6 To 8 Classes.pdf

3

ø£fi\¯ T ` kÕ+düÿ è‹ø£ $<ä´ 6 - 8 ‘·s>¡ ‘∑ T· \T

3

ñbÕ<Ûë´j·TT\ ø£s¡B|æø£

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

3

3

sêh $<ë´|ü]XÀ<Ûäq •ø£åD≤dü+düú Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, ôV’≤<äsêu≤<äT.

s¡÷bı+~+∫qyês¡T ∫Á‘·˝ÒKø£q+ fi¯\T ` kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´ ` #ÛêÁ‘√bÕ<Ûë´j·TT\ ø£øÁ s±|ò ¡B|懺t ø£ ` ‘Ó\T>∑T &܈ˆ _.$. ¬s&ç¶, Ábıô|òdüsY, ø±˝Òõ Ä|òt ô|ò’Hé ÄsYº‡, C….mHé.{Ï.j·TT. &܈ˆ düTs¡_Û yêD°<˚$, Á|æì‡|ü˝Ÿ, yÓ+ø£fÒX¯«s¡ ø±˝Òõ Ä|t ô|ò’Hé ÄsYº‡ l ¬ø. lìyêdt, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT l ¬ø. sê|òüTyê#ê], ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT l |æ.$. sêeTøÏwüHé, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT l >√HÓ *+>∑sêE, ˝…ø£Ãs¡sY, ø±˝Òõ Ä|t ô|ò’Hé ÄsYº‡, C….mHé.{Ï.j·TT.

leT‹ |æ. Hêπ>X¯«], &Ó’¬sø£ºsY,

~∏j˚T≥sY

dü+^‘·+

l dæ.mdt. sêe⁄, dæ˙ <äs¡Ù≈£î\T l <˚e<ëdt ø£qø±\, &Ó’¬sø£ºsY, eT<ÛäT |òæ˝Ÿà Çìdæº≥÷´{Ÿ &܈ˆ ¬ø. BøÏå‘Y, &Ó’¬sø£ºsY, nøÏÿH˚ì |òæ*+ Çìdæº≥÷´{Ÿ &܈ˆ $»j·Tsê|òüTe ‘ê{Ï|ü]Ô, ø£Hédü˝Ÿf…+{Ÿ, ~∏j˚T≥sY ÄsYº‡ l |æ. eTVæ≤, ˝…ø£Ãs¡sY, j·T÷ìe]‡{° ø±˝Òõ Ä|òt &ÜHé‡   eT÷´õø˘ l #=ø±ÿ|ü⁄ yÓ+ø£≥s¡eTD, yÓTJwæj·THé, #Ó’˝Ÿ¶ k˛ºØ ¬s’≥sY l ø£fi≤$TÁ‘· ÄsY. s¡$X¯s¡à, m&ç≥sY, Hê≥ø£ ø£fi¯

&܈ˆ ¬ø. ñe÷<˚$,

kÕsTT ÁøÏj˚T{Ïyé es¡˝Ÿ¶

|üô|ŒÁ{° leT‹ >∑+õ e÷<ÛäM\‘·, Øôd]à kÕÿ\sY, |üô|ŒÁ{° ` ô|ò’Hé ÄsYº‡

˝…ø£Ãs¡sY, bı{ϺlsêeTT\T ‘Ó\T>∑T $<ë´\j·T+

&܈ˆ |æ. eTèD≤[ì, Ábıô|òdüsY, bı{ϺlsêeTT\T ‘Ó\T>∑T $<ë´\j·T+

Hê≥´+ &܈ˆ ø£fi≤ø£èwüí, ˝…ø£Ãs¡sY, bı{ϺlsêeTT\T ‘Ó\T>∑T $<ë´\j·T+ &܈ˆ s¡‘·ï≈£îe÷], ˝…ø£Ãs¡sY, bı{ϺlsêeTT\T ‘Ó\T>∑T $<ë´\j·T+ l |æ. πøX¯e Á|ükÕ<é, &Ó’¬sø£ºsY, ≈£L∫|üP&ç Hê≥´ ø£fi≤y˚~ø£

m&ç{+Ï >¥, düeTq«j·T+ &܈ˆ bHé. ñù|+<äsY ¬s&ç¶, Ábıô|òdüsY   ôV≤&é, $<ë´ Á|üD≤[ø£, bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ $uÛ≤>∑+ bdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï., ôV’≤<äsêu≤<é &܈ˆ {Ï.$.bdt. s¡y˚Twt, ø√`Ä]¶H˚≥sY, $<ë´ Á|üD≤[ø£, bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ $uÛ≤>∑+ bdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï. ôV’≤<äsêu≤<é

l ø£fi≤$TÁ‘· ÄsY. s¡$X¯s¡à dü+bÕ<ä≈£î\T, Hê≥ø£ø£fi¯

dü\Vü‰<ës¡T\T l. õ. >√bÕ˝Ÿ ¬s&ç¶, dü+#ê\≈£î\T sêÁwüº $<ë´ |ü]XÀ<Ûäq •ø£åD≤ dü+düú, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, ôV’≤<äsêu≤<é

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

ii

eTT+<äTe÷≥ $<ë´]ú düs¡«‘√eTTU≤_Ûeè~Δ \ø£å´+>± bÕsƒ¡XÊ\ |üì#˚düTÔ+<äì eTq≈£î ‘Ó\TdüT. $<ë´e´düú˝À $<ë´]úøÏ πø+Á<ä+>± #˚düTø=ì $<ë´Á|üD≤[ø£\T, bÕsƒ¡´ Á|üD≤*ø£\T, uÀ<ÛäHê eP´Vü‰\T, eT÷\´+ø£q $<ÛëHê\T yÓTT<ä˝…’q Á|üÁøÏjT· \˙ï s¡÷bı+~+#·ã&É‘êsTT. bÕsƒX¡ Ê\ nuÛ´Ñ düq nqTuÛyÑ ê\˝À uÛ≤>∑+>± neT\e⁄‘·Tqï ø£fi\¯ T ` kÕ+düÿè‹ø£ $<ë´+X¯+ |æ\¢\ e÷qdæø£ $ø±kÕìøÏ b+‘·>±H√ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~. ø£fi¯\T |æ\¢\ Ä+‘·s¡+–ø£ düè»Hê‘·àø£‘·qT yÓ*øÏrdæ HÓ’|ü⁄D´e+‘·+>± <ëìì Á|ü<ä]Ù+#˚+<äT≈£î ñ|üø£]kÕÔsTT. e÷qe⁄ì˝À <ë–e⁄qï Á|üø£è‹ düVü≤»yÓTÆq e÷qe‘ê<äèø£Œ<∏ëìï, Áù|$T+#˚ dü«uÛ≤yêìï Äràj·T‘·qT, düTìï‘·+>± düŒ+~+#˚ eTqdüTqT, ùdïVü≤|üPs¡«ø£ Á|ües¡qÔ qT C≤>∑è‘·+ #˚kÕÔsTT. ø£fi\¯ T |ü≥¢ dü+bÕ~+#˚ n_ÛsT¡ ∫ ‘·q dü+düÿèr kÕ+Á|ü<ëj·÷\|ü≥¢ eTeTø±sêìï ô|+bı+~düT+Ô ~. nj·÷s¡+>±˝À¢ |üì#˚düTÔqï e´≈£îÔ\T, dü+düú\ ùde\T >∑T]Ô+∫ >ös¡$+#˚ >∑TD≤ìï ô|+bı+~düTÔ+~. n+<äTπø ø£fi¯ düTìï‘·yTÓ qÆ e÷qMj·T düŒ+<äq≈£î Á|ürø£>± ù|s=ÿ+{≤s¡T. ø£fi\¯ |ü≥¢ n_ÛsT¡ ∫, ø£fi\¯ ˝À n_Ûìy˚X+¯ nH˚~ Á|ü‹ e´øÏ˝Ô ÀqT b+‘√ ø=+‘· y˚Ts¡≈î£ ñ+≥÷H˚ ñ+{≤sTT. bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ ø£*Œ+#˚ nuÛÑ´düq düìïy˚XÊ\T |æ\¢˝À¢ <ë–e⁄qï ø£fi≤_Ûs¡T∫ yÓTT>∑Z‘=&ç– e÷sê≈£îy˚dæ eTVü‰eèø£å+˝≤ b~π>+<äT≈£î ‘√&ÉŒ&˚$>± ñ+&Ü*. u§eTà\T ^j·T&É+, s¡+>∑T\T y˚j·T&É+, Hê≥´+ #˚j·T&É+, ø£eTàì bÕ≥\T bÕ&É≥+ yÓTT<ä\Tø=ì eT{Ï‘º √ ≈£î+&É\T #˚jT· &É+ es¡≈î£ Á|ü‹ ø£fi˝¯ ÀqT ‘·eT<Óq’ Á|ü‘´˚ ø£‘,· XÊÁd”j Ô T· ‘· <ë–e⁄+≥T+~. Á|ü‹ ø£fi¯ n<äT“¤‘·yÓTÆq<˚. $<ë´]úøÏ nìï s¡ø±\ n+XÊ\T |ü]#·j·T+ #˚j·T&É+ ø£fi≤ $<ë´ \øå±´\˝À ˇø£ ø°\ø±+X¯+. |æ\\¢ T ‘·eT ‘·eT n_ÛsT¡ ∫ y˚Ts¡≈î£ ‘·eT ÄdüøÔÏ y˚Ts¡≈î£ n+XÊìï b+|æø£ #˚dTü ø=ì <ëì˝À n_Ûìy˚X+¯ bı+<˚+<äT≈£î HÓ’|ü⁄D´+ kÕ~Û+#˚+<äT≈£î bÕsƒ¡XÊ\\T ø£èwæ#˚j·÷*. C≤rj·T $<ë´ Á|üD≤[ø± #·Áø£+, sêÁwüº $<ë´ Á|üD≤[ø£ |ü]~Û |üÁ‘·+ ¬s+&É÷ ≈£L&Ü bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´˝À ø£fi\¯ ≈£î ø°\ø£kÕúq+ ñ+&Ü\ì dü÷∫+#êsTT. ø£fi\¯ <ë«sêH˚ <˚X¯ dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\T |ü]s¡ø+åÏ #·ã&É‘êsTT. ˇø£ ‘·s¡+ qT+&ç eTs=ø£ ‘·sêìøÏ yê{Ïì Á|ükÕs¡+ #˚j·T&É+ bÕsƒ¡XÊ\\ u≤<Ûä´‘· nì ≈£L&Ü ù|s=ÿHêïsTT. ø±ã{Ϻ kÕúìø£ ø£fi¯\qT, ø£fi≤ø±s¡T\qT bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´ ø±s¡´Áø£e÷\˝À uÛ≤>∑+ #˚düTø√yê*. yê] HÓ’|ü⁄D≤´\qT, ùde\qT $<ë´$ø±kÕìøÏ ñ|üj÷Ó –+#·Tø√yê*. ‘·<ë«sê ø£fi\¯ T, ø£fi≤s¡+>∑ ì|ü⁄DT\‘√ $<ë´s¡T\ú ≈£î Äràj·T dü+ã+<Ûë\T @s¡Œ&É‘êsTT. yê] dü÷Œ¤]‘Ô √ |æ\\¢ T ≈£L&Ü ø£fi≤s¡+>±ìï n_ÛsT¡ ∫ ø£*–q n<Û´ä j·THê+X¯+>± b+|æø£ #˚dTü ≈£î+{≤s¡T. <ëì˝À HÓ|’ ⁄ü D´+ kÕ~Û+#˚+<äT≈£î Á|üjT· ‹ïkÕÔsT¡ . uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À ø£fi≤s¡+>∑+˝À ≈£L&Ü bH√ï s¡ø±˝…q’ ñbÕ~Û neø±XÊ\T #√≥T#˚dTü ≈£î+{≤sTT. ø±ã{Ϻ ñbÕ<Ûë´j·T˝Àø£+ ø£fi\¯ T, kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´≈£î øπ {≤sTT+∫q bÕsƒ´¡ Á|üD≤[ø£qT <äèwæ˝º À ñ+#·Tø=ì nuÛ´Ñ düq nqTuÛyÑ ê\T ø£*Œ+#ê*. á dü+<äs“¡ +¤ ˝À á ø£sB¡ |æø£ MT≈£î b+‘·>±H√ ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+<äì <ëìì bÕsƒ¡XÊ\˝À düeTs¡úe+‘·+>± neT\T|üs¡∫ eTq dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\≈£î eT]+‘· yÓTs¡T>∑T\<˚›˝≤ $<ë´]ú ˝Àø±ìï r]à ~<äT›‘ês¡ì Ä•dü÷Ô....! Äø±+øÏådü÷Ô.....! dü+#ê\≈£î\T sêh $<ä´, |ü]XÀ<Ûqä , •ø£D å dü+dü,ú Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ.

‘˚~ : 31-5-2014 düú\+ : ôV’≤<äsêu≤<äT

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

iii

iii

ø£fi¯\T ` kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´ ` #ÛêÁ‘√bÕ<Ûë´j·TT\ ø£s¡B|æø£ ` ‘Ó\T>∑T

$wüjT· dü÷∫ø£ e.dü+

n<Ûë´j·T+ ù|s¡T

ù|õ dü+K´

1.

∫Á‘·˝ÒKq+

1 - 53

2.

Áø±|òtº ` #˚‹|üqT\T

54 - 134

3.

|üô|ŒÁ{°

135 - 163

4.

dü+^‘·+

164 - 226

5.

~ÛjYT≥sY

227 - 231

6.

eT÷˝≤´+ø£q+

232 - 234

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

iv

ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î dü÷#·q\T bÕsƒ¡XÊ\˝À ø£*Œ+#˚ nuÛ≤´düq nqTuÛÑyê\˝À ø£fi¯\T`kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´ ˇø£{Ï. Bì˝À ∫Á‘·˝ÒKq+, #˚‹|üqT\T, |üô|ŒÁ{°, dü+^‘·+, Hê≥´+, s¡+>∑düú\+ nH˚ $uÛ≤>±\T+{≤sTT. M{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫ s¡÷bı+~+∫q bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£ Ä<Ûës¡+>± @@ ‘·s¡>∑‘·T\˝À á n+XÊ\qT m˝≤ H˚sêŒ˝À Ä dü+<äs¡“¤+˝À ñbÕ<Ûë´j·TT\ bÕÁ‘· @$T{À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+! O ø£fi¯\T`kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´˝Àì n+XÊ\ô|’ nuÛÑ´düq nqTuÛÑyê\T ø£*Œ+#·&É+˝À ñbÕ<Ûë´j·TTì bÕÁ‘· n‘·´+‘· ø°\ø£+. ø±ã{Ϻ ø£fi≤$<ä´ Á|üD≤[ø£qT, uÀ<ÛäHêeP´Vü‰\qT, eT÷˝≤´+ø£q $<ÛëHê\qT ≈£åîDí+>± ‘Ó\TdüT≈£îì ñ+&Ü*. O bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£˝À ø£fi¯\T ` kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´˝Àì Äs¡T nXÊ\˝À @@ n+XÊ\˝À @@ $wüj·÷\T bı+<äT|üs¡#ês√ >∑T]Ô+#ê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ∫Á‘·˝ÒKq+˝À ^‘·\u§eTà\T, edüTÔe⁄\qT #·÷∫ ^j·T&É+, s¡+>∑T\Ty˚j·T&É+ yÓTT<ä˝…’q$. O $<ë´dü+e‘·‡s¡+˝À ø£fi≤$<ä´≈£î πø{≤sTT+∫q |”]j·T&é\qT <äèwæº˝À ñ+#·T≈£îì ø£s¡B|æø£˝À Ç∫Ãq n+XÊ\ô|’ nuÛ≤´dü+ #˚sTT+#ê*. n+fÒ ø£sB¡ |æø˝£ À ñqï n+XÊ\˙ï H˚sêŒ\ì uÛ≤e+ ø±<äT. m+|æø#£ d˚ qæ $ H˚sŒ¡ e#·TÃ. O ø£sB ¡ |æø˝£ Àì n+XÊ\≈£î nqTã+<Û+ä >± ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT kı+‘·+>±>±˙, ùdø£]+∫>±˙ eT]ø=ìï n+XÊ\qT CÀ&ç+#·e#·TÃ. $<ë´s¡Tú\#˚ ùdø£]+|ü#˚dæq n+XÊ\qT ≈£L&Ü ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. O ∫Á‘·˝K Ò q+˝À u§eTà\T ^j·T&É+, s¡+>∑T\T y˚jT· &ÉyT˚ ø±<äT. ˇø£ n+XÊìï ^j·T&É+ H˚sπ Œ≥|ü⁄&TÉ yÓTT<ä{<Ï Xä >¯ ± <ëì qeT÷HêqT Á|ü<ä]Ù+∫ m˝≤ ^kÕs√ |æ\¢\‘√ |ü]o*+|üCÒj·÷*. $<Ûëq+ >∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. yê] nqTuÛ÷Ñ ‘·T\T $e]+#·eTHê*. ‘·sT¡ yê‘· s¬ +&√ <äX>¯ ± ^j·T&É+ H˚sêŒ*. ∫e]>± n+fÒ eT÷&√<äX˝¯ À |æ\¢\T ^dæq, #˚dæq n+XÊ\T Á|ü<ä]Ù+|üCÒdæ yê{Ïì |ü]o*+|üCÒdæ yê{Ïô|’ e÷{≤¢&ç+#ê*. Ç˝≤ ø£fi≤$<ä´˝À nìï n+XÊ\˝Àq÷ eT÷&ÉT k˛bÕHê\T uÀ<ÛäHê eP´Vü‰ìï bÕ{Ï+#ê*. O n\+ø£s¡D edüTÔe⁄\T, ≈£î≥T¢, n*¢ø£\T, qeT÷Hê\ e+{Ï$ #˚sTT+#·&ÜìøÏ ø±e\dæq |ü]ø£sê\T, kÕeTÁ– $<ë´dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝ÀH˚ ùdø£]+#·Tø√yê*. O ø£fi≤$<ä´˝Àì n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q kÕúìø£ ø£fi≤ø±s¡T\qT, eè‹Ôì|ü⁄DT\qT bÕsƒ¡XÊ\≈£î ÄVü‰«ì+∫ yê]‘√ •ø£åD Ç|æŒ+#ê*. ˝Ò<ë yê]e<ä›πø |æ\¢*ï rdüT≈£îyÓ[fl |ü]o*+|ü#˚j·÷*. O ø£fi≤$<ä´˝À ø£è‘ê´\T ñ˝≤¢dü+>± bÕ˝§ZH˚˝≤ ÄdüøÏÔ<ëj·Tø£+>± ñ+&˚˝≤ ìs¡«Væ≤+#ê*. düè»Hê‘·àø£+>± Ä˝À∫+#˚˝≤ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. ‘·s¡>∑‹ì »≥T¢>± #˚dæ Á|ü‹ »≥TºqT y˚s¡Ty˚s¡T |üqT\T H˚s¡Œ+&ç. O dü+^‘·+, Hê{≤´ìøÏ dü+ã+~Û+∫ bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£ Ä<Ûës¡+>± s¡÷bı+~+∫q dæ.&ç.\qT ñ|üjÓ÷–+∫ yê{Ï<ë«sê •ø£åD ìyê«*. eTT+<äT>± $wüj·÷ìï $e]+∫ ‘·s¡Tyê‘· dæ.&ç. <ë«sê nuÛ≤´dü+ ø£*Œ+#ê*. O |æ\¢\T #˚dæq n+XÊ\T Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ dü÷ÿ\T ÄsYº>±´\Ø, ~∏j˚T≥sY &˚ \qT Á|ü‹HÓ˝≤ ìs¡«Væ≤+#ê*. ø£fi≤s¡+>∑ ì|ü⁄DT\qT bÕsƒ¡XÊ\≈£î ÄVü‰«ì+∫ dü÷Œ¤]Ô<ëj·Tø£ ñ|üHê´kÕ\T Ç|æŒ+#ê*. O |æ\¢\ Á|ü>∑‹ì dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+ <ë«sê eT~+|ü⁄#˚j·÷*. ø£fi≤$<ä´≈£î ìsêú]+∫q $<ë´Á|üe÷D≤\T m+‘·es¡≈£î kÕ~Û+#ês√ |ü]o*+∫ ]ø±s¡T¶˝À qyÓ÷<äT#˚j·÷*. ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

v

v

$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T ¯\T `ÿè‹ø£kÕ+dü ÿè‹ø£n+XÊ˝… $<ä´ ’q` ∫Á‘· #Ûê˝Á‘√bÕ<Û |æ,ødü£ `+^‘·‘Ó+\, T>∑Hê≥´+, T ~∏j˚T≥sY ø£fi¯\ø£T fikÕ+dü $<ä´˝Àì ÒKq+, #˚ë‹´j· |üqTT\ T\T, ø£|üsô|¡BŒÁ{° yÓTT<ä˝…’qe˙ï MT≈£î m+‘√ ÇwüºyÓTÆq n+XÊ\T. düs¡<ë>±, n_Ûs¡T∫ y˚Ts¡≈£î MT≈£î q∫Ãq n+XÊ\˝À bÕ˝§Zq+&ç. ‘·<ë«sê dü+|üPs¡í eT÷]ÔeT‘·« $ø±dü+ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ M\T ø£\T>∑T‘·T+~. á dü+<äs¡“¤+˝À $<ë´s¡Tú\T>± MTs¡T @y˚T$T #˚j·÷˝À ‘Ó\TdüTø√+&ç. O

O

O

O

O

O O O O O

O

O O O

ø£fi¯\T`kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´˝Àì nìï n+XÊ\˝À bÕ˝§Zq+&ç. |ü]#·j·T+ bı+<ä+&ç. ÁbÕ<∏ä$Tø£ ne>±Vü≤q bı+<ä+&ç. Ç~ Ç‘·s¡ düã®≈£îº\T H˚s¡TÃø√&ÜìøÏ m+‘·>±H√ ñ|üø£]düTÔ+~. @ n+XÊHÓ’ïHê H˚s¡TÃø√e&É+˝À 3 <äX¯\T bÕ{Ï+#ê*. yÓTT<ä≥>± H˚s¡TÃø√uÀj˚T n+X¯+ >∑T]+∫ $|ü⁄\+>± #·]Ã+#·+&ç. ‘·s¡Tyê‘· nuÛ≤´dü+ #˚j·T+&ç. #˚dæq<ëìì Á|ü<ä]Ù+∫ <ëìô|’ e÷{≤¢&É+&ç. yÓTs¡T>∑T|üs#¡ T· ≈£îH˚+<äT≈£î dü÷#·q\T ÄVü‰«ì+#·+&ç. MT ÁbÕ+‘·+˝À ø£fi≤$<ä´˝Àì n+XÊ\˝À @<√ˇø£ n+X¯+˝À Á|üy˚X¯+ ø£*–qyês¡T+{≤s¡T. yê]‘√ #·]Ã+#·+&ç. yê] nqTuÛÑyê\qT ‘Ó\TdüTø√+&ç. ø£fi≤$<ä´˝Àì n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q kÕ+πø‹ø£ n+XÊ\T, q÷‘·q nuÛ≤´kÕ\T #√≥T#˚düT≈£î+≥Tqï e÷s¡TŒ\T, Äj·÷ s¡+>±\˝À ì|ü⁄DT\ >∑T]+∫q düe÷#êsêìï ùdø£]+#·+&ç. ìy˚~ø£\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ #·]Ã+#·+&ç. dü+^‘·+, Hê≥´+ n+XÊ\qT dæ.&ç. \ <ë«sê H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ neø±X¯+ ñ+~. ø±ã{Ϻ HÓ’|ü⁄D´+ bı+<˚+‘·es¡≈£î dæ.&ç. bÕsƒêìï |ü\Te÷s¡T¢ #·÷&É&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #˚j·T+&ç. MT bÕsƒê´+X¯ |ü⁄düÔø±\˝À ñ+&˚ bÕ≥\≈£î MTπs kı+‘·+>± u≤D°\Tø£{Ϻ e´øÏÔ>∑‘·+>±, »≥¢˝À bÕ&É+&ç. bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\˝À ñ+&˚ düìïy˚XÊ\≈£î dü+uÛ≤wüD sêdæ Hê≥ø£+˝≤ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç. bÕsƒ¡XÊ\ ÄsYº>±´\Ø, ~∏j˚T≥sY\qT $<ë´s¡Tú˝Ò »≥T¢>± @s¡Œ&ç yê{Ï ìs¡«Vü≤D≈£î u≤<Ûä´‘· eVæ≤+#·+&ç. ùdºõ n\+ø£s¡D, y˚Tø£|t\˝À Á|üy˚X¯+ bı+<˚+<äT≈£î Á|üj·T‹ï+#·+&ç. ˇø£ Hêj·T≈£îì>± MT ãè+<ëìï @sêŒ≥T#˚düT≈£îì bÕ≥\T bÕ&É&É+, qè‘·´s¡÷|üø£+, Hê≥´+, Hê{Ïø£\ e+{Ï n+XÊ\≈£î <äs¡Ùø£‘·«+ #˚j·T+&ç. #˚‹|üqT\T, n\+ø£sD¡ \T ‘·j÷· s¡T#˚jT· &ÜìøÏ bÕsƒX¡ Ê\˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü Ä~yês¡+, Ç‘·s¡ $sêeT düeTj·÷\T øπ {≤sTT+#·+&ç. eT]+‘· HÓ|’ ⁄ü D´+ø√dü+ Ç‘·s¡ |ü⁄düøÔ ±\T, Ç+≥¬sï{Ÿ qT+&ç ùdø£]+∫ $ìjÓ÷–+#·T≈£îH˚+<äT≈£î ø£èwæ#j ˚ T· +&ç. $$<Ûä kÕúsTT\˝À »]π> b˛{°\˝À bÕ˝§Zq+&ç. $$<Ûä y˚~ø£\MT<ä MT HÓ’|ü⁄D≤´ìï Á|ü<ä]Ù+#·+&ç. Á|ü‹ ¬s+&√ X¯ìyês¡+ kÕj·T+Á‘·+ @<Ó’Hê kÕe÷õø£ ne>±Vü≤q ø£*–+#˚ n+XÊìï m+|æø£#˚düT≈£îì <ëìì M~ÛHê≥ø£+˝≤ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç. ø£fi≤C≤‘·s¡\T ìs¡«Væ≤+#·+&ç. ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

vi

∫Á‘·˝ÒKq+ O

q∫Ãq u§eTà ^j·T&É+

O

^‘·\‘√ u§eTà\T

O

n+#Ó\ u§eTà\T

O

bÕ´≥sY‡ï ` Áø£e÷qT>∑‘ê\T

O

edüTÔe⁄\qT #·÷dæ u§eTày˚j·T&É+

∫Á‘·˝ÒKq+ u§eTà\T^j·T&É+ e÷qe⁄ì≈£îqï düVü≤C≤‘· \ø£åD+. Ä~e÷qe⁄&ÉT ø=+&É>∑TVü≤˝À¢ ìe•dü÷Ô >√&É\MT<ä mH√ïs¡ø±\ ^‘·\T u§eTà\T ^dæq≥T¢ eTq≈£î #ê]Á‘·ø£ Ä<Ûësê\THêïsTT. ¬s+&ÉT eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ |æ\¢\Tôd’‘·+ #˚‹øÏ ô|H√ï, ô|ì‡˝À, eTT>∑TZsêjÓ÷ @<Ó’Hê <=]øÏ+<ä+fÒ @y˚y√ ^‘·\T ^düTÔ+{≤s¡T. ‘êeTT ^dæq ^‘·\ ns¡ú+ #Ó|⁄ü ‘·÷ e÷{≤¢&‘É ês¡T≈£L&Ü. Çe˙ï eTq≈£î düT|ü]∫‘·yT˚ . n+fÒ eTìwæ ‘·q eTqdüT˝Àì uÛ≤yêìï e´ø°øÔ ]£ +#·&ÜìøÏ u§eTà\qT ˇø£ eT+∫ e÷<Ûä´eT+>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+{≤&Éqïe÷≥. u§eTà\T ^j·T&É+ |æ\¢˝À¢ Á|üø£è‹|ü≥¢ Áù|eTì, #·ø£ÿì e÷qMj·T \ø£åD≤\qT ô|+bı+~düTÔ+<ä+{≤s¡T. ∫Á‘·˝ÒKq+ »qà‘·' e#˚à \ø£åDeTì H˚s¡TÃ≈£î+fÒ sê<äì ø=+<äs¡+≥T+{≤s¡T. @ |æ\¢˝À¢ @ n+‘·s¡Z‘· X¯øÏÔ <ë–ñ+<√ eTq≈£î ‘Ó*j·Tø£b˛e#·TÃ. <ëìì yÓ*øÏ rdæ kÕq|ü≥º&É+ nedüs¡+. ø±ã{Ϻ |æ\¢\+<ä]˝À u§eTà\T ^ùd, #˚ùd HÓ’|ü⁄D´+ ñ+≥T+<äì |æ\¢\+<äs¡÷ u§eTà\T ^j·T>∑\s¡ì me] XË’* yê]≈£î+≥T+<äì >∑T]Ô+#ê*. ø±\Áø£eT+˝À Ä s¡+>∑+˝À n_ÛsT¡ ∫ ø£*–q |æ\\¢ T eT]ìï HÓ|’ ⁄ü D≤´\T kÕ~Û+∫ m~π>+<äT≈£î neø±X¯+ ø£\T>∑T‘·T+~. Ç~ »s¡>±\+fÒ |æ\¢*ï u§eTà\T n˝≤ ^j·T+&ç, Ç˝≤ ^j·T+&ç, á s¡+>∑T˝Ò yê&É+&ç n+≥÷ Á|ü‹B eTqy˚T ìπs›•dü÷Ô H˚s¡Œ&É+ ø±≈£î+&Ü |æ\¢\T ‘·eT≈£î q∫Ãq≥T¢ ÇwüºyÓTÆq yê{Ïì ^j·T&É+‘√ ∫Á‘·˝ÒKq+ ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±yê*.

1. q∫Ãq u§eTà^j·T&É+ |æ\¢\≈£î ø±–‘ê\T, ô|ì‡\T Çe«+&ç. mπs»sY ˝Ò<ë s¡ã“s¡T Çe«e<äT›. yês¡T ^j·÷\qT≈£îqï u§eTàqT ^j·TeTq+&ç. n~ ô|<ä› düTHêï ø±e#·TÃ, ^‘· ø±e#·TÃ, #·‘·Ts¡Ádü+ ø±e#·Tà eTπs<Ó’Hê Äø±s¡+ ø±e#·TÃ.

Á|ü<äs¡Ùq ` #·s¡Ã : ø£fi≤$<ä´˝À u§eTà\T ^j·T&É+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT yê{Ïì Á|ü<ä]Ù+#·&É+, yê{Ï >∑T]+∫ e÷{≤¢&ç+#·&É+ nedüs¡+. |æ\¢\T ^dæq u§eTà\T Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ ‘·s¡>∑‹>∑~˝À <ës¡+ ø£{Ϻñ+∫, øÏ¢|ü\‘√ y˚˝≤&ÉBj·T&ÜìøÏ neø±X¯+ ø£*Œ+#ê*. yês¡T ^dæq u§eTà >∑T]+∫ e÷{≤¢&ç+#ê*. ˇø£{À ‘·s¡>∑‹qT+&ç |ü<√ ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î @ ‘·s¡>∑‹˝ÀHÓ’Hê ÁbÕs¡+uÛÑn+X¯+>± kı+‘·+>± ^j·T&É+, q∫Ãq u§eTà ^j·T&É+ nH˚ n+X¯y˚T ñ+&Ü*. á u§eTà u≤>∑T+~, á u§eTà u≤>∑˝Ò<äT nH˚ #·s¡Ã #˚j·Tsê<äT. |æ\¢\T ^dæq u§eTà\T |ü]o*+#·+&ç. n$ |æ\¢\T ‘·q≈£î q∫Ãq≥T¢>± Çwüº+>± ^dæq$. á u§eTà\˝À ^‘·\ Ä<Ûës¡+>± |æ\¢\T m˝≤ Ä˝À∫düTÔHêïs¡T? #·T≥÷º ñqï Á|ü|+ü #·+‘√ m˝≤ dü+ã+<Û+ä @s¡Œs¡#T· ≈£î+≥THêïs¡T? m˝≤ Á|ü‹düŒ+~düTHÔ êïs¡T yÓTT<ä˝q’… $wüj÷· \T ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. n+fÒ ∫Á‘·˝ÒKq+ |æ\¢\ e÷qdæø£ $ø±kÕìøÏ <ë]rùd~>± ñ+≥T+<äqïe÷≥.

2

2. ^‘·\‘√ u§eTà\T u§eTà\T ^j·T&ÜìøÏ |æ\*¢ ï dü+dæ∑\qT nH˚ Ä‘·à$XÊ«dü+ ø£*–+#·&ÜìøÏ ^‘·\ u§eTà\T m+‘·>±H√ ñ|üj÷Ó >∑|&ü ‘É êsTT. kÕ<Ûës¡D+>± |æ\\¢ +<äs÷¡ eè‘·+Ô , Á‹uÛTÑ »+, #·‘T· s¡Ádü+, düsfi¡ sπ¯ K, eÁø£πsK\ e+{Ï >∑DÏ‘· Äø±sê\˙ï m+‘√ düT\uÛÑ+>± ^j·T>∑\s¡T. Ç˝≤+{Ï ^‘·\ u§eTà\T $$<Ûä uÛÑ+–eT\qT düT\uÛÑ+>± ^j·T&ÜìøÏ m+‘·>±H√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT. ^‘·\ u§eTà\T ^sTT+#˚ eTT+<äT>± dü<äs¡T uÛÑ+–eTqT |æ\¢\‘√ #˚sTT+#ê*. ˇø£]ì ˇø£s¡T |ü]o*+#· eTHê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î #˚‹˝À ø£Ás¡ |ü≥Tº≈£îì ì\ã&çq eTìwæu§eTà ^‘·\ u§eTà>± ^j·÷\+fÒ ˇø£ $<ë´]úì #˚‹˝À ø£Ás¡ |ü≥Tºø=ì ì\ã&çq≥T¢>± uÛÑ+–eT ô|{Ϻ+∫ $T>∑‘ê |æ\¢*ï |ü]o*+#·eTHê*. ‘·\, ø±fi¯ófl#˚‘·T\T, yÓTT+&Ó+ m˝≤ ñHêïjÓ÷ mø£ÿ&Óø£ÿ&É e+|ü⁄\THêïjÓ÷ >∑eTì+#·eTHê*. |æ\¢\‘√ #·]Ãdü÷Ô ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT uÀs¡T¶ MT<ä ˇø=ÿø£ÿ uÛ≤>∑+ ^dü÷Ô |æ\¢\‘√ ^sTT+#ê*.

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

3. eT÷&É+#Ó\ u§eTà\T u§eTà\T ^j·T&É+ H˚s¡TÃø√e&É+˝À Ç~ n‘·´+‘· ø°\ø£yÓTÆq <äX¯. ˇø£ u§eTàqT düs¡sTTq |ü]e÷D+˝À ^j·T&ÜìøÏ eT÷&É+#Ó\˝À ^ùd u§eTà\qT nuÛ≤´dü+ #˚jT· &É+ nedüs+¡ . n+fÒ ˇø£ u§eTà^j·÷\+fÒ ÁbÕ<∏$ä Tø£+>± <ëì Äø±s¡+ m˝≤ñ+~? <ëìì eè‘·+Ô ‘√ ÁbÕs¡+_Û+#·e#êà ˝Òø£ #·‘T· s¡Ádüy÷Ó , Bs¡#È ‘· T· s¡Ádü+‘√H√ ÁbÕs¡+_Û+#·e#êÃ? nH˚ $wüj·T+ ‘Ó\TdüTø√e&É+ nedüs¡+. ‘·s¡Tyê‘· eTq+ ^j·T<ä\∫q n+X¯+ @ uÛÑ+–eT˝À ñ+≥T+~ nH˚~ >∑T]Ô+∫ ¬s+&Ée<äX¯ ^‘·\T ^j·÷*. eT÷&Ée<äX¯˝À u§eTà≈£î |üP]Ôs¡÷|ü+ rdüT≈£îsêyê*. u§eTà\qT ^j·T&ÜìøÏ eT÷&É+#Ó\ u§eTà\ nuÛ≤´kÕìï ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT uÀs¡T¶MT<ä ^dü÷Ô <ëì >∑T]+∫ |æ\¢\‘√ #·]Ãdü÷Ô ˇø=ÿø£ÿ <äX¯ |üP]Ô#˚j·÷*. nsTT‘˚ á |ü<äΔ‹˝À Á|ü<Ûëq˝À|ü+ @$T≥+fÒ n+<ä] u§eTà\÷ ˇπø$<Ûä+>± ñ+{≤sTT. ÁbÕs¡+uÛÑ<äX¯˝À Ç˝≤ ø£ì|æ+∫q|üŒ{ÏøÏ u§eTàqT ^j·T&É+ mø£ÿ&ÉqT+&ç ÁbÕs¡+_Û+#ê*? m˝≤ n_Ûeè~Δ#˚j·÷*? nqï $wüj·÷\˝À HÓ’|ü⁄D´+ e∫Ãq ‘·sê«‘· ∫e] <äX¯˝À ô|ì‡˝Ÿ ùw&ç+>¥ #˚j·T&É+ <ë«sêu§eTà\˝À yÓ’$<Ûë´ìï H˚]Œ+#·e#·TÃ. dæºø˘ Á&ÜsTT+>¥ ˝Ò<ë πsU≤∫Á‘ê\T ^j·T&É+ H˚s¡TÃ≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· eT÷&É+#·\ u§eTà\T ^j·T&É+ H˚sêŒ*. øÏ+~ u§eTàqT |ü]o*+#·+&ç.

|ü&Ée u§eTàqT ^sTT+#·&ÜìøÏ eTT+<äT>± ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT |ü&Ée >∑T]+∫ |æ\¢\‘√ #·]Ã+#ê*. |ü&Ée mø£ÿ&Ée⁄+≥T+~? |ü&ÉeqT m˝≤ q&ÉT|ü⁄‘ês¡T? |ü&Ée˝À yÓ[fl #˚|ü\T m˝≤ |ü&É‘ês¡T? yÓTT<ä˝…’q #·s¡Ã˙j·÷‘·àø£ yÓTÆq Á|üX¯ï\T y˚dü÷Ô |æ\¢\T |ü&Ée >∑T]+∫ Ä˝À∫+#˚˝≤, ‘·eT nqTuÛÑyê\qT |ü+#·T≈£îH˚˝≤ e÷{≤¢&ç+#ê*. n+<äTe\¢ |æ\¢\ eTqdüT‡˝À |ü&Ée≈£î dü+ã+~Û+∫q |üP]ÔkÕúsTT e÷qdæø£ ∫Á‘·+ (Schema) @s¡Œ&ÉT‘·T+~. ‘·s¡Tyê‘· <äX¯\yêØ>± ‘êqT uÀs¡T¶MT<ä ^dü÷Ô |æ\¢*ï ^j·TeTHê*.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

4. bÕ´≥sYï ‡ ` Áø£e÷qT>∑‘ê\T Á|üø£è‹ #ê˝≤ n+<äyÓTÆq~. n˝≤π> m+‘√ ∫Á‘·yÓTÆq~. |ü]o*+∫ #·÷ùdÔ Á|ü‹ dü+<äs¡“¤+˝Àq÷ @<√ ˇø£ yÓ’$<Ûä´+ ø£qTï\|ü+&ÉT>∑ #˚düTÔ+≥T+~. Ä≈£îqT #·÷ùdÔ mes√ ^dæq≥T¢ áHÓ\T ø£ì|ækÕÔsTT. ø=eTà≈£î n≥T Ç≥T ˝…ø£ÿ ‘·|üŒ≈£î+&Ü es¡dü e÷s¡≈£î+&Ü Ä≈£î\T |ü⁄≥Tºø=kÕÔsTT. d”‘êø√ø£∫\Tø£ ¬sø£ÿ\MT<ä s¡+>∑Ts¡+>∑T\ #·Tø£ÿ\T ≈£L&Ü Ç˝≤π> ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ˇπø$<Ûä+>± ø£ì|ækÕÔsTT. øÏ{Ïø° }#·\T, bÕeTTMT<ä #ês¡\T, Äø±X¯+˝À #·Tø£ÿ\T, Ä≈£î|ü⁄s¡T>∑TMT<ä eT#·Ã\T ˇø£f$Ò T{Ï #·÷&É>\∑ >±˝Ò>±˙ Á|üøè£ ‹˝À Á|ü‹#√≥ Ç˝≤ mH√ï Áø£e÷qT>∑\÷ ø£ì|ædTü +Ô {≤sTT. |æ\¢\‘√ Áø£e÷qT>∑‘ê\T ^sTT+#·&É+ <ë«sê yês¡T Á|üø£è‹˝Àì dü+ã+<Ûë\qT ns¡ú+#˚düTø√>∑\T>∑T‘ês¡T. uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À n<äT“¤‘·yÓTÆq &çC…’qsY\T>± m<ä>∑>∑\T>∑T‘ês¡T. Bì˝À Á|ü<Ûëq+>± #˚j·Te\dæq~ @$T≥+fÒ |æ\¢*ï |ü]o*+∫ yês¡T >∑eTì+∫q Áø£e÷qT>∑‘êìï #Ó|üŒeTHê*. nπø«]j·T+˝À, ø±\e˝À á<˚ #˚|üqT, #Ó≥TºMT<ä yê*q s¡+>∑Ts¡+>∑T\ áø£\Tqï |üøìåÏ , ø=ìïs¡ø±\ |ü⁄s¡T>∑T\qT |ü]o*+#·eTHê*. yês¡T >∑T]Ô+∫q Áø£e÷qT>∑‘êìï ^j·TeTHê*. >=+>∑[|ü⁄s¡T>∑T n+fÒ me]¬ø’Hê ndüVü≤´+, õ>∑T|ü‡ ø£\T>∑T‘êsTT. >=+>∑[|ü⁄s¡T>∑TqT |ü]o*+#· eTqï|ü&ÉT C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷ùdÔ <ëì q&Éø£˝À ñqï Áø£e÷qT>∑‘·+ eTq≈£î ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–düTÔ+~. n|ü⁄&ÉT eTq eTqdüT˝À <ëì|ü≥¢ ñqï õ>∑T|ü‡ kÕúq+˝À ÄX¯Ãs¡´+, Äq+<ä+ #√≥T#˚düT≈£î+{≤sTT. bÕeTT $wüdüs¡Œy˚T nsTTq|üŒ{ÏøÏ <ëìMT<äñqï #ês¡\T n~ »s¡»s¡ bÕ≈£î‘·Tqï|ü⁄&ÉT ‹s¡T>∑T‘·Tqï yÓT*ø£\T >∑eTìùdÔ <ëì|ü≥¢ ñqï uÛÑj·T+ kÕúq+˝À m+‘· >=|üŒ>± bÕ≈£î‘√+~ n+≥÷ ÄX¯Ãs¡´b˛e&É+ eTqe+‘·e⁄‘·T+~. ∫≈£îÿ&ÉTø±j·TqT $|æŒ#·÷ùdÔ <ëì˝À neT]e⁄qï –+»\ neT]ø£˝À Áø£e÷qT>∑‘+· eTq*ï nãT“s¡|sü T¡ düT+Ô ~. kÕ*|ü⁄s¡T>∑T >∑÷{Ïì |ü]o*ùdÔ <ëì |üì‘·q+ eTq*ï H√¬sfi¯flu…fÒº˝≤ #˚düTÔ+~. bÕπs ˙{Ï˝À, |æ≥º>∑÷{Ï˝À, >±*øÏ ø£~˝Ò Ä≈£î˝À, $]dæq |üPe⁄˝À neT]q |üP\πs≈£î˝À¢ nìï#√{≤¢ uÀ ˝…&Éìï Áø£e÷qT>∑‘ê\T ø£ì|ækÕÔsTT. n+‘˚ø±<äT #˚‹øÏ n+<ä+>± r]Ã~<˚› yÓTVæ≤+B˝À eTq+ s√p <Ûä]+#˚ ã≥º\˝À mH√ïs¡ø±\ &çC…’qT\˝À s¡ø£s¡ø±\ Áø£e÷qT>∑‘ê\T ø£ì|ækÕÔsTT. |æ\¢*ï Á|üø£è‹ì |ü]o*+∫ Ç˝≤+{Ï Áø£e÷qT>∑‘ê\T ^sTT+#ê*. n<˚$<Ûä+>± kı+‘·+>± ≈£L&Ü Áø£e÷qT>∑‘ê\T ‘·j·÷s¡T#˚sTT+#ê*. |æ\¢\‘√ ^sTT+#·&ÜìøÏ M˝…’q ø=ìï Áø£e÷qT>∑‘ê\qT |ü]o*<ë›+. O

O

O

O

O

O

O

O

O

es¡Tdü>± düTHêï\T #·T≥º&É+ #·‘·Ts¡Ádü+, Bs¡È#·‘·Ts¡Ádü+, eè‘·Ô+ Äø±sê\T es¡Tdü>± ^j·T&É+ Ä≈£î˝À ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ áHÓ\T ^j·T&É+ ¬sø£ÿ\|ü⁄s¡T>∑T˝À ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄\˝À #·Tø£ÿ˝À¢ s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ ‘√s¡D+˝À Ä≈£î\T ^j·T&É+ ø=eTà≈£î Ä≈£î\T ^j·T&É+ >±¢düT\T, d”kÕ\ e+{Ï$ Äs√Vü≤D, nes√Vü≤D Áø£eT+˝À ^j·T&É+. <äT|üŒ\T¢, #˚‹s¡Te÷\T. Ns¡\ n+#·T\T. 29

u§eTà ^dæq ‘·sê«‘· ù|J #·T≥÷ºsê n+#·T\T ` u≤s¡¶s¡T¢ ^j·T&É+, #·T≥÷ºsê s¡+>∑T\T ì+|ü&É+ e+{Ï nqTã+<Ûä n+XÊ\T≈£L&Ü #˚sTT+#·e#·TÃ. n<˚$<Û+ä >± á ^‘·\ u§eTà\ Ä<Ûës¡+>± dü+uÛ≤wüD ø±s¡÷Hº é ø±|ü¸H\é qT ≈£L&Ü sêsTT+#·e#·TÃ. e\j·T+˝À düTHêï\T #·T≥º&É+ O

O

O

O

O

u≤s¡¶s¡T &çC…’Hé ^j·T&É+ Á>±|òtù||üs¡T‘√ >∑&ÉT\‘√ bÕ´≥sYï‡ ‘·j·÷s¡T#˚j·T&É+ nø£åsê\˝À bÕ´≥sYï\T eTT>∑TZ\T ^j·T&É+ ã≥º\T, <äT|üŒ≥T¢ yÓTT<ä˝…’q yê{ÏMT<ä ñqï &çC…’qT\T ^j·T&É+.

bÕ´≥sYï\T ^sTT+#·&+É ˝À øπ e\+ ô|ì‡˝Ÿ‘√H˚ ø±≈£î+&Ü s¡+>∑T\ Áπøj·÷qT¢ ñ|üj÷Ó –+∫ ≈£L&Ü ^sTT+#·e#·TÃ. |æ\¢\T ^dæq u§eTà\qT Á|ü<ä]Ù+∫ Äj·÷ bÕ´≥sYï\ >∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. Á|üø£è‹ì |ü]o*+∫ ^ùd bÕ´≥sYï\ <ë«sê |æ\¢˝˝À Á|üø£è‹|ü≥¢ »+‘·Teèø£åC≤\+ |ü≥¢ Áù|eTuÛ≤eq ø£\T>∑T‘·T+~. ñqï‘·yÓTÆq e÷qMj·T $\Te\T ô|+bı+<äT‘êsTT. bÕ´≥sYï\T ^j·T&É+˝À nqTuÛÑe+ e∫Ãq‘·sê«‘· s¡+>∑Tø±–‘ê\qT ø£‹Ô]+∫ &çC…’qT\ ‘√s¡D≤\T ‘·j·÷s¡T #˚j·T&ÜìøÏ kı+‘·+>± &çC…’qT\T ‘·j·÷s¡T#˚düTø√>∑\T>∑T‘ês¡T. yÓTVü≤+B &çC…’qT\T s¡÷bı+~+#·>∑\T>∑T‘ês¡T. n+‘˚ø±≈£î+&Ü ø£fi≤$<ä´˝À uÛ≤>∑yÓTÆq Á|ü<äs¡Ùq˝À ùdºJ n\+ø£s¡D kÕeTs¡ú´+ ≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘·T+~.

Á|ü<äs¡Ùq ` #·s¡Ã : |æ\¢\T edüTÔe⁄\qT #·÷dæ ^j·T&É+˝À ~X¯, u§eTà\s¡+>∑T\T Äø±sê\T >∑T]+∫ |æ\¢\‘√ e÷{≤¢&ç+#ê*. @ u§eTàqT @ø√D+˝À #·÷dæ ^kÕs√ |æ\¢\‘√ #Ó|æŒ+#ê*. ˇπø edüTÔe⁄ $$<Ûä ~X¯\˝À #·÷dæq|ü⁄&ÉT Bì Äø±s¡+ m˝≤ ø£ì|æ+∫+<√ n|ü⁄&ÉT yês¡T m˝≤ ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷s√ #Ó|æŒ+#ê*.

Áø£e÷qT>∑‘ê\T ^sTT+#·&É+

30

31

32

33

34

35

36

37

5. s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ yêq∫qT≈£î˝À¢ ‘·&çdæ yÓT]dæb˛‘·÷ ø£ì|æ+#˚ Ç+Á<ä<ÛäqTdüT‡, ns¡$]dæq |üP\T, ¬sø£ÿ\T ≥|ü≥|ü˝≤&çdü÷Ô m–]b˛j˚T d”‘êø√ø£ ∫\Tø£ Çe˙ï eTq≈£î m+‘√ ÇwüºyÓTÆq$. m+<äT≈£î nì n&ç–‘˚ yê{Ï˝À <ë>∑Tqï s¡+>∑T˝Òqì düe÷<Ûëq+ #Óù|ŒkÕÔ+. ì»y˚T s¡+>∑T\≈£îqï Äø£s¡¸D n˝≤+{Ï Á|üø£è‹˝À mH√ïs¡ø±\ s¡+>∑T\T eTq ø£fi¯fl≈£î ø£qT$+<äT#˚kÕÔsTT. q\T|ü⁄ ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À¢ u§eTà\ø£Hêï s¡+>∑T\u§eTà˝Ò eTq*ï m≈£îÿe>± Äø£]¸kÕÔsTT. s¡+>∑T\ m+|æø£, ‘·–q Á|ü<˚X¯+˝À ‘·–q+‘· s¡+>∑Tì+|ü&É+, ùw&ç+>¥ Çe«&É+ yÓTT<ä˝…’qe˙ï s¡+>∑T\T y˚j·T&É+˝À Á|ü<ÛëqbÕÁ‘· eVæ≤kÕÔsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Ä≈£î\≈£î Ä≈£î|ü#·Ãs¡+>∑T y˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+~, q\T|ü⁄s¡+>∑T u≤>∑T+&É∑T\T yê&É&+É ˝À düè»Hê‘·àø£‘· Á|ü‹_+_düT+Ô ~. ø±ã{Ϻ |æ\\¢ ≈£î s¡+>∑T\ m+|æø,£ s¡+>∑T\ ø£\sTTø£ ‘Ó*ùd˝≤ $$<Ûäs¡ø±\ ∫Á‘ê\T, ô|sTT+{Ï+>¥\T #·÷|æ+#ê*. @ s¡+>∑T m+‘· |ü]e÷D+˝À yê&Ü˝À ô|’‘·s¡>∑‘·T\ |æ\¢\‘√ #·]Ã+#ê*. kÕ<Ûës¡D+>± bÕsƒ¡XÊ\ kÕúsTT˝À |æ\¢\T Áπøj·÷qT‡, yê≥sY ø£\sY‡ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. nÁøÏ*ø˘ ô|sTT+{Ÿ s¡+>∑T\T kÕúsTTìã{Ϻ ñ|üjÓ÷–+#ê*. Áπøj·÷Hé‘√ s¡+>∑T\T y˚ùd≥|ü⁄&ÉT u§eTà yÓTT‘·Ô+ s¡+>∑Tì+|ü&É+ yÓTT<ä≥>± nuÛ≤´dü+ #˚sTT+#ê*. n+fÒ ñ<ëVü≤s¡D≈£î e÷$T&çø±j·T u§eTà≈£î Ä≈£î|ü#·Ãs¡+>∑T y˚j·T&É+, |ü⁄e⁄«≈£î ms¡T|ü⁄s¡+>∑T, Ä≈£î\≈£î Ä≈£î|ü#·Ãs¡+>∑T y˚jT· &ÉeTqïe÷≥. ‘·sT¡ yê‘· u§eTà˝À $$<Ûä uÛ≤>±\˝À y˚sT¡ y˚sT¡ s¡+>∑T\T y˚jT· &Üìï nuÛ≤´dü+ #˚sTT+#ê*. ø£&eÉ u§eTàMT<ä &çC…’qT\≈£î s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ eTìwæu§eTà˝À ‘·\, X¯Øs¡+, <äTdüTÔ\T, #Ó|ü\T, #˚‹dü+∫øÏ y˚s¡Ty˚s¡T s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ ˝≤+{Ï yê{Ïô|’ nuÛ≤´dü+ #˚sTT+#ê*. ô|ì‡˝Ÿ ne⁄{Ÿ˝…’Hé ^dæq u§eTà˝Ò ø±≈£î+&Ü H˚s¡T>± Áπøj·÷Hé‡ ñ|üjÓ÷–+∫ ≈£L&Ü u§eTà\T ^j·Te#·TÃ. Á|üø£è‹<äèXÊ´\qT #·÷dæ ∫Á‹+#˚≥|ü⁄&ÉT Ç˝≤+{Ï Á|üj·T‘·ï+ eT+∫~. yê≥sY ø£˝sY‡ ñ|üj÷Ó –+∫ s¡+>∑T\T y˚sTT+#·&+É ˝À eTT+<äT>± Áãwt ñ|üj÷Ó –+#·&+É H˚sêŒ*. bÕsTT+{ŸÁãwt, ≈£î+#ÓÁãwt\qT m˝≤ yê&Ü˝À @dü+<äs¡“¤+˝À yê&Ü˝À #·]Ã+#ê*. yê≥sYø£\sY y˚dæq u§eTà\T #·÷|æ+∫ @@s¡+>∑T\T m˝≤y˚XÊs√ |ü]o*+|ü#˚j·÷*. á <äX¯˝À ≈£L&Ü eTT+<äT>± u§eTà yÓTT‘·Ô+ ˇπøs¡+>∑T ì+|ü&É+˝À nuÛ≤´dü+ Çyê«*. ˇø£s+¡ >∑T≈£î eTs=ø£ s¡+>∑T‘√ uÀs¡s¶ Y Ç#˚Ã≥|ü⁄&ÉT ` ñ<ëVü≤s¡D≈£î ‘Ó\ì¢ ø£qT>∑T&ÉT#¶ T· ≥÷º düqï>± q\¢ì ^‘·qT ^j·T&É+ e+{Ï$ ` Áãwt yê&É&Üìï nuÛ≤´dü+ #˚sTT+#ê*. n˝≤π> s¡+>∑T\‘√ ùw&ç+>¥ Çe«&É+˝À s¡+>∑T <ä≥º+>± mø£ÿ&É n+≥Tø√yê*, mø£ÿ&É |ü\T#·>± ñ+&Ü˝À eTT+<äT>± m+|æø£ #˚düTø√eTHê*. s¡+>∑TqT y˚ùd≥|ü⁄&ÉT Áãwt ø£~*+#·&É+˝ÀH˚ ùw&ç+>¥ øÏ≥T≈£î <ë–ñ+~ ø±ã{Ϻ <ëìì >∑T]Ô+|ü#˚j·÷*. nsTT‘˚ HÓ’|ü⁄D´+ ø£*–q ∫Á‘·ø±s¡T&˚ Bìì H˚s¡Œ>∑\&Éì Ä+<√fi¯q #Ó+<äqedüs¡+ ˝Ò<äT. |æ\¢\T ‘·eT kı+‘·+>± nH˚ø£ Á|üj·T‘êï\T #˚ùd+<äT≈£î neø±X¯+ Çyê«*. $$<Ûäs¡ø±\ u§eTà*ï n+<äT˝Àì s¡+>∑T*ï |ü]o*+#·eTHê*.

38

38

Á|ü<äs¡Ùq ` #·s¡Ã : |æ\¢\T ‘êeTT ^dæ s¡+>∑T\Ty˚dæq ∫Á‘ê\qT ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#ê*. ‘·eT ∫Á‘ê\ >∑T]+∫ |æ\¢\‘√ e÷{≤¢&ç+#ê*. s¡+>∑T m+<äT≈£î m+|æø£ #˚düT≈£îHêïs√ #Ó|æŒ+#ê*. Ç‘·s¡T\ u§eTà\‘√, s¡+>∑T\‘√ b˛*à #·÷&ÉeTHê*. ùw&ç+>¥ Çe«&É+˝À ô|ì‡˝Ÿ ùw&ç+>¥≈î£ Á|ü‘´˚ ø£ kÕúq+ ø£*Œ+#ê*. m+<äTø£+fÒ s¡+>∑T\T yê&É≈î£ +&ÜH˚ u§eTà˝À nH˚ø£ Vü‰euÛ≤yê\qT, yÓ\T>∑TqT, ˙&É\qT, m‘·TÔ|ü˝≤¢\qT yÓTT<ä˝…’q yê≥ìï+{Ïì πøe\+ ô|ì‡˝Ÿ ùw&ç+>¥‘√H˚ #·÷|æ+#·&É+ >=|üŒ $X‚wü+ ø±ã{Ϻ Äs¡ø£yÓTÆq ∫Á‘ê\qT Á|ü<ä]Ù+∫ |æ\¢\T Áù|s¡Dbı+<˚˝≤ ø£èwæ #˚j·÷*. ∫Á‘·˝ÒKq+˝À H˚s¡Œ&É+ø£Hêï |æ\¢\T kı+‘·+>± |ü]o*+∫, |ü\Ts¡ø±\T>± Á|üj·T‹ï+∫ H˚s¡TÃ≈£îH˚ yÓTfi¯≈£îe\˝ÀH˚ m≈£îÿe düè»Hê‘·àø£ ø£ì|ædüTÔ+~. ø±ã{Ϻ |æ\¢*ï Á|üj·T‹ï+#·&ÜìøÏ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. Áù|s¡D ø£*–+#˚ ∫Á‘ê\T |ü]o*+#·&ÜìøÏ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT ø£èwæ#˚j·÷*.

