Agham Panlipunan.doc

ANO ANG AGHAM PANLIPUNAN? Ang mga Agham Panlipunan ay isang pangkat ng mga disiplinang akademiko na pinag-aaralan ang mga aspekto ng tao sa mundo. Lumalayo ang mga ito mula sa mga sining at humanidades at sa halip

nagbibigay

mahigpit

na

mga

sangkatauhan,

diin

sa

paggamit

pamantayan

kabilang

ang

ng

ng

kaparaanang

ebidensiya

mga

agham

at

pag-aaral

ng

nabibilang)

at

sa

kaparaanang

pangkatangian). Tinutukoy din ito minsan bilang mga malalambot na agham ang mga agham panlipunan, sa pag-aaral ng parehong inter-subhektibo at obhektibo o aspetong kayarian ng lipunan. Salungat ito sa mga matitigas

na

agham

na

maaaring

eksklusibong

nakatuon

sa

panlipunan

sa

obhektibong aspeto ng kalikasan. Sumasangkot

ang

mga

dalubhasa

sa

agham

pagsasaliksik at pag-teoriya tungkol sa parehong pinagsama at indibidwal na mga asal Mga Disiplina sa Larangan ng Agham Panlipunan 1. Sosyolohiya o Dalubulnungan-ay ang pag-aaral ng kilos at gawi ng mga tao sa lipunan, ang mga pinagmulan, pagunlad at pagkabuo ng mga samahang institusyong panlipunan upang makabuo ng mga kaalaman tungkol sa kaayusan at pagbabago sa lipunan. 2. Sikolohiya o Dalubisipan ay ang pag-aaral ng isip, diwa at asal. Binibigyan ng malaking pansin nito ang mga tao, bagaman pinag-aaralan din ang asal at diwa ng mga hayop; bilang isang paksa na pangsarili, tingnan ang proseso ng kaalaman ng tao. Tinatawag

na

sikologo

ang

mga

dalubhasa

sa

sikolohiya,

na

nagiging sikologa kung babae. Tinatawag din ang mga sikologo at sikologa bilang sikolohista. Mayroong sariling sikolohiya ang mga

Pilipino na tinatawag na Sikolohiyang Filipino. Ito ay ginawa ni Virgilio Enriquez noong 1975. 3. Kasaysayan- tungkol ito pagaaral ng nakaraan o pinagdaanang pagaaral ng isang grupo komunidad, lipunan at mga pangyayari namaiuugnay sa kasalukuyan. Ginagamit ang lapit-naratibo upang mailahad ang nga pangayayaring ito. 4.

Heograpiya-

nangangahulugan

na

paglalarawan

sa

daigdig.

Sinasakop ng heograpiya ang lahat ng disiplina na sinisikap na unawain ang daigdig at mga tao nito pati na rin ang likas na pagkakumplikado nito. Hindi lamang ang mga bagay nito ang pinagaaralan, ngunit gayon din kung papaano ang mga ito ay nagbago at lumitaw. May dalwang uri ang heorapiya ito ay ang heograpiyang pantao at pisikal. Ang heograpiyang pantao ay ang pag-aaral ng tao at ang kanilang mga pamayanan, kalinangan, ekonomiya, at pakikipag-ugnayan nila sa kalikasan sa pamamagitan ng pag-aaral ng kanilang kabuuang ugnayan sa nasasakupan at lugar. Samantalang ang heograpiyang pisikal ay may kinalaman sa pag-aaral ng proseso at

disenyo

sa

kalikasan

katulad

ng

atmospera,

hidrospera,

biyospera, at heospera 5. Ang ekonomika o ekonomiks (Ingles: economics) bilang isang agham panlipunan, ay ang pag-aaral sa paglikha, pamamahagi, at pagkonsumo ng kalakal. Ang iba pang mga malawak na distinksiyon sa ekonomika ay kinabibilangan normatibong nilalapat

ng

sa

ekonomika,

pagitan

na

ekonomika,

sa

ng

sa

pagitan

positibong

pagitan

ng

ekonomika

ng

teoriyang teoriyang

ekonomika

at at

makatwirang

pagpili at ekonomikang pag-aasal, at sa pagitan ng nananaig na ekonomika at ekonomikang heterodokso (mas radikal at nakikitungo sa

"mga

nexus").

institusyon-kasaysaysan-panlipunan

na

istrakturang

PAGBASA NG TEKSTONG AGHAM PANLIPUNAN: 1. Mahalagang

matiyak

ng

babasa

ang

mahalagang

termino

na

nakakonteksto sa kasaysayan o panahon ng paksang tinatalakay. 2. Mahalagang mabuo sa isip ng babasa o gumagawa ng review ang paghahanap ng mga kaugnay na teksto. 3. Gawing obhetibo ang gawi sa pag-unawa ng nilalaman. 4. Makakatulong sa lalong pa-unawa ng nilalaman ang pigura at larawan na kaugnay ng teksto. 5. Maari ding isagawa ang dagdag na pagbasa at pagdaragdag ng madaming batis. 6. Dapat unawain sa konteksto ng panahon ng pagtuklas. 7. Mahalagang tukuran ng pagsisiyasat ang ginagawang pagbasa. 8. Isaalang-alang ang kontekstwal na pagbasa nang sa ganoon ay higit na maunawaan ang talakay sa teksto.

JOHN MICHAEL B. CRUZIN 1- PSYCHOLOGY 1