Advocaten Verbreken Stilzwijgen

Advocaten verbreken stilzwijgen - Binnenland - Telegraaf.nl [24 uur ac...

1 van 3

http://www.telegraaf.nl/binnenland/4528131/__Advocaten_verbreken_s...

Advocaten Holleeder verbreken stilzwijgen door BERT HUISJES AMSTERDAM - Willem Holleeder is schuldig aan afpersing van Willem Endstra en twee anderen, oordeelde het hof. Een klinkend succes voor justitie. Maar Holleeders advocaten, Stijn Franken en Chrisje Zuur, waren er juist van overtuigd dat Holleeder in hoger beroep wel móest worden vrijgesproken. Niet eerder gaven ze een interview aan een krant. Niet om „na te pleiten”, zeggen ze. Hoe de advocaten naast Holleeder het Proces van de Eeuw beleefden. Een hele ochtend had het gerechtshof voor de uitspraak uitgetrokken, vorige maand. Maar zolang hoefde Willem Holleeder niet te wachten. „Het wordt geen vrijspraak”, zei het hof gelijk. „Het leek ons fair om dat gelijk te melden.” Uren van overwegingen volgden: negen jaar cel. „We werden naar de kelder geleid, naar een kleine cel”, zegt Stijn Franken. „Met een bank van cement”, vult zijn collega Chrisje Zuur aan. „Daarna viel de deur achter ons dicht en stonden we daar met zijn drieën.” Holleeder schudde zijn hoofd. „Hij zei: ’Hoe is dit – puntje, puntje, puntje – mogelijk’. We spraken nauwelijks”, aldus Franken. „We keken elkaar hoofdschuddend aan.” Zuur: „Het was ongeloof, nee, verbijstering. Had het hof een ander dossier gelezen?” Platgedrukt Toen Franken naar buiten kwam, Foto: hans peters werd hij bijna platgedrukt door de vele camera’s. De lange, tengere advocaat oogt altijd bedachtzaam. Maar nu was zijn gezicht rood aangelopen. Nee, Holleeders reactie was niet voor herhaling vatbaar. Stijn Franken (41) was bóós. „Holleeder heeft geen eerlijk proces gehad. De waarheid is geweld aangedaan”, zei hij. Waar de één wint, verliest de ander. Zijn zij nu de laatste twee in heel Nederland die in Holleeders onschuld geloven? Franken, droogjes: „Nou, ik heb niet heel Nederland gesproken. Er zijn er vast meer die dat geloven. Er is wel vaker iemand twee keer onschuldig veroordeeld. Denk aan de Puttense en de Schiedamse moordzaken. Ik kan een rij opnoemen.” Nooit eerder was Nederland zo in de greep van een strafzaak als tegen Willem Holleeder. De man die ooit hielp biermagnaat Heineken te ontvoeren en zich volgens de rechters later op het afpersen van rijke zakenlieden richtte – íedereen kent zijn naam. „Vraag een kind hier op de gracht wie de grootste boef is en je hebt je antwoord.” Het was een opmerkelijke advocatenwissel. Willem Holleeder liet zich eerst bijstaan door de jonge advocaat Jan-Hein Kuijpers. Die typeerde zichzelf als een ’straatvechter’ of ’schoffie’. Hij was altijd goed voor zelfverzekerde uitspraken voor de camera’s. Hij verloor, zoals bekend. Voor het hoger beroep ging de koers diametraal om. In plaats van een ’straatsschoffie’ stond er naast Holleeder ineens een ’professor’, hoogleraar strafprocesrecht. Het werd stil rond Holleeder. Zijn advocaat hield afstand tot de media. „Ik moet het in de rechtszaal klaren”, zei hij. Hij zou het hoger beroep eerst samen met Kuijpers doen, zegt hij. „Hij had me gevraagd bij te springen – op juridische punten rond de verklaringen van Endstra.” Kuijpers trok zich later terug.

2-8-2009 15:26

Advocaten verbreken stilzwijgen - Binnenland - Telegraaf.nl [24 uur ac...

