Acquisition

Επίπεδα Γλωσσικής Ανάλυσης

Κατάκτηση Γλώσσας Εβδοµάδα 1

Μαρία Μπαλτατζάνη

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

1

Τι σηµαίνει ‘ξέρω’ Ελληνικά; Η δοµή της γλώσσας είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Τα παιδιά ‘ξέρουν’ σχεδόν τέλεια τη γλώσσα τους πριν τα 5 χρόνια τους. Πριν να µπορούν να προσθέσουν 2+2 µπορούν να παράγουν σύνθετες προτάσεις, ερωτήσεις, αρνήσεις, αναφορικές προτάσεις, ...

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

2

Προφορικός και γραπτός λόγος Εκατοµµύρια φυσιολογικοί άνθρωποι ζουν χωρίς να µάθουν ανάγνωση και γραφή. Όλοι όµως µιλούν και καταλαβαίνουν τόσο σύνθετες και αφηρηµένες ιδέες, όσο και οι εγγράµµατοι οµιλητές. Η γραφή και ανάγνωση πρέπει να διδαχθούν. Η οµιλία και κατανόηση όχι.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

3

Noam Chomsky (1994) “Είµαστε σχεδιασµένοι να περπατάµε. ...Κανείς δεν µας το διδάσκει. Το ίδιο ισχύει και για τη γλώσσα. Κανένας δε διδάσκεται γλώσσα. Για να είµαστε πιο ακριβείς, δεν µπορεί κανείς να εµποδίσει ένα παιδί να κατακτήσει τη γλώσσα.”

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

4

Γλωσσική κατάκτηση

Ο όρος ‘γλωσσική κατάκτηση’ αναφέρεται στη διαδικασία ανάπτυξης της γλωσσικής ικανότητας στα ανθρώπινα όντα

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

5

Στάδια κατάκτησης Γενικά η ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί προβλέψιµα στάδια, υπάρχει όµως ποικιλία στην ηλικία που κάθε παιδί περνάει κάθε στάδιο. 1.

2. 3. 4. 5. 6.

Προ-γλωσσικοί ήχοι Συλλαβισµός Μεµονωµένες λέξεις Στάδιο δύο λέξεων Τηλεγραφικό στάδιο Ωρίµανση

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

6

1. Προ-γλωσσικοί ήχοι ‹

0-2 µήνες: οι ήχοι των βρεφών εκφράζουν κυρίως δυσαρέσκεια, είναι ενστικτώδεις και δεν έχουν σχέση µε τη γλώσσα

‹

2-4 µήνες: τα βρέφη αρχίζουν να παράγουν ήχους που δηλώνουν ευχαρίστηση. ‘Αγκού’ στα Ελληνικά ‘coo-ing’ στα Αγγλικά. Το γέλιο εµφανίζεται γύρω στους 4 µήνες.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

7

1. Προ-γλωσσικοί ήχοι ‹

4-7 µήνες: τα βρέφη ασχολούνται µε φωνητικά παιχνίδια, δηλαδή πειραµατίζονται µε τον επιτονισµό, την ένταση της φωνής τους και τους αρθρωτές τους αρθρώνοντας τριβόµενους, κλειστούς και ρινικούς ήχους

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

8

Παραγωγή και αντίληψη Έξυπνα πειράµατα έχουν δείξει ότι τα περισσότερα βρέφη δείχνουν να καταλαβαίνουν κάποιες λέξεις στην ηλικία των 4-9 µηνών, πριν το στάδιο του συλλαβισµού. Τα νεογέννητα µπορούν να ξεχωρίσουν φθόγγους από άλλους ήχους και να διαχωρίσουν τους φθόγγους µεταξύ τους (π.χ. [t] και [d] ή [t] και [k]). Στους 2 µήνες ξεχωρίζουν τη µητρική τους από άλλες γλώσσες.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

9

Φωνητική οδός βρεφών Κατά τη γέννηση η φωνητική οδός των βρεφών µοιάζει σε κάποια χαρακτηριστικά περισσότερο µε αυτή των πιθήκων παρά των ενηλίκων ανθρώπων. Η άκρη της υπερώας ακουµπά ή επικαλύπτεται µε την επιγλωττίδα. Όσο το βρέφος µεγαλώνει η φωνητική οδός αλλάζει σχήµα ώστε να γίνει σαν των ενηλίκων.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

