A Great Place To Live



E I T I D E R E ZOM

juni 2006 / nummer 02 / jaargang 01



NOORWOORD ie van de krant Great Place to Live :: de tweede edit stormend talent aan r doo even geg ligt nu voor u. Vorm re mensen. nde van formaat, met bijdragen van bijzo , visie onthap ersc leid Filosofie, kunst, transparant e. renc wikkeling en un-confe ft inzicht in een Het verbeeldt de tijdgeest en gee is in een complex elijk mog rgie toekomst waarin syne , met plezier. ang uitg voor en vatie Inno belangenveld. paden van e and Lichtvoetig betreden wij de ongeba . ling maatschappelijke ontwikke ondernemers en Met pioniers, met visionairs, met ikkelen we saontw Live met u! Want Great Place to s voorgegaan reed u zijn sen men e men. Verschillend t Place to Live en ontmoetten elkaar op twee Grea concepten, of en sam bijeenkomsten, ontwerpen nu m. gaan zeilen in de stor . Om inspiratie te Great Place to Live is uw platform oeten die een ontm te sen geven en te krijgen, men Om de zonk. gstu vraa uw op pen ander licht wer in contact te om of dagmiddag mee door te brengen s. lder eho stak komen met nog onbekende erking tussen Great Place to Live is een samenw e to Work en Plac t Nieuwe Garde, Elvenstone, Grea eloze lust tom een met die Pentascope en iedereen vooruiten eid onh scho eld wer de men tot onderne gang geeft! en? Wilt u iemand Wilt u iets vragen? Wilt u iets zegg e to Live bijeenontmoeten? Of zelf een Great Plac stuur een e-mail en niet komst organiseren? Aarzel e.nl toliv lace eatp naar welcome@gr The world is a Great Place to Live together.

foto: Bob Corporaal / reefscape.net

so let’s make it

Dwarsverbanden in een veranderende samenleving We leven in een land waarin initiatieven gebonden zijn aan regels en dat vinden we zowel prettig, overzichtelijk en duidelijk als overdreven, chaotisch en hinderlijk. Voor elke handeling lijkt wel een voorschrift te bestaan, voor elke vierkante meter ligt een stapel papier klaar. Willen we onze verloren paarse krokodil terug, dan kan dat alleen binnen een voorgeschreven tijd en volgens een bedachte procedure met dito formulieren. Dat is helder, we weten waar we aan toe zijn en het is hinderlijk, want we zijn sterk afhankelijk van autoriteit, van bureaucratie, om te krijgen wat we willen. Dat gaat zeker op voor het ontplooien van initiatieven die niet volgens geijkte wegen verlopen. Als we iets nieuws willen realiseren zullen we de juiste personen mee moeten krijgen, de rekbaarheid van regels moeten opzoeken en ons een weg moeten zien te banen door aanvraagformulieren, contracten en procedures. Hoe onmisbaar het vastleggen van afspraken ook voor ons zijn in onze cultuur, we laten initiatieven en creativiteit er sterk door bepalen en indammen. Bedenk eens hoeveel regels er vandaag door je hoofd zijn gegaan sinds je bent opgestaan en in hoeverre die regels jouw gedrag hebben beïnvloed of je hebben laten afzien van wat je eigenlijk zou willen. Het kan ook anders. Anders zoals bij de initiatiefnemers van Great Place to Live: Nieuwe Garde, Pentascope en Great Place to Work. Uitgangspunten zijn het verbinden van

talrijke talenten van mensen, voorbij de gevestigde orde denken en het mogelijk maken van diepste wensen. Er zijn geen verzoekprogramma’s, maar er is één gemeenschappelijk doel: ruimte creëren om de uitgangspunten mogelijk te maken. Onder invloed van de steeds toenemende mogelijkheden van huidige communicatiemiddelen nemen dit soort dwarsverbanden enorm toe. In die zin is Great Place to Live een teken van deze tijd. Voorbeelden van het zulke momenten zijn onder andere 8 Uur Overwerken (8UO), de Creatieve Confrontatie, Salon voor Woorden, Pecha Kucha en Great Place to Live. Neem 8 Uur Overwerken en Pecha Kucha. Bij 8UO daagt Nieuwe Garde jonge creatieven uit om op een vrijdag na hun werk acht uur over te werken voor tien goede doelen, vijf in Groningen en vijf in Rotterdam. Doel is het bedenken van voorstellen om een goed doel bekender te maken door middel van een radiospot, een nieuw logo, een poster, een actie of een complete campagne. Dat gebeurt in een ambiance met muziek, een goed en verantwoord hapje eten en onder begeleiding van mentoren. Iedereen werkt vrijwillig mee en er wordt ruimte en apparatuur ter beschikking gesteld. Nieuwe Garde zorgt ervoor dat mensen bij elkaar komen en biedt hen een uitdaging, de rest doet iedereen zelf. Het is ongelofelijk om mee te maken wat er dan gebeurt. De betrokkenheid, het enthousiasme en de bereidwilligheid om met anderen, die je misschien nooit eerder hebt ontmoet, aan iets te werken is onge-

kend. Zoiets geldt ook voor Pecha Kucha, zij het dat de betrokkenen meestal alleen hun gang gaan in de presentaties, maar wel allemaal het gevoel hebben aan iets bijzonders mee te werken. Tijdens Pecha Kucha presenteren tien tot vijftien mensen hun idee, voorstel, muziekstuk, project of bijzondere ervaring in twintig beelden (in PowerPoint). Voor elk van die twintig beelden hebben zij twintig seconden. Het is komen overwaaien uit Japan en een grote sensatie in Engeland, Zweden en Oostenrijk, om maar een aantal landen te noemen. Wat er ontstaat is een uiteenlopende mengelmoes van creativiteit, die zeer aanstekelijk werkt. Dat bezoekers erdoor zijn geprikkeld, is bijvoorbeeld gebleken door de opdracht die één van de presentatoren heeft gekregen om illustraties te gaan maken bij een project. Het is altijd goed om als een schilder afstand te nemen van je creatie en een fenomeen te plaatsen in de context van deze tijd en plaats. We leven in de tijd van het neoliberalisme, waar marktwerking de sleutel is. Het is aan de burger, de consument, de persoonlijkheid om de keuzes te maken die haar of zijn leven zo prettig en comfortabel mogelijk maakt. Jouw samenleving is maakbaar, dat soort dingen. Dat schept ruimte voor dwarsverbanden, door organisaties, disciplines, rangen en standen heen. Iedereen wordt zijn eigen ondernemer en moet putten uit zijn of haar creativiteit om dingen voor elkaar te krijgen, meerwaarde te creëren, die in traditionele verhoudingen niet of nauwelijks mogelijk zijn.

....Great Place to Live is voor mij Nederland anno 2006. En gelukkig zie ik dat. Wim de Gelder, Burgemeester Bloemendaal

illustratie: jacky-o

Klinkt het vaag? Tot op zekere hoogte. Het is waar: je moet het eigenlijk meemaken om te ervaren wat het is. Mensen die hebben meegedaan aan 8 Uur Overwerken in Rotterdam en in Groningen kunnen nu nog vertellen welke enorme betrokkenheid en enthousiasme de deelnemers lieten zien en welke synergie dat opleverde. Diegenen die hun twintig beelden presenteerden bij Pecha Kucha en alle toeschouwers kunnen verslag doen van de aanstekelijke sfeer en ongeremde behoefte om te laten zien wat je kan en wil. Wie meegedaan heeft aan Great Place to Live weet hoe je iets in elkaar kunt zetten als je uitgaat van wat alle deelnemers het liefst willen doen. Allemaal hebben ze een bijzondere avond gehad en vaak komen er uit deze bijeenkomsten nieuwe opdrachten, nieuwe samenwerkingsverbanden en vooral veel ideeën. Schrijver dezes garandeert één ding: je komt er rijker van terug dan dat je gekomen bent. Tot ziens! Simon Groen

www.nieuwegarde.nl



[email protected]

Er zal een dag zijn dat een adem, die eens mijn mond verliet, mijn mond weer binnengaat. Die een reis heeft gemaakt door vele monden en weer wat woorden van liefde met mijn lippen praat.   © Annedien Hoen



I’m playing! Are you? Great Place to Live haalt het positieve in mensen naar boven, legt ze in een ‘warm bad’ en bevordert het ‘schouderklopje-gevoel’. Willemijn Phielix, aanstormend talent

foto’s: John Stephen Lewis

 def tekst

Succesles

succes De zoektocht naar de sleutel tot mt ons nee old Her Max n. tijde is van alle lmagstaa van ssen esle succ de r naa mee ant dgig goe vast en ie naat Andrew Carneg hanen man e grot De ff. elho Cor van Zad eit. Om meren op het belang van creativit agers man ten die de ruimte te geven moe neige En . den wor s’ rder ‘netwerkbestuu ol. scho r naa ieuw lijk opn

mensen proces gaat het er ook om andere elen wiss te uit te ontmoeten, ervaringen ens volg r Maa en. en op ideeën te kom ij te Zadelhoff is er in onze maatschapp t. toch weinig aandacht voor die zoek

Creatieve klasse op wijst De instelling waar Van Zadelhoff uding dho gron de komt sterk overeen met auitm l dee die sen men bij die je aantreft is gaan se’ klas ve atie ‘cre de wat van ken aan het heten. Het concept is ontsproten ida Flor ard Rich an rika brein van de Ame t als wijs aan eit tivit crea ke selij die de men oecon e dé motor van de 21ste-eeuws elijke Succesvolle staalmagnaat mie. Volgens Florida is de noodzak oe Nap een bij Begin vorige eeuw drong de jong ig wez aan t inen prom creativiteit het fers, erpe leon Hill, schrijver van boeken over ontw van se klas sche omi econ len van mers nomeen ‘succes’, door tot de bure muzikanten, onderzoekers, onderne e grot de was egie Carn . egie of the rise Andrew Carn ‘The k boe zijn In en consultants. us‘crehoe baas van de Amerikaanse staalind zien ida Flor laat s’ clas tive crea met een nieuwe trie en de eerste man ter wereld atieve klasse’ de kurk is waar de oen milj 100 dan r mee van n iddels Inm eigen vermoge t. drijf op e’ ‘creatieve economi egie toch een dollar. Hill wilde weten hoe Carn se’ klas ve atie ‘cre ept is het conc voor het er niet zo succesvol was geworden. Nog containerbegrip geworden waarond rolde egie Carn ide draa en eel interview begon, rson iape med , alleen kunstenaars ‘succes’ ve vatie len om en vroeg Hill wat hij onder inno ook r maa n, valle rs vormgeve antie aan ers app verstond. Hill dacht in eerste inst ondernemers, technici, wetensch . Maar de enorme bezittingen van Carnegie en ondernemende allochtonen. l ande staalmagnaat gaf echter een hee nieerde dere definitie van succes. Hij defi Netwerk als broedplaats je wilt wat iken elhoff en succes als ‘datgene bere De ideeën van Carnegie, Van Zad te berokkelijk. trek zónder op enigerlei wijze schade aan en iek path Florida zijn sym at gaf georgaisch kenen aan anderen.’ De staalmagna arch hiër bij al voor ze Toch zijn e waarde ver nog gen hiermee aan dat waarde pas écht niseerde bedrijven en instellin t en ties nisa is als zowel de leverancier, de klan orga ele ition te zoeken. Deze trad deel heid andere stakeholders respectvol voor verwachten ouderwetse volgzaam je kun zin die hebben van de transactie. In s. In zo’n omgeving rker ewe med hun van wat niet Carnegie als een voorloper zien van kunnen ondernemende ‘creatives’ ntvera jk peli hap atsc ‘ma g ordi ltieve crea we tegenwo de men erne Ond . goed gedijen men. water het woord ondernemen’ zijn gaan noe in vis een als zich en voel en ling aal zijn in organisaties die meer horizont erk. netw Mastermind een op n lijke en georganiseerd een de is Maar Carnegie legde Hill ook nog erk netw een voor d ken Kenmer harde, ander principe uit dat wezenlijk was horizontaliteit van het proces. Een cipe prin dit mde noe Hij , orgatane voor zijn succes. spon dat zet r verticale structuu toe dat rs. ‘mastermind’. Hij vertrouwde Hill dwa voet de n erke nische netw het hij helemaal geen verstand had van en zett kt mar de in het maken van staal en Nieuw: netwerkbestuurders een nidaarvan. Zijn echte kwaliteit lag op Wat betekent dit alles voor het orga aan een je ander vlak. Hij was in staat mensen dat te eers Ten en? stur en n sere en. . Een te sporen een ‘mastermind’ te vorm ‘netwerkbestuurder’ moet worden een op om sen men e keld en ies Carnegie prik ract inte t durf r urde netwerkbestu ken wil Dat harmonieuze manier samen te wer n. geve te te ruim de n processe en menen doelen te bereiken. Mensen vorm zeggen dat je het samenkomen van dig volle zij rin waa lijke ude dan een echt team inho de er sen vorm geeft zond vormen ontstaan afgestemd zijn op en een eenheid uitkomsten te dicteren. Alleen zo toen Hill t n wordt age met elkaar. ‘Is dat alles?’, moe mooie ideeën. Het nieuwe man ische Het is erk. gezegd hebben. Met een licht iron netw een in procesmanagement wel digvaar blik antwoordde Carnegie: ‘Heb jij ere and ist vere en vak een ander en satopleimen eens twee mensen in harmonie help age man ste mee de dan en hed e groep?’. gheden menwerken? Laat staan een grot dingen ons aanleren. Procesvaardi dat op jes fijnt er Hill s wee team s De staalbaas zoal en niek tech en interactieve ties café zijn je zonder goede, harmonieuze rela syntegrity, future search en world . ken boe t kun t we nieu geen enkel groots resultaa voor belangrijke steunpilaren de Wat Carnegie de jonge schrijver leer s’. ‘netwerkbestuurder komt in is dat succes binnen handbereik . eren and een open samenwerking met Anders kijken van vraagt Het open en duurzaam combineren Maar naast nieuwe vaardigheden, t optreed ere and elkaars kennis en ervaringen dat een ook ren estu het netwerkb t tot telen als je werkelijk samenwerkt, leid kijk op de zaak. Om die blik te kan . vatie voor en echte creativiteit en inno lling lste kunnen de volgende doe erd: ante geh den wor organisaties Zielzoeken a la Cor van Zadelhoff van n dele het appij en Ook tegenwoordig wordt -andere organisaties, de maatsch ën kennis en het uitwisselen van idee de aarde dienen; ele mgezien als de schraag onder individu hebben voor de ecologie, duurzaa -oog Zavan Cor at en en creativiteit. Vastgoedmagna mak heid en menselijkheid bij het elen en delhoff bijvoorbeeld wijst kennisd leveren van producten; lute een duurideeën uitwisselen aan als een abso -toegevoegde waarde creëren in merwie je met voorwaarde voor succesvol onderne s zame relatie met stakeholder ff zijn schap. Eind 2005 laat Van Zadelho lt. dee samenwerkt en kennis licht schijnen over het ondernemer den glan omvat schap in een interview met ‘Haa Dit fundament van doelstellingen anderen Carrew Business’. Iemand die uitsluitend And van de formule voor succes volgens uding dho nabootst en dat efficiënt doet, is gron de men erne negie en de ond . Keneen it vanu Van Zadelhoff nog geen ondernemer ken Wer ff. elho Zad van van Cor mer is kan s cipe merkend voor een echte onderne prin dergelijke springplank van manier f succes dat diegene juist een totaal andere leiden tot het duurzaam collectie en gt tieve bedenkt, de noviteit ten uitvoer bren posi De erk. netw ele van het geh ens Van effecten alles er uithaalt wat er in zit. Volg maatschappelijke en ecologische t raad Hij . zaam zeld e’ - en voel Zadelhoff is die ‘driv erk netw zullen ver buiten het ‘Wat ondernemers aan zich af te vragen zichtbaar zijn. te hanvind ik leuk en wat kan ik?’ en dan dat In . oord antw delen naar het eerlijke Max Herold www.managementissues.com

