﻴﺪادﻧﺪ‪...‬‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﻃﻬﺎرﺗﻲ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ آن ﻣﺪاوﻣﺖ ﻧﻤﻮده ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻛﺮدﻧـﺪي و آن ده اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ﭘﻨﺞ در ﺳﺮ و ﭘﻨﺞ در ﺟﺴﺪ‪.‬و در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ دزد را دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﻴﺒﺮﻳﺪﻧـﺪ و ﻣﻠـﻮك ﻳﻤـﻦ و ﺣﻴـﺮه‬ ‫راﻫﺰﻧﺎن را ﺑﺮدار ﻣﻴﻜﺸﻴﺪﻧﺪ‪( 47 ) .‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ‪ :‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﺧﺪاﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺧﺪاي ﻣﻦ و رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺷﺮح ادﻳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ آﻣﺪ ﻳﻜﻲ از ﺗﻼﺷﻬﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان وﺣﺪت ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﺎ وﺣﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و از اﺑﺘﺪاي ﻣﺒﺤﺚ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺳﻼم ﺑﺎ ﻋﻨﻮان وﺣﺪت ﻋﺮب و ﺗـﺴﻠﻂ ﺑـﺮ ﻋﺠـﻢ از‬ ‫ﻃﺒﺮي ﻧﻘﻞ ﺷﺪ ﻛﻪ ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﻫﺪﻓﻲ ﺟﺰ وﺣﺪت اﻋـﺮاب ﺑﺎدﻳـﻪ ﻧـﺸﻴﻦ زﻳـﺮ ﭘﻮﺷـﺶ ﻳـﻚ‬ ‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻋﺠﻢ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ وﺣـﺪت‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ وﺣﺪت ﻋﻤﻞ ﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و ﺑﺎ وﺣﺪت ﻋﻤﻞ ‪ ،‬ﺟﻬﺎن را در ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داد ﻛﻪ ﭼﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﺷﺪ!اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤـﻮاره ﻫـﺪﻓﻲ ﺟـﺰ‬ ‫وﺣﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﻮم ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑـﺮ ﻣـﺮدم ﺑـﺎ ﺗﻮﺳـﻞ‬ ‫ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺗﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻋﻴﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧﺎﻛﺎم دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻗﺒﻴﻠﻪ اي –‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ – ﻓﻜﺮي – ﺳﻴﺎﺳﻲ و ذﻛﺎوت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ دور ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﺋﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اﺑـﻮﻋﻤﺮ‬ ‫اﻣﻴﻪ ﺑﻦ اﺑﺎﺻﻠﺖ ﺛﻘﻔﻲ از ﺷﻌﺮاي ﻣﻌﺮوف ﺟﺎﻫﻠﻲ در ﻃﺎﺋﻒ ﺑـﺪﻧﻴﺎ آﻣـﺪ‪ ،‬وي ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت دﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮﺳﺎﺋﻲ و ﻳﻬﻮدي واﻗﻒ ﺑﻮد وﻟﻲ ﭘﻴﺮو ﻫﻴﭽﻴﻚ از اﻳﻦ دو ﻣﺬﻫﺐ ﻧﺸﺪ و اﺳﻼم را ﻫﻢ ﻗﺒـﻮل ﻧﻜـﺮد و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ آﺋﻴﻦ ﺣﻨﻴﻔﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وي ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه دﻋﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﺮد اﻣـﺎ ﭘﻴﺮواﻧـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﻮد ﻧﻴﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫اﺑﻮاﻟﻔﺮج اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﻴﻪ داﻋﻴﻪ ﻧﺒﻮت داﺷﺖ ‪ .‬ﭼﻮن از او در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ در ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آدﻣﻲ ﺧﺎﻟﻲ از وﺳﻮاس ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﺮ ﺻﺎﺣﺐ دﻋﻮي ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺘﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺗـﺎ او را ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ اﻟﻠﻬﻢ را ﺑﻜﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم وارد دﻳﻦ اﺳﻼم ﺷﺪ‪( 48 ).‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ اﻋـﺮاب ﻣﻴﻨﻮﻳـﺴﺪ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ و اﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑـﻪ‬ ‫اﻗﺘﻀﺎي وﺣﻲ اﻟﻬﻲ اﺳﺎس آن ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮ ﭘﺎ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و در آن ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻬﺎﺋﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻌﻤـﻮر‬ ‫داﺷﺖ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﺎﺳﻚ و ﻣﺸﺎﻋﺮ را ﺑﻪ ﻃﻮري ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﻴﺎن آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺮع ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ را از ﻫﺮ دو ﻗﺒﻮل ﻛﺮد و آن ﺷﺮاﻓﺖ و ﺑﺰرﮔﻮاري ﺗﺎ روزﮔـﺎر‬ ‫ﻣﺎ و ﺗﺎ روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮارﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﻦ ﻗﺒﻮل اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ دﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻋﺮب در اﻳﻦ ﺑﺎب اﺧﺘﻼف ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در آن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺘﻬﺎ را ﻧﻬﺎد ﻋﻤﺮ ﺑـﻦ‬ ‫ﻟﺤﻲ ﺑﻮد ‪ .‬ﭘﺲ از آن در ﻣﻜﻪ ﺳﺮور ﻗﻮم ﺧﻮد ﺷﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ او اﻓﺘﺎد ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻳﻠﻘﺎ واﻗﻊ‬ ‫در ﺷﺎم رﻓﺖ و ﻣﺮدﻣﻲ را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻬﺎ را ﻣﻴﭙﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ ‪ ...‬آﻧﺮا ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ و ﺑﺘـﻲ از ﺑﺘﻬـﺎي اﻳـﺸﺎن را‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وي ﻫﺒﻞ را دادﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آورد و در ﻛﻌﺒﻪ ﺟﺎي داد و ﺑﺎ او اﺳـﺎف و ﻧﺎﺋﻠـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫زوﺟﻴﻦ ) زن و ﺷﻮﻫﺮ ( ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﻧﻴﺎﻳﺶ آﻧﻬﺎ دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﺰد ﺧـﺪاي‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺷﻔﻴﻊ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻌﺎر ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻌﺎر ﺗﻮﺣﻴﺪ از آن ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ ‪ ،‬ﺧـﻮدش ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﺋﻲ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺷﺎﻫﻜﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ‬ ‫‪.‬ﺷﻌﺎر ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﺳﻪ ﺣﺮف ) اﻟﻒ – ﻻم – ه ( اﺳﺖ و اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻛﻠﻤﻪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺳـﻪ ﺣـﺮف‬ ‫ﺷﮕﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ دﻧﻴﺎﺋﻲ از ﻣﻌﻨﺎ را در ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪.‬ﺧﻮد اﻳﻦ ﺳﻪ ﺣﺮف ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﻠﻤـﻪ اﻟـﻪ‬ ‫)ﺧﺪا( را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ و ﺑﺨﺶ اول اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﻻ اﻟﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ و در ﺑﺨﺶ دوم ﺑـﺎ اﻻاﷲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻔﻲ ﺑﺨﺶ اول را ﻣﻴﺪﻫﺪ و ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﷲ ﻫﻤﺎن اﻟﻪ اﺳﺖ ﺑﻌﻼوه ال ﻛﻪ در زﺑﺎن ﻋﺮب » اﻟﻒ و‬ ‫ﻻم « ﺣﺮف ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺳﺖ و در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ اﺳﻤﻲ ﻛﻪ درآﻳﺪ آﻧﺮا ﺧﺎص و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫و در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﺪاﻳﺎن را ﻧﻔﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺧﺪاي ﺧﻮدش ﻛﻪ ﺧـﺪاي وﺣـﺪت –‬ ‫ﺧﺪاي ﺗﻮﺣﻴﺪ – ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻫﺴﺘﻲ – ﻫﺴﺘﻲ در ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ را ﺑﻪ اﻋﺮاب ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ‪ :‬اﻳﻤﺎﻧﺎً و ﻋﻤﻼً اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺧﺪاي ﻣﻦ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻮن در اﻳـﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﺑﺮاي ﺷﺮح ﺧﺪاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم وارد ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻋﻤﻴـﻖ ﻋﺮﻓـﺎﻧﻲ و ﻓﻠـﺴﻔﻲ‬ ‫ﻧﻤﻴﺸﻮﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ در ﻛﺘﺎب دﻳﻨﺪاري و ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺧﺮد در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫ﺧﺮد و ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ در ﺷﻌﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺎﺻﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑﮕﻔﺘﻪ اي دﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ دﻳﻦ دﻳﮕﺮي ﺧﺎﻛﻲ ﻋﻘﻠﻲ و واﻗﻌﻲ اﺳﺖ و در اﻳﻦ دﻳﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎري ﺑـﺮ ﺧﺮدﻣﻨـﺪان ‪،‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و داﻧﺎﻳﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻗﺮآن ﻫﺮ ﭼﻨﺪ از ﻣﺴﻠﻢ ‪،‬ﻣﻮﻣﻦ و ‪ ...‬ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﻴﻜﻨﺪ ! اﻣﺎ ﻫﺮ ﮔﺎه از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺳﺨﻦ ﺑﻤﻴﺎن ﻣﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬از اوﻟﻲ‬

‫اﻻﻟﺒﺎب ‪ ،‬اوﻟﻲ اﻟﻨﻬﻲ ‪ ،‬راﺳﺨﻮن ﻓﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ارج و ارزش ﺧﺎﺻﻲ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻓﺮاﺗـﺮ‬ ‫از ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻇﺎﻫﺮي ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ واﻗﻊ ﺑﻴﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺳﻼﻣﻬﺎي ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻨﺎ و ﻋﻠﻲ ﻋﺒﺎد اﷲ‬ ‫اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ درود ﺑﺮ ﻣﺎ » ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن « و ﺑﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﺎن ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪا ﻛـﻪ ﻛﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ در ﺟﻬﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪.‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻈـﺮي اﻧﻘﻼﺑـﻲ‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن – ﺧﺮدﻣﻨﺪان و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان دﻳﮕﺮي را ﭼﻪ در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي اﺳﻼﻣﻲ و ﭼﻪ در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم و آرﻣﺎﻧﻬﺎي اﻧﻘﻼﺑﻴﺸﺎن ﻋﺎﺷـﻘﺎﻧﻪ ﺗـﻼش و ﺟﻬـﺎد‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ را ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻛﺮده و ﻫﻤﺮدﻳﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻴﺪاﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن درود ﻣﻴﻔﺮﺳﺘﺪ و ﻫﻤـﻪ ﻣﻴـﺪاﻧﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﺷﻌﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ) ﺑﮕﻔﺘﻪ اي ( ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﺧﻮاﻧﺪن و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺧﻠﻘﺖ آﻏﺎز ﺷﺪ‪:‬‬ ‫اﻗﺮاﺑﺎﺳﻢ رﺑﻚ اﻟﺬي ﺧﻠﻖ‪...‬‬ ‫ﺑﺨﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪت ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪ – اﻧﺴﺎن را از ﺧﻮن ﺑﺴﺘﻪ آﻓﺮﻳﺪ – ﺑﺨﻮان ﻛﻪ ﺧﺪاي ﺗﻮ ﺑﺨـﺸﻨﺪه‬ ‫اﺳﺖ – ﻛﺴﻴﻜﻪ آﻣﻮﺧﺖ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﻘﻠﻢ – آﻣﻮﺧﺖ ﺑﻪ اﻧـﺴﺎن آﻧﭽـﻪ را ﻧﻤﻴﺪاﻧـﺴﺖ‪( 49 ) .‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ اوﻟﻴﻦ آﻳﺎت را ﺳﻮره ﻣﺪﺛﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬آن آﻳﺎت ﻫﻢ ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ذﻫﻦ ﺷﻮﺋﻲ از‬ ‫ﭼﻨﺪ ﮔﺎﻧﮕﻴﻬﺎ و ﻧﺎﭘﺎﻛﻴﻬﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ دارد‪.‬‬ ‫اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺶ را درﻟﺒﺎس ﭘﻴﭽﻴﺪه اي ) و در ﻓﻜﺮ و ﺣﻴﺮﺗﻲ ( – ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﻣﺮدﻣـﺖ را اﻧـﺪرز‬ ‫ده – و ﺑﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺖ را ﻳﺎد ﻛﻦ – و ﺟﺎﻣﻪ ﺷﺮك و ﺟﻬﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﺮ ﺗﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ات را ﺑـﺎ ﭘﻴـﺎم‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ ﭘﺎك ﻛﻦ – و از ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ ) و ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن( ﺑﮕﺮﻳﺰ‪( 50 ) .‬‬

‫» ﺗﺸﻜﻞ – ﺗﺴﻠﻴﺢ – ﺗﺤﺮﻳﺮ «ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از آﻏﺎز ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻟﺘﺶ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻗﻴﻖ و ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎب ﺷﺪه را دﻧﺒـﺎل ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪.1:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ :‬ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﻲ و آﮔﺎﻫﻴﺒﺨﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺟﻤﻊ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺋﻲ و ﺟﺎن ﺑـﺮ ﻛـﻒ و‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﭘﺎﻳﻪ رﻳﺰي ﻳﻚ ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي ‪ ) .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺶ ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻞ (‬ ‫‪.2‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ‪ :‬ﻣﺴﻠﺢ ﻛﺮدن اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ‪ -‬ﺣﺰﺑﺶ ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺗـﺪاﻓﻌﻲ و ﺗﻬـﺎﺟﻤﻲ‪) .‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬

‫ﺗﺴﻠﻴﺢ(‬ ‫‪.3‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪:‬آزادﻳﺒﺨﺶ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻴﺶ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻳـﺪه اﻟـﺶ‬

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ در ﻳﺜﺮب ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮد و ﻳﺎراﻧﺶ ) ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ (‬ ‫‪ .1‬ﺗﺸﻜﻞ ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺸﻲ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻞ دادن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑﻴﺶ دﻋﻮت ﺧﻮد را از ﻓﺎﻣﻴﻞ و ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻧـﺰدﻳﻜﺶ‬ ‫آﻏﺎز ﻣﻴﻜﻨﺪ و اوﻟﻴﻦ ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺶ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﻓﺪاﻛﺎر و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪش اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪون‬ ‫ﺷﻚ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻤﻚ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑﺰرﮔـﻲ ﺑـﻪ وي ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺷﺨﺺ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮق ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮاي رﺳﺎﻟﺖ و ﻧﺒﻮت ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼت و ﻣﺮﺣﻠﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺶ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ،‬دﻫﺴﺎل ﺑﻄـﻮر اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ و در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺪت دﻫﺴﺎل ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺎزي و ﺟﻤﻊ آوري ﻳﺎران ﺻﺪﻳﻖ و ﻓﺪاﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻴـﺸﻪ از ﺑﺮﺧـﻮرد و درﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻴﻜﺮد و ﺣﺘﻲ ﺧﻮدش و ﺑﺴﻴﺎري از ﻳﺎراﻧﺶ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺷـﻜﻨﺠﻪ ﻫـﺎ ‪ -‬ﻋـﺬاﺑﻬﺎ و‬