39

39

40

40

41

41

42

42

43

43

44

44

45

45

46

46

47

47

6. edüTÔe⁄qT #·÷dæ u§eTà^j·T&É+

(Objective Drawing)

eTq#·T≥÷º ñ+&˚ edüTÔe⁄\T, #Ó≥T¢, »+‘·Te⁄\T, |ü≈£åî\T, sêfi¯ófls¡|üŒ\T n˙ï bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ, ˝À‘·T nH˚ eT÷&ÉT ø=\‘·\T ø£*–e⁄+{≤sTT. M{ÏH˚ 3D edüTÔe⁄\T nìn+{≤s¡T. eTq ø£+{ÏøÏ ø£ì|ædüTÔqï edüTÔe⁄qT ø±–‘·+MT<ä u§eTà˝≤ ^j·÷\+fÒ bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ ø=\‘·\T e÷Á‘·y˚T ñ+&˚˝≤ ^j·T>∑\T>∑T‘ê+. M{ÏH˚ 2D ∫Á‘ê\T n+{≤s¡T. ôd’qT‡ |ü⁄düÔø±\˝À eTq+ #·÷ùd >∑T+&Ó, }|æ]‹‘·TÔ\T, |üÁ‘·+, |ü⁄wüŒ+ u§eTà\˙ï Ç˝≤+{Ïy˚ n+fÒ |ü⁄düÔø±\˝À ^dæq u§eTà\˙ï Ç˝≤+{Ïy˚qqïe÷≥. edüTÔe⁄qT #·÷dæ n~ eTq≈£î m˝≤ ø£ì|æk˛Ô+<√ n<˚$<Ûä:>± u§eTà^j·T&É+ <ë«sê dü¬s’q ø=\‘·\‘√, |ü]e÷D+‘√ u§eTà^j·T>∑\T>∑T‘ê+. Ç~ |æ\¢\˝À |ü]o\HêX¯øÏÔì ô|+bı+~düTÔ+~. edüTÔe⁄qT #·÷dæ u§eTà^j·T&É+˝À |æ\¢\ kÕúsTTìã{Ϻ m+|æø£ #˚düTø√yê*. ˇø£{Ï ¬s+&ÉT ‘·s¡>∑‘·T\ |æ\¢\≈£î uÀs¡T¶, ‘·\T|ü⁄, øÏ{ÏøÏ, d”kÕ, >±¢düT yÓTT<ä˝…’q edüTÔe⁄\qT #·÷dæ n$ m˝≤ ø£ì|ædüTÔHêïjÓ÷ ^j·TeTqe#·TÃ. ô|’ ‘·s¡>∑‘·T\ |æ\¢\‘√ #Ó≥T¢, yÓTTø£ÿ\T, m–πs |ü≈£åî\T, ø£+{ÏøÏ ø£ì|ædüTÔqï Á|üø£è‹ì ∫Á‹+#·eTqe#·TÃ. edüTÔe⁄qT #·÷dæ u§eTà ^j·TeTH˚≥|ü⁄&ÉT eTT+<äT>± Ä edüTÔe⁄qT ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#ê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˙s¡T Á‘êπ> >±¢düT u§eTà^sTT+#ê\q≈£îqï|ü⁄&ÉT >±¢düTqT Á|ü<ä]Ù+∫ <ëìì Á|ü<ä]Ù+#·eTHê*. <ëì Äø±s¡+, |ü]e÷D+ >∑T]+∫ C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷&ÉeTHê*. ô|’uÛ≤>∑+ m˝≤ ø£ì|æk˛Ô+~, øÏ+~uÛ≤>∑+, |üø£ÿuÛ≤>±\T m˝≤ ø£ì|ædüTÔHêïjÓ÷ #·÷&ÉeTHê*. yê{Ï \ø£åD+ >∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. |æ\¢\≈£î Äj·÷ uÛ≤>±\T m˝≤ ø£ì|ædüTÔHêïjÓ÷ e÷{≤¢&ç+#ê*. ‘êqT ≈£Ls¡TÃqï Á|ü<˚X¯+ qT+&ç >±¢düT m˝≤ ø£ì|æk˛Ô+<√ n<˚$<Ûä+>± ^j·TeTHê*. n+fÒ #·÷dæ ^j·T&É+˝À ª~X¯μ #ê˝≤ Á|ü<Ûëq+. eTq+ #·÷ùd kÕúHêìïã{Ϻ edüTÔe⁄ Äø±s¡+˝À e÷s¡TŒ ñ+≥T+~. m<äTs¡T>∑T+&Ü ñ+&ç #·÷ùdyês¡T ˇø£s¡ø£+>±, |üø£ÿ\qT+&ç #·÷dæqyês¡T ˇø£s¡ø£+>±, ô|’qT+&ç #·÷dæqyês¡T eTs=ø£s¡ø£+>± ^kÕÔs¡T. øÏ+~ u§eTà\qT #·÷|æ+∫ n$ m≥TyÓ’|ü⁄qT+&ç #·÷dæ ^kÕs√ }Væ≤+#·eTHê*.

bÕsƒ¡XÊ\ Äes¡D+˝ÀøÏ yÓ[fl @<Ó’Hê yÓTTø£ÿqT, Ä≈£îqT, |ü⁄e⁄«qT, |ü⁄s¡T>∑TqT, sêsTTì, m+&ÉT|ü⁄\¢qT, ∫qïyÓTTø£ÿqT |ü]o*+∫ n~ m˝≤ ø£ì|ædüTÔ+<√ Ä$<Ûä+>± ^j·TeTHê*. ôd’qT‡ |ü⁄düÔø±\˝À Ä≈£î n+‘·]ïsêàD+, ø£DC≤˝≤\T Ç˝≤+{Ï u§eTà\˙ï XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T yÓTÆÁø√k˛ÿ|ü⁄˝À |ü]o*+∫ ‘êeTT #·÷dæq Äø±sêìøÏ ø=ìï dües¡D\T #˚dæ ^dæqy˚. |æ\¢*ï |ü]o*+∫ ^j·TT#·Tqï|ü⁄&ÉT <ëì dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\ìï{Ïì Äø£[+|ü⁄ #˚düT≈£î+{≤s¡T. 48

48

øπ Áå ‘·|sü ´¡ ≥q ø√dü+ #ÓsT¡ e⁄, ø±\Te, bı\+, ‘√≥\ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓ[flq|ü⁄&TÉ |æ\*¢ ï nø£ÿ&ç Á|üøè£ ‹ì |ü]o*+#·eTHê*. @@ n+XÊ\T yêfi¯fl ø£fi¯fl≈£î n+<ä+>± s¡+>∑T\s¡+>∑T\‘√ ø£ì|ædüTÔHêïjÓ÷ |ü]o*+∫ e]í+#· eTHê*. ˙{Ï n\\T ‘·–* ø£<ä˝≤&˚ >∑≥TºMT<ä yÓTT*∫q ø=eTàÄ≈£î\T, s¡+Á<Ûä+˝ÀqT+&ç ‘·\ ãj·T≥≈£îô|{Ϻ #·÷ùd ù|s¡T ‘Ó*j·Tì |ü⁄s¡T>∑T\T, eTT≈£îÿ‘√ s¬ ø£ÿ˝À¢ bı&ÉT#·T≈£î+≥÷ øÏ\øÏ\ n]#˚ |ü≈îå£ \T, bı\+˝À |üì#˚ùd eTqTwüß\T Ç˝≤ ø£ì|ædTü qÔ ï n+XÊ\˝À ‘·q ø£+{ÏøÏ q∫Ãqyê{Ïì |ü]o*+#·eTHê*. yê{Ï>∑T]+∫ e÷{≤¢&ç+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· ‘êeTT #·÷düTÔqï düìïy˚XÊìï ø±–‘·+ô|’ ^j·TeTHê*. s¡+>∑T\T y˚sTT+#ê*. Ç˝≤ Á|üø£è‹ì |ü]o*+#·&É+ <ëìì e]í+#·&É+ ‘·q Ä˝À#·q‘√ <ëìì u§eTà^j·T&É+ e+{Ï |üqT\˙ï |æ\¢*ï Á|üø£è‹|ü≥¢, düeTdüÔ ÁbÕDÏø√{Ï|ü≥¢ Áù|eT, <äj·T ø£*–qyêì>± s¡÷bı+~kÕÔsTT. #·÷dæqyê{Ïì ^j·T&É+˝À ~X¯ #ê˝≤ Á|ü<ÛëqyÓTÆq<äì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. n<˚$<Ûä+>± Ä kÕúq+˝À eTq+ ñ+&ç #·÷dæq|ü⁄&ÉT eTq≈£î m˝≤ ø£ì|ækÕÔjÓ÷ }Væ≤+∫ Ä$<Ûä+>± u§eTà ^j·TeTqe#·TÃ. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø£qï+ ø£\T>∑T˝À qT+&ç ‘·\ ãj·T{ÏøÏ ô|{Ϻ #·÷düTÔqï m\Tø£≈£î eTìwæ m˝≤ ø£ì|ækÕÔ&ÉT. yÓ+{Ï˝Ò≥s√¢qT+&ç ˝À|ü*øÏ <ä÷] >√&ÉMT<ä ≈£Ls¡TÃqï |æ*ø¢ Ï Ç+{Ï˝À edüTeÔ ⁄\T m˝≤ ø£ì|ækÕÔsTT nì Ä˝À∫+#·eTì Äs¡ø+£ >± u§eTà\T ^j·TeTHê*. Ç˝≤ #·÷&É&É+˝À @ ~≈£îÿqT+&ç #·÷ùdÔ ˇø£ edüTÔe⁄ m˝≤ ø£ì|ædüTÔ+~ nH˚ ne>±Vü≤q ‘·<äq+‘·s¡ ø±\+˝À |æ\¢\T bò˛{ÀÁ>∑|ò”ì n_Ûs¡T∫ ø£*–q n+X¯+>± m+|æø£#˚düT≈£îqï|ü⁄&ÉT m+‘·>±H√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.

Á|ü<äs¡Ùq ` #·s¡Ã : |æ\¢\T ^dæq ^‘·\ u§eTà\qT Á|ü<ä]Ù+|ü#˚j·÷*. u§eTà\ >∑T]+∫ e÷{≤¢&ç+#ê*. ∫qï ‘·s¡>∑‘·T\˝À ‘ê‘·j·T´ ø£Ás¡‘√ @$T #˚j·TuÀ‘·THêï&ÉT, m+<äT≈£î ø£Ás¡ rdüT≈£îHêï&ÉT yÓTT<ä˝…’q Á|üX¯ï\T y˚dæ |æ\¢*ï düè»Hê‘·àø£+>± Ä˝À∫+|üCj Ò ÷· *. ˇø=ÿø£ÿ u§eTà>±H˚ ø±≈£î+&Ü ˇø£ düìïy˚XÊìï, m≈£îÿeeT+~ì #·÷|ædü÷Ô ≈£L&Ü πsU≤∫Á‘ê\T ^sTT+#·e#·TÃ. |æ\¢\T edüTÔe⁄\qT #·÷dæ ^j·T&É+˝À ~X¯, u§eTà\s¡+>∑T\T Äø±sê\T >∑T]+∫ |æ\¢\‘√ e÷{≤¢&ç+#ê*. @ u§eTàqT @ø√D+˝À #·÷dæ ^kÕs√ |æ\¢\‘√ #Ó|æŒ+#ê*. ˇπø edüTÔe⁄ $$<Ûä ~X¯\˝À #·÷dæq|ü⁄&ÉT Bì Äø±s¡+ m˝≤ ø£ì|æ+∫+<√ n|ü⁄&ÉT yês¡T m˝≤ ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷s√ #Ó|æŒ+#ê*.

49

49

∫qïu§eTà ` ô|<ä›u§eTà u§eTà\T ^j·T&É+˝À ø=+‘· HÓ’|ü⁄D´+ kÕ~Û+∫q ‘·s¡Tyê‘· u§eTà ôd’E ô|+∫ ^j·T&É+˝À nuÛ≤´dü+ #˚j·÷*. kÕ<Ûës¡D+>± @ u§eTà¬ø’Hê nej·Tyê\T ˝Ò<ë uÛ≤>±\˝À ì]ΔwüºyÓTÆq ìwüŒ‹Ô ñ+≥T+~. yê{Ïì nqTdü]dü÷Ô ^dæq u§eTà n+<ä+>± Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± ñ+≥T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø√&ç|⁄ü +E u§eTà ^j·÷\qT≈£îqï|ü⁄&ÉT <ëì ‘·\, X¯Øs¡+, ‘√ø£, ø±fi¯ófl, >√fi¯flbı&Ée⁄ M≥ìï+{Ï ì]ΔwüºyÓTÆq |ü]e÷D+ ñ+{≤sTT. ‘·\ ∫qï~>± ñHêï, yÓT&É bı&Ée⁄>± ñHêï, ‘√ø£ bı{Ϻ>±ñHêï ø√&ç|ü⁄+E˝≤>± ˝Ò<äT nH˚kÕÔ+. n+<äTø£H˚ ∫Á‘·ø£fi¯˝À düs¡sTTq ìwüŒ‹Ô˝À nej·Tyê\qT ^j·T&É+ n‘·´edüs¡yÓTÆq HÓ’|ü⁄D´+>± uÛ≤$kÕÔs¡T. ˇø=ÿø£ÿkÕ] eTq≈£î ø±e\dæq |ü]e÷D+˝À u§eTà <=s¡ø£ø£b˛e#·TÃ. ø±ã{Ϻ ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT ô|<ä›~>± ñqï ∫Á‘êìï ∫qï~>±q÷, ∫qï~>± ñqï ∫Á‘êìï ø±e\dæq+‘· ô|<ä›~>±q÷ ^j·T>∑\ HÓ’|ü⁄D´+ bı+~ñ+&Ü*. nsTT‘˚ á dü+<äs¡“¤+˝À nej·Tyê\ ìwüŒ‹Ô˝À e÷Á‘·+ ‘˚&Ü sê≈£L&É<äT. Ç+<äTø√dü+ @$T#˚j·÷˝À |ü]o*<ë›+. ˇø£ u§eTàqT ∫qï~>± ˝Ò<ë ô|<ä›~>± e÷sêÃ\+fÒ eTT+<äT>± eTq<ä>∑Zs¡ ñqï u§eTàqT >∑fi¯fl #·<äsê\˝ÀøÏ n+fÒ Á>±|òt ù||üsY˝≤>± $&É>=≥Tºø√yê*. O

O

O

O

O

eTT+<äT>± u§eTà bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ\qT ùdÿ\T‘√ ø=\yê*. bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ\qT ôd+.MT. ø=\‘·˝À >∑Ts¡TÔ+#·T≈£îì ^‘·\T ^j·÷*. n&ɶ, ì\Te⁄ ^‘·\e\¢ u§eTà #·<äsê\T>± $&çb˛‘·T+~. ‘·s¡Tyê‘· eTq+ m+‘· ôd’E≈£î ô|+#ê\qT≈£îHêïyÓ÷, ˝Ò<ë ‘·–Z+#ê\qT≈£îHêïyÓ÷ <ëììã{Ϻ #ês¡TºMT<ä eTT+<äT>± >∑fi¯fl#·<äsê\T ^j·T&ÜìøÏ M\T>± bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ\‘√ #·‘·Ts¡Ádü+ ^düTø√yê*. <ëìì #·<äsê\T>± $&É>=fÒº˝≤ ^‘·\T ^düTø√yê*. qeT÷Hê u§eTàqT #·÷dü÷Ô @ >∑&ç˝À @ uÛ≤>∑+ ñ+~, @@ ^‘·\T m˝≤ ñHêïjÓ÷ >∑eTìdü÷Ô yê{Ï Ä<Ûës¡+>± #ês¡TºMT<ä >∑&ÉT\˝À ^j·÷*. ∫e]øÏ u§eTàq+‘ê |üP]Ô#˚j·÷*.

øÏ+~ ñ<ëVü≤s¡DqT |ü]o*+#·+&ç.

50

50

ø±s¡÷ºqT¢ ` ø±´]πø#·s¡T¢ uÀ˝…&É+‘· dü+‘√cÕìï ãT*¢ãT*¢ ^‘·˝À¢ Ç$T&çà #Ó|üŒ&Éy˚T ø±s¡÷ºqT. kÕ<Ûës¡D+>± ø±s¡÷ºqT\T Vü‰kÕ´ìï |ü+&çkÕÔsTT. e´+>∑+>± ñ+&ç qe⁄« ‘Ó|æŒkÕÔsTT. Vü‰euÛ≤yê\T ˇ*øÏdü÷Ô ^‘·\u§eTà\T dü+<ä&ç#˚kÕÔsTT. ø±s¡÷ºqT¢ ¬s+&ÉTs¡ø±\T>± ñ+{≤sTT. ø=ìï πøe\+ u§eTà˝Ò ñ+&ç yê{Ï˝Àì Vü‰euÛ≤yê\T eTq≈£î ‘·eT uÛ≤yêìï $e]kÕÔsTT. eT]ø=ìï ø±s¡÷ºH√¢ì bÕÁ‘·\T e÷{≤¢&É‘êsTT. yê{Ïì dü+uÛ≤wüD s¡÷|ü+˝À dialogue box ˝À sêkÕÔs¡T. ø±ã{Ϻ ø±s¡÷ºHé ^j·T&É+‘√u≤≥T #·eT≈£îÿ\‘√ yêø±´ìï sêj·T&É+ ≈£L&Ü H˚s¡TÃø√yê*. kÕ<Ûës¡D+>± ø±s¡÷ºqT¢ ø=~›>± n_Ûeè~Δ#˚dæq πsU≤∫Á‘ê\ e÷~]>± ñ+{≤sTT. n<˚ düeTj·T+˝À düs¡sTTq, ì]ΔwüºyÓTÆq ìwüŒ‹Ô, nqTbÕ‘·+˝À nej·Tyê\T, ø=\‘·\T ø£*–ñ+&ç düVü≤»‘ê«ìøÏ #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>± ñ+{≤sTT. ø=ìïkÕs¡T¢ bÕÁ‘·\T $∫Á‘·+>± @<√ˇø£ nej·Te+>±˙, yÓTT‘·Ô+ X¯Øs¡eT+‘ê>±˙ düVü≤»‘ê«ìøÏ <ä÷s¡+>± ñ+{≤sTT. MTs¡T {Ï.$.˝À #·÷ùd ø±s¡÷ºHé #Ûêq˝Ÿ˝Àì $TøÏÿeTÚdt, &=Hê˝Ÿ¶ &Éø˘ ˝≤+{Ïe˙ï ø±s¡÷ºqT u§eTà˝Ò. n˝≤π> $$<Ûä |üÁ‹ø£˝À¢ ø±s¡÷ºqT\T MTs¡T #·÷ùd e⁄+{≤s¡T. sê»ø°j·T ø±s¡÷ºqT¢, ≈£î≥T+ã ø±s¡÷ºqT¢, »+‘·Te⁄\ ø±s¡÷ºqT¢, edüTÔe⁄\ ø±s¡÷ºqT¢ Ç˝≤ mH√ïs¡ø±\T+{≤sTT. ø±s¡÷ºqT\T ^j·T&ÜìøÏ eTT+<äT>± $$<Ûä Vü‰euÛ≤yê\T e´ø£Ô+#˚ùd ∫Á‘ê\T ^j·T&É+ nuÛ≤´dü+ #˚j·÷*. ø√|ü+‘√ ñqï|ü⁄&ÉT eTTK+ m˝≤ e⁄+≥T+~, dü+‘√wü+>± ñqï|ü⁄&ÉT m˝≤ ñ+≥T+~ nH˚ $wüj·÷\T ì•‘·+>± |ü]o*+∫ Ä uÛ≤e+ ø£*π>˝≤ ∫Á‘êìï ^j·÷*. Ç+<äTø√dü+ $$<Ûä yês¡, e÷dü |üÁ‹ø£\˝À e#˚à ø±s¡÷ºHé\qT |ü]o*+#ê*. »j·T<˚yé, u≤|ü⁄, yÓ÷Vü≤Hé, X¯+ø£sY, X‚KsY, sê>∑‹ |ü+&É], yÓ+ø£fÒwt, s√wüHé yÓTT|òüT˝Ÿ yÓTT<ä˝…’qyêfi¯ófl ^dæq ø±s¡÷ºqT¢ |ü]o*+#ê*. ø±ã{Ϻ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT eTT+<äT>± |æ\¢\≈£î $$<Ûä ∫Á‘·ø±s¡T\T, ø±s¡÷ºìdüTº\T ^dæq ø±s¡÷ºqT¢ |ü]#·j·T+ #˚j·÷*. yê{Ïì Á|ü<ä]Ù+∫ m˝≤ ^kÕs¡T, @ uÛ≤e+ m˝≤ |ü*øÏ+#ês¡T nH˚ n+XÊ\T ì•‘·+>± |ü]o*+#·eTì yê{Ïô|’ ˝À‘·T>± #·]Ã+#ê*. e´≈£îÔ\‘√bÕ≥T #·T≥÷ºñ+&˚ |ü]düsê\T ≈£L&Ü ø±s¡÷ºq¢˝À #ê˝≤ eTTK´bÕÁ‘· eVæ≤kÕÔsTT. ø±ã{Ϻ |æ\¢*ï $$<Ûäs¡ø±\ ø±s¡÷ºq¢qT |ü]o*+#·eTHê*. ø=+‘·eT+~ ø±s¡÷ºìdtº\T edüTÔe⁄\ Ä<Ûës¡+>± ø±s¡÷ºqT\T ^kÕÔs¡T. u≤´≥T, ã+‹ e÷{≤¢&ÉTø=+≥Tqï≥T¢, M~Û˝≥ ’… T, M~Û≈î£ fi≤sTT ‘·eT >√&ÉT yÓfifl¯ uÀdüT≈£î+≥Tqï≥T¢ ^kÕÔsT¡ . n+fÒ ø±s¡÷qº T øπ e\+ Vü‰dü´+ ø√düyT˚ ø±≈£î+&Ü, kÕe÷õø£ u≤<Ûä´‘·qT, bÂs¡<Ûäsêà\qT, eT+∫#Ó&ÉT\qT $e]+#˚~>± ≈£L&Ü ñ+{≤sTT. ø±s¡÷ºq¢ Ä<Ûës¡+>± u§eTà\ø£<∏ä\T ≈£L&Ü s¡÷bı+~+#·e#·TÃ. ø±s¡÷ºHé nH˚~ e´øÏÔ>∑‘· XË’*˝À ñ+≥T+~. nsTT‘˚ eT]+‘· #·ø£ÿ>± ^j·T&ÜìøÏ Ç‘·s¡T\T ^ùd ø±s¡÷ºqT¢ ì•‘·+>± |ü]o*+#ê*. Vü‰euÛ≤yê\T, X¯Øs¡ uÛ+Ñ –eT\T ^‘·\˝À bı+<äT|üs#¡ &· ÜìøÏ u≤>± ø£èwæ#j ˚ ÷· *. yês¡|Áü ‹ø£˝À e#˚à ø±s¡÷ºq¢qT #·÷∫^j·T&É+ <ë«sê HÓ’|ü⁄D´+ ô|+bı+~+#·Tø√e#·TÃ.

51

51

øÏ+~ ø±s¡÷ºq¢qT |ü]o*+#·&É+. n˝≤π> ^j·T&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·+&ç. MTs¡T MT kı+‘· |ü<äΔ‹˝À ^j·T+&ç.

52

52

53

53

Áø±|tº ‡ ` düè»Hê‘·àø£ ø£è‘ê´\T O

eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T&É+

O

ø=˝≤CŸ esYÿ

O

ˇ]>±$T

#˚‹|üqT\T ` Áø±|òtº‡ 1. eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T&É+ |æ\¢\T n‘·´+‘· Çwüº+>± bÕ˝§ZH˚ eTs=ø£ düè»Hê‘·àø£ ø£fi¯ eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T&É+. kÕ<Ûës¡D+>± |æ\¢\T #˚‘·T\‘√ #˚dü÷Ô H˚s¡TÃø√&ÜìøÏ m≈£îÿe ÄdüøÏÔì #·÷|ækÕÔs¡T. ô|ì‡˝Ÿ ñ|üjÓ÷–+∫ n+<äyÓTÆq ∫Á‘ê\T ^j·T&É+ e÷~]>±H˚ eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T&É+˝À |æ\¢\T dü+‘√wü+ bı+<äT‘ês¡T. Bì˝À HÓ’|ü⁄D´+ kÕ~Û+∫q |æ\¢\T •\Œø£fi¯qT H˚s¡TÃø√&ÜìøÏ ÄdüøÏÔ ø£qãs¡TkÕÔs¡T. eT{Ϻì ñ|üjÓ÷–+∫ u§eTà\T #˚j·T&ÜìøÏ Á|ü‘˚´øÏ+∫ •ø£åD nedüs¡+˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ |æ\¢\T ‘·eT‘·eT nqTuÛyÑ ê\T, Ä˝À#·q\‘√ s¡øs£ ø¡ ±\ edüTeÔ ⁄\T qeT÷Hê\T s¡÷bı+~kÕÔsT¡ . eT{Ï‘º √ u§eTà\T #˚jT· &É+ H˚sπ Œ≥|ü⁄&ÉT @y˚T$T #˚j·÷˝À |ü]o*<ë›+. ã+ø£eT{Ϻì>±˙, πø¢j·÷Hé‡>±˙, yÓTÆ<ë|æ+&çì>±˙ ñ|üjÓ÷–+∫ u§eTà\T #˚sTT+#ê*. |æ\¢\T ‘·eT¬ø’ ‘êeTT @$T#˚j·T>∑\s√ yê{Ïì #˚sTT+#ê*. ∫qï|æ\¢\‘√ eT{Ϻ‘√ >√©\T, bÕeTT e+{Ï$ #˚sTT+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· ‘·s¡>∑‘·T\˝À |æ\¢\‘√ –HÓï\T, eT÷‘·\T, ã+&ç, ‹s¡>∑*, |üøÏå, @qT>∑T, bÕeTT yÓTT<ä˝…’q u§eTà\T #˚sTT+#·e#·TÃ. ‘êeTT #˚dæq u§eTà≈£î n\+ø£s¡D #˚j·T&ÜìøÏ neø±X¯+ Çyê«*. n+fÒ u§eTà≈£î ø£fi¯ófl, #Óe⁄\T, ÄuÛÑs¡D≤\ e+{Ï yê{Ïì –+»\T, |üPdü\T ñ|üjÓ÷–+∫ n\+ø£]+#·e#·TÃ. n<˚$<Ûä+>± |æ\¢\T $$<Ûäs¡ø±\ ≈£Ls¡>±j·T\T, |ü+&ÉT¢, »+‘·Te⁄\ u§eTà\T #˚j·TeTHê*. Ç˝≤+{Ï$ #˚ùd≥|ü⁄&ÉT eTT+<äT>± |æ\¢\‘√ #˚sTT+#ê\qT≈£îqï edüTÔe⁄\ >∑T]+∫ e÷{≤¢&ç+#ê*. <ëì Äø±s¡+, |ü]e÷D+, s¡+>∑T, ñ|üjÓ÷>±\ >∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· Ä edüTÔe⁄\qT #˚sTT+#ê*. eT{Ϻ‘√ #˚ùd u§eTà\˝À q–w”\T #Óø£ÿ&É+ n+fÒ Á{≤ø£ºs¡Tu§eTà #˚dæq|ü⁄&ÉT <ëì f…Æs¡¢≈£î H=≈£îÿ\T ô|≥º&É+, ≈£î+&É ˝Ò<ë bÕÁ‘·\MT<ä &çC…’qT\T ^j·T&É+ ˝≤+{Ïeqïe÷≥. Ç~ ø=+‘· düè»Hê‘·àø£ n+X¯+ ø±ã{Ϻ ø=+<äs¡T |æ\¢˝Ò Ç˝≤+{Ï$ #˚j·T&ÜìøÏ ÄdüøÏÔ #·÷|ü⁄‘ês¡T. eT{Ϻu§eTà\T #˚j·T&É+‘√bÕ≥T yê{ÏøÏ s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ ≈£L&Ü |æ\¢\‘√ #˚sTT+#ê*. u≤>± m+&çq eT{Ϻu§eTà≈£î b˛düºsY, ø£\sY, nÁøÏ*ø˘ ø£\sY y˚j·T&É+ H˚sêŒ*. mHê$T˝Ÿ ô|sTT+{Ÿ #˚j·T&É+ ≈£L&Ü #˚j·Te#·TÃ. eT{Ï‘º √ ≈£î+&É\T #˚jT· &É+ >∑T]+∫ eTq≈£î ‘Ó\TdüT. ≈£î+&É\T #˚ùdyês¡T eT{Ïìº kÕ¬s˝À ô|{Ϻ #·Áø£+ ‹|ü‘·÷ ≈£î+&É #˚kÕÔs¡T. ø±ã{Ϻ kÕ¬s‘√ ≈£î+&É#˚j·T&É+ ≈£L&Ü |æ\¢\≈£î H˚sêŒ*. Á>±eT+˝À ≈£î+&É\T #˚ùdyês¡T ñqï≥¢sTT‘˚ yê]ì |æ*|æ+∫ |æ\¢\≈£î •ø£åD ì|æŒ+#ê*. eT{Ϻ‘√ |üP\T, Ä≈£î\T #˚dæ yê{Ïì u≤>± m+&Éu…{Ϻ yê{Ïì ô|ò$ø±˝Ÿ‘√ eT{Ϻ≈£î+&É\T, bÕÁ‘·\ô|’ n+{Ï+∫ &çC…’qT\T #˚sTT+#·e#·TÃ. q÷‘·q+>± Ä˝À∫+|üCÒdü÷Ô |æ\¢\‘√ s¡ø£s¡ø±\T>± #˚sTT+#·e#·TÃ.

Á|ü<äs¡Ùq ` #·s¡Ã : |æ\¢\T ‘·j·÷s¡T#˚dæq s¡ø£s¡ø±\ eT{Ϻu§eTà\qT bÕsƒ¡XÊ\˝À Á|ü<äs¡Ùq≈£î ô|{≤º*. yês¡T <ëììm˝≤ ‘·j·÷s¡T #˚j·T>∑*>±s√ #Ó|æŒ+#ê*. 55

55

eT{Ϻu§eTà\T #˚j·T&É+˝À eT{Ϻì ùdø£]+#·&É+, #Ó‘·Ô#Ó<ës¡+ ˝Ò≈£î+&Ü »*¢+#·&É+, ‘·–qìï ˙s¡T ø£*|æ yÓT‘·Ô>± eTT<ä›˝≤ #˚j·T&É+ nH˚ <äX¯\T eTTK´yÓTÆq$. Ç˝≤+{Ï yÓT‘·Ôì eT{ϺeTT<ä›qT ñ|üjÓ÷–+∫ s¡ø£s¡ø±\ u§eTà\T, &çC…’qT\T #˚sTT+#ê*. n<˚$<Ûä+>± eT÷Á‘·|æ+&Ü\T, >∑T+&Ó e+{Ï qeT÷Hê\T ≈£L&Ü #˚sTT+#·e#·TÃ.

56

56

57

57

2. n\+ø£s¡D edüTÔe⁄\T eTq |ü]düsê\T n+<ä+>± ñ+fÒ eTq eTqdüT Äq+<ä+>±, ÄVü‰¢<ä+>± ñ+≥T+~. n|ü⁄&ÉT eTq+ eT]+‘· #·Ts¡T≈£î>±, ñ‘ê‡Vü≤+>± bÕsƒ¡XÊ\ ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§Z+{≤+. eTq ‘·s¡>∑‹>∑~ì, Ç+{Ïì n\+ø£]+#·Tø√e&ÜìøÏ eTqy˚T ø=ìï n\+ø£s¡D edüTÔe⁄\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ n\+ø£]+#·Tø√e#·TÃ. n˝≤+{Ï ø=ìï{Ï >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+

ø=˝≤CŸ esYÿ s¡+>∑Ts¡+>∑T\ esêí\‘√ u§eTà\T ^j·T&É+ m+‘· n+<ä+>± ñ+≥T+<√ ø±–‘ê\T, >∑T&Ée¶ TTø£ÿ\T, m+&ÉTÄ≈£î\T, |ü⁄\¢\T yÓTT<ä˝…’q$ ñ|üjÓ÷–+∫ u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T&É+ ≈£L&Ü n+‘˚ n+<ä+>± ñ+≥T+~. m+&çb˛sTTq Ä≈£î\T yÓTT<ä\T≈£îì Á|ü‹B á |ü<äΔ‹˝À u§eTà\T #˚j·T&É+˝À ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ. nsTT‘˚ Ç˝≤ u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T&É+˝À ø±düÔ+‘· z|æø£, düè»Hê‘·àø£‘· ñ+fÒ #ê\T. n+<äyÓTÆq ∫Á‘ê\T düèwæº+#·eÌ#·TÃ. ø=˝≤CŸesYÿ˝À @y˚T$T ‘·j·÷s¡T#˚j·Te#√à ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

n–Z|ü⁄\¢\T n+{Ï+∫ u§eTà\T #˚j·T&É+. m+&çq >∑&ç¶, yÓTTø£ÿC§qï ø£+øÏMT<ä ñ+&˚ bıs¡\T, |”#·T\‘√ u§eTà\T. s¡+>∑Tø±–‘·+ eTTø£ÿ\T eT&ç∫, ñ+&É\T#˚dæ n+{Ï+#·&É+. m+&çq Ä≈£î\T, |üP\πs≈£î\T n+{Ï+#·&É+. s¡+>∑Ts¡+>∑T\ >∑T&ɶeTTø£ÿ\T ñ|üjÓ÷–+∫ n+{Ï+∫q u§eTà\T. ô|ì‡˝Ÿ #Óø£ÿ‘√ u§eTà\T. |ü≈£åî\ áø£\‘√ u§eTà\T. >∑T+&û\T, <Ûäsêàø√˝Ÿ s¡+>∑T\ ã+‘·T\T n+{Ï+#·&É+. ø£+~|ü|ü, ô|düs¡|ü|ü e+{Ï$ n+{Ï+#·&É+. ÇdüTø£ n+{Ï+∫ u§eTà\T. <ä÷~ì $$<Ûä Äø±sê\˝À ø£‹Ô]+∫ ≈£î{Ϻq u§eTà\T. #˚‹>±E eT÷\\‘√ u§eTà\T

Ç˝≤ $$<ÛäX¯ s¡ø±\T>± n+<äyÓTÆq u§eTà\T #˚j·Te#·TÃ. <ë<ë|ü⁄>± nìï+{ÏøÏ ÁbÕ<∏ä$Tø£+>± #˚j·Te\dæq |üqT\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. ø=˝≤CŸesYÿ˝À >∑{Ϻ>± ñ+&˚ #ês¡Tºù||üs¡T m+‘√ nedüs¡+. ø±ã{Ϻ ˇø£ >∑{Ϻ #ês¡Tºù||üs¡T rdüT≈£îì <ëìMT<ä eTq+ ‘·j·÷s¡T#˚j·÷\qT≈£îqï u§eTà ne⁄{Ÿ˝…’Hé ^düTø√yê*. ‘·s¡Tyê‘· <ëìMT<ä n+{Ï+#ê\qT≈£îqï |ü⁄\¢\T, –+»\ e+{Ï yÓT{°]j·T˝Ÿ dæ<äΔ+>± ñ+#·Tø√yê*. n+{Ï+#·&ÜìøÏ ô|ò$ø±˝ŸqT ñ|üjÓ÷–+#ê*. n–Z|ü⁄\¢\T, N|ü⁄s¡T|ü⁄\¢\T nedüs¡yÓTÆq ôd’E˝À ø£‹Ô]+∫ ñ+#·Tø√yê*. u§eTàMT<ä ˇø£ |ü<äΔ‹ Á|üø±s¡+ n+{Ï+#·T≈£î+≥÷ sêyê*. u§eTà yÓTT‘êÔìøÏ ø±≈£î+&Ü uÛ≤>±\T uÛ≤>±\T>± ô|ò$ø±˝Ÿ |üPdæ <ëìMT<ä yÓ+≥H˚ |ü⁄\¢\T n+{Ï+#ê*. u≤>± Äs¡ìyê«*. 58

58

m+&ÉT>∑&ç¶, yÓTTø£ÿC§qï ø£+øÏ|ü≥º e+{Ïyê{Ïì n+{Ï+#·&ÜìøÏ eTT+<äT>± ø=~›ùd|ü⁄ ˙{Ï˝À Hêqu…{Ϻ ˙&É˝À Äs¡u{… ≤º*. |ü\T#·>± ñ+&˚yê{Ïì rdüT≈£îì ø±e\dæq ôdE ’ ˝À eTTø£ÿ>±, eè‘êÔ\T>± ø£‹]Ô +#ê*. ô|$ò ø±˝Ÿ |üPdü÷Ô HÓeTà~>± n+{Ï+#ê*. >∑&ç¶ ø£‹Ô]+∫ #˚dæq Çfi¯ófl, |ü&Ée\T, |üP\T, |ü≈£åî\T m+‘√ n+<ä+>± ñ+{≤sTT. <ëì‘√bÕ≥÷ yÓTTø£ÿC§qï ø£+øÏ˝À ñ+&˚ |”#·T\qT ≈£L&Ü yê&ÉTø√e#·TÃ. kÕ<Ûës¡D+>± >∑&ç¶, yÓTTø£ÿC§qï bıs¡\T |üdüT|ü⁄s¡+>∑T˝À ñ+{≤sTT ø±ã{Ϻ #ês¡Tº ù||üs¡TMT<ä q\T|ü⁄s¡+>∑T |üPj·T&É+ ˝Ò<ë q\¢ì yÓ˝ŸyÓ{Ÿ >∑T&ɶqT n+{Ï+#·&É+ ˝Ò<ë q\T|ü⁄s¡+>∑T |üPj·T&É+ e\¢ u§eTà eT]+‘· n+<ä+>± ø£ì|ædüTÔ+~. s¡+>∑Tø±–‘ê\qT eTTø£ÿ\T>± ø£‹Ô]+∫, ñ+&É\T>± #˚dæ, >∑õ_õ>± eT&É‘·\T|ü&˚˝≤ H=øÏÿ ˝Ò<ë s¡ø£s¡ø±\ s¡+>∑T\ >∑T&ɶeTTø£ÿ\T ùdø£]+∫ yê{Ïì nqTyÓ’q |ü]e÷D+˝À ø£‹Ô]+#·Tø√yê*. @s¡+>∑T mø£ÿ&É u≤>∑T+≥T+<√ #·÷düT≈£î+≥÷ ø±–‘·+ ˝Ò<ë >∑T&ɶeTTø£ÿ\T C≤Á>∑‘·Ô>± n+{Ï+#ê*. Ç<˚$<Ûä+>± ô|ì‡˝Ÿ #Óø£ÿ\T, |ü≈£åî\ áø£\T, m+&çq Ä≈£î\T, |üP\πs≈£î\T, |ü|ü–+»\T, <Ûäs√àø√˝Ÿ u≤˝Ÿ‡ n+{Ï+#·e#·TÃ. >∑T+&û\ e+{Ï$ n+{Ï+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü <ëìMT<ä düqïì |üPdü ñ+∫ ≈£î≥ºe#·TÃ. <ä÷~ì n+{Ï+#˚≥|ü⁄&ÉT <ä÷~ì ø±e\dæq Äø±s¡+˝À ø£‹Ô]+#·Tø√yê*. |”#·T\T }&É≈£î+&Ü HÓeTà~>± n+{Ï+#ê*. ÇdüTø£‘√ u§eTà\T #˚ùd≥|ü⁄&ÉT eTT+<äT>± ÇdüTø£qT »*¢+∫ <ëì˝À ñ+&˚ #Ó‘êÔ#Ó<ës¡+ rdæy˚dæ X¯óÁuÛÑ+ #˚düTø√yê*. ÇdüTø£ eTØ yÓT‘·Ô>± eTØ >∑s¡T≈£î>± ñ+&É≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*. ø±s¡T¶MT<ä ^dæq u§eTà≈£î ô|ò$ø±˝Ÿ |üPdæ <ëìMT<ä ∫ø£ÿ>± ÇdüTø£qT #·˝≤¢*. ø=+#Ó+ ø=+#Ó+>± yÓTT‘·Ô+>± |üs¡T#·T≈£îH˚˝≤ #·˝≤¢*. mø£ÿ&Ü ≈£î|üŒ\T ≈£î|üŒ\T>± ù|s¡Tø√≈£î+&Ü #·÷&Ü*. ˙&É˝À Äs¡ìyê«*. ‘·s¡Tyê‘· e∫Ãq s¡+>∑T\T y˚düTø√yê*. @$<Ûä+>± ‘·j·÷s¡T#˚dæq ø=˝≤CŸesYÿ ∫Á‘êì¬ø’Hê #·T≥÷ºsê n+<äyÓTÆq Áù|ò+ ñ+&É+ nedüs¡+. ôdÿ#Yô|Hé‘√ u≤s¡¶s¡T ^j·T&É+ ˇø£|ü<äΔ‹. s¡+>∑Tø±–‘êìï ˝Ò<ë –|òtºbÕ´ø˘ ù||üs¡TqT düqï>± ø£‹Ô]+∫ u≤s¡¶s¡T>± n+{Ï+∫ Áù|òyéT ô|{≤º*. dü÷#·q : ø=˝≤CŸesYÿ ø=+‘· C≤Á>∑‘·Ô‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï~ ø±ã{Ϻ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT ‘·–q düVü≤ø±s¡+ n+~dü÷Ô |æ\¢\‘√ #˚sTT+#ê*.

59

59

60

60

61

61

62

62

yÓõ≥ãT˝Ÿ ø±]«+>¥ ∫Á‘·˝ÒKq+ nq>±H˚ ^dæq u§eTà\T yê{ÏøÏ s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ nì kÕ<Ûës¡D+>± nqT≈£î+≥T+{≤+. ^ùd u§eTà\ e÷~]>±H˚ #˚ùd u§eTà\ >∑T]+∫ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T&Üìï MTs¡T Ç~es¡πø H˚sT¡ Ã≈£îHêïs¡Tø£<ë! s¡+>∑T\T, Áãwt\T nedüs+¡ ˝Ò≈î£ +&Ü ≈£Ls¡>±j·T\qT ñ|üj÷Ó –+∫ u§eTà\T #˚jT· &Üìï yÓõ≥ãT˝Ÿ ø±]«+>¥ n+{≤s¡T. BìøÏ ø±e\dæ+<ä˝≤¢ s¡ø£s¡ø±\ ≈£Ls¡>±j·T\T, >∑T+&ÉTdü÷<äT\T, ø£‘ÓÔs¡, u≤≈£î ˝Ò<ë uÖ¢E ø±düÔ+‘· düè»Hê‘·àø£‘· e÷Á‘·y˚T. ø±j·T\T, <äT+|ü\T ñqï$ ñqï≥T¢>±H˚ ˇø£<ëìøÏ ˇø£{Ï dü¬s’q |ü<äΔ‹˝À »‘·#˚dæ |ü≈£åî\T, »+‘·Te⁄\ u§eTà\T #˚j·T&É+ ˇø£ ø£fi¯. ã+>±fi≤<äT+|ü\T, ñ*¢bÕj·T\T, e+ø±j·T\T, |ü+~]∫≈£îÿ&ÉT e+{Ï ≈£Ls¡>±j·T\‘√ s¡ø£s¡ø±\ u§eTà\T #˚j·Te#·TÃ. øÏ+~ u§eTà\T #·÷&É+&ç. M{Ïì @@ ≈£Ls¡\‘√ m˝≤ ‘·j·÷s¡T#˚kÕs√ MT ‘·s¡>∑‹˝À #·]Ã+#·+&ç. MT≈£î q∫Ãq<ëìì m+|æø£#˚düT≈£îì Bìì ø±e\dæq ≈£Ls¡>±j·T\T ùdø£]+∫ ‘·j·÷s¡T #˚jT· +&ç. yÓõ≥ãT˝Ÿ ø±]«+>¥‘√ ≈£Ls¡>±j·T\MT<ä u§eTà\T #Óø£ÿ&É+ eTs=ø£s¡ø£+ Á|üÁøÏj·T. e÷$T&ç, kıs¡, |ü⁄#·Ã, ø±´¬s{Ÿ e+{Ï ø=+#Ó+ >∑{Ϻ>± ñ+&˚ ≈£Ls¡\qT rdüTø√yê*. <ëìMT<ä eTq+ ‘·j·÷s¡T#˚j·T<ä\T#·T≈£îqï &çC…’HéqT eTT+<äT>± ù||üs¡TMT<ä ^düTø√yê*. ø±j·TqT X¯óÁuÛÑ+>± ‘·T&ç∫ #ê≈£î ˝Ò<ë kÕÿ˝Ÿô|˝Ÿ (&çôdø£åHé u≤ø˘‡˝À ñ+&˚ #ê≈£î˝≤+{Ï |ü]ø£s¡+) rdüTø=ì ˇø£yÓ’|ü⁄qT+&ç ÁbÕs¡+_Ûdü÷Ô ‘=ø£ÿñ HÓeTà~>± ‘=\–+#ê*. Ç˝≤ &çC…’Hé ‘·j·÷s¡T #˚ùd≥|ü⁄&ÉT #ê≈£î ø±j·T˝À|ü*øÏ ~>∑≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô|ü&Ü*. ‘=ø£ÿ ñqï uÛ≤>±ìï, ø£+&É ñqï uÛ≤>±ìï nedüs¡+ y˚Ts¡≈î£ rdæyd˚ ÷ü Ô &çCH’… qé T |üP]Ô#j ˚ ÷· *. øÏ+~ u§eTàqT |ü]o*+#·+&ç. MT≈£î q∫Ãq<ëìì m+|æø£ #˚dTü ø=ì Bìì ‘·j÷· s¡T#˚jT· +&ç. yÓTT‘·Ô+ ≈£Ls¡>±j·TqT ñ|üjÓ÷–+∫ #˚ùd u§eTà\˝À ø£fi¯flqT $T]j·÷\T ˝Ò<ë \e+>∑+ yÓTT>∑Z\T, H√s¡T≈£î ø±´¬s{ŸeTTø£ÿ\T, ø=eTTà\≈£î |ü∫Ã$Ts¡|üø±j·T\T, E≥Tº≈£î Ä≈£î≈£Ls¡\ yÓTTø£ÿ\ y˚fi¯fluÛ≤>∑+ e+{Ï$ n<äq+>± ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ. ;{Ÿs÷¡ {Ÿ, ø±´¬s{ŸeTTø£ÿ\qT, ≥yÓ÷≥|ü+&Éq¢ T Ä≈£î\T, |ü⁄e⁄«\ Äø±s¡+˝À ø£‹]Ô +∫ n\+ø£sD¡ ≈£î yê&Ée#·TÃ. Ç˝≤ ‘·j·÷s¡T#˚dæq yê{Ï‘√ ÄVü‰s¡|ü<ësêú\qT, uÛÀ»Hê\ ã\¢qT n\+ø£]+#·&Üìï >±]ïwæ+>¥ n+{≤s¡T.

63

63

64

64

n\+ø£s¡D edüTÔe⁄\T eTq |ü]düsê\T n+<ä+>± ñ+fÒ eTq eTqdüT Äq+<ä+>±, ÄVü‰¢<ä+>± ñ+≥T+~. n|ü⁄&ÉT eTq+ eT]+‘· #·Ts¡T≈£î>±, ñ‘ê‡Vü≤+>± bÕsƒX¡ Ê\ ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§Z+{≤+. eTq ‘·s>¡ ‹∑ >∑~ì, Ç+{Ïì n\+ø£]+#·Tø√e&ÜìøÏ eTqy˚T ø=ìï n\+ø£sD ¡ edüTeÔ ⁄\T ‘·j÷· s¡T#˚dæ n\+ø£]+#·Tø√e#·TÃ. n˝≤+{Ï ø=ìï{Ï >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

11a. sêfi¯flu§eTà\T Á|üøè£ ‹˝À sêfi¯ófl s¡øs£ ø¡ ±\ s¡+>∑T˝À¢, Äø±sê˝À¢ <=s¡T≈£î‘·T+{≤sTT. yê{Ïì ùdø£]+∫ n+<äyTÓ qÆ n\+ø£sD¡ \T>± ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ. sêfi¯flqT ô|ò$ø±˝Ÿ ˝Ò<ë øÏ«ø˘|òæø˘‡ ñ|üjÓ÷–+∫ n+{Ï+∫ $$<Ûä s¡ø±\T>± @s¡Œs¡∫ n\+ø£s¡D≈£î yê&Ée#·TÃ. ø√\>± ñ+&˚ ô|<ä›sêsTT, >∑T+Á&É+>± ñ+&˚ ∫qïsêsTT, ø√qTÄ ñ+&˚ ∫qïsêsTTì n+{Ï+∫ |æ≥ºyÓTTeTà #˚jT· e#·TÃø£<ë! Ç~ m+‘· n+<ä+>± ñ+≥T+<√ #·÷&É+&ç. n˝≤π> MTs¡T MT düè»Hê‘·àø£‘q· T CÀ&ç+∫ ‘·j÷· s¡T#˚jT· +&ç.

11b. >∑e«\T u§eTà\T m+‘·yê]HÓ’Hê düeTTÁ<ä+ ÇfÒº ø£{Ϻ|ü&˚düTÔ+~. düeTTÁ<ä+ <ä>∑Zs¡≈£î yÓ[flqyêfi¯ófl ‘·|üŒìdü]>± ˇ&ÉT¶q ÇdüTø£˝À >∑e«\T @s¡T≈£î+{≤s¡Tø£<ë! á >∑e«\T n+{Ï+∫ n+<äyÓTÆq u§eTà\T #˚j·Te#·TÃ. øÏ+~ >∑e«\ u§eTà\T |ü]o*+#·+&ç. MTs¡÷ ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.

11c. m+&çq #Ó≥¢ uÛ≤>±\‘√ u§eTà\T #·÷&Ü˝Ò>±˙ Á|üø£è‹˝À Á|ü‹<ëì˝Àq÷ n+<ä+ <ë–e⁄+≥T+~. m+&çq #Ó≥Tº uÛ≤>±\T n+fÒ m+&çq ø±j·T\T, ø=eTà\T, y˚fi¯ófl ñ|üjÓ÷–+∫ n+<äyÓTÆq ø£fi≤K+&Ü\T düèwæº+#·e#·TÃ. ‘·s¡∫ #·÷ùdÔ m+&çq ø±j·T\T s¡ø£s¡ø±\ Äø±sê˝À¢ ø£ì|ækÕÔsTT. ø=ìï Vü≤è<äj·÷ø±s¡+˝À ñ+fÒ, ø=ìï bÕeTT˝≤ yÓT*‹]– ñ+{≤sTT. ø=ìï Hê<ädü«s¡+˝≤ ñ+{≤sTT. eT]ø=ìï @<√ »+‘·Te⁄H√, |üøÏåH√ b˛*q≥Tº ñ+{≤sTT. Ç˝≤+{Ï yê{Ïì ùdø£]+∫ n+<ä+>± n\+ø£]+#·Tø√e&Éy˚T eTq|üì. n<˚$<Ûä+>± m+&çb˛sTTq #Ó≥¢ø=eTà\T, y˚fi¯ófl $$<Ûä Äø±sê\‘√ eTq*ï eTT]|ækÕÔsTT. n˝≤+{Ï yê{Ïì ùdø£]+∫ nedüs¡+ ˝Òìyê{Ïì HÓeTà~>± ‘=\–+∫ $T–*q uÛ≤>±ìï >∑s¡T≈£î ø±–‘·+‘√ s¡T~› yê]ïwt |üPj·÷*. #·ø£ÿì kÕº+&ÉTqT @sêŒ≥T#˚dæ m+&çq #Ó≥Tºø=eTà\ ø£fi≤K+&Ü*ï Á|ü<ä]Ù+#ê*.

2. m+&çq #Ó≥¢ uÛ≤>±\‘√ u§eTà\T

(Objective drawing)

>∑T]Ô+#· <ä–q edüTÔe⁄qT <˚ìHÓ’Hê $wüj·T+>± Á>∑Væ≤+∫ s¡÷bı+~+∫q ø£fi≤$X‚wü+. $wüj·÷r‘· ø£fi¯ ˝Ò<ë $$ø£Ôø£fi¯ ÁbÕs¡Tsê“e+ #Ó+~q ‘·s¡Tyê‘·H˚ á ªªedüTÔ ø£fi¯μμ nH˚ ù|s¡T e´eVü‰s¡+˝ÀøÏ e∫Ã++~. >∑TVü≤∫Á‘ê\T yÓTT<ä\T>± H˚{Ï $uÛ≤eHê yê<äT\ s¡#·Hê\ es¡≈£î ñqï $$<Ûä kÕ+Á|ü<ëj·÷\≈£L, $$<Ûä ø±˝≤\≈£î #Ó+~. ÁbÕ‹ì<∏ä´ ø£fi¯πø á ªedüTÔø£fi¯μ nH˚ ù|s¡T $ìjÓ÷–kÕÔs¡T. 65

65

66

66

67

67

eTq dü+düÿè‹ ` ÄuÛÑs¡D≤\T, eTT>∑TZ\T eTq≈£î #ê˝≤ ÇwüºyÓTÆq |üì @$T{Ï nì me¬s’Hê eTq*ï n&ç–‘˚ ø=+<äs¡T s¡ø£s¡ø±\ |ü<ësêú\T ‹q&É+ nì #Ó|æ‘˚ ø=+<äs¡T dæìe÷øÏ b˛e&É+, ãC≤s¡T≈£î b˛e&É+, ø=‘·Ôã≥º\T <Ûä]+#·&É+ nì #Ó|ü⁄‘ê+. á dü+<äsꓤ \ìï{Ï˝Àq÷ n\+ø£s¡D≈£î #ê˝≤ ÁbÕ<Ûëq´‘· ñ+≥T+~. á n\+ø£s¡D\T eTq dü+düÿè‹ì dü+Á|ü<ëj·÷ìï Á|ü‹_+_kÕÔsTT. ã≥º\T y˚düTø√e&É+, ÄuÛÑs¡D≤\T <Ûä]+#·&É+˝À yê{Ï s¡+>∑T\≈£î, &çC…’qT\≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘·ìkÕÔ+. n˝≤π> e+≥\≈£î ≈£L&Ü >±]ïwt #˚dæ n\+ø£]kÕÔ+. Ç+{ÏeTT+<äT n+<äyÓTÆq eTT>∑TZ\T y˚kÕÔ+. M≥ìï+{Ï˝À mH√ïs¡ø±\ &çCq’… T\T+{≤sTT ø±ã{Ϻ yê{Ïì ^j·T&É+˝À |æ\\¢ ≈£î •ø£Då ìyê«*. Bì˝À @y˚T$T H˚sŒ¡ e#√à |ü]o*+#ê*. eTT>∑TZ\Ty˚j·T&É+ ` kÕ<Ûës¡D+>± #·Tø£ÿ\Tô|{Ϻ, #·Tø£ÿ\T ˝Ò≈£î+&Ü ≈£L&Ü eTT>∑TZ\T y˚kÕÔs¡T. ø±ã{Ϻ s¡ø£s¡ø±\ eTT>∑TZ\T ^j·T&É+ s¡+>∑T\T y˚j·T&É+ H˚sêŒ*. |æ\¢*ï kı+‘·+>± eTT>∑TZ\T ‘·j·÷s¡T#˚j·TeTHê*. |æ\¢\T ^dæq eTT>∑TZ\T Á|ü<ä]Ù+∫ yê{Ï>∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. ÄuÛÑs¡D≤\ u§eTà\T &çC…’qT\T ^j·T&É+ ` eTq+ <Ûä]+#˚ ÄuÛÑs¡D≤\T s¡ø£s¡ø±\ &çC…’qT\˝À ñ+{≤sTT. yê{Ïì |ü]o*+∫ n+<äT˝Àì &çC…’qT\T ^j·TeTHê*. #Ó$øÏ ô|≥Tº≈£îH˚ ]+>∑T\T, ~<äT›\T, ø£eTà\T, pø±\T s¡ø£s¡ø±\ &çC…’qT\˝À ñ+{≤sTT. ‘·s¡>∑‹˝À |æ\¢*ï |ü]o*+∫ yê{Ï u§eTà\T ^j·÷*. ÄuÛÑs¡D≤\T &çC…’qT\T ^sTT+#˚≥|ü⁄&ÉT eTT+<äT>± Äø±sêìï ^j·T&É+ #˚sTT+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· ÄuÛÑs¡D+˝À ñ +&˚ &çC…’qT ^sTT+#ê*. n˝≤π> sêE\ ø±\+˝À yê&çq bÕÁ‘·\T, edüTÔe⁄\T, u≤D≤\T, ø£‘·TÔ\ e+{Ï Äj·TT<Ûë\ u§eTà\T ^sTT+#ê*. yÓTT|òüT\T\ ø±\+˝À yê&çq bÕÁ‘·\T, sêj·T\ø±\+˝À yê&çq bÕÁ‘·\T ˇπøs¡ø£+>± ñ+&Ée⁄ ø±ã{Ϻ yê{Ïì ^sTT+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü yê{Ï >∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î >∑T|ü⁄Ô\ø±\+Hê{Ï bÕÁ‘·u§eTà ^j·÷\+fÒ eTT+<äT>± bÕÁ‘·u§eTàqT Á|ü<ä]Ù+∫ <ëì #ê]Á‘·ø£ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT n|üŒ{Ïø±\+˝À yê&çq edüTÔe⁄\T yê{Ï ø£fi≤ÁbÕuÛÑe+ >∑T]+∫ #·]Ã+#ê*, $e]+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· bÕÁ‘·qT |ü]o*+#·eTHê*. <ëìMT<ä ñqï &çC…’qTqT $X‚¢wæ+#ê*. ∫e]>± <ëì u§eTàqT ^j·TeTHê*. ÄuÛÑs¡D≤\T, n\+ø£s¡D\T ^j·T&É+˝À |æ\¢\T kı+‘· &çC…’qT\T ^j·T&Üìï, yê{Ïì Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ ‘·|üŒìdü]>± neø±X¯+ ø£*Œ+#ê*. n<˚$<Ûä+>± yÓõ≥ãT˝Ÿ ø£]«+&é≈£L&Ü #˚sTT+#ê*.