[email protected]

Nederland is een prachtig land waarin mensen hun idealen vormgeven met een overheid die hierop inspeelt, zowel economisch en ruimtelijk als sociaal en spiritueel Hans Leeflang, DG Programmateam Andere Overheid

illustratie: mississippialigator

Great Place to Live: home is where my trailer is...



Creatieve recombinatie Steeds meer Nederlandse steden omarmen het gedachtegoed van de Amerikaanse innovatiegoeroe Richard Florida. Om hun stad op te stoten in de vaart der creatieven, wil men gebouwen en parken aanleggen waar de creatieve klasse zich thuisvoelt en briljante ideeën bedenkt. Jurgen van der Heijden vraagt zich af of dit wel de goede weg is. Toevallige ontmoetingen Dit keer loopt de foyer van theater De Vest in Alkmaar snel leeg na de voorstelling. Soms blijven we nog wel eens plakken in het cafégedeelte. Wie spreek je dan, behalve elkaar? Een groepje eigentijdse romantische denkers zweert bij zulke ontmoetingen van creatieve mensen in foyers en andere ruimten. Ze geloven dat de creative class juist daar de innovatieve ideeën bedenkt waar onze economie het van moet hebben. Daarom maken de romantici plannen om steden zo te herstructureren dat er voldoende ‘hangplekken’ zijn voor de creatieve klasse. In dit vernieuwingsdenken draait het sterk om elites en planologie. Het is ver verwijderd van de ideeën van Eric Abrahamson. Abrahamson schreef een boek over de creativiteit van de working class. Hij laat zien hoe gewone mensen op hun werkplek tot innovaties komen door creative recombination. Voor vernieuwing hoeft de stad volgens Abrahamson helemaal niet op de schop. Memphis Manifesto Laten we eerst eens kijken wie die romantici eigenlijk zijn. De geestelijke vader is de inmiddels wereldberoemde Richard Florida. Hij schreef het alom geprezen boek The Rise of the Creative Class. Een vervolgproject is The Memphis Manifesto dat hij ondertekende samen met een groep van honderd creatives.The Memphis Manifesto is een wonderlijk document. Om te beginnen wordt de creatieve klasse gedemocratiseerd. In tegenstelling tot de elitaire creatieve klasse uit Florida’s boek, kan nu iedereen lid zijn van die scheppende groep. Toch komt de ‘oude’ creatieve klasse al snel weer om de hoek kijken. Want net als in Florida’s eersteling, zoekt het Manifest ook nu de creativiteit weer in de hoek van de kunst, cultuur, nachtleven, muziek, restaurants, artiesten, ontwerpers, innovators, en ondernemers. Om de aanwezige creativiteit werkelijk los te maken, bedenken de ondertekenaars tal van maatregelen.

We leven in de tussentijd. We bevinden ons in een periode van onzekerheid en onrust. Er wordt iets nieuws verwacht. Dialoog biedt ons kansen om ons te verbinden aan dat wat belangrijk is voor het individu en de samenleving. De 21ste eeuw is aan ons.

De stad naar je hand Een van de meest in het oog springende maatregelen die de romantici voorstellen is het ingrijpen in de fysieke ruimte. Deze maatregel spreekt ook veel Nederlandse bestuurders aan. De gedachte is dat de creatieve klasse behoefte heeft aan betaalbare ruimte, levendige buurten, spiritualiteit, onderwijs, dichtheid, publieke ruimte en ontmoetingsplaatsen, zoals bibliotheken en winkelcentra. Om een aantrekkelijke, creatieve atmosfeer te scheppen stellen de Manifestschrijvers voor te investeren in kunst en cultuur, open en groene ruimte, levendige stadscentra en centra voor onderwijs. Men veronderstelt dat dit gemeenschappen competitiever dan ooit zal maken. In zo’n prikkelende omgeving waar de creatieve klasse gek op is, krijgen ideeën de kans uit te groeien tot werkelijke innovaties. De makers van het Manifest beschouwen het naar de hand zetten van de stad als een investering in mensen. Maar als je goed kijkt is het niet meer dan een voorstel te investeren in stenen en planten. Plank mis Nu wil ik best geloven dat investeringen in de fysieke omgeving bewoners, passanten en belevers tot creatieve hoogstandjes kunnen brengen, ware het niet dat studies aantonen dat de relatie tussen de fysieke omgeving en het gedrag van mensen moeilijk te voorspellen is. Hoewel de stelling van het Manifest op zijn minst aanvechtbaar is, wordt zij in Nederland breed omarmd onder de noemer ‘creatieve economie’. In dit adoptieproces is er een nieuwe interpretatie van Florida’s werk ontstaan. Om de economie in z’n geheel te stimuleren met meer innovatie pleit Florida ervoor de creatieve sector beter te gebruiken en er meer in te investeren. In Nederland heeft Florida’s brede uitgangspunt een veel nauwere invulling gekregen. We zien zijn denken vertaald in een streven meer te investeren in de creatieve sector zelf. Dus investeren in kunst en cultuur zodat deze sector creatiever zal worden. Hiermee slaan we Florida’s plank totaal mis. Innovatie is mensenwerk Als je mensen wilt stimuleren hun ideeën uit te werken is het investeren in stenen en planten een stap in de verkeerde richting. Waarom theaters bouwen en parken aanleggen voor de creatieve klasse, als het gaat om mensen? En hoe kan het dat

die van externe naar interne sturing. De ‘zwijgzame’ mens, die vooral opvolgt wat anderen hebben bedacht, ontwikkelt zich in de tussentijd volgens zijn visie tot een ‘communicatief zelfsturend’ mens. Deze geeft zelf richting aan de invulling van het leven door de eigen vermogens te ontdekken en deze in te zetten ten behoeve van de samenleving. Door verbinding te maken met je eigen kracht is het mogelijk je te verhouden tot de ander.

De verzorgingsstaat zoals wij die kenden, ligt achter ons. Wij moeten in de tussentijd leren voor onszelf te gaan zorgen. Een mooi voorbeeld waarbij de politiek vanuit deze gedachtegang handelt is de De bereidheid tot verandering richting Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsverzelfsturing is niet bij iedereen even groot. mogen, de WIA. Bij de WIA staat ‘werken Zo zie ik minister Verdonk tijdens het denaar vermogen’ centraal. Niet meer voor bat rond Hirsi Ali de wet heilig verklaren altijd in de WAO bij arbeidsongeschiktheid, (externe sturing). Dit terwijl de meerdermaar zelf een passende nieuwe loopbaan heid van de Tweede Kamer de wens heeft creëren. Hierbij wordt aanspraak gemaakt tot begripvol besluiten. De tussent ijd op eigenheid, het initiatief en de verandevraagt een dialoog om te ontdekken welke ringsbereidheid van de mens. waarden van belang zijn om vervolgens op basis van die waarden met begrip te Arnold Cornelis*, filosoof, beschrijft op besluiten. Dat is de weg waar Verdonk zes bijzondere wijze de onontkoombare ontweken de tijd voor heeft gekregen. wikkeling waar wij voor staan, namelijk

illustratie: Tijmen Visser

de mens zelf over het hoofd gezien wordt? Een mogelijke verklaring is dat het inspirerende werk van Eric Abrahamson niet op de boekenplank staat van de gemiddelde stadsbestuurder. Abrahamson laat zien hoe uit alledaagse samenwerking innovaties ontstaan door simpelweg gebruik te maken wat je hebt. In plaats van hippe en bruisende verzamelplekken gelooft Abrahamson dat de tijd die mensen met elkaar doorbrengen, een goede broedplaats is voor ideeën.

bel profiteren: de problemen krijgen een oplossing en er ontstaan creatieve vondsten. Het lijkt mij dan ook raadzaam deze weg verder te onderzoeken in plaats van grof geld te besteden aan duur vastgoed voor de toevallige ontmoetingen van de creatieve elite. Jurgen van der Heijden www.xpin.nl

Samen sterk Abrahamson laat ons zien dat mensen niet op ideeën komen als ze elkaar tegen het lijf lopen in het park of de kroeg. Ideeën ontstaan volgens Abrahamson wanneer mensen problemen moeten oplossen. En als je die lijn doortrekt is er niets mooiers dan het gemodder op de werkvloer te zien als een ultieme kraamkamer voor ideeën. Geef mensen op de werkvloer daarom de gelegenheid nog lastiger problemen op te lossen dan ze nu al aanpakken. Het mooie is dat mens en maatschappij dub-

[email protected]

Literatuur -Eric Abrahamson (2004): Change Without Pain: How Managers Can Overcome Initiative Overload, Organizational Chaos and Employee Burnout, Harvard Business School Press. -Richard Florida (2002): The Rise of the Creative Class, and how it’s transforming work, leisure, community and everyday life, Basic Books. -The Memphis Manifesto (2003), zie www.memphisManifesto.com.

Betoog voor een dialoog Dialoog vraagt om oefening. Waar wij voorheen vooral extern werden geleid, wordt nu interne sturing gevraagd. Vragen als: Wie ben ik?’ en: Wat kan ik?’ zijn voor velen echter lastig te beantwoorden. Daarbij is ook de onwetendheid groot. Wie zijn al die anderen waartoe ik mij moet verhouden? Door met elkaar in dialoog te gaan is het mogelijk zelf antwoorden te vinden op deze vragen. En dat geeft kracht. Vanuit de kracht wordt het mogelijk om diversiteit te benutten in plaats van deze als bedreiging te zien. Ook ik stelde mijzelf de voorgaande vragen. Ik heb het vermogen leerprocessen te faciliteren én ik ben nieuwsgierig naar de waarden van mijzelf én anderen. Daarom is stichting de Tussentijd opgericht, die dialoog faciliteert voor mensen in de maatschappij. Stichting de Tussentijd verbindt professionals op vrijwillige basis aan vragen rond dialoog van maatschappelijk

Great Place to Live is voor mij een buurt waar je met trots zegt: “Kijk, hier woon ik!”, en die je stimuleert om nét iets meer te bereiken in deze maatschappij. Martien Kromwijk, voorzitter raad van bestuur Woonbron, Rotterdam

betrokken organisaties. Zo faciliteert de Tussentijd dialoog in opdracht van een gemeente met een project rond identiteit: ‘Is iedereen een kaaskop?’ Daarnaast zijn er voorbereidingen rond het vormgeven van een ‘Karavaan van dialoog’ door Nederland. De Tussentijd werkt samen met organisaties en verbindt. Want daar waar verbindingen ontstaan, is energie. Debbie Molhuizen www.lerenenfaciliteren.nl

[email protected]

Cornelis, Arnold: De logica van het gevoel. Filosofie van de stabiliteitsla-

*

gen in de cultuur als nesteling van de emoties (1998)

De vertraagde tijd. Revanche van de geest als filosofie van de toekomst (1999).