‫ﻓﺤﺎﺷﻲ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ دﻓﺎﻋﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ﺧﺪﻳﺠـﻪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﻴﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮد ﺑﻪ او ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺎم ﻋﻠـﻲ را از ‪ 7‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم از‬ ‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺟﺎي داده ﺑﻮد و ﭘﺲ از ﻳﻜﺴﺎل ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﭘـﺴﺮ ﺧﻮاﻧـﺪه ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ ﭘـﺴﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺗﺎ در آﻳﻨﺪه از ذﻛﺎوت ‪ -‬ﻗﺪرت و ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﺧـﺎﻧﻮادﮔﻲ وي اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﺎر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اداﻣﻪ داﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن از رﺷﺪ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ وي آﮔﺎه‬ ‫ﺷﺪه و در ﭘﻲ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﭘﺪر اﻣﺎم ﻋﻠﻲ و ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬ ‫از وي ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﻳﻜﻲ را ﻛﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎم داﺷﺖ ﭘﻴﺶ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ ‪:‬‬ ‫اﻳﻨﻚ ﭘﻴﺮان و اﺷﺮاف ﻗﻮم ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ‪.‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ ‪ :‬آﻧﻬـﺎ را ﺑﻴـﺎر‪ .‬و ﭼـﻮن ﺑﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪﻧـﺪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬اي اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮ ﺑﺰرگ و ﺳﺎﻻر ﻣﺎﺋﻲ در ﺣﻖ ﻣﺎ اﻧﺼﺎف ﻛﻦ و ﺑﺮادر زاده ات را از ﻧﺎﺳﺰا ﮔـﻮﺋﻲ‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﺑﺎز دار‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ او را ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺶ واﮔﺬارﻳﻢ‪.‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ و ﺑﺪو‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ اﻳﻨﺎن ﺳﺮان و ﭘﻴﺮان ﻗﻮﻣﻨﺪ و از ﺗﻮ اﻧﺼﺎف ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺪاﻳﺎن ﻧﺎﺳـﺰا‬ ‫ﻧﮕﻮﺋﻲ و آﻧﻬﺎ ﺗﺮا ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺖ واﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺖ ‪ :‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻴﺨﻮاﻧﻢ ﻛﻪ از دﻳﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻧﻲ؟‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻠﻤﻪ اي ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺮب ﻣﻄﻴﻊ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد و ﺑﺮ ﻋﺠﻢ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻮﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﻛﻪ ده ﺑﺮاﺑﺮ آن را ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ؟‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ ﻫﻴﭻ ﺧﺪاﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺧﺪاي ﻣﻦ!‬ ‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ اﻳﻦ ﺑﺨﻮاه‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻴﺎورﻳﺪ و در دﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﭼﻴﺰي ﺟـﺰ اﻳـﻦ ﻧﺨـﻮاﻫﻢ‪ ...‬و‬ ‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺳﺮان ﻗﻮم ﮔﻔﺖ ﻫﺮ اول ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭘﺎﺳﺨﻲ‬ ‫ﻧﺪاد ﺟﺰ ﻋﻠﻲ دﻫﺴﺎﻟﻪ ﻛﻪ از ﺟﺎي ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ! و ﻗﻮم ﺑﺨﻨﺪﻳﺪﻧﺪ و ‪ ) ....‬ﭘـﺲ از ﭼﻨـﺪي (‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻫﻤﻪ ﺧﺪاﻳﺎن را ﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ! اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﺮادرزاده ﺑﺮو و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻲ ﺑﮕﻮ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺮا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﻧﻤﻴﻜﻨﻢ‪( 51 ).‬‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺪون ﺷﻚ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﺋﻲ ﺑﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﺮﻛﺖ وي ﻧﻬﺎد‪.‬ﺟﺎﻫﻼن ﻋﺮب‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ را دﻳﺪﻧﺪ ﺑﺮ آن ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻮه ﺟـﺎﻫﻠﻲ ﺧـﻮﻳﺶ ﻓـﺮدي را ﺑـﻪ اﺑﻮﻃﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﺑﺴﺘﺎﻧﻨﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻜﺮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد! ) درﺟﻪ ﺟﻬـﻞ و‬ ‫وﺣﺸﻴﮕﺮي ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺣﺪ اﻋﻠﻲ ﻣﻴﺮﺳﺪ!( وﻗﺘﻲ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛـﻪ اﺑﻮﻃﺎﻟـﺐ از ﻳـﺎري‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم دﺳﺖ ﺑﺮﻧﻤﻴﺪارد و ﺳﺮ دﺷﻤﻨﻲ و ﺟﺪاﺋﻲ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ را دارد ﻋﻤـﺎرﺑﻦ وﻟﻴـﺪ را ﭘـﻴﺶ وي‬ ‫ﺑﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬اي اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ اﻳﻨﻚ ﻋﻤﺎر ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻧﻴﻚ ﻣﻨﻈﺮﺗﺮﻳﻦ و ﺷﺎﻋﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟـﻮان ﻗـﺮﻳﺶ‪ ،‬او را‬ ‫ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ و ﻛﻤﻚ وي در ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺗﻮ ﺷﻮد و ﺑﺮادر زاده ات را ﻛﻪ از دﻳﻦ‬ ‫ﺗﻮ و ﭘﺪراﻧﺖ ﺑﺮﻳﺪه ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﻮم را ﺑﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﮔﻲ داده و ﻋﻘﻠﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮده ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬ ‫ﻛﻦ ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺣﻘـﺎ ﭼـﻪ ﺑـﺪ ﻣﻴﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﭘـﺴﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ او را ﻏﺬا دﻫﻢ و ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﻫﻢ ﻛﻪ او را ﺑﻜـﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺪا‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪...‬در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﻛـﺴﺎن ﺑـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺳﺨﻨﺎن درﺷﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻗﺒﺎﻳـﻞ ﻗـﺮﻳﺶ ﺑـﺮ ﺿـﺪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪...‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﭼﻮن رﻓﺘﺎر ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷـﻢ و‬ ‫ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وي در ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻢ ﺳﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﺑﻮﻟﻬﺐ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺧﻼف داﺷﺖ و اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ از رﻓﺘـﺎر ﻗـﻮم ﺧـﻮﻳﺶ‬ ‫ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮد و ﻣﺪح ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺖ ﺗﺎ در ﻛﺎرﺷﺎن اﺳﺘﻮار ﺷﺪﻧﺪ‪( 52 ).‬‬ ‫در ﭘﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ و دو ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺰرگ ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم‬ ‫ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﺰرگ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺣﻀﻮر ﭼﻬﺮه ﻫﺎي دﻻوري ﭼﻮن ﻋﻤﺮ ‪ ،‬ﺣﻤﺰه در ﻣﻴـﺎن ﻳـﺎران ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﻋﻈﻴﻤﻲ در دل ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن اﻓﻜﻨﺪ زﻳﺮا ﺣﻤـﺰه و ﻋﻤـﺮ دو ﻗﻬﺮﻣـﺎن ﻣـﺸﻬﻮر و‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﻋﺮب ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﻤﺮ ﺑﻌﻨﻮان ﺳـﻔﻴﺮ دﻳﺮﻳﻨـﻪ ﻗـﺮﻳﺶ و ﺣﻤـﺰه ﺑﻌﻨـﻮان دﻻوري ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻪ از‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﺰرگ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ دو ﺑﺎزوي ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﺑﻲ رﻗﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬ﺑـﺎ اﻳﻨﻬﻤـﻪ‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻗﺮﻳﺶ و ﺷﻜﻨﺠﻪ و آزار ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎن و ﺑﺮدﮔﺎن ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﻫﺠﺮت را ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ در ﺧﺎرج ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻋﺮب داﻣﻨﻪ دﻳﻦ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺠﺮت‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﻫﺠﺮت ﺑﻪ ﻳﺜﺮب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳﻼم ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻃﺎﺋﻒ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻧﺎن را ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮده‬ ‫و در آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮد‪.‬اﻣﺎ ﺳﺮان ﺷﻬﺮ ﻃﺎﺋﻒ او را ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و از ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺮون ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم از ﺳﺮان ﻃﺎﺋﻒ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ‪ ،‬زﻳﺮا در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﭘﻨﺎه ﺑـﺮدن ﻳـﻚ‬ ‫ﻗﺮﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻃﺎﺋﻒ ) ﻳﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ اي دﻳﮕﺮ ( ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﺑﺮﻳﺪن از ﻃﺎﺋﻔﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪ و ﻣﺠﺎزات آن ﻣﺮگ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻃﺎﺋﻒ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎد و ﺑﺎزﮔﺸﺘﺶ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ رو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳﻼم در راه ﻃﺎﺋﻒ و ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اي ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺎﻧﻔﻮذ ﻣﻜـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را اﺑﻼغ ﻛﻨﺪ؟اﺧﻨﺲ ﺑﻦ ﺷﺮﻳﻖ و ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﻲ او را رد ﻛﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪي ﻛﻪ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎي دﻳﺮﻳﻨﻪ اي ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺶ داﺷـﺖ و‬ ‫در ﻣﻜﻪ ﻗﻮي ﺑﻮد ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳﻼم را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه داد‪.‬ﺻﺒﺢ روز ﺑﻌﺪ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋـﺪي‬ ‫ﺑﻬﻤﺮاه ﭘﺴﺮان و ﺑﺮادرزادﮔﺎن ﺧﻮد ﺳﻼح ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام آﻣﺪﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻗـﺮﻳﺶ اﻋـﻼم‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﺑﻮﺟﻬﻞ ﻛﻪ رﻫﺒﺮي ﻗﺮﻳﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳـﻼم را‬ ‫ﺑﻌﻬﺪه داﺷﺖ از ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻛﺜﺮت ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻣﻄﻌـﻢ ﺑـﻦ ﻋـﺪي ﺑﺘـﺮس آﻣـﺪه و ﻟـﺐ ﻓـﺮو ﺑـﺴﺖ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳﻼم ﺳﻌﻲ ﻛﺮد ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺮان ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻣﻜﻪ ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ ﺣﻤﺎﻳـﺖ آﻧﻬـﺎ ﻣـﺬاﻛﺮه ﻛﻨـﺪ اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ وي را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬ ‫ ﻣﻠﻴﺢ رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻛﻨﺪه‬‫ ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪاﷲ رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻛﻠﺐ‬‫ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻲ ﺣﻨﻴﻔﻪ‬‫ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻲ ﻋﺎﻣﺮ‬‫و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳﻼم را رد ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﺎﻳﻞ در ﻫﻨﮕﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﻼم ﻳﺎ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔـﻆ ﺟـﺎن ﺧـﻮد ﺑـﻪ اﺳـﻼم‬

‫ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺞ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻗﺒﺎﺋﻞ رﻗﻴﺐ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﺗـﺎ‬ ‫آﻧﺎن را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻴﺮوي ﻣﻘﺘﺪري را ﺟﻠﺐ ﺧﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻻ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ از ﻳﺜﺮب‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ او ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﭼﻮن‪ :‬اﻳﺎس و ﺳﻮﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ‪ .‬اﻣﺎ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﺮاﺟﻌـﺖ ﺑـﻪ ﻳﺜـﺮب اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ) .‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﻜﺒﻴﺮ (‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺗﺮوﻳﺞ دﻳﻨﺶ ﻳﺜﺮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ رﻗﺎﺑﺖ رﻗﺎﺑﺖ‬ ‫ﻗﺒﺎﺋﻞ »اوس « و ﺧﺰرج و در ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ ) ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﺑـﺮاه ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮي ﺑﻮدﻧـﺪ ( ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻘﻴﻢ آن ﺷﻬﺮ‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ آﻳﺎت ﻗﺮآن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ داﺷﺘﻪ و ﺣﺘﻲ ﻳﻬﻮد را‬ ‫اﻓﻀﻞ ) ﺑﺮﺗﺮ ( ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ‪ »:‬ﻳﺎ ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ‪ ...‬اﻧﻲ ﻓﻀﻠﺘﻜﻢ ﻋﻠﻲ اﻟﻌـﺎﻟﻤﻴﻦ ) آﻳـﻪ ‪47‬‬ ‫ﺑﻘﺮه ( اي ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺗﺮي دادم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻣﻘﺘﺪر ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻃﺎﺋﻒ و ﺧﻴﺒـﺮ‪ ،‬ﺑﻴـﺖ اﻟﻤﻘـﺪس را‬ ‫ﺑﻌﻨﻮان ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺠﺎي ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﻴﮕﺰﻳﻨﺪ!‬ ‫» ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﺮادران و اﻓﺮاد ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ را از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ‬ ‫و ﻛﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻛﺎر ﺑﺮ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﺳﺨﺖ ﺷﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ روﻧﺪ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﭘﺎرﺳﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ او را‬ ‫ﻧﺠﺎﺷﻲ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ و ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو او ﺳﺘﻢ ﻧﻤﻴﺪﻳﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﺠﺎرت ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﺑـﻮد و‬ ‫ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﻜﻪ آزار دﻳﺪﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﺑﻤﺎﻧـﺪ و ﻗﺮﻳـﺸﻴﺎن‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪرﻓﺘﺎري ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﺳﻼم در ﻣﻜﻪ رواج ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻲ از اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪.‬در ﺷﻤﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر اول ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ اﺧﺘﻼف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻳﺎزده ﻣﺮد و ﭼﻬﺎر زن ﺑﻮدﻧﺪ‪( 53 ) .‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻴﺘﻮان از ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ‬ ‫ﻋﻔﺎن و ﻫﻤﺴﺮش رﻗﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف‪ ،‬ﻋﺒـﺪاﷲ ﻣـﺴﻌﻮد و ﻋﻤـﺎر ﺑـﻦ‬ ‫ﻳﺎﺳﺮ‪ ...‬ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻮي ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺠـﺰ ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻨﺪ ﻳﺎ آﻧﺠﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ...‬ﻫﺸﺘﺎد و دو ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮد ﻳﻚ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺘﺸﻜﻞ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻓﺪاﻛﺎري را ﺑـﺴﺎزد‪ ،‬ﺑـﺮ اﺛـﺮ ﻓـﺸﺎرﻫﺎي ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬ ‫ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن در ﺗﻼش ﺑﻮد ﺗﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺧﺎرج از ﻣﻜﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫آزاداﻧﻪ ﺗﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮد را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ دراﻳﻦ راه از رﻗﺎﺑﺘﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻴﺎن ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻋـﺮب ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﺑﺮد و در ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ ) ﺣﺞ در زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ( ﺑﻪ ﻧﺰد ﺳﺮان ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ و دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪش را ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻴﻜﺮد‪.‬ﻃﺒﺮي ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺪﻳﻨﮕﻮﻧﻪ در ﻫﺮ ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻣﻴﺮﻓﺖ و آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﺑﻪ ﺧﺪا و اﺳﻼم دﻋﻮت ﻣﻴﻜﺮد و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ و رﺣﻤﺘﻲ ﻛﻪ آورده ﺑﻮد ﺑـﺮ آﻧﻬـﺎ ﻋﺮﺿـﻪ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد و ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﻴﺸﻨﻴﺪ ﻳﻜﻲ از ﻋﺮﺑﻬﺎي ﺷﺮﻳﻒ و ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪه ﭘﻴﺶ او ﻣﻴﺮﻓﺖ و او را ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪا ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻴﻜﺮد‪.‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻨﻲ اﻻﺷﻬﻞ روزي ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪﻧـﺪ‬ ‫و ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﺑﻴ‪Ĥ‬ﻣـﺪ ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي آن آﻣﺪه اﻳﺪ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ؟ ﺟﻮاﻧﺎن‬ ‫ﺑﻨﻲ اﻻﺷﻬﻞ ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬آن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺳﻮي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻛـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا و ﺗﺮك ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻢ و ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎزل ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﻮم ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫ﻳﻚ ﺗﻦ ﺑﻨﺎم اﻳﺎس ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎري دﮔﺮ در ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛـﻪ ﺷـﺪﻳﺪاً در ﭘـﻲ ﺗﺒﻠﻴـﻎ‬ ‫آﺋﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد در ﻋﻘﺒﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﺧﺰرج را ﺑﺪﻳﺪ و از آﻧﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ از ﻗﻮم ﺧﺰرج ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬ﮔﻔﺖ ‪ :‬از ﻳﻬﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬آري ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻢ‪.‬آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪...‬‬ ‫و ﺧﺪاي ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن دﻳﺎرﺷﺎن اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و ﻛﺘﺎب ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺰرﺟﻴـﺎن ﻣـﺸﺮك و‬ ‫ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺟﻨﮕﻬﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ وﻗﺖ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺣﺎدﺛﻪ اي ﺑـﻮد‪ ،‬ﻣﻴﮕﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺜﺖ او ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ) ﺑﺎور ﺑﻪ ﻣﻬﺪوﻳﺖ و رﺳـﻴﺪن ﻧـﺎﺟﻲ ( و روزﮔـﺎرش ﻓـﺮا‬ ‫رﺳﻴﺪه و ﻣﺎ ﭘﻴﺮو او ﻣﻴﺸﻮﻳﻢ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ او ﺷﻤﺎ را ﭼﻮن ﻋﺎد و رام ﻣﻴﻜﺸﻴﻢ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ و ﭼـﻮن‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ آن ﮔﺮوه ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا دﻋﻮﺗﺸﺎن ﻛﺮد ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ » ﺑﻪ ﺧـﺪا اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻬﻮرﻳﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺒﺎدا ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ او ﺑﮕﺮوﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺎل ﻛﻪ ﻣﻴﮕﺬﺷﺖ ﺗﻌﺪاد ﻫﻮاداران و ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺣﺰب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﻴـﺸﺪ و او در‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﻣﻴﺸﺪ و ﻫﺮ از ﭼﻨﺪي ﻳﻜﺒﺎر‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻳﺎراﻧﺶ را ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن در ﻣﻜﻪ در ﺧﻄﺮ ﺑـﻮد‬ ‫رواﻧﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻴﻜﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد وي ﻧﻴﺰ ﺑﻬﻤﺮاه اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻜﻪ را ﺑﺴﻮي ﻳﺜﺮب ﺗﺮك ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑـﺮاي‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر از دﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺣﺰب ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻻزم ﺑﻴﺎد آورﻳﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﺧﻮد ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت وي داده ﺷﺪه اﺳﺖ ) ﺣﺰب اﷲ ( و ﺣﺘﻲ ﺳﻮره اي از ﻗﺮآن ﺑﻨﺎم اﺣـﺰاب‬ ‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪...‬ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ) ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﺎزي ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻴﺒﺨﺶ ( ﻗﺒﻞ از ﻫﺠﺮت‬ ‫ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﻳﺎت آﮔﺎﻫﻴﺒﺨﺶ و راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺪاري و ﻣـﺪارا‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑﻌﻀﺎً ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎﻳﺸﻬﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ و ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‪.‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫درﺳﺖ و آﻣﻮزش ﺻﺤﻴﺢ از ﻗﺮآن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺣﺘﻤﺎً ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺒﺎرزه و زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ زﻳﺮا اﮔﺮ آﻳﺎت ﻗﺮآن را ﻣﻨﻘﻄﻊ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨـﻴﻢ ﻣـﺴﻠﻤﺎً ﺑﻄـﻦ اﻳـﺪه و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋه ﻫﺮ آﻳﻪ را ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻜﺎﻓﺖ! ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎري ﻛﻪ اﻧﺠـﺎﻣﺶ ﺿـﺮورت‬ ‫دارد ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮدن آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ي اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﻛﺸﻒ ﺟﺪﻳـﺪي‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ‪ ،‬آﻳﺎت ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨﺴﻮخ را ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛـﺮد زﻳـﺮا ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻘﻄﻌﻲ دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻴﺸﺪه و ﭘﺲ از آن ﻧﺴﺦ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺳﻴﻮﻃﻲ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﻳﺎﺗﺶ را در ﻛﺘـﺎﺑﻲ ﺟﻤـﻊ‬ ‫آوري ﻧﻜﺮد و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﺧﻮد را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻨﻤﻮد ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨـﺴﻮخ را ﺟـﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﺟﻞ ﺑﻪ او ﻣﻬﻠﺖ ﻧﺪاد و ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮگ وﻗﺘﻲ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻮد و از ﻳﺎراﻧﺶ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺎﻏﺬ و‬ ‫ﻗﻠﻤﻲ ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻔﺎرﺷﺎﺗﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از وي ﺑﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻴﻔﺘﻨﺪ ﻳـﺎراﻧﺶ ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺤﻤـﺪ‬ ‫)ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ( ﺑﻪ ﻫﺬﻳﺎن ﮔﻮﺋﻲ اﻓﺘﺎده و ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﺣﺮﻓﺶ ﮔـﻮش ﻧﺪادﻧـﺪ‪ ...‬و در‬ ‫زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﻋﺜﻤﺎن ﻛﺘﺎب وي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر وي ﻗﺮآن ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﻗﺒﻼ ًدر ﻛﺘـﺎب‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد‪ ،‬ﻧﻮﭘﺮدازي در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮدﺷﻤﻨﻲ اي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﻗـﺮآن‬ ‫وي را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ وﺣﺪت اﺳﻼﻣﻲ ﻛﺘﺎﺑﺶ‬ ‫را ﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮد‪ ،‬ﻗﺮآن او ﻓﻘﻂ در دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻣﻴﮕﺸﺖ و ﺗﻮده ﻣﺮدم ازآن ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺎم اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر در ﻗﺮآن آﻣﺪه ﺑـﻮد ﺣـﺬف ﻧﻤـﻮده و در‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﻫﻢ ﻋﻠﻲ ) ﻧﺎم ( را ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ) ﺣﺮف اﺿﺎﻓﻪ ( ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎﻳﺸﻬﺎي ﻗﺮآن‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ دﻳﮕﺮ از آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ ﻧﻴﺎﻳﺸﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺷﻚ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اوﻟﻴـﻪ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻼت و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﺳﻼم ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﻳﺎت از ﺷﻴﻮاﺋﻲ و زﻳﺒﺎﺋﻲ و زﺑـﺎن ﺳـﺤﺮ آﻣﻴـﺰ‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺎﻳﺸﻬﺎي ﻗﺮآن در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﻳـﺮان ﺑﻌـﺪ از اﺳـﻼم ﭘﻨﺎﻫﮕـﺎه ﻣﺤﻜـﻢ و‬ ‫اﺳﺘﻮاري ﺑﺮاي ﺗﺼﻮف و ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬آﻳﺎت ﻧﻴﺎﻳﺸﻲ ﻗﺮآن ﻛﻪ از اﻧﺴﺎن و ﺧﺪا ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ و‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻫﺴﺘﻲ و وﺳﻴﻠﻪ ارﺗﺒﺎط آﻓﺮﻳﻴﻨﺪه و آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ از ﺷﺎﻫﻜﺎرﻫﺎي ادﺑﻲ زﺑﺎن ﻋﺮب ﺑﻮده‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻼوت آن ﺗﺎ ﺑﻮد ﺑﺸﺮ ﺟﺎودان ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ - 2‬ﺗﺴﻠﻴﺢ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻓﺎع و ﻣﺒﺎرزه ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‬ ‫ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻗﺒﺎﺋﻞ و ﺧﺎﻧـﺪاﻧﻬﺎي ﻣﻘـﻴﻢ‬ ‫آن ﺷﻬﺮ ﻧﻴﺮوي اﺳﻼم ﺑﺮﺗﺮي ﻓﺰاﻳﻨﺪه اي ﮔﺮﻓﺖ و از آن ﺳﻮ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن در ﻣﻜﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣـﻮال ﺑﺠـﺎي‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻣﺼﺎدره ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري را ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﺮﻳـﺰ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ را زﻧـﺪاﻧﻲ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﻫﺮ ﮔﺎه ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ را در ﺧﺎرج ازﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻴﻴﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻮد وي را‬ ‫ﻣﻮرد آزار و اذﻳﺖ ﻗﺮار ﻣﻴﺪادﻧﺪ و در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ را در ﺧﺎرج از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﺷﺪﻳﺪاً ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮ ﻣﺪارا ﻛﺮدن و ﺻﺒﻮري ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎن ﺷـﻮﻳﻢ ﺳـﺮﻓﺮازﺗﺮ از اﻣـﺮوز ﺑـﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻴﭽﻜﺲ اﺟﺎزه ﻧﻤﻴﺪادﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻮس و ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﺎل ﻣﺎ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ ...‬ﻣﺎ ﻫﺮ روز ﺷـﺎﻫﺪ ﭼﭙـﺎول‬ ‫اﻣﻮال و داراﺋﻴﻬﺎﻳﻤﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻗـﺮﻳﺶ و ﻗﺘـﻞ ﻋـﺎم ﻓﺮزﻧـﺪان و ﻫﻤـﺴﺮاﻧﻤﺎن و ﺑﺮدﮔـﻲ دﺧﺘـﺮان و‬ ‫ﺧﺮدﺳﺎﻻﻧﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺗﻮ ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اي ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻴﻜﻨﻲ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻨـﮓ و دﻓـﺎع ﻧﻤﻴـﺪﻫﻲ!‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً دﻻوراﻧﻲ ﭼﻮن ﺣﻤﺰه و ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ و رﺷﺎدت ﺷﻬﺮه اﻋﺮاب ﺑﻮدﻧﺪ ﻫـﺮ‬ ‫دم ﺑﻪ او اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎت ﺟﻬﺎد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺟﺎزه داده ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﻫﺠﻮم و ﭼﭙﺎول ﻗﺮﻳﺶ اﻗﺪام ﻣﺴﻠﺢ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎﻳﺸﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺣﺘـﻲ‬ ‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ) ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﻪ ﻫﺎ ( ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم دﺳـﺘﻮر ﺗـﺮور ) اﻋـﺪام اﻧﻘﻼﺑـﻲ ( ﺷـﻌﺮا و‬ ‫ﺟﻨﮕﺎوراﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻌﺎت و ﺗﻼﺷﻬﺎي ﺟﺪي و ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اي را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪادﻧﺪ را ﺻﺎدر‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬

‫رﻳﺸﻪ ﺗﺮور در اﺳﻼم‬ ‫رﻳﺸﻪ ﺗﺮور در اﺳﻼم ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ ﺑﺎز ﻣﻴﮕﺮدد زﻳﺮا در اﺳﻼم ﺗﺮور ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺑـﺎ دﺳـﺘﻮر‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدر ﻣﻴﺸﺪ و اﻛﺜﺮاً ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻪ ﻗﺘـﻞ ﻣﻴﺮﺳـﺪ‪ .‬اﻛﺜـﺮ‬ ‫ﺗﺮورﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اوﻟﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻌﺮا و ﺟﻨﮕﺎوران ﻣﺨـﺎﻟﻒ اﺳـﻼم‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮاً ﻫﻢ ﻛﻠﻴﻤﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺣﺘﻲ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮاﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﭽﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد‪.‬‬ ‫ﻛﻌﺐ ﺑﻦ زﻫﻴﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺮوف ﻋﺮب ؛ ﺑﺎ اﺷﻌﺎر ﻧﺎﻓﺬ و ﻣﺤﻜﻢ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﻫﺠـﻮ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﺷﻌﺮ ﻛﺎرﮔﺮﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﺑﻪ در روح و ﺣﺘﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﻘﻴﺪه ﻋﺮب ﺑـﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓـﺖ و از‬

‫اﻳﻦ رو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم دﺳﺘﻮر داده ﺑﻮد ‪ :‬ﻫﺮ ﺟﺎ او را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﻜﺸﻴﺪ‪( 54 ) .‬وي ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از اﻋـﻀﺎء‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده اش ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻄﻮر ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻮﻋﻔﻚ ﺷﺎﻋﺮ و ﻋﺼﺎء دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻴﺮ ﻛﻪ زن ﺧﻮش ﻗﺎﻣﺖ و ﺧﻮش ﺻﺪا و ﭼﻜﺎﻣﻪ ﺳﺮاﺋﻲ ﻗـﻮي ﺑـﻮد و‬ ‫ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﻻﺷﺮاف ) از ﻃﺮف ﻣﺎدر از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﻀﻴﺮ ( ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮاي ﻣﺸﻬﻮر و ﺑـﺰرگ ﺗـﺎزي‬ ‫ﺑﻮد ‪ ،‬ﻫﺠﻮﻳﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﭘﻴﺎﭘﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻴﺴﺮودﻧﺪ و در ﺷﻬﺮ ﭘﺨﺶ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﻛﻌـﺐ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺶ ﻣﻴﺰد ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﮋده ﻓﺘﺢ ﺑﺪر را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آوردﻧـﺪ ﮔﻔـﺖ دروغ اﺳـﺖ‪ ...‬ﭘـﺲ از آﻧﻜـﻪ‬ ‫داﻧﺴﺖ ﺧﺒﺮ راﺳﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﻓﺖ و آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺛﻴـﻪ ﻫـﺎﺋﻲ در ﻣـﺮگ ﻛـﺸﺘﮕﺎن ﺑـﺪر ﻣﻴـﺴﺮود و‬ ‫ﻣﻴﮕﺮﻳﺴﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻴﻜﺮد اﻣﺎ ﻛﻌﺐ دﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎري زد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻏﻴﺮﺗﻤﻨﺪ ﻋﺮب را در آن اﻳﺎم ﺑﻲ ﺗﺎب ﺳﺎﺧﺖ و ﺟﺎﻧﺸﺎن را آﺗـﺶ زد‬ ‫و آن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ وي در آﻏﺎز ﻗﺼﺎﻳﺪ ﻫﺠﻮﻳﻪ اش ﺑﺎ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗـﺸﺒﻴﺐ و ﺗﻐـﺰل ﻛـﺮد و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮔﻔﺖ ‪:‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ او را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻴ‪Ĥ‬ورد؟ ) دﺳﺘﻮر ﺗﺮور ( ﮔﺮوﻫﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮادر رﺿـﺎﻋﻲ ﺧـﻮدش‪،‬‬ ‫ﻛﻌﺐ را ﺑﻪ ﺣﻴﻞ ﻛﺸﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻋﺼﻤﺎء ) ﻛﻪ ﺷﺎﻋﺮه ﺑﻮد ( و اﺑﻮﻋﻔﻚ را ﻧﻴﺰ ﺧﻮﻳـﺸﺎوﻧﺪان ﻣـﺴﻠﻤﺎن ﺷـﺪه‬ ‫ﺷﺎن ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ( 55 ) .‬ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ آﻳﺎﺗﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ از ﺣﻴـﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻴﺎم آﮔـﺎﻫﻴﺒﺨﺶ و دﺳـﺘﻮر‬ ‫ﻣﺪارا و ﻣﻴﺎﻧﻪ روي ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﻨﮓ و ﻧﺒﺮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﮔﺮدآوري ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻗﺮآن ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ‪ :‬ﻻ اﻛﺮاه ﻓـﻲ‬ ‫اﻟﺪﻳﻦ ) ﻣﺮدم در ﮔﺰﻳﻨﺶ دﻳﻦ ﺧﻮد آزادﻧﺪ ( و ﻳﺎ ﻟﻜﻢ دﻳﻨﻜﻢ وﻟﻲ دﻳﻦ ) ﺷﻤﺎ دﻳـﻦ ﺧـﻮد را داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﻦ دﻳﻦ ﺧﻮدم را ( و در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و دﻓﺎع و ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﭼﻬﺮه اي‬ ‫ﺧﺸﻤﺎﻧﻪ و ﺟﻨﮕﺎور ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﮕﻴﺮد و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ دﺳﺘﻮر ﻧﺒﺮد ‪ ،‬دﻓﺎع و ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬و ﺣﺘﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺟﻨﮕﻲ در ﻣﺎه ﺣﺮام ﻫﻢ دﺳﺘﻮر ﺣﻤﻠﻪ و ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي و ﺗـﺼﺎﺣﺐ‬ ‫اﻣﻮال دﻳﮕﺮان و ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ زﻧﺎن اﺻﻠﻴﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺗﻔﺮﻳﺢ و اﻓﺘﺨﺎرﺷﺎن ﺑـﻮد ﺑﻬﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﭼﻮن ﺟﻨﮓ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴﻼﺗﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻧﺠﻨﮕﻴﺪن داﺷﺘﻨﺪ ﻣﺜﻼً داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫و داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻛﻪ ﺑﻤﺪرﺳﻪ و داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻴﺮوﻧﺪ در ﺳﺎل ﺳﻪ ﻣﺎه ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ دارﻧﺪ و ﺗﺎزﻳﺎن ﻫﻢ دو ﻣﺎه ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺮم و ﺻﻔﺮ ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻬﺎي ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﺷﺎن ﺑﺮاي آﺳﻮدﮔﻲ از ﺟﻨﮓ ﺑﻮد‪!!.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮآن ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺧﺎص زﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‬ ‫و ﻣﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺟﺎزه ﻣﻴﺪﻫـﺪ ﻫـﺮ‬ ‫ﮔﺎه ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم و ﺣﻤﻠﻪ واﻗﻊ ﺷﺪﻧﺪ از ﺧﻮﻳﺶ دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻗﺮآن ﺑﻤﺴﻠﻤﻴﻦ اﺟﺎزه ﻣﻴﺪﻫـﺪ‬ ‫ﺗﺎ در ﻣﺎﻫﻬﺎي ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ از ﺟﻨﮓ ) ﺷﻬﺮ اﻟﺤﺮام ( ﻫﻢ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ و داراﺋـﻲ ﻫـﺎي آﻧـﺎﻧﺮا‬ ‫ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ...‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ آﻳﻪ ﻫﻢ در ﻗﺮآن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺘﻞ ﻧﺎﺣﻖ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ) ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ (‬ ‫را ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻗﺘﻞ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫» ﻛﺴﻲ را ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺘﻞ ﻧﺎﺣﻖ را ﺧﺪا ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬ ‫و در ﭘﻲ ﻫﻤﻴﻦ آﻳﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻈﻠﻮﻣﻲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮن ﺣﻖ دارد ﻛﻪ ﻗﺎﺗـﻞ را‬ ‫ﻣﺠﺎزات ﻛﻨﺪ‪ »:‬و ﻣﻦ ﻗﺘﻞ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎً ﻓﻘﺪ ﺟﻌﻠﻨﺎ ﻟﻮﻟﻴﻪ ﺳﻠﻄﺎﻧﺎ« ) ‪( 56‬‬ ‫و در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻮﻣﻨﻲ ) ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﻘﻴﺪه ( را ﻋﻤﺪاً و ﺑـﻲ ﮔﻨـﺎه‬ ‫ﺑﻜﺸﺪ در آﺗﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﻮﺧﺖ‪ »:‬و ﻣﻦ ﻳﻘﺘﻞ ﻣﻮﻣﻨﺎً ﻣﺘﻌﻤﺪاً ﻓﺠﺰاوه ﺟﻬﻨﻢ «‬

‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﻣﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻨﺼﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ و دﻳﻦ و ﺣﺰب و ﻋﻘﻴﺪه اي ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﻃـﻼق‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد و اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺤﺚ روي اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻛﻪ اﻧﺴﺎن و ﭘﺎﻳﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻮﺣﻴـﺪي اﺳـﺖ‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻫﺴﺘﻲ و ﻫﺴﺘﻲ در ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎري آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺟﺎن و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم ﺑﺮ اﺛـﺮ ﺳـﺘﻢ‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺮدم اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﻓـﺮض اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻼح‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ‪ »:‬ﻳﺎ اﻳﻬﺎ اﻟﺬﻳﻦ آﻣﻨﻮا ﺧﺬو ﺣﺬرﻛﻢ ﻓﺎﻧﻔﺮوا ﺛﺒﺎﺗﺎً و اﻧﻔﺮوا ﺟﻤﻴﻌﺎ« )‪( 57‬‬ ‫در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺒﺎرزه ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﻜﻪ دﺷﻤﻦ آرام ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻘﺘـﻞ و‬ ‫ﻏﺎرت ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ ﻣﺸﺮوع اﺳﺖ‪ »:‬و ﻗﺎﺗﻠﻮا ﻓﻲ ﺳﺒﻴﻞ اﷲ اﻟﺬﻳﻦ ﻳﻘﺎﺗﻠﻮﻧﻜﻢ و ﻻ ﺗﻌﺘﺪوا «‬ ‫در راه ﺧﺪا ﻛﻪ راه ﻣﺮدم اﺳﺖ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺠﻨﮕﻨﺪ و ﺗﻌﺪي ﻣﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻫﻤﻴﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﻗﺮآن وﻇﻴﻔﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻴﻜﻨـﺪ و‬ ‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺳﺘﻤﻜﺎر و ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎري را ﻛﻪ ﻗﺎﺗﻞ ﻓﺮزﻧﺪان و ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺷﻤﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫در ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﺑﻜﺸﻴﺪ‪».‬ﺑﻜﺸﻴﺪ آﻧﺎن را ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ و ﺑﻴﺮوﻧﺸﺎن ﻛﻨﻴـﺪ از‬ ‫ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ ﺑﻴﺮون ﻛﺮدﻧﺪ ﺷﻤﺎ را‪«.‬‬ ‫ﻗﺮآن دﺳﺘﻮر ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ در اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪس ﻧﻴﺰ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﺣﻤﻠـﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ و در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎﻧﻬﺎ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ را راﺣﺖ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ »:‬در ﻣﻜﺎن ﻣﻘـﺪس )‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ( ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺮد ﻛﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻜﺸﻴﺪﺷﺎن ﻛﻪ ﭘـﺎداﻓﺮه ﺣـﻖ‬ ‫ﭘﻮﺷﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫» ﭼﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﺷﻤﺎ را ) ﻣﻔﺘﺨﻮران ﺗﻦ ﭘﺮور آﺳﻮده ﻃﻠﺐ ( ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻛﻪ راه ﺿﻌﻴﻒ ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪﮔﺎن از ﻣﺮد‪ ،‬زن و ﻛﻮدك اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺠﻨﮕﻴﺪ؟ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻴﺰﻧﻨـﺪ ‪ »:‬ﺧﺪاوﻧـﺪا ﻣـﺎ را از اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺘﻤﻜﺪه اﻳﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻇﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺮون ﻛﻦ و از ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻳﺎوري از ﻣﻴﺎن ﺧﻠﻖ ﻗﺮار ده «‬ ‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ راﻫﺰﻧﺎن ﻋﺮب‬ ‫در ﭘﻲ ﻫﻤﻴﻦ آﻳﺎت ﺧﺸﻦ و ﺗﻨﺪ ﺟﻬﺎد و دﻓﺎع‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻣﻮال ﻣﺼﺎدره‬ ‫ﺷﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﻜﻪ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻨﻴﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗﺮﻳﺶ ﺣﻤﻠـﻪ ﻛﻨـﺪ‪.‬در ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬اﺑﻮذر ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ راﻫﺰﻧﺎن ﻏﻔﺎر ﺑﻮد ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮي در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻫﺠﻮﻣﻬﺎ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در اﺑﺘﺪاء ﺣﻤﺰه ﻋﻤﻮي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻔﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺎﻣﻮر اﻳﻨﻜﺎر ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺑﻴﻦ راه ﻣﻜﻪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻋﺒﻮر ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣـﺎدي و‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﺼﻴﺒﺸﺎن ﻣﻴﺸﺪ از ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻳﻜﺒـﺎر دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺳﻌﺪ اﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص ﭘﺴﺮ داﺋﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻔﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﺤﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎد اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر‬ ‫ﻫﻢ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗﺮﻳﺶ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺑﻴﻦ راه ﻏﻨﺎﺋﻤﻲ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ‪...‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻓﻜﺮ و ﻣﺬاﻛﺮه ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮار دادﻫﺎﺋﻲ رﻫﺒـﺮان ﻗﺒﺎﺋـﻞ‬ ‫ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﻦ را ﻛﻪ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻳﺎ ﺧﻮد راﻫﺰن و ﻳﺎ ﭘﻠﻴﺲ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ را ﺟﻠﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻨﻜﺎر‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﻋﻘﺪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎﺋﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﺨﺸﻲ از رﻫﺒﺮان ﻗﺒﺎﺋﻞ از ﺟﻤﻠـﻪ ‪ :‬ﻏﻔـﺎر‪،‬‬ ‫ﺑﻨﻮد ﻣﺪﻟﻴﺞ و ﺑﻨﻮدﻣﺮه را ﺑﺪﺳﺖ آورد و ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺮوﻫﺎﻧﻬﺎي ﺣﻤﺰه و ﺳﻌﺪ اﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص‬ ‫از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎدآوري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻮذر ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻏﻔﺎر ﺑﻮد ﺗﻼش و راﻫﻨﻤﺎﺋﻴﻬﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﻲ ﻗﺒﻴﻠـﻪ‬ ‫اش ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻮﻣﺪﻟﻴﺞ ﻧﻴﺰ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﻤـﺎن‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ از ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از راﻫﺰﻧﻴﻬﺎ ﺳﻬﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫در ﭘﻲ ﺣﻤﻠﻪ و ﻏﺎرت ﻛﺎرواﻧﻬﺎ آﻧﭽﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از اوﻟﻴﻦ ﻫﺠﻮﻣﺶ ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗﺮﻳﺶ واژه ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ داﺷـﺖ‬ ‫ﺑﺠﺎي واژه ﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد و راﻫﺰﻧﻲ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ و ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﻗﺒﺎﺋﻞ را ﻏﺰوه و دﺳﺘﺎوردﻫﺎي‬ ‫ﺣﻤﻼت راﻫﺰﻧﻲ ﻫﺎ را ﻏﻨﺎﺋﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺑﺠﺰ اوﻟﻴﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻼﻓـﻲ اﻣـﻮال ﻣـﺼﺎدره‬ ‫ﺷﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﻜﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺪرﺗﺶ ﺷﺼﺖ و ﺳﻪ ﻏـﺰوه‬ ‫اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق ﺗﺪاﻓﻌﻲ ﺑﻮد و در ﺑﻘﻴﻪ ﻏﺰوات ﻫﻤﻮاره ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﺷـﻬﺮﻫﺎ و ﻗﺒﺎﺋـﻞ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴ‪Ĥ‬ورﻧﺪ‪...‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻏﺰوه ) ﻫﺠﻮم ﻧﻈﺎﻣﻲ (‬ ‫ﺑﺎري ﻛﺎرواﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻮي ﻣﻜﻪ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮ آن ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺑﻮد و ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ از ﺣﻤﻠﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑـﻪ اﺑﻮﺳـﻔﻴﺎن‬ ‫اﻃﻼع داد ﺗﺎ راه ﻛﺎروان را ﻋﻮض ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎروان ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳـﻴﺪ‬ ‫اﻣﺎ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﭙﺎه ﺑﺰرگ ﺑﺴﻮي ﻟﺸﻜﺮ ﺳﻴﺼﺪ و ﺳﻴﺰده ﻧﻔﺮه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم رواﻧـﻪ ﺷـﺪ و ﺳـﭙﺎه‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﺮاي زدن ﻛﺎروان آﻣﺪه ﺑﻮد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺶ ﺷـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺑﺎزﻣﻴﮕﺸﺖ ‪ ،‬ﻗﺮﻳﺶ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻴﻜﺮد‪ ،‬ﺗﻤـﺎم اﻣـﻮال و‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﻫﻢ ﻣﺼﺎدره و وﻳﺮان ﻣﻴﻜﺮد‪.‬اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﺑﺪر ﺑـﺰرگ ) دو ﺣﻤﻠـﻪ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎم ﭘﻴﺶ از ﺑﺪر ﻳﻚ و دو ﺑﻮد ( ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﻴﺮوزي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﺎن رﺳـﻴﺪ و اﺑﻮﺟﻬـﻞ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ از دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮد و ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺮان ﻣﻜﻪ از ﺟﻤﻠﻪ » ﭘـﺴﺮ‬ ‫اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن « و ﭘﺪر ﻫﻨﺪ ) ﻫﻤﺴﺮ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ( ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ درﮔﻴﺮي ﻣـﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‬ ‫اﺳﻼم ﺑﻮد ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻫﻤﻴﺘﺶ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﻨﻈﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص داد ﻛـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺘﻨﻬﺎﺋﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﮕﺎرش ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻘﻲ در ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻗﺪﻳﻢ و ﺳﻨﺘﻬﺎي ﻛﻬﻦ اﻋﺮاب‬ ‫ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻬﺎي ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﻮﻳﺶ و اﻧﺘﻘـﺎم ﺧﻮﻧﻬـﺎي ﻋﺰﻳـﺰاﻧﺶ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎزﻳﺎن‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰان در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻢ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﭘﺪر ﺑـﻪ روي ﭘـﺴﺮ‬ ‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪ و ﭘﺴﺮ ﺑﻪ روي ﭘﺪر و ﺑﺮده ﺑﻪ روي ارﺑﺎب و ‪...‬‬

‫اﻣﺖ واﺣﺪ = ﺣﺰب واﺣﺪ‬ ‫اﻣﺖ واﺣﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪ وﺣﺪت ﻃﻠﺐ و ﺗﻚ ﺣﺰﺑﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺣﺰب واﺣﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻨﺘﻬﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب؛ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮﺗﺮ از دﻳﮕـﺮي ﻣﻴﺪاﻧـﺴﺖ و ‪...‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن واژه و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻣﺖ و ﺣﺰب ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻗﺒﻴﻠـﻪ‪ ،‬ﻗـﻮم‪ ،‬ﻃﺎﻳﻔـﻪ و‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﻚ رﻫﺒﺮي ﻣﺮﻛﺰي و ﻳﻚ ﺣﺰب ﻣﺘﺤﺪ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ از ﻗﺒﺎﺋﻞ ﭘﺮاﻛﻨﺪه و در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﺗﺎزﻳـﺎن‬

‫ﺳﺎﺧﺖ‪.‬در اﻣﺖ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ و از ﺣﻘﻮق ﻳﻜـﺴﺎن ﺑﺮﺧـﻮردار و ﻫـﻴﭽﻜﺲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارد اﻻ ﺑﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎري و اﻳﻤﺎن‪ .‬در اﻣﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺳـﻮه و اﻣـﺎم ﺑﺎﺷـﻨﺪ !‬ ‫اﺳﻮه ﻫﺎﺋﻲ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺨﺪا رﺳﻴﺪه‪.‬در ﭘﻲ اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫از ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺮاﺑﺮي اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﻮد از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و آﺋﻴﻨﻨﺎﻣﻪ اﺳﺮا‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺑﺎﻫﻮش و زﻳﺮك ﺑﻮد و ﺳﻌﻲ ﻣﻴﻜﺮد ﻫﻤﻪ را از ﺧﻮد راﺿﻲ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ و ﺳﭙﺎه‬ ‫اﺳﻼم را ﭘﺮﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب و دﻧﻴـﺎي ﭼﻬـﺎرده ﻗـﺮن ﭘـﻴﺶ‪،‬‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﻨﮕﻲ آﻓﺮﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎ آن زﻣﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﻨﮕـﻲ ﺟـﺰو اﻣـﻮال و‬ ‫ﻏﻨﺎﺋﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ و ﺳﺮﺑﺎزان ﻓﺎﺗﺢ ﺣﻖ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﺮاي ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮدﮔﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم آﺋﻴﻨﻨﺎﻣﻪ ﺟﺪﻳﺪي وﺿﻊ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻫﺮ اﺳﻴﺮي ﻛﻪ ده ﻛﻮدك ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺑﺎ ﺳﻮاد ﻛﻨﺪ آزاد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺮ اﺳﻴﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎﻟﻲ اش ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐـﻲ ‪ ،‬اﺳـﻴﺮ را‬ ‫آزاد ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬اﮔﺮ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﻴﺮ اﻣﻜﺎن ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺪارد ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ اﺳﻠﺤﻪ و اﺑﺰار ﺟﻨﮕﻲ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﺳﻴﺮ ﺧـﻮﻳﺶ را ازاد‬ ‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ از اﺳﺮا ﭘﺬﻳﺮاﺋﻲ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬـﺎ ﺧـﻮب ﺑﺨﻮرﻧـﺪ و‬ ‫ﺧﻮب ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪.‬اﺳﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮده و ﻧﻮﻛﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺎن اﺳﻴﺮ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺷـﻮﻫﺮ داﺷـﺘﻨﺪ ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس آﻳﻪ ﻗﺮآن در ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﭙﺎه اﺳﻼم در آﻣﺪه و ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ و ﺷـﻮﻫﺮ ﺳـﺎﺑﻖ‬ ‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﻤﻴﺸﺪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ زﻧﺶ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻫﻔﺘﺎد ﺗﻦ از‬ ‫اﺳﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﺣﺪود ﺳﻴﺼﺪ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﻮل و ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺑـﺴﻴﺎر دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ ،‬ﺻﻨﺪوق ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﻏﻨﻲ ﻛﺮد و ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫آﻳﻨﺪه آﻣﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون ﺷﻚ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺷﺪت ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﺑﻲ ﻧﻈﻤﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣـﺪ و‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﺗﺎزﻳﺎن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻠﺘﻬﺎي ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده را‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺎوران اﻳﺮاﻧﻲ ‪ ،‬رﻣﻲ و ﺣﺒﺸﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫در ﺻﻔﻮف ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺳﻪ ﭼﻬﺮه ﺳﺮﺷﻨﺎس از ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻬﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻳﺎران‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻴﺰ ) از ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺸﺎن ( در ﻛﻨﺎرﺷﺎن ﺑﻮده اﻧﺪ و ﻧﻘﺸﻬﺎي ﻣﻮﺛﺮي در ﻓﺮاﮔﻴـﺮ ﻧﻤـﻮدن ﺣـﺰب‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬از اﻳﺮان » روزﺑﻬﺎن ﻣﻬﻴﺎر « ) ﺳـﻠﻤﺎن ﭘﺎرﺳـﻲ ( از ﺣﺒـﺸﻪ » ﺑـﻼل « و از ﻳﻮﻧـﺎن‬ ‫»ﺻﻬﻴﺐ«‬ ‫اﻳﻦ اﻓﺮاد و ﺗﺎزﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎري در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻣﻮرد ﻣـﺸﺎوره ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﻗـﺮار ﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻨـﺪ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﺮدﻧﺪ ﭼﻪ از ﺣﻴﺚ ﻓﻜﺮي و ﭼﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻼل و‬

‫ﺻﻬﻴﺐ در ﻛﻨﺎر ﺣﻤﺰه‪ ،‬اﺑﻮذر و ﻋﻤﺮ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺎوران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮده اﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب »‬ ‫ﻗﺮآن ﺳﺮوده اي ﺑﺴﺒﻚ ﭘﺎرﺳﻲ « ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ آﻳﺎت ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ از زﺑﺎن اﻳﻦ ﻣـﺸﺎوران ﺟـﺎري‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ و واژه ﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ از ﭘﺎرﺳﻲ – ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ – ﺣﺒﺸﻲ و ﻋﺒﺮي در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳـﺖ‪.‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺻﻬﻴﺐ از ﻳﻚ ﺷﻴﻮه روﻣﻲ ﻫﺠﻮم ﻓﺎﻻﻧﮋ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪاً ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬در ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺧﻨﺪق و ﻃﺎﺋﻒ ﻧﻴﺰ ﺳﻠﻤﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪه ﺣﻔـﺮ ﺧﻨـﺪق و‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ اراﺑﻪ اي ﺑﻪ ﻃﺎﺋﻒ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻮذر ﻏﻔﺎري ﻛﻪ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ راﻫﺰن ﻏﻔﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎي ﺟﻨﮕﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺻـﺤﺮا‬ ‫ﺑﻮد‪ ) .‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻏﻔﺎر ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ﺳﭙﺎه ﺻﺤﺮا را ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﭼﺮﻳﻜﻲ و راﻫﺰﻧـﻲ در اﺧﺘﻴـﺎر داﺷـﺖ و ﻛـﺎر‬ ‫اﺻﻠﻲ اش ﻫﺠﻮم و راﻫﺰﻧﻲ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ (.‬و ﻧﻴﺰ در ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم دﻻوراﻧﻲ ﭼﻮن اﻣـﺎم ﻋﻠـﻲ –‬ ‫ﺣﻤﺰه و ﻋﻤﺮ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر اﻣﻴﺪ ﺑﺨﺶ و ﻧﻴﺮوآﻓﺮﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﻠﻤﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﺪون ﺷﻚ ﻳﻜﻲ از دﻫﻬﺎ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺰدﻛﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔﺮوﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﭼﻮن ﺳﻠﻤﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﺗـﺮ و‬ ‫ﻓﻌﺎل ﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﺎم او ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺷﻜﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب » ﻗـﺮآن‬ ‫ﺳﺮوده اي ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﭘﺎرﺳﻲ « ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬وﺟﻮد واژه ﻫﺎي ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬رﻣﻲ و ﺣﺒﺸﻲ و ‪ ...‬در ﻗﺮآن ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ‬ ‫اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﺎران و ﻣﺸﺎوران ﻧﺰدﻳﻚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻛﺘﺎﺑﺖ ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺗﺤﺮﻳﺮ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ را ﻣﻴﺴﺎزد‬ ‫ﻫﺠﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و اﺳﺘﻘﺮار او در ﻳﺜﺮب ﻧﻘﺶ ﺣﻴﺎﺗﻲ و ﺑﻨﻴـﺎدي در ﺑﻘـﺎ و ﺗـﺮوﻳﺞ اﻧﺪﻳـﺸﻪ وي‬ ‫داﺷﺖ‪.‬ﻳﺜﺮب ﻛﻪ ﭘﺲ از ورود ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺪه آل اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﻨﻪ ) ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺗﻤﺪن‬ ‫( ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻜﻪ و ﻣﻜﻴﺎن در ﮔﻴـﺮي و رﻗﺎﺑـﺖ ﻗﺒـﺎﺋﻠﻲ داﺷﺖ‪،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﻜـﻪ در‬ ‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻗﻠﺐ ﺗﺠﺎرت و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ و وﺟﻮد ﻛﻌﺒﻪ در آن ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﺪ ﻛـﻪ در ﺳـﺎل‪،‬‬ ‫درآﻣﺪﻫﺎي ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ را ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﺗﺠﺎر و ﻛﺴﺒﻪ ان ﺷﻬﺮ ﺳﺮازﻳﺮ ﻛﻨﺪ ‪ ) .‬ﻣﺜﻞ اﻣـﺮوز (‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ رﻗﺎﺑﺘﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎ و ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ داﺷـﺘﻨﺪ ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺳﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻳﻬﻮد و ﺳﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻋﺮب زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت و ﺑﺎزار ﺑﺪﺳـﺖ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن ﺑـﻮد و‬ ‫ﻛﺸﺎورزي و دآﻣﺪاري در دﺳﺖ اﻋﺮاب و ﺑﺨﺸﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﻳﻬـﻮد ؛ ﻗﺒﺎﺋـﻞ ﻋـﺮب درﮔﻴﺮﻳﻬﺎﻳـﺸﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ﺑﻮﻳﮋه اوس و ﺧﺰرج‪.‬‬ ‫اوس از ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي ﻳﻬﻮدي ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن دﻳﺪه ﻣﻴﺸﺪ ‪.‬‬ ‫ﺧﺰرج ﻗﺒﻴﻠﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﻳﻤﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮده ﺑﻮد و در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دو ﻗﺒﻴﻠﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻫﻢ درﮔﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﺒﻞ از ورود ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﺷﺪﻳﺪي ﺑﻴﻦ‬ ‫آﻧﻬﺎ رخ داد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﮕﻮﻧﻪ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎي داﺧﻠﻲ و رﻗﺎﺑﺘﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم دﻋﻮت ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎه ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﺑﻲ و رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫ﻗﺒﻞ از ورود ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻫﺎﻟﻲ ﺷﻬﺮ ﺑﺮ آن ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺮاي وﺣـﺪت‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﺑﻲ را ﺑﻪ ﺷﺎﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ او ﻣﺤﻮر وﺣﺪت و اﺗﺤﺎدﺷﺎن ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫از ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻳﻬﺎي ﺑﻲ ﻣﻮرد ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ ﻫﺠﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛـﻪ ﻋﺒـﺪاﷲ‬ ‫ﺑﻦ اﺑﻲ از ﺷﺎه ﺷﺪن ﻣﺤﺮوم ﺷﻮد و ﻟﺬا ﺑﺮ اﺛﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻴﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﺒـﺪاﷲ ﺑـﻦ اﺑـﻲ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﻼﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﻣﺪﻋﻲ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﻲ اﺳـﺖ و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم او را ﺑﻌﻨﻮان رﻫﺒﺮ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬وي از دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫اﺳﻼم ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺴﻴﺎري را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮد اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﺑـﺎ او درﮔﻴـﺮي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ و ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻮر ﺗﺮور اﻓﺮادي در ﻣﻜﻪ را ﻣﻴﺪﻫﺪ اﻣﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﻮي ﻋﺒﺪاﷲ اﺑـﻦ اﺑـﻲ‬ ‫در ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ ) ،‬ﺷﻬﺮي ﻛﻪ ﺧﻮد و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ( ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧـﻮرد از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻗﺮآن و ﺑﺎ واژه ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻣﻴﻜﻨﺪ!‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در اﺑﺘﺪاي ورودش ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ در ﺣﻮﻣﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺷﻬﺮ ) ﻗﺒﺎ ( اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣـﺴﺠﺪ‬ ‫ﻧﻤﻮد و ﻗﺒﻠﻪ آﻧﺮا ﺑﺴﻮي ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻧﻬﺎد‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن از اﻳﻦ اﻗﺪام ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﺧﺮﺳـﻨﺪ ﺷـﺪﻧﺪ و‬ ‫ﮔﻤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ وي دﻳﻦ آﻧﻬﺎ را ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﻟﺬا در اﻳﺎم اول ﺑﺎ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺨـﻮﺑﻲ و ﺧﻮﺷـﻲ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﭘﺲ از اﻧﻜﻪ ﭘﻲ ﺑﺮدﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮد را ﻣـﺴﺘﻘﻞ و‬ ‫ﻣﺘﻜﺎﻣﻠﺘﺮ از ادﻳﺎن ﻗﺒﻞ ) ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﺣﺘﺮام و ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ ( ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺼﻮﻣﺖ‬ ‫ﺑﺎ وي ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و اﺳﻼم را ﺑﻌﻨﻮان دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪي ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﻪ ﻗﺮآﻧﻲ‬ ‫ﻗﺒﻠﻪ را ﺑﻪ ﻛﻌﺒﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻮرﺧﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت ﻋﻤـﺮ ﺻـﻮرت‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺶ و ﻣﻜﻴﻴﻮن از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ اﮔـﺮ ﻛﻌﺒـﻪ ﺑﻌﻨـﻮان ﻗﺒﻠـﻪ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺷﻮد و در دراز ﻣﺪت راﺣﺘﺘﺮ اﺳﻼم را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺎه و دو اﺻﻞ ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻴـﺴﺖ و‬ ‫ﭘﻨﺞ اﺻﻞ ان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺖ اﺻﻞ آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ادﻳـﺎن دﻳﮕـﺮ –‬ ‫ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن و ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﺎﻧﺸﺎن ﺑﻮد‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ آﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ‪:‬‬ ‫· ﻫﺮ ﻃﺎﻳﻔﻪ از ﻣﺪﻳﻨﻪ آزاد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬ ‫· ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ‪ -‬ﻧﻈﺎﻣﻲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫· ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ و ﺑﺮادرﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻣﺸﻜﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ وي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺛﺮوﺗﻬﺎﻳﺸﺎن را در ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫· اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮد و ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ ﺑﺮ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ او را از ﭘـﺎي‬ ‫درآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫· ﻫﺮ ﺣﻘﻲ ﻛﻪ ﮔﺪاﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻴﺸﻮد ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑـﺎ ﺣﻘـﻲ ﻛـﻪ ﺗـﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ‪.‬‬