68

68

69

69

70

70

n#·TÃ\T ` u≤s¡¶s¡T¢ y˚j·T&É+ |æ\¢\T u§eTà\T ^j·T&Éy˚T ø±≈£î+&Ü ‘êeTT ^dæq u§eTà≈£î #·T≥÷º n+<äyÓTÆq u≤s¡¶s¡T ≈£L&Ü ^sTT+#ê*. eTT+<äT>± |æ\¢\≈£î u§eTà^ùd ù||üs¡T≈£î #·T≥÷ºsê u≤s¡¶sY ^j·T&É+ n\yê≥T#˚j·÷*. ôdÿ#Yô|Hé‘√ ^‘·^j·T&É+ ˇø£ eTTK´yÓTÆq n\yê≥T>± ñ+&Ü*. m+‘·eT+∫ u§eTà¬ø’Hê u≤s¡¶sY ˝Òø£b˛‘˚ <ëì n+<ä+ ÇqTeT&ç+#·<äT. nsTT‘˚ u≤s¡¶s¡T>± m|ü&É÷ ^‘·\T ^j·T&É+ ø±≈£î+&Ü s¡ø£s¡ø±\ u≤s¡¶s¡T¢ ^j·T&É+ô|’ •ø£åDìyê«*. yê{Ï˝À düs¡fi¯yÓTÆq~ n#·TÃ\T y˚j·T&É+. eTq+ u…+&Éø±j·T\qT ‘=&çeT<ä>∑Zs¡ ø√dæbÕπskÕÔ+. yê{Ïì ùdø£]+∫ s¡+>∑T˝À n~› ù||üs¡TMT<ä n#·TÃ\T y˚j·Te#·TÃ. n<˚$<Ûä+>± ñ*¢bÕj·T, ø±ø£s¡ø±j·T e+{Ï$ ≈£L&Ü ‘·]– yê{Ïì n#·TÃ>± ñ|üjÓ÷–+∫ s¡ø£s¡ø±\ &çC…’qT\T n#·TÃ\T>± ^sTT+#ê*. ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À >±¢düTqT ù||üs¡TMT<ä ñ+∫ >±¢düT n+#·TyÓ+ã&˚ ^‘·^dæ n#·TÃy˚j·T&É+ e+{Ï$ H˚sêŒ*. Ç˝≤+{Ïy˚ eT]ø=ìï #·÷<ë›+. d”kÕeT÷‘·, HêD…+ yÓTT<ä˝…’q$ ù||üs¡TMT<ä ñ+∫ u≤s¡¶s¡T ^j·T&É+. ns¡#˚‹ì ù||üs¡TMT<ä ñ+∫ y˚fi¯fl#·T≥÷º ^‘·^dæ n#·TÃy˚j·T&É+. ≈£Ls¡>±j·T\ eTTø£ÿ\T s¡+>∑T˝À eTT+∫ n#·TÃ\Ty˚j·T&É+. Ä≈£î\T, |üP\πs≈£î\T ñ+∫ ^dæ s¡+>∑T\Ty˚j·T&É+. #Ó≥Tºu…s¡&ÉT, >√&É, HêD…+ e+{Ï >∑s¡T¬ø’q ‘·˝≤\MT<ä ù||üs¡T ñ+∫ ô|ì‡˝Ÿ‘√ n#·TÃrj·T&É+. Ç˝≤+{Ï n#·TÃ\T ñ|üjÓ÷–+∫ u≤s¡¶s¡T y˚j·T&Éy˚Tø±≈£î+&Ü n#·TÃ\‘√ s¡ø£s¡ø±\ u§eTà\T ≈£L&Ü #˚sTT+#ê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î u…+&Éø±j·T n#·TÃ\qT #Ó≥Tº≈£î |üP\T |üPdæq≥T¢>± Çe«&ÉeTqïe÷≥. <ësêìï Ç+≈£î ˝Ò<ë @<Ó’Hê s¡+>∑T˝À eTT+∫ <ësêìï ø±–‘·+ eT&É‘·˝À ñ+∫ >∑ãT≈£îÿq ˝≤>±*. @s¡Œ&çq &çC…’qTqT Á|ü<ä]Ù+#ê*. ˇø£ |üfiflË +˝À ì+&ÉT>± ˙s¡Tb˛dæ ˙fi¯flMT<ä mHê$T˝Ÿ ô|sTT+{ŸqT #·Tø£ÿ\T>± y˚j÷· *. n|ü⁄&ÉT s¡+>∑T˙{Ï MT<ä ‘˚\T‘·÷ ñ+≥T+~. ˇø£ ‘Ó\ø¢ ±–‘êìï rdüT≈£îì ˙{ÏMT<ä ø£bÕŒ*. s¡+>∑Tø±–‘êìøÏ n+≥T≈£î+≥T+~. ‘·s¡Tyê‘· ø±–‘êìï Äs¡u…{≤º*. s¡+>∑T\T n<äT›≈£îqï ø±–‘·+ #·ø£ÿì &çC…’qT‘√ ø£ì|ædüTÔ+~. ˇø£ n≥ºMT<ä @<Ó’Hê Äø±s¡+ (ñ<ëVü≤s¡D≈£î e÷$T&çø±j·T) ^dæ ø£‹Ô]+#ê*. <ëìì ‘Ó\¢ø±–‘·+MT<ä ô|{Ϻ ø£<ä\≈£î+&Ü ñ+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· ˇø£ ≥÷‘YÁãwt rdüT≈£îì s¡+>∑T˝À eTT+∫ ù||üs¡Tn+‘ê ∫+<˚˝≤ y˚*‘√ Áãwt Á_õ˝Ÿ‡qT ø£~*+#ê*. s¡+>∑T ù||üs¡T‘√bÕ≥T n≥ºMT<ä≈£L&Ü |ü&ÉT‘·T+~. s¡+>∑T ∫ø£ÿ>± |ü&ç+~ nqT≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· HÓeTà~>± n≥ºqT rdæy˚j·÷*. Ç|ü⁄&ÉT #·ø£ÿì u§eTà @s¡Œ&ÉT‘·T+~. <ëìøÏ eT+∫ u≤s¡¶s¡T ^dæ Á|ü<ä]Ù+#ê*. O

O

O

O

O

O

O

O

O

71

71

y˚*eTTÁ<ä\‘√ u§eTà\T : n#·TÃ\‘√ ^ùd u§eTà\˝À y˚*eTÁ<äT\ u§eTà\T |æ\\¢ düè»Hê‘·àø£‘q· T ô|+bı+~kÕÔsTT. Ç+ø˘bÕ&é˝À Ç+≈£î ì+|æ u§≥qy˚\T‘√ n~› ù||üs¡TMT<ä n#·TÃy˚j·÷*. <ëìì Á|ü<Ûëq+>± #˚düT≈£îì <ëìì $T–*q uÛ≤>±\T ^dü÷Ô u§eTà\T #˚sTT+#ê*. u§≥qy˚\T‘√ e÷Á‘·y˚T ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ y˚fi¯fl‘√≈£L&Ü n#·TÃ\T y˚sTT+#·e#·TÃ. øÏ+~ u§eTà\T |ü]o*+#·+&ç. y˚*eTTÁ<ä\ u§eTà\T $&ç$&ç>±H˚ ø±≈£î+&Ü ˇø£ düìïy˚X¯+>±>±˙, ø±s¡÷ºHé>±>±˙, u§eTà\ ø£<∏ä>±>±˙ ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ. ø±ã{Ϻ yê{Ïì≈£L&Ü |æ\¢\‘√ #˚sTT+#ê*. n#·TÃ\T rj·T&É+˝À yÓTTs¡ø£ eTTK´yÓTqÆ |üì &çCq’… T\Tqï |üfiflË +˝À ã+ø£eT{Ϻ ˝Ò<ë bÕ¢dsºü Y Ä|òt bÕ]dt ì+|æ n#·TÃ\T rj·T&É+. <ëìø√dü+ eTT+<äT>± eT{Ϻì yÓT‘·Ôì eTT<ä›\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ ñ+#·Tø√yê*. |üfi≤flìøÏ ø=~›>± q÷HÓ|Pü dæ <ëìMT<ä eT{Ïeº TT<äq› T yÓTT‘·+Ô >± |üs#¡ T· ≈£îH˚ $<Û+ä >± HÓeTà~>± n<äTeTT‘·÷ ì+bÕ*. >√&É≈î£ ‘·–*+#·&ÜìøÏ M\T>± eT<Ûä´˝À <ës¡+ ≈£L&Ü ñ+#ê*. ˙&É˝À Äs¡u…{≤º*. u≤>± Ä]q‘·sê«‘· ù|¢≥TqT+&ç rdæ n\+ø£s¡D≈£î yê&ÉTø√e#·TÃ. Ç˝≤+{Ï n#·TÃ\MT<ä s¡+>∑T\‘√ &çC…’qT\T ≈£L&Ü ^j·Te#·TÃ.

72

72

73

73

bò˛{ÀÁ>∑|òæ Á|üdüTÔ‘·ø±\+˝À ôd˝Ÿbò˛Hé ñ|üjÓ÷–+∫ ∫qï|æ\¢\T ôd’‘·+ øÏ¢ø˘eTì bò˛{À\T rùddüTÔHêïs¡T. bò˛{ÀÁ>∑|òæ ˇø£ >=|üŒø£fi¯. ˇø£ dæìe÷ ‘Ós¡MT<ä n+<ä+>± ø£ì|æk˛Ô+<ä+fÒ n<ä+‘ê bò˛{ÀÁ>∑|òæ eTVü≤‘·´y˚T. ø=+<äs¡T bò˛{À\T rj·T&ÜìøÏ Çwüº|ü&É‘ês¡T. ø=+<äs¡T bò˛{À\T ~>∑&ÜìøÏ Çwüº|ü&É‘ês¡T. Ç<ä›]ø° bò˛{À >∑T]+∫ ne>±Vü≤q nedüs¡+. bò˛{À rj·T&É+˝À yÓ\T‘·Ts¡T ø°\ø£+. ‘·–q+‘· yÓ\T‘·Ts¡Tqï|ü⁄&˚ bò˛{À u≤>± ø£ì|ædüTÔ+~. n<˚ düeTj·T+˝À eTdüø£yÓ\T‘·Ts¡T,=ø£yÓ’|ü⁄ yÓ\T‘·Ts¡T eTs=ø£yÓ’|ü⁄ Nø£{Ï ñ+&˚˝≤ ≈£L&Ü bò˛{À\T+&É{≤ìï MTs¡T #·÷ùd ñ+{≤s¡T. Ç~ bò˛{ÀÁ>∑|ò”˝À düè»Hê‘·àø£‘·. bò˛{ÀÁ>∑|ò”˝À eTq≈£î ¬øyÓTsê >∑T]+∫q ÁbÕ<∏ä$Tø£ |ü]C≤„q+ ñ+&Ü*. n+fÒ bòÕ¢wt m+‘· ñ+&Ü*? wü≥ºsY d”Œ&é mìï ôdø£qT¢+&Ü*, yÓ{’ Ÿ #ê˝…H‡é n+fÒ @$T{Ï? ˝…H‡é >∑T]+∫ dü÷∫+#˚ X, 2X, 3X n+fÒ @$T{Ï? yÓTT<ä˝q’… $esê\˙ï ‘Ó\TdüT≈£îì ñ+&Ü*. yÓTTu…’˝Ÿ˝À bò˛{À\T rj·T&ÜìøÏ á |ü]C≤„q+ nedüs¡+ ˝Òq|üŒ{Ïø° <ä÷s¡+, <ä>∑Zs¡ n&É®dtºyÓT+≥T >∑T]+∫ ‘Ó*dæñ+&Ü*. ôd˝Ÿbò˛qT‘√>±˙, ¬øyÓTsê‘√>±˙ bò˛{À\T rùd≥|ü⁄&ÉT $$<Ûä ø√D≤\˝À bò˛{À‹j·÷´*. @yÓ’|ü⁄qT+&ç rùdÔ u≤>± e∫Ã+~ nqï~ ‘Ó\TdüT≈£îH˚ M\T ø£\T>∑T‘·T+~. M˝…’q+‘·es¡≈£î dæº˝Ÿ bò˛{À\T rj·T&É+ n_Ûs¡T∫>± ô|≥Tºø√yê*. bò˛{À rùd≥|ü⁄&ÉT >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*‡q eTs=ø£ n+X¯+ ¬øyÓTsê ø£<ä\≈£î+&Ü >∑{Ϻ>± |ü≥Tºø√yê*. ˝Òø£b˛‘˚ ø±fi¯ófl ˝Òø£b˛e&ÉyÓ÷ ‘·\ m–]b˛e&ÉyÓ÷ »s¡>∑e#·TÃ. bò˛{ÀÁ>∑|ò”˝À |ü⁄cÕŒ\T, Ä≈£î\T, |ü⁄s¡T>∑T\T, q‘·Ô\T, #Ó≥T¢, ∫qï|æ\¢\T, ô|+|ü⁄&ÉT»+‘·Te⁄\T, eTT>∑TZ\T, Á|üø£è‹<äèXÊ´\T, Vü‰dü´+ ø£*–+#˚ düìïy˚XÊ\T Ç˝≤ mH√ïs¡ø±\T>± bò˛{À\T rj·Te#·TÃ. |æ\¢*ï e´øÏÔ>∑‘·+>± ˝Ò<ë »≥T¢>± ôd˝Ÿbò˛Hé ˝Ò<ë ¬øyÓTsê ñ|üjÓ÷–+∫ yê]øÏ q∫Ãq n+XÊ\qT bò˛{À\T rj·TeTHê*. yê{Ï‘√ bÕsƒ¡XÊ\˝À bò˛{À m–®_wüHé ìs¡«Væ≤+#ê*. ¬øyÓTsê |üì$<Ûëq+ bò˛{ÀÁ>∑|ò”˝Àì yÓTfi¯≈£îe\ >∑T]+∫ ì|ü⁄DT˝…’q bò˛{ÀÁ>±|òüsY‘√ #Ó|æŒ+#ê*. Ç+≥¬sï{Ÿ qT+&ç düe÷#ês¡+ ùdø£]+∫ ‘Ó*j·TCÒj·÷*. nyês¡T¶bı+~q bò˛{À\qT ùdø£]+∫ yês¡T <ëìì m˝≤ rkÕs√ @@ kÕ+πø‹ø£ n+XÊ\T bÕ{Ï+#ês√ #·]Ã+#ê*. bò˛{À\<ë«sê eTq+ #Ó|üŒ<ä\T#·T≈£îqï düe÷#êsêìï eTqdüT≈£î Vü≤‘·TÔ≈£îH˚˝≤ #Ó|üŒ>∑\T>∑T‘ê+.

74

74

nqTã+<Ûä+ sπ U≤∫Á‘·+ (Line Drawing) s¡÷bÕìï |üP]Ô>± πsK\˝À ∫Á‹+#·≥+, ns¡úkÕúsT÷ düVü≤j·T+ ˝Ò≈£î+&Ü πsU≤ ∫Á‘·+ qT+#˚ u≤¢≈£î\qT ‘·j·÷s¡T #˚j·T≥+ Bì e\q M\e⁄‘·T+~. (Line : The Line is the most essential and basic element in Drawing, it has been in use since the drawn of pictorial art. Lines vary enomously in terms of style and expression. They are used to convey both visual world, such as the human figure represented for example in outline and abstract concepts such as a straight line representing the shortest distance between two points or a curved line representing movement. The various media e.g 1.

Pencil

2.

Charcoal

Indian Line Drawing Artist: K.K Hebbar, Laxmagoud, Nomdalal Bose, Jogen chowdary, miniature paintings etc..................

s¡+>∑T\T (Colouring) nìï s¡+>∑T\≈£î eT÷\yÓTqÆ s¡+>∑T\qT ÁbÕ<∏$ä Tø£ s¡+>∑T\T n+{≤s¡T. ÁbÕ<∏$ä Tø£ s¡+>∑T\T eT÷&ÉT (Primary Colours)

1. ms¡Te⁄ (Red) 2. ˙\eTT (Blue) 3. |üdTü |ü⁄|ü#÷ (Yellow) ÁbÕ<∏$ä Tø£ s¡+>∑T\ ø£\sTTø£‘√ nH˚ø£ s¡+>∑T\T @s¡Œ&É‘êsTT. M{ÏH˚ ôd+ø£+&ÉØ ø£\sY‡ n+{≤s¡T. (Secondory Colours)

ms¡T|ü⁄ G |üdüT|ü⁄ R Äs¡+õ (Orange) ø±cÕj·TeTT ms¡T|ü⁄ G ˙\eTT R yÓ’˝…{Ÿ / |üsY|ü⁄˝Ÿ (e+ø±j·T s¡+>∑T) (Voilet) ˙\eTT G |üdüT|ü⁄ R Ä≈£î|ü#·Ã (Green). Ç<˚$<Ûä+>± #·\¢ì s¡+>∑T\T Ä≈£î|ü#·Ã, y˚&ç s¡+>∑T\T (Warm Colours) ` ms¡T|ü⁄, ø±cÕj·T+

(Cool Colours)

` ˙\TeT,

es¡íeè‘·Ô+ (Colour Circle) es¡íe÷\˝Àì $$<Ûä es¡í#êÃj·T\qT, Á|üø£è‹˝À y˚<ä´ eTj˚T´ Ø‹˝ÀH˚, neT]Ãq #·Áø£+. Ç+<äT˝À, ÁbÕ<∏ä$Tø£, ~«rj·T eT]j·TT (Intermediate / Teritory Colors) ñ+{≤sTT.

75

75

Collage Collage technique of pasting paper and other materials to a surface to create a picture Picasso (Artist) and Braque (Artist) were the first to use collage, and the technique was frequently exploited by the Dadaists and surrealists Exponents include Hans Arp, Max Ernst and Kurt Schwirters Many artist also experimented with photomontage, creating compositions from pieces of photographs rearranged with often disturbing effects. John Heartfield was an outstanding easily photomontagist '' Art is an expression of suifable, pleasing forms to communicate an experience to other with sincerits. Skill and formal harmony.''

ø£fi¯\T 64. uÛ≤s¡‘· <˚X¯eTT˝À Á|üU≤´‹ >±+∫q$ ◊<äT \*‘· ø£fi¯\T. n$. 1. ø£$‘·«eTT 2. dü+^‘·eTT 3. Hê≥´eTT. 4. ∫Á‘·ø£fi¯ 5. •\Œ ø£fi¯ yÓTT<ä\>∑Tq$. M{ÏH˚ (5) eTqeTT (Fine Artist) nì n+{≤eTT. ø£$‘·«eTT e\q e÷qe⁄ì y˚T<∏ëX¯øÏÔ, düè»Hê‘·àø£‘·, ô|s¡T>∑TqT. dü+^‘·eTT e\q Äq+<äeTT ø£\T>∑TqT. Hê≥´eTT e\q X¯Øs¡ <äè&É‘·«eTT ô|s¡T>∑TqT.

•\Œ+ (Scupture) eT\#·≥+, s¡÷|”ø£s¡D ˝Ò<ë düe÷Vü‰s¡+ e\¢ ˇø£ eT÷&Üj·T‘·Hê\ Äø£è‘·T\qT düèwüº+#˚ ø£fi¯ eT\#·≥+˝À, ‘êqT ‘·ô|{Ϻq Äø£è‹øÏ nedüs¡+˝Òì yê{Ïì eTT&çÁ<äe´+qT+∫ •*Œ #ÓøÏÿy˚kÕÔ&ÉT. á $<Ûä+>± Á<äe´sê•˝À ìã<ä›yÓTÆ >∑T|üÔ+>± e⁄qï Äø£è‹ì $*øÏ rkÕÔ&ÉT. Ä Á<äe´sê• nH˚~ ` ø=j·T´, sêsTT ˝Ò<ë Ç‘·s¡yÓTÆq ` @ ø£]ƒq |ü<ës¡úyÓTÆq ø±e#·TÃ. eT{Ϻ˝À ˇø£ •˝≤Œìï s¡∫+#·&É+ Ç+<äT≈£î ˇø£ |üeTTK \ø£å´+. ø£\ø±\+ ì\e>∑*π> Ø‹>± ˝ÀVü≤+˝À b˛‘·qT b˛ùd Á|üÁøÏj·T˝À ôd’‘·+ eT{Ϻ‘√ s¡÷|”ø£s¡D ‘·|üŒìdü] ne⁄‘·Tqï~. Çø£ düe÷Vü‰s¡eT+fÒ ˇø£ Äø£è‹øÏ ø±e\dæq $$<Ûä uÛ≤>±\qT eTT+<äT>± y˚s¡T y˚s¡T>±, ‘·–q |ü<䛋˝À ‘·j·÷s¡T#˚dæ ∫es¡≈£î yê{Ïì Áø£eTØ‹˝À dü+~Û+#·≥+. ˝ÀVü≤, ìsêàD≤\˝À Ç≥Te+{Ï dü+<Ûëq+ (Welding) e\¢ »s¡T>∑T‘·Tqï~. #Óø£ÿ, dæyÓT+{Ÿ, bÕ¢dæºsY, Ä|tbÕØdt, eT{Ϻ, ÇqTeTT, sêsTT yÓTT<ä\>∑Tq$ •\Œ+ nH˚~ 3D øÏ dü+ã+~Û+∫q~. (A person who sculpts i. e, creates three - dimensional objects, by means of casting, carving, assembling or modelling) (Sculpts in India) :

sê+øÏ+ø˘sY uÒCŸ, <ÛäHésêCŸ, uÛÑ>∑‘Y, X¯+≈£L#Í<ä], s¡$+<äsY ¬s&ç¶ yÓTTˆˆ

76

76

H˚Á‘êq+<ä<ëj·Tø£yÓTÆq πsU≤ $Hê´düeTT\‘√ ≈£L&çq ~e´yÓTÆq ø£fi¯j˚T ∫Á‘· ˝Òø£qeTT. ∫Á‘·eT+˝À uÛ≤e, s¡÷|ü, s¡#·Hê kÂ+<äs¡´eTT. düe÷q+>± ñ+{≤sTT. yêdüÔ$ø£‘·qT, es¡íeTT\qT dæús¡+>± ñ+&ÉTq≥T¢ #˚j·TT≥˝À ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT Á|üC≤„e+‘·T&Ó’ ñ+&Ée˝…qT. ∫Á‘·ø£fi¯ e\q Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq Äq+<äeTT ø£\T>∑T‘·T+~. ∫Á‘·ø£fi¯ πøe\eTT e÷qe düè»Hê‘·àø£ X¯øÏÔøÏ ì<äs¡ÙqeTT. kÕ+|ò”Tø£ nedüsê\ dü+‘·è|æÔ |üs¡#·&É+ ø√dü+ ne‘·]+∫q ø£fi¯ á s√E ã+>±s¡+ ø£+fÒ mø£ÿe>± ô|≥Tºã&ç edüTÔe⁄>± ‘·j·÷s¡sTT+~. e÷qe⁄&ÉT ñqï+‘· es¡≈£î á ∫Á‘·ø£fi¯ ∫s¡kÕúsTT>± ì*dæ ñ+≥T+~.

Ä~eT ø£fi¯

(Cold Stone age)

ÁbÕNq •˝≤j·TT>∑eTT Áø°.|üP. 20,000 dü+e‘·‡sê\≈£î eTT+<äT Á|ü‹ 25,000 dü+e‘·‡sê\ >∑*–q eT÷&ÉT o‘·\ j·TT>±\T (Ke ages) >∑&ç∫ ñ+&ÓqT. ÁbÕNq •˝≤j·TT>∑eTT eT÷&Ée o‘·\ j·TT>∑+ ‘·sê«‘· ÁbÕs¡+uÛÑ+ nsTT´+~. eT<Û´ä eT<Û´ä q ñwüj í T· T>∑eTT\T e∫Ãq$. Ä˝ŸŒ‡ eT]j·TT ôdÿ+&çHï˚ $j·÷ H˚{Ï ôd;’ ]j·÷ n˝≤kÕÿe+{Ï$o‘·\ Á|ü<˚X¯eTT\T>± ñ+&ÓqT. πs+&ûsY‡\T (Rendir) ˝≤+{Ï nH˚ø£ »+‘·T C≤\eTT\T $XÊ\ yÓTÆ<ëqeTT\˝À \ø£å\ >∑T+|ü⁄\T>± ‹s¡T>∑T ‘·T+&˚$. Ä~e÷qe⁄\T Ä‘·à s¡ø£åD¬ø’ |üs¡«‘· >∑TVü≤\˝À ‘·\<ë#·Tø=ì ìedæ+#Óyês¡T. ôd‡j·THé (Spain) ˝ÀqT <äøÏåD |ü&ÉeT{Ï (Äπ>ïj·T) ÁbÕqT‡˝Àq÷ eT]j·TT uÛ≤s¡‘· <˚X¯eTT˝À uÛÀbÕ˝Ÿ e<ä› ø=ìï >∑TVü≤\T ø£qT>=qã&çHêsTT. >∑TVü≤yêdüT\T ìedæ+#˚ ÁbÕ+‘·eTT\qT ã{Ϻ yê] ø£fi¯qT ¬s+&ÉT s¡ø±\T>± $uÛÑõ+∫Hês¡T. 1. Ws¡>π ïwæjT· qT\T (Auran gnatains) 2. eT>∑›˝Òìj·TqT\T (Magdlalanian) M]ì ñ‘·ÔeT ø£fi≤ø±s¡T\T>∑ >∑T]Ô+∫Hês¡T. ôdŒsTTHé <˚X¯eTT˝Àì Áø°.|üP. 15,000 qT+&ç 10,000 dü+e‘·‡sê\˝À n‘·ÔMTsê >∑TVü≤\˝À ` (1930) (Altamira caves) Ä~e÷qe⁄\T ∫Á‹+∫q ∫Á‘ê\T eTq≈£î ø£ì|ækÕÔsTT. á >∑TVü≤\˝À >∑+≥T ∫Á‘·eTT\T (#ÓøÏÿq$ ` Gricised), ∫Á‘·eTT\T ñHêïsTT ÁbÕqT‡˝Àì \TkÕÿ>∑TVü≤\T ` (1940) (Lusca Caves) á >∑TVü≤\˝À õ+ø£\T, n&É$ >∑Ti¿eTT\T, >∑TVü≤˝Àì >√&É\ô|’ nH˚ø£ C≤‘·T\ |üX¯óe⁄\T ∫Á‘ê\T ø£ì|ækÕÔsTT. á jÓTTø£ÿ ∫Á‘ê\T C≤E ˝Ò<ë ¬s&é Äø£sY (Red ochre) , |üdüT|ü⁄eT{Ϻ (Yellow ochre) ˝Àì ø=e⁄«qT ø£*|æ >∑TVü≤\\˝Àì >√&É\ô|’ s¡T~›, q\¢s¡+>∑T˝À u§>∑TZπsK\T y˚dæ ∫Á‹+∫q≥T¢ ø£ì|ækÕÔsTT.

Ä~e÷qe⁄\ ∫Á‘·ø£fi¯ nedüs¡+ ˝Ò<ë ø£fi¯ jÓTTø£ÿ ÄX¯j·TeTT : Ä~e÷qe⁄\ ∫Á‘·ø£fi¯, •\Œø£fi¯, eT{Ϻu§eTà\T, Ç$ e÷+Á‹ø£, ‘ê+Á‹ø£ Á|üjÓ÷>∑eTT\≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚eì XÊÁdüÔE„\T ìs¡ísTT+∫Hês¡T. á jÓTTø£ÿ ∫Á‘ê\T Nø£{Ï >∑TVü≤\˝À ∫Á‹+#·&É+ eTs=ø£ $X‚wü+. Ç+Á<äC≤\ $<ä´‘· (Black Masic) Á|üj÷ Ó >∑+ #˚dæ ÄVü‰s¡eTT ø=s¡ø¬ ’ »+‘·Te⁄\qT kÕ«BÛq|üs#¡ T· ø√e&É+ ø√dü+ ∫Á‘ê\T ñ|üj÷Ó >∑|&ü e˚ ì #·]Á‘· ø±s¡T\T ìsêΔs¡D #˚dæHês¡T. Ä~ e÷qe⁄\T »+‘·Te⁄\qT sTT˝…¢eTT\‘√ bı&ç∫q≥T¢, ø£+#Ó˝À ã+~Û+∫q≥T¢ ∫Á‹+∫]. yê] ñ<˚›X¯eTT Ä »+‘·Te⁄\T yê]øÏ eX¯yÓTÆ yê] ÁbÕD≤\T Ç~es¡¬ø b˛sTTq≥T¢ uÛ≤$+#Ó&çyês¡T. 77

77

uÛ≤s¡‘· <˚X+¯ ˝Àì kÕ+Á|ü<ëj·T ∫Á‘·øfi£ \¯ T (Traditional Paintings) kÕ+düèÿ‹ø£ dü+|ü±sê\T. ì‘·´+ Á|üeVæ≤+#˚ q~˝≤ kÕ+Á|ü<ësTTø£ ø£fi¯\T Ç|üŒ{Ïø° ø=qkÕ>∑T‘·÷ edüTÔHêïsTT. 20e X¯‘êã›+ es¡≈£î e∫Ãq nH˚ø£ ∫Á‘ê\T C≤rj·T (Nationality) ≈£î\ (Caste), kÕ+düèÿ‹ø£ (Culture) kÕ+Á|ü<ëj·÷\qT ‘Ó*j·TCÒdTü HÔ êïsTT. e+X¯bÕs¡+|üs¡´+>± edüTÔqï á kÕ+Á|ü<ëj·T, C≤q|ü<ä, Ä~yêd” ∫Á‘·ø£fi¯˝À¢ sêe÷j·TD, eTVü‰uÛ≤s¡‘· eT]j·TT ≈£î\ |ü⁄sêD≤\ $X‚cÕ\‘√bÕ≥T Á|üø£è‹ ∫Á‘·D ñ+≥T+~. uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝Àì >∑TVü≤ ∫Á‘ê\T (Cave Paintings) eTq ÁbÕNq dü+düèÿ‹ø£ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D. _Û+uÒ≥ø£ (Bhimbetka) , n»+‘ê (Anjanta) ∫Á‘ê\T <˚X¯ yês¡d‘ü «· dü+|ü<\ä T. dæ+<Û÷ä Hê>∑]ø£‘q· T ‘Ó*ù| ∫Á‘ê\˝À ( Indus Vallbelly Paintings) eTqT≈£î dæsê$Tø˘ edüTÔe⁄\ô|’ (Ceramic Objects) C≤yÓTÁ{Ïø˘ (Geometric) s¡÷bÕ\˝À ^dæq ∫Á‘ê\T ø£ì|ækÕÔsTT. á <˚X¯+˝À Á|ü‹ sêÁcÕºìøÏ ‘·q<Ó’q ∫Á‘·XË’*ñqï~. ‘·÷s¡TŒ, |ü•ÃeT, <äøÏåD, ñ‘·Ôs¡ sêÁcÕº\˝Àì ø£fi¯\T yê{Ïø£y˚ Á|ü‘˚´ø£‘·qT #ê≥T≈£îHêïsTT. I.

<äøÏåD sêÁcÕº\T (Southern Region) (a)

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ

O

O

O

O

O

(b)

‘·$Tfi¯Hê&ÉT

O

O

(c)

ø£sêï≥ø£

O

O

O

O

O

(d) II.

øπ s¡fi¯

‘·÷s¡TŒ sêÁcÕº\T (a)

O

es¡+>∑˝Ÿ˝Àì #Ó]j·÷˝Ÿ Ák˛ÿ˝Ÿ ô|sTT+{Ï+>¥‡. ø±\Vü≤dæÔ˝Àì ø£\+ø±] (ã+<äs¡T) ôV’≤<ësêã<é˝À u≤*ø˘, \÷+»ePsY nqTø£s¡D ∫Á‘ê\T Ä~˝≤u≤<é˝À ìs¡à˝Ÿ Áoø±≈£îfi¯+˝À dües¡ –+»q ∫Á‘ê\T \÷+»ePsY eT÷´s¡˝Ÿ‡ >±¢düT ô|j·T+{Ï+>¥‡ yÓTÆdü÷sY nqTø£s¡D ∫Á‘ê\T Vü≤kÕ‡>√&é ∫Á‘ê\T (Hossgode) ø±$ ∫Á‘ê\T (Black and white) >∑+õ+bòÕ (Ganjifa) ø±sY¶ ô|sTT+{Ï+>¥‡ dü÷ø£àå ∫Á‘ê\T (Miniature) eT÷´s¡˝Ÿ‡ (Murals)

(Eastern Region)

yÓdtº u…+>±˝Ÿ

O

O

ø±[ |òü÷{Ÿ u…+>±˝Ÿ dü÷ÿ˝Ÿ Ä|òt ô|sTT+{Ï+>¥‡ 78

78

(b)

ˇ]kÕ‡

O

O

O

(c) III.

;Vü≤sY

O

ñ‘·Ôsê~ sêÁcÕº\T (Northern Region) (a)

sê»kÕúHé

O

O

O

O

O

O

(b)

dü÷ø£àå ∫Á‘ê\T (Miniature Paintings) q{Ÿyês¡ (Nath dwara) ãT+&ç (Bundi) >∑T˝Ò] (Guleri) ø√≥ (Kata) yÓTesY (Meawer) ô|sTT+{Ï+>¥‡ ø±+Á>∑, |üVü‰&ç u≤k˛* ô|sTT+{Ï+>¥‡ u≤k˛* ô|sTT+{Ï+>¥‡

Væ≤e÷#·˝Ÿ Á|ü<˚XŸ (c) »eT÷à ø±oàsY (d) |ü+C≤uŸ |ü•ÃeT sêÁcÕº\T (Western Region) O

O

O

IV.

|ü≥ ∫Á‘·, bÕyéT*|òt (Palmleaf) dües¡ ô|sTT+{Ï+>¥‡ eT<∏Tä ãì ô|sTT+{Ï+>¥‡

(a)

eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ >√+&é (Gond) ô|sTT+{Ï+>¥‡ (b) eTVü‰sêÁwüº eØ¢ (Warli) ô|sTT+{Ï+>¥‡ Ç˝≤ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À 40 s¡ø±\ kÕ+Á|ü<ëj·T ∫Á‘ê\T ñHêïsTT. eT<Ûä´j·TT>∑ ø±\+˝À (Middle ages) uÛ≤s¡‘·<˚X¯ kÕ+Á|ü<ëj·T ∫Á‘·ø£fi¯ô|’ yÓTT|òüT˝Ÿ bÕ\≈£î\ Á|üuÛ≤e+ m≈£îÿe>± ñ+~. (Prussia) ∫Á‘·ø±s¡T\qT yÓTT|òüT˝Ÿ sêE\T uÛ≤s¡‘· <˚XÊìøÏ rdüTø=ì sêe&É+ e\q M] jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤e+ (Prusian Painters) sê»kÕúHé, |ü+C≤uŸ, Væ≤e÷#·˝Ÿ Á|ü<˚XŸ\˝Àì dü÷ø£åà∫Á‘·ø±s¡T\ô|’ (Miniature Painters) n~Ûø£+>± Á|üuÛ≤$‘·+ ñ+<äì #Ó|üŒe#·TÃ. <˚X¯+˝Àì $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝Àì nH˚ø£ s¡ø±\ ÄsYº   ø±|tº n_Ûeè~Δ |ü<ä+˝À ø=qkÕ>∑T‘·THêïsTT. kÕ+Á|ü<ëj·T ∫Á‘·ø±s¡T\T ≈£L&Ü Á|üdTü ‘Ô +· düe÷ø±©q ∫Á‘·ø±s¡T\‘√ (Academic Painters) bÕ≥T düe÷q+>± ‘·eT ∫Á‘ê\qT ∫Á‹+#·&É+˝À, yê´bÕs¡ s¡+>±\˝À (ÄsYº >±´\Ø\˝À) ∫Á‘ê\qT neTTà≈£îH˚, ‘·~‘·s¡ $wüj·÷\˝À b˛{Ï|ü&ÉT‘·÷ n_Ûeè~Δ |ü<ä+˝À q&ÉTdüTÔHêïs¡T. O

O

10e ‘·s¡>∑‹ ‘·sê«‘· / (Inter meadiate) ‘·sê«‘· á jÓTTø£ÿ ∫Á‘·ø±fi¯˝À 5dü+ˆˆ / 4dü+ˆˆ BFA Degree Colleges eTq uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À ñHêïsTT. ø£\ø£‘êÔ, ãs√&É, u§+u≤sTT, ôV’≤<äsêu≤<äT yÓTT<ä\>∑T |ü≥ºHê\˝À Degree qT+&ç PG es¡≈î£ ∫Á‘·øfi £ ˝¯ À $<ä´quÛ´Ñ dæ+∫ dü«j·T+ ñbÕ~ì bı+<äe#·Tà ˝Ò<ë qy√<äjT· , >∑Ts¡T≈£î˝≤\˝À, Ç˝≤ Á|üuÛÑT‘·« / Á|üuÛÑT‘˚«‘·s¡ bÕsƒ¡XÊ\˝À (Drawing teachers) >± ñbÕ~ì bı+<äe#·TÃqT. 79

79

III.

es¡∫í Á‘·sD¡ (Painting)

ˇø£ ñ|ü]‘·˝≤ìøÏ, ˝Ò<ë uÛÑ÷$Tø£≈£î |üP‘· s¡+>∑TqT≈£î ≈£îX¯\‘·‘√ |ü{Ϻ+∫, ‘·<ë«sê kÂ+<äs¡´ k˛Œ¤s¡ø£yÓTÆq ˇø£ s¡#q· qT düèwæ+º #˚ Á|üÁøÏjT· . ∫s¡kÕúsTT kÕs¡DÏ ∫Á‘ê\qT >±ì, ≈£î&É´ ∫Á‘ê\qT>±˙ s¡∫+#·&ÜìøÏ ÄyÓ÷~‘·eTT˝…q’ Á|üeTTK kÕ+πø‹ø£ Á|üÁøÏj·T\T á Ø‹>± ñHêïsTT. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

õ>∑Ts¡T s¡+>∑T |æ+&ç s¡+>∑T C≤E s¡+>∑T ‘Ó’\ es¡í+ (Oil Colours) ˙{Ï s¡+>∑T\T (Water Colours) nÁøÏ*ø˘ s¡+>∑T\T (Acrylic Colours) Áøöj·÷Hé‡ (Crayons) ÄsTT˝Ÿ bÕdüº˝Ÿ‡ (Oil Pastels) ø£\sY ô|ì‡˝Ÿ‡ (Colour Pencils) mHê$T˝Ÿ (Anamil)

ô|’ yê{Ï qT+∫ ‘·q n_Ûs¡T∫ nqTdü]+N, ‘·q #˚‹˝À ñqï |üìì >∑eTì+#√, ‘êqT bı+<äe\dæq |ò*ü ‘ê\qT <äèwæ˝º À ô|ñºø=˙, ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT ‘·q≈£î ‘·–q Á|üÁøÏjT· qT, kÕe÷Á–ì, |üì#˚ùd |ü<‘Δä T· \qT ìs¡sí TT+#·Tø=ì #Ó|ü&ÉT‘ê&ÉT. á jÓTTø£ÿ (Painting 2D) ˝À ñ+≥T+~. (∫Á‘·ø±s¡T\T : sê» s¡$es¡à, nÁ$T‘· ùwsY–˝Ÿ, q+<ä˝≤˝Ÿ uÀdt, \Tj·T‘Y yÓTVü≤‘ê, j·T+.j·T|t. VüQùd‡Hé, H.A. nsê, k», AP. \øå±à>ö&é, P.T. ¬s&ç¶, ≈£îe÷]\ kÕ«$T, yÓ’≈£î+sƒ¡+, ø=+&É|ü*¢ X‚wü–] sêe⁄, ø±|ü⁄sê»j·T´, <ëyÓTs¡¢ sêe÷sêe⁄ yÓTT<ä\>∑Tyês¡T.

80

80

ˇπø ˇø£ |ò\ü ø£+qT+#√, ~yÓTàqT+#√ sê‹ qT+#√, »eìø£qT+#√, |ü]es¡qÔ |üÁ‘·+ qT+#√ ˝Ò<ë |ò*æ +HÓ>¬ {Ï˝Ÿ qT+#√, ø±–‘ê\MT<ä rdæq |ü\T eTTÁ<äD\˝À Á|ü‹<ëìø° á |ü<+ä e]ÔdTü +Ô ~. \*‘·øfi£ ≤ s¡+>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î, eTTÁ<ë+ø±\≈£î eTÚ*ø±+ø£eTT\qT s¡÷bı+~+#˚ $$<Ûä Á|üÁøÏj·T\÷ ªÁ>±|òæø˘ ø£fi¯\Tμ nì e´eVü≤]kÕÔs¡T. <äì qT+∫ rùd y˚πs«s¡T eTTÁ<ë+ø±\qT ªs¡TEe⁄\Tμ n+≥THêïs¡T. (ã+<äT˝Àì Ns¡\ô|’q) (Black Printing Screen printings, etc...) ( The techniwue of making prints, using one of several media qvailable to the printmaker. Each printmaking medium pernits its own unique visual characteristics, which are enploited variously by different print makers. There are three basic printmaking processes. 1. relief (The relef process includes. Word cuts and engraving, metal cut, and etching, linocut) 2. Intaslio (dry - point, ensraving, eding, mezzotint and aquatints) 3. Plan ographic Lithography is the most com on from of planofraphic processes. (Printmakers in India)

$<ë´uÛÑ÷wüHé, ∫‘·ÔÁ|ükÕ<é, &ç.j·T˝Ÿ j·THé ¬s&ç¶, ˝øå±à>ö&é, øÏcÕí¬s&ç¶ nqT|üyéT dü<é. yÓTTˆˆ ø£fi≤ s¡#·q˝À #·÷ù| kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+— H˚s¡TŒ Ç~ Ä s¡#·q˝À |ü<ä]Ù‘·eTj˚T´ kÂ+<äs¡´uÛ≤eq ø£Hêï _ÛqïyÓTqÆ ~. \*‘· ø£fi\¯ ø£+fÒ Ç~ _Ûqï+ Ç+<äT #˚‹ |üì‘·jT· eT÷, kÂ+<äs´¡ uÛ≤eHê y˚Tfi¯q+ #˚+<äT‘êsTT. #˚‹˝À n+<äyTÓ qÆ edüTeÔ ⁄\T ‘·j÷· s¡T #˚jT· ≥+ á ø√e≈£î #Ó+~q<˚. á s¡øy£ TÓ qÆ ø£fi¯ eTq≈£î pottery, textiles, leather, wrod, metal eTqsêÁwüº+˝À ñHêïsTT. (A team in fine art that refers to mamual work from various materials, handicrafts, involving the use of workmanship skills in the creation of utilitarian objects es.in back drops, pottery, texble, leathe, wood, metal, and mixed media)

Art Education

ÄsYº˝À ô|’ #·<äTe⁄\T #·<äTyê\qT≈£îH˚yê]øÏ eTq sêÁwüº+‘√ bÕ≥T, u§+u≤sTT, XÊ+‹ìπø‘·Hé, ãs√&É, e+{Ï ÁbÕ+‘ê\˝À á jÓTTø£ÿ ø√s¡T‡ (BFA) Bachlor of Fine Arts. Ç+<äT˝À 3 s¡ø±\ Áu≤+#Y\T ñ+{≤sTT. ô|sTT+{Ï+>¥, Sculpture, Applied Arts eT]j·TT Printmaking. BFA Cource ˝À

#˚s&¡ ÜìøÏ dü+ã+~Û+∫q colleges ˇø£ Aptitude test ìs¡«Væ≤kÕÔsT¡ . Ç+<äT˝À sê+øÏ+>¥ Ä<Ûës¡+>± yê]øÏ q∫Ãq Cource \˝À Admission Çe«&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

Á|üy˚X¯|üØø£å $<Ûëq+ ` |üØø£å düeTj·T+ ` 3 >∑+ˆˆ\T á jÓTTø£ÿ Á|üy˚X¯ |üØø£å˝À eT÷&ÉTs¡ø±\ ù||üs¡T¢ ñ+{≤sTT. (1) Objective Drawing - (Black and white pencil shading

81

81

(2) Memory Drawing (3)

C≤„|üø£X¯øÏÔ‘√ @<Ó’Hê ñ+<눈 G.K. (Art øÏ dü+ã+~Û+∫q G.K.) Market ì #·÷&É≈£î+&Ü Drawing #˚dæ Paint #Ój·÷´*) ñ<눈 Ç+&çj·÷˝À Famous Artist mes¡T— ÁbÕ<∏ä$Tø£ s¡+>∑T @+{Ï— Ç˝≤+{Ï düuŸ»≈£îº Á|üX¯ï\T ñ+{≤sTT.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ñqï

Fine Arts Colleges

(1)

JNAFAU, Masabtank, Hyderabad

(2)

PSTU, Nampally - Hyderabad

(3)

Andhra University - Vizag

(4)

Yogivemana University - Ananthapur

(5)

S.V. College of Fine Arts - Madhapur, Hyderabad

(á jÓTTø£ÿ ø±˝Òõ, msTT&Ó&é ø±˝Òõ, Çø£ÿ&É 10e ‘·s¡>∑‹ ‘·sê«‘· 5 dü+ˆˆ\ ø√s¡T‡). BFA ‘·sê«‘· Master - 2 years degree ì

ôV≤’ <äsêu≤<é˝Àì Central University ˝À MFA, Painting, Printmaking, Sculpture \˝À¢ n&çàwüqT‡ ÇdüTÔHêïsTT. BìøÏ ‘·|üŒ≈£î+&Ü Äj·÷ specializations \˝À¢ &çÁ^ (BFA) bÕdüsTT ñ+&Ü*.

neø±XÊ\T BFA ˝Ò<ë MFA |üP]Ô#˚dæq

$<ë´s¡Tú\T yê] jÓTTø£ÿ

professional life

˝À dæús¡|ü&Ée#·TÃqT.

1.

Painting :

2.

Applied Arts :

á jÓTTø£ÿ Branch ˝À course #˚dqæ yês¡T dæìe÷s¡+>∑+˝À Art Directors >±, Story ä ø¡ ±\ ø£+ô|˙\˝À Product Packing Board ARtist >±, Ad Agency ˝ÀqT, Logo Designer >± $$<Ûs Designers >± yê]øÏ neø±XÊ\T ñHêïsTT.

3.

Applied Arts :

|üP]Ô#˚dæq $<ë´s¡Tú\T yê]jÓTTø£ÿ ô|sTT+{Ï+>¥‡ì ÄsYº‡ >±´\Ø\˝À neTTàø=qe#·TÃqT. (ñ<눈 M.F. Hussain, yÓ≈’ î£ +sƒ+¡ jÓTTø£ÿ ô|sTT+{Ï+>¥‡ ù|s¡TÁ|üU≤´‘·T\qTã{Ϻ 10 y˚\qT+&ç 10 ø√≥¢ es¡≈î£ <Ûäs¡ |ü\T≈£î‘êsTT.

á course |üP]Ô#d˚ qæ yê]øÏ, <˚yê\j·÷\ Ä]ÿj·÷\J &çbÕs¡Tyº TÓ +≥T\˝À, eT÷´õj·T+˝À M]øÏ neø±XÊ\T ñ+{≤sTT.

ô|’ eT÷&ÉT Branches ˝À BFA/MFA |üP]Ô#d˚ qæ yês¡T qy√<äjT· , >∑Ts¡T≈£î\, øπ +ÁBj·T $X¯«$<ë´\j·÷\˝À Drawing Teacher >± ñ<√´>∑+ #˚jT· e#·TÃ. BFA @ Áu≤+∫ |üP]Ô#d ˚ qæ |üŒ{ÏøÏ Animation Studios \˝À yê]øÏ Clean up Artist qT+&ç Animator Director es¡≈£î ñ<√´>±\T ñ+{≤sTT. {°M\˝À e#˚à ø±s¡÷ºHé (Pogo channel), $Tø°ÿeTÚdt ˝≤+{Ï ø±s¡÷ºHé\T n˙ï≈£L&Ü ∫Á‘·ø±s¡T\T yÓTT<ä≥ Á&ÜsTT+>¥ #˚dæq ‘·sê«‘·H˚ motions <ë«sê dæìe÷>± ‘·j·÷s¡T ne⁄‘·T+~. 82

82

3. ˇ]>±$T Á|ü‹ |üì˝À düè»q‘·àø£‘· ñ+≥T+~. eTq+ ì‘·´ J$+#·{≤ìøÏ @H√ï s¡ø£s¡ø±\ eè‘·TÔ\T #˚dü÷Ô ñ+{≤+, n$ nìï ≈£L&Ü düè»Hê‘·àø£‘·\‘√ eTT&ç|ü&ç ñ+{≤sTT. ñ<ë : eTq+ y˚düTø=H˚ ã≥º\T, #Ó|⁄ü Œ\T, q>∑\T, ‹H˚ ÄVü‰s¡|<ü ësêú\T, ìedæ+#˚ Ç\T¢, eTq≈£î Äq+<ëìï#˚à dæìe÷\T, Ç˝≤ #˚|⁄ü ≈£î+≥÷ b˛‘˚ eTq+ ñ<äj·T+ ˝Ò∫q <ä>∑Zs¡ qT+&ç ì<äs¡ b˛j˚T es¡≈£î #˚ùd Á|ü‹ |üì˝À ≈£L&Ü @<√ ˇø£ düè»Hê‘·àø£‘· ñ+≥T+~. @<Ó’Hê |üìì H˚s¡TŒ>± kÕeTs¡Δ´eTT>±, n+<ä+>±, HÓ’|ü⁄D´+>±, ‘·≈£îÿe Ks¡TÑ√ #˚ùd Á|ü‹ |üì düè»Hê‘·àø£‘· #˚‹|üì n+{≤s¡T. $<ë´]ú <äX¯˝À eTq+ #˚ùd Á|ü‹ |üì˝À @<√ ˇø£ düè»q‘·àø£‘· $T$T&ç ñ+≥T+~. ∫qï |æ\¢\≈£î eTq+ @ edüTÔe⁄ Ç∫ÃHê n‘·ì Ä˝À#·Hê X¯øÏÔøÏ ‘·>∑Z≥Tº @<√ ˇø£{Ï #˚dü÷ÔH˚ ñ+{≤s¡T. n˝≤+{Ï |æ\¢\≈£î ñbÕ<Ûë´j·TT\T>± eTq+ ø=+#·+ ‘√&ÜŒ≥TqT ÇùdÔ n‘·&ÉT @H√ï n<äT“¤‘ê\T #˚kÕÔ&ÉT. ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î dü÷#·q 1. |æ\¢yê&çøÏ ñbÕ<Ûë´j·TT˝Ò ø£‹Ô]+∫ Çe«e˝…qT. 2. eTT+<äT>± |æ\¢\≈£î eTq+ ø±–‘êìï eT&Ée≥+˝À ø=ìï yÓTfi¯≈£îe\T ‘·|üŒìdü]>± ‘Ó*j·TCÒj·T e˝…qT. n$ ` #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ñqï ø±–‘êìï eT<Ûä´≈£î n+fÒ Bs¡È#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± e#˚Ã$<Ûä+>± eT&Ée&É+, #·‘T· s¡ÁkÕø±s¡+>± ñqï ø±–‘êìï m<äTs¬ <äTs¡T>± ñqï ø√D≤\T eT&ç∫ Á‹uÛTÑ »+>± eT&Ée&É+.

83

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : |ü⁄e⁄« ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç \q >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

A

B

D

C

_, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&Ée+&ç. BD

A

C

3.

Á‹uÛÑT»eTTqT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫, ‘Ós¡e+&ç.

4.

Á‹uÛÑT»eTT jÓTTø£ÿ eT<ä´ ^‘·≈£î ø=+#·+ <ä÷s¡+>± @≥yê\T>± ¬s+&ÉT ∫e] uÛ≤>∑eTT\T ô|’øÏ eT&Ée+&ç

5.

Ä≈£î\ ø=s¡≈î£ eT]jÓTTø£ÿ ∫qï ø±–‘·+ rdüTø=ìï ø=+&É Äø±s¡+>± eT&ç∫ |ü⁄e⁄«≈£î n‹øÏ+#·+&ç.

84

6 e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T |üfiËfl+ ø£è‘·´+ : ≈£î+<˚\T ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+, õ>∑Ts¡T. ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

ˇø£ ø±–‘·|⁄ü |üfifl¯ + rdüTø=ì eT<Û´ä ≈£î eT&ç∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Û+ä >± #Óe⁄\T ^∫ ø£‹]Ô +#·+&ç.

2.

eTs=ø£ |üfiËfl+ rdüTø=ì eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

3.

yÓTT<ä≥ ø£‹Ô]+∫q #Óe⁄\qT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫q |üfi‚¢ìøÏ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

85

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : >∑T&É¢>∑÷ã ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ, m,_, dæ, &ç nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

_, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&Ée+∫ ‘Ós¡e+&ç.

3.

Á‹uÛÑT»eTT jÓTTø£ÿ eT<Ûä´ ^‘·≈£î ø=+#·+ <ä÷s¡+>± _, &ç ì @≥yê\T>± ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\ eT&Ée+&ç.

4.

m uÛ≤>±ìï ø=+#·+ ÁøÏ+<ä≈£î eT&Ée+&ç.

5.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ø£fi¯ófl, eTT≈£îÿ ¬sø£ÿ\T ^j·T+&ç.

86

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T |üfiËfl+ ø£è‘·´+ : dü÷s¡T´&ÉT ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+ rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ∫qï>± ∫+#·+&ç.

2.

eT]jÓTTø£ÿ |üfiËfl+ rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

87

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : |üøÏå ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _,dæ, &ç nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

_, &ç f ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç.

3.

_, &ç \qT #·‘·Ts¡ÁdüeTT jÓTTø£ÿ eT<Ûä´ ^‘·qT <ä>∑Zs¡>± eT&ç∫ eTs¡\ eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

4.

düìï uÛ≤>±ìï dü>∑+ ô|’øÏ @≥yê\T>± eT&Ée+&ç.

5.

yÓ&É\TŒ uÛ≤>∑+ ∫e] ø=qqT ÁøÏ+~øÏ eT&Ée+&ç.

88

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : |ü&Ée ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

_, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç.

3.

_, &ç\qT #·‘·Ts¡ÁdüeTT jÓTTø£ÿ eT<Ûä´ ^‘·≈£î <ä>∑Zs¡>± eT&Ée+&ç.

4.

dæ uÛ≤>±ìï ≈£L&Ü ô|’øÏ eT&Ée+&ç.

5.

Á‹uÛÑT»+ jÓTTø£ÿ ÁøÏ+~ uÛ≤>±ìï ø=+#·+ ô|’øÏ eT&Ée+&ç

89

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) ø£è‘·´+ : >=+>∑[ |ü⁄s¡T>∑T ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+ ˝Òø£ q÷´dt ù||üs¡T, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

s¡+>∑T ø±–‘·+ rdüTø=ì ∫qï ∫qï ñ+&É>± q\|ü+&ç.

2.

q*|æ ‘·j·÷s¡T #˚dæq ñ+&É\T ◊<äT rdüTø=ì ˇø£ <ëì ‘·s¡Tyê‘· ˇø£{Ï n‹øÏ+#·+&ç.

3.

eT]jÓTTø£ÿ ø±–‘·+ rdüTø=ì ∫qï>± bı&Ée⁄>± ∫+∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

90

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : #Ó≥Tº ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&

.ç 2.

_, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç.

3.

_, &ç \qT #·‘·Ts¡ÁdüeTT jÓTTø£ÿ eT<Ûä´ ^‘·≈£î <ä>∑Zs¡>± eT&Ée+&ç. ‘·s¡Tyê‘· ÁøÏ+~ uÛ≤>±ìï ≈£L&Ü ô|’øÏ eT&Ée+&ç.

4.

eT]jÓTTø£ÿ ∫qï ø±–‘·+ rdüTø=ìï eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

91

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : HÓeT* ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 2. 3.

#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _,dæ, &ç nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç. _, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç. _, &ç \qT #·‘·Ts¡ÁdüeTT jÓTTø£ÿ eT<Ûä´^‘·≈£î <ä>∑Zs¡>± eT&ç∫, eTs¡\ eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

4.

düqïì uÛ≤>∑eTT yÓ’|ü⁄ rdüTø=ìï yÓT≥¢ eT&É‘· eT&ç∫ n‹øÏ+#·+&ç.

5.

eTs¡\ düqïì uÛ≤>±ìï rdüTø=ìï ∫es¡qT ø=+#·+ ÁøÏ+<ä≈£î eT&Ée+&ç.

92

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+ ø£è‘·´+ : #˚|ü ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : ø±–‘·|ü⁄ |üfiË¢+, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡ ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. ø±–‘·|ü⁄ |üfiË¢+ rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ∫qï Á‹uÛÑTC≤ø±s¡+˝À ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

ø£‹Ô]+∫q Á‹uÛÑT»eTTqT u§eTà˝À $<Ûä+>± #˚|üøÏ ‘√ø£\qT n‹øÏ+#·+&ç.

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+ ø£è‘·´+ : >∑&çj·÷s¡+ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+, õ>∑Ts¡T ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+˝À 1 qT+&ç 12 n+¬ø\qT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± Áyêj·T+&ç. u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± >∑&çj·÷s¡|ü⁄ eTTfi¯fl Äø±s¡+˝À ø±–‘·+qT ø£‹Ô]+#·+&ç. 1. ø£‹Ô]+∫q eTTfi¯flqT ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+≈£î n‹øÏ+#·+&ç

93

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : q‘·Ô ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡ ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 3 ôd+.MT yÓ&É\TŒ 7 ôd+.MT bı&Ée⁄ >∑\ ¬s+&ÉT Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+˝À eTTø£ÿ\T ø£‹Ô]+#·+&ç. ˇø£ eTTø£ÿqT rdüTø=ì ¬s+&ÉT ∫es¡T¢ ø£*|æ >∑T+Á&É+>± n‹øÏ+#·+&ç.

2.

¬s+&Ée eTTø£ÿqT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

yÓTT<ä≥ >∑T+Á&É+>± ø£‹Ô]+∫q eTTø£ÿqT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

94

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : f…ãT˝Ÿ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡ ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.3. 3 Ç+#Ó\T ø=\‘·\‘√ 9 #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\ eT&ç∫ n‹øÏ+#·+&ç.

95

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : á>∑ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡ ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

3 ôd+.MT yÓ&É\TŒ, 14 ôd+.MT bı&Ée⁄ ‘√ Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡eTT>± ø£‹Ô]+∫ eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬sø£ÿ\T ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

X¯Øs¡+ ø=s¡≈î£ 3 ôd+.MT yÓ&\É TŒ, 5 ôd+.MT bı&Ée⁄˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Û+ä >± ^∫ ø£‹]Ô +#·+&ç.

3.

X¯Øs¡+ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬sø£ÿ\T n‹øÏ+#·+&ç.

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ø=˝≤CŸ ø£è‘·´+ : |üøÏå ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : |ü|ü⁄Œ –+»\T, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. |üøÏå Äø±s¡+˝À u§eTàqT ^j·T+&ç. 2. ^∫q u§eTà˝À s¡+>∑T s¡+>∑T\ –+»\T õ>∑Ts¡T‘√ n‹øÏ+#·+&ç.

96

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ø=˝≤CŸ ø£è‘·´+ : |üP\ ‘√≥ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, ô|ì‡˝Ÿ bı≥Tº, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

|üP\ ‘√≥ Äø±s¡+˝À u§eTàqT ^j·T+&ç.^∫q u§eTà˝À |üP\≈£î ô|ì‡˝Ÿ bı≥TºqT yê&É+&ç. Ä≈£î\≈£î s¡+>∑T ø±–‘ê\qT n‹øÏ+#·+&ç.

97

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : Ç\T¢ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø£–‘·eTT\T, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ,&ç \qT >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

m, _\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ eT<Ûä´≈£î eT&ç∫, eTs¡\ eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç.

3.

Bs¡È#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡eTT jÓTTø£ÿ ¬s+&ÉT ∫es¡ uÛ≤>∑eTT\qT eT<Ûä´ ^‘·≈£î <ä>∑Zs¡>± eT&Ée+&ç.

4.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Û+ä >± s¬ +&ÉT ∫e] uÛ≤>∑eTT\qT ô|q’ Á‹uÛTÑ »eTT\T e#·Tà $<Û+ä >± ‘Óse¡ +&ç.

5.

‘Ós¡∫q uÛ≤>∑eTT\qT n‹ø£+∫, yÓqTø£≈£î ‹|üŒ+&ç.

98

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : ≈£î+<˚\T ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·eTT\T, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç\qT >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

_, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»eTT ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>∑ eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç.

3.

_, &ç\qT #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ eT<Ûä´ ^‘·≈£î <ä>∑Zs¡>± eT&Ée+&ç.

4.

_, &ç \qT eT&ç∫q ‘·s¡Tyê‘· dæ ì ø=+#·+ yÓT≥¢ eT&É‘· eT&ç∫, eTs¡\ eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

5.

düqïì uÛ≤>∑eTTqT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT&Ée+&ç.

99

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T |üfiËfl+ ø£è‘·´+ : >∑T&É¢>∑÷ã ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+, õ>∑Ts¡Tí ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+≈£î ˇø£ yÓ’|ü⁄q u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^‘· ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

ø£‹Ô]+∫q |üfi¯fl+≈£î eT]jÓTTø£ÿ |üfiËfl+qT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

3.

eT]jÓTTø£ÿ |üfiËfl+ rdüTø=ì eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

4.

eT<Ûä´≈£î ø£‹Ô]+∫q eTTø£ÿ\qT eTT+<äT n‹øÏ+∫q |üfiËfleTT≈£î u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

5.

eTT+<äT ø£‹Ô]+∫q eTTø£ÿqT ø±fi¯ófl>± n‹øÏ+#·+&ç.

100

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : ≈£îØà ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 3 I 3 Ç+#Ó\T ø=\‘·\‘√ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\

101

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : ãT≥º ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 4 I 4 Ç+#Ó\T ø=\‘·\‘√ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± Hê\T>∑T yÓ’|ü⁄\ eT&Ée+&ç.

102

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : Ç\T¢ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 4 I 4 Ç+#Ó\T ø=\‘·\‘√ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\ eT&Ée+&ç.

4.

ÁøÏ+~ uÛ≤>∑+ ≈£L&É eT&ç∫ ‘·\T|ü⁄\T, øÏ{ÏøÏ\T u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^j·T+&ç.

103

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : d”‘·ø√ø£ ∫\Tø£ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç \q >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç. 2. _, &ç ì ø£*|æ Á‹uÛÑT»+ ˝Òø£ ø=+&É Äø±s¡+>± eT&Ée+&ç. eTs¡\ eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

3.

ô|’q ñqï ø=D+ dü>∑+ ø£qï m≈£îÿe>± u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT&Ée+&ç.

4.

ˇø£ yÓ’|ü⁄ ¬s+&ÉT eT&É‘·\T eT]jÓTTø£ÿ yÓ’|ü⁄ ˇπø eT&É‘· ñ+&ÉTqT. ø£*dæ ñqï eT&É‘·qT eT<Ûä´≈£î ø£‹Ô]+#·+&ç.