10

Φωνητική οδός βρεφών

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

11

∆ιαδικασία καθόδου

Το υοειδές κόκκαλο και ο λάρυγγας βρίσκονται όσο ψηλά όσο και των υπολοίπων θηλαστικών. Χαµηλώνουν βαθµιαία κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής. Έτσι η φωνητική οδός επιµηκύνεται µε αποτέλεσµα την ικανότητα παραγωγής σύνθετων φθόγγων.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

12

Ανθρωποειδή και πίθηκοι Ανατοµική αλλαγή ανάµεσα στη ρινική κοιλότητα και τις φωνητικές πτυχές συνέβη πριν 5 εκ χρόνια διαχωρίζοντας τα ανθρωποειδή από τους υπόλοιπους µεγάλους πιθήκους: Η µουσούδα και η στοµατική κοιλότητα µίκρυναν ‹ Ο λάρυγγας χαµήλωσε και σαν αποτέλεσµα ο φάρυγγας έγινε µακρύτερος ‹

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

13

Ανατοµικές διαφορές µεταξύ ανθρώπων και πιθήκων

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

14

Ευεργετικά αποτελέσµατα Το αποτέλεσµα των ανατοµικών αλλαγών είναι ότι „ η γλώσσα µας µπορεί να κινείται πολύ πιο ελεύθερα, έτσι ώστε η στοµατική κοιλότητα να αλλάζει σχήµα και να δηµιουργεί µεγαλύτερη ποικιλία φθόγγων „ Ο φωνητικός σωλήνας αποτελείται από δύο αντηχεία (οριζόντιο και κατακόρυφο) που συνεισφέρουν στην παραγωγή συνθετότερων φθόγγων

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

15

Αρνητικά αποτελέσµατα Αυτές οι αλλαγές είναι πολύ καλές για τη δηµιουργία ποικιλίας φωνηέντων και συµφώνων. Είναι όµως κακές για άλλους λόγους: Πχ, αν γελάσουµε ενώ πίνουµε, το υγρό µπορεί να βγεί από τη µύτη. Πιο σοβαρό πρόβληµα είναι ότι είναι εύκολο να πνιγούµε από φαγητό που σφηνώνει στο λάρυγγα.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

16

∆ιαδικασία κατάποσης

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

17

2. Συλλαβισµός 6-8 µήνες: Επαναλαµβανόµενες συλλαβές ΣΦ [bababa] ή [nanana]. Τα βρέφη πειραµατίζονται µε τους ήχους της γλώσσας τους, χωρίς ακόµη να παράγουν αναγνωρίσιµες λέξεις. Παράγονται και όταν τα βρέφη βρίσκονται µε τους γονείς τους, αλλά και όταν είναι µόνα τους.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

18

2. Συλλαβισµός Ακόµη και τα κουφά βρέφη περνούν αυτό το στάδιο. Αυτό αποτελεί ένδειξη ότι ο συλλαβισµός εµφανίζεται λόγω έµφυτου ενστίκτου που υπαγορεύει τη χρήση των αρθρωτών µε συγκεκριµένο τρόπο σε αυτά τα αρχικά στάδια της κατάκτησης.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

19

3. Μεµονωµένες λέξεις 9-18 µήνες: Ολοφραστικό στάδιο. Τα νήπια παράγουν µία λέξη. 10 µήνες: οι λέξεις είναι αναγνωρίσιµες. Οι περισσότερες ονοµάζουν αντικείµενα

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

20

3. Μεµονωµένες λέξεις Η σηµασία των λέξεων που χρησιµοποιούν είναι είτε υπερβολικά στενή (υπερστένωση) ή υπερβολικά ευρεία (υπερεπέκταση) . Πχ: ‘µπουκάλι’ µόνο για πλαστικά µπουκάλια, ‘γάτα’ για όλα τα τετράποδα

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

21

3. Μεµονωµένες λέξεις Πολλές φορές η λέξη µπορεί να σηµαίνει ολόκληρη πρόταση. Για παράδειγµα η λέξη ‘γάλα’ µπορεί, ανάλογα µε την περίσταση να σηµαίνει „ ‘Μαµά θέλω γάλα’ „ ‘Πίνεις και συ γάλα’ „ ‘Κοίτα, το ποτήρι έχει γάλα’