‫· ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﻛﺴﻲ را ﺑﻜﺸﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد‪.‬‬ ‫· اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﻲ را ﺑﺎ ﺷﻮرا و ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫· ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺟﺎزه ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ از اﻫﻞ ﻗﺮﻳﺶ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫· ﻣﺪﻳﻨﻪ ) ﺷﻬﺮي ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼم ﺑﻨﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ( ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺮم اﺳـﺖ‬ ‫و در آﻧﺠﺎ ﻛﺴﻲ اﺟﺎزه ﺟﻨﮓ و ﺟﺪال ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫· ﻫﻴﭽﻜﺲ اﺟﺎزه ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر و ﻏﻼم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ ﺧـﻮد ﻣﻴﺒﺎﻳـﺴﺖ ﻛﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮدش را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬ ‫· ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻛﺎر ﻛﺮدن ﻣﺤﺮوم ﺷﻮد ﺑﺮ ﺷﻮراي رﻫﺒﺮي ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎرج او را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫· در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ و در ﻣﻴﺎن اﻣﺖ اﺳﻼم ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺗﺮي ﻓﺮﻗﻪ اي ‪ ،‬ﻃﺎﻳﻔﻪ اي ‪ ،‬ﻗـﻮﻣﻲ و‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده اي و ‪. ...‬ﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﻫﺒﺎﻧﻴﺖ و آﺧﻮﻧﺪ ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎن اﻣﺖ ﻣـﺴﻠﻤﺎن وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و‬ ‫رﻫﺒﺎﻧﻴﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎد و ﻋﻠﻢ آﻣﻮزي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫· در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺴﻖ‪ -‬زﻧﺎ‪ -‬ﺷﺮب ﺧﻤﺮ و ‪ ...‬ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫· در ﻣﺪﻳﻨﻪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان از ﺣﻘﻮق ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫· ﺑﻲ ﺷﻚ ﺧﻴﻠﻲ زود ﺗﺎزﻳﺎن اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻮده و ﺑـﻪ اﺻـﻞ ﺧـﻮﻧﺮﻳﺰ و ﺟﺎﻫـﻞ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺑﻮﻳﮋه وﻗﺘﻲ ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺗﺎزي و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ ﺑـﺴﻴﺎري از ﻳﻬﻮدﻳـﺎن ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ آزادي آﺋﻴﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﭼﻮن ﺑﻨﻲ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﺠﺮم ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻗـﺮﻳﺶ ﻗﺘـﻞ ﻋـﺎم‬ ‫ﺷﺪه و داراﺋﻲ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻨﻔﻊ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﺼﺎدره ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺮاج ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫در ﻣﻮرد ﻣﻌﺮاج ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺳﺨﻨﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺎ ﺑﺮ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻌـﺮاج ‪ ،‬ﭘـﺮواز روح‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺧﻮاب ﺑﻪ اﻗﺼﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﺳـﻔﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﺑﻲ ﺷﻚ ﺧﻮاب را ﺧﻮد ﻋﺎﻟﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از آن ﮔﻔﺘﻦ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﻴﮕﻨﺠﺪ‪ .‬و ﻣﺤﻤﺪ در ﻫﻨﮕﺎﻣـﻪ‬ ‫اي ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﺣﺠﺎز ﺑﻪ ﻋﺼﺮ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﺤﻜﺎم ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻗـﺪرت‬ ‫دﻳﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اش ﺳﺮﻋﺖ ﻗﻄﺎر اﻧﻘﻼﺑﺶ را در راﺳﺘﺎي ﺟﻬـﻞ ﺗﺎزﻳـﺎن ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ رو در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﭘﺬﻳﺮش ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺗﺎزﻳﺎن‪ ،‬زﺑﺎﻧﻲ در ﺧﻮر ﻓﻬـﻢ آﻧـﺎن را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﻣﻮﺳﻲ ﻛﻪ از ﻛـﻮه ﺗـﻮر ده ﻓﺮﻣـﺎن را آورد از ﺧـﻮاب و‬ ‫روﻳﺎي ﺧﻮد ﻛﻪ آن را ﻣﻌﺮاج ﻧﺎﻣﻴﺪ ‪ ،‬دوازده ﻓﺮﻣـﺎن آورد ﻛـﻪ از ﺗﻮﺣﻴـﺪ – ﻫﻤﺒـﺴﺘﮕﻲ – ﺑﺮاﺑـﺮي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ‪ ...‬ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺷﻌﺎر و ﺗﻼش ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر دوﺳﺘﻲ و ﻣﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺎن و آﺷﻨﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن و ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎن و ﭘﻨﺎﻫﻨﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬اﺳﺮاف در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻜﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﺧﺴﻴﺲ و ﻧﺎﻛﺚ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺧﻮن ﻧﺮﻳﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬داراﺋﻲ دﻳﮕﺮان ﺑﻮﻳﮋه ﻳﺘﻴﻤﺎن را ﻏﺼﺐ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﻓﺮﻳﺒﻜﺎر و ﺣﻴﻠﻪ ﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﺧﺮد در زﻧﺪﮔﻲ ﭼﺮاغ راﻫﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﻓﺮوﺗﻦ و ﺑﻲ ﻏﺮور ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺧﺼﺎﺋﺺ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در آن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﺮب اﻣﺘﻲ ﺑﺴﺎزد ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ اي‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻤﺎن ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ‬ ‫ﺷﺶ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ زﻳﺎرت وارد ﻣﻜﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ در‬ ‫اﺑﺘﺪاي ﺑﺤﺚ آﻣﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﻤﺎﻣﻲ آداب و ﻣﻨﺎﺳﻚ ﺣﺞ را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻋﺮاب ﻧﻴﺰ اﻧﺠـﺎم ﻣﻴـﺸﺪ ‪،‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ورود ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧـﺼﻮﻣﺖ‬ ‫دﻳﺮﻳﻨﻪ را از ﻳﺎدﻫﺎ ﺑﺒﺮد و ﭘﻴﻤﺎن آﺗﺶ ﺑﺲ و ﺷﺎﻳﺪ دوﺳﺘﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ دو ﻫﺰار ﺗﻦ از ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺪون اﺑﺰار ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺟﻨﮕﻲ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﻳﺶ در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﭘﻴﻜﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑـﺮاﻳﺶ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺟﻨﮕﻴﺪن ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ زاﺋﺮان ) ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑـﺖ‬ ‫ﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻬﻮدي‪ ،‬و ﻣﺴﻴﺤﻲ ( ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﺑﺮاي زﻳﺎرت ﻛﻌﺒﻪ وارد ﻣﻜﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﭼﻨﺪ ﺷـﺘﺮ‬ ‫وﻳﮋه ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ) ﻛﻪ از رﺳﻮﻣﺎت ﻋﺮب ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺑـﻮد( را آراﻳـﺶ ﻛـﺮده در ﭘﻴـﺸﺎﭘﻴﺶ ﺳـﭙﺎه ﺑﻨﻤـﺎﻳﺶ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ و در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺬاﻛﺮات ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻴﺪاد ﻛﻪ وي درﺻـﺪد ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻜﻪ را از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻨﺪازد و ﺑﻪ ﻛﻌﺒﻪ ﻛﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪ ﻗﺮﻳﺶ اﺳﺖ ﻟﻄﻤـﻪ اي‬ ‫وارد ﻛﻨﺪ و ‪ ...‬ﺷﻮراي ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ورود دو ﻫﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﻣﻨﻈﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺧﻄـﺮي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻓﻊ دﻳﺮﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ اﺟﺎزه ﻧﺪاد ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ درآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻟـﺬا ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم در‬ ‫ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺴﺖ ﺗﺎ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﻪ زﻳﺎرت ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺮﻣﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮﻳﺶ‬ ‫آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و ﺗﻮاﺿﻊ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻗﺮﻳﺶ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺷﺮوع ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫وي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻮن ﺳﻨﺖ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻋﺮب ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺎ ﺑﺎﺳﻤﻚ اﻟﻠﻬﻢ ﺷﺮوع ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان رﺳﻮل اﷲ اﻣﻀﺎء ﻛﻨﺪ ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻗﺮﻳﺶ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد و ﮔﻔـﺖ ﻣـﺎ‬ ‫ﺗﺮا ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ اﻣﻀﺎء ﻛﻨﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺮﻣﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺗـﻦ از ﻳـﺎران ﻧﺰدﻳـﻚ او ﺑـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ وي ﺷﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ او ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان رﺳﻮل اﷲ اﻣﻀﺎء ﻧﻜﻨﺪ و از ﺳﻮﺋﻲ ﺑﺠـﺎي ﺑـﺴﻢ‬

‫اﷲ ﺑﺎ ﺑﺎﺳﻤﻚ اﻟﻠﻬﻢ ﻛﻪ ﺷﻌﺎر ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﺑﻮد ﭘﻴﻤﺎن را ﺷﺮوع ﻛﺮد‪.‬ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﺎده داﺷـﺖ از‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻗﺮﻳﺶ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪت دﻫـﺴﺎل ﻣﻴـﺎن ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و‬ ‫ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﻜﻪ آﺗﺶ ﺑﺲ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ و در اﻳﻦ ﻣﺪت ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﻪ ﺟﺎن دﻳﮕﺮي ﺗﺠﺎوز ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺪت دﻫﺴﺎل اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺪون اﺟﺎزه ﺳـﺮان ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬

‫ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻠﺰم اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﺴﺘﺮد دارد ‪ ،‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﻮد ‪،‬‬ ‫ﻣﻜﻪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﺳﺘﺮداد وي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺪت دﻫﺴﺎل ﻫﻴﭻ ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﻣﻜﺮي ﻛﻪ ﺟﻨﮓ اﻓﺮوز ﺑﺎﺷـﺪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ از ﻃـﺮف ﻫﻴﭽﻴـﻚ‬

‫اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪.4‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺪت دﻫﺴﺎل ﻗﺮﻳﺶ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺟﺎزه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﺮوه و ﻗﺒﻴﻠﻪ و ﻗـﻮﻣﻲ ﻣﺘﺤـﺪ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺎن دوﺳﺘﻲ ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪.5‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در اﻳﻦ ﺳﺎل اﺟﺎزه زﻳﺎرت ﻣﻜﻪ را ﻧﺪارﻧﺪ وﻟﻲ ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻜـﻪ وارد‬

‫ﺷﻮﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺳﻪ روز آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻣﺮدان ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻤﺮ اﺑﻦ اﻟﺨﻄﺎب ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ اﻣـﺎ‬ ‫در آﻳﻨﺪه ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮد زﻳﺮا ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻢ ﻓﺮﺻـﺖ ﻛـﺎﻓﻲ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺧﻮد و ﻫﻢ وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﺑﻼغ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﻳﺶ و ﺗﻮﺟﻪ دادن ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺷـﺒﻪ‬ ‫ﺟﺰﻳﺮه ﻋﺮﺑﻲ و ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﭘﺲ از ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣـﻮرد ﻫﺠـﻮم واﻗـﻊ ﺷـﺪن از‬ ‫ﺳﻮي ﻗﺮﻳﺶ اﻳﻨﻚ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻗﺪرت ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎن آﺗﺶ ﺑﺲ اﻣﻀﺎء ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫اردوﺋﻲ ﺧﺎرج از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮاي راﻫﺰﻧﻲ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﻤﺎن ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﻓﺮارﻳﺎن ﻣﻜﻪ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ ‫اي را ﺧﺎرج از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻨﺎم ذواﻟﻤﺮه اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﺗﺎ ﺗﺎزه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﻜﻪ ﺑـﻪ او ﻣﻴﭙﻴﻮﺳـﺘﻨﺪ در‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻘﺾ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﻜﺮده و ﻫﻢ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺟﺪﻳﺪي در ﺧﺎرج از ﻣﻜﻪ‬ ‫ﺑﺮاي راﻫﺰﻧﻲ و ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻴﺮو ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﻧﻴﺰ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻴﻨﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺎن ﻳﺎدآورﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﺰوه در ﻟﻐﺖ ﺑﻤﻌﻨﺎي راﻫﺰﻧﻲ ﻣﻘـﺪس ﺑـﻮده اﺳـﺖ و در ﻏـﺰوات اﻣـﻮال و‬ ‫داراﺋﻴﻬﺎ و زﻧﺎن ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي ﻣﻴﺎن ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ذواﻟﻤـﺮه ﭘﻨﺎﻫﻨـﺪه‬ ‫ﺷﺪ و رﻫﺒﺮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎي آن ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣـﺮد ﺷـﺠﺎع و ﺷﻤـﺸﻴﺮ زن ﻣـﺎﻫﺮ ﻋـﺮب‬ ‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ راﻫﺰﻧﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪.‬اﺑﻮﻧﺼﻴﺮ ﺑﺎ ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎرج ﺧﻮد و دﻳﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺮارداد ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻧﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻴﻜﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﺎن ذواﻟﻤﺮه ﺑﺎ راﻫﺰﻧﻲ ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺰاﺣﻤﺘﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗـﺮﻳﺶ و‬ ‫ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﻜﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮ آن ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻨﺎﻫﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ذواﻟﻤﺮه را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻣﺎده دو ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ را ﻓﺴﺦ ﺷﺪه اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه‬ ‫ﺑﺎ راﻫﺰﻧﻲ و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ ﻣﺰاﺣﻤﺘﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آوردﻧﺪ و آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ از‬ ‫راﻫﺰﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آوردﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ در ﭘﻲ ﭘﻴﻤﺎن ﻋﺪم ﺗﻌﺮض ﺑﺎ ﻣﻜﻪ ﻫـﺮ روز ﻗـﺪرت ﻧﻈـﺎﻣﻲ – ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺧـﻮد را در‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺪاد و ﻗﺒﺎﺋﻞ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن را ﻳﺎ ﺑﺎ ﻗﺮارداد ﻳﺎ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ و ﺳﺘﻴﺰ ﻳﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﺑﻼغ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻮﻳﻨﺶ ﺑﺰﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ و رﻫﺒﺮي ﺧﻮد در ﻣﻴﺎورد‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻧﻴﻜﻮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻜﻪ ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺻﺤﺮاي ﺳﻮزان ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﻛﻌﺒﻪ ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه و ﻣﺤﻞ زﻳﺎرت درﻳﺎي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻓﺎﺿﻠﻪ اش ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻼﺋﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ و در ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎل از ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم ﺑﻬﺎﻧﻪ اي ﻣﺤﻜﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻟﺸﻜﺮ ﺑﻜﺸﺪ و اﻳﻦ در زﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗـﻮﻳﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪﻧﺪ‪.‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﺰاﻋﻲ ﻛﻪ از ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮد ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم و ﺗﻌﺮض‬ ‫ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻮﺑﻜﺮ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻨﻮﺑﻜﺮ را ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﺰاﻋﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد و اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ ﻧﻘـﺾ‬ ‫ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ از ﺳﻮي ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ‪.‬اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻣﺎﻣﻮر ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎي وارده از درﮔﻴﺮي دو ﻗﺒﻴﻠﻪ را ﻧﻴﺰ ﺗﺎدﻳﻪ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﻣﺘﺮﺻﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎم و ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺎم و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻗﺮﻳﺶ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺑﺪو اﺑﻼغ ﻣﻴﺸﺪ ﺑﻬﺎﺋﻲ ﻧﺪاد و اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻧﺎاﻣﻴﺪ از ﻣﺎﻣﻮرﻳﺘﺶ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺑﻨﻮ ﺑﻜﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﺰاﻋﻲ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧـﻪ ﻳﺎﻓـﺖ ﺗـﺎ ﺳـﭙﺎه‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﺶ را ﺑﺮاي ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻋﻤﻮ زاده اش اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ) رﺋﻴﺲ داراﻟﻨﺪوه و ﻣﺘﻮﻟﻲ ﻛﻌﺒﻪ ( ﺑـﺴﻴﺞ ﻛﻨـﺪ و‬ ‫رﻫﺒﺮي ﭼﻬﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺪش ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب را ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﮔﻴﺮد و ﻣﻜﻴـﺎن را ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﻼم و ﻗﺮآن ﺑﻪ رﺳﺘﮕﺎري ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻛﻪ زﻳﺮﻛﺘﺮ از ان ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺶ را ﺑﻴﻬﻮده ﺗﻠﻒ ﻛﻨﺪ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ در ﻇﻬﺮان در ﭼﻨﺪ ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮي ﻣﻜـﻪ اردو زده ﺑﻮدﻧـﺪ رﺳـﺎﻧﺪ و از‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻣﺎن ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻢ دﺷﻤﻦ دﻳﺮﻳﻨﻪ اش را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا )‬ ‫ﻛﻌﺒﻪ ( و ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن اﻣﺎﻛﻦ اﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﺧﺎﻧﻪ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﻮد و ﻳﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و در را ﺑﺮ روي ﺧﻮد ﺑﺒﻨﺪد در اﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺪون ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﻣﻜﻪ را ﻓﺘﺢ ﻛـﺮد‬ ‫) اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ درﮔﻴﺮي و ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺰﺋﻲ در ﻳﻜﻲ از دروازه ﻫﺎي ﻣﻜﻪ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت زﻳﺎدي ﻧﺪاد( ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎس ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻗﺒﻞ از ورود ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎن و ﻣـﺎل‬ ‫ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﭘﺎﻳﺎن روزه ﮔﻴﺮي‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﺳﭙﺎه ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣﻴـﺸﺪ دﺳـﺘﻮر داد ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻳﮕـﺮ روزه‬ ‫ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ) .‬ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد ( و ﻣﻴﮕﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﻚ ﻧﺒﺮد ﻣﺎ ﺧﻮد ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﺗﻬﺎﺳـﺖ و از‬ ‫ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺟﺸﻦ و ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻲ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫_ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻛﺎﻓﺮان ﺣﺮﺑﻲ را ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻓﺘﻮاي ﻓﻘﻬﺎ‪ ،‬واﺟﺐ اﻟﻘﺘﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﻣﺮدم ﻗﺮﻳﺶ ﻫﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻢ در ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﺰاﻋﻲ ﻫﻢ ﭘﻴﻤـﺎن‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺑﻨﻮﺑﻜﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺨﺸـﺸﻬﺎﺋﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﺰاران ﻳﻬﻮدي اﻳﻜﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق‪ ،‬در ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺧﻴﺒﺮ و ﻃﺎﺋﻒ ﺑﺠﺮم ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﻨﻔﻊ ﻗﺮﻳﺶ و ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ دﻳﺪه ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪...‬‬

‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻗﺒﺎﺋﻠﻲ! و ﻣﺤﻤﺪي ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﻣﻬﺮﺑﺎن‬ ‫ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺴﺐ و ﻧﺴﺒﻬﺎي ﺟﺎﻫﻠﻲ را ﻟﻐﻮ ﻛﺮد و ﻫﻤﻪ را ﺑﺮادر دﻳﻨﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬‫ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ دار ﻛﻌﺒﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ را ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ او ﭘﻴﻮﺳـﺖ ‪ ،‬در‬‫ﻣﻘﺎم ﺧﻮدش اﺑﻘﺎء ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ ﻫﻨﺪ ﻫﻤﺴﺮ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻛﻪ ﺟﮕﺮ ﺣﻤﺰه را ﺧﻮرده ﺑﻮد و از ﮔﻮش و ﭼﺸﻢ و ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺟﻨﮓ‬‫اﺣﺪ ‪ ،‬ﮔﺮد ﺑﻨﺪ درﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار داده و ﺧﺎﻧﻪ اش ﭘﺲ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا ﻣﺤﻞ اﻣﻦ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ ﺻﻔﻮان اﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﻛﻪ درﺻﺪد ﻗﺘﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺮآﻣﺪه ﺑﻮد و ﮔﺮوﻫﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺮور ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ‬‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﺳﻼم را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد ‪ 63‬ﺟﻨـﮓ و ﻫﺠـﻮم اﻧﺠـﺎم داده ﺑـﻮد ‪ ،‬در‬‫ﻋﺮض ده روز اﻗﺎﻣﺖ در ﻣﻜﻪ دو ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ) ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده و ﻗﺒﻴﻠﻪ اش ﺑﻮدﻧﺪ ( را ﺑﺪون ﻫـﻴﭻ‬ ‫زور و اﺟﺒﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ آﺋﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم و آداب آن را ﻧﭙـﺬﻳﺮﻓﺖ اﻣـﺎ‬‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن در ﻧﺰد وي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ،‬اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن را ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺷـﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳـﺨﺖ‬ ‫اﺳﻼم ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﺠﺮان ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪.‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺷﻴﻮه زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻴﺎﺳﺖ و ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬ ‫وﻳﮋه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺎم وي را در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺘﺪﻫﺎ و ﺷﻴﻮه ﻫـﺎي‬ ‫او اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻲ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻧﻴﺎﻛﺎن‬ ‫ﺑﺰرگ او ﺑﻨﺎم ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب ﻧﻴﺰ ﻣﺮدي زﻳﺮك و ﺑﺎ ﻛﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ارث ﺑﺰرﮔـﻲ از او‬ ‫ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻌﺒﻪ و ﻣﺸﻜﻲ ﺷﺮاب‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺑﺪون ﺷﻚ رﻳﺸﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ و‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮﻳﺶ از ﺑﻨﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﺰاﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎز ﻣﻴﮕﺮدد ﺑﻪ دو ﺳﻪ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم و درﮔﻴـﺮي و‬ ‫ﺟﻨﮕﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺣﻮل ﺗﻮﻟﻴﺖ و ﻛﻠﻴﺪ داري ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻌﺒﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪:‬ﺑﺮ اﺛـﺮ ﻓـﺮو رﻳﺨـﺘﻦ ﺳـﺪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣ‪Ĥ‬رب در ﻳﻤﻦ ‪ ،‬ﻋﺪه اي از ﻗﺒﺎﺋﻞ آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻛﻮچ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﻠﻴﻞ ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮو‬ ‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﺎ اﻓﺮادش در وادي ﻣﻜﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و در آن اﻳﺎم ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺟﺮﻫﻢ ﻣﺘﻮﻟﻲ ﻛﻌﺒﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺟﺮﻫﻢ ﻧﻴﺰ از ﻳﻤﻦ ﻫﺠﺮت ﻛﺮده ﺑﻮد و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و ﻫﻤﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ ازدواج‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و دو ﻧﺴﻞ در ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ آﻧﺎن ﻣﺎﻧﺪه ﺑـﻮد‪.‬ﻗﺒﻴﻠـﻪ‬ ‫ﺧﺰاﻋﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﻬﺪام ﻣﺰارﻋﺶ ﺑﻪ وادي ﻣﻜﻪ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﻀﺮ ﺑﺎ ﺟـﺮﻫﻢ ﺑـﻪ ﺳـﺘﻴﺰ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و آﻧﻬﺎ را از ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮون ﻛﺮد‪ .‬از آن ﭘﺲ ﻛﻠﻴﺪداري و ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻣﻜﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﺰاﻋﻲ اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺟﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﻬﻤﺮاه اﻓﺮاد ﻗﺒﻴﻠﻪ اش از ﻣﻜﻪ اﺧـﺮاج ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎدرش ﺑﻪ ﺷﺎم ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﺗﺎ ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ در آﻧﺠﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮد و ﭼـﻮن در ﺑﺰرﮔـﻲ‪ ،‬ﻧـﺴﺐ‬

‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻛﻌﺒﻪ و ﺣﻖ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺧـﻮد و ﻗﺒﻴﻠـﻪ‬ ‫اش را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب ﺑﺎ ﺣﺒﻲ ﺗﻨﻬﺎ دﺧﺘﺮ ﺟﻠﻴﻞ ﺧﺰاﻋﻲ ازدواج ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻠﻴﻞ ﺧﺰاﻋﻲ ﭘﻴﺮ و ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪه ﺑﻮد از ﺗﻮﻟﻴﺖ و ﻛﻠﻴﺪ داري ﻛﻨﺎر رﻓﺖ و اﺑﻮﻏﺒﺸﺎن ) ﺳﻠﻴﻢ ( ﺟﺎي‬ ‫او را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺳﻠﻴﻢ ﻛﻪ داﺋﻢ اﻟﺨﻤﺮ و ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮد ﻛﻠﻴﺪ داري و ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻛﻌﺒﻪ را ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻲ از ﺷـﺮاب ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب ﺟﺪ ﭘﻨﺠﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن او ﺑـﻪ آرزوي ﺧـﻮد رﺳـﻴﺪ و ﺗﻮﻟﻴـﺖ را‬ ‫دوﺑﺎره از ﺧﺰاﻋﻲ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻜﻲ ﺑﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮد‪.‬ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻜـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺑﻬﺘﺮي داد و ﭼﻬﺎر ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي ﺧﻮدش ﺗﺸﻜﻴﻞ داد‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫داراﻟﺘﺎﺳﻴﺲ » داراﻟﻨﺪوه« ) ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﺷﻴﻮخ ﻗﺮﻳﺶ (ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﻗﺮﻳﺶ ﻋﻀﻮ اﻳﻦ ﻣﺠﻠـﺲ‬

‫ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﭼﻬﻞ ﺳﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫رﻓﺎده ) ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻏﺬاي زاﺋﺮان ﻣﻜﻪ (‬

‫‪.3‬‬

‫ﺳﻘﺎﻓﻴﻪ ) ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﺌﻮل آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ زاﺋﺮان ﻣﻜﻪ (‬

‫‪.4‬‬

‫ﺣﺠﺎﺑﻪ ) ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺖ و ﻛﻠﻴﺪ داري ﻛﻌﺒﻪ (‬

‫ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛﻼب ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎي »ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف«‪ » ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺪار«و » ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰي « ‪.‬‬ ‫وي ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد ﻋﺒﺪﻣﻨﺎف را ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﻳﻚ واﻗﻌﻪ ﻣﻬـﻢ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪ ﻛـﻪ او ﻋﺒﺪاﻟـﺪار را‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﻜﻪ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻋﺎﺗﻜﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﻋﺒﺪﻣﻨﺎف ﻫﻨﮕﺎم زاﻳﻤﺎن دو ﻗﻠﻮ زاﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﭘﺴﺮ او‬ ‫ﺑﻬﻢ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎي ﻳﻜﻲ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮي ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬ﻗﺼﻲ ﺑﻦ ﻛـﻼب ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻃﺒﻴﺒـﺎن و‬ ‫ﻛﺎﻫﻨﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮي ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ‪ :‬ﻣﻴﺒﺎﻳـﺪ آن دو را ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻴﻎ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ دو ﻫﻤﺰاد ﺑﺎ ﺗﻴﻎ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﺎﻧﻲ »ﻋﺒﺪﺷـﻤﺲ« ) ﺟـﺪ ﺑـﺰرگ‬ ‫اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن – ﻋﺜﻤﺎن – و ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ ( و ﭘﺎي »ﻋﻤﺮو« )ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻢ ﻣﻠﻘـﺐ ﺷـﺪ – ﺟـﺪ ﺑـﺰرگ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و اﻣﺎم ﻋﻠﻲ( ﺧﻮﻧﻴﻦ ﮔﺸﺖ وﻟﻲ ﻫﺮ دو زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ....‬و از آن روز ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻮاره ﺧﻮن‬ ‫و ﺗﻴﻎ ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان آن دو ﺑﺮادر ﻣﺮگ و ﻧﺎﺑﻮدي آﻓﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫»ﻋﻤﺮو« ) ﻫﺎﺷﻢ ( ﺟﺪ ﺑﺰرگ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و اﻣﺎم ﻋﻠﻲ اﺳﺖ و ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺟﺪ ﺑﺰرگ ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻨﮕﻴﺪه اﻧﺪ‪.‬از ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬اوﻟﻴﻦ آﺗﺶ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ‬ ‫دو ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺮادر ) ﻫﺎﺷﻤﻴﺎن ( و ) اﻣﻮﻳﺎن ( ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻛﻌﺒﻪ ﺑـﺮ اﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﺪ و ﭘـﺲ از آن ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ ) اﻣﻮﻳﺎن ( ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬و ‪ ) ...‬ﺑﻨﻲ‬ ‫ﻫﺎﺷﻢ ( و ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺎس ) ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ( ﺑﺎ ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ و ﻧﺎﺑﻮدي آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻪ ‪ ،‬ﻧﺒﺮد اﻳﻦ دو ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮادر‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ زاده ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻴﻎ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺮﻃﻲ‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﻛﻴﺎﺳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ ،‬اﺳﻼم ﭘﺬﻳﺮي اﻫﻞ ﻃﺎﺋﻒ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ‪ ،‬ﻃﺎﺋﻒ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮده و در ﺻﺪد ﻧﺎﺑﻮدي ﻃﺎﺋﻔﻴﺎن ﺑﻮد ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ ﺑﺮاي ﻧﺠـﺎت ﺟـﺎن‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﺮط ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﻫﻞ ﻃﺎﺋﻒ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي و ﺟﻬﺎد در ﺻﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﻧﺮوﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ) زﻛﺎت( ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.3‬‬

‫روزه ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻳﻦ ﺳﻪ ﺷﺮط آﻧﺎن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و آﻧﺎن ﻧﻴﺰ اﺳﻼم را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮق ﻣﻴﺎن اﻣﺎم و ﺧﻠﻴﻔﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺧﻮد و ﭘﻴﺸﻮاي ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﻣﺮدم را در ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻪ‬ ‫اﺑﻼغ ﻛﺮد ﻛﻪ ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﻪ را ﻣﻦ ﺳﺮورم اﻳﻨﻚ ﻋﻠﻲ ﺳﺮور اوﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻳﺎور ﻣـﻦ ﺑـﻮد اﻳﻨـﻚ ﺑـﺮ‬ ‫اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎور ﻋﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪...‬از ﺳﻮﺋﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻦ ﻛﻨﺖ ﻣﻮﻻه ﻓﻬﺬا ﻋﻠﻲ ﻣـﻮﻻه‪ ،‬ﻋﻠـﻲ‬ ‫ﺷﻮﻫﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ) دﺧﺘﺮش ( را ﺑﻌﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ وارث اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻬﺮ داﻧﺴﺘﻨﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻢ و ﻋﻠﻲ دروازه آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺶ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ از ﺳﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻌﻨﻮان ﭘﻴﺸﻮاي ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ و وارث ﻫﻢ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﺳـﻨﺘﻲ در‬ ‫ﻣﻴﺎن اﻋﺮاب ﺑﻮد و ﻫﻢ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺮاي آﺋﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ و دﻳﺎﻧﺖ را ﺑﺎ ﻫـﻢ داﺷـﺖ‪.‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را ﺑﻌﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و اﻣﺎم اﺳﻮه ﺑﻪ ﻫﻮاداراﻧﺶ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ اﻣﺎ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ از آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻴﻊ اﻣﺮ وي ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن و ﺣﺎﻛﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ واژه ﻫﺎي ﻃﺎع‪ ،‬ﺣﻜﻢ‪ ،‬اﻣﺮ‪ ،‬ﺳﻠﻂ و ‪ ...‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪»:‬ﻣـﻦ ﻛﻨـﺖ‬ ‫ﻣﻮﻻه ﻓﻬﺬا ﻋﻠﻲ ﻣﻮﻻه« ﻣﻦ ارﺑﺎب ﻫﺮ ﺑﺮده اي ﻛﻪ ﺑﻮدم از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ارﺑﺎب اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫واژه ﻣﻮﻻ و ﻣﻮاﻟﻲ در ﻣﻴﺎن ﺗﺎزﻳﺎن ﺑﺠﺎي ارﺑﺎب و ﻧﻮﻛﺮ و ﺑﺮده و آﻗﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﺪ و ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﻛﻼم را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺸﻮا )اﻣﺎم( ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻮد ﺑﺰرگ ﻛﺮده و ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺎزﻳﺎن ﺑﺰﻧﻨﺪ!!!‬ ‫از ﺳﻮﺋﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ اﻋﺮاب و ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ در اذﻫﺎﻧﺸﺎن واﻗﻒ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻋﺮاب ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ زﺑﺎﻧﺎً آﺋﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺨـﺎﻃﺮ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺘﻬﺎي ﺟﺎه و ﻣﻘﺎﻣﻲ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي و ‪ ...‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ اﻳﻤـﺎن‬ ‫آورده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ اﻛﺜﺮاً ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﻗﻴﺎﻣﺖ – ﺑﻬﺸﺖ – ﺣﻮر اﻟﻌﻴﻨﻬﺎ – ﺑﺎغ و ﺑﺴﺘﺎﻧﻬﺎي آن دﻧﻴﺎ و ﻏﻨﺎﺋﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ و ﻳﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻮق ﺑﺪﺳﺖ آوردن زن و ﻛﻨﻴﺰ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن‬ ‫ﻗﻮم و روﺳﺎي ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺴﺘﻤﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ وﻋﺪه ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ روم و اﻳﺮان‬ ‫را ﻣﻴﺪاد دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ...‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺴﺖ و ﻗﺪرﺗﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬در ﻛﻨﺎر ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑـﺪون‬ ‫ﺷﻚ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﻣﻦ و ﺑﺎﻟﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ آزادي‪ ،‬رﻫﺎﺋﻲ و ﺑﺮاﺑﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ اﺳـﻼم‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و از اﻧﻘﻼب او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎﻟﻨـﺪه ﻓـﺪاﻛﺎر و وﻓـﺎدارﻫﻢ درﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺗﺎزﻳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻢ در ﻣﻴﺎن ﻏﻴﺮ اﻋﺮاب ﺑﻮﻳﮋه ﺳﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻣﺰدﻛﻲ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ از ﻗﺘﻞ ﻋﺎم اﻧﻮﺷﻴﺮوان‪،‬‬ ‫و اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي از ﻣﻠﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ‪...‬‬ ‫ﻟﺬا در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺟﻮان را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻠﻴﻔﻪ )ﻧﻪ اﻣـﺎم(‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ ﭘﺲ از وﻓﺎﺗﺶ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻗـﺪرت ﺗﻮﺳـﻂ روﺳـﺎي ﻗﺒﺎﺋـﻞ و رﻳـﺶ‬ ‫ﺳﻔﻴﺪان ﻗﻮم ﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪...‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻮﻳﮋه ﻋﻤﺮ‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ اﻣﺎﻣـﺖ‪ ،‬ﻗـﻀﺎوت و‬ ‫ﺑﺮﺗﺮي اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻫﺎي ﻗﻀﺎ را ﺑﻪ وي ﻣﺤﻮل ﻛﺮده و ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﺸﺎوره ﻗﺮار ﻣﻴﺪادﻧﺪ و ﻋﻤﺮ ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻴﮕﻔﺖ ‪ » :‬اﮔﺮ ﻋﻠﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﻮد ﻋﻤﺮ ﻫﻼك ﻣﻴﺸﺪ‪«.‬‬