5.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûäs>± ¬s+&ÉT ∫es¡ uÛ≤>∑eTT\T ô|’øÏ eT&Ée+&ç.

104

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T |üfiËfl+ ø£è‘·´+ : |üP\≈£î+&ç ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. ø±–‘·|ü⁄ |üfiËfl+qT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

eT]jÓTTø£ÿ |üfiËfl+ rdüTø=ì <ëìøÏ ø£‹Ô]+∫q |üfiËfl|ü⁄ eTTø£ÿqT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+∫q ∫qï <ës¡+ rdüTø=ì ô|’q ø£≥º+&ç.

3.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eTq≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñqï |ü⁄e⁄«\qT ô|≥º+&ç.

105

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : @qT>∑T ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 5 I 10 Ç+#Ó\T ø=\‘·\‘√ Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ^‘·\T ^∫ ¬s+&ÉT eTTø£ÿ\T ø£‹Ô]+#·+&ç.

2. ˇø£{Ï ‘·\ ø√dü+rdüTø=ì <ëì˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç

3. ¬s+&Ée eTTø£ÿqT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>∑ u≤&ç uÛ≤>∑+ ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

4. u≤&ç uÛ≤>∑+≈£î ‘·\qT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

5. ‘·j·÷s¡T nsTTq u§eTà≈£î ∫qï eTTø£ÿqT ‘√ø£˝≤ n‹øÏ+#·+&ç. u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ÁøÏ+<ä ø=+#·+ eT&Ée+&ç.

106

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : #Ó≥Tº ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ¬s+&ÉT #ês¡Tº eTTø£ÿ\T rdüTø=qe˝…qT.

2.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬s+&ÉT #ês¡Tº\ô|’ #Ó≥Tº Äø±s¡+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

ø£‹Ô]+∫q #Ó≥T¢ ˇø£{Ï ô|’ qT+&ç eT<Ûä´≈£î ¬s+&Ée~ ÁøÏ+~ qT+&ç eT<Ûä´≈£î u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ø£‹Ô]+#·+&ç.

4.

ø£‹Ô]+∫q ¬s+&ÉT #Ó≥¢qT ˇø£<ëì˝À ˇø£{Ï >∑T#·Ã+&ç.

107

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : dæ+Vü≤+ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 5 I 10 Ç+#Ó\T >∑\ Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ¬s+&ÉT #ês¡Tº eTTø£ÿ\T ø£‹Ô]+#·e˝…qT.

2.

ˇø£≥e eTTø£ÿqT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± u≤&çì Á&Ü #˚dæ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

¬s+&Ée eTTø£ÿ˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

4.

¬s+&Ée eTTø£ÿ˝À ø£‹Ô]+∫q uÛ≤>±\T nìï u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

5.

u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± u≤&çøÏ ‘·\qT n‹øÏ+#·+&ç. ∫qï ø±–‘·+‘√ ‘√ø£qT n‹øÏ+#·+&ç.

108

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : qø£ÿ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø£–‘·eTT\T, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç \qT >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ _, &ç\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ Á‹uÛÑT»+>± eT&ç∫ eTs¡\ eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

2.

eT] jÓTTø£ÿ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì _, &ç\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ Á‹uÛÑTC+>± eT&Ée+&ç.

3.

Á‹uÛÑT»eTT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç. Á‹uÛÑT»+ eT<Ûä´ ^‘·≈£î ø=+#·+ <ä÷s¡+>± ¬s+&ÉT ∫es¡\T ô|’øÏ eT&Ée+&ç.

4.

¬s+&ç+{Ïì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>∑ n‹øÏ+#·+&ç. ø£fi¯ófl, eTT≈£îÿqT ^j·T+&ç

109

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : ô|Hé ÁkÕº+&é ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 10 I 10 Ç+#Ó\T >∑\ ø=\‘·\‘√ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± #ês¡TºqT ø£‹Ô]+#·e˝…qT.

2.

#ês¡Tº˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± Á&Ü #˚dæ ø£‹Ô]+∫ mø£ÿ&É n‘·ø£e˝…H√ nø£ÿ&É Ä >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

3.

mø£ÿ&É Ä >∑Ts¡TÔ\T ñqï<√ Ä uÛ≤>∑+ ô|’øÏ eT&ç∫ n‘·ø£e˝…qT.

110

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : $e÷q+ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #ês¡TºqT ¬s+&ÉT Bs¡Z#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ø£‹Ô]+#·e˝…qT. ø£‹Ô]+∫q yêìøÏ m, _ nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

ø£‹Ô]+∫q Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± Á&Ü #˚dæ ø£‹Ô]+∫q m _ nìï >∑Ts¡TÔ\Tô|≥º+&ç.

3.

m uÛ≤>∑+qT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± _ uÛ≤>∑+ n‹øÏ+#·+&ç.

111

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : b˛{ÀÁù|yéT ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #ês¡TºqT 6 I 6 Ç+#Ó\T>∑\ Bs¡Z#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

ø±s¡T¶ ôd’E b˛{ÀqT rdüTø=ì ø£‹Ô]+#·Tø=qï #ês¡Tº eT<Ûä´˝À ñ+∫ ^‘· ^j·T+&ç.

3.

^∫q ^‘·≈£î ˇø£ ns¡ Ç+#Ó ˝À|ü\≈£î ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

4.

ø£‹Ô]+∫q ‘·s¡Tyê‘· b˛{ÀqT yÓqTø£ yÓ’|ü⁄ qT+∫ n‹øÏ+#·e˝…qT. eT]j·TT eTq≈£î q∫Ãq≥T¢>± #ês¡Tºô|’ n\+ø£]+#·Tø=+&ç.

112

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ï+>¥ ø£è‘·´+ : yê˝Ÿ Vü‰+>¥ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. |ü~ ◊dt Áø°yéT |ü⁄\¢\T ‘·düTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

2.

s¡+>∑T ø±–‘·+ rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± |ü⁄e⁄« Ä≈£î\ e÷~]>± ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

n‹øÏ+∫q ◊dt Áø°yéT |ü⁄\¢\ô|’ |ü⁄e⁄«\T Ä≈£î\T n+<ä+>± n‹øÏ+#·+&ç.

113

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : ≈£îø£ÿ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘T· s¡ÁkÕø±s¡|⁄ü ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç \qT >∑Ts¡T\Ô T ô|{Ϻ Á‹uÛTÑ »+>± eT&Ée+&ç.

2.

eT] jÓTTø£ÿ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì Á‹uÛÑTC+>± eT&Ée+&ç.

3.

Á‹uÛÑT»+>± eT&ç∫q ø±>∑‘·+≈£î m, _, dæ nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç. m, _ ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>∑ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± eT&Ée+&ç.

4.

dæ uÛ≤>∑+ ø=+#·+ ô|’øÏ eT&ç∫, u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT&ç∫q Á‹uÛÑT»eTTqT dæ øÏ eT<Ûä´˝À n‹øÏ+#·+&ç.

114

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : ø=ã“] #Ó≥Tº ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 3 I 6 ø=\‘·\‘√ Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± Äs¡T eTTø£ÿ\T ø£‹Ô]+∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

ø£‹Ô]+∫q Ä≈£îqT eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ ∫qï ∫qï >±≥T¢ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>∑ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ∫qï eTTø£ÿqT rdüTø=ì <ëìì >√fi≤ø±s¡+>± u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT&ç∫ n‹øÏ+#·+&ç.

4.

ˇø=ÿø£ÿ Ä≈£îqT rdüTø=ì >√fi¯+≈£î eT<Ûä´˝À ˇø£{Ï #·T≥÷º ¬s+&ÉT eT÷&ÉT #=|ü⁄Œq n‘·ø£e˝…qT.

115

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : }π> |üøÏå ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>∑\ #ês¡Tº eTTø£ÿqT rdüTø=ì eT<Ûä´≈£î eT&ç∫q eTq≈£î q∫Ãq |üøÏå u§eTàqT ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç. Ç|ü⁄Œ&ÉT eTq≈£î ¬s+&ÉT |ü≈£åî\T ekÕÔsTT.

2.

4 I 4 Ç+#Ó\T ø=\‘·\‘√ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+ >∑\ eTTø£ÿqT rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

ø£‹Ô]+#·+&ç <ëìì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ãT≥º\>± n‹øÏ+#·+&ç.

4.

eTT+<äT ø£‹Ô]+∫q |ü≈£åî\≈£î eT<Ûä´ ãT≥ºqT n‹øÏ+#·+&ç.

116

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : |ü&Ée ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡ >∑\ ¬s+&ÉT #ês¡Tº eTTø£ÿ\qT rdüTø=ì yêìøÏ m, _ nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

2.

m uÛ≤>∑+ rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

_ uÛ≤>∑+ rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

4.

m uÛ≤>±ìï rdüTø=ì mø£ÿ&É n‹øÏ+∫q e˝…H√ nø£ÿ&É >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ n‹øÏ+#·+&ç.

5.

_ uÛ≤>±ìï <ëìøÏ ≈£L&Ü >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ n‹øÏ+#·+&ç.

6.

m uÛ≤>∑+˝ÀìøÏ _ uÛ≤>±ìï n‹øÏ+#·+&ç.

117

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : <˚e<ä÷‘· ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± >∑T+Á&É+>± ˇø£{Ï ô|<ä›~ eT]jÓTTø£ÿ{Ï ∫qï~ ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

>∑T+Á&É+>± ø£‹Ô]+∫q ô|<ä› uÛ≤>±ìï eT<Ûä´≈£î eT&ç∫ ø£‹Ô]+∫ m _ nìï >∑Ts¡TÔ\T ô|≥º+&ç.

3.

m uÛ≤>±ìï rdüTø=ì ¬s+&ÉT ∫es¡T¢ n‹øÏ+#·+&ç.

4.

_ uÛ≤>±ìï u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬sø£ÿ\T ^j·T+&ç.

5.

∫qï >∑T+Á&ç uÛ≤>±ìï rdüTø=ì <ëìøÏ ø£fi¯ófl, eTT≈£îÿ øÏ]≥+ \qT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ n‹øÏ+#·+&ç.

6.

>√fi¯+>± n‹øÏ+∫q m uÛ≤>±ìï ∫qï ì >∑T+Á&Éì ‘·\ uÛ≤>±ìï n‹øÏ+#·+&ç.

7.

‘·\ n‹øÏq uÛ≤>±ìøÏ yÓqTø£ yÓ’|ü⁄q ¬sø£ÿ uÛ≤>±ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± n‘·ø£+&ç.

118

6e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ø=˝≤CŸ ø£è‘·´+ : #˚|ü ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #˚|ü Äø±s¡+˝À u§eTàqT ^j·T+&ç.

2.

^∫q u§eTà˝À s¡+>∑T ø±–‘ê\qT ∫+∫ ∫qï ∫qï ñ+&É\T>± #˚dæ n‘·ø£+&ç.

119

7e ‘·s¡>∑‹ bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£ Áø£.dü+.

Ç‹eè‘·Ô+

bÕsƒê´+X¯+

ø£è‘·´+

ø±e\dæq edüTÔe⁄\T

1.

#˚‹|üì

z]>±$T

ø√&ç

s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

2.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

#ê|ü

#ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

3.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

q>∑\u≤ø˘‡

#ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

4.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

u≤ø˘‡ @qT>∑T

#ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

5.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

|üP\≈£î+&ç

#ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

6.

ø=˝≤CŸ

<ä+&É

s¡+>∑T ø±–‘ê\T, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î dü÷#·q 1. |æ\¢\T ø£‘ÓÔs¡T¢, #ê≈£î, u…¢&ÉT¢ yê&Ó≥|ü⁄Œ&ÉT C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷&Ée˝…qT. 2. |æ\¢\#˚ qeT÷Hê\T #Óùd≥|ü⁄Œ&ÉT yêfi¯flqT >∑eTì+#·+&ç. 3. u§eTà˝À #·÷|æq j·÷s√e÷s¡Tÿ\qT >∑eTì+∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

120

7e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ˇ]>±$T ø£è‘·´+ : ø√&ç ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘·+, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ ø±–‘·+ rdüTø=ì <ëìøÏ m, _, dæ, &ç \ì >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ _, &ç\qT ≈£\T|ü⁄‘·÷ Á‹uÛÑT»+>± eT&ç∫ ‘Ós¡e+&ç. ‘Ós¡∫q ‘·s¡Tyê‘· eT<Ûä´ ^‘·≈£î <ä>∑Zs¡>± _, &ç\qT eT&Ée+&ç.

2.

eT&ç∫q ø±–‘·+≈£î m, _, dæ, &ç nì >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ @ uÛ≤>±ìï yÓqTø£≈£î dæ <ä>∑Zs¡≈£î eT&Ée+&ç.

3.

_, &ç\qT Á‹uÛÑT»+\T>± eT&Ée+&ç.

4.

yÓqTø£≈£î eT&ç∫q m qT ‘Ós¡∫ m, dæ \qT eT<Ûä´≈£î eT&Ée+&ç.

121

5.

ˇø£ yÓ’|ü⁄ e+ø£s¡>± ô|’øÏ eT&ç∫ eTs¡\ ø=+#·+ ÁøÏ+<ä≈£î u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT&Ée+&ç.

6.

yÓqTø£ uÛ≤>±ìï u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ô|’øÏ eT&ç∫ ø=+#·+ ø£‹Ô]+#·+&ç.

122

7e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : #ê|ü ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. #ês¡TºqT #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ø£‹Ô]+∫ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ˇø£ Ç+#· ø=\‘·\‘√ ^‘·\T ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

ˇø£ eTTø£ÿqT rdüTø=ì <ëìøÏ es¡Tdü>± ø=ìï eTTø£ÿ\qT u§eTà˝À #·÷|æq $<Û+ä >± n‹øÏ+#·+&ç.

3.

eTT+<äT n‹øÏq uÛ≤>±ìï rdüTø=ì ˇø=ÿø£ÿ eTTø£ÿqT rdüTø=ì ˇø£kÕ] ô|’q eT]jÓTTø£ÿkÕ] ÁøÏ+<äøÏ <ë|ü˝≤>± n\¢+&ç.

123

7e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : q>∑\ u≤ø˘‡ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

5 Ç+#Ó\ eè‘êÔ\T ¬s+&ç+{Ïì ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

5 I 20 Ç+#Ó\ ø=\‘·\‘√ ¬s+&ÉT Bs¡Z#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

Bs¡Z #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ eTTø£ÿqT rdüTø=ì ¬s+&ÉT ∫es¡T¢ n‘·ø£+&ç. n‹øÏq <ëìô|’ eè‘·Ô+qT ñ+∫ n‘·ø£+&ç.

4.

yÓTT<ä{Ï <ëì ø£qï s¬ +&Ée~ ø=+#·+ ô|<ä~› >± n‘·ø+£ &ç. ‘·sT¡ yê‘· ˇø£<ëì˝À ˇø£{Ï eT÷‘·˝≤>± ô|≥º+&ç.

124

7e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : u≤ø˘‡ @qT>∑T ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 4 ôd+. MT bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ\‘√ 4 2 #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡|ü⁄ &Éu≤“\T ^∫ yêì˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

2.

‘=+&É+ ø=s¡≈£î u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

3.

ø£‹]Ô +∫q @qT>∑T uÛ≤>∑+˝À >∑Ts¡T\Ô T ô|{Ïqº #√≥ n‹øÏ+#·+&ç. ‘·sT¡ yê‘· ‘=+&É+qT n‹øÏ+#·+&ç.

125

7e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : |üP≥ ãT≥º ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T, s¡+>∑T ø±–‘ê\T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 4 I 4 Ç+#Ó\ ø=\‘·\‘√ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>∑ ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç. 2. ø£‹Ô]+∫q eTTø£ÿqT >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻq #√≥ ø£‹Ô]+∫ n‘·ø£+&ç. ‘·j·÷s¡T nsTTq ãT≥º≈£î ˇø£ bı&Éyê{Ï eTTø£ÿqT rdüTø=ì ø±&É˝≤>± n‹øÏ+#·+&ç.

3.

ø=ìï s¡+>∑T ø±–‘ê\T rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± |ü⁄e⁄«\T #˚dæ ãT≥º˝À ô|≥º+&ç.

126

7e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üì (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : <ä+&É ˝Òø£ >=\TdüT ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. ôdÿ\T bı&Ée⁄ ôdÿ\T yÓ&É\TŒ ø=\‘·\‘√ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ø=ìï eTTø£ÿ\T ø£‹Ô]+#·+&ç. 2.

ˇø£ eTTø£ÿqT rdüTø=ì ¬s+&ÉT ∫es¡T¢ n‹øÏ+#·+&ç.

3.

n‹øÏ+∫q eTTø£ÿ˝ÀìøÏ eT]jÓTTø£ÿ eTTø£ÿqT rdüTø=ì n‘·ø£+&ç

4.

n<˚ $<Ûä+>± nìï eTTø£ÿ\T n‘·ø£+&ç.

127

8e ‘·s¡>∑‹ bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£ Áø£.dü+.

Ç‹eè‘·Ô+

1.

#˚‹|üì

bÕsƒê´+X¯+

ø£è‘·´+

ø±e\dæq edüTÔe⁄\T

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

<ä+&É

s¡+>∑Tø±–‘·+, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

2.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

b˛{ÀÁù|yéT

q÷´dt ù||üs¡T¢, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

3.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

ãVüQeT‹ &Éu≤“ #ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

4.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

ã+‹

5.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ n\+ø£s¡D

Á^{Ï+>¥ ø±s¡Tº\ô|’ s¡+>∑T ø±–‘ê\T, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

6.

ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥

uÀs¡T¶\T ø£‘ÓÔs¡

#ês¡Tº, õ>∑Ts¡T, ø£‘ÓÔs¡

s¡+>∑T ø±–‘ê\T, õ>∑Ts¡T,

ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î dü÷#·q 1. |æ\¢\T ø£‘ÓÔs¡T¢, #ê≈£î, u…¢&ÉT¢ yê&Ó≥|ü⁄Œ&ÉT C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷&Ée˝…qT. 2. |æ\¢\#˚ qeT÷Hê\T #˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT yêfi¯flqT >∑eTì+#·+&ç. 3. u§eTà˝À #·÷|æq j·÷s√e÷s¡Tÿ\qT >∑eTì+∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

128

8e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : <ä+&É ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø£–‘·eTT\T, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T, <ës¡+, C≤¬ø≥T VüQø˘, dü÷~ ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± s¡+>∑T ø±–‘·eTT\qT 1 ôd+.MT yÓ&É\TŒ 25 ôd+. MT bı&Ée⁄>± eT]j·TT 2 ôd+. MT yÓ&É\TŒ 25 ôd+. MT bı&Ée⁄ >∑\ Á‹uÛÑT»+qT ø£‹Ô]+#·e˝…qT.

2.

n–Z|ü⁄\¢≈£î ø±–‘·+ #·T{Ϻ ø=+#·+ õ>∑Ts¡T Áyêdæ #·T{Ϻ ∫es¡ õ>∑Ts¡T n‹øÏ+#·+&ç.

á $<Û+ä >± <ä+&É≈î£ @ìï nedüsy¡ ÷Ó nìï ‘·j÷· s¡T #˚dTü ø=ìï <ës¡eTTq≈£î >∑T∫Ãq#√ n+<äyTÓ qÆ <ä+&É s¡&û.

129

8e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : bò˛{ÀÁù|yéT ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : q÷´dt ù||üs¡T, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T, s¡+>∑T\T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

q÷´dt ù||üs¡T rdüTø=ìï düqïì |ü⁄\¢\>± #·T{Ϻ ∫es¡ õ>∑Ts¡T‘√ n‹øÏ+#·+&ç.

2.

yÓTT‘·Ô+ 12 |ü⁄\¢\T #·T{Ϻ Hê\TZ |ü⁄\¢\T ˇø£ÿ<ëì ‘·s¡Tyê‘· ˇø£{Ï ô|{Ϻ n‹øÏ+#·+&ç.

3.

Ä $<Ûä+>± eT]jÓTTø£ÿ Hê\TZ n‹øÏ+#·e˝…qT. $T–*q Hê\TZ eT<Ûä´≈£î ø£‹Ô]+∫. Ç<˚ $<Ûä+>± n‹øÏ+#·e˝…qT.

130

4.

eTT+<äT n‹øÏ+∫q yê{Ïì ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\ ô|{Ϻ eT<Ûä´≈£î ø£‹Ô]+∫q yê{Ïì ô|’q øÏ+<ä ô|{Ϻ n‹øÏ+#·e˝…qT.

5.

ø±s¡T¶ ôd’E b˛{À rdüTø=ì á Áù|òyéT≈£î eT<Ûä´˝À n‹øÏ+#·+&ç.

131

8e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : ãVüQeT‹ &Éã“ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1.

18 ôd+.MT bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ \‘√ #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡ >∑\ #ês¡Tº˝À u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ø=\‘·\qT ñ|üjÓ÷–+∫q ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç.

mø£ÿ&Ó‘’ ˚ #·Tø£ÿ\T ñqïy√ Ä uÛ≤>∑+ eT&Ée+&ç. mø£ÿ&Ó‘’ ˚ Áø±dt >∑Ts¡TÔ ñqï<√ Ä uÛ≤>∑+ n‹øÏ+#·+&ç.

132

8e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : ã+‹ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘ê\T, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T, <ës¡+ ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 5 Ç+#Ó\ ø=\‘·\‘√ eT÷&ÉT eè‘êÔ\T ^∫ ø£‹Ô]+#·+&ç. 2. u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT÷&ÉT eè‘êÔ\≈£î >∑Ts¡TÔ\T ô|{Ϻ ø£‹Ô]+#·+&ç. 3. ø£‹Ô]+∫q eT÷&ÉT eTTø£ÿ\qT ˇø£ <ëì˝À ˇø£{Ï <ä÷s¡Œ+&ç.

8e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : Á^{Ï+>¥ ø±s¡T¶\ô|’ n\+ø£s¡D ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : #ês¡Tº, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 1 ôd+.MT. yÓ&É\TŒ 15 ôd+.MT bı&Ée⁄>± ø=ìï eTTø£ÿ\T ø£‹Ô]+#·e˝…qT.

2.

ˇø£ eTTø£ÿqT rdüTø=ì <ëìì u§eTà˝À #·÷|æq >∑T+Á&É+>± #·T{Ϻ n‹øÏ+#·+&ç.

133

3.

Ä $<Ûä+>± #·T{Ϻq yê{Ïì $$<Ûä Äø±s¡eTT\T>± u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± eT\#·+&ç.

4.

Ä $<Ûä+>± eT\∫q yê{Ïì ø±s¡T¶\ô|’ n‹øÏ+#·+&ç.

8e ‘·s¡>∑‹ #˚‹|üqT\T (Áø±|tº) n+X¯+ : ù||üs¡T ø£{Ϻ+>¥ ø£è‘·´+ : uÀs¡T¶\T ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : s¡+>∑T ø±–‘ê\T, ø£‘ÓÔs¡, õ>∑Ts¡T ‘·j·÷s¡T $<Ûëq+ 1. 4 ôd+.MT yÓ&É\TŒ 25 ôd+.MT bı&Ée⁄>± ø£‹Ô]+#·+&ç. 2. ø£‹Ô]+∫q eTTø£ÿqT 4 ôd+.MT bı&Ée⁄>± yÓT≥¢ eT&É‘·\T eT&Ée+&ç. 3. eT&ç∫q #√≥ eTq≈£î q∫Ãq $<Ûä+>± u§eTàqT ^∫ #·es¡\T e<ä* ø£‹Ô]+#·+&ç. 4. n+<äyÓTÆq uÀs¡¶s¡T s¡&û.

134

|üô|ŒÁ{° O

‘=&ÉT>∑T\T

O

dæºø˘ |üô|Œ≥T¢

O

|òæ+>∑sY |üô|Œ≥T¢

|ü|ô Œ{Á ° (u§eTà˝≤≥) u§eTà˝≤≥ n+fÒ @$T{Ï? u§eTà˝≤≥ ˇø£ ÅbÕNq ø£fi≤s¡÷|ü+ . Å|ü|ü+#·+ ˝À ÄÅ|òæø±, nyÓT]ø±, Ç+&çj·÷, #Ó’Hê, »bÕHé, Ç+&√H˚wæj·÷, j·T÷s¡|t <˚XÊ\˝À á u§eTà˝≤≥ @<√ ˇø£ s¡÷|ü+˝À yê´|æÔ #Ó+~ ñ+~. Ä+Å<ÛäÅ|ü<˚XŸ˝À ª‘√\T u§eTà˝≤≥μ, ªø=j·T´u§eTà˝≤≥μ nì ¬s+&ÉT s¡ø±\T ñHêïsTT. ÁbÕD+ ˝Òì u§eTà\qT ÅbÕDeTTqï≥Tº>± Ä&çùdÔ n~ u§eTà˝≤≥ ne⁄‘·T+~. Ä u§eTà\T ø£Ås¡‘√ #˚dæq$ ø±e#·TÃ, ø±–‘·+‘√ #˚dqæ $ ø±e#·TÃ, >∑T&É‘¶ √ #˚dqæ M ø±e#·TÃ, >∑&‘¶ç √ #˚dqæ yÓH’ ê ø±e#·TÃ.. H˚&TÉ á ø£fi¯ $X‚wÅü |Cü ≤<äsD¡ qT bı+~ ˇø£ >ös¡eÁ|ü<äyÓTÆq eè‹Ô>± ≈£L&Ü kÕúHêìï dü+bÕ~+#·T≈£î+~. ˇø£yÓ’|ü⁄ Å|ü»\qT s¡+õ+|ü#˚dü÷ÔH˚ eTs√ yÓ’|ü⁄ $<ë´s¡+>∑+˝À ø°\ø£yÓTÆq bÕÁ‘·qT b˛wæk˛Ô+~. dü+Å|<ü ëj·T dæ∑T u§eTà\T (>∑¢yé |üô|Œ≥T¢) 2. ø£Ås¡ u§eTà\T (sê&é |üô|Œ≥T¢) 3. ø°\T u§eTà\T (Ådæº+>¥ |üô|Œ≥T¢) 4. ‘√\T u§eTà\T (cÕ&√/˝…<äsY |üô|Œ≥T¢) 1. ‘=&ÉT>∑T u§eTà\T (‘=&ÉT>∑T |üô|Œ≥T¢) u§eTà jÓTTø£ÿ X¯Øs¡uÛ≤>±ìï #˚‹øÏ ‘=&ÉT>∑T˝≤>± ‘=&ÉTø=ÿì u§eTà jÓTTø£ÿ >=+‘·T˝À #·÷|ü⁄&ÉT y˚\TqT, u§eTà jÓTTø£ÿ m&ÉeT #˚‹˝À eT<Ûä´y˚\TqT, u§eTàjÓTTø£ÿ ≈£î&ç#˚‹˝À u§≥qy˚\TqT ñ+∫ u§eTàqT Ä&çùdÔ <ëìì ‘=&ÉT>∑T u§eTà\T nì n+{≤s¡T. á ø£fi≤s¡÷|ü+ πøs¡fi¯,|ü•ÃeT u…+>±˝Ÿ, ˇ]kÕ‡˝À ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~+~.

136

2. ø£Ås¡ u§eTà\T (}#· |üô|Œ≥T¢) u§eTà jÓTTø£ÿ X¯Øs¡u≤Û >±ìøÏ ˇø£ ø£Åsq¡ T _–+∫, u§eTàjÓTTø£ÿ #˚‘T· \qT düqïì }#·\‘√ _–+∫ Ä&çùdÔ <ëìì }#· |üô|Œ≥T¢ nì n+{≤s¡T. á ø£Ás¡u§eTà\T |ü•ÃeT u…+>±˝Ÿ, ˇ]kÕ‡˝À u≤>± yê´|æÔ #Ó+<ësTT. 3. ø°\T u§eTà\T (Åd+ºæ >¥ª|üô|Œ≥T¢) u§eTà jÓTTø£ÿ X¯Øs¡uÛ≤>±\qT <ësê\‘√ _–+∫ , Ä <ësê\qT ø£<äT|ü⁄‘·÷ u§eTà\qT Ä&çùdÔ yê{Ïì ø°\T |üô|Œ≥T¢ nì n+{≤s¡T. ø°\T u§eTà\≈£î sê»kÕúHé Å|üdæ~Δ #Ó+~+~. sê»kÕúHé˝À M{Ïì ø£{Ÿ |ü⁄‘Y* ø± UÒ˝Ÿ n+{≤s¡T. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À u§eTà˝≤≥ºyTé n+{≤s¡T. |ü•ÃeT u…+>±˝Ÿ˝À ª‘êπs |ü⁄‘·T˝Ÿμ nì, Ä+Å<ÅäÛ |<ü X˚ Ÿ˝À ªø=j·T´u§eTà˝≤≥μ nì ù|s¡T. es¡+>∑\T¢ õ˝≤¢˝À ã÷s¡TZù|≥, »q>±+ ¬s+&ÉT eT+&É˝≤˝˝Àì ¬s+&ÉT ø£fi≤ãè+<ë\T e÷Å‘·+ H˚&ÉT n&ÉbÕ<ä&É|ü Å|ü<äs¡Ùq\T ÇdüTÔHêïsTT. á u§eTà\T 3 qT+&ç 5 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À #Óø£ÿ‘√ #˚j·Tã&ç ñ+{≤sTT. M{Ï #˚‘·T\≈£î, ‘·\≈£î <ësê\T ø£{Ϻ yê{Ïì ø£<äT|ü⁄‘·÷ Ä&çkÕÔs¡T. lø£èwüßíì ø√˝≤≥+ Å|ü<äs¡Ùq M] Å|ü‘˚´ø£‘·. 4. ‘√\T u§eTà\T (˝…<sä Y |üô|Œ≥T¢) ‘=&ÉT>∑T, }#·, ø°\T |üô|Œ≥¢˝≤>± á u§eTà\T #·<äTqT>± ñ+{≤sTT. düe÷+‘·s¡+>± ñqï u§eTà jÓTTø£ÿ X¯Øs¡uÛ≤>±\≈£î ≈£î≥ºã&ç ñqï yÓ<äTs¡Tã<ä›\qT ø£<äT|ü⁄‘·÷ M{Ïì Ä&çkÕÔs¡T. á u§eTà˝≤≥˝À Åù|ø£å≈£î\T u§eTà\qT ø±≈£î+&Ü u§eTà jÓTTø£ÿ ˙&ÉqT e÷Å‘·y˚T #·÷kÕÔs¡T. n+<äTπø M{Ïì cÕ&√ (˝…<äsY) |üô|Œ≥T¢ nì n+{≤s¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ÅbÕNqyÓTÆqB, <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ãVüQfi≤<äs¡D bı+~q ø£fi≤s¡÷|ü+ Ç~. |üPs¡«ø±\+˝À á ‘√\Tu§eTà\qT õ+ø£ #·s¡à+‘√ ‘·j·÷s¡T#˚ùdyês¡T. ã<äT\T>± H˚&ÉT y˚Tø£ #·sêàìï ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T. á ø£fi≤s¡÷|ü+ Ä+Å<ÛäÅ|ü<˚XŸ, ø£sêí≥ø£, πøs¡fi¯, ˇ]kÕ‡, eTVü‰sêÅwüº\˝À ø£ì|ædüTÔ+~. ô|q’ ù|s=ÿqï Hê\T>∑T s¡ø±˝Ò ø±≈£î+&Ü Ç+ø± #ê\ s¡ø±\T ÅbÕ#·Ts¡´+˝À ñHêïsTT. ø±ì ‘·s>¡ ‹∑ >∑~øÏ ‘=&ÉT>∑T, }#·, ˝…<äsY, y˚\T, dæºø˘ |üô|Œ{Ÿ‡ $TøÏÿ* nqTyÓ’q$.

137

uÀ<Ûäq˝À u§eTà˝≤≥ Å|üdüTÔ‘· ø±\+˝À |æ\¢\T ø£+|üP´≥sY ô|’q Ä<Ûës¡|ü&ç Ç‘·s¡ ø£fi¯\‘√, Ä≥\‘√ @ e÷Å‘·+ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü j·T+Å‘ê\˝≤>± ô|s¡T>∑T‘·THêïs¡T. ø±s¡÷qº T¢, yê´bÕs¡ Å|øü ≥£ q\ |ü⁄D´e÷ nì Å|rü ø£Då + ì‘·´q÷‘·q‘ê«ìï ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T. ø£˙dü $\Te\ì eTs¡∫b˛‘·THêïs¡T. m+‘·ùd|üP $wüj÷· ìï Å>V∑ ≤æ +#·&yÉ T˚ ø±ì, ‘·eT≈£îqï |ü]C≤„Hêìï ‘·–q düeTj·T+˝À ‘·–q $<Ûä+>± Å|ü<ä]Ù+#·˝Òø£b˛‘·THêïs¡T. ∫qï ej·TdüT˝ÀH˚ uÛ≤y√<˚«>±\≈£î ˝Àqe⁄‘·THêïs¡T. á |ü]dæú‘·T\qT ÅbÕs¡+uÛÑ <äX¯˝ÀH˚ #·ø£ÿ~<ë›*‡q nedüs¡+ ñ+~. n+<äT≈£î>±qT ø±¢düTs¡÷eTT˝À {°#·s¡¢ bÕÅ‘· eT]+‘·>± ô|]–+~. {°#s· ≈¢¡ î£ $<ä´, yÓC’ ≤„ìø£ s¡+>±\‘√bÕ≥T nH˚ø£ ø£fi\¯ ‘√ |ü]#·jT· + ñ+&Ü*‡q nedüs+¡ @s¡Œ&ç+~. n+<äT≈£î>±qT |æ\¢\≈£î Å|ü‹ $wüj·T+ $&ÉeTs¡∫ $e]+#·&ÜìøÏ {°#·s¡¢≈£î Å|ü‘˚´ø£eTsTTq uÀ<Ûäq kÕeTÅ– ø±e*‡q nedüs+¡ @s¡Œ&ç+~. eTTK´+>± Åô|e’ TØ` Å|” Åô|e’ TØ |æ\\¢ ≈£î Ä≥bÕ≥\‘√ düè»Hê‘·àø£+>± $<ä´qT uÀ~Û+#·&ÜìøÏ á ªu§eTà˝≤≥μ m+‘·>±H√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. á u§eTà\qT uÀ<Ûäq |ü]ø£sê\T>± ñ|üjÓ÷–dü÷Ô $<ä´qT düJe+>± uÀ~Û+#·e#·TÃ. ø±¢≈£îs¡÷eTT˝À ˇø£ Å|ü‘˚´ø£eTsTTq yê‘êes¡D≤ìï düèwæº+#·e#·TÃ. $<ä´‘√ bÕ≥T $H√<ëìï n+~dü÷Ô, $C≤„Hêìï ô|+bı+~+#·e#·TÃ.

u§eTà˝≤≥qT Å|ü<ä]Ù+#·&É+ m˝≤? u§eTà˝≤≥qT Å|<ü ]ä Ù+#ê\+fÒ eTT+<äT>± ˇø£ ø£∑uÀj˚T, »s¡T>∑T‘·Tqï @ n+XÊ\qsTTHê u§eTà˝≤≥>± eT\#·Tø√e#·TÃ. n+<äT≈£î>±qT eTT+<äT>± m+#·Tø=ìq n+XÊìï ø£<ë∏ s¡÷|ü+˝À sêdüTø√yê*. Ä ø£± $uÛõÑ +#·Tø√yê*. düìïy˚XÊìøÏ ‘·–q≥Tº>± dü+uÛ≤wüD\qT sêdüTø√yê*. Ä ‘·s¡Tyê‘· bÕÅ‘·\ dü«uÛ≤yêìøÏ ‘·–q≥T¢>± u§eTà\qT ‘·j·÷s¡T#˚düTø√yê*. ‘·s¡Tyê‘· ùdºõô|’q u§eTà˝≤≥qT Å|ü<ä]Ù+#ê*.

eTT+<äT>± Ådæÿ|tº : 1. ø±¢düTs¡÷eTT˝À u§eTà˝≤≥qT Å|ü<ä]Ù+#·{≤ìøÏ ∫qï ∫qï ø£<Ûä\qT m+|æø£ #˚düTø√yê*. 2. u§eTà˝≤≥ yÓTT‘·Ô+ 10 qT+∫ 15숈 e´e~Û e÷Å‘·y˚T ñ+&Ü*. n+‘·ø£+fÒ m≈£îÿe düeTj·T+ ñ+fÒ |æ\¢\≈£î $düT>∑T ø£*–düTÔ+~. 3. ø£<∏ä≈£î ‘·–q≥T¢ düìïy˚XÊ\T>± $uÛÑõ+#·Tø√yê*. yÓTT‘·Ô+ ø£<∏ä 3 ˝Òø£ 4 düìïy˚XÊ\˝À eTT–dæb˛yê*. 4. düìïy˚XÊ\T sêùd≥|ü⁄Œ&ÉT ùdõº ô|q’ m|ü⁄Œ&É÷ 2 ˝Òø£ 3 bÕÅ‘\· T e÷Å‘y· T˚ ø£ì|æ+#˚˝≤ C≤Å>‘∑ Ô· |ü&Ü*. n|ü⁄Œ&ÉT ∫qï ùdºõ MT<ä u§eTà\qT Ä&ç+#·&ÜìøÏ M\e⁄‘·T+~. nedüs¡+ ˝Òì bÕÅ‘·\T |üø£ÿ≈£î ‘·|ü⁄Œ≈£îH˚˝≤ ñ+&Ü*. 5. düìïy˚XÊ\T, dü+uÛ≤wüD\T ∫qï$>± dü÷{Ï>± ñ+&Ü*. 6. |üP]Ô>± dü+uÛ≤wüD\T ø±≈£î+&Ü eT<Ûä´ eT<Ûä´˝À bÕ≥\T ≈£L&Ü ñ+fÒ Å|ü<äs¡Ùq eT]+‘· s¡øÏÔ ø£&ÉT‘·T+~. bÕ≥˝À \j·T≈£î nqT>∑TD+>± u§eTà\qT Ä&çùdÔ |æ\¢\T düs¡<ë |ü&‘É ês¡T. 7. j·÷ø£åHé z]j·T+f…&é &Ó’˝≤>¥‡, Vü‰dü´ ø£<∏ä\T, π>j·Tø£<∏ä\T »+‘·Te⁄\ ø£<∏ä\qT |æ\¢\T u≤>± Çwüº|ü&É‘ês¡T. 8. Å|ü<äs¡Ùq≈£î nqTe⁄>± ø£<∏ä ˝Òq|ü&ÉT ì&ç$ì ô|+#·&ÜìøÏ, ÄdüøÏÔì ô|+#·&ÜìøÏ ø£<∏ä >∑eTHêìøÏ n&ÉT¶ sê≈£î+&Ü Ç+ø√ bÕÅ‘·qT ≈£L&Ü Å|üy˚X¯ô|≥ºe#·TÃ. 138

u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T&ÜìøÏ ø±e\dæq kÕeTÁ– : ø±¢düTs¡÷eTT˝À u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T&ÜìøÏ Å|ü‘˚´ø£yÓTÆq kÕeTÅ– nedüs¡+ ˝Ò<äT. s√p #·÷ùd ø±–‘·+ ø£\sY #ês¡Tº\T, kÕŒ+õ eTTø£ÿ\T, yÓ<äTs¡T ã<ä›\T, kÕ≈£î‡\T, Ä≈£î\T, ã≥ºeTTø£ÿ\T, ø±s¡T¶uÀs¡T¶, ø±–‘·+ &Éu≤“\‘√ ≈£L&Ü u§eTà\qT ‘·j÷· s¡T#˚dTü ø√e#·TÃ. ø±¢dTü s¡÷eTT˝À ˇø£ eT÷\≈£î ˇø£ n≥ºô|f…qº T ñ+∫ n+<äT˝À |üìøÏsêì edüTeÔ ⁄\qT <=]øÏq|ü⁄Œ&ÉT ùdø£]+∫, Ä &Éu≤“˝À |ü&Éy˚j·TeTì |æ\¢\≈£î #ÓbÕŒ*. |ü~ s√E\≈£î ˇø£kÕ] Ä &Éu≤“˝Àì edüTÔe⁄\‘√ u§eTà˝Ò ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ Åø±|òtº edüTÔe⁄\qT ≈£L&Ü ‘·j·÷s¡T#˚düTø√e#·TÃ. 1. ø±¢düTs¡÷eTTq≈£î nDT>∑TD+>± ∫qï$ nqTyÓ’q ‘=&ÉT>∑T, }#·, ˝…<äsY, dæºø˘, y˚\T |üô|Œ≥T¢ ‘·j·÷s¡T#˚düTø√yê*. 2. ø£<≈ä∏ î£ nqT>∑TD+>± bÕÅ‘\· T ñ+&Ü*. yê{Ï <äTdüT\Ô T, n\+ø£sD¡ ≈£L&Ü ø£<ë∏ qT>∑TD+>± ñ+&Ü*. ø£<ä∏ H˚|<ü ë∏ ´ìï <äèwæº˝À ñ+#·Tø√yê*. 3. ø=‘·Ô yÓT{°]j·T˝Ÿ ø±≈£î+&Ü bÕ&Ó’b˛sTTq d”kÕ\T, &Éu≤“\T, ø±s¡T¶uÀs¡T¶, bÕ‘·ã≥º\T ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ. 4. u§eTà\T n+<ä+>± düV≤ü »+>± ñ+&Ü\ì nqTø√e<äT.› n$ ø±e\dæq Äø±s¡+˝À ñ+&ç |æ\\¢ T yê{Ïì >∑T]Ô+#·>*∑ –‘˚ #ê\T. 5. ø£<∏ä≈£î nqT>∑TD+>± u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚düT≈£î+fÒ yÓT{°]j·T˝Ÿ eè<Ûë ø±<äT. 6. u§eTà\ ø£fió¯ fl ô|<ä$› >±qT eT+∫ s¡+>∑T\T y˚ùdÔ n$ Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± ñ+{≤sTT. s¡+>∑T\Tb˛sTTq yê{Ïì Å|<ü sä Ù¡ q˝À ñ|üj÷Ó –+#·sê<äT. 7. bÕÅ‘· uÛ≤yê\≈£î nqT>∑TD+>± ô|sTT+{Ÿ y˚düTø√yê*. bÕÅ‘· CÀø£sY nsTT‘˚ u§eTà qe⁄«‘·Tqï≥Tº>± ô|sTT+{Ÿ #˚j÷· *. 8. ˇø£kÕ] ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îqï eTìwæ u§eTàqT Å&Édt, ô|sTT+{Ÿ, E≥Tº e÷]à ø=‘·Ô u§eTà˝≤ e÷s¡TÃø√e#·TÃ. 9. ø£<≈ä∏ î£ ‘·–q≥Tº>± u≤´ø˘Å&Ü|tqT ø±–‘·+ô|q’ Å&ÜsTT+>¥ y˚dTü ø=ì, s¡+>∑T\T y˚dTü ø=ì Å|<ü sä Ù¡ q˝À ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ. 10. ‘·j·÷s¡T#˚dæq u§eTà\qT C≤Å>∑‘·Ô#˚j·T&É+ eTs¡∫b˛e<äT›.

139

Ä&ç+#˚≥|ü&ÉT rdüTø√e\dæq C≤Å>∑‘·Ô\T u§eTà\qT ‘·j÷· s¡T #˚jT· &É+ ˇø£ m‘·TÔ nsTT‘˚ yê{Ïì Ä&ç+#·&+É eTs=ø£ m‘·T.Ô ø£<≈ä∏ î£ ‘·–q $<Û+ä >± u§eTà\T, u§eTà\≈£î ‘·–q $<Ûä+>± düìïy˚XÊ\T, düìïy˚XÊ\≈£î ‘·–q≥Tº>± dü+uÛ≤wüD\T, ‘·–q≥Tº>± u≤ø˘Å&Ü|t‡ n˙ï eTT+<äT>± dæ<äΔ+ #˚düTø√yê*. 1. u§eTàqT Ä&ç+#˚≥|ü⁄Œ&ÉT u§eTà MT<äH˚ <äèwæºì πø+ÅBø£]+#ê*. 2. {°#·sY ˇø=ÿø£ÿkÕ] n<äT“¤‘·yÓTÆq &Ó’˝≤>∑T\T #ÓãT‘·÷ ‘Ós¡ yÓqø±\ q{Ïdü÷Ô+fÒ ‘Ós¡ MT<ä u§eTà n#˚‘·q+>± ñ+≥T+~. n˝≤ø±≈£î+&Ü Ä&ç+#˚yêfi¯ófl u§eTà˝ÀìøÏ |üs¡ø±j·TÅ|üy˚X¯+ #˚j·÷*. 3. @ u§eTà e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ñ+fÒ ‘Ós¡ MT<ä Ä u§eTà e÷Å‘·y˚T ø£<ä˝≤*. Ç‘·s¡ u§eTà\T ø±düÔ+‘· ]j·÷ø£åHé #·÷|æ‘˚ #ê\T. nìï u§eTà\T ø£<äT\T‘·÷ ñ+fÒ @ u§eTà e÷{≤¢&ÉT‘·T+<√ #·÷ùdyê]øÏ ns¡ú+ ø±<äT. 4. @ bÕÅ‘· dü«uÛ≤yêìï ã{Ϻ Ä bÕÅ‘· jÓTTø£ÿ Vü‰euÛ≤yê\qT #·÷|æ+#ê*. ø√‹˝≤>± ¬>+‘ê*. y˚Tø£ ˝≤>± ns¡yê*. ‘ê‘· ˝≤>± <ä>±Z*. >=+‘·TqT e÷&ÉT´˝Ò{Ÿ #˚j·÷*. bÕÅ‘·≈£î ‘·–q $<Ûä+>± >=+‘·T\qT e÷sêÃ*. Bìe\q @ bÕÅ‘· m≥Te+{Ï<√ Åù|ø£å≈£î\≈£î u≤>± ns¡ú+ ne⁄‘·T+~. 5. u§eTàqT m|ü⁄Œ&É÷ ùdºõô|’q Ç+^¢wüß nø£ås¡+ ªCª ˝≤>± Ä&çùdÔ u§eTà Å|ü‹ ˇø£ÿs¡˙ #·÷dæ e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï≥Tº>± ñ+≥T+~. 6. ¬s+&ÉT bÕÅ‘·\T m<äTs¡T m<äTs¡T>± ñ+&ç e÷{≤¢&ÉT≈£îqï≥T¢ ø£ì|æ+#ê*. eT<Ûä´ eT<Ûä´˝À Åù|ø£å≈£î\qT #·÷dü÷Ô ñ+&Ü*. 7. u§eTà˝≤≥qT Å|ü<ä]Ù+#˚≥|ü⁄Œ&ÉT, u§eTà\ ø£<ä*ø£\T Å|ü<Ûëq+>± ñ+&Ü*. ì\ã&ç dü+uÛ≤wüD\T #Ó_‘˚ ÄdüøÏÔ>± ñ+&ɱ u§eTà\ m‘·TÔqT e÷s¡TÃø√yê*. n+fÒ ‘·+Å&ç, ø=&ÉT≈£î ùdºõô|’q ñ+fÒ ‘·+Å&çøÏ ø=&ÉT≈£î≈£î eT<Ûä´ m‘·TÔqT <äèwæº˝À ñ+#·Tø√yê*. 9. u§eTà\qT Å|<ü ]ä Ù+#˚≥|ü⁄Œ&ÉT øÏ{øÏ ° yÓ\T‘·Ts¡T>±ì, ˝…{’ Ÿ yÓ\T‘·Ts¡T >±ì dü]>±Z u§eTà\MT<ä |ü&≥˚ ≥Tº>± #·÷düTø√yê*. 10. u§eTà˝≤≥ düeTj·T+˝À &Éu≤“ô|’q ø=&ÉT‘·÷ dü+^‘êìï düèwæº+#·e#·TÃ. 11. ‘=&ÉT>∑T |üô|Œ≥T¢ Ä&ç+#·&ÜìøÏ u§eTà ø£+sƒ¡+˝Àì ø±–‘·+ s√\T dü]>±Z ñ+<√ ˝Ò<√ #·÷düTø√yê*. 12. ø±s¡T¶ |üô|Œ≥T¢ #˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT Å&ÜsTT+>¥ y˚j·T&É+ sêø£b˛‘˚ ãj·T≥ <=]πø u§eTà\T õsêø˘‡ rdüTø=ì ˝Ò<ë Ç+≥sYHïÓ {Ÿ qT+&ç yê&ÉTø√e#·TÃ. 13. ‘=&ÉT>∑T |üô|Œ≥¢ ‘·\ ‘·j·÷s¡T#˚j·÷\+fÒ MT≈£î kÕ|òtº {≤sTTdt ≈£î≥º&É+˝À nqTuÛÑe+ ñ+fÒ ‘·\qT kÕ|òtº{≤sTTdt ø£{Ï+>¥˝À ñ|üjÓ÷–+∫ ‘·j·÷s¡T #˚düTø=ì X¯Øsêìø ‘=&ÉT>∑Tì ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ.

u§eTà˝≤≥ Å|ü<ä]Ù+#·&É+ ø±¢düTs¡÷eTT˝À u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚XÊø£ ø±e\dæq ùdºõø√düyÓTÆ Å|ü‘˚´ø£yÓTÆq @sêŒ≥T¢ #˚düTø√e\dæq nedüs¡+ ˝Ò<äT. @<Ó’Hê ˇø£ MT≥s¡T q\¢{Ï ã≥ºqT ø±¢düTs¡÷eTT˝À ˇø£ eT÷\≈£î ø£{Ϻ ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. ˝Ò<ë ø±¢düTs¡÷eTT˝Àì fÒãT˝ŸqT ùdºõ ˝≤>± yê&ÉTø√e#·TÃ. fÒãT˝Ÿ ô|’q ø±¢‘YqT n≥TÇ≥÷ ‘Ós¡˝≤>± ø£{Ϻ ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. @<Ó’Hê |òü+ø£åHé˝À Å|ü<ä]Ù+#˚≥|ü⁄Œ&ÉT ¬s+&ÉT ø£Ås¡\‘√ u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ùdºõì ‘·j·÷s¡T#˚düTø=ì ø±düÔ ô|<ä›ôd’E˝À u§eTà\qT ‘·j·÷s¡T#˚düT≈£îì Å|ü<ä]Ù+#·e#·TÃ. Ç˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT ø£<∏ä≈£î nqT>∑TD+>± u≤ø˘Å&Ü|t‡qT ≈£L&Ü ‘·j·÷s¡T#˚düT≈£î+fÒ Å|ü<äs¡Ùq eT]+‘· ÄdüøÏÔ<ëj·Tø£+>± ñ+≥T+~. 140

u§eTà˝≤≥ e\q Å|üjÓ÷»Hê\T u§eTà˝≤≥˝À {°#s· T¡ ,¢ |æ\\¢ ø√dü+ u§eTà\qT ‘·j÷· s¡T#˚dæ Å|<ü ]ä Ù+#·e#·TÃ. ø=+#Ó+ ô|<ä› |æ\\¢ ≈£î e÷s¡± ñ+≥÷ yê]#˚‘˚ u§eTà\qT ‘·j÷· s¡T#˚sTT+∫, yê]‘√ ø£\dæ u§eTà˝≤≥\qT Å|<ü ]ä Ù+#·e#·TÃ. $<ä´qT $H√<ë‘·àø£+>±qT, $C≤„Hê‘·àø£+>±qT uÀ~Û+#·e#·TÃ.Å|<ü sä Ù¡ q nsTTb˛sTTq ‘·sT¡ yê‘· {°#s· T¡ ,¢ |æ\\¢ ≈£î ø£<˝ä∏ Àì n+XÊ\qT Å|Xü ï¯ \T>± y˚dæ düe÷<ÛëHê\T sêã{Ϻ $wüjT· |ü]C≤„Hêìï ô|+bı+~+#·e#·TÃ. ø±¢dTü s¡÷eTT˝À u§eTà\ ‘·j÷· Ø˝À |æ\\¢ qT bÕ˝§ZH≥˚ ≥T¢ #˚ùdÔ |æ\¢\≈£î {°#·s¡¢≈£î eT<Ûä´ kÕìïVæ≤‘·´+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. u§eTà˝≤≥ ˇø£ ø£fi¯ø±<äT. nH˚ø£ ø£fi¯\ düe÷Vü‰s¡+. ˇø£ u§eTà˝≤≥˝À ˇø£ u§eTàqT ‘·j·÷s¡T#˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT |æ\¢\≈£î |ü]o\q, |ü]C≤„q+, @ø±Å>∑‘·‘√ bÕ≥T Å&ÜsTT+>¥, ô|sTT+{Ï+>¥ e+{Ï ø£fi¯\‘√ |ü]#·j·T+ ø£\T>∑T‘·T+~. ø£± #Ó|Œü eT+fÒ yê]øÏ ns¡+ú #˚dTü ø√e&É+, uÛ≤wü. uÛ≤ee´ø°øÔ s£ D¡ n\e&É‘êsTT. Å|ü<äs¡Ùq Ç#˚Ã≥|ü⁄Œ&ÉT yê]øÏ Å>∑÷|ü⁄˝À ø£\dæ |üì#˚j·T&É+, Ç∫Ã|ü⁄#·TÃø√e&É+, düVü≤q+ ô|+bı+<äT‘êsTT. |æ≥º\T m˝≤ m>∑Ts¡T‘êsTT? ‘ê‘· m˝≤ <ä>∑TZ‘ê&ÉT? ø√‹ m˝≤ <ä÷≈£î‘·T+~? õ+ø£ m˝≤ |ü]¬>&ÉT‘·T+~? e+{Ï ñ<ëVü≤s¡D ÇùdÔ yês¡T #·øÿ£ >± ns¡+ú #˚dTü ø=ì ‹]– Å|<ü ]ä ÙkÕÔsT¡ . yê] #˚‘· eTT+<äT>± ø±düÔ dü+uÛ≤wüD\≈£î nqT>∑TD+>± Ä&ç+#·&É+ ÅbÕø°ºdüT #˚sTTùdÔ dü]b˛‘·T+~. c˛ ì |æ\¢\ #˚‘· Å|ü<ä]Ù+|ü #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT u§eTà\qT Ä&ç+#·eTì yê]øÏ dü÷#·q\T ÇùdÔ #ê\T yês¡T n\T¢≈£îb˛‘ês¡T. u§eTà˝≤≥qT Å|ü<ä]ÙùdÔ yê]øÏ nìï ~∏j˚T≥sY ÄsYº‡˝À |ü]#·j·T+ ø£\T>∑T‘·T+~.$q&É+`e÷{≤¢&&É +É ,#·<eä &É+`sêj·T&É+-Á|ü‹düŒ+<äq,ne>±Vü≤q,Á|üX+¯ dü,uÛ≤cÕ+XÊ\T,|ü∑T |ü&‘É êsTT. ô|’ Å|üjÓ÷»Hê\qT <äèwæº˝À ñ+#·T≈£îì ø±¢düTs¡÷eTT˝À {°#·s¡T¢ ‘·eT+‘· ‘êeTT u§eTà\qT ‘·j·÷s¡T#˚düTø=ì u§eTà˝≤≥ <ë«sê uÀ~Û+#·&ÜìøÏ ˇø£ esYÿãTø˘ ˝≤>± á |ü⁄düÔø±ìï sêj·T&É+ »]–+~. á |ü⁄düÔø£+˝À u§eTà\T m˝≤ ‘·j·÷s¡T#˚düTø√yê˝À $|ü⁄\+>± $e]+#·ã&ç+~. u§eTà\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T&ÜìøÏ dü÷∫+∫q yÓT{°]j·T˝Ÿ‡ ≈£L&Ü düT\uÛÑ+>± \_ÛkÕÔsTT. ø£<∏ä\T ≈£L&Ü ñ<ëVü≤s¡D>± Çe«&É+ »]–+~. 141

‘·s>¡ ‹∑

: Äs¡T

|üô|ŒÁ{° s¡ø+£

: dæøº ˘ |üô|Œ≥T¢

n+X¯+

: ‘Ó\T>∑T

kÕeTs¡´Δ +

: ñbÕj·T+, ø£è‘·»„‘·

bÕsƒ+¡

: ≈£î+<˚\T ‘Ó*$ (dæ+Vü≤+ ` m\Tø£)

ø±e\dæq edüTeÔ ⁄\T : bÕ‘·ø±s¡T¶\T, ô|ò$ø±˝Ÿ, #êsYºø±–‘·+, s¡+>∑T\T, yÓ<äTs¡Tã<ä›\T, ø£‘ÓÔs¡.

‘·j÷· Ø $<Ûëq+ : ‘·s>¡ ‹∑ |ü⁄düøÔ +£ ˝À u§eTà\˝À #·÷|æq $<Û+ä >± dæ+Vü≤+ ,m\Tø£ qeT÷Hê u§eT\àqT Å&ÜsTT+>¥>± y˚dTü ø√yê*.#êsYqº T s¬ +&ÉT>± eT&É‘ô· |{Ϻ ne⁄{Ÿ ˝…H’ é yÓ+≥ dü]>±Z ø£‹]Ô +#ê*. ‘·–q s¡+>∑T\qT y˚dqæ u§eTà ñqï ôdE ’ ø£Hêï ¬s{Ϻ+|ü⁄ |ü]e÷D+˝À ã<ä›qT ø±ì ø±–‘·+qT s√˝Ÿ ˝≤>± #·T{Ϻ ô|ò$ø±˝Ÿ‘√ #êsYº≈£î ˇø£ yÓ’|ü⁄q n+{Ï+#ê*. s¡+>∑T Ä]q ‘·s¡Tyê‘· ô|sTT+{Ÿ #˚ùdÔ u§eTà ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. Ç<˚ $<Ûä+>± m\Tø£ u§eTàqT ‘·j·÷s¡T#˚düTø√yê*. ‘·sT¡ yê‘· á Åø+Ï ~ $<Û+ä >± ø£<äÛ qT eTT>∑TsZ T¡ ˝Ò<ë q\T>∑Ts¡T |æ\\¢ #˚‘· ‘·–q $<Û+ä >± u§eTà\qT Ä&çùdÔ |æ\\¢ T u≤>± Äq+~kÕÔsT¡ .

ìs¡«Vü≤D $<Ûëq+ : ø£<˝äÛ À ñqï $<Û+ä >± |æ\\¢ #˚‘· ‘·–q $<Û+ä >± u§eTà\qT Ä&çùdÔ |æ\\¢ T u≤>± Äq+~kÕÔsT¡ .‘Ó*dæq ø£<Ûä ø£qTø£ Ä+>∑¢+ ˝À Á|ü<äs¡ÙqqT ìs¡«Væ≤ùdÔ, |æ\¢\ uÛ≤cÕ HÓÌ|ü⁄D´+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. dæøº ˘ |üô|Œ{ŸqT Ä&ç+#˚ $<Ûëq+ : dæøº ˘ |üô|Œ≥¢ ùdõº Å|‘ü ´˚ ø£yTÓ qÆ ô|<ä› ùdõº nedüs+¡ ˝Ò∑TD+>± ø£~|æ‘˚ |æ\¢\T Äq+~kÕÔs¡T.#·ø£ÿ>± Ä&çkÕÔs¡T.