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

22

4. Στάδιο δύο λέξεων 18-24 μήνες: παράγονται «μίνι-προτάσεις» που αποτελούνται από δύο λέξεις, πχ, «Πάει γάλα!» ‹∆εν

µπορούν ακόµη να παράγουν όλους τους φθόγγους. ‹ Τα τριβόµενα αντικαθιστούνται από κλειστά και τα υπερωικά από φατνιακά: γάτα Æ τάτα ‹Αποφεύγονται τα συµπλέγµατα και τα [l], [r]: σκύλοςÆ τίο

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

23

4. Στάδιο δύο λέξεων Τα σύµφωνα εµφανίζονται στην αρχή λέξεων, αλλά όχι στο τέλος ‹ Κάποιες άτονες συλλαβές παραλείπονται: µπανάνα Æ νάνα ‹ Τα [l], [r] αντικαθιστούνται από [j]: λύκος Æ [jiko] ‹

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

24

Παραγωγή και αντίληψη (πάλι) ‹

Τα νήπια, παρ’ όλο που δεν καταφέρνουν να αρθρώσουν κάποιους φθόγγους, έχουν ανάγκη να ακούν τις λέξεις µε σωστή άρθρωση στην οµιλία των ενηλίκων.

‹

Παράδειγµα: ‘Fis’ story

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

25

5. Τηλεγραφικό στάδιο 24-30 µήνες: Προτάσεις µε περισσότερες των δύο λέξεων. Οι προτάσεις δεν περιέχουν λειτουργικά µορφήµατα ή λέξεις, όπως πχ ‘θα’, ‘να’, άρθρα, κλπ ‘Θέλω την κούκλα µου’ Æ ‘Χέλω κούκα’ Μετά τους 30+ µήνες αρχίζουν να εµφανίζονται λειτουργικά µορφήµατα και λέξεις.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

26

Παραγωγή και αντίληψη (πάλι) Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που παραλείπουν λειτουργικά µορφήµατα, έχουν ανάγκη να τα ακούν στην οµιλία των ενηλίκων, αλλιώς δυσκολεύονται στην κατανόηση των προτάσεων που ακούν.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

27

Έκρηξη λεξιλογίου Αρχικά στάδια: 1-3 λέξεις/εβδοµάδα. Μετά από 40 λέξεις: 8-10 νέες λέξεις/εβδοµάδα. Μετά το 3ο έτος: µέσος όρος 10 λέξεις/ηµέρα.

6. Ωρίµανση Γύρω στα 5 χρόνια τα παιδιά µιλούν σχεδόν όσο καλά όσο και οι ενήλικες στο περιβάλλον τους

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

28

Επίπεδα Γλωσσικής Ανάλυσης

Κατάκτηση Γλώσσας Εβδοµάδα 2

Μαρία Μπαλτατζάνη

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

29

Οι οµιλητές γεννιούνται ή γίνονται; … ή, αλλιώς, η γλωσσική κατάκτηση είναι θέµα βιολογίας ή περιβάλλοντος (nature or nurture); ‹

Παλιότερες θεωρίες υποστήριζαν είτε τη µία είτε την άλλη πλευρά ως καλύτερη εξήγηση για την γλωσσική κατάκτηση.

‹

Οι περισσότερες σύγχρονες θεωρίες αναγνωρίζουν το ρόλο και των δύο.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

30

Θεωρίες κατάκτησης Μίµηση ‹ ∆ιόρθωση και επιβράβευση ‹ Κατ’ Αναλογία ‹ Υπόθεση έµφυτης ικανότητας για κατάκτηση ‹

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

31

Μίµηση Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι τα παιδιά µιµούνται ότι ακούν. Αυτό είναι αλήθεια σε κάποιο βαθµό, αλλά δεν εξηγεί τα πάντα. Οι φράσεις που παράγουν τα παιδιά δείχνουν ότι τα παιδιά δεν µπορεί να µιµούνται: ‘δύο πόδι’, ‘παιδιά δεν έκανε µπλουµ’