‫از ﺳﻮﺋﻲ ﺷﻌﺎر » ﻣﻦ ﻛﻨﺖ ﻣﻮﻻه « ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻴﺘﻨﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎدي دارد ﺗﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ .‬زﻳﺮا ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﻮﻟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮاﻟﻲ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ ﻣﻴﺨﻮاﺳـﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ داراﺋﻲ و ﻣﻮاﻟﻲ ) ﻧﻮﻛﺮﻫﺎ و ﺑﺮده ﻫﺎي او ( ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ ﺑﻪ داﻣﺎدش ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ارث ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﭘﻴﺶ از ﻣﺮﮔﺶ ﺗﻨﻬﺎي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮد‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ وﻋﺪه اي ﻛﻪ داده ﺑﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺒﺎﺋﻠﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻋـﺮب را ﺑـﺎ ﺗﻮﺣﻴـﺪ‬ ‫ﺧﻮد وﺣﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد و اﻳﻨﻚ زﻣﺎن ﻣﺮگ و رﻓﺘﻦ ﻓﺮا رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ روﺣﺶ را از ﺟﺴﻢ ﺧﺎﻛﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺮواز درآورد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﭼﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ زره‪ ) ،‬؟ ( دﻳﻨـﺎر و‬ ‫ﻳﻚ ﮔﻠﻪ ﺷﺘﺮ ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻠﻪ ﮔﺎو‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻠﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﺪ اﺳـﺐ ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻬـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر از ﺟﻤﻠـﻪ ﻓـﺪك ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪادي ﻛﻨﻴﺰ و ﺑﺮده داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬اﻣﻼك و داراﺋﻴﻬﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﭘﺲ از ﻣـﺮﮔﺶ ‪ ،‬ﺑﻌﻨـﻮان ﺑﻴـﺖ‬ ‫اﻟﻤﺎل ﺗﻮﺳﻂ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺼﺎدره ﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﻤﻠﻪ زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻓﺪك ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑـﻪ دﺧﺘـﺮش ﺑـﺎﻧﻮ‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤﺮ ﻣﺼﺎدره ﺷﺪ و درﮔﻴﺮي ﺑﺎﻧﻮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎ وي از ﻫﻤﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪ آﻏـﺎز‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ و آراﻣﺶ ﻧﺴﺒﻲ اي ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﻮد ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﻣـﺸﻐﻮل‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد ﺗﺎ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ اﺳﻼم ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﻧﺪ از ﺳﻮﺋﻲ از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻣﺮگ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻲ او ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ رو در ﻟﺤﻈـﺎت ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ ﻋﻤـﺮ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎراﻧﺶ دﻳﮕﺮ ﺧﻂ او را ﻧﻤﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻧﻪ ﻓـﺮاﻣﻴﻦ ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ اش را ﮔـﻮش‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﻧﻪ دﺳﺘﻮرات ﺳﺎده ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﮕﺬار و ﺑﺪه را!‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺳﺮ ﺣﺎل ﺑﻮد و در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﻴﺎﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻳﺎراﻧﺶ او را ﺑﻤﺴﺨﺮه ﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫زﻧﺎﻧﺶ ﺷﻮﺧﻲ ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻴﻨﻤﻮدﻧﺪ و زﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺑـﺮاي ﭘـﺲ از ﻣـﺮگ وي در ﻣﻴـﺎن ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﻨﻤﻮدﻧﺪ! وﻗﺘﻲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺮداري اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮوﻧﺪ ﻛﺴﻲ ﻧﭙـﺬﻳﺮﻓﺖ‬ ‫و ﺟﻮاﻧﻲ اﺳﺎﻣﻪ را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻛﺮدﻧﺪ! وﻗﺘﻲ در دﻣ‪Ĥ‬دم ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺎﻏﺬ و ﻗﻠﻤﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎ وﺻﻴﺘﻲ ﻛﺘﺒﻲ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺬﻳﺎن ﮔﻮﺋﻲ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ! وﻗﺘﻲ ﻣـﺮد‬ ‫ﺟﻨﺎزه اش را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﻪ دﻓﻦ و ﻛﻔﻦ وي ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ!‬

‫دو ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ‬ ‫‪ .1‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ‪ » :‬اﻧﺎﺑﺸﺮ ﻣﺜﻠﻜﻢ «‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺑﺎزﻳﻬﺎي دﻳﻨﺪاران اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺒﻴﺎء و اﻣﺎﻣﺎن را ﻋﻨﺎﺻﺮ آﺳﻤﺎﻧﻲ و دور از ﻫـﺮ ﺧﻄـﺎ و‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻨﻮان ﻧﺎﻳﺒﺎن آﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﺻﻔﺖ ﻛﺎﻣﻞ و ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮدن ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﺻﻼً اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﺒـﻮد‪ .‬وي ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑـﺎر در‬ ‫ﻗﺮآن ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻄﺎﻫﺎ و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻴﻜﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ و ﻋﺘﺎب ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻪ وي‬ ‫ﭼﻮن ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ داراي ﺣﻮاس و ﻋﻘﻞ و ﻫﻮش ﺑﻮده اﺳﺖ و در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻴﻜﺮده اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﻋﺼﻤﺖ را ﺑﺎ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮدن و ﺧﻄﺎ ﻧﻜﺮدن ﻗﺎﻃﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬زﻳﺮا ﻋﺼﻤﺖ ) دوري از ﮔﻨﺎه ( ﻳﻚ ﺻﻔﺖ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻘﻲ و ﺑﺎ ﺷـﺮف و ﭘـﺎﻛﻲ‬

‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ وارد ﻣﻴﺪان ﺳﻴﺎﺳﺖ و اﺟﺘﻤﺎع و ﺷﻬﺮداري ﺷﺪن ﻣـﺴﻠﻤﺎً ﺧﻄـﺎ و‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﻫﻢ دارد‪( 58 ).‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮرد از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در زﻣﺎن زﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺶ ﺟﻌﻞ آﻳﻪ ﻗﺮآن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻋﻴﻨـﺎً از‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﻧﻘﻞ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ »:‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺻﻼح ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ راﻏﺐ ﺑﻮد و ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪«.‬‬ ‫)‪ (...‬ﭼﻮن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم دﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﻮم از او دوري ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و اﻳﻨﻜﺎر ﺑﺮاي او ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪ ،‬آرزو ﻛﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺧﺪاي ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن وي و ﻗﻮم ﻧﺰدﻳﻜﻲ آرد‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را دوﺳﺖ ﻣﻴﺪاﺷﺖ‬ ‫و ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﺧﺸﻮﻧﺖ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮود و ﭼﻮن اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ در ﺧﺎﻃﺮ وي ﮔﺬﺷﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳـﻦ آﻳـﺎت را‬ ‫ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬واﻟﻨﺠﻢ اذا ﻫﻮي‪ ،‬ﻣﺎ ﺿﻞ ﺻﺎﺣﺒﻜﻢ و ﻣﺎ ﻏﻮي‪ ،‬و ﻣﺎ ﻳﻨﻄﻖ ﻋﻦ اﻟﻬﻮي« ) ‪(59‬‬ ‫» ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آن ﺳﺘﺎره ﻛﻪ ﻓﺮو رود‪ ،‬ﻛﻪ رﻓﻴﻘﺘﺎن ﻧﻪ ﮔﻤﺮاه ﺷﺪه و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮوﻳﺪه اﺳﺖ و ﻧﻪ از روي‬ ‫ﻫﻮس ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ« و ﭼﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ‪ »:‬اﻓﺮاﻳﺘﻢ اﻻت و اﻟﻌﺰي‪ ،‬ﻣﻨﺎه اﻟﺜﻼﺛﻪ اﻻﺧﺮي« )‬ ‫‪ » ( 60‬ﻣﺮا از ﻻت و ﻋﺰي ‪ ،‬ﻣﻨﺎت ﺳﻮﻣﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮ دﻫﻴﺪ‪«.‬‬ ‫ﭘﺲ از آن ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮ زﺑﺎن وي اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ ‪ »:‬ﻻ ﺗﻠﻚ اﻟﻐﺮاﻧﻴﻖ اﻟﻌﻠﻲ و ان ﺷﻔﺎﻋﺘﻬﻢ ﺗﺮﺗﻀﻲ «‬ ‫» اﻳﻦ ﺑﺘﺎن واﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﺸﺎن ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫در ان ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ آﻳﺎت ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ .‬از آن ﭘﺲ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﺷﺎد ﺷﺪﻧﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺸﺎن ﻧـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ دﺷﻨﺎم ﻧﺪاده ﺑﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﻧﺰد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻧﻴﺰ رﺳـﻴﺪ‬ ‫و آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﺮﺳﻨﺪي ﺟﻤﻌﻲ را رواﻧﻪ ﻣﻜﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪...‬‬ ‫ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪ »:‬اي ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻪ ﻛﺮدي ؟ ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺧﻮاﻧﺪي ﻛﻪ ﻣﻦ از ﭘﻴﺶ ﺧﺪا ﻧﻴﺎورده ﺑﻮدم و ﺳﺨﻨﻲ ﮔﻔﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬ ‫و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﺨﺖ ﻏﻤﻴﻦ ﺷﺪ و از ﺧﺪاي ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺎ وي رﺣﻴﻢ ﺑﻮد و آﻳﻪ اي ﻧﺎزل‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد و ﻛﺎر را ﺑﺮ او ﺳﺒﻚ ﻛﺮد و ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﻧﻴﺰ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان و رﺳـﻮﻻن ﭼـﻮن وي آرزو‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ و ﺷﻴﻄﺎن آرزوي آﻧﻬﺎ را در ﻗﺮاﺋﺘﺸﺎن آورده اﺳﺖ و آﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪ »:‬و ﻣﺎ ارﺳﻠﻨﺎ ﻣﻦ ﻗﺒﻠﻚ‬ ‫ﻣﻦ رﺳﻮل و ﻻ ﻧﺒﻲ اذ ﺗﻤﻨﻲ اﻟﻘﻲ اﻟﺸﻴﻄﺎن ﻓﻲ اﻣﻨﻴﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻴﻨﺴﺦ اﷲ ﻣﺎ ﻳﻠﻘﻲ اﻟﺸﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺛﻢ ﻳﺤﻜـﻢ اﷲ‬ ‫آﻳﺎﺗﻪ و اﷲ ﻋﻠﻴﻢ اﻟﺤﻜﻴﻢ« ) ‪ » ( 61‬ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ رﺳﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻧﻔﺮﺳـﺘﺎدﻳﻢ ﻣﮕـﺮ آﻧﻜـﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ وي آرزوﺋﻲ ﻛﺮد و ﺷﻴﻄﺎن آرزوﻳﺶ را در ﻗﺮاﺋﺖ وي اﻟﻘﺎء ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪا ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﻟﻘﺎء‬ ‫ﻛﺮده ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺳﭙﺲ آﻳﺎت ﺧﻮﻳﺶ را اﺳﺘﻮار ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا داﻧﺎ و ﻓﺮزاﻧﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﺷﺨﺺ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﺎﻛﻲ و ﻋﺎدي ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻮد و ﺣﺘﻲ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ دوم‬ ‫آﻳﺎت » ﻧﻮراﻧﻲ « ﺧﻮد ﺗﻼش ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﻴﺰ از آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ ﻓﺮو ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ و در ﻛﻨﺎر ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزد ﻛﻪ ﻳﺰدان ﻧﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ و ﻧﻪ در ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻫﺮ آدﻣـﻲ و در‬ ‫درون ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﻠﻜﻮت اﻋﻠﻲ ﺣﻖ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ روح ﺧﺪاوﻧـﺪي‬ ‫در او دﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﺲ او ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺰﺋﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎري اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺑﺨﺸﻲ از آﻳـﺎت ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺗﺎﺛﻴﺮ ادﻳﺎن آرﻳﺎﺋﻲ در آﻧﻬﺎ وارد ﻧﺸﺪه ﺧﺪاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻤﺎن ﺧﺪاي ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺮ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻮر و ﻇﻠﻤﺖ در ﻗﺮآن‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻢ دﻳﮕﺮﮔﻮن ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ﻋﺸﻘﻬﺎﻳﺶ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم زﻳﺒﺎﺋﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻫﺎ و ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺖ ﻣﻴﺪاﺷﺖ و ﺧﻮد ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺳﻪ ﭼﻴﺰ را او ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪ :‬زن‪ ،‬ﻋﻄﺮ و ﻋﺒﺎدت‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻤﻮاره زﻳﺒﺎ و ﺗﻤﻴﺰﻣﻴﭙﻮﺷﻴﺪ وﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻄﺮﻫﺎ را ﻣﻴﺰد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻋﺸﻘﺶ را ﺑﻪ زن‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻜﺮد و ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﺧﺪﻳﺠﻪ زﻧـﺎن ﺑـﺴﻴﺎري را ﺑﻌﻘـﺪ ﺧـﻮﻳﺶ درآورد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬زن ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﻣﻌﺸﻮق دﻧﻴﺎﺋﻲ اش ﺑﻮد‪.‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬ ‫اﺳﻼم درزن ﮔﻴﺮي زﻳﺎده روي ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺮآن در ﻣﻮرد ازدواﺟﻬـﺎي ﺑﻌـﺪﻳﺶ ﺳـﺮزﻧﺶ ﺷـﺪه و‬ ‫ازدواج ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﺮام ﺷﺪ‪.‬‬ ‫»ﻻ ﻳﺤﻞ ﻟﻚ اﻟﻨﺴﺎء ﻣﻦ ﺑﻌﺪ و ﻻ ان ﺗﺒﺪل ﻫﻦ ﻣﻦ ازواج و ﻟﻮ اﻋﺠﺒﻚ ﺣﺴﻨﻬﻦ«)‪ » ( 63‬زﻳـﻦ ﭘـﺲ‬ ‫ازدواج ﻛﺮدن ﺗﻮ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻲ زﻧﻲ را ﺑﺎ زن دﻳﮕﺮي ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ زﻳﺒﺎﺋﻴﻬﺎﻳـﺸﺎن‬ ‫ﺗﺮا ﻣﺠﺬوب ﻛﻨﺪ «‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻴﺖ ﻧﺒﻮت ‪،‬آﻏﺎز ﺧﺮدﮔﺮاﺋﻲ‬ ‫‪ .2‬ﺧﺎﺗﻤﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪:‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن وﺣﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮآﺋﻲ ! و آﻏﺎز ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺧﻮب ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺎﺗﻤﻴـﺖ و‬ ‫ﻗﻄﻊ ﺑﺎﺻﻄﻼح وﺣﻲ ﺑﻪ رﺳﻮﻟﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻛﻪ اﻋﻼم ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺒـﻮت ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ‪ :‬زﻳﻦ ﭘﺲ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﻴﺐ و ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﺗﻤـﺎس ﺑـﻮده و ﺻـﺎﺣﺐ‬ ‫ﻛﺘﺎب اﺳﺖ‪ ...‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ اﻋﻼم ﭘﺎﻳﺎن وﺣﻲ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ اﻋﻼم ﻛﻨﺪ ﻛﻪ زﻳﻦ ﭘﺲ‬ ‫ﻳﺎوه ﻫﺎي ﻫﻴﭻ » ﻛﺎﻫﻦ ‪ ،‬ﻣﺮﺷﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي « را ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﻘﺪس و روﺣﺎﻧﻲ و راﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﻣﺮدم‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪ ...‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ اﻋﻼم اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از او ﻛﺴﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪا ﻣﺒﻌـﻮث ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﻋﻼم ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاي را در ﺧﻮﻳﺶ و در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺑﺠﻮﺋﻴﺪ و ﭼـﺸﻢ درون‬ ‫را ﺧﻮب ﺑﮕﺸﺎﺋﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاي را در ﻛﻨﺎر و ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ! وي ﺑﺎ ﻋﻼم اﻳﻨﻜﻪ از اﻳـﻦ ﭘـﺲ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻳﮋه و ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺨﻮاﻫـﺪ ﺑﮕﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ ‪ :‬ﺷـﻤﺎ اي‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮدﻣﺎن ! ﺧﻮد ﺑﺨﺸﻲ از ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻴﺪ ! اي ﺣﺎﻣﻼن روح ﺧﺪاوﻧﺪي ﭼﺸﻢ ﺧﺮد را ﺑﮕـﺸﺎﺋﻴﺪ و‬ ‫ﺧﺪاي را در ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺠﻮﺋﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻟﺖ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ زﻳﻦ ﭘﺲ ﻋﻘﻞ ﻣﻴﺒﺎﻳـﺴﺖ ﻛـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎ و ﺧﺮد ﻣﺮﺷﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ را ﺧﺮد ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ آن ﺣﻖ اﺳﺖ و ﺟﺰ آذرﺧﺶ ﺧـﺮد را‬ ‫ﻧﺸﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻮر اﻓﺸﺎن دﻟﻬﺎ و ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﺗﻤﻴﺖ و ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻟﺖ و اﻋﻼم ﻗﻄﻊ وﺣﻲ از‬ ‫ﭘﺲ ﺧﻮد‪ ،‬دﻛﺎن ﺣﻴﻠﻪ و ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﻴﺎدان و ﻓﺮﻳﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﭼـﻮن اﻣـﺎم و‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮو‪ ...‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻴﺒﻨﺪد‪.‬‬ ‫ﺑﺎري‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﻼم ﻣﺤﻤﺪي ﻛﻪ آزادي‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮي و ﺛﺮوت و ﻋﺰت را ﺑﺮاي اﻋﺮاب ﺟﺎﻫـﻞ‪ ،‬ﻓﻘﻴـﺮ و ﺑﺎدﻳـﻪ‬ ‫ﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده ﺑﻮد و ﻋﻤﻼً ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺑـﻮد دروازه ﻫـﺎي اﻳـﺮان را ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻴﮕﺸﺎﻳﺪ و ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺰدﻛﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي روزﺑﻬﺎن )ﺳﻠﻤﺎن ﭘﺎرﺳﻲ (‬