2 van 3

http://www.telegraaf.nl/binnenland/4528131/__Advocaten_verbreken_s...

verklaringen van Endstra.” Kuijpers trok zich later terug. Het kantoor op de Keizersgracht stond al heel wat ’publieke monsters’ bij. Neem de bekennende moordenaar van Pim Fortuyn, Volkert van der G. Of de vermeende én ontkennende ’moordzuster’ Lucia de B., wier zaak door de Hoge Raad is heropend, omdat cruciaal bewijs wegviel. Wat er op een advocaat afkomt, is immens, zegt hij. Het dossier besloeg ruim 250 ordners. „Ik heb ze zelf opgehaald. Met de auto naar het kantoor van Jan-Hein in Den Bosch. Vijf, zes keer op en neer. Daarna ben ik gaan lezen. Vooral ’s avonds. Mijn werk op kantoor en op de Universiteit van Utrecht ging door.” Vorige zomer kwam Chrisje Zuur (38) erbij. „We moesten dit verdelen”, zegt Franken. Zuur: „Ik vroeg twee dagen bedenktijd, omdat mijn agenda om moest. Maar als je voor zo’n zaak wordt gevraagd, zeg je geen nee. Daar zit alles in. Stijn deed Endstra. Ik verdiepte me in de afpersingsdossiers van Rolf Friedlander en Cees Houtman.” Ze houdt haar vingers iets van elkaar. „Zó dun was het dossier Friedlander.” Hartelijk Niemand kon ontkomen aan de nieuwsstroom over Holleeder. Wat voor iemand tref je? „De eerste keer was samen met Jan-Hein”, zegt Franken. „Een handdruk. Ik assisteerde zijn advocaat.” Hij vond hem „charmant en belangstellend”. Zuur ontmoette hem maanden later: „Ik trof een aardige man. Hartelijk.” Dat gevoel bleef, zegt ze. „Hij is nooit bitter of chagrijnig, terwijl hij ongeneeslijk ziek is. Bewonderenswaardig.” „Ik kijk anders dan de meesten”, zegt Franken. „Ik ben héél nieuwsgierig. Hoe zit de zaak in elkaar? Wat ligt er? Het is professionele nieuwsgierigheid, maar ook als mens.” Holleeder had een reputatie. „In mijn oordeel wil ik niet vatbaar zijn voor mythevorming.” Hij valt uit zijn bedachtzame rol. Hartgrondig: „Het gerechtshof was dat wél.” Stofkam De nieuwe advocaten gingen met een stofkam door het dossier. Opnamen van de vijftien geheime ritjes die Endstra met rechercheurs van de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) had – alle werden ze afgeluisterd. Wie op een stille dag de bunker inliep, kon zo Franken treffen. „Stop. Vogeltjes fluiten. Endstra maakt hier geen angstige indruk...” Zuur onderzocht opnamen van de vermoorde kroegbaas Thomas van der Bijl, die zeer belastend verklaarde. „De gesprekken waren samengevat, het leek een kritisch verhoor”, oordeelde Zuur. Zij stelt dat hij in werkelijkheid vele uren sprak, waarin hij verschillende dingen zei. „Ontlastende informatie zag ik niet terug. Ook niet bij verklaringen van anderen.” Waarom zat Willem Endstra op de achterbank van een politieauto? Willem Holleeder was een aardige hulp, zei hij daar, maar werd later zijn afperser. Frankens brein maakte overuren. Waarom geen aangifte? Franken: „Bij heel nauwkeurige lezing zag ik dat justitie belangrijke aanwijzingen negeerde.” Franken concludeerde vervolgens: Endstra werd niet afgeperst door Holleeder, maar door topcrimineel John Mieremet. Waar Endstra de naam Holleeder noemde, betrof het Mieremet! Pardon? Nu werd het echt ingewikkeld. Franken zag een bevestiging in het verhoor van oud-aanklager Fred Teeven. Die erkende dat hier onderzoek naar was gedaan. Teeven: „Er waren aanwijzingen dat hij door twee partijen was afgeperst.” Maar Mieremet was dood. Franken vindt dat er meer wees op zijn versie: „Bij Mieremet was een bankafschrift van Endstra gevonden. Er waren sms’jes en opgenomen gesprekken. Mieremet perste hem af. Maar justitie vond nooit een spoor van geld naar Holleeder. Ja, naar Jan-Dirk Paarlberg, maar zij hadden geen contact. Als zó’n afschrift bij Holleeder was gevonden, was de champagne bij het OM opengegaan.” Dat gebeurde nu pas later. Frankens scenario: „Willem Endstra stond onder grote druk van Mieremet om geïnvesteerd crimineel geld terug te betalen. Hij was door Mieremet aangewezen als bank van de onderwereld. Zakenrelaties eisten hun geld terug.” Frankens stelling: „Hij zat klem en offerde iemand op die bij de politie als een rode lap op een stier werkte: Holleeder.” Franken stelt dat het idee was aangereikt. „Door de CIE, een half jaar voor het eerste achterbankgesprek.”

2-8-2009 15:26

Advocaten verbreken stilzwijgen - Binnenland - Telegraaf.nl [24 uur ac...