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

32

Μίµηση Τα προηγούµενα παραδείγµατα δείχνουν ότι τα παιδιά ακολουθούν κανόνες που έχουν δηµιουργήσει τα ίδια. Ακόµη και όταν τους ζητήσουµε να µιµηθούν ότι λέµε, δεν το κάνουν αν δεν συµφωνεί µε τους κανόνες που έχουν δηµιουργήσει: ΕΝΗΛΙΚΑΣ: Πές ότι λέω: ∆ύο πόδια ΠΑΙ∆Ι: ∆ύο πόδι

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

33

∆ιόρθωση και επιβράβευση Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι τα παιδιά µαθαίνουν επειδή οι γονείς τους τα διορθώνουν όταν κάνουν λάθη και τα επιβραβεύουν όταν µιλούν σωστά. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γονείς δεν διορθώνουν τα γραµµατικά λάθη των παιδιών, αλλά µόνο τα λάθη στο περιεχόµενο, δηλαδή την αλήθεια όσων αναφέρουν.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

34

∆ιόρθωση και επιβράβευση Π: Θέλω άλλο γατούλα Ε: Πες ‘άλλη γατούλα’ Π: Άλλο ... γατούλα Ε: Πες ‘άλλη’ Π: Άλλη Ε: Γατούλα Π: Γατούλα Ε: Άλλη ... Γατούλα Π: Άλλη ... Γατούλα. Τώρα δώσε άλλο γατούλα (Συνοµιλία ανάµεσα σε γλωσσολόγο και το παιδί του) Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

35

Κατ’ Αναλογία Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι τα παιδιά µαθαίνουν να κατασκευάζουν φράσεις και προτάσεις τοποθετώντας τις λέξεις την µία δίπλα στην άλλη κατ’ αναλογία µε κάποια πρόταση που χρησιµοποιούν σαν πρότυπο.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

36

Κατ’ Αναλογία Πρόβληµα: Σωστή αντικατάσταση: Έβαψα το φούρνο µπλέ Æ Έβαψα το φούρνο µωβ Λάθος αντικατάσταση: Έβαψα το φούρνο µπλέ Æ Επισκέφτηκα το φούρνο µπλέ

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

37

Έµφυτη ικανότητα Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι η γλωσσική ικανότητα είναι έµφυτη στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι έχουν γενετική προδιάθεση να µαθαίνουν και να χρησιµοποιούν γλώσσα. Τα µωρά γεννιούνται „ µε τη γνώση ότι τα γλωσσικά συστήµατα είναι δοµηµένα βάσει νόµων και „ µε την ικανότητα να ανακαλύψουν και να µάθουν αυτούς τους νόµους Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

38

Έµφυτη ικανότητα Υπόθεση ότι οι άνθρωποι έχουν έµφυτη γνώση ‹ κάποιων

χαρακτηριστικών/αρχών, κοινών διαγλωσσικά, (π.χ., οι έννοιες ‘ουσιαστικό’ και ‘ρήµα’). Αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά ονοµάζονται γλωσσικά καθολικά. ‹ κάποιων παραµέτρων, κοινών διαγλωσσικά, που µπορούν να λάβουν ορισµένες τιµές (π.χ. +/- «0 υποκείµενο») Με αυτή τη γνώση τα παιδιά µπορούν να συµπεράνουν ποια είναι η δοµή της µητρικής τους γλώσσας χωρίς να χρειάζεται τίποτε περισσότερο από «απλή έκθεση» στη γλώσσα. Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

39

Ενδείξεις 1: γλωσσικά λάθη Τα λάθη που τα παιδιά κάνουν: ‹ «Μπάλλα Νίκο» ‹ «Χέλω µπάλλα» ‹ «Μπάλλα µου» και τα λάθη που δεν κάνουν: ‹ «Χέλω µου»

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

40

Ενδείξεις 2: Νοηµατική γλώσσα της Νικαράγουα Πληθυσµός µε κώφωση στη Νικαράγουα: Μέχρι το 1986 δεν υπήρχε εκπαίδευση ούτε νοηµατική γλώσσα για τους κουφούς.Το 1986 ξεκίνησε εκστρατεία για βελτίωση. Συµπεράσµατα έρευνας: ‹ Παιδιά µεγαλύτερα από κάποια ηλικία είχαν δυσκολίες στην εκµάθηση γλώσσας. ‹ Νεαρότερα παιδιά χρησιµοποιούσαν χειρονοµίες για επικοινωνία µεταξύ τους. Γλωσσολόγος του ΜΙΤ (Judy Kegl), ανακάλυψε ότι τα παιδιά είχαν αναπτύξει τη δική τους νοηµατική γλώσσα µε πλήρη φωνολογία και συντακτικό.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