De plastic haai Ik zit op mijn kantoor. Ik kijk uit het raam en zie een prachtige singel, huizen uit de zeventiende eeuw en een kerk. Van de rode uithangletters van de HEMA even verderop zie ik alleen, fel oplichtend, “HEM”. Richt ik mijn blik weer naar binnen dan zie ik wat opbergbakken, standaard kantoorspullen, printer, scanner, postbakjes, gekleurde watervaste stiften, een verfomfaaid pak A4 papier, notitieblaadjes en mijn Hipster PDA1 trouw aan mijn zijde, onder handbereik. Op mijn beeldscherm ligt een plastic haai, gekocht bij een aquarium in Scheveningen. Dat is mijn waakhaai op mijn venster naar de wereld: een 17” monitor. Van die haai heb ik twee dingen geleerd. Ten eerste: er zijn haaien in de zee van zakendoen. Waakzaamheid is en blijft geboden, helemaal voor mensen met een groot hart. Ten tweede: een haai is een haai. Als je zonder oordeel over het dierenrijk nadenkt, dan beantwoordt de haai zijn innerlijke roep om levensenergie. En die neemt nou eenmaal allerlei vormen aan. Vissen, zeehonden, mensen. Ik hoef dus zelf ook geen scrupules te hebben over mijn meer basale kanten; mijn behoefte aan levensenergie in de vorm van geld bijvoorbeeld. Of is geld alleen maar een gedachtestelsel; een paradigma? Wat het ook is, ‘lieve mensen’ in combinatie met ‘geld’ blijkt vaak een probleem te zijn. Helemaal als je van plan bent wat te betekenen voor de wereld. “Geld is gestolde vrijheid”, heb ik wel eens gehoord. Ik geloof er niks van. Nou ja, ik kan wel een ander soort activiteiten ontplooien omdat ik geld heb. Een vliegticket naar een palmboom kopen. Nu doe ik net alsof ik op vakantie ga van geld, maar mijn eerste neiging is altijd ‘cadeautjes kopen’. Voor iedereen. Zonder geld geef ik trouwens ook cadeautjes: wijsheid, schoonheid, dankbaarheid, vrolijkheid, troost, vriendschap, hulp, liefde. Dwaalt mijn blik verder dan zie ik een uitgescheurd artikel genaamd “Slimmer in 7 dagen”2. Heeft mijn moeder me opgestuurd, met een roze Post-it’je erop: “Leuk om te doen!” Zo te zien moet ik nu mijn tanden met mijn andere hand gaan poetsen. Het schijnt helemaal niet zo moeilijk te zijn om je IQ op te schroeven. Ik weet niet of een hoger IQ mijn levensgeluk gaat verhogen, maar leuk dat het kán. Een mandje met bubbelenveloppen, een als nèt iets te slonzige soldaten opgestelde rij gele ordners, een brandblusser, een netwerkmanifesto3, een microfoonstandaard met condensatormicrofoon, opbergdozen, een boeddhabeeld, een gitaarkoffer met mijn Martin, wat badges van congressen, een map met visitekaartjes (met stof erop, wat wil dat zeggen?), een foto van Wim-Lex en Maxima (studentikoze kitsch, nog bedankt Fenje!).

Er komen mailtjes binnen. “Ik heb net je website bekeken en ben geïnspireerd!” Heerlijk om te krijgen. Ik denk vaak na over de zelfstandige entiteit die zich op basis van je bezigheden op het internet vormt, terwijl je achter je computer in je kantoor je ding doet. Er bestaan zo veel illusies over hoe het is, moet zijn, om iets op te bouwen, om tot vernieuwing te komen, de paradigma’s van mensen (proberen) open te breken en mensen met elkaar te verbinden. In retrospectief zie je alleen nog een concentraat van de persoon. Niet de sleur. Niet de tussendoortjes. Niet de twijfels. Zelfs de mensen die menselijkheid en authenticiteit prediken doen mee aan de marketing van mooie momenten. Aan de waarheid wordt vaak zo lang subtiel geschaafd tot het te pruimen is. Voor jezelf acceptabel, zodat je er vrede mee kan hebben of misschien zelfs trots op kunt zijn. Natuurlijk heb je als communicator een verantwoordelijkheid. Je moet mensen niet vervelen met je dingetjes. Maar toch. Mensen verwachten vaak iets anders als ze mij, na contact via het internet of dingen van me gelezen te hebben, in het echt zien. “Ik verwachtte iemand die alles wel eventjes met links deed.” Nog afgezien van het incidentele linkshandige tandenpoetsen om mijn IQ te verhogen... niet dus. Ik zie er niet flitsend uit. Ik ben afwachtend. Ik ben een observator die meestal later pas haar analyses deelt. Ik loop niet met een sexy laptop rond, heb een heel simpel mobieltje. Ik heb geen rats-klatsquick-fix voor de noden van de wereld en mijn verhaal, als ik gevraagd wordt wat ik eigenlijk doe, is elke keer een beetje anders en lukraak bij elkaar gezocht omdat ik me overvraagd voel. Ik heb een elevator pitch van niks. En blijkbaar doet dat er ook niet echt toe. Waarom is het dat mensen hun verwachtingen op je projecteren? Je wilt je verplaatsen in die ander, meevoelen, je idealen en dromen in de interactie investeren en even hardop dromen, hardop je ‘Wanderlust’ voelen en je levenservaring delen in het spel van communicatie. Voel toch wat ik bedoel, herken toch, resoneer toch! Als ik luister naar iemand die me raakt ervaar ik het. Een zender zonder ontvanger is niks. Zinloos uitgezonden signalen die ad infinitum van de bron af reizen, nooit onderschept, nooit in staat betekenis te ontlenen aan het betekenis delen. We hebben altijd dat klankbord nodig; iemand die luistert. En daar, voor dat venstertje met die plastic haai er op, doe ik liefdevol mijn ding... Annedien Hoen

www.annedienhoen.nl



[email protected]

1

De Hipster PDA is een effectiviteits-systeem gemaakt

van A7 indexkaarten en een papierklem. Google maar. 2

‘Get Smarter in a Week’, BBC op zaterdagavond

3

Kijk op NETWERKEN.BLOGSPOT.COM voor het

Netwerkmanifesto

illustratie: google search ‘plastic haai’

foto: Bob Corporaal / reefscape.net

Great Place to Live on

tmoeting

15 mei 2006 Even bekroop mij de gedachte dat sommigen de definitie van een GPt L in pacht wilden nemen; dat wij als aanwez igen meer bevoorrecht zouden zijn dan alle afwezigen. Maar gelukkig onderst eunde de vertrouwde praatomgevi ng een snelle nuancering. En ik bedacht dat misschien juist de vraag “Wa arom voel ik mij met GPtL verwant?” velen van ons naar deze inspirerende bije enkomst had getrokken. Ik kom niet meer los van de EFQM visie waarin een excellente organisatie niet alleen succesvol is, maar vooral ook wil weten waa róm dat zo is (en hoe dat zo blijft). Wiens inzicht was het ook weer, dat een gelukkige samenleving zich kenmerkt door de hoop dat verbetering, hum anisering mogelijk is? Rotterdam, World Trade Centre, Digital Port. Voor het organiseren van een vooral zeer menselijke GPtL bije enkomst kwam deze lokatie mij op voorhand wat paradoxaal over. Maar van beg in tot eind was het als een warm bad, mijn onderdompeling in deze menigte van gelijkgestemden vol van hoo p en aangename contactuele vermogens. In de knusse arena luisterden wij geb oeid naar Wims fantastische verhalen. We kozen uit drie workshops: “Versne ld Brainstormen”, “Wat zou ik doen als ik God of een mindere god was?” en een LATmanifestatie: Living Alone Together (mijn interpretatie). Daarin beantw oordden wij - met headsets op, begelei d door prikkelende muziek en Nico ’s warme commentaarstem – behoorlijk pers oonlijke vragen via een digitaal stem kastje. Ondanks, maar misschien wel dan kzij de auditieve blokkades was ons visueel contact significant en leerzaam. Noor was de stralende, liefdevol le verbindende schakel in het proc es. En mede dankzij de fluwelen revolutie voor onze smaakpapillen was de nazit zo lang als mocht. Als in een flow ken de dit ‘spontaniserende’ GPtL even t geen echt begin of einde. Zoals emergen tie hoort te zijn. De feedback op de mate waarin de elektronica de dialoog beperkt zou hebben vervaagde sne l. Natuurlijk, want het warme water brengt ook de badkuip op de juiste tempera tuur. Cees Hoogendijk www.panoptics.org



[email protected]

Great Place to Live is voor mij ......... de belofte voor morgen Great Place to Live is voor mij ......... de belofte voor morgen vandaag gerealiseerd Great Place to Live is voor mij ......... een positieve blik op het einde van de dag en een goed begin voor morgen Jos den Daas, bestuur Nieuwe Garde Rotterdam

Er zijn veranderingen op til Er zijn veranderingen op til. Voel je ze ook? Voel je de turbulentie? Zie je de voorbeelden van mensen die uit het systeem willen breken? Die vanuit liefde en wijsheid zaken tot stand proberen te brengen die duurzaam zijn? Als je goed kijkt vind je ze. Omkeringseffect De filosoof Arnold Cornelis noemde het ‘het tijdperk van communicatieve zelfsturing’, Pine & Gilmore beschreven het als ‘de beleveniseconomie’, Boswijk cs hebben het over ‘betekenisvolle belevingen’, Greenleaf noemt het ‘dienstbaar leiderschap’, Herman Wijffels gebruikt de metafoor van ‘stoplichtentijdperk’ naar het ‘tijdperk van rotondes’, Beck heeft een holistische kijk op de wereld, Lazlo pleit om onszelf als onderdeel te zien van de natuur in plaats van onszelf erbuiten te plaatsen, de NRC had een artikel met Wijffels getiteld De wereld moet op zijn kop en Jenssen zet de piramide van Maslow ondersteboven. Het lijkt wel een omkeringseffect van allerlei zaken. Hiërarchieën en systemen worden ter discussie gesteld, wijsheid wedijvert met regels, liefde met angst. Maar er is een soort collectief (onder)bewustzijn dat stuurt. Cornelis noemt dat de logica van het gevoel. Op basis van wat ons gevoel ons zegt leren we bij. We proberen methodes en denkwijzen uit waarmee we de complexe problemen van vandaag te lijf kunnen gaan voor een betere toekomst. Daarvoor is creativiteit nodig en zoeken we naar andere middelen. De creërende mens breekt los, of liever leert bij. Hij leert dat het er geen oplossingen komen als hij blijft denken in het systeem dat de problemen veroorzaakt heeft. In het paradigma van de nieuwe tijd krijgen we ook nieuwe communicatiemiddelen tot onze beschikking: de nieuwe media. Middelen waarmee we kunnen creëren, de dialoog kunnen voeren, waarbij de mens echt centraal kan komen te staan. Middelen die ons in staat stellen om bottom-up bezig te zijn met onszelf en de (geïnteresseerde) anderen, in plaats van passend binnen de nu overheersende top-down structuren ons monddood van het ene systeem naar het andere te slepen. Die nieuwe media zorgen ervoor dat we gehoord kunnen worden, dat we bij kunnen dragen aan een zinvollere context. Dit soort middelen schieten als paddestoelen uit de grond. Ik noem er een paar: weblogs, wiki’s, podcasts, screencasts, videologs etc. In essentie hebben ze allemaal gemeen dat het individu, zijn authenticiteit en zijn passies centraal staan en niet het systeem, de gevestigde orde, de hiërarchie. Wat houden die middelen in? Ze starten allemaal bij passie, bij het authentieke zelf. Bij het individu. Een individu dat niet als egoïstisch middelpunt centraal staat, maar een individu dat verbonden wil zijn met anderen. Hij wil creëren, gehoord worden, zijn passie neerzetten en laten zien. Maar wat zijn dat dan voor middelen? Weblogs zijn eigenlijk gewoon dagboeken die worden bijgehouden op internet en toegankelijk zijn voor het publiek of juist niet (omdat de blogger dat niet wil). De blogger schrijft zijn stukjes op basis van zijn passie, vanuit wat hij zelf ervaart, vindt, denkt, voelt. Niet omdat het moet, maar omdat hij dat wil. Hij kan schrijven wat hij wil, wanneer hij wil. Ofwel hij creëert en doet aan zelfsturing.