3 van 3

http://www.telegraaf.nl/binnenland/4528131/__Advocaten_verbreken_s...

een half jaar voor het eerste achterbankgesprek.” Chrisje Zuur stortte zich op de mensen die aanvankelijk als ’anonieme bedreigde getuigen’ zouden optreden tegen Holleeder. Onder hen Thomas van der Bijl en de weduwe van Cees Houtman en nog een derde, geheim gebleven getuige. „Met hen is in een hotelkamer gezamenlijk gesproken. Nadat Cees Houtman was vermoord, kwam de aanklager nogmaals praten over hoe het verder moest.” Zij stelde dat dit getuigen beïnvloedde. „Onmiskenbaar. Er staat niets van op papier. Hun verklaringen zijn later pas opgetekend.” Funest voor een eerlijk proces, stelde ze. Debacle Het werd, zoals bekend, een debacle voor de advocaten en Holleeder. Het alternatieve scenario van Franken – Holleeder was Mieremet – werd met enkele woorden terzijde geschoven. Zuurs verweer dat Friedlander ontkende door Holleeder te zijn afgeperst, kreeg evenmin de handen op elkaar. En de ’beïnvloeding van getuigen’ bleek evenmin in de roos. Het grootste risico in het hoger beroep was, volgens menigeen, echter vooral de vraag of de geheime achterbankgesprekken van Endstra als bewijs toelaatbaar waren. De politie trachtte Endstra in dat uiterst geheime traject zover te krijgen dat hij on the record zou gaan praten – maar hij werd vermoord. Franken had juist op dit precaire onderdeel zijn Mieremet-scenario en twee eminente wetenschappers in stelling gebracht. Hans Crombag en Willem Wagenaar rapporteerden dat Endstra in de gesprekken met rechercheurs leidend was. Dat vonden ze niet kunnen. Welnu, het rapport van de geleerden kon pas écht op vernietigend commentaar rekenen. Het hof gebruikte de woorden ’ondeskundig’ en ’tendentieus’. Franken ervoer dit als onheus: „Ze hebben hen niet eens in de rechtszaal willen horen.” Het spel was op het scherp van de snede gespeeld – ze hadden verloren. Nu, weken later, willen beiden niet „napleiten”. Ze hadden het hof nog uitgedaagd om „moed te tonen” en zich niets van Holleeders imago „van grootste boef” aan te trekken. Franken: „Zij hebben Holleeder niet willen, maar ook niet dúrven vrijspreken.” Drie dagen na het arrest pareerde Franken al een menselijke vraag. Was hij wellicht een slechte verliezer? Ha! Dat was hij ook. „Ik bén een slecht verliezer.” %Hij wijst naar Zuur: „Wíj zijn slechte verliezers. We wilden 8winnen. Voor Holleeder, voor onszelf én de waarheid. We hadden móeten winnen.” Maar hij mag dan een slecht verliezer zijn, zegt Franken. „Het is óók een slecht arrest. Het hof zegt dat afpersingsgeld naar Paarlberg ging. Maar bewijs ontbrak dat dit voor Holleeder was of dat er contacten tussen hen waren. De redenering is: Het-kan-niet-anders-dan-dat…” Gekunsteld, meent Franken, die daarmee tóch even napleit. „Dit heeft gevolgen voor iedereen.” Vergiftigd Endstra’s vermogen werd vergiftigd verklaard, met misdaadgeld. Holleeders vroegere vriendin Maike werd tegelijkertijd veroordeeld wegens het witwassen van 1,2 miljoen euro. „Dat gaat niet over afpersingsgeld. Zij deed als banken en andere zakenrelaties: geld terugvragen, banden verbreken”, stelt hij. „En Endstra’s familie, die alles nog heeft, wordt dan níet wordt vervolgd?” Het is nu afkicken van een zaak die hun leven beheerste. Bij Holleeder gaan ze nog op bezoek. „Je verbreekt niet gelijk contact”, zegt Zuur. „We werken aan zijn cassatie bij de Hoge Raad.” Franken, spijtig: „Dat gaat alleen over de vraag of het proces goed is verlopen.” De Hoge Raad zal zich pas volgend jaar over Holleeders laatste strohalm buigen. Hij is dan bijna vrij. „Volgens de gebruikelijke regel komt hij in het najaar in een half open inrichting en krijgt hij verlof. Daarna komt hij in een open inrichting en hoeft hij alleen ’s avonds in zijn cel.” In januari 2012 zit Holleeders straf erop – als hij tijd van leven heeft.

2-8-2009 15:26