142

Ç+ø=ø£ |ü<‹Δä

: ø£Ås¡ u§eTà\T (}#· |üô|Œ≥T¢) \˝À ‘·j·÷s¡T #˚j·T&É+

ø±e\dæq edüTeÔ ⁄\T : kÕø˘‡, <ä÷~, kÕŒ+õ, ô|ò$ø±˝Ÿ, ø£‘ÓÔs¡, ø£≥ºsY, u≤˝Ÿ‡, ø±sYº uÀsYº, |òüsYø±¢‘Y, yÓ<äTs¡Tã<ä›\T, ≥«sTTHé, m\Tø£ s¡+>∑T >∑T&ɶ 1/2 MTˆˆ,<ës¡+.

dæ+Vü≤+ ‘·\qT ‘·j·÷s¡T#˚j·TT $<Ûëq+ dæ+Vü≤+ ‘·\≈£î dü]b˛j˚T+‘· <ä÷~ì kÕø˘‡˝À ì+|æ ≥«sTTHé‘√ Ä ‘·\qT ø£fj ºÒ ÷· *. ‘·\≈£î, dæ+Vü≤+ eT÷‹˝≤ ñ+&˚˝≤ ˇø£ ∫qï u≤˝ŸqT ¬s+&ÉT>± ø√dæ n+{Ï+#ê*. eTT≈£îÿ≈£î >±düT u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ù||üsYqT Å‹ø√D Äø±s¡+˝À ø£‹Ô]+∫ n+{Ï+#ê*. ø£fi¯flqT ≈£L&Ü n‹øÏ+#ê*. Ä ‘·s¡Tyê‘· dæ+Vü≤+ p\Tq≈£î >±düT kÕŒ+õì bı&Ée⁄>± düqï>± eTTø£ÿ\T>± #˚düTø=ì ˇø£<ëì MT<ä ˇø£{Ï n+{Ï+#ê*. n|ü⁄&ÉT ‘·\ |üP]Ô nsTT+<äqïe÷≥! u§eTà˝À #·÷|æq $<Û+ä >± dæ+Vü≤+ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡+ Äø±s¡+˝À kÕŒ+õ ø£{Ÿ #˚dTü ø√yê*. s¬ +&ÉT yÓ± s¬ +&ç+{Ï eT<Û´ä ˝À <ësêìï ø£{≤º*. á ã<ä\› ≈£î ø£{Ÿ #˚dTü ≈£îqï dæ+Vü≤+ X¯Øsêìï n+{Ï+#ê*. ‘·\qT, yÓT&É uÛ≤>∑+˝À yÓ<äTs¡Tã<ä› <ä÷πs˝≤>± _–+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· X¯Øs¡ uÛ≤>±ìøÏ ‘·\qT ≈£L&Ü n‹øÏ+#ê*. ‘√ø£qT n‹øÏ+#ê*. n|ü⁄&ÉT dæ+Vü≤+ u§eTà ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~.

X¯Øs¡ uÛ≤>∑+ ‘·j·÷s¡T#˚j·TT $<Ûëq+ dæ+Vü≤+ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡uÛ≤>∑+˝≤>± m\Tø£ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡+ Äø±s¡+˝À kÕŒ+õ ø£{Ÿ #˚düTø√yê*. ¬s+&ÉT yÓ<äTs¡T ã<ä›\T rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬s+&ç+{Ï eT<Ûä´˝À <ësêìï ø£{≤º*. á ã<ä›\≈£î ø£{Ÿ #˚düT≈£îqï m\Tø£ X¯Øsêìï n+{Ï+#ê*. ‘·\uÛ≤>∑+˝À, yÓT&É uÛ≤>∑+˝À yÓ± X¯Øs¡ uÛ≤>±ìøÏ ‘·\qT ≈£L&Ü n‹øÏ+#ê*. ‘√ø£qT n‹øÏ+#ê*. m\Tø£ u§eTà ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. ¬s+&ÉT yÓ<äTs¡T ã<ä›\qT ø£~|æ‘˚ m\Tø£ ø£<äT\T‘·T+~.

m\Tø£ ‘·\qT ‘·j·÷s¡T#˚j·TT $<Ûëq+ eTT+<äT>± q\¢ì ã≥ºqT rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æ+∫q≥T¢>± 2 eTTø£ÿ\T m\Tø£ ‘·\qT ø£‹]Ô +#·Tø=ì 2 eTTø£ÿ\T ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï y˚dæ #·T≥÷º n+#·T\T ø£*|æ ≈£î≥Tºø√yê*. yÓT&É uÛ≤>∑+ ≈£î≥º≈£î+&Ü e<ä˝≤*. ø£*|æ≈£î{Ϻq eTTø£ÿ\qT d”<ë>± nj˚T´≥≥T¢ ˝≤>±*. yÓT&ÉuÛ≤>∑+˝À qT+&ç <ä÷~ì u≤>± >∑{Ϻ|ü&˚≥≥Tº>± ≈£Lsê*. ‘·\ô|’ uÛ≤>∑+˝À 2 #Óe⁄\qT u§eTà˝À #·÷|æ+∫q≥T¢>± ø£‹Ô]+#·Tø=ì ≈£î≥Tºø√yê*

m\Tø£ X¯Øs¡ uÛ≤>∑+ ‘·j·÷s¡T#˚j·TT $<Ûëq+ dæ+Vü≤+ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡uÛ≤>∑+˝≤>± m\Tø£ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡+ Äø±s¡+˝À kÕŒ+õ ø£{Ÿ #˚düTø√yê*. ¬s+&ÉT yÓ<äTs¡T ã<ä›\T rdüTø=ì u§eTà˝À #·÷|æq $<Ûä+>± ¬s+&ç+{Ï eT<Ûä´˝À <ësêìï ø£{≤º*. á ã<ä›\≈£î ø£{Ÿ #˚düT≈£îqï m\Tø£ X¯Øsêìï n+{Ï+#ê*. ‘·\uÛ≤>∑+˝À, yÓT&É uÛ≤>∑+˝À yÓ<äTs¡Tã<ä› <ä÷πs˝≤>± X¯Øs¡ uÛ≤>±ìøÏ ‘·\qT ≈£L&Ü n‹øÏ+#ê*. ‘√ø£qT n‹øÏ+#ê*. m\Tø£ u§eTà ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. ¬s+&ÉT yÓ<äTs¡T ã<ä›\qT ø£~|æ‘˚ m\Tø£ ø£<äT\T‘·T+~.

143

}#· |üô|Œ{ŸqT Ä&ç+#˚ $<Ûëq+ dæ+Vü≤+, m\Tø£ ø±fi¯fl≈£î ñqï ¬s+&ÉT sê&É¢qT #Ós√ #˚‘√Ô |ü≥Tºø=ì Ä&ç+#ê*. ¬s+&ÉT sê&É¢qT ˇø£<ëì ‘·s¡Tyê‘· ˇø£{Ï eTT+<äT≈£î ø£~|æ‘˚ u§eTà q&ÉTdüTÔqï≥T¢>± ñ+≥T+~. y˚>∑+>± ø£~|æ‘˚ u§eTà |ü]¬>&ÉT‘·Tqï≥T¢>± ñ+≥T+~. eTT+<äT }#·qT ø±düÔ yÓqøÏÿ Å‹|挑˚ u§eTà yÓqTø£≈î£ #·÷düTqÔ ï≥T¢>± ñ+≥T+~..}#· |üô|Œ≥¢ ùdõº >ö¢yé |üô|Œ≥¢≈î£ y˚dqæ ùdºõ˝À }#· |üô|Œ≥¢qT ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃqT. ˇø£ y˚fi¯ ã&ç˝À »]π> Å|ü‘˚´ø£ dü+<äsꓤ\˝À ô|<ä› »q düeTT<ëj·÷\ eTT+<äT c˛ y˚j·÷\+fÒ ô|<ä› u§eTà\qT ‘·j·÷s¡T #˚düTø√yê*. ø±¢düTs¡÷eTT˝À ∫qï∫qï u§eTà\T dü]b˛‘êsTT.

.

144

dæ+Vü≤+ ` m\Tø£ ˇø£ n&É$˝À dæ+Vü≤+ ñ+&˚~. dæ+Vü≤+ n&É$øÏ sêE nì >∑s¡«|ü&˚~. me«]˙ ˝…ø£ÿ#˚ùd~ ø±<äT. ˇø£ s√E <ëìøÏ m\Tø£ ø£ì|æ+∫+~. yÓ+≥H˚ <ëìì |ü≥Tºø=ì ‹q&ÜìøÏ Å|üj·T‹ï+∫+~. n|ü⁄Œ&ÉT Ä m\Tø£ ªªqqTï #·+|üe<äT› eTVü‰sêC≤! ˙e⁄ á n&É$øÏ sêEe⁄. H˚qT #ê˝≤ ∫qïJ$ì. qqTï #·+|æ‘˚ ˙ ø£&TÉ |ü⁄ì+&É∑{>ºÏ ± qe⁄«‘·÷ ªª˙e⁄ Hê≈£î düV‰ü j·T+ #˚ùd+‘· >=|üŒ<ëìyê?μμ nì m>∑‘ê[ #˚d+æ ~. ªªnsTTHê Ç+‘·es¡≈£L Hê eTT+<äT @ »+‘·Te⁄ ˙ n+‘· <ÛÓ’s¡´+>± e÷{≤¢&É˝Ò<äT. ˙ <ÛÓ’sê´ìøÏ yÓT#êÃqT b˛μμ nì m\Tø£qT $&ç∫ô|{Ï+º ~. ˇø£Hê&ÉT n&É$˝À dæ+Vü≤+ ‹s¡T>∑T‘·T+&É>± dæ+Vü≤+ y˚≥>±ì e\˝À ∫≈£îÿ≈£î+~. ø±bÕ&ÉeTì >∑{>ºÏ ± n]∫+~. dæ+Vü≤+ ns¡T|ü⁄\T $qï m\Tø£ nø£ÿ&çøÏ e∫Ã+~. yÓ+≥H˚ dæ+Vü≤+ ∫≈£îÿ≈£îqï e\qT n+‘ê ø=]πødæ dæ+Vü‰ìï $&ç|+æ ∫+~. n|ü⁄Œ&ÉT dæ+Vü≤+ m\Tø£‘√ ∫qï »+‘·Te⁄ Hêπø$T düVü‰j·T+ #˚kÕÔeì m>∑‘ê[ #˚dæq+<äT≈£î eTìï+#·eTì ø√s¡T‘·÷ Ä|ü<ä qT+&ç ‘·qì ø±bÕ&çq+<äT≈£î ø£è‘·»„‘·\T #Ó|æŒ+~. á ø£<Ûä≈£î dü+uÛ≤wüD\T sêsTT+#ê*.

dü÷#·q\T 1. dæ+Vü≤+ p\Tq≈£î >±düT Hês¡ >±ì, }\T >±ì ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. 2. ô|<ä› ô|<ä› e\qT ‘·j÷· s¡T#˚jT· &ÜìøÏ ø±–‘·+≈£î ø£Hêï\T ø£Hêï\T>± ø£‹]Ô +#·Tø=ì dæ+Vü≤+ô|q’ y˚ùdÔ m\Tø£ e∫Ã Ä ø±–‘·+ e\qT ∫+|æ‘˚ dæ+Vü≤+ e\ qT+&ç $eTTøÏÔ#Ó+~q≥Tº>± #·÷|æ+#·e#·TÃ. 3. |æ\¢\≈£î s√p |üfi¯flqT bı<äT›q kÕj·T+Å‘·+ u≤>± ‘√$T‘˚ |üfi¯ófl >∑{Ϻ>± ñ+{≤j·Tì, >∑T{≤ÿ eø£ÿbı&ç ˝≤+{Ï$ ‹q≈£L&É<ìä #Ó|Œü e#·TÃ. 4

≈£î+<˚\T ‘Ó*$ bÕsƒêìï ≈£L&É Á|ü<]ä Ù+#·e#·TÃ.

145

‘·s>¡ ‹∑ |üô|ŒÁ{° s¡ø£+ n+X¯+ kÕeTs¡´Δ + bÕsƒ+¡

: : : : :

Äs¡T dæºø˘ |üô|Œ≥T¢ kÕ+|òæTø£ XÊÁdüÔeTT Ád”Ô, |ü⁄s¡Twü düe÷q‘·«+, $#·ø£åD , (Ád”Ô, |ü⁄s¡Twü düe÷q‘·« ~X¯>± |üj·Tq+)

*+>∑ ìsêΔs¡D bÕ≥ Hê ù|s¡T d”‘·eTà.... H˚H˚yÓ÷ |ü+‘·T\eTàqT Ä&É|æ\¢>± |ü⁄{≤ºqT.... ø£cÕº˝…H√ï |ü&ܶqT #·<äTyÓ+<äT≈£î ˙ø£Hêïs¡T..... n+≥T¢ ‘√$T‘˚ #ê\Hêïs¡T me«¬sìï e÷≥\qï...... |ü≥Tºã{Ϻ dü<äTe⁄≈£îqï |ü+‘·T\eTàHÓ’ MT eTT+<äs¡ ì\T#·Tqï

ˆˆHꈈ

Ä&É|æ\¢ |ü⁄&ÉT‘·T+fÒ njÓ÷´ nq≈£î+&Ü nVü‰ nH˚ s√E\ìï sêyê\ì eTqePs¡÷ eTq |ü˝…¢≈£î eT+∫ù|s¡T sêyê\ì eT+∫ e÷≥ #Ó|æŒb˛qT e∫ÃHêqT... ne«\≈£î, nj·T´\≈£î, nø£ÿ\≈£î n+<ä]ø° Hê <ä+&Ü\T... Hê ù|s¡T d”‘·.... ô|<√›fi¯fl+<äs¡÷ qqTï d”‘·eTà n+{≤s¡T. ∫Hêïfi¯ófl qqTï d”‘·ø£ÿ n+{≤s¡T... H˚qT eTq }s√¢ |ü+‘·T\eTà>± |üì#˚düTÔqï eTq sêeTdüø£ÿ<äHê\ ø£<∏ä\T. eTq sêeTdüø£ÿ <äHê\ bÕ≥\T MT≈£î #Ó|æŒb˛<ëeTì e∫Ãq. H˚qT MTø±&É≈£î edüTÔ+fÒ eTq j·÷<ä–] nqï Ç+{Ïø±&É ˝£*¢ $q|ü&ɶ~ X¯+ø£s¡Hêï, j·÷<ä–] nqï edüTÔHêïs¡T... Äfi¯fl dü+>∑‘˚+<√ MTπs #·÷&É+&çç.

146

(X¯+ø£sY bÕ≥bÕ&ÉT≈£î+≥÷ ekÕÔ&ÉT... j·÷<ä–] ~>±\T>± ñ+{≤&ÉT.) X¯+ø£sY : m+~sê j·÷<ä–] >∑≥Tºqïe⁄.. zø±\T Ç+≥T¢+fÒ Ç+ø√ ø±\T á~\Tqï<äqï≥Tº }s¡+‘· }cÕs¡T>∑ ‹]π>{Àì$ q\¢yÓ÷>∑y˚TdüTø=ì >∑≥¢ ñqïy˚+~sê? bÕq+–≥¢ u≤>∑˝Ò<ë! j·÷~ : @+ ˝Ò<äT e÷e.!!! X¯+ø£sY : n>√ m+˝Ò<ä+≥ y˚+~s√.. ˙ yÓTTø£+ pdüÔH˚ ‘Ó\TdüTÔ+~... e÷ ôd\¢\T ‘√{Ï ˝§*¢–≥º ô|≥Tº≈£îqïyê @+~? j·÷~ : ˙≈£î ‘Ó\Te<˚eTTqï<˚ X¯+ø£sY u≤e Hêø£‘·. MT #Ó˝…¢ eTfi¯fl ˙fi¯óflb˛düT≈£î+~. X¯+ø£sY : eT+∫eTT#·Ã≥H˚ >∑<äsê.. |üπscÕHé m+<äT¬ø’sTT‘·Tqïyé? j·÷&Ü~ ø=ø£ÿ] ˝…ø£ÿq |æ\¢MT<ä |æ\¢qT ø£+≥H˚ ñqïs¡T ø£<ë.. j·÷~ : @+˝Ò<.˚ .. Ç|üŒ{Ïøπ Ç<äs› ê&É|\æ ˝¢ ≤jÓT... ˙ #Ó˝.¢… .. Ä <ä]Á<ä>=≥Tº~ ...ákÕ] >∑÷&É Ä&É|\æ H¢ ˚ ø£+≥<˚y÷Ó qì.. ˙ j·Te« Hê‘√ ô|+&É¢sTTq eT*¢>±ìøÏ ‘=*dü÷s¡T eT>∑b˛s¡&ÉT |ü⁄f…º.. >± düTã“ ø=&ÉT≈£îÿ eT>∑b˛s¡&˚ |ü⁄f…º. Ä\¢+<äs¡÷ Hê eTT+>∑\ ˙\TZ‘·T+fÒ Hê≈£î... Hê≈£î q\¢yÓ÷>∑+ ø±ø£b˛‘˚ m+~ #Ó|ü...???? X¯+ø£sY : qTe«qï~ Hê ¬ø]ø£sTTq~.. qTe⁄« ø±düÔ ~e÷ø˘‘√ì |üì #˚j·÷*.. qTe⁄« |òæø£sY #˚j·T≈£î. j·÷~ : |òøæ s£ Y #˚jT· ø£+≥y˚+~?.. ákÕ] –≥º n~ yÓ÷>∑b˛s¡ìï ø£qø£b˛‘˚ <ëìï Ç&çdôæ |{Ϻ Ç+ø√ \>∑+Z #˚dTü ≈£î+≥. Ç+ø√ eTT#·ÃfÒ ˝Ò<äT... Ä... X¯+ø£sY : j·TVü≤! ˙.. Äsê{≤\ ô|+&ç¢ø=&ÉT≈£î n‘·Ô≈£î|ü⁄ôdÔ ø£{Ϻ+&Éqï≥Tº ˙ ˝§*¢˙<˚ø±ì Hêe÷≥ Çqyê eTq eT*¢>±&ÉT, Hê]>±&ÉT @+CÒdæs√ ˙¬ø]¬ø’‘˚Ô, ˙≈£Lÿ&É eT>∑b˛s¡&˚ |ü⁄f…º&√&ÉT... j·÷~ : @+ C…dæÁ].. meTHêï eT+<äTe÷≈£î >∑≥º ‹qïsê... ˝Òø£b˛‘˚ @eTqï e÷j·TH√ eT+Á‘·yÓ÷ y˚dæ+sê? X¯+ø£sY : >∑y˚«+>±<äT.. yêfi¯ófl |ü≥ï+Bdüÿb˛sTT Ä\¢ ô|fi≤fl\≈£î |üØ#·Ã #˚sTT+∫+Ás¡T. j·÷~ : @+ |üØ#·Ã.?? X¯+ø£sY : ø£&ÉT|ü⁄˝À ñqï~ Ä&ÉH√ yÓ÷>∑H√ m]ø£|üf…º |üØ#·Ã. j·÷~ : j·TVü≤˙ j·Te«! Ä&É|æ\¢ì ‘Ó*ùdÔ Ç+¬øø£« |üπscÕHé >±<ë? X¯+ø£sY : Ä&É|æ\¢ nì ‘Ó\dæq+ø£ Ç+ø± ñ+#·T≈£î+f… |üπscÕqT. j·÷~ : n+fÒ... @+~..?? X¯+ø£sY : @eTTqï~ ø£&TÉ |ü⁄\Tqï~ Ä&É|\æ ¢ nì ‘Ó\«+>∑HÓ ø£&TÉ |ü⁄\H˚ >∑T≥T≈£îÿ eTì|æ+∫ sêyê˝… nu≤s¡¸qT #˚sTTùdÔ nsTTbÕj˚T. j·÷~ : yê]ï u≤yê... ˙ |ü⁄Á¬s\ mìï ‘Ó*$ ‘˚≥\TqïsTT... X¯+ø£sY : dü¬srjYT kÕ–q#√≥ #ê\T>±ì b˛sTT »s¡>∑*‡q |üì#·÷düTÿy√. 147

j·÷~ : Ç+‘· $es¡+>± #Ó|æŒq+ø£ H˚q÷≈£î+≥Hê b˛j·T´qÔ MT #Ó˝…¢qT Bk˛ÿì |ü≥ï+ uÀ‘·. X¯+ø£sY : b˛‘Ó b˛sTTqe⁄>∑ì eTT+<äT>∑\¢H˚ e÷ #Ó˝…¢≈£î á $wüj·T+ #Ó|üŒ≈£î |üØ#·Ã\ø£ì |ü≥ï+ ‘√\ÿb˛.. j·÷~ : ne«yé eTT+<˚ #Óô|Ô ˝§*¢ô|≥Tº≈£î+≥~. eT+∫ eTT#·Ã≥ #Ó|æŒqe⁄. X¯+ø£sY : b˛ b˛ ãdüT‡e#˚à j·÷fi¯flsTT+~. j·÷~ : ne⁄ edüÔu≤yê. X¯+ø£sY : bÕ≥ bÕ&ÉT≈£î+≥T yÓ[flb˛‘ê&ÉT.(j·÷<ä–], uÛ≤>∑´ Á|üy˚X¯+) j·÷~ : Ç>√ H˚qT &Üø£ºs¡eTà‘√ì e÷{≤¢&ÉT‘· qTe⁄« q&ç$T≥¢ m+ e÷{≤¢&É≈£î ... m]ø£sTT+<ë.. uÛ≤>∑´ : H˚H˚+ e÷{≤¢&ÉT‘·.. &Ü≥ºs¡eTà @eTqï n&ç–‘˚ #Ó|üÔ >∑+‘˚! j·÷~ : qTy˚«+ C…|üŒ≈£î nìï H˚qT C…|üÔ.. düπsHê... uÛ≤>∑´ : >∑≥¢H˚ rjYT. j·÷~ : n>√ &Ü≥ºs¡eTàdüTÔ+~.. (&Üø£ºs¡eTà edüTÔ+~) <ä+&Ü\T &Üø£ºs¡eTà. uÛ≤>∑´ : qeTkÕÿs¡+ !qTe⁄« qs¡‡eTà ø=&ÉT≈£î j·÷<ä–] ø£<äT?.. MT neTàHê≈£î u≤>±‘Ó\TdüT n+<ä]ø° kÕj·T+ #˚düTÔ+≥T+~. MT neTà u≤>∑T+<ë? j·÷~ : eT+∫>∑T+<äeTà Ç~ Hê ô|fi¯fl+ ù|s¡T uÛ≤>∑´.. ˙fi¯óflb˛düT≈£î+~ »s¡ |üØ#·Ã #˚j·TT+Á&ç. &Üø£º

: ‘·|üŒ≈£î+&Ü #˚kÕÔqT.. ne⁄qT uÛ≤>∑´ mH√ï ø±qTŒe÷à?

j·÷~ : eT÷&√bÕs¡eTà..yÓTT<ä{Ï ¬s+&ÉTkÕs¡T¢.. Ä&É|æ\¢˝Ò. &Üø£º

: düπs qTe⁄« ãj·T≥≈£Ls√Ã.

j·÷~ : n~>±<äeTà.. |üØ#·Ã #˚dæ ø£&ÉT|ü⁄˝À|ü\ ñqï |æ+&É+ Ä&ÉH√ yÓTT>∑H√ #Ó|üÔs¡+≥>∑<ë.. >± |üØ#·Ã #˚j·TTÁì &Üø£º

: ø£&ÉT|ü⁄˝À ñqï~ Ä&√yÓTT>√ |üØø£å #˚dæ #Ó|üŒ&É+ H˚s¡+. n˝≤#˚ùdÔ, •ø£å |ü&ÉT‘·T+~ *+>∑ìsê›q |üØø£å #·≥ºØ‘ê´ H˚s¡+. n˝≤ #˚ùdÔ ˙≈£î Hê≈£î •ø£å |ü&ÉT‘·T+~.

j·÷~ : >∑≥¢+≥y˚+<äeTà eTq+ me]ø£Hêï #Óù|Ô >∑<ë ‘Ó\T«˙øÏ >∑T≥Tº#·|ü&ÉT ø±≈£î+&Ü C…sTT´eTà Ä&É|æ\¢H√ yÓTT>∑|æ˝≤¢&√ #Ó|üŒ<äTà m{≤¢ ‘Ó\TdüT<äe÷à? #ÓbÕŒ? qTe⁄«#ÓbÕŒ≈£î. &܈ˆ

: |æ∫Ã|æ∫Ã>± e÷{≤¢&É≈£î Ä&É|æ\¢ nsTT‘· @eTe⁄‘·~.

j·÷~ : Ç|üŒ{Ïπø Ç<ä›s¡T Ä&É|æ\¢\Tqïs¡T. Ç+ø√kÕ] Ä&É|æ\¢ n+{Ï m≥¢ n+<äTø£ì. uÛ≤>∑´ : ˙ j·Te«.. |ü≥ï+≈£î |üØ#·Ã\ø£ì rdüTø=ùdÔ Hê MT<ä Áù|eT‘√ì n∫ÃqeqT≈£îqï –+‘· uÛÑf…ºu≤õeì nqTø√˝Ò
j·÷~ : qTe⁄« H√s¡TeTTsTT´. ì+&Ü nì ˙&É˝À ≈£L≈£î+&˚ ˙πø+ ‘Ó\TdüT yÓ÷ùd{Àìÿ ‘Ó\TdüT+Ô ~ ãs¡TyÓ+<√ kÕ>∑q+|üìøÏ eT÷≥\T ø±yê* mπsÿHê? ‹+&çøÏ ã{º≈£î }πsÿH˚ nsTT‘·<ë? &Üø£º : eT>∑|˝æ ≤¢&sÉ TT‘˚ ‹+&ç ã≥º ô|≥ºyê? ø£&TÉ |ü⁄˝À ñqï |æ+&É+ m<äT>∑T<ä\, ‘·*¢ Äs√>∑´+ ø√dü+ ‘Ó\TdüTø√e&É+ ø√dü+ Ä |üØø£\å T #˚kÕÔ+ n+‘˚ø±ì *+>∑ìsê›sD ¡ n+fÒ ø£&TÉ |ü⁄˝À ñqï~ Ä&√yÓTT>√ ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ @ &Üø£ºs¡÷ á |üØø£å\T #˚j·Ts¡T, #Ój·T´≈£L&É<äT nsTTHê Ç˝≤ mìïkÕs¡T¢ nu≤s¡¸Hé #˚sTTkÕÔe⁄? j·÷~ : eT>∑|æ˝≤¢&ÉT |ü⁄f…º<ëø± –≥¢H˚ #˚sTTkÕÔ.. &܈ˆ : qTe⁄« qs¡‡eTà ø=&ÉT≈£îe⁄ ø±ã{Ϻ }s¡T≈£î+≥Tqï eTfiÀflkÕ] Ç˝≤ n&ç>±e+fÒ b˛©düT\≈£î #Ó|æŒ ˝À|ü\ y˚sTTkÕÔqT. uÛ≤>∑´ : >∑≥¢ >∑&ç¶ô|≥Tº ‘·*¢ s√E Ç+≥¢ Ç<˚ s¡+~Û yÓTT>∑|æ\¢yê&ÉT ø±yê\ì <äj·T´+ |ü≥ºq&É ˇπø≥ düDT>∑T&ÉT Hê bÕD≤ìøÏ ìeTà\+ ˝Ò<äT. &܈ˆ : #·÷&ÉT j·÷<ä–] ˙ eT+∫πø #ÓãT‘·THêï.. á s√E\˝À Ä&É|æ\¢ nsTTHê eT>∑|æ\¢>±&ÉsTTHê ˇø£fÒ j·÷~ : nsTT‘˚ MTs¡T |üØ#·Ã #˚j·Tsê.. düπs. Çø£ |ü≥ºD+˝À &Üø£ºπs¢ ˝Òsê? &܈ˆ : H˚H˚ø±<äT Çø£ÿ&É ø±<äT qTe⁄« Ç+¬øø£ÿ&Ó’Hê |üØø£å\T #˚sTT+∫Hê }s¡Tø=qT b˛©düT\≈£î #ÓãT‘êqT.. Ç~>√ uÛ≤>∑´ Ç+{ÏøÏ yÓfi¯ófl C≤Á>∑‘·Ô>± eT+<äT\Tyê&ÉT.. MT ñs√¢ Vü≤ì‡≥˝…˝À Áø£eT+‘·|üŒ≈£î+&Ü #·÷|æ+#·Tø√.. uÛ≤>∑´ : >∑≥¢H˚ &Üø£ºs¡eTà... d”‘ø· ÿ£ Á|üyX˚ +¯ d”‘ø· ÿ£ : j·÷<ä–] uÛ≤s¡´qT |ü≥ïìøÏ rdüTø=ì b˛sTT ø£&ÉT|ü⁄˝À ñqï~ Ä|ü&ç\¢H√ yÓTT>∑|æ\¢>±&√ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë eTqT≈£îHêï&ÉT... ø±ì &Üø£ºs¡eTà ˇ|üø√˝Ò&ÉT... ô|’>± b˛©düT\≈£î |ü{ϺkÕÔqqï~... j·÷<ä–] uÛ≤s¡´ uÛ≤>∑´≈£î H=|ü\T edüTÔ+fÒ eT+Á‘·kÕì e÷¬seTàqT |æ*|æ+∫+&ÉT... j·÷<ä–] ‘·*¢ qs¡‡eTà ≈£L&Ü uÛ≤>∑´ <ä>∑Zπs ñ+~... ø±ì j·÷<ä–] e÷Á‘·+ ákÕ¬s’Hê eT>∑|æ\¢yê&ÉT |ü⁄&É‘ê&Ü ˝Ò<ë nì uÒ#ÓHé nsTT n≥T Ç≥÷ ns¡T>∑T‘·T+&ÉT. (|æ\¢ @&ÉT|ü⁄. j·÷<ä–] n≥T Ç≥T ‹s¡T>∑T‘·÷...) j·÷~ : m+ e÷¬seTà! (Ä&É|æ\¢Hê) yÓTT>∑|æ\¢>±&Éq>±?... yÓTT>∑|æ\¢ >±&Éq>±?... yÓTT>∑|æ˝≤¢&É eT+Á‘· : njÓ÷´.. Hê yÓTT>±ìøÏ n+‘· n<äTs¡Twüº+ ≈£L&ÉHê? j·÷~ : Bì+≥¢ |”ì¬>\¢ eT[fl Ä&É|æ\¢H˚ ø£qï<ë?... Ç+>∑˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äT.. Ç<√ e÷¬seTà >∑≥¢ sTTHê+ sê≈£î+fÒ –≥¢ C…sTT´.. dü|ü &ÉT >±≈£î+&É |ü⁄{Ïqº |æ\¢ >=+‘·T\ ˇ&É–¢ +C…dæ >∑T≥Tø£ÿ eTì+|æ#j Ó TY ˝Ò<+ä f… y˚&˙ç fi¯ófl b˛sTT´. m<√ ˇø£≥ C…sTT´. eT+Á‘· : nyÓ÷à.. sTT+πøeTqTïqï<ë? e÷≥ bÕøÏÿ‘˚ Hê ÁbÕD+ MT<ä≈£î sê<äT.. j·÷~ : ^ e÷≥\≈£î @+~ >±ì! yÓTTqï sêeTT\eTà ø£qï Ä&É|æ\¢qT ø±\Te\ bÕπsdæ+~ qTy˚«ø£<ë. qø£sê˝Ò #˚j·T´≈£î+&É m+‘·>±yê˝À¢ #Ó|æŒ |æ\¢qT |ü≥ºø£b˛. 149

eT+Á‘· : ø£wüº+ pdæ qTy˚« #Ó|ü.. m+ bÕ|ü+ CÒdæH√ï.. sTT+¬ø+‘·eT+~ Ä&É|æ\¢\qT –≥¢ >∑T+≥\\T¢ ô|{ϺÁq+≥ ø£<ë! n‘·Ô : m+~sê j·÷<ä–] m+~sê >∑Tdü>∑Tdü\T e÷¬seTà dü+>∑‘˚+~? e÷¬seTà.. Ä .. m+ ˝Ò<äeTà j·÷~ : @+ ˝Ò<äeTà qs¡‡eTà : m+ ˝Ò<+ä ≥ y˚+~sê? H˚q+‘ê Ç+≥H˚ ñqï.. |ü≥ï+\ &Üø£sº e¡ Tà ˙ >∑T]+∫ #Ó|Œæ q|ü&ÉT H˚qT qeTà˝≤..... yÓTT>∑|˝æ ≤¢&TÉ ø±yê\qT≈£î+≥TqïeqT≈£îqïø±ì Ä&É|\æ ¢ #·+ù|ø±&çøÏ m>∑ã&ܶe⁄sê? ˙πø+ b˛jÓ÷ø±\+sê? Ä&É|æ\¢ nì #·+|üeT+≥qyé.. j·÷~ : Hê |æ\¢ Hê sTTwü+º . eT<Û´ä ˙πøyÓTT∫Ã+~? nø£ÿs¡≈î£ sêì~ eTì+≥¢ m+<äT≈£î? ãTe«ô|{Ϻ ô|+&ç¢ ô|{≤≈£î\T C…j·T´ á&É eT÷≥˝≤>∑T ‘ê&ÉT‘·Tqïj·÷? nsTTHê ñqï Ç<ä›sê&É|æ\¢\T #ê\sê? Ç\T¢ >∑T\¢ C…j·T´˙øÏ? ‘·*¢ : ‘·|üsê! ˙πø+ ø£wüºeTsTT‘·~? »Ás¡+‘· ãTe«ô|&ç‘˚ n<˚ ô|s¡T>∑T‘·~. düsêÿ] ãfi¯fl #·<äTe⁄ #Ó|æŒ+#·T &Üø£ºs¡eTà nsTT‘·~. j·÷~ : m+B &Üø£ºs¡?? ø£˝…ø£ºsY –] e<ë› m+‘· #·~$Hê <ëìøÏ ô|+&ç¢ #ÓjÓT´<ë›? n~ dü~$q <ëìø£+fÒ m≈£îÿe dü~$H√ìï ‘˚yê˝≤? nsTTHê H˚H˚+ dü+|üeTq&É+˝Ò m&ÉH√ }j·÷´\\T ñqïj·T+≥ ø£<ë?? n+Á&É ô|&ÓddÔü ]ü . ‘·*¢ : Çø£qT+&ç Ç˝≤ n+<äs¡÷ ˙˝≤>∑ nqT≈£î+fÒ Ä&É|æ\¢\T $T>∑T‘·Ôsê.. eT>∑|æ\¢\≈£î ‘ÓdüÔs¡T ô|fi¯fl\qT? Ç<√ e÷¬seTà !!! Ç˝≤+{Ï |üqT\T #˚ùdÔ ìq÷ï, ø=&ÉTø£ì #·÷&É≈£î+&Ü ìqTï b˛©düT\≈£î |ü{ϺkÕÔ? m+~ e÷¬seTà.. Ç+ø√kÕ] Ç+≥¢ C…]+–+<äqTø√. e÷¬s : ‘·|üŒsTT+<äe÷à ... Ç+¬ø|ü&ÉT Ç≥¢ C…sTT´... j·÷~ : @+<˚ u…~]düTÔqïyé? ‘·*¢yÓ’j·TT+&ç qH˚ï n+≥<ë? á eT<Ûä´q düuÛÑ\T MT{Ï+>¥\ì ‹]– u≤>± ñ cÕ¬s’j·÷Hêe⁄. ø£≥ï+ m&Óÿ\¢ ‘ÓdüÔyé? m+ô|{Ϻ kÕ<ÛäT‘·yé? ‘·*¢ : ˙≈£î #˚‘·ø±ø£b˛‘˚ H˚qT uÛ≤>∑´ kÕ<äT‘·+.. nsTTHê ˙ nj·T´b˛‘˚ ∫qï|üŒ{Ï qT+&ç ìqTï kÕ<ä˝Ò<ë? >∑≥¢H˚ kÕ<äT‘ê.. eT+∫ #·<äTe⁄ #Ó|æŒdüÔ.... <ëì Áã‘·T≈£î n~ ã‘·T≈£î~›... eT+∫>∑ q~eq ø£≥ï+ ˝Ò≈£î+&ÉHé ø£fi¯fl<äT›sêì ô|[fl #ÓdüTÿH˚ {Àfi¯ófl eTdüTÔeT+~ÁqT.. j·÷~ : –<ä+‘ê nsTT´Hêï&ÉT dü÷‘·Ô‹jYT. d”‘ø· ÿ£ Á|üyX˚ +¯ n<ä+&ç j·÷<ä–] ø£<∏ä. ndü\T n+<äs¡÷ Ä&É|æ\¢\T |ü⁄≥º&ÜìøÏ ‘·*¢ ø±s¡D+ nqT≈£î+≥s¡T. ø±ì ôd’qT‡ Á|üø±s¡+ Ä&É|æ\¢\÷q eT>∑|æ˝≤¢&ÉsTTHê ‘·+Á&çe˝…¢ |ü⁄&É‘ês¡T. j·÷<ä–] ‘·*¢ eT+∫~ ø£qTø£ |ü⁄{Ϻq |æ\¢ ã‹øÏ+~. Ä&É|æ\¢\≈£î Ç~ ‘·*¢ ø£&ÉT|ü⁄˝À |ü&É>±H˚ ø£cÕº\T yÓTT<ä\T .. ˇø£ÿ‘˚ Ä&É|æ\¢sTTHê m+ eTT<äT›>∑ pdüT≈£î+Á≥s¡˙.#·±H˚ >∑T+&Ó\MT<ä ≈£î+|ü≥ì ∫qïej·TdüT‡˝ÀH˚ ô|[flfi¯ófl #˚dTü HÔ êïs¡T.. &ÉãT“\ø±X¯|&ü ç me]ø√ ˇø£]øÏ ø£≥uº &… TÉ ‘·THêïs¡T Äì |æ\\¢ qT á ø£<ÛäqT eTT–+|ü⁄ #Ó|üŒeTHê*.Ä&É|æ\¢\ XÊ‘·+ ‘·>∑Z&É+, $#·ø£åD >∑T]+∫ ‘Ó*j·T#ÓbÕŒ*, #·]Ã+#ê*. 150

151

‘·s>¡ ‹∑

: @&Ée ‘·s>¡ ‹∑

|üô|ŒÁ{° s¡ø+£

: dæøº ˘ |üô|Œ≥T¢

n+X¯+

: kÕe÷q´ XÊÁdüÔeTT

bÕsƒ+¡

: ˙s¡T ñqï<˚ ø=+#Ó+ eè<Ûë #˚j·Tø£+&

kÕeTs¡´Δ +

: ˙{Ï, >±´düT, ø£¬s+≥T - düVü≤» eqs¡T\ $\Te d”«j·÷e>±Vü≤q.

dæºø˘ |üô|Œ≥T¢ ¢bÕÁ‘·\T : y˚DT , Á|üø±wt , \‘· , eTqT , düeT+‘· ø±e\dæq edüTeÔ ⁄\T : ô|ò$ø±˝Ÿ, s¡+>∑T\T, yÓ<äTs¡Tã<ä›\T, <äfi¯dü] #êsYº ø±–‘·+, ø£‘ÓÔs¡. ‘·j÷· Ø $<Ûëq+

: ø±e\dæq u§eT\àqT Å&ÜsTT+>¥>± y˚düTø√yê*. #êsYºqT ¬s+&ÉT>± eT&É‘·ô|{Ϻ ne⁄{Ÿ ˝…’Hé yÓ+≥ dü]>±Z ø£‹]Ô +#ê*. ‘·–q s¡+>∑T\qT y˚dqæ u§eTà ñqï ôdE ’ ø£Hêï s¬ {Ï+º |ü⁄ |ü]e÷D+˝À ã<ä›qT ø±ì ø±–‘·+qT s√˝Ÿ ˝≤>± #·T{Ϻ ô|ò$ø±˝Ÿ‘√ #êsYº≈£î ˇø£ yÓ’|ü⁄q n+{Ï+#ê*. s¡+>∑T Ä]q ‘·s¡Tyê‘· ô|sTT+{Ÿ #˚ùdÔ u§eTà ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. Ç<˚ $<Ûä+>± nìï u§eTà\÷ ‘·j·÷s¡T#˚düTø√yê*. ‘·s¡Tyê‘· á ÅøÏ+~ $<Ûä+>± ø£<Ûä qT Ç<ä›s¡T Ä&çdü÷Ô , Ç<ä›s¡T ˝Ò<ë q\T>∑Ts¡T |æ\¢\#˚‘· ‘·–q $<Ûä+>± bÕ≥ bÕ&ÉT‘·÷ u§eTà\qT Ä&çùdÔ |æ\¢\T u≤>± Äq+~kÕÔs¡T ( u§eTà {Ï.$ . ì ‘·j·÷s¡T #˚düTø=e#·TÃ) (Á|üø±wt {°$ #·÷düTÔ+{≤&ÉT. n|ü&˚ ˝À|ü*øÏ e∫Ãq y˚DT...)

y˚DT Á|üø±wt y˚DT Á|üø±wt

: : : :

y˚DT \‘·

: :

y˚DT

:

Á|üø±wt \‘· y˚DT \‘·

: : : :

Ç+‘· yÓ\T‘·Ts¡T ñ+fÒ |ü≥º|ü>∑\T ˝…’{Ÿ y˚Xʬs+<äT≈£î? (n+≥÷ ˝…’{Ÿ Ä|òt #˚dæq≥Tº #˚kÕÔ&ÉT y˚DT.) ˝…’{Ÿ ñ+fÒ @yÓTÆ+~˝Ò u≤yê? nedüs¡yÓTÆq|ü&ÉT eT∞fl ÄHé #˚j·÷*>±? y˚düT≈£îqT+fÒ b˛˝≤? ø±yê\+fÒ eT∞fl y˚düT≈£î+<ë+, ø£¬s+{Ÿ m≈£îÿe ø±*b˛‘·T+~. ˙ |ædæHê] ‘·q+ bÕ&ÉT>±q÷, ˇø£ ã\T“ yÓ*–‘˚ @<√ ˙ ÄdüÔ+‘ê ø£¬s+{Ÿ yêfi¯fløÏ ø£{≤º\qï≥Tº e÷{≤¢&‘É êy˚!? @ HÓ\ø± HÓ\ _\T¢ ø£≥ºø£b˛‘˚ ‘·s¡Tyê‘· HÓ\ ø£¬s+{Ÿ ø£{Ÿ nsTTb˛‘·T+~. düπs˝…+&ç, sêø£sêø£ e÷ nqïj·T´ eTì+{ÏøÏ eùdÔ ˇø£ ã\T“ yÓ*–+<äì Ç+‘· ø±¢dt |”ø±˝≤? {°$ #·÷&Éìe«+&ç. H˚H˚eTHêïH˚! ø£¬s+{Ÿ y˚dtº #˚jÓTT<ä›HêïqT. qTe⁄« ø±|ü⁄sêìøÏ e∫Ãq ø=‘·Ô˝À eTq ø£¬s+≥T_\T¢ 2000 s¡÷bÕj·T\T e∫Ã+~ ˙≈£î >∑Ts¡TÔ˝Ò<ë? H˚qT #Ó|üŒ>± #Ó|üŒ>± Ç|ü&ÉT 1250 s¡÷bÕj·T\T ek˛Ô+~. (Mfi¯ófl e÷{≤¢&ÉT≈£î+≥T+&É>±H˚ ø£¬s+≥T b˛‘·T+~.) dæìe÷ eT+∫ düôdŒH釽À ñ+&É>± ø£¬s+≥T b˛sTT+~. (y˚DT‘√ uÛ≤s¡´ \‘·) MTs¡T >√\ #˚dæq≥Tº>±H˚ ø£¬s+{Ÿ b˛sTT+~. Ç|ü&ÉT n+‘ê bı<äTù|.. eTØ ˙ yÓ≥ø±s¡+. H˚qT >√\ #ÓjT· ´&É+ @$TfÒ? f…yÆ Té |ü~ nsTT´+~. |üesY ø£{Ÿ eT÷&ÉT >∑+≥\T ø£<ë! e÷≥\˝À |ü&ç eTs¡∫b˛j·÷qT. >±¬s\≈£î |æ+&ç s¡Tã“˝Ò<äT. ø£¬s+{Ÿ b˛sTT+~ ø£<ë! s√{À¢ s¡Tã“ e\dæq<˚ (n+≥÷ \‘· ˝À|ü*øÏ yÓ[flb˛sTT+~.) 152

Á|üø±wt

: MT≈£î s√p |üesY ø£{Ÿ ñ+≥T+<ë u≤yê?

y˚DT

: }... s√p ñ<äj·T+ eT÷&ÉT >∑+≥\T eTs¡\ kÕj·T+Á‘·+ Ç+ø√ ¬s+&ÉT >∑+≥\T rkÕÔ&ÉT.

Á|üø±wt

: njÓ÷´ eT] #ê˝≤ ø£wüº+ ø£<ë! Ç˝≤ rùdÔ »Hê˝…˝≤ ã‹πø~.

y˚DT

: mes¡ïì n+{≤+ eTq ø£s¬ +{Ÿ ñ‘·Œ‹Ô ø£Hêï yê&Éø+£ m≈£îÿesTT‘˚ yêfi¯flsTTHê @+ #˚kÕÔsT¡ ?(˝À|ü* qT+&û \‘· ãj·T≥≈£î e∫à ..)

\‘·

: nqïj·÷´... ˙≈£î kÕïHêìøÏ y˚&ç˙fi¯ófl ô|{≤ºqT. ø£¬s+{Ÿ ˝Ò<äì >±´dt ô|’q ø±#êqT. #·˝≤¢]b˛‘êsTT ‘·«s¡>± yÓfi¯ófl. (Á|üø±wt ˝Ò∫ u≤‘Ys¡÷yéTøÏ yÓfi¯‘ê&ÉT. ˝À|ü*øÏ yÓ[fl ãj·T≥≈£î e∫à )

Á|üø±wt

: y˚&ç ˙fi¯ófl ã¬ø{Ÿ˝À dü>∑y˚T ñHêïsTT ø£<ë!

\‘·

: Ç+ø√ ã¬ø{Ÿ˝À dü>∑+ #·˙ïfi¯ófl ñHêïsTT. ¬s+&É÷ ø£\T|ü⁄ø√ nqïj·T´.

Á|üø±wt

: ¬s+&É÷ ø£*|æHê ã¬ø{Ÿ ì+&É˝Ò<äT.

y˚DT

: njÓ÷´ u≤yê! y˚TeTT ˙fi¯fl $wüj·T+˝Àq÷ bı<äT|ü⁄ bÕ{Ï+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. s√EøÏ ˇø£ >∑+≥ùd|ü⁄ e÷Á‘·y˚T ˙fi¯ófl ekÕÔsTT. e∫Ãq|ü&˚ ì\« ñ+#·T≈£îì yê&ÉTø√yê*‡q |ü]dæ‹ú . ã¬ø{Ÿ ˙fi¯fl‘√ dü]ô|≥Tºø√e\dæq<˚ u≤yê!.

Á|üø±wt

: H˚qT e÷ Ç+{Ï <ä>∑Zs¡ Hê\T>∑T ã¬ø≥¢ ˙fi¯fl‘√ kÕïq+ #˚j·T&É+ n\yê≥T. Çø£ÿ&É ‘·|ü‘·T+<ë! á ˙fi¯fl‘√H˚ kÕïq+ #˚dæ ekÕÔqT. .......................... (y˚DT, Á|üø±wt Ç<ä›s¡÷ ≈£Ls¡TÃì ñ+{≤s¡T.)

y˚DT

: ø£¬s+{Ÿ e#˚Ães¡≈£L ˙≈£î uÀsY ø=&ÉT‘·T+<˚yÓ÷ u≤yê? #ÓeT≥T¢ ø±]b˛‘·THêïsTT. e÷≈£î n\yê≥sTT b˛sTT+~.

Á|üø±wt

: uÀsY ø±<äT ø±˙.. y˚sπ Á|ü|+ü #·+˝ÀøÏ e∫Ãq≥Tº+~ u≤yê. MTs¡T Çìï Çã“+<äT\T |ü&TÉ ‘·THêïs¡T. ndü\T n+<ä]ø° dü]|ü&˚ ø£¬s+{Ÿ, ˙fi¯ófl, >±´dt eTq≈£î ˝Òyê?

y˚DT

: ˇø£|ü&ÉT n˙ï |ü⁄wüÿ\+>±H˚ ñHêïsTT. »HêuÛ≤ ô|s¡T>∑T‘√+~. düVü≤» eqs¡T\T ‘·–Z b˛‘·THêïsTT. ñ|üjÓ÷–+#·T≈£îH˚ |ü<äΔ‹ dü]>± ˝Òq+<äT e\q ≈£L&Ü eè<Ûë nsTTb˛‘·THêïsTT. Ç|üŒ{Ïπø |ü]dæú‹ Ç˝≤ ñ+fÒ... eTq eTT+<äT ‘·sê\≈£î Ç+πø$T $T>∑T\T‘·T+~? eTq+ Ç|üŒ{Ïø£sTTHê bı<äT|ü⁄ #˚dæ Ç+<Ûäq+ yê&ÉTø£ ‘·–ùZ dÔ ø±\Twü´+ qT+&û ≈£L&Ü s¡ø+åÏ |üã&É‘êeTT. eTT+<äT ‘·sê\ yê]øÏ y˚T\T #˚dqæ yês¡eTe⁄‘êeTT.

Á|üø±wt

: ø±\Twü´+ n+{≤yé? Ç+<Ûäq+ n+{≤yé? bı<äT|ü⁄ n+{≤yé? eTq eTT+<äT ‘·sê\ yê]øÏ eTq+ y˚T\T #˚j·÷\+fÒ m˝≤? eTq+ Ç|ü⁄&ÉT bı<äT|ü⁄ #˚ùdÔ eTT+<äT ‘·sê\ yêfi¯fl≈£î #˚s¡T‘·T+<ë? 153

Á|üø±wt

: yêfi¯fl˝≤+{Ï m+<ä]ø√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É≥y˚T ø±≈£î+&Ü eTq |æ\¢\ ‘·sê\≈£î eTq+ $T–\à >∑\T>∑T‘êeTT.

eTqTÁo : ne⁄qT Á|üø±wt e÷eTj·T´.. e÷ {°#s· Y #Ó|Œæ +~. Ç|ü&ÉT ˙fi¯ófl bı<äT|ü⁄ #˚dTü ø√ø£ b˛‘˚ eTT+<äTeTT+<äT uÛÑ÷$T˝À ˙fi¯ófl ñ+&Ée+≥. e÷ {°#·sY #ÓbÕŒs¡T. y˚DT

: ì»y˚T... ˙fi¯ófl ˝Ò≈£î+fÒ eTqTwüß´\T J$+#·&Éy˚T ø£wüº+ ne⁄‘·T+~. eTq≈£î Á|ü‹ nedüsêìøÏ ˙s¡T ø±yê*. Ç|üŒ{Ïøπ ø=ìï #√≥¢ ‘ê>∑{≤ìøÏ ˙fi¯ófl <=s¡ø≥£ + ˝Ò<+ä ≥. esê¸\T ˝Òø£ ø=ìï #√≥¢ |ü+≥bı˝≤\T ;&ÉTu≤] b˛j·÷sTT. uÀs¡T y˚j·T{≤ìøÏ ≈£L&Ü m+‘· ˝À‘·TøÏ ‘·$«Hê ˙s¡T |ü&É≥+ ˝Ò<äT. |ü+≥\T |ü+&Éø£b˛‘˚ eTq≈£î ø±e\dæq <Ûëq´+, ≈£Ls¡>±j·T\T e+{Ï$ ≈£L&Ü eTq+ Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\ qT+&û ~>∑TeT‹ #˚düTø√yê*. n|ü&ÉT nìï düs¡T≈£î\T πs≥T¢ ô|]– kÕe÷q´ Jeq+ ø£wüº+ ne⁄‘·T+~. #Ó≥T¢ ô|+#ê\Hêï ˙s¡T ø±yê*. #Ó≥T¢ ˝Ò≈£î+fÒ esê¸\T sêe⁄. es¡¸+ ˙s¡T uÛÑ÷$T˝ÀøÏ Ç+ø£{≤ìøÏ #·s¡´\T rdüTø√ø£b˛‘˚ ˙s¡T düeTTÁ<ä+˝Àì ñ|ü˙fi¯fl˝À ø£*dæb˛‘·T+~. ñ<äjT· + Áu…wt #˚dTü ø√e≥+ <ä>sZ∑ ¡ qT+&û eTq≈£î ˙{Ï nedüs+¡ ñ+~. ˇ+{Ï X¯ÁuÛ+Ñ <ä>sZ∑ ¡ qT+&û Ç+{Ï X¯ÁuÛ+Ñ es¡≈î£ ˙{Ï nedüs+¡ m+‘√ ñ+~. Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° n‘·´edüs¡yÓTÆq ˙{Ï dü+|ü<äqT ø±bÕ&ÉTø√e≥+ ‘·|üŒìdü].

Á|üø±wt

: ˙{Ïì bı<äT|ü⁄ #˚düTø√≈£î+fÒ Çìï qcÕº\THêïj·÷?

y˚DT

: ne⁄qT eT]. n˝≤π> >±´dt y˚dtº #˚düT≈£îHêï düVü≤» eqs¡T\T>± \_ÛdüTÔqï >±´dt ì\Te\T nsTTb˛sTTHê s¬ {Ï+º |ü⁄ eT÷\´+ #Ó*+¢ ∫Hê uÛ$Ñ wü´‘Y˝À >±´dt <=s¡ø<£ Tä . ø£f\º… bısTT´‘√ Çã“+<äT\T ˝Ò≈î£ +&Ü >±´dt‘√ düT\Te⁄>±, ‘·«s¡>± e+≥ |üP]Ô #˚düT≈£î+≥Tqï eTq+ eTT+<äT ‘·sê\yê]ì <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì >±´dt bı<äT|ü⁄ #˚j·÷*.

Á|üø±wt

: ì»y˚T u≤e MTs¡T #ÓãT‘·T+fÒ ˇø=ÿø£ÿ $wüj·T+ ‘Ó\Tk˛Ô+~.

y˚DT

: Çø£ ø£¬s+{Ÿ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ ø£¬s+{Ÿ m≈£îÿe yê&É≥+ e\q eè<Ûë ne≥y˚T ø±≈£î+&Ü ø±\Twü´+ ≈£L&Ü ne⁄‘√+~. u§>∑TZ, ˙s¡T, >±* e+{Ï yê{ÏqT+&û ø£¬s+{Ÿ ñ‘·Œ‹Ô #˚düTÔqï+<äT≈£î #ê˝≤ Ks¡Tà ne≥y˚T ø±≈£î+&Ü >±* ø±\Twü´+ ne⁄‘√+~. ˝…’{Ÿ‡ m|ü&É÷ yÓ\>∑≥+ e\q ≈£L&Ü >±*˝À ‘˚eT ‘·–Z b˛‘·T+~. yê‘êes¡D+ y˚&ç>± e÷s¡T‘·T+~.

Á|üø±wt

: bı<äT|ü⁄ #˚j·T≈£î+fÒ e#˚à qcÕº\T #ÓbÕŒe⁄. bı<äT|ü⁄ m˝≤ #˚j·÷˝À ≈£L&Ü #Ó|ü⁄Œu≤e. eTq ø±\˙˝À n+<ä]‘√ bı<äT|ü⁄ #˚sTT+∫, eTq ø±\˙ Ä<äs¡Ù ø±\˙>± ù|s=#˚Ã˝≤ #˚<ë›+.

Á|üø±wt

: ne⁄qT eTqT ˙fi¯flqT nedüs+¡ nsTTq y˚Ts¡øπ yê&ÉTø√yê*. q\¢\T ©ø˘ ø±≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*. _j·T´+ ø£&–ç q ˙s¡T ô|s¡{À¢ì yÓTTø£ÿ\≈£î ñ|üj÷Ó –+#·Tø√yê*. es¡¸|⁄ü ˙s¡T Ç+≈£î&ÉT >∑T+≥\ <ë«sê uÛ÷Ñ $T˝ÀìøÏ Ç+øÏ b˛ìyê«*. esê¸\T m≈£îÿe ≈£îs¡e&ÜìøÏ #Ó≥T¢ m≈£îÿe>± ô|+#ê*.

düeT+‘· : >±´dt m˝≤ bı<äT|ü⁄ #˚j·÷˝À H˚qT #Ó|üŒHê? Á|üø±wt nHêï? Á|üø±wt

: z.. ˙≈£î ‘Ó\TkÕ... ‘Ó*ùdÔ #Ó|ü.

154

düeT+‘· : e+≥≈£î Áô|wüsY ≈£îø£ÿsYì ñ|üj÷Ó –+#ê*. e+≥≈£î n˙ï s¡&û #˚dTü ≈£îqï ‘·sT¡ yê‘· kº yÓ*–+#·T ø√yê*. |ü|ü qT ñ&çø+Ï #·{≤ìøÏ eTT+<äT Hêqô|{≤º*. e+≥ #˚ùd|ü&ÉT eT÷‘· ô|{Ϻ e+&Ü*. e+≥ |üPs¡eÔ >±H˚ ãs¡ïsY Ä|òt #˚j÷· *. ≥÷´uŸ ©ø˘ ne⁄‘·T+<˚y÷Ó #·÷düTø√yê*. Á|òCæ Ÿ˝À qT+&û rj·T>±H˚ y˚&ç #˚jT· ≈£L&É
: X¯uÛ≤wt. yÓØ>∑T&é. ø£¬s+{Ÿ bı<äT|ü⁄ m˝≤ #˚j·÷˝À me¬s’Hê #Ó|ü⁄‘êsê?

eTqTÁo : H˚qT #ÓbÕÔqT... H˚qT #ÓbÕÔqT..yÓ\T‘·Ts¡T ñqï|ü&ÉT ã˝Ÿ“\T ÄHé #˚jTÓ T<äT.› b˛¢s√ôd+{Ÿ ã\T“\T yê&É≥+ e\q ø£¬s+≥T ‘·≈£îÿe ø±\T‘·T+~. #Ó≥¢ qT+&û >±* edüTÔqï|ü&ÉT bòÕ´Hé ÄHé #˚jÓTT<äT›. @>∑~˝À |üì ˝Òq|ü&ÉT Ä >∑~˝À ˝…’{Ÿ Ä|òt #˚j·÷*. ø£¬s+{Ÿ edüTÔe⁄\ nedüs¡+ y˚Ts¡πø ÄHé #˚j·÷*. |ü¢>¥ ÄHé #˚dæ ô|{Ϻ e~*y˚jT· ≈£L&Ü<äT.ôd˝Ÿ #ê]® #˚ùd|ü&ÉT≈£L&Ü #ê]®+>¥ |üPs¡eÔ >±H˚ rùdj·÷*. sêÁ‘·+‘ê #ê]®+>¥ ô|{Ϻ ñ+#·sê<äT. Á|üø±wt y˚DT Á|üø±wt

: Vü‰´|”>± m+C≤jYT #˚j·T≈£î+&Ü bı<äT|ü⁄ bı<äT|ü⁄ n+{≤y˚+{Ï ?u≤yê??? : eTq≈£î qwüº+ ? eTq+ ø=ìï eT+∫ n\yê≥T¢ #˚düTø√e&É+ e\q ø=+‘· eT+~øÏ y˚T\T »s¡T>∑T‘·T+~. eTT+<äT eTT+<äT Çã“+<äT\ |ü&É≈£î+&Ü ñ+{≤s¡T. : ne⁄qT u≤e .... eTq+ ø=ìï n\yê≥T¢ e÷s¡TÃ≈£î+fÒ dü]b˛‘·T+~. eTqø√dü+ eTq+ ã‘·ø£≥+ ø±<äTsê >=|üŒ. n+<ä] ø√dü+ eTq+ e÷s¡≥+ >=|üŒ.