41

Ενδείξεις 3: Πίτζιν και κρεολικές γλώσσες Η Πίτζιν γλώσσα των µεταναστών στη Χαβάη (Derek Bickerton): Η πρώτη γενιά µεταναστών µιλούσε µη γραµµατική «Πίτζιν-Αγγλική». Η δεύτερη γενιά µιλούσε µια γραµµατικά πλούσια δοµηµένη γλώσσα, διαφορετική από τα Αγγλικά, αλλά µε δικό της γραµµατικό σύστηµα, γνωστή ως «Χαβανέζικη Κρεολική Αγγλική». Ισχυρό επιχείρηµα ότι τα παιδιά διαθέτουν έµφυτο µηχανισµό παραγωγής γλώσσας.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

42

Έµφυτη ικανότητα Το σύνολο όλων των κοινών χαρακτηριστικών σε όλες τις γλώσσες ονοµάζεται Καθολική Γραµµατική. ∆εν ξέρουµε ακόµη τι ακριβώς περιέχει η καθολική γραµµατική. Αυτή είναι µια από τις περιοχές της γλωσσολογικής έρευνας.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

43

Έµφυτη ικανότητα Τα παιδιά ανακαλύπτουν τους νόµους που διέπουν τη γλώσσα του περιβάλλοντός τους. Χρησιµοποιούν τους νόµους αυτούς για να δηµιουργήσουν προτάσεις, ακόµη και προτάσεις που δεν έχουν ακούσει ποτέ τους. Σε κάθε στάδιο κατάκτησης, η γραµµατική τους πλησιάζει όλο και περισσότερο αυτή των ενηλίκων

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

44

Τι ξέρουµε (ανακεφαλαίωση) Τα παιδιά κατακτούν γλώσσα ‹ Χωρίς συνειδητή απόφαση ή προσπάθεια ‹ Χωρίς έναυσµα από εξωτερικά γεγονότα ‹ Χωρίς άµεση διδασκαλία ‹ Ακολουθώντας µια σειρά από ‘ορόσηµα’, δηλαδή στάδια στην εξέλιξή τους που συνήθως συνδέονται µε την ηλικία τους ‹ Κατά τη διάρκεια µιας ‘κρίσιµης περιόδου’, δηλαδή µέχρι κάποια ηλικία, µετά την οποία η κατάκτηση γίνεται πολύ δύσκολη

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

45

Κρίσιµη ηλικία Η έννοια ‘κρίσιµη ηλικία’ ισχύει για πολλά είδη και φαίνεται να αφορά συγκεκριµένες συµπεριφορές, διαφορετικές για κάθε είδος, που έχουν βιολογικό έναυσµα. Παράδειγµα: παπάκια 9-24 ωρών Ανάλογη κρίσιµη ηλικία φαίνεται ότι υπάρχει και για την κατάκτηση γλώσσας. Υπάρχει ένα ‘παράθυρο’ από τη γέννηση ως την εφηβεία.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

46

Κρίσιµη ηλικία Έχουν ανακαλυφθεί παιδιά τα οποία δεν είχαν εκτεθεί καθόλου σε γλώσσα στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Όταν τα ανακάλυψαν, δεν µπορούσαν να µιλήσουν. Ερευνητές προσπάθησαν να τα βοηθήσουν να κατακτήσουν γλώσσα. Η επιτυχία της προσπάθειας ήταν συνάρτηση της ηλικίας που είχαν τα παιδιά όταν ανακαλύφθηκαν.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

47

Η ιστορία της Genie Ανακαλύφθηκε το 1970. Κλεισµένη σε ένα δωµάτιο µόνη της, δεµένη και χωρίς ανθρώπινη επαφή µέχρι τα 13. Όταν την ανακάλυψαν φυσικά δεν µιλούσε. Μετά από εντατική διδασκαλία, έµαθε πολλές λέξεις, αλλά η συντακτική και µορφολογική γνώση της δεν εξελίχθηκαν ποτέ αρκετά.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