Een podcaster is eigenlijk een digitale dj. Hij voegt dus geluid toe, of liever gebruikt audio om zich te uiten, om bij zijn authentieke zelf te komen. Hij vertelt zijn ‘verhaal’ dus niet met tekst zoals een weblogger, maar met behulp van audio. Screencasters vertellen hun verhaal met video. Net zoals videologgers. Een screencaster wil vaak iets laten zien of uitleggen, terwijl een videologger gewoon video wil creëren. Wiki’s zijn lege documenten die je via internet kunt delen en waar je gezamenlijk aan/mee kunt werken. Er zit geen structuur in, die moet je zelf bedenken. Door samen te werken ontstaat er als vanzelf een document met een structuur, e.d. Of juist niet. Ook hier dus weer zelfsturing en het nemen van verantwoordelijkheid. Zijn mensen die die nieuwe media toepassen nerds of technici? Sommige wel, maar de meeste niet. De meeste zien het als hulpmiddel voor het delen van hun passie met anderen. Die anderen worden steeds belangrijker naarmate je aansluiting krijgt, geconnect raakt. Net zoals in de offline wereld. Bloggen kun je dus ook doen om verbinding te krijgen. Ofwel connecting & sharing. En daarbij is de kijkrichting steeds vanuit de mens in relatie met de anderen. Daarbij verandert het internet razendsnel van statisch archief waar je niets (of teveel) in kunt vinden naar een realtime, ongoing conversationstream. Een koffiekamer in het groot? Een denktank zonder grenzen? Allebei. Het was maar weer hoe jouw kijkrichting is. Door te connecten met de ander via internet ontstaat een fijnmazig web van verzamelde kennis, ervaringen en passies. Een oorverdovend lawaai van massaal gefluister. Elke seconde komt er een weblog, nee liever een stem bij. En dat oorverdovend lawaai doet systemen kantelen, hiërarchieën wankelen en zorgt ervoor dat (collectieve) wijsheid exponentieel groeit.

Welke trends zijn er? En natuurlijk zullen er andere middelen komen die ons helpen bij die communicatieve zelfsturing, bij ons persoonlijk leiderschap, bij het de mens centraal stellen, maar ze zullen allemaal passen binnen de trends superconnected, alwayson en user in control (niet willen controleren, maar vertrekkend vanuit jezelf). Kunnen loslaten omdat je verbonden bent, in het netwerk zit. De lijntjes van het netwerk lopen ook via jou, dus je kunt gerust loslaten. Je bent letterlijk en figuurlijk verbonden. Daar zorgen die nieuwe media voor. Verbonden met heel veel mensen (zo je dat wilt). Waarmee je in ‘gesprek’ bent. En daardoor ontstaat een heel andere orde. Namelijk iedereen doet er toe en iedereen heeft de mogelijkheid tot inbreng. Je hoeft je niet meer af te vragen: “Zijn dit de juiste mensen waarmee ik verbonden ben?”, want anders was je wel verbonden met andere mensen. Je hoeft je niet meer af te vragen of dit het juiste thema is waar je mee bezig bent, anders was er wel een ander thema. Immers het vertrekpunt is de authentieke mens zelf en niet een dominante samengeklonterde macht. Nieuwe media maken dus ook nieuwe denkwijzen mogelijk. Het niet meer alleen

En zijn die webloggers en zo dan altijd online? Welnee. Ze zetten gewoon de middelen in die hen het best uitkomen op een bepaald moment. En daar horen ook nieuwe media bij. Vraag aan een puber maar eens wat hij of zij van MSN chat vindt. Een middel dat niet meer weg te denken is. Is je zoon of dochter altijd online? Welnee. Onze kinderen zullen met de nieuwe media, het anders omgaan met structuren, met het co-creëren veel minder moeite hebben. Ze worden er nu al in ondergedompeld. Het zijn nu al media multitasking kids: met mp3 speler in het oor, de gsm voor sms bij de hand, zoekend op internet bij een huiswerkopdracht en tegelijkertijd chattend met vrienden. Kan dat? Ja, dat kan. Is dat goed? Ja, dat is goed. Ze leren dat problemen niet per definitie lineair opgelost hoeven te worden en dat je van alles kunt inzetten op allerlei momenten. Ze laten het toeval gerust toe (“ha, XXX is ook online, effe vragen”). Mensen die nieuwe media inzetten, krijgen een beetje datzelfde gevoel. Maar ook van vrij zijn. Zelf aan het stuur zitten. Gehoord mogen worden. Ertoe doen. Een bijdrage kunnen leveren aan de context. Kunnen zoeken naar de eigen authenticiteit. Dat kan perfect met die nieuwe media. En om je eigen authenticiteit te kunnen (onder)zoeken leg je dingen vast. Om er later naar te kijken, erop te kunnen reflecteren. Een soort lifecaching dus. Een soort fotoalbum, maar dan anders.

In Great Places to Live voelen mensen zich op hun plek! Er is vertrouwen in autoriteiten, mensen nemen initiatief en de verantwoordelijkheid om écht een bijdrage te geven! Marcel van Marrewijk, Great Place to Work institute



maar uitgaan van reguliere media, maar ook van burgerlijke journalistiek. Niet meer alleen maar het organiseren van reguliere conferenties maar het ontstaan van het per toeval samenkomen van gepassioneerde mensen rondom een bepaald thema (een unconference). Niet meer alleen maar een gladlopende powerpoint presentatie over consumerend publiek, maar ook een unpresentation, waarbij de deelnemers (nee, geen publiek) bepalen wat er gebeurt en aan co-creatie doen. We zijn zelf betrokken en verantwoordelijk. Niet alleen maar leven volgens de regels, maar ook wijsheid toepassen met een menselijke maat. De kunst is om als drijfveer uit te gaan van liefde en niet van angst. Want in mijn opinie zijn dat de twee drijfveren: liefde en angst. En alle andere zijn er van afgeleid of schakeringen. Inzet van nieuwe media is in de meeste gevallen het uitgaan van liefde. Want passie (in de goede gedaante) zit daar dicht tegen aan. Hans Mestrum

www.hansonexperience.com



www.screencasting.blogs.com



www.tulip.com



[email protected]

illustratie: Yke Schotten



De Waarheid De waarheid woont, de waarheid is, de waarheid is herkenbaar. Stel je eens voor dat iedereen de waarheid weet? De waarheid woont in oude stenen en in het onbewaakte ogenblik, In de ogen van de onbevangene, een kind, dat niet weet dat de waarheid de waarheid is, Want, als je denkt de waarheid te vinden, zo, dat het vastomlijnd is en je er een constructie omheen kunt bouwen, Dan heb je het mis, dan is de waarheid al weer voorbij. De waarheid wil ongrijpbaar blijven, Net als ik. Maar, hoe kun je een ongrijpbare waarheid herkennen? De herkenning is van jouw. En dat is wat je ermee doet. Dat maakt, dat de waarheid voor iedereen anders is, En zich aan iedereen anders openbaart. Maar hoe kun je er dan over praten? De herkenning die ondefinieerbaar is en zo moeilijk in woorden te vatten. Er zijn geen woorden voor de waarheid. Je vervalt in termen als ‘ik voel’, ‘ik denk’, of, ‘ik weet het zeker’, maar je kan er nooit een ander mee overtuigen! Dat maakt de waarheid breekbaar, Maar voor jou een rotsvast vertrouwen. ‘alles van waarde is weerloos’, schreef Lucebert, en misschien bedoelde hij dit. En dat is het ongrijpbare, en toch kun je het delen, Als je de herkenning deelt. De vonk van het onbewaakte ogenblik, Van het oplichtend moment. En dan het lef (!) om er samen iets mee te doen. Of liever, de wetenschap dat de herkenning de waarheid is, Voor ieder persoonlijk, je hoeft niet te weten. Enkel het vertrouwen in elkaar dat je de vonk van het oplichtend moment Meeneemt in je verdere handelen en beslissingen, Dan herken je elkaar. Of liever, herken je de waarheid in elkaar, Of, de waarheid van de ander. Wat, als iedereen de waarheid zou herkennen? foto: Ingmar Swalue

Dan is er werkelijk respect. Quid est veritas? Wat is de waarheid? Vir qui adest! De man, de mens, die er is, die erbij is. De herkenning van de waarheid, Zo, dat je er sprakeloos van wordt. Kun je de waarheid samen groter maken? Ja! Door haar los te laten en te laten zegevieren. Vrijheid is liefde. Noorderlicht, Altafulla [email protected]

Mijn kijk op ondernemerschap Ondernemen betekent voor mij niets doen. Dit klinkt tegenstrijdig, maar is het niet. Ik heb gemerkt dat als ik een mooi project ga uitdenken dat de uitvoering ervan al snel vastloopt. Een aanpak die beter bij me past, is het volgen van je eigen natuur. Net zoals een boom ook groot wordt, zit de groei er bij iedereen simpelweg in. Hier kun je je bewust van zijn of niet, het gebeurt toch. De kunst is daarom om in één lijn met dit groeiproces te komen. En dat is verbazend eenvoudig, alhoewel wat lastig in de uitvoering. Zeker als je het altijd druk hebt. Stilte. Niets doen. De rust in jezelf opzoeken en waarnemen wat er om je heen gebeurt. Je zult dan makkelijker zien dat bepaalde zaken al op je pad liggen. Die hoef je dan alleen op te pakken en aandacht te geven. Zoals een tuinier zorgt voor bloemen, zorg jij voor de activiteiten binnen je bedrijf. Het is wel van belang dat je inziet dat het bedrijf jou gegeven is en dat het niet van jou is. Het is deze vrije mentaliteit die maakt dat je alles voor een optimale groei tegenkomt. Vaker niets doen is daarom noodzakelijk. Ik heb net drie dagen in een tent in een weiland gestaan. En alles is me weer duidelijk! Jorrit Timmermans

www.theprojectnetwork.nl [email protected]



Speelt de klok spelletjes? Soms kom je tijd te kort en soms heb je tijd te veel. Speelt de klok soms spelletjes? Is tijd een hard gegeven dat los van onze beleving doortikt? In onze Westerse samenleving laten we ons opjagen door de klok met alle gevolgen vandien. Tjitske Bruinenberg zoekt naar de rust die een andere manier van tijd beleven ons kan brengen. Achteruit leven Tijd is een wonderlijk iets. Als het om vrije tijd gaat komen we tijd te kort. Moet je wachten op iets, dan kan de tijd niet snel genoeg gaan. De manier waarop je tegen tijd aankijkt verandert met de jaren. Als kind leef je in het nu. Als volwassene kijk je naar de toekomst. Je denkt na over vragen als: ‘Welke kant wil ik uit?’, ‘Wat wordt mijn beroep?’ en ‘Waar ga ik wonen?’. Met het voortschrijden van de jaren wordt de toekomst kleiner en de herinneringen groter. Je zou kunnen zeggen dat hoe ouder je wordt, hoe meer achteruit je leeft. Dit zijn herkenbare gedachten die voortkomen uit een Westerse, lineaire beleving van verleden, heden en toekomst. We leven weinig in het nu en veel in de toekomst.