155

156

‘·s>¡ ‹∑ |üô|ŒÁ{° s¡ø+£ n+X¯+ kÕeTs¡´Δ +

: : : :

@ì$T<äe ‘·s¡>∑‹ ‘√\T u§eTà\T (˝…<äsY |üô|Œ≥T¢) ø£<Ûä - Vü≤+dü, ø±øÏ. ñbÕj·T+, uÛ≤cÕ HÓÌ|ü⁄D´+, >∑s¡«uÛÑ+>∑+,

‘√\Tu§eTà\T (˝…<sä Y |üô|Œ≥T¢) ‘=&ÉT>∑T, }#·, ø°\T |üô|Œ≥¢˝≤>± á u§eTà\T düe÷+‘·s¡+>± ñ+{≤sTT. düe÷+‘·s¡+>± ñqï u§eTà jÓTTø£ÿ X¯Øs¡uÛ≤>±\≈£î ≈£î≥ºã&ç ñqï yÓ<äTs¡Tã<ä›\qT ø£<äT|ü⁄‘·÷ M{Ïì Ä&çkÕÔs¡T. á u§eTà˝≤≥˝À Åù|ø£å≈£î\T u§eTà\qT ø±≈£î+&Ü u§eTà jÓTTø£ÿ ˙&ÉqT e÷Å‘·y˚T #·÷kÕÔs¡T. n+<äTπø M{Ïì cÕ&√|üô|Œ≥T¢ nì n+{≤s¡T.

bÕÅ‘·\T : Vü≤+dü, ø±øÏ ø±e\dæq edüTÔe⁄\T : <äfi¯dü] ‘Ó\¢ì #ês¡Tº\T, dü÷~, <ës¡+, ô|ò$ø±˝Ÿ, yÓ<äTs¡T ã<ä›\T, s¡+>∑T\T, ø£≥ºsY.õ\{ÏHé ù||üsT¡ .¢

‘·j÷· s¡T#˚jT· T $<Ûëq+ : u§eTà˝À #·÷|æq $<Û+ä >± Vü≤+dü Äø±sêìï ø£‹]Ô +#·Tø√yê*. s¬ ø£ÿ\qT $&ç>± ø£‹]Ô +#·Tø=ì Vü≤+dü jÓTTø£ÿ X¯Øs¡ uÛ≤>±ìøÏ ø£*|æ ≈£î{≤º*. Vü≤+dü X¯ØsêìøÏ, ¬sø£ÿ\≈£î $&ç>± yÓ<äTs¡T ã<ä›\qT ≈£î{≤º*. ¬sø£ÿ\≈£î ñ qï ã<ä›qT ø£~|æ‘˚ Vü≤+dü ¬sø£ÿ ø£<äT\T‘·T+~. ¬sø£ÿ\T, X¯Øs¡+, ø£fi¯ófl, ‘√ø£ eT<Ûä´ uÛ≤>±\˝À düqï>± nø£ÿ&Éø£ÿ&É ø£‹]Ô +#·T≈£î+fÒ <ëì>∑T+&Ü yÓ\T‘·Ts¡T Å|dü ]ü +∫ u§eTà n+<ä+>± ø£ì|ædTü +Ô ~. n˝≤π> ø±øÏì ≈£L&Ü ‘·j÷· s¡T#˚dTü ø√yê*. ø±e\dæq s¡+>∑T\qT y˚j·÷*.

ùdõº : ˇø£ düqïì, ‘Ó\ì¢ |ü+#ÓqT rdüTø=ì Hê\T>∑T yÓ|’ ⁄ü ˝≤ ≈£î{Ϻ n≥T ∫es¡ Ç≥T ∫es¡ ‘ê&ÉTqT >∑{>ºÏ ± ø£{ºÏ øÏ{øÏ ˝Ï Àì yÓ\T‘·Ts¡T |ü&˚˝≤ yÓqø£ qT+&ç Ä&ç+#·e#·TÃ. øÏ{ÏøÏ yÓ\T‘·Ts¡T ˝Ò≈£î+fÒ B|ü+ >±ì, ã\T“qT >±ì ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. düeTTÅ<ä+ ø√dü+ Ç+ø=ø£ #ês¡Tº ô|’q ˙*s¡+>∑T˝À düeTTÅ<ä+˝≤>± Å&ÜsTT+>¥ y˚düTø√yê*..

157

Vü≤+dü ` ø±øÏ ˇø£ bı>∑s¡TuÀ‘·T ø±øÏøÏ ‘êqT #ê˝≤ >=|üŒ<ëqïì >∑s¡«+. n~ m|ü⁄Œ&É÷ me«]‘√HÓ’Hê >±ì yÓqø±eTT+<ä÷ #·÷düTø√≈£î+&Ü >=|üŒ\≈£î b˛‘·÷ ñ+&˚~. n˝≤π> ˇø£Hê&ÉT Vü≤+dü‘√ b˛{°|ü&ç+~. ‘êqT #ê˝≤ u≤>± m>∑s¡>∑\qì Vü≤+düøH£ êï y˚>+∑ >± #ê˝≤ <ä÷s¡+ yÓfifl¯ >∑\qì |ü+<Ó+ y˚d+æ ~. düeTTÅ<ä+ ô|’q |ü]¬>‘·Ô&ÜìøÏ ‘·q‘√ b˛{°øÏ s¡eTàì düyê\T #˚dæ |ü+<Ó+ ø£{Ϻ+~. n˝≤ ¬s+&É÷ ø£\dæ düeTTÅ<ä+ ô|’q y˚>+∑ >± m>∑Ts¡T‘·÷ ñ+fÒ ø±øÏ, Vü≤+dü ø£Hêï y˚>+∑ >± eTT+<äT≈£î yÓ[fl X¯øÔÏ q•x∫ ∫es¡≈î£ düeTTÅ<+ä ô|q’ ì*#˚+<äT≈£î M\T˝Òø£ |ü&çb˛‘·÷ ñ+fÒ, Vü≤+dü ø±øÏì ‘·qô|’ møÏÿ+#·Tø=ì ø±bÕ&ç ˇ&ÉT¶≈£î #˚]Ã+~. n|üŒ{Ï qT+&û ø±øÏ ãT~Δ>± eTdü\T≈£î+~. dü ÷ #· q \T 1. <äfi¯dü] #ês¡Tº\≈£î ã<äT\T>± ùdºwüqØ˝À <=]πø bÕ¢dæºø˘ #ês¡Tº\qT ˝Ò<ë, bÕ&Ó’b˛sTTq mø˘‡πs w”≥¢qT ≈£L&Ü ñ |üj÷Ó –+#·e#·TÃ. 2. eTìwæ u§eTà\qT, »+‘·Te⁄\ u§eTà\HÓ’Hê ˝…<äsY˝À #˚jT· e#·TÃ. ÄuÛsÑ D¡ ≤\T, u§≥Tº, E≥Tº e+{Ï #√≥ düqï>± es¡TdüVü‰ Åø£eT |ü<äΔ‹˝À ø£Hêï\T #˚dæ eT<Ûä´˝À s¡+>∑T\ ø√dü+ õ*≥Hé ù||üs¡¢qT yê&Ée#·TÃ.

kÕ+düÿ è‹ø£ $<ë´ bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£ - |üô|ŒÁ{° (u§eTà˝≤≥\‘√ bÕsƒê\T) Ç<˚$<Û+ä >± ø±øÏ ø£&eÉ , Çø£eT‘·´y˚T eTVü‰ã\+, ø£f\º… yê&ÉT`»\<˚e‘· e+{Ï ø£<\äÛ qT ≈£L&É Á|ü<]ä Ù+#·e#·TÃ.

158

‘·s>¡ ‹∑

: mì$T<äe ‘·s¡>∑‹

|üô|ŒÁ{° s¡ø+£ : dæøº ˘ |üô|Œ≥T¢ n+X¯+

: ø£<Ûä : Ç+{Ï qT+&ç bÕ]b˛e&É+`|ü]D≤e÷\T

kÕeTs¡´Δ +

: Jeq HÓ|ü⁄D´+, $\Te\T, uÛ≤y√<˚«>∑ìj·T+Á‘·D

(ns¡TDY, •e |ü&ÉT≈£îì ñ+{≤s¡T. ‘·*¢ \*‘· Ç<ä›Øï CÀ ø=&ÉT‘·÷...) \*‘· : ˝≤* ˝≤* CÀ... ã+>∑s¡T ø£Hêï ... ø£\\T ‘·|üŒ ø£*ø±\+ ms¡T>∑ì ø£Hêï (bÕ≥) ˝≤*... CÀ... ˝≤* ˝≤\eTà... ˝≤* ˝≤\e÷à...˝≤* ô|<ä› ô|<ä› #·<äe⁄\˙ï #·<äyê*sê... ô|’ô|’øÏ MTs¡+‘ê m<ä>±* sê CÀ... ˝≤* ˝≤\eTà... ˝≤* ˝≤\eTà...˝≤* ø£˝…ø£ºs¡T... &Üø£ºs¡T... ø±yê* sê... MTs¡T ø£˝…ø£ºs¡T...&Üø£ºs¡T... ø±yê* sê Hê ÄX¯\˙ï MTπs rsêÃ* sê... n~ #·÷dæ y˚TeT+‘ê eTTs¡yê* sê CÀ... ˝≤* ˝≤\eTà... ˝≤*... ˝≤\eTà... ˝≤* (sê»j·T´ kÕsê d”kÕ |ü≥Tº≈£îì ‘·÷\T‘·÷ ekÕÔ&ÉT) sê»j·T´ : \*‘ê... ˇùd \*‘ê... @πs ˙ eTT<äT›\ ø=&ÉT≈£î\T ? \*‘·

: m+<äTø£+&û ? Ç|ü⁄Œ&˚ nqï+ ‹ì |ü&ÉT≈£îHêïs¡T. m+<äT≈£î ?

sê»j·T´ :

\*‘·

H˚qT m+‘√ ø£wüº|ü&ç yêfi¯¢ì #·~$düTÔ+fÒ, yêfi¯ó¢ <=+>∑‘·q+ H˚sêÃs¡T. Hê CÒ_˝ÀqT+&ç &ÉãT“\T rXÊs¡T. me&ÉT rXÊ&√ ‘˚˝≤*|ü⁄Œ&ÉT. ˝Òe+&çsê... Äπs ns¡TDY... nπs •yê... ˝Òe+&çsê Hê ø=&Éø£˝≤¢sê... ˝Òe+&ç

: m+<äTø£+&û ns¡ΔsêÁ‹ ìÁ<äb˛‘·Tqï yêfi¯¢ì ˝Ò|ü⁄‘ês¡T ? bı<äT›q ìÁ<ä ˝Ò#êø£ n&É>=#·Tà ø£<ë ?

sê»j·T´ :

ns¡TDY

˝Òe&√ yê&ÉT Hê Ç+{Ï˝À ñ+&É{≤ìøÏ M˝Ò<¢ Tä . H˚qT CÒãT˝À ô|’dü\THêïj·Tì kÕsêø=≥Tº≈£î b˛‘˚ ô|’dü\T ‘·≈£îÿesTT m+‘· nee÷q+ »]–+<√ ‘Ó\TkÕ ? n|ü⁄Œ#˚dæ ‘ê>±*‡ e∫Ã+~. Mfi¯¢ |üì |ü{≤º*‡+<˚. nπs ns¡TDY... nπs •yê... ˝Ò+&çsê... ˝Òe+&ç (ø£fió¯ ¢ q\TeTT≈£î+≥÷ Ç<ä›s¡÷ ˝ÒkÕÔs¡T) : @$T{Ï HêHêï ? @eTsTT+~ ?

sê»j·T´ :

@eTsTT+<ë ? @sê... Hê CÒãT˝À+∫ ô|’dü\T mes¡T rXÊs¡T ? (Ç<ä›s¡÷ e÷{≤¢&É≈£î+&Ü ‘·*¢ yÓqø£ <ë≈£îÿ+{≤s¡T)

sê»j·T´ :

@$T{Ïsê....? #˚ùd<ä+‘ê #˚dæ <ë≈£îÿ+{≤sê ?... #Ó|üŒ+&çsê... &ÉãT“\T mes¡T rXÊs¡T ? (n+≥÷ ns¡TDY, •e\ì ø=&É‘ê&ÉT)

159

•e

: ø={£<º Tä › HêHêï... ø={£<º Tä .› .. H˚qT ‹j·T´˝Ò∑‘q· + #˚XÊsê ? m+‘· <Ûs’Ó ´¡ + sê MT≈£î ? ø=qT≈£îÿì ‹HêïeTì #ÓãT‘·THêïyê ? dæ>T∑ Z ˝Ò<äTsê... <=+>∑‘·q+ #˚dæ ø=qT≈£îÿì ‹q{≤ìøÏ ? (n+≥÷ eTs¡˝≤ Ç<ä›]˙ ø=&É‘ê&ÉT) \*‘· : njÓ÷´ |æ\*¢ <ä]› ˙ n˝≤ >=&ÉTì¶ u≤~q≥Tº u≤<äT‘·THêïyÓ+<äT≈£î ? yêfi¯ó¢ ø£&TÉ |ü⁄øπ >± ‹Hêïs¡T. Ä ô|d’ \ü T qTe⁄« kÕsê <äTø±D≤ìøÏ b˛j·T{≤ìπø>± ? b˛˙ e~˝ÒsTT. @sê ns¡TDY... ◊dt Áø°+ ø=qTø√ÿ{≤ìøÏ qqTï n&ç–‘˚ H˚qT Ç#˚Ã<ëìï ø£<ë ? sê»j·T´ : @$TfÒ qT$«#˚Ã~ ? qTe⁄« ø±<ä÷ Mfi¯¢ì yÓqπødüTø=∫à #Ó&É>=fÒº~ ( n+≥÷ \*‘·ì ≈£L&Ü ø=&É‘ê&ÉT) Çyêfi¯ |ü~ s¡÷bÕj·T\T rXÊs¡T. πs|ü⁄ yÓsTT´ s¡÷bÕj·T\T rkÕÔs¡T. <=+>∑‘·q+ H˚sêÃs¡T. bı+&çsê... bı+&ç... Ç+{Ï˝À+∫ ãj·T≥≈£î bı+&ç. eT∞¢ Hê≈£î ø£ì|æ+#ês¡+fÒ #·+ù|kÕÔqT. bı+&ç. (n+≥÷ Ç<ä›Øï ø=&ÉT‘·÷ ãj·T≥≈£î HÓfÒºkÕÔ&ÉT.) ns¡TDY, •e : ne÷à.... (ns¡TDY, •e ãj·T≥≈£î yÓ[¢b˛‘ês¡T. \*‘· @&ÉTdüTÔ+~)

s¡+>∑+ 2 (ns¡TDY, •e e#˚Ã dü]øÏ nø£ÿ&É Hêì ≈£Ls¡TÃì ñ+{≤&ÉT) ns¡TDY Hêì ns¡TDY Hêì

: : : :

•e Hêì

: :

ns¡TDY

:

Hêì

:

ns¡TDY

:

Hê˙... nπs... Hê˙... m+<äT≈£îsê @&ÉTdüTÔHêïe⁄ ? @eTsTT´+~ ? Çø£ÿ&Éø=∫à ≈£L#·THêïy˚+{Ï ? @MT ˝Ò<äTsê H˚qT dü÷ÿ\T≈£î yÓfi¯¢ ˝Ò<äì e÷Hêqï ø={Ϻ Ç+{Ï˝À+∫ yÓ[¢bıeTàHêï&ÉT. eT] dü÷ÿ\T≈£î m+<äT≈£î b˛˝Ò<äTsê ? dü÷ÿ˝Ÿ ˝À {°#·s¡T #Óù|Œ~ ns¡ú+ ø±<äT. ôVA+esYÿ #˚j·Tø£b˛‘˚ yê‘·\T ô|&É‘ês¡T. dü÷ÿ\+fÒH˚ uÛÑj·T+ y˚k˛Ô+~sê Ä $wüj·T+ MT HêqïøÏ #ÓbıŒ#·TÃ>± ? #ê˝≤kÕs¡T¢ #ÓbÕŒqT sê... •e, ø±˙ Hê e÷≥ $+fÒHê ? H˚H˚ düs¡>±Z #·<äe≥+ ˝Ò<äì nHêïs¡T. e÷s¡Tÿ\T ‘·≈£îÿe e#êÃj·Tì u…\Tº‘√ ø={≤º&ÉTsê. njÓ÷´ n˝≤>±, n+<äs¡T Hêqï\T n+‘˚.. yêfi¯ó¢ #Óù|Œ~ eTq+ $Hê\qT≈£î+{≤πs ø±˙ eTq+ #Óù|Œ~ ø=+#Ó+ ≈£L&Ü $qs¡T. Hê≈£î #·<äyê\ì ˝Ò<äT. Ç+{À¢qT+∫ e#˚ÃXÊqT. Ç+{ÏøÏ yÓfi‚Ô ã&çøÏ yÓfie¢¯ T+{≤s¡T. Çø£ H˚qT Ç+{ÏøÏ yÓfiq¢¯ T. Hê dü+>∑‹ düsπ ... MT]<äs› ÷¡ Ç+‘· sêÁ‹ y˚fi¯ Ç˝≤ e#êÃs¡T m+<äT≈£î ? eTeTà*ï ≈£L&Ü e÷ Hêqï ø={≤¶&ÉTsê 160

Hêì ns¡TDY

Hêì ns¡TDY Hêì ns¡TDY •e ns¡TDY •e ns¡TDY •e Hêì ns¡TDY •e ns¡TDY •e Hêì ns¡TDY •e ns¡TDY

: m+<äT≈£î... m+<äT≈£î ø={≤¶&ÉTsê ? : H˚qT ◊dtÁø°yéT ø=qTø√ÿe{≤ìøÏ e÷ Hêqï CÒ_˝À+∫ &ÉãT“\T rdüT≈£îHêïqì ∫‘·ø£u≤<ë&ÉT. Ç<ä›s¡+ ø£*dæ <=+>∑‘·q+ #˚XÊeTì Ç<ä›Øï ø£*|æ ø={Ϻq≥Tº ø={≤º&ÉT. ˇfi¯¢+‘ê ˇø£fÒ H=|ü⁄Œ\T. ô|’>± Ç+{À¢+∫ >¬ +fÒXÊ&ÉT. : njÓ÷´ ◊dtÁø°+ ‹q&É+ ≈£L&Ü ‘·ù|ŒHê ? n+‘·e÷Á‘êìπø Ç+{À¢+∫ yÓfi¯¢>={≤º˝≤ ? eT] Ç|ü⁄Œ&ÉT @+ #˚<ë›+? : eTq eTT>∑TZs¡+ ø£*dæ ø=ìï s√E\T mf…ÆHê yÓfi≤›+. n|ü⁄Œ&ÉHêï eTq≈£î á #·<äTe⁄ ,<Óã“\T ‘·|ü⁄Œ‘êsTT. : mø£ÿ&çøÏ yÓfi≤›+ ? m˝≤ ã‘·T≈£î<ë+ ? : ôV’≤<äsêu≤<é yÓfi≤›+. eTq+ ø=ìï s√E\T nø£ÿ&˚ ñ+<ë+. : ôV’≤<äsêu≤<é n+fÒ #ê]àHêsY ñ+≥T+~.... n<˚ ø£<äsê... : Ä... n<˚... : eTq+ #ê]àHêsY ≈£L&Ü #·÷&Ée#êà ? : z... #ê]àHêsY #·÷&=#·TÃ, ◊e÷ø˘‡ #·÷&=#·Tà : ôV’≤<äsêu≤<é yÓfi≤¢\+fÒ &ÉãT“\T ø±yê* ø£<äsê ? : uÛÑj·T|ü&É≈£îsê... H˚qT 500 s¡÷bÕj·T\T ‘Ó#êÃqT˝Ò : ◊&çj·÷ u≤e⁄+~sê... n˝≤π> yÓfi¯<ë+ |ü<ä+&ç : Hê≈£î uÛÑj·Ty˚TdüTÔ+~sê... H˚qT sêqT... Hêqï ø={ϺHê neTà m|ü⁄Œ&É÷ eTq*ï @MT nq˝Ò<äT. nqï+ ô|&ÉT‘·T+~. eTq+ yÓ[¢b˛‘˚ neTà @&ÉTdüTÔ+~ sê. : ì»y˚T. neTà @&ÉTdüTÔ+~. ø±˙ Hêqï eTq >∑T]+∫ neTàqT ≈£L&Ü ø=≥º&É+ mìï kÕs¡T¢ »s¡>∑˝Ò<äT... eTq+ ãj·T≥¬øfi‚Ô >±˙ HêqïøÏ ãT~› sê<äT. : H˚qT MT‘√ sêqT. H˚qT Ç+{Ïπø yÓ[¢b˛‘êqT. MTs¡T yÓfi‚Ô yÓfi¯¢+&ç. : düπs ˙ Çwüº+. ø±˙ y˚TeTT ôV’≤<äsêu≤<é yÓ[¢q≥T¢ me]ø° #Ó|üŒ≈£î. : yê&ÉT #Óù|ŒkÕÔ&ÉT sê.. &ÉãT“\T rdæq $wüj·T+ HêqïøÏ yê&˚ #ÓbÕŒ&ÉT. yê&çì qeTà≈£L&É<äT. : Hêqïì #·÷ùdÔ uÛÑj·T+ y˚düÔ~sê... n+<äTπø #Óù|ŒXÊqT. á kÕ] #Ó|üŒqT˝Ò : ákÕ] uÛÑj·T+ yÓj·T´<ë... b˛sê... b˛... <˚ì¬ø’Hê <ÛÓ’s¡´+ ñ+&Ü*. yÓ[¢ Hêqï‘√ u≤>± ‘·qTï\T ‹qT... yÓfi¯¢... (•e Ç+{ÏyÓ’|ü⁄ yÓfi≤Ô&ÉT. ns¡TDY, Hêì, Ç<ä›s¡T y˚πs <ë]˝À yÓ[¢ ãdt m≈£îÿ‘ês¡T)

s¡+>∑+ 3 Hêì ns¡TDY

: nπs #·÷XÊyê ? dæìe÷ b˛düºs¡T m+‘· ô|<ä›>± ñ+<√ ? : ne⁄qTs√... eTùV≤wt u≤ãT dæìe÷s√... ù|πs$T{Ï ? 161

Hêì ns¡TDY Hêì ns¡TDY

: : : :

ˇø£u≤“sTT : Hêì ns¡TDY

: :

ˇø£u≤“sTT : ns¡TDY : ˇø£u≤“sTT : ns¡TDY : Hêì : ns¡TDY :

b˛øÏØ... V”≤s√sTTHé Ç*j·÷Hê ø£<ä÷...? nsTT‘˚ á s√E ‘·|üŒ≈£î+&Ü á dæìe÷ #·÷&Ü*‡+<˚ Ç+{ÏqT+&ç ‘Ó∫Ãq &ÉãT“\T nsTTb˛j·÷sTT ø£<ë ? Ç|ü⁄Œ&Ó˝≤ ? n<ä+‘ê Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. mes¡÷ #·÷&É≈£î+&Ü ˝À|ü*øÏ yÓfi‚¢ <ëπs<äHêï ñ+<˚yÓ÷ #·÷<ë›+. |ü<ä.....( Ç<ä›s¡T dæìe÷ Vü‰\T <ä>∑Zs¡¬øfi≤¢s¡T) ;dt ø± kÂ... ;dt ø± kÂ...;dt ø± kÂ... (Hê˙ <ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã) @$T{Ïsê.. {Ϭøÿ{Ÿ ˝Ò≈£î+&Ü dæìe÷ #·÷kÕÔsê ? Ä...Vü‰...˝Ò<äT kÕsY ˝Ò<äT Hê˙... qTyê«>∑sê.. Á|ü‹<ëìø° uÛÑj·T|ü&É‘êe⁄ e÷ ‘·eTTà&ÉT •e>±&ç˝≤... kÕsY .. Ä dæìe÷ #·÷&Ü\qT≈£î+≥THêïeTT. ø±˙ {Ϭøÿ{Ÿ øÏ &ÉãT“˝Ò¢e⁄. |üH˚eTHêï #Ó|æ‘˚ #˚kÕÔeTT }..... ÇkÕÔqT. MTs¡T á {Ϭøÿ≥¢˙ï n$Tà ô|&ç‘˚ ¬s+&ÉT {Ϭøÿ{Ï¢kÕÔqT. MTs¡T dæìe÷ #·÷&=#·TÃ. düπs kÕsY, mìï {Ϭøÿ≥T¢ n$Tà ô|{≤º* ? á s√E≈£î |ü~ #ê\T˝Ò. ( {Ϭøÿ≥T¢ rdüT≈£î+{≤s¡T. Ä nu≤“sTT yÓ[¢b˛‘ê&ÉT) ;dt ø± <√ kÂ.... ;dt ø± <√ kÂ... n<˚$T{Ïsê ? n‘·qT e+<äπø neTàeT+fÒ qTe⁄« ¬s+&=+<ä\T n+≥THêïe⁄ ? ùV≤.. >∑{Ϻ>± ns¡e≈£î. <˚ì¬ø’Hê ãTÁs¡ ñ+&Ü* ø£<ë ? eTq≈£î ≈£L&Ü $T>∑˝≤* ø£<ësê ? e+<ä n‘·ìøÏ e+<ä eTqøÏ, ;dt ø± <√ kÂ... ;dt ø± <√ kÂ...

s¡+>∑+ 4 Hêì ns¡TDY

: ns¡TDY, u≤>± Äø£*>± ñ+~sê... : Ç+{ÏqT+N qTe⁄« ‘Ó∫Ãq &ÉãT“\T nsTTb˛j·÷sTT... dæìe÷ Vü‰˝À¢ dü+bÕ~+∫q &ÉãT“\T nsTTb˛j·÷sTT... Hêì : nsTT‘˚ Ç|ü⁄Œ&˚+ #˚<ë›+ ? ns¡TDY : n~>√ nø£ÿ&É mes√ eTTdü\eTà ñ+~. ÄyÓT e<ä› ñqï dü+∫˝À &ÉãT“\T+&ç ñ+{≤sTT. rdüT≈£îìsê.. Hêì : nyÓ÷à <=+>∑‘·qe÷ ? H˚qT #Ój·T´qT. Hê e\¢ ø±<äT. ns¡TDY : Ä.... qTe⁄« <=+>∑‘·q+ #˚j·Tø£b˛‘˚ m˝≤ ? Ç+{À¢ <=+>∑‘·q+ #˚ùd ø£<ë ãj·T≥≈£î e#êÃeTT. eTq+ eT+∫>± ã‘·ø±\+fÒ Ç˝≤+{Ï$ ‘·|üŒe⁄ ø£<ë ? uÛÑj·T|ü&ÉT‘·÷ ñ+fÒ bı≥º m˝≤ ì+&ÉT‘·T+~ ? yÓfi¯¢... qTe⁄« yÓ[¢ Ä eT÷≥ rdüT≈£îì sêyêe*‡+<˚... ‘·«s¡>± yÓfi¯ó¢... Hê˙ yÓT\¢>± n&ÉT>∑T˝À n&ÉT>∑T y˚düT≈£î+≥÷ yÓ[¢ eT÷≥ rdüTø√uÀj·÷&ÉT. #·≥T≈£îÿq eTTdü\eTà ˝Ò∫ Hêì #˚sTT |ü≥Tº≈£î+~) eTTdü\eTà : <=+>∑#·∫ÃHê&Ü... HêeT÷≥ m‘·TÔ≈£îb˛‘êe⁄sê ? Ä>∑T b˛©düT\≈£î |ü{ϺkÕÔ... 162

ˇø£‘·qT : Ä>∑e÷à... Ä>∑T... MTs¡T bıs¡|ü&ܶs¡T... yêfiË¢es¡qT≈£î+≥THêïs¡T...yêfi¯ó¢ Hê |æ\¢\T... yêfi¯ó¢ <=+>∑\T ø±<äT... eTTdü\eTà : ˙ |æ\¢\sTT‘˚ e÷Á‘·+ n˝≤π> }s¡T MT~øÏ e~˝ÒkÕÔsê ? eT+N #Ó&É÷ H˚]Œ+#·yê ? <=+>∑\T>± ‘·j·÷s¡T#˚kÕÔyê ? Äì |æ\¢\qT á ø£<ÛäqT eTT–+|ü⁄ #Ó|üŒeTHê*. |ü]D≤e÷\T ‘Ó*j·T#ÓbÕŒ*, #·]Ã+#ê*.

163

dü+^‘·+ O

bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+˝Àì π>j·÷\T

O

n_Ûqj·T π>j·÷\T

O

C≤q|ü<ä π>j·÷\T

O

dæìe÷ bÕ≥\T

O

XÊÁd”Ôj·T dü+^‘·+

6 qT+&ç 10 ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î H˚s¡Œe\dæq XÀ¢ø±\T, |ü<ë´\T 1.

e÷DÏø£´MD≤eTT|ü˝≤\j·T+r+ eT<ë\kÕ+ eT+E\ yê–«˝≤kÕyéT eTùV≤+Á<ä ˙\<äT´‹ ø√eT˝≤+^+ e÷‘·+>∑ ø£Hê´+ eTqkÕdüàsê$T #·‘·Ts¡T“¤CÒ #·+Á<äø£fi≤e‘·+ùd ≈£î#√qï‘˚ ≈£î+≈£îeTsê>∑ XÀDÒ |ü⁄+Á&˚≈£åî u≤D≤+≈£îX¯ |ü⁄wüŒ<ë|üVü≤ùdÔ qeTùdÔ »>∑<˚ø£e÷‘·'

2.

lyêD° –]C≤•Ãsêj·T <ä<Ûä‘√ eøå√eTTU≤+π>wüß j˚T ˝Àø±Hê+ dæú‹e÷|üVü≤düÔ´$Vü≤‘ê+ Ád”Ô |ü⁄+düjÓ÷>√<䓤yêyéT y˚<Áä ‘·jT· eT÷s¡j Ô T· Ád”|Ô ⁄ü s¡TcÕdü‡+|üPõ‘êedüT‡¬s’ s¡÷“¤j·÷düT' |ü⁄s¡Tc˛‘·Ôe÷+ãT»uÛÑe lø£+<ÛësêÁX‚Ùj·Tùd ` qqïj·T ` eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ ` Ä~|üs¡«+ ` ‘=*|ü<ä´+

3.

z+ düVü≤Hêee‘·T ` düVü≤HÍ uÛÑTq≈£îÔ ` düVü≤Ms¡´+ ø£s¡yêeôV’≤ ‘˚»dæ«HêeBÛ‘·eTdüTÔ ` e÷$~«cÕeôV’≤ z+ XÊ+‹XÊÙ+‹XÊÙ+‹' ` ñ|üìwü‘·TÔ\T

4.

|ü$Á‘êD≤j·T kÕ<Ûä÷Hê+ ` $HêXÊj·T#· <äTwüÿè‘ê+ <Ûäs¡à dü+kÕú|üHêsêúj·T ` dü+uÛÑyê$T j·TTπ> j·TTπ> ` uÛÑ>∑eBZ‘·

5.

>∑Ts¡T' ÁãVü≤à, >∑Ts¡T]«wüßí, >∑Ts¡Tπs›y√ eTùV≤X¯«sê >∑Ts¡T kÕø屑Y |üs¡ÁãVü≤à ` ‘·ôd’à l >∑Ts¡y˚ qeT'

6.

düs¡dü«r qeTdüTÔuÛÑ´+ es¡<˚ ø±eTs¡÷|æD° $<ë´s¡+uÛÑ+ ø£]cÕ´$T dæ~Δs¡“¤e‘·T y˚T dü<ë

7.

C≤„Hêq+<ä eTsT÷ yêD° õ‘Ó’X¯«sê´~Ûø±]D° ø£#·Ã¤|”ìø£«D‘Y bÕD° ùd«#êä+ãs¡ $Vü‰]D°

165

8.

\ø°åà+ ø°ås¡ düeTTÁ<äsê» ‘·qj·÷+ ls¡+>∑<Ûëy˚TX¯«Ø+ <ëd”uÛÑ÷‘· düeTdüÔ<˚e eì‘ê+ ˝À¬ø’ø£ BbÕ+≈£îsê+ leTqà+<äø£{≤ø£å \ãΔ$uÛÑe ÁãùV≤à+Á<ä >∑+>±<Ûäsê+ ‘ê«+ Á‘Ó’˝Àø£´ ≈£î≥T+_˙+ düs¡dæC≤+ e+<˚ eTT≈£î+<äÁ|æj·÷yéT

9.

ø£èwæ‘√ HêdæÔ <äT]“¤ø£å+ »|üH√ HêdæÔ bÕ‘·ø£' eTÚH˚q ø£\VüA HêdæÔ' HêdæÔ C≤>∑s¡‘√ uÛÑj·T'

10. dü‘·´+ e÷‘· |æ‘ê C≤„q+ <Ûäs√àÁuÛ≤‘ê <äj·÷ düU≤ XÊ+‹' |ürï ø£åe÷|ü⁄Á‘·' wü&˚‘˚ eTeT u≤+<Ûäyê'

|ü<ë´\T eTVü‰uÛ≤>∑e‘·+ ` b˛‘·q 1.

XÊs¡<ä ˙s¡<˚+<äT |òüTqkÕs¡ |ü{°s¡ eTsêfi¯ eT*¢ø± Vü‰s¡ ‘·TcÕs¡ù|òq s¡»‘êX¯\ ø±X¯ |òüD°X¯ ≈£î+<ä eT+ <ës¡ düT<Ûë|üjÓ÷~Û dæ‘·‘êeTs¡ kÕeTs¡ yêVæ≤˙ X¯óuÛ≤ ø±s¡‘·H=|ü ìqTï eT~>±q>∑HÓqï&ÉT >∑\TZ uÛ≤s¡r

2.

‘·©¢ ìqTï <ä\+∫ |ü⁄düÔø£eTT #˚‘·+ ã÷ì‹Hé ˙e⁄ Hê j·TT\¢+ã+<äTq ì*Œ »è+uÛÑDeTT>± qT≈£îÔ˝Ÿ düTX¯ã›+ãT XÀ _Û\¢+ ã\TÿeTT Hê&ÉT yê≈£îÿqqT dü+Á|”‹Hé »>∑H√àVæ≤˙ |ü⁄˝≤u≤®øÏå düs¡dü«r, uÛÑ>∑er |üPπsí+<äT_+u≤qHê

3.

q\¢ìyê&ÉT, |ü<äà qj·Tq+ãT\yê&ÉT, ø£èbÕs¡dü+ãT ô|’ »˝…¢&ÉTyê&ÉT— eTÚ[|ü]dü]Œ‘· |æ+#Û·eTTyê&ÉT qe⁄« sê õ˝…¢&ÉT yÓ÷+ñyê&=ø£&ÉT #Ó\«\ e÷q<Ûäq+ãT <Ó#Óà H√ eT*¢j·T˝≤s¡, MT bı<ä\e÷≥Tq ˝Ò&ÉT >∑<äeTà #Ó|üŒπs

166

4.

ø±πs sêE\T? sê»´eTT˝Ÿ >∑\T>∑y˚? >∑s√«qï‹+ u§+<äπs? yêπsØ? dæ]eT÷≥ >∑≥Tºø=ì b˛e+ C≤*πs? uÛÑ÷$Tô|’ uÒ ¬s’q+>∑*<˚? •_Á|üeTTKT\+ Á;‹Hé j·TX¯'ø±eTT˝…’ sT÷πs ø√s¡Tÿ\T? yês¡\Hé eTs¡∫πs sTTø±ÿ\eTTHé? uÛ≤s¡Zyê

5.

eT+<ës¡eTø£s¡+<ä e÷<ÛäTs¡´eTTqT <˚\T eT<ÛäT|ü+ãT y√e⁄H˚eT<äqeTT\≈£î? ìs¡à\ eT+<ëøÏ˙ M∫ø£\ <ä÷>∑T sêj·T+#· #·qTHÓ ‘·s¡+–DT\≈£î? \*‘· s¡kÕ\ |ü\¢e U≤~j˚T #=≈£îÿ ø√sTT\ ùds¡TH˚ ≈£î≥»eTT\≈£î? |üPπsí+<äT #·+Á~ø±düTŒ¤]‘· #·ø√s¡ø£ eTs¡T>∑TH˚ kÕ+Á<ä ˙Vü‰s¡eTT\≈£î? n+ãTCÀ<äs¡ ~e´ bÕ<ës¡$+<ä ∫+‘·HêeTè‘· bÕq $X‚wü eT‘·Ô ∫‘·yÔ T˚ Ø‹ì‘·s+¡ ãT #˚sH¡ s˚ T¡ Ã? $qT‘· >∑TDo\. e÷≥\T y˚j·TTH˚\?

6.

˝≤y=øÏÿ+‘·j·TT ˝Ò<äT <ÛÓ’s¡´eTT $˝À\+ãjÓT´ ÁbÕD+ãT\THé sƒêe⁄˝Ÿ <äô|ŒqT— eT÷s¡Ã¤e#Óà ‘·qTe⁄+&Éôd‡Hé— ÁX¯eT+ãjÓT´&çHé ˙y˚ ‘·|ü|ü  ì‘· |üs¡+u…s¡T>∑ eTìï+|ü+<ä>∑THé BqTìHé— sêy˚ sT÷X¯«s¡— ø±ey˚ es¡<ä— dü+s¡øÏå+#·T uÛÑÁ<ë‘·àø±.

7.

n\yÓ’≈£î+sƒ¡|ü⁄s¡+ãT˝À, q>∑]˝À, HêeT÷\ kÂ<Ûä+ãT <ë |ü\, eT+<ës¡ eHê+‘·sêeTè‘· düs¡' ÁbÕ+‘˚+<äTø±+‘√e˝À ‘·Œ\ |üs¡´+ø£ s¡e÷$H√~j·T>∑T Hê|üqï Á|üdüqTï+&ÉT $ Vü≤«\ Hêπ>+Á<äeTT bÕVæ≤ bÕVæ≤ j·TqT ≈£îj·÷´*+∫ dü+s¡+_ÛjÓÆT

8.

dæ]øÏ+C…|üŒ&ÉT— X¯+K#·Áø£j·TT>∑eTT+ CÒ<√sTT dü+~Û+|ü— &˚ |ü]yês¡+ãTqT Js¡— &ÉÁuÛÑ>∑|ü‹+ãìï+|ü, &Üø£]íø±+ ‘·s¡ <Ûä$Tà\¢eTT #·ø£ÿH=‘·Ô&ÉT— $yê<äÁb˛~Δ‘· l≈£î#√ |ü]#˚˝≤+#·\yÓTÆq M&É>∑T >∑»ÁbÕDeH√‘ê‡Væ≤jÓÆT 167

9.

ne÷à eTqTï ~q+>∑ H˚ •X¯óe⁄H√? j·÷ø=+{ÏH√? yÓÁ]H√? qeTà+p&É≈£î M] e÷≥\T eT~Hé— q˙ïe⁄ ø=≥º+>∑ M ]e÷às¡ZeTTà |òüT{Ï+∫ #Óô|Œ<äs¡T— ø±<˚ìHé eTBj·÷dü´ >∑+ <Ûäe÷àÁ|òü÷DeTT ùddæ Hê e#·qeTT˝Ÿ ‘·ô|’Œq <ä+&ç+|üy˚

10. me«ì#˚ »ì+#·T »>∑ yÓTe«ì ˝À|ü\ qT+&ç ©qyÓTÆ jÓTe«ì j·T+<äT &ç+<äT ãs¡ y˚TX¯«s¡T&Óe«&ÉT eT÷\ø±s¡D+ u…e«&ÉHê~ eT<Ûä´ \j·TT &Óe«&ÉT düs¡«eTT <ëq jÓÆTqyê &Óe«&ÉT yêì Hê‘·àuÛÑe⁄ ˙X¯«s¡H˚ X¯s¡D+ãT y˚&Ó<äHé nœ\s¡÷|üeTT˝Ÿ <äqs¡÷|üyTÓ qÆ yê&ÉT Ä~eT<Ûë´+‘·eTT\T ˝Òø£ j·T\s¡Tyê&ÉT uÛÑø£Ô »qeTT\ BqT\ bÕ*yê&ÉT $q&Ó #·÷&É&Ó ‘·\|ü&Ó y˚>∑sê&Ó 11. Á<ÛäTeø°]ÔHé Vü≤] u…+&ç¢j·÷&Ó ì»#˚‘√ Vü‰]DÏHé e÷q yÓ’ uÛÑe >±+;Ûs¡´ $Vü‰]Hé ìœ\ dü+‘êÿ]DÏHé kÕ<ÛäT u≤+ <Ûäe dü‘êÿ]ì ãTTD´#ê]DÏ eTVü‰<ë]Á<ä´ dü+Vü‰]DÏHé düT$uÛÑ÷cÕ+ãs¡ <Ûë]DÏHé >∑TDer #·÷&ÜeTDÏHé s¡TøÏàDÏHé

Ç‘·s¡ ø£e⁄\ |ü<ë´\T 12. ≈£îs¡Teè<äTΔ˝Ÿ >∑Ts¡eè<äΔu≤+<Ûäe⁄\H˚≈£î˝Ÿ #·÷#·T#·T+&ÉHé eT<√ <äΔs¡T&Ó’ Á<Í|ü~ì≥T¢ #˚dæq K\THé <äTXÊÙdüqTHé ˝Àø£ ;Û ø£s¡ ©\Hé e~ÛsTT+∫ ‘·~«|ü⁄\ eø£åXË’Ù\ s¡øöÔwüß ì s¡Ès¡ eTTØ«|ü‹ #·÷#·T#·T+&É nìHêdü«~+‘·T qTÁ>±ø£è‹Hé ` qqïj·T, eTVü‰uÛ≤s¡‘·+, düuÛ≤|üs¡«+

168

13. sê»≈£î˝…’ø£ uÛÑ÷wüDT&ÉT sê»eTH√Vü≤s¡T&Éq´sê» ‘˚ CÀ »j·TXÊ* XÖs¡T´&ÉT, $X¯ó<äΔj·TX¯X¯Ãs¡~+<äT #·+Á~ø± sêõ‘· düs¡«˝À≈£î&É|üsêõ‘· uÛÑ÷] uÛÑTC≤ ø£èbÕD <Ûë sê»\ XÊ+‘· XÊÁ‘·e |üsê>∑T&ÉT, sê» eTùV≤+Á<äT&ÉTqï‹Hé ` eTVü‰uÛ≤s¡‘·eTT ` qqïj·T 14. myê«ì yêøÏ≥ ìuÛÑ eT<ä |ü+ø£+ãT sê»uÛÑ÷wüD s¡CÀsêõq>∑&ÉT myê«ì #ê]Á‘·yÓT\¢ ˝Àø£eTT\≈£î H=»®jÓÆT $qj·T+ãTH=s¡e⁄ >∑s¡|ü⁄ myê«ì ø£&Éø£+≥ ìe«{Ï˝…¢&ÉT #·÷&çÿ e÷ì‘· dü+|ü<©ä qT#·T+&ÉT myê«ì >∑TD\‘· ˝Ò&ÉT yêsêdüT\ ø£&É|ü{Ï ø=+&Éô|’ >∑\j·T Áu≤≈£î q‘·&ÉT uÛÑ÷]Á|ü‘ê|ü eTVü‰ Á|üB|ü <ä÷s¡ $|òü÷{Ï‘· >∑sê«+<Ûäø±s¡ yÓ’] Ms¡ ø√{°s¡ eTDÏ|òüTèDÏ y˚w溑ê+Á|òæT ‘·\T&ÉT πøe\ eTs¡TÔ´&˚ <Ûäs¡àdüT‘·T&ÉT ` eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ ` $sê≥ |üs¡«+ ` ‹ø£ÿq k˛eTj·÷õ 15. dæ+>∑+u≤ø£{Ï‘√ >∑TVü‰+‘·s¡eTTq+ CÒ&ÜŒ≥TyÓTÆqT+&ç, e÷ ‘·+>∑ dü÷Œ¤]®‘· j·T÷<∏ä<äs¡Ùq düeTT<ä´‘·ÿs√<ÛäyÓTÆ e#·TÃH√ »+ >±+‘ês¡ìyêdü œqïeT‹ qdüà‘˚‡qô|’ M&Óe #ÓÃ+ >∑T+rdüT‘· eT<Ûä´eTT&ÉT düeTs¡ùdúe÷_Ûsêe÷ø£è‹Hé ` eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ ` $sê≥|üs¡«+ ` ‹ø£ÿq k˛eTj·÷õ 16. ˇs¡T˝Òj·T$ jÓTTq]+∫q qs¡es¡ j·TÁ|æj·TeTT<äqø£>∑T ‘ê H√s¡T\ø£$ ùdj·T≈£îìøÏ |üsêj·TDeTT |üs¡eT<Ûäs¡à |ü<∏äeTT\¬ø\¢Hé ` eTVü‰uÛ≤s¡‘·eTT, ‹ø£ÿq k˛eTj·÷õ

169

17. ∫Hêï]bıHêï] ∫s¡T‘·≈£Lø£{ÏHê&ÉT s¡∫sTT+∫‹ eTs¡T‘·sÔ ê≥Ã]Á‘· q÷q÷>∑T MTkÕ\ q÷‘·ï j·TÚeqeTTq XÊ*yêVü≤q dü|üÔX¯‹ H=&ç$‹ dü+‘·]+∫q ì+&ÉT »e«qeTTàq j·T+<äT Vü≤s¡¸HÓ’wü<Ûä ø±e´e÷+Á<ÛäuÛ≤wü ÁbÂ&ÛÉ ìs¡“¤s¡ ej·T' |ü]bÕø£eTTq >=ì j·÷&ç‹ ;ÛeTHêj·T≈£îì eTVæ≤eT ÁbÕj·T$T+‘·≈£î $T>∑T\ ¬>’ Áyê\≈£î+&É ø±•ø±K+&ÉeTqT eTVü‰Á>∑+<∏äy˚TqT ‘ÓqT>∑T #˚ôd<ä >∑sêí≥ø£ <˚X¯ø£≥ø£ |ü<äàeqùV≤[ lHê<∏ä uÛÑ≥º ø£$ì ` lHê<∏äT&ÉT ` ø±oK+&É+ 18. dæ]>∑\yêìøÏ #Ó\T¢qT <äs¡TDT\T |ü~j·÷s¡Ty˚\T <ä>∑ ô|+&Ü¢&ÉHé ‹]ô|eTTqøÏ<s›ä ê+Á&Ü |üs¡y˚TXÊ, >∑+>∑ $&ÉTeTT bÕs¡«‹ #ê\THé ` lHê<∏äTì #ê≥Te⁄\T 19. n≥ »ìø±+#Ó uÛÑ÷$TdüTs¡T&É+ãs¡#·T+_ •s¡dü‡s¡|òüTTØ |ü≥\ eTTVüQs¡TàVüQs¡\Tsƒ¡<äuÛÑ+>∑ ‘·s¡+>∑ eTè<ä+>∑ ìdü«q düTŒ¤≥q≥HêqT≈£L\ |ü]|ü⁄\¢ ø£˝≤|üø£˝≤|æ C≤\eTTHé >∑≥ø£ #·s¡‘·ÿπsDTø£s¡ø£+|æ‘· kÕ\eTT o‘·XË’\eTTHé ` n\¢kÕì ô|<ä›q ` eTqT#·]Á‘·eTT 20. qqT uÛÑeBj·T<ëdüTì eTq+ãTq HÓj·T´|ü⁄ –düÿ ã÷ì ‘ê ∫q j·T~ Hê≈£î eTqïqj·T— #Ó\«>∑T ˙ |ü<ä|ü\¢e+ãT eT ‘·ÔqT |ü⁄\ø±Á>∑ø£+≥ø£ $‘êqeTT <ëøÏq H=#·TÃq+#·T H˚ qìjÓT<ä— q\ÿ e÷qe⁄>∑<ë sTTø£HÓ’q— qsêfi¯ ≈£î+‘·˝≤ ` q+~ ‹eTàq ` bÕ]C≤‘ê|üVü≤s¡DeTT

170

21. ‘˚HÓk˛ø£ H√s¡T rj·Tq j·T>∑T Ø‹ ‘√&É qs¡úyÓT\¢ <√#·≈£î+&É >∑÷&ÛÉ X¯ã›eTT\qT >∑÷]Ãq ø±e´eTT eT÷>∑ #Ó${Ï yê] eTT#·Ã≥s¡j·T ` Ä‘·T≈£L] yÓTT\¢ ` sêe÷j·TDeTT 22. sêE eTs¡DÏ+#Ó H=ø£‘ês¡ sê*b˛jÓT ø£$j·TT eTs¡DÏ+#Ó H=ø£‘ês¡ >∑>∑qyÓTø£s¡¬ø sêE J$+#Ó sê‹ $Á>∑Vü≤eTT\ j·T+<äT düTø£$ J$+#Ó Á|ü»\ Hê\Tø£\+<äT ` >∑TÁs¡+ C≤wüßyê 23. q+<ä≈£îe÷s¡ j·TT<äΔeTTq Hê s¡<∏äeT+<äT edæ+|ü⁄eTj·T´ eT <Ûä´+~q uÛ≤qTeT+&É\ $<Ûä+ãTq ˙<ä>∑T ø£*à CÒdæ Hê dü´+<äqyÓTT|ü>±ø£— ]|ü⁄dü+‘·‹ ‘˚»eTT ‘·|ü>±ø£ ˙ yÓ+<äTq Hêj·TT<ÛäeTTà <ä]πø>∑$T ø=|ü<äT >±ø£ πøX¯yê ` ‹s¡T|ü‹ yÓ+ø£≥ ø£e⁄\T ` bÕ+&Éy√<√´>∑eTT 24. uÛÑs¡‘·K+&É+ãT #·ø£ÿì bÕ&çj·÷e⁄ Væ≤+<äTe⁄\T ˝Ò>∑<ä÷&É˝…’ @&ÉTÃ#·T+&É ‘Ó\¢yês¡qT >∑&ÉTdü] >=\¢yês¡T |æ‘·T≈£î#·THêïs¡T eT÷‘·T\T _–j·T>∑≥º ` ∫\ø£eT]Ô \ø°åà qs¡dæ+Vü≤+|ü+‘·T\T 25. Ä|ü<ä\+<äT <ÛÓ’s¡´>∑TD, eT+∫‘· dü+|ü<ä\+<äT ‘ê*àj·TTHé uÛÑ÷|ü düuÛ≤+‘·sêfi¯eTTq |ü⁄wüÿ\ yêø£Ã‘·Ts¡‘·«, e÷õ u≤ Vü‰ |ü≥TX¯øÏÔj·TTHé, j·TX¯eTTq+<äqTs¡øÏÔj·TT, $<ä´j·T+<äT yê+ #Ûê |ü]eè~Δj·TTHé, Á|üø£è‹ »q´>∑TD+ãT\T dü»®Hê[øÏHé ` uÛ≤düÿs¡ X¯‘·ø£eTT

171

26. $<ä´ $<ä´ $<ä´ $<ä´

ì>∑÷&ÛÉ>∑T|üÔeT>∑T $‘·ÔeTT, s¡÷|üeTT |üPs¡TcÕ[øÏHé j·TX¯düT‡, uÛÀ>∑ø£], $<ä´ >∑Ts¡T+&ÉT, $<˚X¯ã+<ÛäT&ÉTHé $•wüº <Ó’e‘·eTT $<ä´≈£î kÕ{Ï <Ûäq+ãT ˝Ò~\Hé qèbÕ\ |üPõ‘·eTT $<ä´HÓs¡T+>∑ì yê&ÉT eTs¡TÔ´&˚ ` uÛÑs¡ÔèVü≤] ˙‹ X¯‘·ø£+

27. Ä‘·à X¯ó~Δ ˝Òì j·÷#ês¡eT~ j˚T\? uÛ≤+&ÉX¯ó~Δ ˝Òì bÕø£y˚T\? ∫‘·ÔX¯ó~Δ ˝Òì •e|üP»˝Ò\sê? $X¯«<ë_ÛsêeT $qTs¡ y˚eT ` y˚eTq X¯‘·ø£+ 28. $q<ä>∑THÓe«s¡T #Ó|æŒq $ìq+‘·HÓ y˚>∑|ü&Éø£ $e]+|ü<ä>∑THé ø£q ø£\¢ ì»eTT <Ó*dæq eTqTE&Ób˛ ˙‹ |üs¡T&ÉT eTVæ≤˝À düTeTr ` düTeTr X¯‘·ø£eTT

172

düs¡∞ dü«s¡eTT\T sê>∑+

:

e÷j·÷e÷fi¯e>öfi¯ (15e y˚Tfi¯ø£s¡Ô)

‘êfi¯+

:

Ä~ ` 1 \|òüTTe⁄ 2 <äè‘·eTT\T (14 0 0)

Äs√Vü≤D

:

. dü ] >∑ eT |ü <ä ì dü

nes√Vü≤D

:

. dü ì <ä |ü eT >∑ ] dü

dü«s¡kÕúqeTT\T

:

1.

wü&É®+, düT<äΔ ]wüuÛÑ+, n+‘·s¡ >±+<Ûës¡+, X¯ó<äΔ eT<Ûä´eT+, |ü+#·eT+, X¯ó<äΔ <ÛÓ’e‘·+, ø±ø£* ìcÕ<ä+

. dü ] >∑ eT ˆ |ü <ä ˆ ì dü ˆˆ . dü ì <ä |ü ˆ eT >∑ ˆ ] dü ˆˆ

2.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

dü ] |ü <ä . dü ì eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

>∑ ì <ä ]

eT ˆˆ . dü ˆˆ |ü ˆˆ dü ˆˆ

3.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

dü ] |ü <ä . dü ì eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

dü ì . dü ]

] . dü ì dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

4.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

|ü , |ü <ä eT , eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

|ü , . ì dü eT , ] dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ 173

5.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

|ü |ü eT eT

<ä <ä >∑ >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

dü ì . dü ]

] . dü ì dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

6.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

|ü |ü eT eT

eT ˆ <ä ˆ |ü ˆ >∑ ˆ

>∑ ì <ä ]

] . dü ì dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

7.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

|ü |ü eT eT

eT ˆ <ä ˆ |ü ˆ >∑ ˆ

<ä ì >∑ ]

|ü . dü eT dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

8.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

dü |ü . dü eT

eT ˆ <ä ˆ |ü ˆ >∑ ˆ

>∑ ì <ä ]

] . dü ì dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

9.

dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

] |ü ì eT

>∑ <ä <ä >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

eT |ü . ì dü |ü eT ] dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

10. dü dü . dü . dü

] ] ì ì

>∑ >∑ <ä <ä

eT ˆ eT ˆ |ü ˆ |ü ˆ

eT |ü |ü eT

>∑ <ä <ä >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

] ì ì ]

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

dü . dü . dü dü

174

kÕúsTT dü«s¡eTT\T 1.

2.

3.

dü dü >∑ >∑ . dü <ä >∑ >∑

] >∑ , , eT |ü eT |ü

eT ˆ , ˆ <ä ˆ >∑ ˆ

|ü , |ü , ì <ä eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

>∑ , |ü ]

eT ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ

, ì , |ü eT |ü eT |ü

<ä ˆ eT ˆ <ä ˆ >∑ ˆ

ì , |ü , ì <ä eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

<ä |ü |ü ]

|ü ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ

. dü <ä >∑ >∑

. dü ì <ä |ü eT |ü eT |ü

<ä ˆ eT ˆ <ä ˆ >∑ ˆ

ì ì |ü , ì <ä eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

<ä |ü |ü ]

|ü ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ

>∑ , <ä |ü <ä ì eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

>∑ <ä <ä ]

eT ˆˆ , ˆˆ |ü ˆˆ dü ˆˆ

|ü , ˆ eT eT ˆ dü ì ˆ eT >∑ ˆ

|ü |ü <ä ]

eT ˆˆ , ˆˆ |ü ˆˆ dü ˆˆ

4.

dü ] >∑ |ü eT |ü eT |ü <ä eT |ü <ä

] , |ü |ü

5.

dü <ä <ä. dü

eT ˆ , ˆ , ˆ |ü ˆ

] >∑ <ä .|ü ì dü ì <ä

ˆ ˆ ˆ ˆ

175

»+≥ dü«s¡eTT\T 1.

dü dü ] |ü |ü <ä . . dü dü ì eT eT >∑

2.

3.

] <ä ì >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

>∑ ì <ä ]

>∑ ì <ä ]

ˆ ˆ ˆ ˆ

eT eT ˆˆ . . dü dü ˆˆ |ü |ü ˆˆ dü dü ˆˆ

dü dü ] ] ˆ ] ] >∑ >∑ ˆ >∑ >∑ eT eT ˆ eT eT |ü |ü ˆ |ü. |ü <ä <ä ˆ . dü dü ì ì ˆ ì ì <ä <ä ˆˆ <ä <ä |ü |ü ˆ |ü |ü eT eT ˆ eT eT >∑ >∑ ˆ

>∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆ ] ] ˆ

eT eT ˆˆ |ü |ü ˆˆ <ä <ä ˆˆ ì. ì ˆˆ . dü dü ˆˆ |ü |ü ˆˆ eT eT ˆˆ >∑ >∑ ˆˆ ] ] ˆˆ dü dü ˆˆ

dü dü ] ] ˆ ] ] >∑ >∑ ˆ >∑ >∑ eT eT ˆ eT eT |ü |ü ˆ |ü |ü <ä <ä ˆ . . dü dü ì ì ˆ ì ì <ä <ä ˆ <ä <ä |ü |ü ˆ |ü |ü eT eT ˆ eT eT >∑ >∑ ˆ

>∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆ ] ] ˆ

] ] ˆˆ >∑ >∑ ˆˆ eT eT ˆˆ |ü |ü ˆˆ <ä <ä ˆˆ ì ì ˆˆ <ä <ä ˆˆ |ü |ü ˆˆ eT eT ˆˆ >∑ >∑ ˆˆ

dü dü ] ] >∑ >∑ eT eT |ü |ü dü dü ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT

176

] ] ˆ >∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆˆ

>∑ >∑ eT eT |ü |ü <ä <ä ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT >∑ >∑ ] ]

ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ

eT |ü <ä ì . dü |ü eT >∑ ] dü

eT |ü <ä ì . dü |ü eT >∑ ] dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

4.

5.

6.

dü dü ] ] ˆ ] ] >∑ >∑ ˆ >∑ >∑ eT eT ˆ eT eT |ü |ü ˆ |ü |ü <ä <ä ˆ . . dü dü ì ì ˆ ì ì <ä <ä ˆ <ä <ä |ü |ü ˆ |ü |ü eT eT ˆ eT eT >∑ >∑ ˆ dü dü dü ] ˆ ] ] ] >∑ ˆ >∑ >∑ >∑ eT ˆ eT eT eT |ü ˆ |ü |ü |ü <ä ˆ dü. dü. dü. ì ˆ ì ì ì <ä ˆ <ä <ä <ä |ü ˆ |ü |ü |ü eT ˆ eT eT eT >∑ ˆ dü dü ] dü ˆ ] ] >∑ ] ˆ >∑ >∑ eT >∑ ˆ eT eT |ü eT ˆ |ü |ü <ä |ü ˆ dü dü ì dü ˆ ì. ì. <ä .ì ˆ <ä <ä |ü <ä ˆ |ü |ü eT |ü ˆ eT eT >∑ eT ˆ

>∑ dü ˆ eT ] ˆ |ü >∑ ˆ <ä eT ˆ ì |ü ˆ . <ä dü ˆ |ü ì ˆ eT <ä ˆ >∑ |ü ˆ ] eT ˆ ] ] ˆ >∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆ dü ] ˆ ] >∑ ˆ <ä eT ˆ eT |ü ˆ |ü <ä ˆ dü ì ˆ ì. <ä ˆ <ä |ü ˆ |ü eT ˆ eT >∑ ˆ

] >∑ ˆˆ >∑ eT ˆˆ eT |ü ˆˆ |ü <ä ˆˆ <ä ì ˆˆ ì <ä ˆˆ <ä |ü ˆˆ |ü eT ˆˆ eT >∑ ˆˆ >∑ ] ˆˆ >∑ >∑ ˆˆ eT eT ˆˆ |ü |ü ˆˆ <ä <ä ˆˆ ì ì ˆˆ <ä <ä ˆˆ |ü |ü ˆˆ eT eT ˆˆ >∑ >∑ ˆˆ ] ] ˆˆ dü ] ˆˆ ] >∑ ˆˆ >∑ eT ˆˆ eT |ü ˆˆ |ü <ä ˆˆ dü ì ˆˆ ì. <ä ˆˆ <ä |ü ˆˆ |ü eT ˆˆ eT >∑ ˆˆ

dü dü ] ] >∑ >∑ eT eT |ü |ü . . dü dü ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT dü dü ] ] >∑ >∑ eT eT |ü |ü dü. dü. ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT dü dü ] ] >∑ >∑ eT eT |ü |ü dü dü ì. ì. <ä <ä |ü |ü eT eT 177

] ] ˆ >∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆˆ ] ] ˆ >∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆ ] ] ˆ >∑ >∑ ˆ eT eT ˆ |ü |ü ˆ <ä <ä ˆ ì ì ˆ <ä <ä ˆ |ü |ü ˆ eT eT ˆ >∑ >∑ ˆ

>∑ >∑ eT eT |ü |ü <ä <ä ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT >∑ >∑ ] ] >∑ >∑ eT eT |ü |ü <ä <ä ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT >∑ >∑ ] ] >∑ >∑ eT eT |ü |ü <ä <ä ì ì <ä <ä |ü |ü eT eT >∑ >∑ ] ]ˆ

ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ

eT |ü <ä ì . dü |ü eT >∑ ] dü eT |ü <ä ì dü. |ü eT >∑ ] dü eT |ü <ä ì dü |ü. eT >∑ ] dü

eT |ü <ä ì . dü |ü eT >∑ ] dü eT |ü <ä ì dü. |ü eT >∑ ] dü eT |ü <ä ì dü |ü. eT >∑ ] dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

kÕúsTT dü«s¡eTT\T 1.