48

Η ιστορία της Genie Οι προτάσεις της Genie µοιάζουν µε αυτές των παιδιών στο τηλεγραφικό στάδιο ή µε αφασικών ασθενών. Παραδείγµατα: Man motorcycle have Genie full stomach Open door key

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

49

Isabelle Ανακαλύφθηκε όταν ήταν 6 ½ ετών. ‹ Μητέρα κουφή, την κρατούσε αποµονωµένη ‹ Επιστήµονες την βοήθησαν και σε δύο χρόνια δεν ξεχώριζε από άλλα παιδιά της ηλικίας της ‹

Τα παιδιά είναι ‘προγραµµατισµένα’ για γλώσσα µέσα σε κάποιο χρονικό περιθώριο

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

50

Κατάκτηση γλώσσας και ζώα Επιστήµονες έχουν προσπαθήσει να διδάξουν γλώσσα σε χιµπατζήδες µε διάφορους τρόπους. Έµαθαν κάποιες λέξεις, αλλά τίποτε παραπάνω. ∆εν προχώρησαν ποτέ πέρα από το στάδιο των δύο λέξεων. Η γλωσσική ικανότητα φαίνεται να είναι µόνο ανθρώπινο ‘ένστικτο’.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

51

Ιδιότητες της ανθρώπινης γλώσσας Σύµφωνα µε τους γλωσσολόγους, αυτές διαχωρίζουν τη γλώσσα από τα συστήµατα επικοινωνίας µεταξύ ζώων: 1. Αυθαιρετότητα (σελ. 63): ∆εν υπάρχει λογική σχέση µεταξύ φθόγγων και σηµασίας. 2. Πολιτισµική µετάδοση (σελ. 333): Η γλώσσα µεταδίδεται από οµιλητή σε οµιλητή µέσω διεργασίας µάθησης (συνειδητής ή υποσυνείδητης) 3. Ασυνέχεια (σελ. 62): Η γλώσσα συντίθεται από διακριτά τεµάχια ο συνδυασµός των οποίων δηµιουργεί νόηµα. 4. Μετάθεση (σελ. 256): Η γλώσσα αναφέρεται και σε πράγµατα ή καταστάσεις που δεν βρίσκονται κοντά στον οµιλητή είτε από χρονική είτε από τοπική άποψη. 5. ∆υϊκότητα (σελ. 133): Η γλώσσα είναι οργανωµένη σε δύο επίπεδα: µια ακολουθία τεµαχίων χωρίς σηµασία και µια ακολουθία µονάδων που έχουν σηµασία. 6. Μεταγλώσσα (σελ. 254): Η ικανότητα να αναφερόµαστε στην ίδια τη γλώσσα. 7. Παραγωγικότητα (σελ 306): Η ικανότητα να παράγουµε άπειρο αριθµό προτάσεων χρησιµοποιώντας µικρό αριθµό τεµαχίων/µονάδων. Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

52

Ζωικά συστήµατα επικοινωνίας

Η Κόκο µε την εκπαιδεύτριά της

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

53

Ζωικά συστήµατα επικοινωνίας

Ο Nim Chimpsky µε την εκπαιδεύτριά του

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

54

Ζωικά συστήµατα επικοινωνίας Oι πίθηκοι (όπως η Koko www.koko.org) µπορούν να χρησιµοποιήσουν κάποιο είδος γλώσσας. Η αξιοπιστία των αποτελεσµάτων έχει αµφισβητηθεί. Στο φυσικό τους περιβάλλον, οι χιµπατζήδες επικοινωνούν µεταξύ τους, προειδοποιώντας π.χ. για κινδύνους. Πολιτισµική µετάδοση ανάµεσα σε πιθήκους που διδάχθηκαν γλώσσα και τα παιδιά τους.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

55

Ζωικά συστήµατα επικοινωνίας Οι χοροί των µελισσών έχουν στοιχεία τοπικής µετάθεσης.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

56

Ζωικά συστήµατα επικοινωνίας Παρ’ όλα αυτά, οι παραπάνω µεµονωµένες ιδιότητες δεν επαρκούν για να χαρακτηριστεί η επικοινωνία πραγµατική γλώσσα.

Κατάκτηση

Εισαγωγή 2

57