Tijd en klimaat Hoe komt het dat verschillende volkeren er andere visies op tijd op na houden? De evolutie en cultuurhistorie geven ons denkrichtingen voor een antwoord. Tijdsbeleving heeft te maken met de omgeving waarin je je bevindt. In een tropisch klimaat is er een overvloed aan vruchten en planten. Het is er warm. Mensen die in de tropen leven hebben eigenlijk geen huis nodig. De natuur is hun buurtsuper. Wanneer je weet dat de natuur je voedt en de hemel je dak is, waarom zou je je dan druk maken over volgende week of het volgende jaar? Hoe anders ligt dat voor

in de zomer en vlees en zuivel van het vee in de winter. Het succes van een nomade hangt af van de kennis over de wisseling van de seizoenen en de vindplaats van voedsel. Tijd en levensbeschouwing Tijdsbeleving heeft niet alleen met de omgeving te maken, maar ook met levensbeschouwing. Voor veel volkeren is het leven een oneindige cyclus van geboren worden en sterven. Het idee van reïncarnatie haalt de druk van de ketel. Je leeft immers met het adagium er in dit leven het beste van te maken. Maar als dat niet lukt, dan biedt

Tijd is stress Die toekomst ligt alsmaar voor ons, klaar om in te vullen met mooie plannen. Dat besef geeft hoop en ruimte maar tegelijkertijd ook stress. Het leven is kort en we willen nog zoveel doen. We hebben geen tijd te verdoen. Als het om tijd gaat – om het verstrijken en benutten daarvan – zie je die druk ook in het bedrijfsleven. Tijd is een kostbare productiefactor. Het productieproces moet alsmaar sneller. Reorganisaties voer je liefst vliegensvlug door. De concurrentie rukt op. Stilstand is achteruitgang en tijd is geld. Terug in de tijd Toch hebben we niet altijd zo tegen tijd aangekeken. Natuurlijk tikt de tijd al eeuwen gestaag door of weg. Maar vroeger beleefde men de tijd anders. De tijd hing samen met een dagritme. Men nam het niet zo nauw met een seconde hier en een minuutje daar. Met de komst van klok, kalender en agenda werd dat langzaam anders. We werden ons bewust van de tijd en de kostbaarheid van verspilde seconden. Het verleden leert ons dat je ook anders met tijd om kunt gaan. En ook niet-westerse culturen werpen een ander licht op de tijd. Go with the flow De Indianen bijvoorbeeld kennen een cyclische tijdbeleving. In die cyclische beleving van tijd is er nauwelijks onderscheid tussen verleden, heden en toekomst. Indianen denken in seizoenen en de cycli van zon en maan. De seizoenen volgen elkaar op net als de reizen van de hemellichamen. En bij elke periode die ingeluid wordt begint alles weer opnieuw en op dezelfde manier. De Indianen worden niet geplaagd door jachtigheid. Want waarom zou je je inspannen om veel te verzamelen? Of om te willen veranderen? Het volgende jaar en alle jaren daarna voltrekken zich precies zoals het jaar waarin je leeft. In Afrikaanse culturen staat het ‘nu’ centraal. De tijdshorizon strekt niet verder dan vandaag en morgen. Mensen leven er bij de dag.

begrip ‘onzekerheidsvermijding’. Stress en gejaagdheid hebben te maken met onzekerheidsvermijding. Onzekerheidsvermijding Onzekerheid treedt op in situaties waarin er van alles kan gebeuren en je geen idee hebt wat precies. Die onzekere toestand ervaren we als onprettig. Daarom proberen we onduidelijkheid weg te nemen en risico’s te beperken. Hofstede noemt dit ‘onzekerheidsvermijding’. Culturen die onzekerheid mijden kenmerken zich door structuur in organisaties en relaties. Gebeurtenissen worden zo voorspelbaar. Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Zweden zijn landen met een hoge onzekerheidsvermijding. Maar het vermijden van onzekerheid heeft een schaduwzijde. In een cultuur waar onzekerheid wordt vermeden, ervaren mensen tijdsdruk en stress. Er zijn regels en structuren waar je je leven naar moet plooien. Culturen met een lage onzekerheidsvermijding zoals Griekenland, Portugal en België, zijn stukken minder jachtig. Mensen veranderen er gemakkelijk van baan en ze houden van activiteiten die niet strak geregeld zijn. Hofstede plaatst Nederland in de categorie landen met een redelijk hoge onzekerheidsvermijding. Tijd de baas Het werk van Hofstede verklaart hoe het komt dat tijdsbeleving niet overal hetzelfde is. Bovendien laat hij zien dat de ervaring van tijdsdruk te maken heeft met grip willen krijgen op gevoelens van onzekerheid. Welvarend als we zijn beschikken we over uitgebreide mogelijkheden om onze onzekerheidsgevoelens te dempen. Maar tegelijkertijd wakkert dit onze onzekerheid ook weer aan. Het rijke palet aan keuzes die we kunnen maken werkt besluiteloosheid in de hand. Omdat we bang zijn de foute keuze te maken, stellen we lastige beslissingen vaak uit. Geen keuzes maken staat gelijk aan alles doen en dat legt flink beslag op je tijd.

foto: Martine Stig

volkeren die in de noordelijke streken wonen. In koude seizoenen dragen de bomen geen vrucht en moet je je wapenen tegen de gure wind. Je hebt voorraden nodig om de zomer te halen. Je moet bouwen en verbouwen en passen en plannen. In een gematigd of koud klimaat moet je verder kijken dan je neus lang is. Zorgen voor morgen Onze voorvaderen waren dus gewend om vandaag te werken voor morgen en overmorgen. Ze ontdekten het mechanisme van werken, sparen en belonen. En daarmee ook de waarde van tijd. Natuurlijk moeten ook de bewoners van de warmere delen van de aarde het hoofd bieden aan de wisseling van de seizoenen. Voor vele volkeren lag de oplossing in een nomadisch bestaan. Nomaden reizen met de seizoensopbrengsten mee: zaden en fruit

het volgende leven je nieuwe kansen. Voor ons is zo’n eindeloze aaneenschakeling van volgende levens moeilijk voorstelbaar en zelfs beangstigend. In onze dominante levensbeschouwing moet je het in dit leven maken. Je wordt voor je inspanningen beloond of gestraft in het hiernamaals. Om maar geen tijd te verliezen, hebben we klokken en kalenders ontwikkeld. Ongelooflijke haast In de Westerse culturen komen we tijd te kort. Hoe komen we toch aan dat gevoel? Ook sociaal psycholoog Geert Hofstede, auteur van het beroemde boek ‘Allemaal andersdenkenden’, worstelde met die vraag. Hij ontdekte dat sommige volkeren kampen met tijdgebrek en dat andere volkeren veel meer ontspannen in het leven staan. Om het verschil in tijdbeleving te verklaren introduceert Hofstede het

Kathedralen bouwen Hoe kun je jezelf helpen die vicieuze cirkel te doorbreken? Het helpt wanneer je onder ogen ziet dat je onzekerheid kent en daarom controle wilt. Wanneer je een punt zet achter activiteiten die je louter en alleen doet om je onzekerheid te temperen, ontstaat er ruimte voor het nieuwe dingen. Wil je jezelf echt structureel verlossen van de gesel van de kleine tijd, dan geeft Johan Verstraeten je een goed perspectief. In zijn boek ‘Leiderschap met hart en ziel’ breekt hij een lans voor de kathedralenbouwer. Het bouwen van een kathedraal hield vroeger generaties lang duizenden mensen aan het werk. Iedereen droeg zijn steen bij zonder ooit het eindresultaat te zien. Maar de bouwers waren verbonden in en door het grote genoegen van het gezamenlijke creatieproces. Groter geheel Wat deze vertelling ons leert is dat je het individuele kunt ontstijgen en de grote ruimte kunt zien. Je kunt in gedachten het grote gezamenlijke proces instappen. Dat proces duurt eeuwig en jij draagt jouw steen bij. Wanneer je de grote lijn ziet van verleden naar de toekomst ontstijg je het heden. Alleen het nadenken hierover bied je een heel nieuw perspectief op de kortstondigheid van je leven. Jitske Bruinenberg

‘s Ochtens als ik wakker lig, niet kan slapen, lig te draaien, zie ik jou, voel ik jou, en wens telkens weer was jij nu maar hier. Want jij maakt me blij, bij jou voel ik me vrij, daarom vraag ik jou of je bij me wilt zijn. Ik voel dat jij het bent die mijn hart verwend, die mijn leven, mijn hartslag, mijn ritme ontstemt. Victorio Raminez, [email protected]

[email protected]

10 De uitstraling en inrichting zullen mensen nieuwsgierig maken binnen te komen kijken. Ook als ze niets nodig hebben.’

Nijkerk: Doe Normaal! Op de overgang van de randstad naar de Veluwe ligt de gemeente Nijkerk. Sinds de fusie in 2000 met Hoevelaken bestaat deze gemeente uit ongeveer 40.000 inwoners. Aan het roer van de gemeentelijke organisatie staat Menno Doeven, gemeentesecretaris, optimist en bevlogen veranderaar. Ik sprak met hem over Great Place to Live in Nijkerk. Bij zijn aantreden vond Menno Doeven een cultuur die zich onder andere kenmerkte door het opstellen van dikke rapporten. Ook de na de fusie ingehuurde adviesbureaus deden hier vrolijk aan mee. ‘Als eerste heb ik al die dikke rapporten gelezen en er een eigen handzaam actieprogramma van gemaakt van nog geen twintig pagina’s.’ Dit rapport met als titel De kunst van het verbinden gaf richting aan de organisatieontwikkeling en de ontwikkeling van de medewerkers. Om aan te geven dat het ernst was, zijn deze dikke rapporten door de papierversnipperaar gehaald. Natuurlijk nadat ik van de meest markante stukken wel stiekem een kopie had gemaakt,’ zegt Menno lachend. Naast Menno is de wethouder Bedrijfsvoering sponsor van het project. ‘Ik was geïnteresseerd in het antwoord op de vraag waarom de mensen bij de gemeente Nijkerk werken. Wat maakt dat je je schaarse tijd aan de gemeente Nijkerk geeft? Waarom werk je hier en niet ergens anders? Aan de hand van de reacties zijn we een verandertraject ingegaan dat zich richtte op de gewenste cultuur. Daarvoor hebben we een eigen cultuurscan ontwikkeld en ook de medewerkertevredenheid gemeten. Vervolgens hebben we gezamenlijk acht kernwaarden gedefinieerd.’ Speciaal voor mij haalt Menno het A4’tje met de kernwaarden van de muur van zijn werkkamer en geeft me deze mee. Bovenaan staat burgergericht. ‘Ja, natuurlijk staat ook de burger centraal,’ zegt Menno. ‘Ik moet de eerste gemeente nog tegenkomen die zegt dat de burger niet centraal staat en je als organisatie niet toegankelijk bent voor je burgers. Maar

wat betekent het nu echt?’ Om te bepalen wat de kernwaarden voor Nijkerk betekenen zijn cultuurteams aan de slag gegaan. Per team zijn tien medewerkers met elkaar en met de collega’s in gesprek gegaan over wat burgergericht of slagvaardig voor hen betekenen. Alle teams hebben tijd en geld gekregen om dit traject vorm te geven. ‘Aan het eind hebben we in de hal van de dienst gemeentewerken een cultuurmarkt georganiseerd. De cultuurteams konden daar met medewerkers in gesprek over het eindresultaat van hun kernwaarden. Iedereen was aanwezig en de cultuurteams deden hun uiterste best om via lokkertjes mensen naar hun stand te krijgen.’ Ook nu blijft de gemeente Nijkerk werken aan de verdere ontwikkeling van de kernwaarden en de cultuur. Door de cultuurteams zijn medewerkers meer verbonden met de organisatie en sluiten hun normen en waarden aan bij die van de organisatie. De cultuurkerngroep die in dit traject was opgezet, speelt vandaag de dag nog steeds een rol bij de werving van leidinggevenden. Zo worden de cultuuraspecten geborgd in de organisatie. Menno’s doelstelling is om de kernwaarden in de werkprocessen verankerd te krijgen. Daarnaast zijn kernwaarden dynamisch. Hierdoor zal regelmatig onderzoek naar trends en bewegingen een vast item in Nijkerk zijn. Wat zijn de veranderingen in de organisatie als gevolg van dit traject? ‘Communicatie heeft een centrale plek gekregen. Mensen spreken elkaar makkelijker aan op een positieve manier, we zijn een meer open organisatie geworden waar samenwerking centraal staat. Iedereen ervaart het samenwerken als positief en merkt dat daardoor de eigen resultaten beter worden. We hebben daarom projectmatig werken afgeschaft,’ zegt Menno. ‘We werken integraal en als er binnen het ambitieniveau van de gemeente unieke zaken worden uitgevoerd, worden de beste mensen samen aan de klus gezet. Samenwerken is ontdekt door de slimmerikken

en is gemeengoed geworden.’ Menno is van mening dat je met het ontdekken van kernwaarden beter bedrijfsmatige synergie kan bereiken. Je past dan als het ware de algemeen bekende managementtools toe in de passende en geldende culturele omgeving van je organisatie. In dat verband moet Menno denken aan een anekdote die hij hoorde van theoloog en communicatiewetenschapper Anne van der Meijden. Die was bezig de bijbel te vertalen in het dialect en had grote moeite de tien geboden te vertalen. Dit omdat de tekst ‘u zult niet...’ niet te vertalen was in culturele gevoelswaarde van, in dit geval, Twente. Uiteindelijk werd de vertaling: Stelen? Dat doen we hier nooit. Zo geldt voor Nijkerk: Samenwerken? Dat doen we hier gewoon! Menno Doeven streeft naar een open cultuur binnen zijn organisatie. Een cultuur waarin medewerkers worden uitgenodigd mee te doen met de ontwikkeling van de organisatie en elkaar op te zoeken om zo een betere dienstverlening voor de burgers te realiseren. En daarbij is plezier in het werk erg belangrijk. Want als mensen met plezier hun werk doen, dan worden dingen gerealiseerd. Zelf vindt Menno het belangrijk om het goede uit de mensen te halen. ‘Ik ben van plan een open mail naar iedereen te sturen waarin ik vraag wie in de toekomst leiding wil gaan geven. De medewerkers die daarop reageren nodig ik uit voor een gesprek en worden ondersteund middels opleidingen. Dat ik daarmee ook mensen opleid die wellicht bij een andere organisatie gaan werken is geen probleem. We halen toch ook goed opgeleide mensen bij andere organisaties weg.’ Dit is typisch een voorbeeld van de positieve insteek van Menno. Zijn persoonlijke drive is, naast het goede uit mensen halen, iets te betekenen in het openbaar bestuur en voor de gemeenschap. ‘Dingen realiseren waar de burgers baat bij hebben, daar krijg ik mijn kick van. Als monopolist toch ervoor zorgen dat klanten goed worden geholpen. Zo zal binnenkort begonnen worden met een publiekswinkel.