2.

3.

dü dü >∑ >∑ . dü <ä >∑ >∑

] >∑ , , eT |ü eT |ü

eT ˆ , ˆ <ä ˆ >∑ ˆ

|ü , |ü , ì <ä eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

>∑ , |ü ]

eT ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ

, ì , |ü eT |ü eT |ü

<ä ˆ eT ˆ <ä ˆ >∑ ˆ

ì , |ü , ì <ä eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

<ä |ü |ü ]

|ü ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ

. dü <ä >∑ >∑

. dü ì <ä |ü eT |ü eT |ü

<ä ˆ eT ˆ <ä ˆ >∑ ˆ

ì ì |ü , ì <ä eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

<ä |ü |ü ]

|ü ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ

>∑ , <ä |ü <ä ì eT >∑

ˆ ˆ ˆ ˆ

>∑ <ä <ä ]

eT ˆˆ , ˆˆ |ü ˆˆ dü ˆˆ

|ü , ˆ eT eT ˆ dü ì ˆ eT >∑ ˆ

|ü |ü <ä ]

eT ˆˆ , ˆˆ |ü ˆˆ dü ˆˆ

4.

dü ] >∑ |ü eT |ü eT |ü <ä eT |ü <ä

] , |ü |ü

5.

dü <ä <ä. dü

eT ˆ , ˆ , ˆ |ü ˆ

] >∑ <ä .|ü ì dü ì <ä

ˆ ˆ ˆ ˆ

178

ôV≤#·TÃ kÕúsTT dü«s¡eTT\T 1.

2.

3.

4.

dü . dü <ä . dü dü . dü <ä . dü <ä dü. dü . dü <ä . dü <ä . dü <ä . dü dü . dü <ä . dü <ä . dü <ä . dü <ä . dü

] , ì ì ] , ì . ] ì ì ] , ì . ] ì . ] ì ì ] , ì . ] ì . ] ì . ] ì ì

>∑ , . dü <ä >∑ , dü. dü. . dü <ä >∑ , . dü . dü . dü . dü . dü <ä >∑ , . dü . dü . dü . dü . dü . dü . dü <ä

eT ˆ , ˆ . ] ˆ |ü ˆ eT ˆ , ˆ ]. ˆ ì ˆ ]. ˆ |ü ˆ eT ˆ , ˆ . ] ˆ ì ˆ ]. ˆ ì ˆ . ] ˆ |ü ˆ eT ˆ , ˆ . ] ˆ ì ˆ . ] ˆ ì ˆ . ] ˆ ì ˆ . ] ˆ |ü ˆ

|ü <ä ˆ . dü , ˆ . dü ì ˆ eT >∑ ˆ |ü <ä ˆ dü. , ˆ dü. dü. ˆ <ä |ü ˆ dü. ì ˆ eT >∑ ˆ |ü <ä ˆ . dü , ˆ . . >∑ ] ˆ <ä |ü ˆ . . dü dü ˆ <ä |ü ˆ dü. ì ˆ eT >∑ ˆ |ü <ä ˆ . dü , ˆ . . >∑ eT ˆ <ä |ü ˆ . . >∑ ] ˆ <ä |ü ˆ . . dü dü ˆ <ä |ü ˆ . dü ì ˆ eT >∑ ˆ

. ì dü , , <ä |ü ] dü . ì dü , , ]. dü. eT |ü <ä |ü ] dü ì dü , , . . dü ] eT |ü . . ] dü eT |ü <ä |ü ] dü ì dü , , . . >∑ ] eT |ü . . dü ] eT |ü . . ] dü eT |ü <ä |ü ] dü

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ 179

‘·>∑TZ kÕúsTT dü«s¡eTT\T 1.

2.

3.

4.

. dü dü >∑ dü . dü dü >∑ dü >∑ dü . dü dü >∑ dü >∑ dü >∑ dü . dü dü >∑ dü >∑ dü >∑ dü >∑ dü

ì , ] ]

<ä , dü >∑

|ü ˆ , ˆ ì. ˆ eT ˆ

eT >∑ dü , dü ] |ü <ä

ˆ ˆ ˆ ˆ

] , >∑ ì

dü ˆˆ , ˆˆ eT ˆˆ . dü ˆˆ

ì , ] ì. ] ]

<ä , dü dü dü >∑

|ü ˆ , ˆ ì. ˆ ] ˆ ì. ˆ eT ˆ

eT >∑ ˆ dü , ˆ dü dü ˆˆ >∑ eT ˆ dü ] ˆ |ü <ä ˆ

] , ì. |ü >∑ ì

dü ˆˆ , ˆˆ dü ˆˆ eT ˆˆ eT ˆˆ . dü ˆˆ

ì , ] ì. ] ì. ] ]

<ä , dü dü dü dü dü >∑

|ü ˆ , ˆ ì. ˆ ] ˆ ì. ˆ ] ˆ ì. ˆ eT ˆ

eT >∑ ˆ dü , ˆ <ä. ì. ˆ >∑ eT ˆ dü dü ˆ >∑ eT ˆ dü ] ˆ |ü <ä ˆ

] , dü |ü ì. |ü >∑ ì

dü ˆˆ , ˆˆ ] ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ eT ˆˆ eT ˆˆ . dü ˆˆ

ì , ] ì. ] ì. ] ì. ] ]

<ä , dü dü dü dü dü dü dü >∑

|ü ˆ , ˆ ì. ˆ ] ˆ ì. ˆ ] ˆ ì. ˆ ] ˆ ì. ˆ eT ˆ

eT >∑ ˆ dü , ˆ <ä. |ü. ˆ >∑ eT ˆ <ä. ì. ˆ >∑ eT ˆ dü dü ˆ >∑ eT ˆ dü ] ˆ |ü <ä ˆ

] , <ä. |ü dü |ü ì. |ü >∑ ì

dü ˆˆ , ˆˆ ì. ˆˆ eT ˆˆ ] ˆˆ eT ˆˆ dü ˆˆ eT ˆˆ eT ˆˆ . dü ˆˆ 180

es¡MD≤ sê>∑+ ‘êfi¯+ Äs√Vü≤D nes√Vü≤D dü«s¡kÕúqeTT\T

>∑ >∑ ˆ e. s¡ ˆ . ] dü ˆ e q ˆ >∑ |ü ˆ düT s¡T ˆ >∑ >∑ ˆ düT s¡ ˆ >∑ >∑ ˆ ì s¡T ˆ >∑ >∑ ˆ ì s¡ ˆ <ä >∑ ˆ e s¡ ˆ >∑ |ü ˆ yê+. ˆ dü ] ˆ dü s¡ ˆ dü ] ˆ » j·T ˆ

: : : : :

|ü , |ü M , D≤ <ä <ä |ü s¡T Vü. ≤ ˝À <ä dü <ä ∫ s¡ ã+ <ä |ü >∑ düT ‘· ø£ >∑ >∑ ] |ü eT X¯ó <ä |ü <ä ‘· » j·÷ . . . ] ] dü <ë .. Á|æ <ä dü <ä ∫Û ‘· |òü >∑ , >∑ dæ . C≤ dü >∑ ] » j·T »

yÓ÷Vü≤Hé (28e y˚Tfi¯ø£s¡Ô j·T>∑T Vü≤]ø±+uÛÀõ »q´eTT) s¡÷|üø£+ dü ] >∑ |ü <ä dü dü <ä |ü >∑ ] dü wü&É®+, #·‘·TX¯è‹ ]wüuÛÑ+, n+‘·s¡ >±+<Ûës¡+, |ü+#·eT+, #·‘·TX¯è‹ <Ó’e‘·+ , ˆˆ . ˆˆ , ˆˆ . ˆˆ , ˆˆ . ˆˆ , ˆˆ . ˆˆ >∑ ˆˆ uÛÑ ˆˆ , ˆˆ . ˆˆ . dü ˆˆ j·T ˆˆ |ü ˆˆ \ ˆˆ , ˆˆ . ˆˆ dü ˆˆ j·T ˆˆ

<ä |ü eTè <äT <ä |ü #· qT <ä |ü uÛÑ s¡ |ü >∑ fi≤´ . |ü >∑ >∑T D <ä |ü Á|ü <ä . <ä dü s¡+ >∑ <ä |ü <ë . >∑ ] dü q ] ] Á|ü <ä 181

ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ

. dü , bÕ . >∑ >∑ sê . >∑ >∑ y˚ . >∑ ] . . |ü , ˝À . . dü , o . <ä <ä Hê . >∑ >∑ . . dü >∑ »q dü <ä l.

. dü , D° . ] , D° . ] , D° . dü , D° . |ü , ˝≤ . . dü , ˝≤ . <ä |ü j·T øÏ s¡ dü j·T øÏ ] , ˙ . dü , ˝≤ .

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

^‘·eTT\T sê>∑+ ‘êfi¯+ Äs√Vü≤D nes√Vü≤D dü«s¡kÕúqeTT\T

: : : : :

. ] <∏ä D .

1. 2. 3.

eT |ü l . dæ <äΔ dü ø£

ˆ ˆ ˆ ˆ

. <ä dü >∑ D #ê . \ $

1. 2. 3.

] ø£ dæ dü

ˆ ˆ ˆ ˆ

|ü <ä eT |ü ˆˆ D kÕ >∑ s¡ ˆˆ $ Hê j·T ø£ ˆˆ s√« . ‘·Ô eT ˆˆ

eT s¡T ~Δ .

. dü Hê s¡ <ä´

eT\Vü≤] (15e y˚Tfi¯ø£s¡Ô j·T>∑T e÷j·÷e÷fi¯e>öfi¯ »q´eTT) s¡÷|üø£+ dü ] eT |ü <ä dü dü <ä |ü eT >∑ ] dü wü&É®+, X¯ó<äΔ ]wüuÛÑ+, n+‘·s¡ >±+<Ûës¡+, X¯ó<äΔ eT<Ûä´eT+, |ü+#·eT+ X¯ó<äΔ <ÛÓ’e‘·+

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

. ] düT+ >∑ Ä

. dü <Ûä÷ D ~

ˆ ˆ ˆ ˆ

<ä |ü . s¡ ùd . |üP .

eT |ü e s¡í $ ‘· õ ‘·

<ä ø£ ‘˚ ‘˚

|ü ] . .

ˆ ˆ ˆ ˆ

eT >∑ e <ä q yÓ÷ q yÓ÷

] . q q

ˆˆ ˆˆ ˆˆ ˆˆ

dü ˆˆ q ˆˆ yÓ÷ ˆˆ yÓ÷ ˆˆ

dü ] ˆ eT , >∑ ] ˆˆ \+. ˆ uÀ . <ä s¡ ˆˆ

dü ] ˆ \ ≈£î ˆ

>∑ ] dü , ˆˆ $T ø£ s¡ . ˆˆ

] eT ˆ |ü <ä eT |ü ˆˆ Ä+. ˆ u≤ . düT ‘· ˆˆ

<ä |ü ˆ n eT ˆ

eT >∑ ] dü ˆˆ s¡ $ qT ‘· ˆˆ

182

n+<äyÓTÆq #·+<äe÷eT ø°ˆˆX‚ˆˆ @&ç<ä ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄ >±s¡T πs&çjÓ÷ nqïj·T´ |ü\¢$ n+<äyÓTÆq #·+<äe÷eT ˆ n+<äyÓTÆq #·+<äe÷eT ne÷à Hê ∫‹˝Àq n<ä›eTT˝À ∫øÏÿHê&˚

ˆˆn+ˆˆ

#·s¡D+ 1. >∑qTïe÷$T ø=eTà˝À¢, düqïC≤õ ¬seTà˝À¢ qøÏÿ qøÏÿ <=+>∑˝≤>∑ qøÏÿ qøÏÿ #·÷#˚&Ü 2.

˝…ø£ÿ\T Hê≈£î+fÒH˚ ˇø£ÿ m>∑Ts¡T m>∑s¡Hê HÓ\e+ø£‘√ Ä≥˝≤&ç á |òüT&çj˚T ‹]– sêHê

CÒC\Ò T 1.

neTà≈£î CÒCÒ, Hêqï≈£î CÒCÒ #·<äTe⁄\T H˚πs« >∑Ts¡Te⁄≈£î CÒCÒ >∑T&ÉT\≈£î CÒCÒ ã&ÉT\≈£î CÒCÒ ˙‘·T\T H˚πsŒ H˚‘·≈£î CÒCÒ.

2.

CÒCÒ\eTà CÒCÒ\T C≤qøÏ|ü‹øÏ CÒCÒ\T ne÷à Hêqï≈£î CÒCÒ\T >∑Ts¡Te⁄\+<ä]øÏ CÒCÒ\T ‘Ó\T>∑T ‘·*¢øÏ CÒCÒ\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈£î CÒCÒ\T ‘Ó\T>∑T |æ\¢\≈£î CÒCÒ\T. \ø°åà+ ø°ås¡ düeTTÁ<äs껑·qj·÷+ ls¡+>∑ <Ûëy˚TX¯«Ø+ ˆ <ëdæuÛÑ÷‘· düeTdüÔ<˚e eì‘ê+ ˝À¬ø’ø£ BbÕ+≈£îsê+ ˆˆ leTqàq› ø£{≤ø£å\ãΔ$uÛÑeÁ<ä“+ùV≤+Á<ä >∑+>±<Ûäsê+ ˆ ‘ê«+ Å‘Ó’˝Àø£´ ≈£î≥T$T“˙+ düs¡dæC≤+ eH˚› eTT≈£îq›Á|æj·÷yéT ˆˆ

3.

183

ˆˆn+ˆˆ

@ <˚X¯y˚T–q l sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄ |ü\¢$ @ <˚X¯y˚T–Hê, m+<äTø±*&çHê @ |”sƒ¡yÓTøÏÿHê, me«¬s<äT¬s’Hê bı>∑&Ésê ˙ ‘·*¢ uÛÑ÷$T uÛ≤s¡‹ì ì\|üsê ˙ C≤‹ ì+&ÉT >ös¡eeTT

ˆˆ@ <˚X¯ˆˆ

#·s¡D+ 1. @ eT+∫ |üPe⁄\Hé Áù|$T+∫Hêy√ ìqT yÓ÷ôd á ‘·*¢ ø£qø£>∑s¡“¤eTTq

ˆˆ@ <˚X¯ˆˆ

2.

˝Ò<äTsê Ç≥T e+{Ï uÛÑ÷<˚$ m+<äT ˝Òs¡Tsê eTqe+{Ï bÂs¡T*+¬ø+<äT

ˆˆ@ <˚X¯ˆˆ

‘·ô|Œ{À¢jYT ‘·ô|Œ{À¢jYT, ‘êfi≤˝ÀjYT <˚e⁄ì >∑T&ç˝À u≤C≤˝ÀjYT #·|üŒ{À¢jYT, düs¡<ë˝ÀjYT |æ\¢\T ã&ç˝À sêC≤˝ÀjYT |ü+&ÉT¢, |üP\T <˚e⁄ìø√jYT |ü|ü u…\¢+ |æ\¢\ø√jYT B|ü+, <Ûä÷|ü+ <˚e⁄&çø√jYT |ü\ø± ã\|ü+ |æ\¢\ø√jYT e÷ |æ\¢\ø√jYT ....

184

Hêsêj·TD Hêsêj·TD ø°ˆˆX‚ˆˆ <˚e⁄\|ü*¢ ø£èwüíXÊÅdæÔ >±s¡T |ü\¢$ Hêsêj·TD Hêsêj·TD n˝≤¢ n˝≤¢ e÷ bÕ*{Ï ‘·+Á&û ˙ |æ\¢\y˚T yÓT\¢ #·s¡D+ 1. eT‘·eTqï~ e÷ ø£+{ÏøÏ eTdü¬>’‘˚ eT‘·eTqï~ e÷ eTqdüT≈£î eTu…“Ì‘˚ eT‘·+ e<äT›, –‘·+ e<äT› e÷j·÷ eTs¡à+ e<äT› 2. <˚«cÕ\T, s√cÕ\T ‘Ó#˚Ã~ eT‘·yÓTÆ‘˚ ø£\Vü‰\T, ø£ø£å\T ø£*–+#˚~ >∑‘·yÓTÆ‘˚ eT‘·+ e<äT›, >∑‘·+ e<äT› e÷s¡D ôVAeT+ e<äT› 3. eT‘·eTqï~ >±+BÛ J$‘·yÓTÆ‘˚ eT‘·eTqï~ ˝Àø±ìøÏ Væ≤‘·yÓTÆ‘˚ Væ≤+<äTe⁄\+, eTTdæ¢eTT\+, Væ≤+<äTe⁄\+ Ŭø’düÔe⁄\+ n+<äs¡eTT e÷qe⁄\+, n+<äs¡eTT k˛<äs¡T\+

ˆˆHêsꈈ

ˆˆHêsꈈ

ˆˆHêsꈈ

ˆˆHêsꈈ

‘˚HÓ\ ‘˚≥\ e÷≥\‘√ |ü\¢$ ` ‘˚HÓ\ ‘˚≥\ e÷≥\‘√ eTq <˚X¯e÷‘·H˚ ø=*#Ó<äe÷ uÛ≤e+, uÛ≤>∑´+ ≈£Ls¡TÃ≈£îì Çø£ Jeq j·÷q+ #˚j·TT<äe÷ ˆˆ‘˚HÓ\ˆˆ #·s¡D+ 1. kÕ>∑s¡y˚T ‘·\ #·T≥Tº≈£îì düTs¡ >∑+>∑ Ns¡>∑ eT\#·T≈£îì ^‘ê>±q+ bÕ&ÉT≈£îì eTq <˚$øÏ Çyê«* Vü‰s¡‘·T\T

2.

3.

185

>∑+>± »sƒê<Ûäs¡ uÛ≤eq˝À Væ≤eTXË’\ s¡÷|üy˚T ø£qã&É>± >∑\ >∑\ bÕπs q<äT\ìï ˇø£ ãè+<ä >±qy˚T #˚düTÔ+fÒ

ˆˆ‘˚HÓ\ˆˆ

m+<äs√ Ms¡T\ ‘ê´>∑|òü\+ eTq H˚{Ï ùd«#·Ã¤πø eT÷\ <Ûäq+ yês¡+<ä]ì ‘·\#·T≈£îì eTq e÷qdü M~Ûì ì\T|ü⁄≈£îì ˆˆ‘˚HÓ\ˆˆ

s¡|òüTT|ü‹ sê|òüTe (>±+BÛJøÏ #ê˝≤ ÇwüºyÓTÆq bÕ≥) |ü\¢$ s¡|òüTT|ü‹ sê|òüTe sêC≤sê+ |ür‘· bÕeq d”‘êsê+ áX¯«s¡ n˝≤¢ ‘˚s√Hê+ düuŸø√ düqà‹ <˚ uÛÑ>∑yêHé 1. düT+<äs¡ $Á>∑Vü≤ y˚T|òüTXÊ´+ >∑+>∑ ‹\ø£ kÕ\Á>±+ 2. d”‘êsê+ »j·T d”‘êsê+ uÛÑ»‘·÷ bÕ´πs d”‘êsê+ sêyéT ` sêyéT ` sêyéT .......

ˆˆs¡|òüTT|ü‹ˆˆ ˆˆs¡|òüTT|ü‹ˆˆ

ˆˆs¡|òüTT|ü‹ˆˆ

‘Ó\T>∑T ‘˚≥ (l ø£+<äT≈£L] sêeTuÛÑÁ<äsêe⁄) |ü\¢$ m+‘· #·ø£ÿì<√sTT á ‘Ó\T>∑T‘√≥ m+‘· |ü]eTfi¯yÓ÷sTT á ‘√≥ |üP\T #·s¡D+ 1. @ q+<äqeTTqT+&ç, @Hê&ÉT ‘Ó∫Ãs√ @ dü«s¡íB»\eTT©eT&ÉT>∑T˝…‹Ôs√ Ç+‘· $+‘·\ C≤‘·T©‘√≥˝À ô|s¡T>∑T á ‘√≥ j˚T|ü⁄˝Àì+‘· qeø£eTT 2. @ neTè‘· Vü≤kÕÔ\ @ düTs¡T\T kÕøÏs√ @ n#·Ãs¡\ eTTs¡T|ü⁄©rs¡T~<Ó›H√ á |üP\bÕ\˝À ì+‘· rj·T+<äqeTT á \‘·\ b˛øÏfi¯fl øÏ+‘· ˇj·÷´s¡eTTà 3. @ eTVü≤‘·Ôs¡X¯≈£îÔ© ‘√≥˝À >∑\y√ @ ~e´ ‘˚»eTTq, ø° |üP\˝À HÓ\y√ á ‘√≥ô|’ >±* Ç+‘· yÓTsTTk˛¬øHê á˙s¡dæ\T Áã‘·T¬ø sTT+‘· ∫e⁄]+|ü<ë

ˆˆm+‘·ˆˆ

ˆˆm+‘·ˆˆ

ˆˆm+‘·ˆˆ

ˆˆm+‘·ˆˆ 186

sê>∑eTT ` >öfi¯|ü+‘·Tesê[ ` Ä~‘êfi¯eTT lsêeT ˙HêeT y˚T$T s¡T∫sê zsêeT ˙HêeT yÓT+‘·s¡T∫sê.

ˆˆlsêeTˆˆ

ø£]sê» ÁãVü‰¢<ä ‘·s¡DÏ» $;ÛwüDT\ >±∫q ˙ HêeT y˚T$T ]∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

ø£<ä∞Ks¡÷®sê~ |òü\eTT\ø£qïqT |ü‹‘·bÕeqHêeT y˚T$T s¡T∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

<ä~Û|òüTè‘·eT<ÛäTs¡dü |òü\eTT\ø£qïqT |ü‹‘·bÕeq HêeT y˚T$T s¡T∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

qes¡dü|üs¡e÷qï qe˙‘·eTT\ø£+f… n~Ûø£eTÚ ˙HêeT y˚T$T s¡T∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

kÕs¡eTT ˝Òì dü+kÕs¡eTTq≈£î dü+ ‘ês¡ø£eT>∑T HêeTy˚T$T s¡T∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

‘·T+<äTs¡THês¡<äT˝Ÿ &É+ãTMTi+>∑ >± q+ãT#˚ôd&ç HêeTy˚T$T s¡T∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

ns¡j·T uÛÑÁ<ë#·\ lsêeT<ëdüTì H˚ìq ˙HêeT y˚T$T s¡T∫sꈈ

ˆˆlsêeTˆˆ

187

sê>∑+ : ≈£îs¡+õ ‘êfi¯+ : Ä~ |ü\¢$ : eT<äT›>±πs j·TXÀ<ä ` eTT+–{Ï eTT‘·´eTT M(&ÉT ~<ä›sêì eTVæ≤eT\ ` <˚eø° düT‘·T(&ÉT.

ˆˆeTT<äT›ˆˆ

#·s¡DeTT\T : 1. n+‘· ì+‘· >=˝…¢‘·\ ` ns¡#˚‹ e÷DÏø£´eTT |ü+‘·e÷&˚ ø£+düTì ` bÕ\ eÁ»eTT ø±+‘·T\ eT÷(&ÉT ˝Àø±\(>∑s¡T»|ü#·Ã(ã÷dü #Ó+‘·\ e÷˝ÀqTqï ` ∫ìïø£èwüßí&ÉT

ˆˆeTT<äT›ˆˆ

2.

3.

s¡‹πø[ s¡TøÏàDÏøÏ ` s¡+>∑T yÓ÷$ |ü>∑&ÉeTT $T‹ >√es¡Δq|ü⁄ >√y˚T~Ûø£eTT dü‘·yÓTÆ X¯+K #·Áø±\ ` dü+<äT\ yÓ’&É÷s¡´eTT >∑‹jÓÆT eTeTTà ` >±#˚{Ï ø£eT˝≤≈£åî&ÉT.

ˆˆeTT<äT›ˆˆ

ø±[+>∑Tì ‘·\\ô|’ ` >∑|æŒq |ü⁄wü´sê>∑eTT j˚T˝Ò{Ïç ly˚+ø£{≤Á~ ` sTT+Á<ä˙\eTT bÕ\»\ì~Û˝Àq( ` u≤j·Tì ~e´s¡‘·ïeTT u≤\Tìe˝…( ~]π>( ` ã<äàHêuÛÑT(&ÉT

ˆˆeTT<äT›ˆˆ

188

sê>∑+ : Hê<äHêeTÁøÏj·÷

‘êfi¯+ : Ä~

|ü\¢$ : ‘·+<äHêq ÄVæ≤ ` ‘·+<äHêq |ü⁄¬s ‘·+<äHêq uÛÑfi≤ ` ‘·+<äHêq.

ˆˆ‘·+<䈈

#·s¡DeTT\T : 1.

2.

3.

4.

ÁãVü≤à yÓTTø£f… |üs¡ ` ÁãVü≤à yÓTTø£f… |üs¡ ÁãVü≤à yÓTTø£f… |üs¡ÁãVü≤à yÓTTø£fÒ.

ˆˆ‘·+<䈈

ø£+<äTe>∑T V”≤Hê~Ûø£eTT *+<äT ˝Òe⁄ n+<ä]øÏ lVü≤πs ` n+‘·sê‘·à Ç+<äT˝À »+‘·T≈£î\ ` eT+‘ê H=ø£fÒ n+<ä]øÏ lVü≤πs ` n+‘·sê‘·à.

ˆˆ‘·+<䈈

ì+&Üs¡ sêE ìÁ~+#·T ` ìÁ<äj·TT H=ø£fÒ n+≥H˚ ã+≥TìÁ<ä ` n~j·TT H=ø£fÒ yÓT+&Ó’q Áu≤Vü≤àDT(&ÉT ` yÓT≥TºuÛÑ÷$T jÓTTø£fÒ #·+&Ü\T( &ÉT+&˚{Ï ` dü]uÛÑ÷$T jÓTTø£fÒ.

ˆˆ‘·+<䈈

ø£&ç– j˚TqT>∑T MT<ä ø±j·TT jÓT+&=ø£fÒ |ü⁄&É$T X¯óqø£eTT MT<ä u§\j·TT HÓ+&=ø£fÒ ø£&ÉT|ü⁄DT´\qT bÕ|üø£s¡Tà\qT dü]>±e »&çj·TT l y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì HêeTyÓTTø£fÒ.

ˆˆ‘·+<䈈

189

nq>∑q>± ˇø£ ∫≥º&É$ ø£<∏äq+ : nq>∑q>± ˇø£ ∫≥º&É$ ø±≈£î\T <ä÷s¡ì ø±s¡&É$ ˝…ø£ÿ≈£î $T+∫q »+‘·Te⁄\T düK´‘·>± n#·≥THêïsTT ! ∫s¡T‘·\T, m\T>∑T\T, @qT>∑T\T |ü⁄\T\T, dæ+Vü‰\T, K&ÉZeTè>±\T qø±ÿ, ≈£îø±ÿ, bÕeT÷, ‘˚\T ∫Hêï ô|<ë› »+‘·Te⁄\˙ï ◊K´‘· e÷ }|æs¡˙ ùd«#·Ã¤j˚T e÷≈£î kı+‘·eT˙ Ä&ÉT‘·T bÕ&ÉT‘·T ñHêïsTT Äq+<ä+ ‘·eT es¡eTHêïsTT ! ø√‹ (<ä+&√sê) : $q+&ÉôVA! Ç+<äTeT÷\+>± MT n+<ä]ø° ‘Ó*j·TCÒùd<˚eTq>± eT+&ÉTf…+&É˝À e÷s¡TeT÷\ #Ó≥TºøÏ+<ä n‘·´edüs¡ düe÷y˚X¯+ @sêŒ≥T #˚XÊs¡+&ÉôVA! ø±e⁄q MTs¡+‘ê ‘·|üŒø£ Vü‰»s¡T ø±yê\+&ÉôVA.... ndü\T dü+>∑‹ ‘Ó*j·Tì eTè>±\T m+&Éì, yêqì Ä˝À∫+#·ø£ _\_\eT+≥÷ e#êÃsTT sêE Ä»„qT bÕ{Ï+#êsTT !

¬s+&Ée <äèX¯´+ (dæ+Vü≤sêE düuÛÑ r]à ñ+{≤&ÉT. »+‘·Te⁄\˙ï nø£ÿ&çøÏ #˚s¡T≈£î+{≤sTT. ˇø√ÿ »+‘·Te⁄ ‘·eT >√&ÉT yÓTTs¡ô|≥Tºø√ kÕ>±sTT.) ˝Ò&ç : eT+&ÉTf…+&É eTeTà+<ä]˙ eT\eT\ eTì e÷&ÉTdüTÔ+fÒ ˙&É nqï<˚ ø£s¡TesTT b˛sTT |æ˝≤¢ |”#·T @&ÉTdüTÔ+fÒ 190

ø£qïyêfi¯fl‘√, ñqïyêfi¯fl‘√ ñqï|òüfi≤q s¡eTàHêïs¡≥ m+<äT≈£î sêC≤ á düuÛÑ ? ‘Ó*j·T<ë MT≈£î e÷ øå√uÛÑ ? ø√‹ :

#Ó≥¢qT |ü≥Tº≈£î #ÛÓ+>∑Tq <ä÷≈£î‘·T }j·T\ \÷>∑T‘·T ñs¡ø£\T y˚ùd eTT<äT›˝§\T≈£î‘·÷ eTT#·Ã≥ >=*ù| e÷ _&ɶ\≈£î ~>∑T˝Ò $T–˝…qT ! }j·T\ \÷>∑>∑ ø=eTà\T ˝Òe⁄ Ä≥\T Ä&É>∑ #ÓfÒ¢ ˝Òe⁄ m+&Ü yêq≈£î n\¢˝≤¢&ç‘˚ ˙&Ü >∑÷&É÷ ndü˝Ò ˝Òe⁄ ! |üdæ≈£Lq\‘√, eTTdü* yêfi¯fl‘√ ñqï|òüfi≤q s¡eTàHêïs¡≥ m+<äT≈£î sêC≤ á düuÛÑ ? ‘·*j·T<ë MT≈£î e÷ øå√uÛÑ ?

@qT>∑T :

∫{°º bı{°º »+‘·Te⁄\˙ï >∑T≥Tº>∑ m˝≤>√ ã‹πødüTÔHêïjYT uÛ≤Ø ø±j·TeTT <ë#·>∑˝Òø£ m+&É≈£î y˚TeTT ‘êfi¯>∑˝Òø£ mH√ï bÕ≥T¢ |ü&ÉT‘·THêïeTT $<Ûäì e÷{Ïø° ‹&ÉT‘·THêïeTT ˇ+{Ï <äTs¡<äqT rs¡TÃø=H˚+<äT≈£î #Ó≥¢ yÓTT<äfi‚fl ø£s¡TesTTb˛‘˚

191

≈£î≥T+ãeT+‘ê C≤>∑T#˚j·Tø£ ñqï|òüfi≤Hê s¡eTàHêïs¡≥ m+<äT≈£î sêC≤ á düuÛÑ ? ‘Ó*j·T<ë MT≈£î e÷ øå√uÛÑ ? dæ+Vü≤+ :

n&É$øÏ H˚H˚ sêEqT ø±<ë ? ‘Ó*j·T<ë Hê≈£î MT u≤<Ûä ? nsTTHê e#ÓÃqT ˇø£ $|ü‘·TÔ n+<äTπø ô|{Ϻ‹ á |ü]wü‘·TÔ ! ø£\dæ ø£≥Tº>± eTqeT+<äs¡eTT ˇπø e÷≥>±, ˇπø u≤≥>± ø£\dæ e÷s¡ZeTT nH˚«wæ+∫ ‘=\–+#·T<ë+ á $|ü‘·TÔ !

ø£<∏äq+ :

Ä‘·Ts¡‘·‘√ »+‘·Te⁄\˙ï ]ø£ÿbı&ÉT#·Tø=ì $+≥THêïsTT Ä|ü<ä @$T{À ‘Ó*j·Tø£ bÕ|ü+ _≈£îÿ _≈£îÿeTì ≈£Ls¡TÃHêïsTT !

dæ+Vü≤+ :

n&Ée⁄\T qs¡T≈£î‘·T eTqTwüß *|ü&ÉT nìï ÁbÕ+‘ê\ ø=#êÃs¡T eTq\qT #·÷dæq ìeTTwüeTT˝ÀH˚ ì\Te⁄q ÁbÕD+ rdüTÔHêïs¡T ! Vü≤è<äj·T+ ˝Òì eTqTwüß\ #˚‹˝À ø£sƒ√s¡ eTs¡D+ bı+<äT≥ ø£+fÒ n&É$ì e~* e\dü>∑ b˛‘˚ Vü‰sTT>∑ ã‘·T≈£îqT >∑&Ébı#·Tà !

192

n+<äTπø $TeTTà\ |æ*|æ+#êqT ñqï|òüfi≤Hê s¡eTàHêïqT @eT+{≤s¡T MTs¡+‘ê ? MTπs<äHêï ne⁄q+{≤ ! ø£<∏äq+ :

n+≥÷ dæ+Vü≤+ ≈£Ls¡TÃ+~ dü\Vü‰ ø√dü+ y˚∫+~ eT÷\q ñqï >∑T+≥qø£ÿ Ç˝≤ |ü*¬øqT m+#·ø± !

>∑T+≥qø£ÿ : nj·÷´! nj·÷à! eTè>∑sêC≤! ˇø£ Ä˝À#·q e∫Ã+~ n&ç–q+<äTπø #Ó|ü⁄‘êqT n+<äs¡T ø±kÕÔ $qs¡+&ç ! eTq u≤<Ûä\ |ü{Ϻø£ ‘·j·÷s¡T#˚dæ eTqTwüß\ ø£$T{° ø£~ n+~ùdÔ <äj·T‘√ yês¡T d”«ø£]+#·sê ? Hê´j·T+ eTq≈£î #˚≈£Ls¡Ãsê ? ø£<∏äq+ :

qø£ÿ #Ó|æŒq ñbÕj·÷ìøÏ »+‘·Te⁄\˙ï düπs düπs nqï$ dæ+Vü≤+ ≈£L&Ü uÛÑ∞ nqï~ bÕe⁄sêsTTì #˚s¡_*∫q~

@qT>∑T :

bÕe⁄s¡e÷ ! z bÕe⁄s¡e÷ ! n&Ée⁄\˝ÀHê Ç&ÉTeTT\ |ü&ÉT‘·÷ ø£&É≈£î $dæ–q eTq >±<∏ä\qT eTqTwüß\ ø£$T{° øÏ∫à e#ÓÃ<äyê ?

ø£<∏äq+ :

bÕe⁄sêìï sêj·Tu≤]>± eTqTwüß\ ø£&É≈£î |ü+bÕsTT |òü*‘·+ ø=s¡≈£î πssTT+|üe\T |ü&ç>±|ü⁄\H˚ ø±XÊsTT ! 193

e#·q+ :

bÕe⁄s¡+ sêj·Tu≤]>± yÓ[¢ ‹]– e∫Ã+~. eTqTwüß\ ø£$T{°øÏ ‘·eT ìy˚~ø£qT Ç∫Ãq≥T¢ yês¡T ˇø£ yês¡+˝À>± Çø£ÿ&É≈£î e∫Ã, ‘·eT u≤<Ûä\ìï{Ïì |ü]o*+∫ Hê´j·T+ #˚≈£Ls¡TkÕÔeTì #Ó|æŒq≥T¢ #Ó|æŒ+~. »+‘·Te⁄\˙ï Äq+<ä+‘√ m–] >∑+‘˚kÕsTT. sêsêE dæ+Vü≤+ eTqTwüß\ ø£$T{°øÏ kÕ«>∑‘·+ #Ó|üŒ&Üì¬ø’ »+‘·Te⁄\ìï+{Ïø° Ä<˚XÊ\T C≤Ø #˚dæ+~. s¡ø£s¡ø±\ |üqT\qT yê{ÏøÏ n|üŒC…|æŒ+~. yês¡+ s√E\T >∑&Éeø£eTT+<˚ Ä eqJe⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q <äsê´|ü⁄ÔqT ø=qkÕ–+#·&ÜìøÏ eTqTwüß\ ø£$T{° e∫Ã+~.

Ä n&É$ »+‘·Te⁄\˙ï yê]øÏ |òüTq kÕ«>∑‘·+ |ü*ø±sTT. sêeT∫\ø£\ kÕ«>∑‘· |ü\T≈£î\T m+‘√ eTT<äeTT #˚≈£Ls¡Ã>± >∑+&ÉTø√sTT\\ dü«sê˝≤|üq\T HÓeTfi¯fl qè‘·´+... ø√‘·T\ \j·T$Hê´dü+ bÕeTT Á|ü<äs¡Ùq >∑*–+#êsTT ø£qT\ $+<äT |ü]|ü] $<Ûë\ |ü\T »+‘·Te⁄\T. 194

eTqTwüß\ eTqdüT\T Äq+<ä+‘√ |üs¡eX¯eT+~q nq+‘·s¡+ eTè>∑sêCÒyÓ÷ eTT+<äT≈£î e∫à eTqTwüß\ ø£$T{°øÏ $e]+#ÓqT. dæ+Vü≤+ : eTqTwüß˝≤¢sê ! eTqTwüß˝≤¢sê ! e÷ u≤<Ûä\ |ü{Ϻø£ |ü]o*+∫ ‘·–q Hê´j·TeTT #˚j·T+&ç ø£cÕº\ìï{Ï rs¡Ã+&ç ! ø£<∏äq+ : n+‘·˝ÀH˚ »]–+<=ø£ $+‘· Vü‰Vü‰ø±sê\‘√ n&çe+‘ê n\¢ø£˝À¢\yÓTÆ ì+&çb˛jÓTqT n+‘ê n≥T>± #·÷&ÉkÕ–]. ªn+u≤ !μ n+≥÷ Äe⁄ ˇø£{Ï e∫à #˚¬sqT nø£ÿ&çøÏ eTs=ø£ Äe⁄ ‘·ìïq<ä+≥÷ Hê´j·T $#ês¡D ø√]+~. dæ+Vü≤+ ø±kÕÔ Ä˝À∫+∫ rs¡Tà #Óù|Œ˝À>± eTqTwüß\T ‘·eTøÏ ‘êeTT>± ø£\T>∑CÒdüTø=ì Äe⁄ì Ç˝≤>∑ n&ç>±s¡|ü⁄&ÉT eTqTwüß\T : z ÄeP ! z ÄeP ! y˚πs Äe⁄~ ` ˙B ≈£L&Ü ≈£î\eTT, eT‘·eTT ˇø£fÒHê ? >√Á‘·+, XÊÅdüÔ+ ˇø£fÒHê ? eTT+B Á|üX¯ï≈£î ã<äT*ùdÔ |ü]cÕÿs¡eTT ∫{Ϭø˝À #˚kÕÔ+ Ä˝À∫+∫ #Ó|æ‘˚ #ê\T n+<뽧*πø Hê´j·T+ #Ó|ü⁄‘ê+ ! 195

ø£<∏äq+ :

eTqTwüß\ e÷≥\T $qï Äe⁄øÏ eT‹b˛sTT+~ eTs¡Tø£åD+˝À eTqTwüß˝À¢q÷ »+‘·Te⁄˝≤+{Ï yês¡T+{≤s¡ì ‘êqT $qï~ ! ø±˙, sTT|ü&ÉT ns¡ú+ ø±ì~ »+‘·T C≤‹˝À eT‘ê\T+&É≥+ >√e⁄\˝Àq÷ >√Á‘·+ yÓ‘·T≈£î≥ ‹ø£eTø£ |ü&çq~ Ä Äe⁄ ! ns¡ú+ ˝Òì Á|üX¯ï\T y˚ùd eTqTwüß\ |ü≥¢ ndüVü≤´y˚Tdæ Äy˚X¯+‘√ dæ+Vü≤+ ˝Ò#ÓqT |üfi¯ófl |ü≥|ü≥ ø=]øÏ n]#ÓqT.

dæ+Vü≤+ :

uÛ≤s¡‘·e÷‘·qT ã+B #˚dæ ‘Ó\¢yês¡\T sê»´y˚T\>± uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT @ø£ø£+sƒ¡eTT‘√ ªªy˚TeT+‘ê uÛ≤s¡rj·TT\μμ eTqï~. ªªdü«sê»´+ e÷ »qàVü≤ø£ÿμμ ì Ä&É eT>∑ j·TH˚ ‘˚&Ü ˝Òø£qT n+‘·sê\ uÛÒ<äeTT ˝Òø£qT ø±s¡´Bø£å‘√ ø£~˝≤s¡+‘ê ! kÕ«‘·+Á‘·´+ ‘Ó∫Ãô|{Ϻ ‘Ó\¢yê]ì ‘·]$Tø={Ϻ uÛÑs¡‘·e÷‘·≈£î |ü≥º+ ø£{Ϻq eTVü≤˙j·TT\THêï ¬s+<äs√ ! ø±\ >∑sꓤq ø£*dæ] yês¡T kÕ«s¡ú+ ì+&çq ø=+<äs¡T H˚‘·\T ‘·*¢ s=eTTàH˚ >∑T~›Hês¡T˝Ò qeTàø£ Á<√Vü≤+ #˚dæHês¡T˝Ò ! 196

@qT>∑T :

eT‘·+ ù|]≥ ≈£î\+ ù|]≥ e÷qe‘·«eTT eT+≥>∑*|æ] e÷s¡DôVAeT+ #˚dæHês¡T˝Ò eT+∫øÏ eT+>∑fi¯Vü‰s¡‹ bÕ&ç] ! s¡ø£Ô+‘√q÷ ‘·s¡ŒD #˚dü÷Ô $\Te\ πøyÓ÷ •\Te\T y˚dü÷Ô n_Ûe÷Hê\qT Vü≤]+|üCÒdü÷Ô neTà >∑T+&Ó˝À eT+≥\T πs|æ] ! nÁø£e÷ì<˚ sê»´+ ! sê»´+ ! ◊ø£eT‘·´y˚T |üP»´+ ! |üP»´+ ! e÷≈£î ˙‘·T\T #Óù|ŒeTT+<äT $TeTTà\ MTs¡T #·÷düTø=q&É+ !

HÓeTfi¯ófl :

eTeTTà\ ˇø£{Ï>∑ q&çù| dü÷Á‘·+ ◊ø£´‘· nH˚<˚ ‘ês¡ø£eT+Á‘·+ ! MT˝À ˝Òì~ e÷˝À ñqï~ eTqdüT\ ø£*ù| eTeT‘ê ‘·‘·«+ ! |üsê´es¡D+ s¡øÏå+#ê\ì >=+‘·T ∫+#·T≈£îì #ÓãT‘·TH˚ #Ó≥T¢, n&Ée⁄\T qs¡T≈£î‘·T MTs¡T e÷≥ ‘·|æŒq e÷qe⁄\T »+‘·Te⁄\ìï C≤‹ dü+|ü<äì rj·Tì ø£ãTs¡T¢ #ÓãT‘·÷H˚ e÷ ã‘·T≈£î\T ‘√{Ï Ä≥˝≤&˚ e+#·≈£î\+&û MTs¡+‘ê !

∫\Tø£\T :

eTqTwüß˝≤¢sê ! eTqTwüß˝≤¢sê ! ˙‹ u≤Vü≤´|ü⁄ Je⁄˝≤¢sê ! MT ˙‘·T\T e÷ ø£&É e*¢+#=<äT› MT >∑TD≤\T e÷˝À yÓ<ä»˝§¢<äT› ! 197

dæ+Vü≤+ :

e÷ »+‘·T C≤‹ì ø£\Twæ‘·+ #˚j·Tø£ e÷ ◊ø£eT‘·´eTTqT $∫äqï|üs¡#·ø£ e÷ u≤≥˝À eTeTTà ã‘·ø£˙j·T+&ç eTqTwüß\÷ ! X¯‘·ø√{Ï <äD≤í\T MT≈£î !

ø£<∏äq+ :

~≈£îÿ\T n~πs dæ+Vü≤ >∑s¡®q≈£î eTqTwüß\T u…~]b˛sTT] eTqTwüß\ ø£+fÒ »+‘·Te⁄ qj·TeTì ‘·\∫ dæ>∑TZ‘√ Á≈£î+–b˛sTT] !

»+‘·Te⁄\T : eTqTwüß\ ø£+fÒ eTè>±\T qj·TeTT yê{Ïì #·÷dæ eTìwæ H˚s¡«e˝… ◊ø£eT‘·´eTT C≤rj·T‘·«eTT n+<äs¡T ˇø£≥qT ìHê<äeTT ! n+<äs¡T ˇø£≥qT ìHê<äeTT n+<äs¡T ˇø£≥qT ìHê<äeTT !! ` : nsTTb˛sTT+~ : `

198

Vü≤]X¯Ã+Á<ä ÄVü‰! $~, <Ó’eeTT nìïj·TTø£\dæ Hê ô|’ øÏqTø£eVæ≤+∫qyê? |ü⁄sêø£è‘· ø£s¡à|òü\eTT Ç~j˚T ø£<ë! Hê nsêú+– nsTTq ø±s¡DeTTq dü‹ #·+Á<äeT‹øÏ <ës¡TD ø£wüº|üs¡+|üs¡˝≤? Hê ø=&ÉT¬ø’q ì$T‘·ÔeTTq, ˝ÀVæ≤‘êdüT´q≈£î Äø£* <ä|ü⁄Œ\ ø£cÕº\ ø£&É*j·÷? me]ì ì+~+‘·TqT. @eTì ì+~+<äTqT. Çø屫≈£î e+XÀ<ëΔs¡ sê»qT´\≈£î, dü‘´· yêø£Œ]bÕ\qeTT, <Ûsä à¡ ø£seÔ¡ ´|üsêj·TD‘·«eTT, HÓ»’ eTT, Á|ü<ëÛ q <Û´˚ j·TeTT. <Ûsä êàs¡øú ±eT yÓ÷ø£eå TT\T |üsêe÷s¡eΔ TT, n{Ϻ dü‘·´|ü<ÛäeTTqT $&ÉTe˝Ò≈£îHêïqT. n+<äTπøHê Çìï ø£wüºeTT\T, Ä|ü<ä\T, nee÷qeTT\T, eTq'πø¢X¯eTT\T. mø£ÿ&ç njÓ÷<Û´ä ? mø£ÿ&ç á s¡TÁ<äu÷ÑÛ $T, ˇø£|⁄ü Œ&ÉT njÓ÷<Û´ä ˝À kÕs¡«uÛÖeTT&ÉqT. Çø£ÿ&É Ms¡<ëdüT HêeTeTT‘√ ø±{Ïø±|ü] ø=\Te⁄, H˚s¡•øå±düàè‹ì neT\T |üs¡#·T‘·˝≤] Ms¡u≤VüQ e<ä› ùdyêeè‹Ô, Çø£ #·+Á<äeT‹ Hêdür •s√eTDÏ. |ü‹Áe‘ê‹\ø£eTT, Hê<Ûäs¡à|ü‹ï, @&É&ÉT>∑T\T q&ç∫ ìHÓïqï&ÉTM&Éqì u≤dü\T #˚dæ $yêVü≤e÷&çq <Ûsä à¡ |ü‹ï, ÁbÕD≤ìøÏ ÁbÕDyÓT,Æ Hêdü<‹Zä øÏ uÛ$Ñ wüÄÔ ÿs¡≈î£ &ÉsTT., Hê Áù|eT ì<ÛëqeTT Hê |ü⁄Á‘·T&ÉT ˝ÀVæ≤‘êdüT´ìø±\øö•≈£îq ø£eTTà≈£î+{Ïì. Ç~ n+‘·j·TT HÓ+<äT\≈£î. $XÊ«$TÁ‘·TqøÏ∫Ãq yê>±›qdü‘·´bÕ\qπø ø£<ë! Ä&ç‘·|üŒì dü‘·´dü+<ÛäT&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&Éqï ø°]ÔøÏ ø±<˚! Çø屫≈£î e+X¯ #·Áø£es¡TÔ\T dü‘·´bÕ\q≈£î ‘·eT ÁbÕD <Ûäq ◊X¯«s¡´ sê»´ yÓ’uÛÑeeTTqT ôd’‘·eTT ‘ê´>∑eTT #˚j·TT#·T e∫Ãπs. n{Ϻ neT\ j·TXÀ$uÛÑyêì«‘·, ìwüÿfi¯+ø£ #ê]Á‘ê‘·àø£ e+X¯eTTq »ìà+∫, |üPs¡T«\ ‘ê´>∑ |òü\eTT\qT eeTTà #˚j·T˝Òø£H˚. HÓ’»>∑TDyÓTÆq dü‘·´ bÕ\qπø Ç{Ϻ ø£wüº |üs¡+|üs¡\T. Hê á nedüúqT BHêedüú>± |ü]>∑DÏ+#·T≥˝Ò<äT. dü+‘√wüeTT‘√ d”«ø£]+‘·TqT. ø±˙ düT≈£îe÷s¡ø√eT\ X¯Øs¡, eTè<äTVü≤è<äj·T, kÕBÛ«#·+Á<äe‹, ≈£îdüTeT ø√eT\ dü<äèX¯. ns¡“¤ø£ u≤\≈£î&ÉT ˝ÀVæ≤‘êdüT´&ÉT M] <äTdæú‹øÏ Hê Vü≤è<äj·TeTT y˚sTT Áeø£ÿ\>∑T#·Tqï~. n+‘·'|ü⁄s¡+˝À düTKeTj·T J$‘·eTT >∑&É|üe\dæqyês¡T, |üf…º&ÉT yÓT‘·T≈£î\T ÄVü‰s¡eTT>∑, ø£{Ïø£ H˚\j˚T X¯j·Tq y˚~ø£>±, >∑&ÉT|ü⁄‘·THêïπs Ä ø±\øö•≈£îì Ç+≥ mìï Ç&ÉTeTT\T |ü&ÉT‘·THêïs√. ¬s+&ÉT H˚Á‘·eTT\T ≈£L&Ü #ê\ì ncÕº<äX¯es¡íHê yÓ’uÛÑeeTT‘√, |üsê´es¡D Á|üø£è‹ kÂ+<äs¡´ ‘˚CÀ ÁbÕuÛÑe eT<Ûä´eTTq |ü$Á‘·qBeT‘·*¢ø£ düs¡j·T÷q Brs¡eTTq, <Ûäq<Ûëq´düeTè<äΔ dü+|üqïyÓTÆ, Ç+Á<ä ≈£îuÒs¡T\ |ü⁄s¡+ãT\qT $T+∫q düT+<äs¡ q>∑s¡\˝≤eTeTT. n{Ϻ nôw̺X¯«s¡´ dü+|üqïyÓTÆq njÓ÷<Ûä´ bÕ\≈£î&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<ä #·Áø£e]Ô. H˚&ÉT s¡TÁ<ÛäuÛÑ÷$T ø±|ü~. X¯e<äVü≤q eè‹Ô ìsê«Vü≤ø£ ùde≈£î&ÉT. y˚<äXÊÁdüÔ bÕs¡+>∑‘·T\T, |ü+&ç‘·T\T, ø£fi≤ø±s¡T\T, $<ë«+düT\T, qs¡øÔ £ qs¡øÔ e° TDT\T, dü+^‘· düT<ÛëeTè‘· düèwæøº s£ ˝Ô¡ q’… >±j·T≈£î\ eT<Û´ä qT+&Ó&ç H˚qT, H˚&TÉ , X¯àXÊqdü+#ês¡ |æXÊ#·uÛÑ÷‘·>∑DeTT\, qs¡Ôq\, ns¡T|ü⁄\, dü+<ä&ç˝À ∫øÏÿ‹H˚. n&É$˝À HêyÓ+≥ãVüQ<ä÷s¡eTT ø±*q&Éø£q nqTdü]+∫q Hê dü‹ #·+Á<äeT‹ düT‘·T&ÉT ˝ÀVæ≤‘êdüT´&ÉT, |ü&çq j·÷‘·q\T, eTTfi¯fl eT<Ûä´, sêfi¯fl eT<Ûä´ s¡ø£Ôdæø£ÔeTT˝…’q bÕ<äeTT\‘√ q&É∫ e∫Ãq <äèX¯´eTT, Ç|üŒ{Ïø° Hê ø£fi¯fleTT+<äT ˇø£ ø£s¡TD≤eTj·T<äèX¯´eTTe˝… <√ã÷#·T˝≤&ÉT#·÷ Hê>∑T+&ÓqT |æ+&çy˚j·TT#·Tqï~. }]í‘·, <Ûäsêàì«‘·, kÂo\´ uÛ≤e+ãT\‘√, |ü‹ eTqdüT Hê#·Tø=ìq |ü&É‹ #·+Á<äeT‹. |ü‹<äø£ÿ <Ó’eeTT y˚s¡T˝Ò<äì uÛ≤$+∫q |ü$Á‘·Vü≤è<äj·T, |ü‹Á|”‹j˚T uÛ≤düTs¡uÛÑ÷wüDeTT nì, j·TX¯+ãTq≈£î, dü<äZ‹øÏ e÷s¡ZeTì q$Tà Hê ø£wüº düTK+ãT\˝À bÕ\T |ü+#·T≈£îqï eTVü‰eTVæ≤fi¯. m+‘√ ø£wüº kÕ<Ûä´eTsTTq <Ûäs¡à>∑‹ì |ü‹X¯óÁX¯Swü‘√ 199

bı+<ä>∑\qì <äè&ÛÉ$XÊ«düeTT‘√ düVü≤ JeqeTT #˚dæq |ü⁄D´eì‘·. uÛÑs¡Ô jÓT&É ìs¡+‘·s¡eTT, düeT´>¥uÛ≤eeTT Áù|eT, uÛÑøÏÔ, Á|æj·TeTT HÓs¡|æq <Ûäs¡à|ü‹ï ` |ü‹ ã+<ÛäTe⁄\qT, Væ≤‘·T\qT Ä<ä]+∫ |ü‹ kÂuÛ≤>∑´y˚T ‘·q uÛ≤>∑´eTì, Hê dü‘·´ |ü]bÕ\Hê j·T»„eTT˝À ‘·q düTKeTqT dü$T<ÛäqT ÄVüQ‹∫Ãq dür\˝≤eT. ‘·q|ü‹ Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT njÓ÷<Ûë´ |ü⁄s¡Hêj·T≈£î&ÉT, »\C≤|üÔ≈£î˝…’ø£ uÛÑ÷wüDT&ÉT, $<ë´|üs¡e÷s¡úy˚~, X¯s¡D≤>∑‘· s¡ø≈å£ î£ &ÉT, @ø£|rü ïÁe‘·T&ÉT, n{Ï‘º q· |ü‹, B|æ‘d· ‘ü ´· dü+<ÛTä &Ó’ eTT˝À¢øe£ TT\˝À ø°]Ô >±+#·e˝…qì ‘·q J$‘· düs«¡ dü«eTTqT <Ûës¡ b˛dæq ‘ê´>∑o*. n{Ϻ ‘ê´>∑eT÷]Ôì Hê ÄX¯j·T kÕ<Ûäq≈£î Hê ø°]Ôø±+ø£å≈£î ã* #˚dæ‹Hê? n~Ûø£ <äT'KeTTq qTqïs√>±s¡TÔq≈£î Wwü<ÛäeTT |ü‹ï, dü‹ |üø£ÿqqTqï |ü‹ì @ Ä|ü<ä\÷ #·T≥TºeTT≥ºe⁄ n\dæq, &Édæ‡q Äø£*bÕ\sTTq, Ä|ü<ä˝À ñqï |ü‹øÏ dü‹j˚T <ÛÓ’s¡´e#·q s¡øå± ø£e#·eTTà n{Ϻ ‘ê´>∑eTsTT, Áù|eTeTsTT, Hê düVü≤<Ûäs¡à#ê]DÏì m&Éu≤dæ, ;Ûø£s¡ X¯«XÊq yê‘êes¡D <ä+<äVü≤´e÷q C≤«˝≤ ;Û\#·Ã¤≥#·Ã¤≥\ eT<Û´ä ø£qT\TeT÷j·TT#·T, ‘Ós#¡ T· #·T düTwüß|æj Ô ÷Ó , C≤Á>∑<eä düj ú ÷Ó ‘Ó*j·Tì njÓ÷eTj·TeTTqqT+{ÏH.˚ yÓHïÓ \ HÓ&uÉ ≤dæq #·+Á<äT&ÉqsTT‹H˚. Çø£ ˝ÀVü≤‘êdüT´&ÉT ∫s¡ø±\eTT dü+‘êqeTT ˝Òø£ nej·TT#·Tqï e÷ <ä+|ü‘·T\≈£î es¡DTì ø£è|üe\¢ ø£*–q |ü⁄Á‘·T&ÉT. qqTï yÓ÷ø£åeTTq ø£s¡TΩì #˚dæq Áù|eT bÕÁ‘·T&ÉT. #·+Á<äeT‹. X¯óuÛÑ\ø£åD düeTì«‘·T&Ó’q |ü⁄Á‘·Tì ø£ì q|ü⁄Œ&Ó+‘· dü+‘·d+æ ∫‹ì. m+‘· #·÷dæqqT ‘·q$ rs¡ì düT+<äs¡ düTs¡T∫s¡ s¡÷|üd.æ Ä Hê{Ï »qà dü+ÁuÛeÑ T$T+ø£qT ø£qT\eTT+<äT Ä&ÉT#·Tqï~. ñ‘·‡eeTT\T, dü+ÁuÛÑeTeTT\T, uÛÑ÷] >√<ëq, uÛÑ÷<ëqj·T»„eTT\T, ôVAeTeTT\T. n˝≤¢s¡T eTT<äT›>±, <ä+|ü‘·T\ eT<Ûä´ ô|]–q ns¡“¤≈£î&ÉT. ÇdüTeT+‘·sTT ø£wüºeTT HÓs¡T>∑ì yê&ÉT. ø±\øö•≈£îì Ç+{Ï <ëdæjÓÆTq ‘·*¢‘√ ø£wüºeTT\T |ü+#·Tø=qT#·THêï&˚. }Vü‰ e÷Á‘·eTTqH˚ Hê‘·qTe⁄ eT+&çb˛e⁄#·Tqï~. ùV≤, #·+Á<ä#·÷&É, eP\bÕDÏ, eT<äHê], X¯+uÛÑT, –ØX¯, eTùV≤X¯, uÛÑ÷‘·Hê<∏ä, –]C≤|ü‹, ¬ø’˝≤düyêdü, X¯+ø£s¡, eTè‘·T´+»j·T, ˙≈£î e+<äq X¯‘·+ãT\T, Hêj·T+<äT <äj·T #·÷&ÉTeTT, HêuÛ≤sê´ |ü⁄Á‘·\HÓ+<äTqïqT s¡øÏå+|ü⁄eTT. ÄVü‰, ás¡TÁ<äuÛÑ÷$T˝À <äj·T≈£î ‘êe⁄˝Ò<äT. mes√ Ád”Ô ≈£îe÷s¡Tì, <äVü≤q dü+kÕÿs¡eTTq¬ø’ ∫‹ù|]Ãq~. Nø£{Ï˝À, #·÷&Éø£ ‘·\e+#·T≈£îH˚, Hê<äT'KeTT˝À H˚qTeTTì– düT+ø£eTT #Ó*¢+#·ì<˚ M\T˝Ò<äì |ü+|æ‹ì. mes√ nHê<∏ä Ád”Ô. á s¡TÁ<äuÛÑ÷$T˝À mø£ÿ&É #·÷dæqq÷ n–ïC≤«\ ∫‘·T\ ∫≥|ü≥\T. ã+<ÛäTe⁄\ s√<äq\T. Ç~ uÛÑ÷˝Àø£ qs¡ø£e÷? ˝Òø£ uÛÑ÷‘·>∑q ø£sêfi¯qè‘·´ s¡+>∑ y˚~ø£j·÷? sêsêE\sTTq H˚$T? kÕe÷qT´\sTTqH˚$T? ‘·T<ä≈£î uÛÑ÷ej·TqeTT, n–ï <äVü≤qeTT ‘·|üŒ<äT. n+<ä]øÏ H=ø£ÿ{Ïj˚T. <Ó’e©\. $~Û UÒ\qeTT. Äe#·TÃ#·Tqï<Óe«s¡T? sê»uÛ≥Ñ T\T ã+~Û+∫ ‘Ó#T· Ã#·Tqï Ád”Ô (‘˚]bÕs¡ #·÷dæ) Ä, #·+Á<äeT‹, eTs¡D+Ï ∫qyê&ÉT ˝ÀVæ≤‘êdüT´&Ü? Vü‰ Vü≤‘·$~Û? #·+Á<äeT‹ì{Ϻ <äTdæú‹˝À #·÷&Ée#ÓÃH˚? ($qTq≥T¢q{Ï+∫) @MT? Ä|ü\T≈£î\T HêuÛÑs¡Ô Vü≤]X¯Ã+Á<äTì, dü‘·´yêø£Œ]bÕ\qeTT, dü÷s¡´#·+Á<äT \Tqï+‘·es¡≈£î eTqe\j·TTqqT#·Tqï<˚? ø±˙ •ø£å neT\T #˚j·Tø£ ‘·|üŒ<äT. Hêø£s¡Ôe´eTT ìs¡«Væ≤+#·ø£ ‘·|üŒ<äT (eTT+<äT≈£î b˛e⁄qT) (H˚|ü<∏ä´eTT˝À) Vü≤]X¯Ã+Á<ä! dü‘·´ bÕ\q˝À ˙e⁄»j·TeTT >±+∫‹$ uÛ≤sê´_&É\¶ ‘√ düTKeTT>±qT+&ÉTeTT. uÛøÑ eÔ£ X¯+ø£sT¡ &Óq’ X¯+ø£sT¡ &ÉTqT, Äos¡«~+#·T #·THêïqT. 200