‫در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن روزﺷﻤﺎري ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﺳﻼم ﻗﺪرت ﺑﮕﻴﺮد و ﺳﭙﺎﻫﻲ ﻋﻈﻴﻢ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﻋﻤـﺮ‬ ‫دروازه ﻫﺎي ﻣﺪاﺋﻦ را ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻜﺘﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺻﺤﺮاي ﺣﺠﺎز را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺟﺎﻫـﻞ ) ﻧـﺎدان ( و‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ و ﻛﺸﺘﺎر آﻣﺪه ﺑﻮد را ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻣﺘﻤﺪن ﭘﻴﺸﻜﺶ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪!!.‬‬ ‫ﻣﺪاﺋﻦ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﭘﺎرﺳﻴﺎن و ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﺮان زﻣـﻴﻦ ﺧﻴﻠـﻲ ﺳـﺮﻳﻊ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺳـﭙﺎه‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺨـﺎﻃﺮ وﻋـﺪه ﻫـﺎﺋﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺰدﻛﻴـﺎن‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و زﺑﺎن ﻫﻢ ﻣﻴﻬﻨﺎن ﺧﻮد را ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪادﻧﺪ و از اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﻼم و ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ﭘﻴﺎم ﺑﺮاﺑـﺮي و آزادي ﺳـﺨﻨﻬﺎ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨـﺪ و ﻣـﺮدم را‬ ‫راﺿﻲ ﺑﻪ اﺳﻼم و ﭘﺬﻳﺮش اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺟﺪﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از آن ﻫﻤﺨـﻮاﻧﻲ ﺑـﺎ آﺋـﻴﻦ ﻛﻬـﻦ و اﻓﻜـﺎر‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻧﻘﻼﺑﻴﺸﺎن داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ اﻳﺮان‪ ،‬آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ ﺷـﻴﻮه اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻧﺸﺪ و ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ذﻟﻴﻞ و ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺷﻤﺮده ﺷﺪﻧﺪ و اﻋﺮاب ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺮوزﻳﻬﺎي ﺑـﺴﻴﺎر‪ ،‬ﻏﻨـﺎﺋﻢ‪،‬‬ ‫اﻣﻼك و ﺛﺮوﺗﻬﺎي ﺑﺎد آورده از ﺧﻮد ﺑﻴﺨﻮد ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻧﻴﺰ از ﻳﺎد ﺑﺮدﻧـﺪ و ﭘﺎرﺳـﻴﺎن را‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻘﻴﺮ ﺷﻤﺮدﻧﺪ ‪ ...‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را ﺑﺮده و ﻛﻨﻴﺰ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺧﻮد را ﺳﻴﺪ و آﻗﺎي ﻣـﺮدم‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده داﻧﺴﺘﻪ و ﺳﺘﻤﻬﺎ ﺑﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺮﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻲ ﺳـﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد در ﻛﺘﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺮوﺣﺎً ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ و از ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬـﺎي دﻟﻴﺮاﻧـﻪ اﻳـﺮان در‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻼت اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺣﺰب ﺗﺸﻴﻊ ﻋﻠﻮي ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪...‬‬ ‫ﻳﺰﮔﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪاﻳﻦ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺮاﺳﺎن ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺮاﺳﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﺮاب ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 5675‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻲ ) ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻲ و دوم ﻫﺠﺮي ( اداﻣﻪ داﺷـﺖ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﺪرت ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪﻧﺪ و اﺳﻼم را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﭼـﻮن اﺳـﻼم‬ ‫درﺑﺎرﻳﺎن و داراﻟﺨﻼﻓﻪ ﻫﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺧﻮد ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم و دﻳـﻦ‬ ‫اﺳﻼم را در ﭘﻴﭻ و ﺧﻤﻬﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﻬﺪارد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ رو ﻛﻪ ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﺣـﺰب ﺗـﺸﻴﻊ ﻋﻠـﻮي‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ ﻫـﻢ اﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴـﺴﺘﻲ اﻳﺮاﻧـﻲ و‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮي‪ ،‬ﺑﺮادري و آزادي را زﻧﺪه ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﻢ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و ﺳﺘﻤﻜﺎران را از ﻣﻴﻬﻦ ﻣﻴﺘـﺮا‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﻣﺰدك ﺑﻴﺮون ﺑﺮاﻧﻨﺪ!‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮاﻧﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﻼش ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎ و آﺋـﻴﻦ ﻫـﺎي واﻻي اﻧـﺴﺎﻧﻲ را در‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ و اﺟﺘﻤﺎع و دﻳﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎم اﺳﻼم ﺑﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﺤﺜﻬﺎ و ﻣﻜﺎﺗﺒﻲ را اﺳﻼﻣﻴﺰه‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ روح ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﻮد‪.‬در ﭘﻲ اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﻓﻜﺮي ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫‪ ،‬ﻗﺮآن اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ و ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ و ﺑﺠـﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺑﺮرﺳـﻲ و ﮔـﺸﻮدن‬ ‫ﺑﺤﺜﻬﺎي اﺻﻮﻟﻲ ﺣﻮل ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن ﻗﻮاﻧﻴﻦ و دﺳﺘﻮرات و رواﺑﻂ آن ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺗﺎزي و ﻣﻠﻞ دﻳﮕﺮ و ﺷـﺎن‬ ‫ﻧﺰوﻟﻬﺎ و آﻳﺎت ﻣﻨﺴﻮﺧﻪ و ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﻛﻼﻣﻲ و ﻏﻴﺮه و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻗﺮآن ﭼﻴﺰي ﺷﺪ ﺑﺮاي ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺳﻔﺮه ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺮاي ﻣﺮده ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺸﻮدن ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺎره‪ ،‬در ﺟﻴﺐ ﻧﻬﺎدن ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺑـﻼ‪ ،‬از زﻳـﺮ آن ﮔﺬﺷـﺘﻦ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮدن در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻧﻬﺎدن در ﺷﺐ زﻓﺎف و ‪...‬‬

‫اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﻗﺮآن ﺑﺮاي اﻣﺮوز؟‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪش در اﻳﻨﺠﺎ ﺿﺮورت دارد دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﭘﮋوﻫـﺸﻲ و اﻧﺪﻳـﺸﻪ اي ﻧﻮﭘﺮدازاﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ راﻫﻴﺎن ﺗﻔﻜﺮ اﺟﺘﻬﺎدي و ﺧﺮدﮔﺮا ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ و درﺳﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮدن‬

‫ﻗﺮآن اﺳﺖ‪:‬در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ آﻣﻮزش از اﻧﻘﻼب ﺳﺎل ﻫﻔﺖ ﻫﺰار اﻳـﺮان ) ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ‬ ‫‪ ( 1357‬ﻛﺸﻒ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ و ﻛﺎر ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺟﻤـﻊ ﻫﻤﻔﻜـﺮ و ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﻗﺒﺎﺋﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ) ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت (‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ :‬ﺑﺮوز ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋه ﻧﺒﺮد ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و دﻓﺎع ﻣﺸﺮوع و ﺗـﺴﻠﻴﺢ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ و‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎﻟﻨﺪه ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺎل و ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ) ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺴﻠﻴﺢ (‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺗﻮﭘﻴﺎ ) ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ( و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺪه ال ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻧـﻮﻳﻦ ) ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﺮ (‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻗﺮآن را ﺧﻮب درك ﻛﺮده و ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﻜـﻢ و ﻣﺘـﺸﺎﺑﻬﺎت و‬ ‫ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨﺴﻮخ‪ ،‬ﺷﺎن ﻧﺰول آﻳﺎت را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋه ) ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧـﺎص اﻧﻘـﻼب ( و رواﺑـﻂ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﺎ زﻧﺎن و ﻳﺎران و دوﺳﺘﺎن و دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ در ﻛـﻼم و ﺳـﺨﻦ ﻗـﺮآن‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺎص ﺧﻮد ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ را ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓـﺖ و در اﻳﻨـﺼﻮرت اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﻲ و رﻓﺾ و رد ) ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ( ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻧﺎﺑﺨﺮد ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﺮد و ﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋه زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎﻃﺒـﻪ ﻣﻠـﺖ اﺟﻤـﺎع )‬ ‫ﺷﻮرا ( ﺑﻪ آن راي ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ﻳﺎدآورﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﻬﺎي‬ ‫ﻏﺮب‪ ،‬ﻫﻢ در ﺷﻌﺎر و ﻫﻢ در ﻧﺎم و ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪي از ﻧﻬﻀﺘﻬﺎي راﻓﻀﻴﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻮد ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺑﺤﺜﻲ ﻧﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻪ ﻗﺮآن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫آﻳﺎت ﻣﺪارا و ﺻﻔﺎ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻋﻀﻮﮔﻴﺮي و ﺗـﺸﻜﻴﻼت‬

‫ﺳﺎزي و آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺸﻲ‬ ‫‪.2‬‬

‫آﻳﺎت ﺟﻨﮓ و ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﻫﺠﻮم ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺴﻠﻴﺢ و ﻗﺪرت ﮔﻴﺮي و ﺟﻨـﮓ‬

‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‬ ‫‪.3‬‬

‫آﻳﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺑﺮاي ﺗﺎزﻳﺎن ﺟﺎﻫﻞ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﻏﺎرﺗﮕﺮي ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را زﻧﺪه ﺑﮕﻮر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‬

‫و ﭘﺴﺮ ﭘﺪر را ﻣﻴﻜﺸﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ آزادي و ﺷﻬﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ‪...‬‬ ‫‪.4‬‬

‫آﻳﺎت ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨﺴﻮخ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻠﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻳـﺎ درﺑـﺎره ﻣـﺴﺌﻠﻪ اي‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ راي ﻣﻴﺪاده اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﻀﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬و ‪ ...‬ﺳـﺨﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺧﺎﺻﻲ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ اي ﺧﺎص ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪.5‬‬

‫اﻳﺎت ﻣﺤﻜﻢ‬

‫‪.6‬‬

‫آﻳﺎت ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ‬

‫‪.7‬‬

‫آﻳﺎت ﺷﺨﺼﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺷﺎن ﻧﺰوﻟﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ آﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣـﺸﻜﻼت و‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﺜﻼً ﺑﺎ زﻧﺎﻧﺶ و ﺧﻄﺎﻫﺎ و ﺣـﺴﺎدﺗﻬﺎ و درﮔﻴﺮﻳﻬـﺎي داﺧﻠﻴـﺸﺎن و ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻠﻘﻴﺎت و ﻋﺎدات وﻳﮋه ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم و ‪ ...‬ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه و آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻳﻪ واژه اي ﭘﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﻪ ﻛﻠﻤﻪ اي ﭘﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آﻣﺪن ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ و ﭘﻴﺶ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺗﺎزﻳﺎن ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫* آﻳﻢ * آﻳﻲ * آﻳﺪ * آﻳﻴﻢ * آﻳﻴﺪ * آﻳﻨﺪ ) آﻳﻨﺪﮔﺎن (‬

‫و آﻳﻪ ﻳﻌﻨﻲ آﻧﭽﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ در اﺳﻼم ﺑﻤﻌﻨﻲ آﻧﭽﻪ آﻣـﺪه اﺳـﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻨﺪ اﺻﻠﻲ ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ اﻣـﺮوزه ﻣﻨـﺴﻮﺧﻪ‬ ‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ و ﻣﺜﻼً اﻛﺜﺮ آﻳﺎت ﻓﺸﺎر و ﻛﺘﻚ زدن و ﺣﺠﺎب زﻧﺎن ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻮده و ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ او ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ارث و ﻗﻀﺎوت زﻧﺎن‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﻘﻄﻌﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺮب ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﻦ ﺗﺎزه ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﺣـﻞ اوﻟﻴـﻪ ﮔـﺬر از‬ ‫ﺟﻬﻞ و راﻫﺰﻧﻲ و ﺟﻨﮓ و ﻏﺎرت را ﺑﺴﻮي ﻳﻚ ﺣﺰب و ﺗﺸﻜﻴﻼت و دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻴﮕﺬراﻧـﺪه اﺳـﺖ و‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺮوزه در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻗﺮن ﺑﻴـﺴﺖ و‬ ‫ﻳﻜﻢ و دﻧﻴﺎي ﻣﺎﻫﻮاره و اﻧﻔﻮرﻣﺎﺗﻴﻚ و ﻓﻜﺲ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎرآﺋﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻲ ﺷﻚ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺨﻨﻬﺎو ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﻤﺎﻳﻪ ﻫـﺎ راﻫﻬـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻮﭘﺮدازي در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ را ﺑﻲ ﺑﺎﻛﺎﻧﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﺎﻫﻮاره ﺧﺮدﮔﺮاﺋﻲ و ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﻲ‬ ‫را در ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺘﻬﺎ رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ!‬

‫ﭘﺎﻳﺎن‬

‫ﭘﺎﻧﻮﻳﺴﻬﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻫﮕﻞ‬ ‫‪Histori of Philosophy .2‬‬ ‫‪Histori of Philosophy .3‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﻴﺮي در ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺷﺮاق ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 49‬‬ ‫‪ .5‬ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ارﺷﺎد ) ﺷﻤﺎره ‪ ( 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺟﻠﺪ ﺷﺸﻢ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 2696‬‬ ‫‪ .7‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫‪ .8‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫‪ .9‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻠﺪ اول ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 18‬‬ ‫‪ .10‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ادﻳﺎن ﺟﻠﺪ دوم ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 197‬‬ ‫‪ .11‬ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻟﻤﻠﻞ‪ :‬ﺟﻼﻟﻲ ﻧ‪Ĥ‬ﺋﻴﻨﻲ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 382‬‬ ‫‪ .12‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 389‬‬ ‫‪ .13‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻠﺪ اول ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 19‬‬ ‫‪ .14‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .15‬ﻧﻘﺾ ﻣﺬاﻫﺐ ﻧﻮﺷﺘﻪ ازﻳﻚ دوﻛﻮﺗﺐ‬ ‫‪ .16‬ﺳﻮره ‪ 15‬از آﻳﻪ ‪ 26‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‬ ‫‪ .17‬ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻟﻤﻠﻞ ﺟﻼﻟﻲ ﻧ‪Ĥ‬ﺋﻴﻨﻲ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 374‬‬

‫‪ .18‬اﻟﻤﻠﻞ و اﻟﻨﺤﻞ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .19‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ادﻳﺎن ﺟﻠﺪ دوم ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‬ ‫‪ .20‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .21‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .22‬اوﺳﺘﺎ ﺟﻠﻴﻞ دوﺳﺘﺨﻮاه‬ ‫‪ .23‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .24‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .25‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .26‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .27‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﻓﻠﺴﻔﻪ آﺋﻴﻦ زردﺷﺖ ) ﺑﻔﺮاﻧﺴﻪ ( ﭘﻞ دوﺑﺮوي‬ ‫‪ .28‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫‪ .29‬ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻟﻤﻠﻞ ﺟﻼﻟﻲ ﻧ‪Ĥ‬ﺋﻴﻨﻲ ﺟﻠﺪ اول‬ ‫‪ .30‬ﺳﻴﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ در اﻳﺮان ﺗﺮﺟﻤﻪ آرﻳﺎن ﭘﻮر‬ ‫‪ .31‬ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ‬ ‫‪ .32‬اﻳﺮان در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ارﺗﻮر ﻛﺮﻳﺴﺘﻦ ﺳﻦ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻳﺎﺳﻤﻲ‬ ‫‪ .33‬ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ‬ ‫‪ .34‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺟﻠﺪ دوم‬ ‫‪ .35‬اﻟﺘﻨﺒﻪ و اﻻﺷﺮاف ﻣﺴﻌﻮدي‬ ‫‪ .36‬ﻧﺤﻠﻪ زرواﻧﻲ در ﺳﺪه ﭘﻨﺠﻢ ﻣﻴﻼدي در اﻳﺮان رواج داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ .37‬ﺳﻴﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ در اﻳﺮان ﺗﺮﺟﻤﻪ آرﻳﺎن ﭘﻮر‬ ‫‪ .38‬ﻓﺎرﺳﻨﺎﻣﻪ اﺑﻦ ﺑﻠﺨﻲ‬ ‫‪ .39‬ﻫﻤﺎن‬ ‫‪ .40‬دﻳﻮان ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .41‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺟﻠﺪ ﺳﻮم )ﺻﻔﺤﻪ ‪( 869‬‬ ‫‪ .42‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 844‬‬ ‫‪ .43‬اﻟﻤﻠﻞ و اﻟﻨﺤﻞ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 416‬‬ ‫‪ .44‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .45‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .46‬ﻛﺘﺎب اﻟﺼﻨﺎم‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻜﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺟﻼﻟﻲ ﻧ‪Ĥ‬ﺋﻴﻨﻲ‬ ‫‪ .47‬اﻟﻤﻠﻞ و اﻟﻨﺤﻞ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 416‬‬ ‫‪ .48‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 400‬‬ ‫‪ .49‬ﺳﻮره ﻋﻠﻖ از آﻳﻪ ‪5‬‬ ‫‪ .50‬ﺳﻮره ﻣﺪﺛﺮ ﺗﺎ آﻳﻪ ‪5‬‬ ‫‪ .51‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﺎﻳﻨﺪه ) ﺻﻔﺤﻪ ‪( 871‬‬ ‫‪ .52‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .53‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬ ‫‪ .54‬اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‬

‫‪ .55‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ .56‬ﺳﻮره ‪ 7‬آﻳﻪ ‪33‬‬ ‫‪ .57‬ﺳﻮره ‪ 4‬آﻳﻪ ‪71‬‬ ‫‪ .58‬ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد‪ ،‬ﻧﻮﭘﺮدازي در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻠﻢ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .59‬ﺳﻮره زﻣﺮ آﻳﻪ ‪ 65‬و ‪66‬‬ ‫‪ .60‬ﺳﻮره ﻧﺠﻢ آﻳﻪ ‪ 19‬و ‪20‬‬ ‫‪ .61‬ﺳﻮره ﺣﺞ آﻳﻪ ‪52‬‬ ‫‪ .62‬ﺳﻮره اﺣﺰاب آﻳﻪ ‪52‬‬

‫‪Awesta.net.www‬‬ ‫‪Siyavash AWESTA‬‬ ‫‪Tel: +33 1 42 89 59 95 & +33 1 45 61 21 37‬‬ ‫‪Fax: + 33 1 45 61 21 12‬‬

‫ و ه
‪ : PDF‬د‬ ‫ ن زاد !ن ا ا  در زن‬ ‫ر"‪http://paniran.blogfa.com :‬‬ ‫را‪[email protected]:‬‬