Net als vorig jaar organiseert de gemeente Nijkerk het Doe Normaal Festival. Of eigenlijk laat de gemeente het festival door de burgers organiseren. Het is een initiatief van de gemeenteraad. Via haar website worden de burgers opgeroepen ideeën in te dienen. Het college kiest dan die voorstellen die passen in het festival. Het Doe Normaal Festival is bedoeld om aandacht te vragen voor de samenleving en de manier waarop men daarin met elkaar omgaat. Het festival is gericht op de jongere inwoners van Nijkerk. Vorig jaar werd op 20 augustus het eerste festival georganiseerd. Jongeren konden meedoen met een rapwedstrijd over de normen en waarden van Nijkerk, een optreden van Lange Frans en Baas B meemaken en stadsregels bedenken die aangeven wat de Nijkerkse samenleving normaal zou moeten vinden. Dit alles vertelt Menno Doeven na enig doorvragen over wat de burgers van Nijkerk merken van de veranderingen die intern in de organisatie zichtbaar zijn geworden. ‘Misschien zijn we inderdaad te bescheiden met het uitventen van de dingen die we goed doen, maar de komende vier jaar gaan we echt de burger centraal stellen. Dat betekent niet alleen het Doe Normaal Festival, maar ook meer bevoegdheden naar de wijken. Natuurlijk blijft het college verantwoordelijk, maar we gaan burgers meer betrekken bij de projecten in hun wijk.’ Een cultuurmarkt voor de medewerkers èn een Doe Normaal Festival voor de burgers. De ingrediënten zijn gelijk. Met elkaar werken aan een betere omgeving. Om te voorkomen dat ik het beeld krijg dat het alleen maar geweldig is in Nijkerk begint Menno zijn verhaal direct te nuanceren. ‘Uit onderzoek bij de burgers blijkt dat we op bepaalde punten nog lang niet goed genoeg presteren. Daarom is het belangrijk eerst ons eigen huis op orde te hebben zodat we de komende vier jaar betere prestaties voor de burgers kunnen leveren. Dat is raads- en collegebreed een gemeende intentie. En ook niet iedereen in de organisatie doet actief mee als het gaat om de kernwaarden, maar ik zie het aantal wel groeien en dat stemt me tevreden.’ Doe Normaal, het is de lijfspreuk van Menno Doeven. Hard werken, en veel lachen en relativeren. Uitgaan van het positieve in de mens. Samen willen werken en anderen in hun waarde laten. Dit zijn de ingrediënten voor een Great Place to Live. Gregory Mehciz

www.pentascope.nl



[email protected]

De acht kernwaarden van Nijkerk

burgergericht integriteit resultaatgericht open communicatie plezier in het werk slagvaardig verantwoordelijkheid samenwerken

De drie stadsregels van Nijkerk - - -

Doe normaal, wees sociaal Al ben je nog zo goed gebekt, behandel een ander met respect Groet, help elkaar en lach, zo bezorgen we elkaar een leuke dag

Kijk voor meer informatie op www.doenormaalnijkerk.nl

11

In dialoog, binnen en met het Gemeentehuis De Verticale Dialoog, het constructieve gesprek tussen beleidsproducenten en beleidsconsumenten, kent een bescheiden opmars in veelal grote organisaties en instellingen. Een toenemend aantal bestuurders ziet in dat de vaak nog in de ivoren toren geformuleerde oekaze beter kan wijken voor een aanpak waarin concept-strategieën in een vroeg stadium worden voorgelegd aan de lagere echelons. Dit brengt met zich mee dat de uiteindelijk vastgestelde strategie weliswaar zal afwijken van het concept, maar wel een breed draagvlak in de organisatie geniet. Het is niet verwonderlijk dat organisaties in de categorie Great Place to Work zich vaak kenmerken door deze open vorm van beleidscommunicatie. Wat kan de Verticale Dialoog betekenen voor de gemeente met het idee Great Place to Live als leidraad? Eén van de briljantste denkers van de twintigste eeuw, kwantumfysicus en filosoof David Bohm, is auteur van het boek On Dialogue. Dat biedt ons het inzicht dat een dialoog veel verder gaat dan een goed gesprek en idealiter leidt tot coherent denken van een groep mensen. Cruciale voorwaarde voor dialoogvoering is het zogenoemde ‘suspending’, het zich inhouden om een standpunt in te nemen. Dialoog in de zin van David Bohm creëert nieuwe betekenis die de bestaande meningen overstijgt. Het is een volstrekt waardevrije, agendaloze, open exercitie zonder vooropgesteld doel. Het gesprek zelf, hoewel misschien ingezet met een voorstel en ondersteund met een agenda, kan met goede begeleiding het dialoogkarakter benaderen. De Verticale Dialoog suggereert een dergelijk open gesprek over beleidsvorming, zonder de door hiërarchie ingegeven machtsverhoudingen te ontkennen.

De gemeente Rijswijk (ZH) gaf op 8 oktober 2005, voor de gelegenheid omgedoopt tot ‘Dag van de Toekomst’, het startsein voor een stadsenquête, met als doel de gemeentelijke toekomstvisie te herijken. Op deze dag werden burgers uitgenodigd tijdens rondritten te discussiëren over de plussen en minnen van hun gemeente, waarna een enquête met meerkeuzevragen werd gehouden. Daarna werd het voorstel rond de herijking van de toekomstvisie door de Gemeenteraad vastgesteld. Natuurlijk valt het gemeentebestuur te prijzen voor haar overweging om de burgers te betrekken in het nadenken over de gezamenlijke toekomst. Was dit een Verticale Dialoog? Nee. Er bestaat een gapend verschil tussen enerzijds een enquête houden, de resultaten daarvan middelen en deze vervolgens (al dan niet) verwerken in een bestuurlijk beslisdocument - zoals in dit geval lijkt te zijn gebeurd - en anderzijds een voorstel communiceren, met het verzoek daarop te reageren, daarmee tot een aangepast voorstel te komen en dan nogmaals het draagvlak te toetsen alvorens tot besluitvorming wordt overgegaan. Hoe zou dit beter kunnen? Belangrijk is het om vast te stellen dat hier sprake is van communicatie tussen de burgers enerzijds en de gemeenteorganisatie anderzijds. Deze organisatie is zelf een gemeenschap met een bestuur en met uitvoerende medewerkers. En vooral de laatsten vormen de frontlinie die rechtstreeks in contact staat met de burgers. Voor een succesvolle ‘externe’ (verticale) dialoog, zo leert de ervaring binnen andere organisaties, is eerst een succesvolle interne verticale dialoog nodig. Als alle linies binnen het gemeentehuis ‘op één

foto: Bob Corporaal / reefscape.net

lijn’ zitten, vergemakkelijkt dat de dialoog met de burgers. Vanuit de optiek dat de medewerkers op het gemeentehuis ook burgers zijn, kun je stellen dat die dialoog al in gang is gezet. Maar ook de burgerij kun je zien als een organisatie, met de nodige gelederen. Hoe zorg je ervoor dat de dialoog niet alleen met de burgerlijke frontlinie wordt gevoerd, maar doorwerkt tot in alle achterbannen? Drie nieuwe rolopvattingen zijn cruciaal. De bestuurder (de leiding) moet gaan inzien dat hij zijn machtspositie kan aanwenden om diezelfde macht ook aan anderen te gunnen en dat het vooral zijn persoonlijke inspiratie is die anderen de juiste richting geeft. De beleidsontwikkelaars (de scribenten) moeten zich omvormen tot taalkunstenaars die voor elk oor de juiste woorden en voor elk oog de juiste beelden weten te vinden, zodat beleid inzichtelijk wordt voor alle gesprekspartners. En de communicatiedeskundigen moeten zichzelf opwaarderen tot dialoogregisseurs. Nog te vaak zijn communicatieafdelingen niet meer dan informatieproducenten. Maar het zouden juist de voorwaardenscheppers moeten zijn van informatieuitwisseling. Machtsdelende leiders, taalkunstenaars en dialoogregisseurs. Drie kernfuncties in de humanisering van de samenleving. Humanisering in de zin van: net voldoende wegblijven van sociaalcommunicatieve extremen. Met een breed middengebied waar vernieuwing mogelijk blijkt en blijft en waar het draagvlak breed zal zijn. Waar uiteindelijk geen scheidslijn meer bestaat tussen de dialoog binnen het gemeentehuis en de dialoog met het gemeentehuis. Cees Hoogendijk

www.panoptics.org



[email protected]

NIEUW ROTTERDAM: eindelijk heeft Nico Haasbroek zijn eigen opiniemagazine! KOPEN DUS!!!!!! www.nieuwrotterdam.com

12

Wat moet je doen om ge

lukkig te zijn?

Maria Ikonomopoulou is op dit mom ent bezig met het voorbereiden van een nieuw werk dat in de lente van 2007 geprese nteerd wordt. Onderdeel van het werk is het stellen van de vraag ‘Wat moet je doen om gelukkig te zijn?’. De eerste reac tie van een meestal lang en boeiend gesprek wordt gen oteerd met vermelding van de voor naam, leeftijd en de datum waarop het antwoord aan haar is gegeven. Een bloemlezing :

‘an offer for friends’ / Maria Ikonomopoulou

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Je moet zorgen dat je je met men sen omringd die je prettig vindt en je moe t zorgen dat ze dat weten. Canis, 49 jaar (24-12-2004)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Energie stopen in de mensen waa rvan je houdt. Canis, 49 jaar (12-04-06)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Just make some fun! Canis, 49 jaar (8-3-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Goeie vrienden om je heen hebben . Carla, 48 jaar (14-04-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Ontspannen. Canis, 49 jaar (11-3-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Jezelf zijn. Danny, 40 jaar (16-04-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Spelen. Lizan, 46 jaar (16-03-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Open zijn (voor het leven). Marieke, 40 jaar (15-04-06)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Geen verwachtingen hebben. Canis, 49 jaar (17-03-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Dat weet ik niet zo zeker... Ik voel me in iedere geval gelukkig omdat ik doe wat bij me past. Rick, 53 jaar (22-04-06)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Genieten van de kleine dingen iede re dag. Marilou, 49 jaar (19-03-2006) Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Ik kan je op dit moment geen antw oord geven op die vraag. Richard, 33 jaar (10-04-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Niet naar andere luisteren, je eige n plan volgen, je moet kijken naar de ding en zoals ze zijn en niet naar meer zoek en. Je moet je onkunde kunnen acce pteren, maar ook je pracht. Je moet van jezelf kunnen houden . Als je in vrede met jezelf kan leven is het goed. Arthur, 43 jaar (27-04-06) Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Jezelf zijn en dat volhouden. Noor, 33 jaar (27-04-06) Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Oh! Dat is nou de tweede vraag van vandaag waar ik geen antwoord op heb . Gewoon je eigen ding doen en daa r bewust van zijn. Volledig opgaan in het nu, dit is het, in volle bewustzijn. Reflectie hebben is een statement tegen naïviteit. Het is bela ngrijk om je eigen ding met plezier te blijv en doen in volle bewustzijn van de elle nde van de hele wereld en niet in een staat van onwetenheid. Constantin, 34 jaar (27-04-06) Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Zorgen dat je niet alleen kijkt maa r dat je ook ziet. Giorgos, 32 jaar (8-5-2006)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Doorzetten. Anton, 55 jaar (22-04-06) Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Niks doen. Leontine, 49 jaar (22-04-06) Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Geen relaties aangaan. Canis, 49 jaar (20-04-06)

Wat moet je doen om gelukkig te zijn? Gezond zijn natuurlijk, voorzover dat je daar iets aan kan doen en zorgen dat je geen problemen heb t! Aspasia 78 jaar (11-5-2006) Maria Ikonomopoulou

www.mariaikonomopoulou.com [email protected]

Van Flauw naar Flow Heel wat mensen vervelen zich helemaal suf. U natuurlijk niet, maar anderen wel. Debiteuren Crediteuren gebeurt ook in het echt. The Office wordt niet alleen herhaald op televisie. Je kunt het elke dag meemaken. Bij de koffieautomaat, in de rookcabine. Bij het praten over anderen, over al die mensen die er niets van begrijpen. De directie, de manager, de collega’s – die er niet bij zijn. Bij het je druk maken over zaken die je eigenlijk niet aangaan – andermans zaken. Er zijn volop mensen die er alle tijd en energie voor hebben. Vervelia’s, een onaangeboorde bron van energie. En dan zijn er mensen die juist nergens tijd en energie voor hebben. Mensen die doodop zijn. Die de hele dag lopen te draven, werk van anderen overnemen, zich met iedereen bemoeien en in de gaten houden of alles wel goed gaat. Stresskippen, een uitgeputte bron van energie. Hoe ontstaat verveling? Het gaat over de balans tussen willen en kunnen. Je gaat je vervelen als je meer kunt dan je wilt. Als je weinig mag van jezelf, jezelf weinig toestaat. Als je bang bent voor uitdaging, vernieuwing, verandering. Angst als remmende factor. Je ziet het veel bij veertigers, vooral mannen. Ze weten het allemaal beter, maar durven het zelf niet te doen. Zeg maar Flauwe Mannen. Remedie: ga

een echte uitdaging aan. En dat is wat anders dan een motor kopen of een vriendin nemen! Hou op met die vrijblijvendheid. Neem verantwoordelijkheid. Ga zelf eens doen wat je een ander (je baas, je collega’s, je kinderen etc) steeds aanraadt. Neem de leiding, op z’n minst over je eigen leven. Laat maar eens zien wat je kunt! Bij stress werkt het andersom: als je meer wilt dan je kunt, dan raak je gestresst. Als je heel veel moet van jezelf, jezelf de hele dag opjaagt: nog meer, nog beter. Ook hier is angst de remmende factor. Maar dan de angst om het niet goed te doen, bang om iets te missen. Je ziet het veel bij dertigers, vooral vrouwen. Ze worstelen dagelijks met alle rollen die ze willen spelen: ideale moeder, partner, collega, vriendin, dochter etc. Zeg maar Gestresste Vrouwen. Maar ook bij mannen hoor! Mannen die merken dat ze niet meer kunnen wat ze ‘vroeguh’ met gemak konden. En daar soms ook boos over zijn. Remedie: hou op zoveel te moeten. Van wie moet dat eigenlijk? Uiteindelijk toch van jezelf? Geef toe dat je nu eenmaal niet alles (meer) kunt en dat het misschien ook helemaal niet nodig is. Kortom, minder ‘moeten’ en meer ‘mogen’ - van jezelf. Een gezond evenwicht tussen willen en kunnen levert ‘Flow’ op. Je kent het misschien wel: alles

great place to live

lijkt vanzelf te gaan, het loopt op rolletjes. En aan het eind van de dag ben je voldaan. Moe maar tevreden. Wat moet je hier mee in het Management Development? Hoe kun je managers zover krijgen dat ze gaan werken aan het vinden van een balans tussen kunnen en willen, bij zichzelf en bij hun medewerkers? Door je te richten op het welbegrepen eigenbelang van de manager. Want zowel verveelde mensen als gestresste mensen leveren managers werk op. Verveelde mensen vervelen anderen en houden hen van het werk. Bovendien worden ze ook nog vervelend. Uiteindelijk tegen de manager. Gestresste mensen stressen anderen en zorgen voor onrust. Bovendien gaan ze zeuren en klagen. Of krijgen een burn out. Ze eindigen bij de manager. Daar zit je als manager toch niet op te wachten? Doe dat dan ook niet! Geef Vervelia’s meer ruimte en vrijheid, geef ze verantwoordelijkheid en uitdaging. En doe met Stresskippen het omgekeerde. Maar pas op, je krijgt het een stuk minder druk als manager. Ben je ineens om zes uur thuis. Vragen ze aan je: ‘Wat kom jij nou doen? Moet jij niet werken? Lekker belangrijk zijn?’. Met dank aan Harold Smits, www.a-life.nl André Meiresonne www.andremeiresonne.bloqspot.com

Great Place to Live is voor mij: 1) leuke dingen met leuke mensen 2) doe normaal, wees jezelf 3) leven als God in Nederland 4) een nieuwe dag, nieuwe kansen Jan Willem Wolff , visionair en management consultant

illustratie: jacky-o

gen en uit te nodigen om als een zalm tegen de stroom in te zwemmen naar de hoogste idealen. Het universum bestaat uit trillende kosmische energie, die afhankelijk van plaats en tijd, meer of minder etherisch is. De energie kan veranderen in de elementen; lucht, vuur, water en aarde. De kosmische kracht wordt zo voor mensen beschikbaar. Door gebruik te maken van ons specifiek talent, het denkvermogen, kunnen we deze krachten zo geraffineerd manipuleren dat de wereld maakbaar lijkt. We kunnen wetenschappelijke topprestaties leveren, we hebben de universele rechten voor de mens opgesteld en streven naar wereldvrede. Maar ook onze beperkingen worden meteen zichtbaar. We kunnen ons niet massaal verplaatsen (met een vliegtuig of auto) zonder onze planeet te beschadigen. Mensenrechten doen het vooral goed op papier en wereldvrede willen we alleen als wij de baas mogen zijn.

eros zoekt zijn weg naar ons

Onvoorwaardelijke schoonheid is een Great Place to live Als we Onvoorwaardelijke Schoonheid zien als een ver gelegen gebied of sfeer, dan zijn de omliggende gebieden: Genadeloze Gerechtigheid, Eeuwige Broederschap, Wiskundige Wetmatigheid, Barmhartige Verzoening en Kosmisch Inzicht. Het geheel zou overstraald worden met het Licht van Onbaatzuchtige Liefde, de meest verheven kracht die we ons kunnen

voorstellen. Elke streek heeft zijn eigen bekoring. Toegang is slechts te verkrijgen door haar met de grootste oprechtheid, een helder hart en met complete zelfopoffering tegemoet te reden. Tussen deze verheven sferen stroomt Eros, als rivier, ontsprongen aan de zuiverste bron. Stromend om ons te voeden met liefde, te inspireren persoonlijke zaken te overstij-

edgar

Eric de Groot

De steeds breder en bruiner wordende rivier Eros stroomt inmiddels traag, vervuild en wijd vertakt door de ver-

De zuivere liefde Verliefdheid doet ons verlangen naar meer, naar beter, naar mooier. Het geeft ons de kracht om het intellect aan de kant te zetten en samen de bruine rivier in te springen en tegen de stroom op te zwemmen. Eros inspireert ons om, de liefde te ervaren en de schoonheid te zien in boven-persoonlijke zaken. We gaan de schoonheid zien van nieuwe kunstvormen, de schone rechtvaardigheid van eerlijke verdeling. We gaan van zoveel mensen houden, dat er een broederschap ontstaat op basis van gelijkwaardigheid. We genieten van de wetmatigheid achter perfecte getallen (God’s eigen speelgoed red.). We blijken in staat om fouten van onszelf toe te geven en die van een ander te vergeven. We beginnen langzaam te trillen op frequenties die zo hoog zijn dat alles zuiver wordt, zelfs de rivier. Schoonheid is vormgegeven Liefde. Jouw partner of die partner die je deze zomer zeker gaat ontmoeten, is een vorm van persoonlijk liefde. Laat je inspireren door Eros en zie de schoonheid in alles om je heen als vorm van de liefde. Neem geen genoegen met de laagste vorm van liefde, ga alleen voor het allerhoogste; Onbaatzuchtige Liefde. Je weet dan inmiddels dat het mooiste van liefde is om het door te geven aan hen die liefde het meest nodig hebben, dat zou je Onvoorwaardelijk Schoonheid kunnen noemen. Sis Josip

www.sisjosip.nl



[email protected]

Nationaal Jongerencongres

varen Benguerra ligt voor de kust van Mozambique, op ongeveer een uur Er vredig. rijfelijk onbesch het was ng Jarenla zee. over een soort Wadden viel eens er en langs n dolfijne groep een eens zwom Er iets. nooit e gebeurd paar vissen een regenbui. De weinige bewoners visten op simpele manier een vaste land het boven ver heel nachts ’s je zag soms uit de blauwe zee en heel mei 2006, ben, er ik Als orlog. burgero lige toenma de van tie ormuni de lichtspo nse reAfrikaa de in dwaas, rommelt het er een beetje. Er is iets gaande. Een vond lener, hulpver ionale internat een wel dan aliteit dus een regeringsleider zijn Er park. al nationa een nu is Het . worden moet md bescher dat Benguerra eld. uitgede n visnette twee lodges, een vliegstrip en er werden veel te grote begrip Daardoor gaat het te hard met de visvangst, zijn er toeristen zonder aareen ik spreek lodge lege bijna een In geld. ineens voor isolatie en is er Hij wil plaats. goede de op hart zijn met rikaan Zuid-Af een is Het man. dige en ze lehet tij keren. Hij probeert de bevolking op te leiden tot parkrangers je nou? lul ‘Wat zeggen: Ze . visstand en geslonk ls ren omgaan met de inmidde geen we hadden was, park al nationa geen dit en hadden netten geen ‘Toen we aan werkt , plannen gedoe en genoeg vis.’ De Zuid-Afrikaan maakt nieuwe trekt zich een integrale economische visie, met kansen voor iedereen. Edgar woont en zeven van jongetje slim leuk een is Hij aan. weinig van de plannen gaan in de duinen. Hij verleidt me om de krokodillen te zien. Zijn twee zusjes ap landsch g geweldi een door lopen uur mee. Twintig minuten lopen. Na drie en moe ben Ik niet. al helema er zijn die want gezien l heb ik nog geen krokodi onderhanDan eiland. het van eid schoonh de van indruk de onder en dorstig ort aldaar. delt hij over zijn fee, in mijn geval over 50.000 meticais, de muntso zusje ene mijn voor 25.000 is dat drie, door Hij rekent voor: ‘50.000 gedeeld dat vertelt blik ernstige Zijn niets.’ zelf ik heb Dan andere. mijn voor en 25.000 onportem mijn uit r dat niet kan. Er moet een oplossing komen, bij voorkeu naie. Ik lach en betaal. bezig? De Drie mensen: de Zuid-Afrikaan, Edgar en ik. Wie is er het mafste meronderne en bedrog Zuid-Afrikaan tussen tragiek en ideaal, Edgar tussen deze dat zijn feiten De d? ierighei schap en ik tussen arrogantie en nieuwsg een ontmoetingen er zijn, dat ze onontkoombaar zijn, dat de Zuid-Afrikaan en ik een ook zusjes zijn en redt zeker het Edgar dat leidt, leven ert begeist Moet leerzame reis heb gemaakt. Had ik niet naar Benguerra moeten gaan? land eigen zijn in maar rikaan Zuid-Af de Moet Edgar een opleiding doen? staat. gaan werken? Nee, het is goed zo. Dit is wat ons deze eeuw te doen www.dewetvanthomas.com [email protected]

Eros raakt vervuild Keuzevrijheid is, naast het denken, een specifieke menselijk element. We kunnen kiezen tussen wereldvrede en voor de zoveelste keer een oorlogsindustrie opbouwen. We kunnen alles wat leeft als gelijk beschouwen en dat niet in praktijk brengen. We kiezen voor korte termijn oplossingen en denken de tijd te hebben. Deze keuzevrijheid is door 2000 jaar christendom gecombineerd met het eenzijdig ontwikkelen van het intellect, verhard tot een klomp graniet; het dualisme. Fundamentalistisch zijn we alle menselijke nuance extreem gaan opdelen in hemel en hel, in goed en kwaad, arm en rijk en tussen schoonheid en lelijkheid. Een wanprestatie die de wereld maakt tot hoe zij beleefd wordt.

13 minkte, krankzinnig geworden, intensieve menshouderij. Zijn oorspronkelijke kracht misbruikt door derderangs entertainment, reclame voor consumptieartikelen en door genezers uit eigenbelang. Een slokje van dit vervuilde elixer doet je hart samen krimpen, alsof er een pijl door schiet; je wordt verliefd. Afgestompt en verminkt als we inmiddels zijn, denken we dat deze persoonlijke liefde het mooiste is wat een mens kan overkomen en helaas is dat meestal ook zo.

Op zaterdag 10 juni organiseert de Nationale Jeugdraad het Nationaal Jongerencongres met als thema de ‘Toekomst van Nederland’. Een dag lang kan jij samen met 199 andere actieve jongeren in het Amsterdamse World Trade Center nadenken en spreken over verschillende thema’s als gezondheidszorg, onderwijs, terrorisme, bestuurlijke kaart, media en Europa. Gedurende de dag zullen verschillende sprekers langs komen om ons toe te spreken of een inleiding te verzorgen bij één van de workshops. Zo hebben inmiddels al toegezegd te komen minister Aart-Jan de Geus (Sociale Zaken), de Amsterdamse loco-burgemeester Lodewijk Asscher, kamerleden Boris van der Ham, Jan de Vries en Aleid Wolfsen, voorzitter van de HBO-raad Doekle Terpstra de plv. Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en bijvoorbeeld ook organisaties als de SER en de Raad van State. Aan het eind van de dag moet er een jongerenvisie over de toekomst zijn geformuleerd. Deze zal worden gepresenteerd aan het Kabinet en de schrijvers van de verkiezingsprogramma’s. Deze laatste zullen aan het einde van de dag met elkaar in debat gaan. Voor ons een bijzondere gelegenheid om invloed te leveren op de verkiezingsprogramma’s. Ben jij actief bij een organisatie? Durf jij je mening te geven over jouw toekomst? Wil jij bij dit unieke congres zijn? Schrijf je dan nu in!!! (vol=vol)

Great Place to Live: mensen uitdagen hun talent te gebruiken om stoere dingen te maken! jacky-o, grafisch ontwerper

Waar?

World Trade Center A’dam

Wanneer? Zaterdag 10 juni 09:30 – 18:30 Kosten? 10 euro (incl. lunch en borrel) Wie? 200 actieve jongeren Meedoen? Schrijf je nu in via www.jeugdraad.nl/congres !!! Wees er snel bij!!! Het verslag zal online te vinden zijn op www.jeugdraad.nl/congres ! Willemijn Phielix

[email protected]

14

Stadhavens Rotterdam: onorthodoxe ontwikkeling Na het faillissement van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM) heeft een deel van de haven zijn functie verloren. Stadshavens Rotterdam N.V. werkt er aan om dit gebied een nieuwe invulling te geven. In de toekomst worden de Stadshavens een bruisend gedeelte van Rotterdam, waar ondernemers, creatieve industrie, culturele evenementen en woningbouw de ruimte krijgen. Wie rondloopt in het gebied, waant zich in een andere wereld. Het terrein heeft brede kades, reusachtige loodsen, kranen en poortgebouwen. Het waait er altijd stevig. De oude directiekantoren (uit 1913) tonen de oude rijkdom van de machtige RDM. Prachtig gestuukte plafonds, gebrandschilderde ramen, houten vloeren en ornamenten, allemaal in art déco stijl. Achter de loodsen ligt Heijplaat, een kneuterig dorpje midden in het havengebied, waar veel oud medewerkers van de RDM wonen. Alles bij elkaar genoeg elementen om de fantasie van stedenbouwkundigen, ontwerpers, kunstenaars en ondernemers te prikkelen. In het ontwikkelingsproces vormen bestaande gebouwen de basis. Als eerste is het hoofdkantoor van de RDM hersteld in haar oude glorie en huisvest nu Stadshavens Rotterdam N.V. Onder de naam Droogdok 17 werd het gebouw op 22 december 2005 opnieuw in gebruik genomen. Hogeschool Rotterdam en het Albeda College vestigen zich op het terrein. Vanaf het schooljaar 2007-2008 komen in de oude machinefabriek technische opleidingen voor VMBO, MBO en HBO. Sinds 12 mei is in de Technologyloods testcentrum Formula Zero B.V. (FZ) gehuisvest. Formula Zero ontwikkelt karts op waterstof en brandstofcellen. Voor leerlingen autotechniek, van het Albeda Collega op het RDM terrein, is FZ de ideale stageplaats. Dit jaar worden op het RDM terrein demonstraties gegeven met de eerste modellen. Voordat de studenten en de leerlingen naar het RDM-terrein komen moet eerst het openbaar vervoer verbeterd worden. Nu is de reistijd met bus en metro drie kwartier vanaf Rotterdam CS. In de toekomst komt er een Waterbus die binnen kwartier van het centrum naar Heijplaat vaart.

Stadshavens wil een impuls geven aan de creatieve industrie. Zoals dat vaak gaat vormen creatievelingen de voorhoede. Kunstenaar Cor Kraat heeft al enige tijd zijn atelier op het terrein en het decorbouwbedrijf Woestijn in Blik is ingetrokken in de Timmerloods. Nu al is er kunst te zien in de Stadshavens. Frans van der Horst bouwde, op de kade bij het hoofdkantoor, het Stoelenhuis, een metershoog bouwwerk helemaal opgetrokken uit stoelen. Kunstenaar Ger Bout werkt samen met leerlingen las-techniek van het Albeda College aan een enorm stalen beeld: de Visser, dat uiteindelijk op de kade zal komen te staan. Kantoren, scholen, ateliers, het klinkt voor de hand liggend maar wat kan er nog meer komen in dit gebied? Wat zou nou echt een verrijking zijn voor de stad? Onder de titel Unorthodocks werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor het meest innovatieve ontwerp voor een tijdelijke inrichting van de Dokhaven. Er kwamen 97 inzendingen van ontwerpteams. De plannen variëren van flexibele parken, verschuifbare inrichting, uitschuifbare steigers, drijvende celvormige objecten, een seniorenstad, campings, drijvende wildwaterbanen, opvang voor rebelse jongeren, filmstudio’s, drijvende bossen tot een open podium aan de Maas. Op 18 mei was de prijsuitreiking, De eerste prijs ging naar Ilse Castermans, Patrick Meijers, Steven Spanjersberg en Willemijn van de Broek, voor hun ontwerp ‘Stadshaven – Stadskade – Stadsvloot’. “In dit winnende plan wordt de Dokhaven thuishaven voor een vloot gerestaureerde RDM-schepen die gebruikt worden voor uiteenlopende stedelijke functies: van “stadsdok” tot “schoonschip” en “soepsloep”. Met een even eenvoudige als doeltreffende vormgeving wordt het RDMgebied voorzien van een stoer, ‘Rotterdams’ beeld dat, als de Stadsvloot uitvaart, ook in de rest van Rotterdam zichtbaar wordt gemaakt”. Zo concludeerde de jury. Wanneer deze plannen uitgevoerd worden, staat nog niet vast. Wat wel zeker is dat het Stadshavengebied in de (nabije) toekomst een hele bijzondere plek wordt voor wonen, werken en vermaak.

foto’s: www.unorthodocks.nl

De tentoonstelling Unorthodocks is nog te zien tot 10 juni in de Timmerloods op het RDM Terrein www.unorthodocks.nl, www.stadshavensrotterdam.nl

Anne Wijnen [email protected]

Nachtwandeling langs de groene

plekjes van Bos en Lommer

20 juni 2006

een verzamelplek Een stad is meer dan en. Een plek waar Groene Kaart van van wegen en gebouw Ter introductie van de loze tal nt ke d sta ere Ied lancering van de . mensen krioelen Bos en Lommer en de ten; rusnie ge te geheel Amvan van om s art kje Ka groene ple digitale Groene re de zon bij n, me het stadsdeel in tige parkjes, unieke bo sterdam, organiseert het t me is rs de ova Inn . ovaders op 20 juni dieren en insecten samenwerking met Inn ucatie Ed u lie Mi en r wandeling begint tuu De . Na ng Amsterdams een nachtwandeli s kje ple rt soo dit en voert langs de Centrum begonnen al als de schemer invalt Als . en ng bre te art ka s en Lommer. met hun verhaal in mooiste plekjes van Bo zal Bos m rda ste Am van l ee eerste stadsd plekjes via een je ook een Groene en Lommer haar mooie Wil je er bij zijn? Of wil el he ge r Voo . en ving, of gewoon Groene Kaart publicer Kaart voor jouw omge ernet int via s kje ple contact op met de em len Amsterdam zul er informatie? Ne me le, ita dig n ee nl) op (via www.amsterdam. [email protected]. n gepubliceerd. rde wo baseerd op art ka eve cti era int De Groene Kaart is ge ossi ofe ‘pr van n ee all t De tips komen nie www.greenmaps.org. en, maar ook benals’ zoals stadsecolog geven hun favoriete www.innovaders.nl woners en bezoekers Jeroen Weijs or. [email protected] plekjes aan ons do

illustratie: Yke Schotten

Great Place to Live is een plek, een verblijfplaats vol met activiteiten, sociale contacten en enthousiasme dat als een warme deken om je heen hangt. Hans Becker, directeur Humanitas Rotterdam

15

foto: Bob Corporaal / reefscape.net

‘Bulls’ en het belang van reciprociteit Tijdens een ‘googletocht’ op het internet kwam ik de site www.greatplacetolive.com tegen. Deze site is van een stadje in Ontario, Belleville genaamd. In Nederland zouden we waarschijnlijk ‘Schoonhoven’ zeggen. Het lijkt in Belleville goed toeven; er is ballet, een golfbaan, een bioscoop en er zijn mooie wandelpaden. Maar Belleville huisvest ook een ijshockeyclub: de Belleville Bulls. Onder het symbool van de Bulls, een woeste stier, staat ‘the excitement continues’. Je hoeft geen enorme kenner te zijn om te weten dat het er bij ijshockey hard en ruig aan toe kan gaan. Belleville, een idyllisch stadje, en de Bulls lijken in dat opzicht moeilijk samen te gaan. Hetzelfde contrast komt naar voren in mijn onderzoek naar ondernemerschap. Als bijna afgestudeerd antropoloog doe ik onderzoek naar hoe ondernemers omgaan met hun sociaal kapitaal. Een belangrijke uitkomst is dat reciprociteit, of

wederkerigheid, de hoeksteen vormt van het sociaal kapitaal van een ondernemer. Het zet relaties in gang, het onderhoudt relaties en recreëert ze. Veel ondernemers zijn, bewust of onbewust, bezig met het opkrikken van het niveau van reciprociteit in hun netwerk. Dit proces begint met het bekende visitekaartje. Hiermee wordt bevestigd dat je een relatie wilt aangaan met de ander. Je geeft een deel van je identiteit aan de ander, door hem of haar toegang te verlenen tot de poorten van je netwerk. Deze relatie ontwikkelt zich middels de uitwisseling van informatie, het doorgeven van namen van netwerkcontacten, het verlenen van advies, het uitnodigen op netwerkbijeenkomsten of reisjes, etc. In dit proces zijn ondernemers voortdurend op zoek naar horizontale, informele relaties waarbinnen reciprociteit het beste floreert en men uiteindelijk ‘het meeste gedaan kan krijgen’.

Ondernemers vertonen hiermee sterke overeenkomsten met het gedrag van traditionele stamhoofden. De ‘materiële’ stroom van giften initieert en onderschrijft in traditionele samenlevingen de sociale relaties. Het uitwisselen van bijvoorbeeld vrouwen, een mooie dans of de voor sommigen bekende Kula-ring zorgt voor stabiliteit binnen en tussen sociale relaties en creëert een samenleving waarin men kan (over)leven. Dezelfde wederzijdse afhankelijkheid die voortvloeit uit reciprociteit binnen een ondernemersnetwerk is dan ook kenmerkend voor de economie als systeem waarin de ene ondernemer ‘afhankelijk’ is van andere ondernemers. Dit systeem uit zich in de structurele dimensie van sociaal kapitaal, in de netwerken en het voortdurend netwerken. Het is verstandig om veel aandacht te besteden aan de relationele dimensie van je sociaal kapitaal, ofwel het niveau van reciprociteit dat in je netwer-

ken aanwezig is. Door hieraan te werken breng je je netwerken op een ander niveau en benut je ze beter. Net als Belleville en de Bulls lijken reciprociteit (alias Belleville) en ondernemers (alias de Bulls) echter soms moeilijk samen te gaan. Zoals Miriam Notten in de eerste editie van Great Place to Live schrijft, is het van belang om intermenselijke relaties te ontwikkelen met, logischerwijs, de mens als basis. Binnen dergelijke horizontale relaties floreert reciprociteit het beste. Veel ondernemers die ik heb gesproken stellen echter het zaken doen voorop. Dit zorgt ervoor dat reciprociteit niet optimaal kan worden benut. Het geven van een gift is een persoonlijke actie. Wanneer niet de mens maar juist het zaken doen voorop staat, mist de ondernemer een kans. Teveel gemiste kansen zullen op de lange termijn, om in termen van de Bulls te spreken, ervoor zorgen dat ‘the excitement won’t continue…’ Laurens Zaalberg [email protected]

‘CURRENCY is about the freedom to sit and read a book in the afternoon. Paradoxically, the world’s capitol of taxigirls New York City, often leaves you no time to do so. Reading in the afternoon is more about Paris’ foto’s en tekst Currency / magazine Sico Carlier

16

ZOMER EDITIE

Hoofdredactie Noor Bongers [email protected]

John Stephen Lewis www.earthmann.com (pagina 3)

Eindredactie Edmée Tuyl voor Speechless www.iamspeechless.com Perry Oostrum voor Pentascope René Ritmeijer voor Pentascope

Mississippialigator [email protected] (pagina 4)

Traffic en Productie Willemijn Phielix voor Pentascope Grafisch ontwerp jacky-o www.jacky-o.nl Illustraties en foto’s Bob Corporaal / Reefscape.net www.reefscape.net (pagina 2, 6, 11, 15) Maria Ikonomopoulou www.mariaikonomopoulou.com (pagina 12) jacky-o www.jacky-o.nl (pagina 2, 12)

Yke Schotten www.ykeschotten.com (pagina 7, 14) Martine Stig www.motivegallery.nl (pagina 9) Ingmar Swalue at Solar [email protected] (pagina 8) Tijmen Visser [email protected] (pagina 5) Cover google search ‘palmbeach’ Drukkerij Hazewinkelpers Groningen

Oplage 20.000 Logo en ontwerp T-shirt Hendrik jan Grievink www.hendrikjangrievink.web-log.nl Great Place to Live Team Voor Pentascope Jeroen Blok Engbert Breuker Carien van den Hoek Leo Lamb Ronee Maasakkers Erik Mandersloot Gregory Mehciz Christy van den Putten Voor Great Place to Work Marcel van Marrewijk Voor Nieuwe Garde Jos den Daas Simon Groen Armand Verspeek Lykle de Vries

Voor Elvenstone Martijn Aslander Fanny Koerts En Jan Willem Wolff namens zichzelf. Speciale dank gaat uit naar alle vaders en moeders die deze prachtkinderen hebben groot gebracht ; ) Want Great Place to Live, maken we samen! [email protected]