<äX¯s¡<ÛäT&ÉT (uÛsÑ ‘¡ T· &ç |ü{≤º_ùÛ wø£eTT, sêeTTì eqyêdüeTTqT es¡eTT\T>± ø¬ øπ’ sTT ø√s¡>± <äXs¯ <¡ TäÛ &ÉT Ä ø£s√ƒ s¡ e#·qeTT\T $ì eT÷]ä\T¢qT. eT÷s¡Ã¤qT+&ç ‘˚s¡T≈£îqï <äX¯s¡<ÛäTì $˝≤|üeTT) (X¯Sq´<äè≈£îÿ\‘√ @MT..? ø£\>∑+{ÏHê??? dü«|üŒeTTq >∑qŒ&çq uÛÑj·T+ø£s¡ |òüT≥qj·÷..? ãT~›ÁuÛÑeTj·÷..? |üPs¡«»qà πø¢XÊdüTuÛÑe düàs¡D »q´ u≤<Ûë‘·|üÔ e÷qdæø£ øå√uÛÑj·÷..? ˝Òø£ ñHêà<ä dæú‹j·÷..? ø¬ ø’ ±..! @eTì $+{Ïì. uÛsÑ ‘¡ T· ìøÏ |ü{≤º_ùÛ wø£eTT. sêeTTq≈£î eqyêdüeTT. njÓ÷´ Ç~ @{Ï es¡eTT\&ÉT>∑T≥. ‘Ó*j·Tø£ es¡eTT *#ÓÃ<äqì X¯|ü<∏äeTT>±$+∫‹H˚ Ç{Ϻ es¡eTT\&ÉT>∑Tqì ø£\HÓ’Hê ‘·+\|üHÓ’‹H˚..? πøø£j·TT sê»|ü⁄Á‹ qèX¯+kÕ..? <äTwüº #·]Á‘· ≈£î\$Hê•˙, e+X¯Hê•˙..? sêeTT&˚ bÕ|üeTT #˚ôdqT. H˚H˚ bÕ|üeTT #˚dæ‹ì. ‘·*¢ø£+fÒ $Tqï>± ìqTï Áù|$T+#ÓH˚..? >ös¡$+#ÓH˚..? dü<ä«+X¯ dü+C≤‘· ø£åÁ‹j·T sê» |ü⁄Á‹e˙ ìqTï #˚|ü{Ϻ‹H˚..? ˙ HÓ’» dü«uÛ≤eeTT HÓs¡T+>∑˝Òø£ b˛‹H˚..? H˚&ÉT ˙e⁄ Ád”Ô s¡÷|üeTTqqTqï ø±\≈£L&É<ä+ÁcÕºø£sêfi¯ $wüdüs¡ŒeTì >∑T]Ô+∫‹ì.@$T Á|üjÓ÷»qeTT. Ä\dü´eTT>∑ >∑T]Ô+∫ Hê düs¡«dü«eTTqT $cÕ–ïø°˝≤ <ä>yΔ∑ ÷Ó q]+#·T≈£î+{ÏH.˚ .? sêeTTì eqyêdüeTTq ¬ø≥T\ |ü+|ü>∑\qT. düø£\ ˝Àø£ düTÔ‘·T´&É>∑T sêeTTì n|üsê<Ûäy˚TeTì Á|üC≤˙ø£eTT Á|ü•ï+|üH˚eTì düe÷<Ûëq$T‘·TÔqT. @ sêeTTì #·÷&É>±H˚ HêVü≤è<äj·T eTTbıŒ+>∑TH√, @sêeTTì dü+<ä]Ù+#·>±H˚ Hê J$‘·eTT <Ûäq´eTsTT<äqï uÛ≤eeTT ø£\T>∑TH√ n{Ϻ sêeTTì, n{Ϻ sêeTTì $&ç∫j·TT+&ÉT≥ nkÕ<Ûä´eTT. ìqTï, øödü˝≤´ düT$TÁ‘·\qT, ‘·T<ä≈£î sê»´eTTqT ‘·´õ+#·>∑\qT. ø±˙ |æ‘·èuÛÑøÏÔ ‘·‘·Œs¡T&ÉT, Hê jÓT<ä˝À|ü* jÓT<ä, Hê Ä‘·à, Ä sêeTTì $&ÉTe˝ÒqT. sêeTTì Çø£ Bs¡Èø±\eTT #·÷&É˝Òqqï uÛ≤eeTT Hê ÁbÕDeTT\qT Vü≤]+∫y˚j·TTqT. ø¬ ø’ ±..? m+‘·{Ï <äTwüuº ≤Û e dü+≈£î*‘·eTjÓT´H˚ ˙ eTqdüT‡. dü÷s¡´ #·+Á<äT\T ˝Ò≈î£ qï á »>∑eT ì\T#·TH˚y÷Ó ..! sêeTT&ÉT ˝Ò≈£îqï Hê ÁbÕDeTT\T ì\Tee⁄. zdæ bÕ|”..! Á≈£Ls¡ Vü≤è<äj·÷..! Ç{Ϻ bÕ|ü ìX¯Ãj·TeTT e\<äT. ˙ bÕ<äeTT\qT ‘êøÏ ÁbÕ]ú+‘·TH˚..? á Ä˝À#·q e÷qTeTT. Ç~ <ës¡TDeTT. e+X¯HêX¯qÁ|üe÷<ä uÛÑ÷sTTwüºeTT. $ø£è‘·eTr..? Çø屫≈£î e+X¯eTTH˚ HêX¯qeTT #˚j·TT nqs¡ú|ü⁄{≤˝À#·q m≥T\ ø£*–q<˚ì..? ˙≈£î |ü⁄Á‘· Áù|eT ñ+&çq ñ+&ÉT>±ø£..! uÛÑs¡‘·TìøÏ |ü{≤º_Ûùwø£eTqï ø√¬sÿ ø£*–q ≈£\T>∑T>±ø£. ø±˙ Hê sêeTTì, Hê≈£î qj·THêq+<äeTT ø£*–+#Ó&ÉT ì‘·´ Á|üø±X¯ XÀuÛ≤eT÷]Ôì n&Ée⁄\≈£î |ü+|üeTqï Ä˝À#·q M&ÉTeTT. Ád”Ô Vü≤è<äj·TeTT yê‘·‡\´|üP]‘·y˚T. nqTsê>∑ s¡kÕÁ<äΔ XÀ_Û‘·y˚T. \*‘· dü«uÛ≤euÛÑ]‘·y˚T. ìqTï Á|üø±X¯ XÀuÛ≤eT÷]Ôì n&Ée⁄\≈£î |ü+|üeTqï Ä˝À#·q M&ÉTeTT. Ád”Ô Vü≤è<äj·TeTT yê‘·‡\´|üP]‘·y˚T. nqTsê>∑ s¡kÕÁs¡Δ XÀ_Û‘·y˚T. \*‘· dü«uÛ≤euÛÑ]‘·y˚T. ìqTï e÷‘·èuÛ≤eq‘√ ì‘·´eTT |üPõ+#Ó&ç sêeTTì|ü≥¢ yê‘·‡\´eTT ˝Ò<ë..? sêeTTì ø£qïø=&ÉT≈£î ø£qï $Tqï>± #·÷#·T #·÷#·T#·T+{Ïeì ñbıŒ+– b˛jÓT&çyê&ÉH.˚ ˙ ø√]ø£\T ìπsà|ò÷ü ø±X¯eTTqT+&ç ìsêÈ‘b· Õ‘·eTTe˝… qqTï <äVæ≤+#·Tqï<˚. á <äTsê«s¡ n–ïø°˝≤#·Ã¤$#·Ã¤≥\qT uÛÑ]+|üC≤\. 201

\*‘· düT+<äs¡ s¡÷|üsê•>± ãj·T≥≈£î ø£ì|æ+#·T#·Tqï ˙˝À Ç+‘·{Ï $cÕ–ï dü<äèX¯ <äTcÕº˝À#·qj·÷..? ªsêeTT&ÉT eTVü‰‘·Tà&ÉT. Hê ø£qï ø=&ÉT≈£î≈£Hêï $Tqï nì qT&ç$q ˙ e÷≥˝ÒeTj˚T´.. n{Ϻ sêeTTq≈£î |ü<äTHê˝ÒZ+&ÉT¢ ø£]ƒq eqyêdüe÷? n‘·´+‘· düT≈£îe÷s¡T&ÉT. <Ûäs¡à<Ûäè‘ê‘·Tà&ÉT n_ÛsêeTT&ÉT. düT+<äs¡ X¯óuÛÑ˝À#·qT&ÉT. düs«¡ ÁbÕDT\qT, Ä<äse¡ TT‘√ Áù|eT‘√ #·÷ôd&ÉT nqTsê>∑sêeTeT÷]Ô. n+‘·{yÏ ê&ÉT n&É$˝À J$+#·T≥j·÷..? Ád”\Ô j·T+<äT e÷‘·èuÛ≤eHê eTsê´<ä, ìs¡Tù|<ä\j·T+<äT ìs¡+‘·s¡ n_Ûe÷qeTT. e÷‘ê|æ‘\· qT, Ä#ês¡T´\qT <˚euÛ≤eeTT‘√ #·÷#·T <Ûäs¡à Á|ü»„, sêeTTq ø£\+ø±s¡eTT˝Ò. <äj·÷, <ëq $<ë´ |üsêÁø£eT Ms¡‘·«eTT\ düT>∑TD sê• sêeTT&ÉT. dü‘·´<ëq, ùdïVü≤, ‘ê´>±s¡®e >∑TDdü+|üqTï&ÉT sêeTT&ÉT. dü‘·´Á|æj·T uÛ≤wüDT&ÉsTTq sêeTTì n&É$πø>∑TeTì nÁ|æj·T yêø£´eTTHÓ≥T\ |ü\ÿ>∑\qT. Ç+Á<äj·TìÁ>∑Vü≤ dü‘·´ø£sêàqTcÕºqT&ÉsTTq sêeTT&ÉT ˝Òì#√ Hê>∑‹ @$T..? ìs¡Z‹≈£î&ÉHÓ’ Je#·Ã¤eeTHÓ’ b˛<äTH˚..! ¬ø’πøsT÷! eè<äTΔ&ÉqT ndüqï eTs¡D&ÉqT, Hê BHê˝≤|üeTT\Hê\øÏ+#·TeTT. ø£s¡TD#·÷|ü⁄eTT n+»* |òüT{Ï+∫ ˙ bÕ<äeTT\ ‘ê¬ø<äqT. Hê sêeTTì, Hê Ä‘êàsêeTTì, qqTï ø±bÕ&ÉTeTT. Á|ü‹C≤„uÛÑ+>∑ bÕ|ü|ü+ø£eTTq |ü&É≈£î+&Ü s¡øÏå+#·TeTT. (ø£åDeTT eT÷]ä*¢ eTs¡\ ‘˚s¡Tø=qTqT) eT‹ÁuÛÑ+X¯eTT #Ó+~q uÛÑ÷‘√|üVü≤‘· |æXÊ#·s¡÷|æDÏ. á ˙o\ÁuÛÑ+X¯ es¡Ôq ‘√\T‘·H˚ ø£qT>=qC≤\HÓ’‹H˚. ñ‘·ÔeT ø£åÁ‹j·T dü+C≤‘·˝Àì ñ<ë‘·Ô Vü≤è<äj·TeTT ˙˝À ø±qsê<˚. bÕ|ü dü+ø£\Œ ≈£åîÁ<ä <äTwüèÿ‘·ø±]D°..? sêeTTì n&É$øÏ bıeTàì m≥T\ #Ó|ü⁄Œ<äTqT. sêeTTq≈£î |ü{≤º_Ûùwø£eTT #˚ôd<äqì eTVü‰s¡T¸\≈£î, Á|üC≤˙ø£eTTq≈£î ‘Ó*|æ‹H˚ sêeTTHÓ#·Ã{ÏøÏ |ü+|æ‹eì yês¡\&ÉT>∑ H˚qT @eTì düe÷<Ûëq$T‘·TÔqT. ˙ es¡eTT\ eT÷\eTTq n&É$øÏ |æ+|æ‹qì #Ó|üŒHê..? ndü‘·´ yê>√›wüÁbÕ|æÔ ˇø£yÓ’|ü⁄. Á|ü‹C≤„uÛÑ+>∑yÓTTø£yÓ’|ü⁄ Á|ü‹C≤„uÛÑ+>∑yÓTTq]+∫ sös¡yê~qs¡ø£eTT\ πø>∑T<äTqTø±ì sêeTTì n&É$øÏ |ü+|üC≤\. øödü\´, Hê sêeTTì e÷‘·èeT÷]ÔøÏ nbÕs¡ <äT'KeTT HÓ≥T\ ø£*Œ+‘·TqT. Hê≈£î düœjÓTÆ <Ûsä êàqTcÕflqdü‹j·TÚ, yê‘·‡\´|üP]‘· eTqdæ«ìjÓÆT, ‘√&ÉT˙&ÉsTTq |ü≥º eTVæ≤wæ øödü\´ Vü≤è<äj·TeTT HÓ≥T\ N\Ã>∑\qT sêeTTì >∑‹ @e÷j·Tqì düT$TÁ‘· <äT'œ+∫q#√ H˚H˚eT+<äTqT. sêeTTì eqyêdü yês¡Ô, Hê eTs¡D yês¡Ô ˇø£ÿkÕ] $qï yêπsyÓTbÆ ˛jÓT<äsT¡ . ¬ø’πøsT÷..! $wü dü+j·TTø£Ô eT~sê, ˙e⁄ ‘˚H˚ |üPdæq ø£‹Ôeì ms¡T>∑HÓ’‹y˚. øÏsê‘·øÏyÓ’ qqTï ì•‘· eTs¡D u≤DVü≤‘·Tì #˚dæ‹y˚. H˚qT, H˚qT eTs¡DÏ+#·T≥ ìø£àeTT. $<Ûäe>± kÕÁe÷»´ yÓ’uÛÑeeTTqqTuÛÑ$+|ü⁄eTT. bÕ‘·ø° nqTuÛ$Ñ +|ü⁄eTT. Ád”Ô yê´yÓ÷Vü≤eTT‘√ á |üì #˚dæq nHês¡T´&Éì, ‘·T#·Tä&Éqì ˝À≈£î\T bı&Éeπs..? ˙e⁄ eTè‘·T´e⁄. qqTï øö–*+#·T≈£îì Hê n+‘·eTTqT #·÷ùd Vü≤+‘·øÏ$. Ád”Ôì ‘·è|æÔ |üs¡#·T≥¬ø’ ‘·qj·TTì s¡øÏå+#·ì Ád”Ô yê´yÓ÷Vü≤ <ä÷wæ‘ê‘·Tà&ÉT nì qqTï <ä÷s¡<˚. ÄVü≤√ m+‘· <äT'KeTT. |ü⁄sêø£è‘· bÕ|üy˚T~jÓ÷ qqTï yÓ+{≤&çq~.

202

sêe÷..? s¡<∏ë<ÛäT\ô|’ ‹]–q ˙e⁄ ø±*q&Éø£q n&Ée⁄\˝À dü+#·]+‘·Tyê..? Vü≤+dü‘·÷*ø± ‘·|üŒeTTq |üs¡T+&Ó&ç ˙≈£î ø£]ƒqeT>∑T H˚\, Hês¡eÁdüÔeTT˝≤..? (X¯Sq´ <äè≈£îÿ\ ‘·s¡Tyê‘·) ˇø£ eTTì ≈£îe÷s¡Tì ‘Ó*j·Tø£ u≤DeTT‘√ ø={Ϻq yê&ÉqT. Ä eTTì ≈£îe÷s¡Tì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ yê|ü$T~. sêeTTq&É$øÏ |ü+|æq bÕ|üø£s¡Tà&ÉHÓ’‹ì m\ø√ Hê ø£qTï\T eT÷düTø=ì b˛e⁄#·Tqï$. @~j·TT ø£q|ü&ÉT≥˝Ò<äT. Hê düàè‹ ˝À|æ+#·T#·Tqï~. n~>√ <ä÷‘·\T, <Ûäs¡à<ä÷‘·\T. Hê eTs¡D düeTj·TeTTq sêeTT&ÉT ˝Ò≈£î+&ÉT≥j·÷..? á <äT'KeTTqT uÛÑ]+|üC≤\. m+&çb˛sTTq »˝≤X¯j·TeTTe˝… X¯Øs¡eTT e÷s¡T#·Tqï~. ø£eT\eTT\e+{Ï ø£qTï\T, #·+Á<äTì uÀ\T eTTKeTT. #·ø£ÿì ø£qTeTT≈£îÿ rs¡T, eT∞fl #·÷&Ü>∑\Hê? eT÷s¡Ã¤e#·TÃ#·Tqï~. sê|òüTyê, eTVü‰u≤Vü≤, ˙ m&Éu≤≥T uÛÑ]+#·˝ÒqT. m#·Ã≥, m#·Ã≥, sêe÷ m#·Ã≥qTHêïe⁄. ˇø£ÿ bÕ] ø£ì|æ+#·TeTT. ˇø£ÿkÕ] ø£ì|æ+#·TeTT. øö... dü... \´... sêeTT&Óøÿ£ &É. sêe÷...! sêe÷...! (|ü&bç ˛e⁄qT...!)

203

H˚‘êõ düTuÛ≤wt #·+Á<äuÀdt (edü÷ÔH˚) ÇHé øÏ«˝≤uŸ! õ+<ëu≤<é! ÇHéøÏ«‘êuŸ! õ+<ëu≤<é! ÇHéøÏ«‘êuŸ! õ+<ëu≤<é! (kÕ\÷´{Ÿ #˚dæ) Ms¡u≤Û s¡‘· bÂs¡T˝≤¢sê! eTq+ ø±+øÏ+å #˚ dü«sê»´+ eTq≈£î <äø±ÿ\+fÒ, eTqeT+‘ê kÕj·TT<ÛTä \+ ø±yê*. dü«sêC≤´ìï kÕ~Û+#·{≤ìøÏ, dü‘ê´Á>∑Vü‰\÷, XÊ+‹ düeTsê˝Òø±<äT. Á_{Ïwt yê]ì ‘·]$T ø=≥º{≤ìøÏ eTqeT+‘ê, Ms¡ôd’ì≈£î\+ ø±yê*. dü«sê»´ dæ~›¬ø’ kÕj·TT<ÛäT\+ ø±yê*. »*j·THé yê˝≤u≤>¥˝À Á_{Ïwtyês¡T »]|æq e÷s¡Dø±+&É≈£î Á|ü‹ø£è‹>± eTq+ eTq s¡ø£Ô+‘√ Á|üe÷D≤\T#˚j·÷*. u≤\>∑+>±<ÛäsY ‹\ø˘ eTs¡D+ eTq˝Àì <ÛÓ’sê´ìï eT]+‘· ô|+|ü⁄#˚dæ, eTq˝À qe#Ó’‘·q´+ s¡–*+∫, eTT+<äT≈£î q&ç|æ+#ê*. yê] dü÷Œ¤]Ô, <˚X¯uÛÑøÏÔ, Á|ü‹j·TTe≈£îì qsê˝À¢q÷ s¡>∑T˝§ÿì, Á_{Ïwt Á|üuÛÑT‘·«qT ìùdÔ»+ #˚j·÷*. uÛ≤s¡‘· j·TTe‘· @ø£yÓTÆ@s¡Œs¡#·Tø=qï á ÄC≤<é Væ≤+<é|ò”CŸ ÄÁ>∑Vü‰y˚XÊ\T, Ms¡$»è+uÛÑD\T, Á_{Ïwt bÕ\≈£î\ bÕ*{Ï dæ+Vü≤dü«bÕï˝Ö‘·THêïsTT. ÄC≤<ébÕ+<é ù|Cò Ÿ˝À #˚s>¡ √πs uÛ≤s¡rj·T ôdì’ ≈£î\+<ä]øÏ, ‘·–q düV‰ü j·T+ n+~+∫, yê]Hê eTqôdq’ ´+˝ÀøÏ rdüTø=ìs¡+&ç. ÄÁ_{Ïwtyês¡T e‹Ô|æ]øÏ |ü+<ä\T! ‘·eT ÁbÕD≤\T ø±bÕ&ÉTø√e&Éy˚T >±ì, Ç‘·s¡T\ ÁbÕD≤\qT >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·ì ‘·T#·Tä\T!. eTq uÛ≤s¡‘· HêØeTj·TT\T! Ä~X¯≈î£ \Ô T! ùd«#êäkÕ«‘·+Á‘ê´\ø√dü+ uÛ≤s¡‘e· ì‘·T\T, j·TT<äsΔ +¡ >∑+˝À ÁbÕD≤˝À&ç,¶ b˛sê&Üs¡ì, uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ dü>∑s¡«+>± #Ó|üŒø√>∑\T>∑T‘·T+~. C…’Væ≤+<é! C…’Væ≤+<é! düsêÿsYJ! düeTj·÷düeTj·÷\ø√dü+ ø±#·Tø=ì ñ+&É≥+, Hê $<ÛëHêìπø $s¡T<ä›+! @ C≤‹ $eTTøÏÔø√düyÓTÆ‘˚ H˚ì+‘·es¡≈£î b˛sê&ÜH√, ÄC≤‹øÏ dü+|üPs¡í kÕ«‘·+Á‘·´+ dæ~›+#˚ es¡≈£î H˚qT #êeqT. qqTï Ä|üø£+&ç. H˚qT yÓ[flrsê*. ÄøÏsê‘·ø£ Á_{Ïwt Á|üuÛÑT‘·«+ Ä≥ø£{ϺkÕÔqT. ˝Àø£Hê<ÛäHé! ˙e⁄ á ãsêàôd’ìø£ e´eVü‰sê\T #·÷düTø√, cÕHéyêCŸ! ˙e⁄, ÄBe⁄\ Á|ü»\qT C≤Á>∑‘·Ô>± ø£ìô|{Ϻñ+&ÉT. ¬øô|ºHé \ø°åà! H˚qT ‹]– e#˚Ã+‘·es¡≈£î, ˙e⁄ düsêÿsYJ dü\Vü‰\qT bÕ{Ï+#·T. düsêÿsYJ! H˚qT ‘·«s¡˝ÀH˚ ‹]–ekÕÔqT. n+‘·es¡≈£î MTs¡T eTqyês¡+<ä]øÏ dü\Vü≤<ës¡T>∑ e´eVü≤]+#·+&ç. ekÕÔqT. C…’Væ≤+<é!

204

ø√j·T<=s¡ <ä+&Ü\Tu≤ãT! <ä+&Ü\T <ä+&Ü\T! ø=+&Éø√q\Tï+&ç e∫ÃHêq+&ç! e÷j·TeTà e÷+ø±[ ôd|æŒHê<ä+&ç. ákÕø£ |ü{≤ºì ¬ø\¢eTHêï~. áHê&ÉT MT ø±&É ø=∫ÃHêq+&ç. ªª<ä+&Ü\T u≤ãTμμ <ä+&Ü\T, <ä+&Ü\T! @dü u≤dü\T Hê$ Hê>∑Øø£+ ø±e⁄. ø£\¢ ø£|ü≥+ ˝Òì H˚kÕÔ\T #˚kÕÔqT. |ü≥ºb˛\¢Hê>∑E≥¢≥Tºø√eTT. @{≤&ç Jeq+>∑&ÉT|ü⁄ø=kÕÔeTT ªª<ä+&Ü\Tμμ u≤ãT <ä+&Ü\T <ä+&Ü\T ø±\eTà |ü\T≈£î*ï ôd|æŒb˛‘êqT. HêH√{Ï e÷≥\T |üs¡eT dü‘˚Ô\T! ôdsTT´dü÷&É+>±H˚ dæ{Ϭø˝À ôdãT‘êqT. @≥j·÷´! á ø=+&√&çøÏ ôV≤#·Tà ô|d’ *ü j·÷´\ì »+≈£î‘·T+&Üyê? n{≤º+{Ï dü+<˚>∑ yÓT≥Tºø√uÀ≈£î, ˙ø£ÿ*–+<˚<√ Ç#·TÃ≈£î+<äTe⁄˝Ò. @B! ÄôdsTT´{≤º dü÷|æ+#·T! z j·TuÀ“! q#êÃ~Ûø±]ô|’ m*– b˛yê\+≥T Hê≥Ø {Ïø£ÿ≥T¢ ø=+≥T+&çHêe⁄! ø±düT ô|]π>ø=~› u…∑T‘ê~. ˙eTqdüT >∑T+&ÓH˚ @s¡T ô|&É‘ê~! bÕ|æwôºæ |d’ \ü ≈£î Ädü|&ü eÉ <äT.› >∑T+&Ó ì+&ÉT>∑eTì+∫ ì+|ü⁄ø√‘·+Á&ç. e÷+ø±[ |ü\T≈£î*ïH˚ ôd|æŒHêqT. ÇqT≈£î+f… ˙ ã‘·T≈£î u≤>∑T|ü&É‘ê~. Çq≈£î+f… nyÓ÷às¡T m–] |ü&É‘ê~. ˙>∑Ts¡T‘·T>± Hê≈£î ø±qTø=ÿ{ÏkÕ\T. n≥ºdü÷‘êÔy˚{Ï? Äs¡¶sYôdsTT´. H˚H˚ôdãT‘·T+&É>± ˙≈£î ãj·Ty˚T{Ï? ã&ÉT>∑Tes¡>±\≈£î ùdj·T÷‘·ìsTT´. n\Hê{Ï n\÷¢] d”‘·sêeTsêE ì+&ç ñHêï&É+&ç Hê>∑T+&Ó˝Àq <˚X¯s¡ø£åD ø=s¡≈£î ÁbÕD≤\T ÇkÕÔqT. <˚X¯ Á<√VüQ\T ã{Ϻ ÁbÕD≤\T rkÕÔqT. kÕq |üqT\THêïsTT b˛sTTe‘êÔqT. <ä+&Ü\T, <ä+&Ü\T, <ä+&Ü\T u≤ãT. b˛sTT e‘êÔì+ø£ b˛sTTe‘êÔqT. e÷+ø±[<äj·T ñ+f… eT[fle‘êÔqT.

205

dü‘·´bÕ\q (˝…’{Ÿ yÓ*π> dü]øÏ eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ Ç+{Ï yê‘êes¡D+ düTu≤“sêe⁄ d”]j·Tdt>± n≥÷ Ç≥÷ |ü#ês¡T¢ #˚düTÔHêï&ÉT. düs¡dü«‹ ì\ã&ç uÛÑs¡ÔqT #·÷düTÔqï~.) düsd¡ «ü ‹ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düTu≤“sêe⁄ s¡yT˚ wt düTu≤“sêe⁄ düTu≤“sêe⁄ s¡yT˚ wt

: (∫sê>±Z) @e+&û! (düTu≤“sêe⁄ #Ó$˝À <ä÷]q≥T¢ ˝Ò<äT. n˝≤H˚ d”]j·Tdt>± |ü#ês¡T¢ #˚düTÔHêï&ÉT) : (>∑{Ϻ>±) @e+&√jYT! : (ñ*øÏÿ|ü&ܶ&ÉT) m+<äTø£˝≤ ns¡TkÕÔe⁄. HêπøeTHêï #Óe⁄&Ü? : Ç+<ëø£≥Tï+∫ #·÷düTÔHêï! ÄdüT˝À >=≥º+{≤ @+{≤ ‹s¡>∑&É+? : u≤>√˝Ò<ë? u§+>∑s¡+˝≤ >∑TÁ&É+>± –s¡–sê ‹s¡>∑eT+{≤yê? (–sê–sê ‹s¡T>∑T‘ê&ÉT) : Ä|ü+&ç kÕ«MT! ndü\T H˚qT #Ó|æŒ+~ ãTÁs¡≈£î møÏÿ+<ëì? : Ä"!uÛÑT»+<ëø± møÏÿ+~. <ëìï ãTÁs¡˝ÀøÏ møÏÿ+#·Tø=H˚ Á|üj·T‘·ï+˝À e⁄Hêï. : Hê\T>∑Z+≥\πø dü÷ÿ\T e<äT˝≤Ôs¡T. Äs¡sTT+~. Ç+‘·es¡≈£î |æ\¢\T Ç+{ÏøÏ sê˝Ò<ä+fÒ Ç\T¢˝≤ ø£<\ä sπ +? : mø£ÿ&Éì yÓ‘·ø£≥+? : }"! u§‹Ô>± e÷≥ $q≈£î+&Ü b˛‘·THêïs¡T! : H˚Hê? : |æ\¢\T! MTs¡+fÒ uÛÑj·T+ ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~. : nsTT‘˚ m\T>∑Tã+&ç y˚wü+ y˚düTø=+{≤H˚¢! #·÷dü÷ÔH˚ »&ÉTdüT≈£î #·kÕÔs¡T. : MT Ä˝À#·q @&çÃq≥T¢+~. MTs¡ uÛÑj·T+ #Ó|üŒs¡T. qHêï Ä≥\T |ü{ϺdüTÔHêïs¡T. Ç˝≤¬>’‘˚ |üìøÏ sê≈£î+&Ü b˛‘ês¡T. : njÓ÷´! |üìøÏ sê≈£î+&Ü b˛‘˚ m˝≤π>! sê˙ #ÓbÕŒ‘·qT yÓ<äe*ï! M|ü⁄ NπskÕÔs¡T (ãj·T≥ qT+∫ s¡y˚Twt, düTπswt\T dü÷ÿ\T u≤´>¥\T ‘·>±*+#·Tø=ì ekÕÔs¡T) : πsjYT! dü÷ÿ\T mìï+{ÏøÏ e<äT˝≤Ôs¡T? : Hê\T–+{ÏøÏ &Ü&û! : yêN MT #˚‹πø e⁄+~. #·÷&É+&ç! : (>∑‘·T≈£îÿeTì) Ä"! (yêN #·÷dæ) Äs¡sTT+~! m+‘·sTT+B? : Äs¡sTT+<äHêïs¡T &Ü&û? 206

düTu≤“sêe⁄ düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄

: : : : :

s¡yT˚ wt düTu≤“sêe⁄ düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄

: : : : : : : :

s¡yT˚ wt düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄

: : : :

Ç<äs› ÷¡ düTu≤“sêe⁄

: :

Äs¡T˝À Hê\T>∑T rùdùdÔ m+‘·? ùwyéT! Ç+‘· ∫qï ˝…ø£ÿ ‘Ó*j·T<ë ˙≈£î? πsjYT! πsjYT! Äs¡T˝À Hê\T>∑TrùdÔ m+‘√ Hê≈£î ‘Ó*j·T<ë? #·÷XÊyê düs¡dü«r? Ä"! #·÷&Éπø+? m+‘· uÛÑj·T+ #Ó|ü⁄ÔHêïs√ ø£fi≤flsê #·÷düTÔHêï. n~... n~... πsjYT! (ø√|ü+ ‘Ó#·TÃ≈£îì) πsjYT! dü÷ÿ˝§~* ¬s+&ÉT >∑+≥˝…’+~ á ¬s+&ÉT >∑+≥\÷ MTs¡T @+ #˚düTÔHêï≥T¢? mø£ÿdüÁ{≤ ø±¢düT+~! (düTπswt‘√) eT] ˙πø+ e⁄+~sê? Hêø±! eT]... &Ü&û... eT]... dü÷ÿ\T¬ø[fl ø£qT≈£îÿH˚ e#êÃ... ì»+ #Ó|ü π>yéT‡ nesY &Ü&û! nã<ëΔ\T #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T. yêdüq |üfÒºXÊqT. ($düT>±Z) MTs¡T eTØdüT! nã<ëΔ\T yêdüH=kÕÔj·÷? Çwt! á $wüj·T+˝À qTe⁄« CÀø£´+ #˚düTø√e<äT›. #Ó|üŒ+&ç! yê&çøÏ mø£‡Á{≤ ø±¢düT... ˙≈£î π>yéT‡.. eT] Ç<ä›s¡÷ m˝≤ ø£*dæ edüTÔHêïs¡T. H˚qT qeTàÁHê! (düTπswt #Ó$ ô|{Ϻ yÓT*‹|ü‘·÷) #Ó|ü MT]<ä›s¡÷ ndü\T mø£ÿ&çøÏ yÓfi≤fls¡T? @+ #˚XÊs¡T? &Ü&û! e÷ Áô|ò+&é Ç+{À¢ M&çjÓ÷π>yéT Ä&ÉTø√e&ÜìøÏ yÓfi≤fl+. Hê <ä>∑Zs¡ nã<ëΔ˝≤&É‘êÁsê! (uÛ≤s¡´‘√) #·÷kÕyê! m˝≤ yêdüq |üfÒºXÊH√? @e+&û! Ä $<ä´ Hê≈£L H˚s¡Œ+&ç! y˚fi¯>±ìy˚fi¯ edüTÔ+{≤s¡T >∑<ë! n|ü&ÉT yêdüq#·÷kÕÔ! (‘·T[fl|ü&ç) Ä"! n~ H˚]Œ‘˚ e#˚à $<ä´ ø±<˚! |ü⁄≥Tºø£‘√ edüTÔ+~... (|æ\¢\‘√) πsjYT! dü÷ÿ\T e<ä\>±H˚ sêø£b˛e&É+ ˇø£ ‘·|ü. nã<ëΔ\T #Ó|üŒ&É+ ¬s+&Ée ‘·|ü. ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äT. #Ós√ ◊<äT >∑T+Jfi¯ófl ‹j·T´+&ç! eP"øÏ«ø˘! (|æ\¢*<ä›s¡÷ u≤´>¥\T Á|üø£ÿq |ü&˚dæ, >∑T+Jfi¯ófl rdüTÔ+{≤s¡T) Ç+¬ø|ü&ÉHêï nã<ëΔ˝≤&ç‘˚ #·+ù|kÕÔqT. ªm\¢|ü &É÷ dü‘´· eTTH˚ |ü\T≈£îeTTμ nì bÕsƒê˝À¢ #ÓbÕŒsê, ˝Ò<ë? #ÓbÕŒs¡T &Ü&û! nã<ëΔ\T #Óù|Œyêfi¯fl+fÒ Hê≈£î efi¯ófl eT+≥. m|ü&É÷ dü‘·´+ |ü*ø±&ÉT ø±ãfÒº Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT dü‘·´ Vü≤]X¯Ã+Á<äT&Éj·÷´&ÉT. bÕ|ü+! Ä dü‘·´bÕ\q ø√dü+ n&Ée⁄\ bÕ\j·÷´&ÉT. nwüºø£cÕº\T |ü&ܶ&ÉT. eTq C≤‹|æ‘· >±+BÛJ, ≈£L&Ü m|ü&É÷ nã<äΔ+ Ä&É˝Ò<äT. n+<äTπø Äj·Tq eTVü‰‘·Tà&Éj÷· ´&ÉT. 207

s¡yT˚ wt düTu≤“sêe⁄ düTsπ wt düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ Ç<äs› ÷¡ düTu≤“sêe⁄ düTu≤“sêe⁄ düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ Ç<äs› T¡ düTu≤“sêe⁄

: : : : : : : : : : : :

s¡yT˚ wt düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹

: : : :

&Ü&û! qTe«dü\T nã<äΔy˚T Ä&Éyê? nã<äΔ+ Ä&É≥eT+fÒ ndüVü≤´+! #·∫ÃHê nã<äΔe÷&ÉÁHê! Ä"! &Ü&û! nsTT‘˚ qTe⁄« eTVü‰‘·Tà&ç$ m|ü&Ée⁄‘êe⁄? (|òü≈£îÿq q$«+~) (d”]j·Tdt>± uÛ≤s¡´πødæ #·÷XÊ&ÉT) #·#êÃyé... #·#êÃø£ ne⁄‘êÁHê! ø±fi¯ófl H=|æŒ!... ø±fi¯ófl H=|æŒ ãT<=Δ∫Ã+~? me]øÏ? πsjYT! (ns¡TkÕÔ&ÉT) Ç|üŒ{Ï<ëø£ ãT~› #Ó|æŒ+~ mes¡øÏ? e÷πø.... ãT<=Δ∫Ã+<ë? ãT~Δ>± #·<äe+&ç! ãT~Δ>± neTà #Ó|æŒq e÷≥ $q+&ç! ãT~Δ>± ã&çøÏ yÓfi¯fl+&ç! ãT~ΔeT+‘·T\ì |æ+#·Tø√+&ç? nã<ëΔ\T Ä&ç‘˚ M|ü⁄ NπskÕÔqT. m|ü&É÷ ì»y˚T #ÓbÕŒ*. ‘Ó*‡+<ë? z! u≤>± ‘Ó*‡+~ &Ü&û! Çø£ qT+&ç ãT~Δ>± dü‘·´y˚T |ü\T≈£î‘ê+. |æ\¢\+fÒ Ç˝≤ e⁄+&Ü*! s¡+&Éu≤“sTT\÷! kÕïq+ #˚dæ ãT~Δ>± #·<äTe⁄ø=+<äTs¡T.

(Ç<ä›s¡÷ ‘·*¢yÓ+≥ q&ÉTdüTÔHêïs¡T ˝À|ü\≈£î. ˝…’{≤|òt) (˝…’{≤Hé ` s¡+>∑düú\+ ø±+‹e+‘·eTj˚T´dü]øÏ s¡y˚Twt, düTπswt\T ÁøÏ+<ä ≈£Ls¡TÃì bÕsƒê\T #·<äTe⁄‘·THêïs¡T. düTu≤“sêe⁄ ≈£îØÃ˝À ≈£îs¡TÃì e÷>∑C…’Hé ‹s¡π>düTÔ+{≤&ÉT) (ãj·T{ÏqT+&ç |ü<äàHêuÛÑ+ >=+‘·T $qã&ç+~) |ü<àä HêuÛ+Ñ düTu≤“sêe⁄

|ü<àä HêuÛ+Ñ Ç<äs› ÷¡ |ü<àä HêuÛ+Ñ

: düTu≤“sêe⁄! Ç~>√ düTu≤“sêe⁄? (Ä πøø£\≈£î düu≤“sêe⁄ n~]|ü&ç ˝Ò#ê&ÉT) : zyÓ÷à! |ü<äàHêuÛÑ+>±&ÉT e∫Ãq≥T¢Hêï&ÉT. ÁbÕD+ ‘√&˚kÕÔ&ÉT. |æ\¢\÷! õ&ÉT¶>±&=düTÔHêï&ÉT >±ì H˚qT Ç+{À¢ ˝Òqì #Ó|üŒ+&˚+! (˝À|ü\≈£î |ü]¬>‘êÔ&ÉT) (ãj·T{ÏqT+&ç |ü<äàHêuÛÑ+ e#êÃ&ÉT) : @sê nu≤“sTT\÷! #·<äTe⁄‘·THêïsê? : ne⁄q+≈£î˝Ÿ! : @+ #·<äTe⁄‘·THêïs¡T? 208

s¡yT˚ wt düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ s¡yT˚ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: : : : : : :

|ü<àä HêuÛ+Ñ düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: : : : :

|ü<àä HêuÛ+Ñ düTu≤“sêe⁄

: :

düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: :

s¡yT˚ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: :

düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: :

s¡yT˚ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: :

H˚qT Væ≤düºØ! H˚qT ôd’Hé‡. Væ≤düºØ˝À @eTT+≥T+~? <˚X¯<˚XÊ\ #·]Á‘· e⁄+≥T+~. eTØ ôd’H釽À @eTT+≥T+~? XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq $C≤„q+ e⁄+≥T+~. ÄVü‰"! Væ≤düºØ˝À XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq $C≤„q+, ôd’qT‡˝À #·]Á‘· m+<äT≈£î+&É≈£L&É<äT? (|æ\¢*<ä›s¡÷ ø£\es¡bÕ≥T‘√ eTTU≤\T #·÷düT≈£îHêïs¡T) (≈£îØÃ#·÷dæ) Ç<˚+{Ï! yê{°CŸ ~dt? ùwyéT! ùwyéT ôd’˝…Hé‡ n&ç–+<ëìøÏ düe÷<Ûëq+ #ÓbÕŒ*. #Ó|üŒ+&ç. ≈£îØà n+≈£î˝Ÿ! H√... H˚qT ø±<äT n+{≤qT. s¡y˚Twt n+<äs¡÷ ≈£îØà nH˚>∑<ë n+{≤s¡T. düTu≤“sêe⁄! Ç~>√ düTu≤“sêe⁄? (Ä πøø£\≈£î düu≤“sêe⁄ n~]|ü&ç ˝Ò#ê&ÉT) zyÓ÷à! HêHÓ‡Hé‡! m+‘·ø±\+ ˇπøù|s¡T‘√ |æ\TkÕÔ+. bÕ‘· ∫+‘·ø±j·T |ü#·Ã&ç.... u§+u≤sTT @eTsTT+~? eTÁ<ëdüT @eTsTT+~? mes¡Hêï m‘·TÔ≈£îb˛j·÷sê n+≈£î˝Ÿ? Hê Á|üX¯ï ns¡ú+ø±˝Ò<äT. u§+u≤sTT u§+u≤sTT>± e⁄+<ë? eTÁ<ëdüT eTÁ<ëdüT>± e⁄+<ë? Çyê«fi¯ u§+u≤sTTì eTT+u≤sTT nì |æ\TdüTÔHêï+. eTÁ<ëdüTqT #ÓHÓ’ï nì |æ\TdüTÔHêï+. ne⁄Hê? ne⁄q+≈£î˝Ÿ! ø=‘·Ô $T©ìj·TyéT˝À ø=‘·Ô ù|s¡qïe÷≥. á ≈£îØÃì ≈£L&Ü ñØà n+<ë+, (düTπswt CÒãT˝À e⁄qï ô|qTï rdæ) yê{Ÿ áCŸ ~dt ø£\+ n+≈£î\K! H√.... H√... MTs¡T Hê |òæ˝≤dü|ò” ns¡ú+ #˚düTø√˝Ò<äT. Bìì Çø£ MT<ä ø£\+ nq≈£L&É<äT. ø£e«+ nHê*. (|ü⁄düÔø£+ rdüT≈£îì) Ç<˚+{Ï? yê{°CŸ ~dt? ãTø˘... |ü⁄düÔø£+ n+≈£î˝Ÿ! NÛ... NÛ... q÷´$T©ìj·T+ ù|s¡T... eTdüÔø£+ nHê*. Çø£ qT+&ç |ü⁄düÔø±ìï eTdüÔø£+ nHê*. MT˝≤+{Ïyêfi¯flø√dü+ Ç˝≤+{Ï bÕ‘· ø=‘·Ô|ü<ë\ ñ<äs¡ø√X¯+ sêXÊqT. Á|æ+{Ï+>¥˝À e⁄+~. (Ç<ä›s¡÷ eTTKeTTU≤\T #·÷düT≈£îHêïs¡T) 209

s¡yT˚ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ s¡yT˚ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: : : : : :

düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: :

s¡yT˚ wt düTsπ wt |ü<àä HêuÛ+Ñ

: : :

düTu≤“sêe⁄

:

|ü<àä HêuÛ+Ñ düTu≤“sêe⁄ |ü<àä HêuÛ+Ñ düTu≤“sêe⁄ |ü<àä HêuÛ+Ñ düTu≤“sêe⁄

: : : : : :

|ü<àä HêuÛ+Ñ

:

n+≈£î˝Ÿ!.... MT ù|πs+{Ï? |ü<äàHêuÛÑ+... |ü<äàHêuÛÑ+... eT+<ës¡ HêuÛÑ+ nì m+<äT≈£î |æ\e≈£L&É<äT? Ä"! (cÕø˘) eT+<ës¡ HêuÛÑ+! (q$«) uÛÑ˝Ò! uÛÑ˝Ò! ø=‘·Ô $T©ìj·T+˝À ø=‘·Ôù|s¡T. eT+<ës¡ HêuÛÑ+ u≤>∑T+<ä+≈£î˝Ÿ!... yêyÓ÷à m<äTs¡T‘·ìï+~... #·÷&É+&ç. Væ≤düºØ˝À #·]Á‘·e⁄+fÒ Hêπø+? ôd’qT‡˝À XÊÁd”Ôj·TC≤„q+ e⁄+fÒ Hêπø+ ˝Òø£b˛‘˚ Hêπø+? ≈£îØÃì ñØà nqø£b˛‘˚H˚+, ø£˝≤ìï ø£e«+ nqø£b˛‘˚H˚+, |ü⁄düÔø±ìï eTdüÔø£+ nqø£b˛‘˚H˚, ◊ &√+{ŸπøsY! MT &Ü&û e⁄Hêïsê! &Ü&û ... &Ü&ûì C≤&û n+fÒ u≤>∑T+&É<ë! (˝…+|ü˝ÒdüT≈£î+≥÷) nyÓ÷à! e<äT›! &Ü&ûì &Ü&û nH˚ n+<ë+.... n+≈£î˝Ÿì n+≈£î˝H˚ nq+&ç Hêj·Tq˝≤sê! MT &Ü&û Ä#·÷ø° #Ó|üŒ+&ç ‘·+Á&ÉT˝≤sê! (Ç<ä›s¡÷ eTTU≤\T #·÷düT≈£î+{≤s¡T. eTT≈£îÿMT<ä y˚fi¯ófl+#·T≈£îHêïs¡T. ªnã<äΔe÷&Ésê<äT dü‘·´eTTH˚ |ü\ø£e˝…qTμ nqT≈£îHêïs¡T) e÷ &Ü&û ˝À|ü\THêïs¡T n+≈£î˝Ÿ! õ&ÉT¶>±&=düTÔHêï&ÉT. Ä@qì #Ó|üŒeT˙ nHêïs¡+≈£î˝Ÿ! Ä"! õ&ÉT¶>±&çHê? ... πsjYT! πsjYT düTu≤“sêeP... H˚qT õ&ÉT¶Hê! m+‘· e÷≥Hêïe⁄sê! sê ãj·T≥≈£î... qTe⁄« sêø£b˛‘˚ H˚H˚ ˝À|ü\≈£î ekÕÔ.. mø£ÿ&É <ë≈£îÿ+{≤y√ #·÷kÕÔ.. (˝À|ü\≈£î yÓfifl¯ uÀ‘ê&ÉT) (|ü<äàHêuÛ≤ìï yêfÒdüT≈£îì) @sê! |ü<äàHêuÛÑ+? m+‘·ùdô|’+~ e∫Ã! s√p ˙ ø√dü+ e<ë›eTqT≈£î+≥THêïsê! (yÓ≥ø±s¡+>±) ˙ø√dü+ e<ä›eTqT≈£î+≥THêïyê! nã<ëΔ˝≤&É≈£î. Hê |æ\¢\ kÕø£å´+>±... nã<ëΔ˝≤&É≥eT+fÒ Hê≈£î ndüVü≤´+sê! ì»+... ˙MT<=≥Tº... yÓT>± d”s¡j·T˝Ÿ Ä&É≈£î! NÛ! eTTU≤ìøÏ s¡+>∑T|üPdüT≈£îH˚ ms¡>∑ÁHê! H˚qT õ&ÉT¶Hê? |ü≥Tº≈£î+fÒ e<ä˝≤ï? Ç+{À¢ e⁄+&û ˝Ò&Éì #Ó|üŒeT+≥÷? NÛ! NÛ!... H˚HÓ+<äTø£+{≤ÁHê (|æ\¢\‘√ ø√|ü+>±) yÓ<Ûäe˝≤¢sê! n+≈£î˝Ÿì Ä≥\T |ü{ϺkÕÔsê? Ç+¬ø|ü&ÉHêï Ç{≤¢+{Ï yÓ<Ûäy˚cÕ˝ÒùdÔ Á|üD≤˝Ò ‘√&˚kÕÔqT... Ä"?... #Ó|üŒsê! @+{Ï $X‚cÕ\T? (|æ\¢\T _‘·Ôs¡b˛sTT #·÷düTÔHêïs¡T) |ü<äsê! n˝≤ M<Ûä\yÓ+≥ wæø±s¡T¢>=&ÉT‘·÷ Hê\T>∑T m|æk˛&ÉT¢ #Ó|ü≈£î+<ë+! s√p ø±ùd|üHêï ˙‘√ ø£ãTsê¢&É+<˚ ìÁ<ä|ü≥º<äTsê! 210

düTu≤“sêe⁄

s¡yT˚ wt düTsπ wt düsd¡ «ü ‹ Ç<äs› ÷¡ sê»eTà düsd¡ «ü ‹ sê»eTà düsd¡ «ü ‹

s¡yT˚ wt düsd¡ «ü ‹ sê»eTà düsd¡ «ü ‹ sê»eTà sêy˚Twt sê»eTà düsd¡ «ü ‹ sê»eTà düsd¡ «ü ‹

: Hê≈£î n+‘˚sê! |ü<ä... yÓfi≤›+.. (|ü<äàHêuÛÑ+ eTT+<äT q&ÉTdüTÔHêï&ÉT. düTu≤“sêe⁄ yÓ+≥ yÓfi¯óÔqïfÒ¢ yÓ[fl >∑u≤Û \ï yÓqT~]>=#êÃ&ÉT. |æ\*¢ <äØ› ï #Ós√ yÓTT{Ïøº ±j·T y˚XÊ&ÉT. ∫Ás¡TãTÁs¡T˝≤&ÉT‘·÷ ãj·T≥≈£î |ü]>¬ ‘êÔ&TÉ ) (|æ\¢*<ä›s¡÷ ‘·\\T düe]+#·T≈£î+≥÷ _ø£ÿyÓTT>±˝ÒXÊs¡T) : nã<äΔe÷&Ésê<äT. : dü‘·´eTTH˚ |ü\Tø£e˝…qT! (˝À|ü\ qT+&ç ‘·*¢πøø£ $qã&ç+~) : (˝À|ü\qT+&ç) Ç~>√ |æ\¢\÷! #·<äTe⁄‘·THêïsê, >∑+‘·T˝ÒdüTÔHêïsê? : #·<äTe⁄ø=+≥THêï+ eTMTà! (>∑uÛ≤\ï |ü⁄düÔø±\T eTT+<˚düT≈£îì #·<äTe⁄ø√kÕ>±s¡T) (ãj·T{ÏqT+&ç Á|üøÏÿ+{Ï sê»eTà –HÓï rdüT≈£îì ˝À|ü\≈£î e∫Ã+~) : ne÷àjYT! düs¡dü«r!... düs¡dü«r! (πøø£\T ô|{Ϻ+~) : (˝À|ü* qT+&ç edü÷Ô) @+ |æìï>±s¡÷! : Ç+{À¢ |ü+#·<ës¡ ì+&ÉT≈£î+<äe÷à! ‘˚>±H˚ ÇkÕÔqT. á –HÓï&ÉT ã<äT*e«e÷à! : njÓ÷´ ñ+fÒ –HÓï&ÉT ã<äT˝Ò Çyê˝≤! e÷ Ç+{À¢q÷ nsTTb˛sTT+~. |æ\¢düHêïdüT\øÏ e⁄‹ÔbÕ˝Ò Ç#êÃqT. s√p #Ó|Œü &ÉyT˚ Äj·TqøÏ, k˛ºsT¡ qT+&ç rdüT≈£îs¡eTàì, sπ |ü⁄sπ |ü+≥THêïs¡T... @eTqTø√≈£î |æ˙ï! (düTπswt, s¡y˚Twt eTTU≤\T #·÷düT≈£îHêïs¡T) : eTMTà! ìqï &Ü&û edü÷Ô |ü+#·<ës¡ ‘Ó#êÃs¡T. ø£<ë! : (cÕø˘) Ä"! ‘Ó#êÃsê? : |üì˝Àã&ç eT]Ãb˛j·TT+{≤e⁄ ˝Òe÷à! #·÷dæ ø±düÔ |üÁ{≤e÷à! |ü⁄D´+ e⁄+≥T+~. ne‘·\ bısTT´MT<ä &çø±ø£åHé ô|{§º#êÃqT. : (∫sê>±Z) Ç{Ïe«+&ç ‘Ó∫ÃkÕÔqT (rdüT≈£îyÓfi¯óÔ+~) : ã+>±s¡+˝≤+{Ï |æ\¢\e÷à! : dü‘·´eTTH˚ |ü\T≈£î‘ê+ : e÷ u≤ãT\÷! |æ\¢\+fÒ Ç≥T¢+&Ü*. eTT#·ÃfÒdüTÔ+~ Hêj·THê $TeTà*ï #·÷düTÔ+fÒ! #·<äTe⁄ø√+&ç u≤>± eè~Δ˝À ø=kÕÔs¡T. : (–HÓï‘√ |ü+#·<ës¡ ‘Ó∫Ãdü÷Ô) Ç~>√+&ç |æìï>±s¡÷! Äj·Tq ‘Ó∫Ã+~ #·÷&˚¢<äT. @eTqTø√ø£+&ç! : (rdüT≈£î+≥÷) uÛÑ˝Ò<ëìee÷à! ˙ eTqdüT Hê≈£î ‘Ó©<ä÷? yÓqï|üPdü (nqT≈£î+≥÷ yÓfi¯óÔ+~) : (yÓ≥ø±s¡+>±) Ä"! yÓqï|üPdü... ◊düTeTTø£ÿ ø±<ä÷... Ç~ ô|≥ºe÷à.... Ç~ ô|≥ºe÷à n+≥÷ Ç+{Ï #·T≥÷º ‹s¡>∑&Éy˚T |üì... (ø√|ü+>± |æ\¢\πødæ #·÷dæ+~. Ç<ä›s¡÷ uÛÑj·T+‘√ ô|<ä›>± #·
düsd¡ «ü ‹

s¡yT˚ wt düTsπ wt düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ s¡yT˚ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ s¡yT˚ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ s¡yT˚ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄

: @sê yÓ<Ûäe\÷! Ç+{À¢ @+ e⁄+<√ ˝Ò<√ Hê≈£î ‘Ó©<ä÷? MTs¡T #ÓbÕŒ˝≤! Ç|ü&˚yÓ÷ n+‘·–HÓï‘√ rdüT¬øfi¯óÔ+~ ‘Ó#˚Ã≥|ü&ÉT Ç+‘· –HÓï‘√ ‘ÓdüTÔ+~. yÓTTqï á –HÓï‘√H˚ >∑<äe÷à rdüT¬ø[fl+B n+≥÷ sê>±\T rdüTÔ+~. nsTTq<ëìø° ø±ì<ëìø° ø£\>∑CÒdüT≈£î+{≤sê? (Ç<ä›Øï ‘·\\MT<ä ¬s+&ÉT yÓTT{Ϻ+~. |æ\¢\T ìsêÈ+‘·b˛j·÷s¡T) á kÕ]eTfi≤fl ø£\>∑CÒdüT≈£îHêïs√ n≥¢ø±&É rdüT≈£îì yê‘·\T ô|&ÜÔqT. Ä"... (#·s¡#·sê ˝À|ü\≈£î yÓfi¯óÔ+~) (|æ\¢*<ä›s¡÷ ‘·\\T düe]+#·T≈£î+≥÷ ˇø£] eTTU≤˝Àø£s¡T Bq+>± #·÷düT≈£î+≥T+{≤s¡T) : nã<äΔe÷&Ésê<äT. : dü‘·´eTTH˚ |ü\Tø£e˝…qT! (˝À|ü\ qT+&ç ‘·*¢πøø£ $qã&ç+~) : (˝À|ü\qT+&ç) @jYT |æ\¢\÷! #·<äTe⁄‘·THêïsê! MT Hêqï>±s=#˚Ã<ëø± #·<äe+&ç! (|æ\¢*<ä›s¡÷ |ü⁄düøÔ ±\T eTT+<˚dTü ø=ì #·± yÓ+ø£Á{≤e⁄ e#êÃ&ÉT) : Vü≤˝À yÓTÆ&çj·TsY u≤sTTdt! (Ç<ä›s¡÷ ‘·˝…‹Ô #·÷XÊs¡T!) &Ü&û e⁄Hêïsê? : ˝Òs+¡ &û! : zyÓTÆ>±&é! MT &Ü&û ø√dü+ m|ü&=∫ÃHê Ç+‘˚! ... $Tdt... »dtº$Tdt.... : MT¬ses¡T n+≈£î˝Ÿ? : H˚qT... H˚qT.. ‘Ó*j·T<ë? : }"VüQ! : #·÷XÊsê! eTìwæøÏ eTìwæ m+‘· <ä÷s¡yTÓ Æ b˛‘·THêï&√! ã+<ÛTä e⁄\≈£î ã+<ÛTä e⁄\T>±≈£î+&Ü b˛‘·THêïs¡T. ùdïVæ≤‘·T\≈£î ùdïVæ≤‘·T\T ø±≈£î+&Ü b˛‘·THêïs¡T. MT Hêqï Hê >∑T]+∫ #Ó|üŒ˝Ò<ë? : #Ó|Œü ˝Ò<+ä ≈£î˝Ÿ! : u≤\´ ùdïVæ≤‘·T\+! nqï<äeTTà˝≤¢... n+fÒ MT˝≤ ø£\dæyÓT\dæ e⁄Hêï+... MT˝≤ bÕ&ÉT≈£îHêï+... : y˚T+ bÕ&É+ n+≈£î˝Ÿ! Ä&ÉT≈£î+{≤+! : z! y˚TeT÷ MT˝≤ Ä&ÉT≈£îHêï+... MT˝≤ ‹≥Tº≈£îHêï+. : y˚T+ ‹≥Tºø√+ n+≈£î˝Ÿ! : MT˝≤ ø=≥Tº≈£îHêï+ : y˚T+ ø=≥Tºø√+ n+≈£î˝Ÿ! : yÓØ&ÉT&é u≤sTTdt nqïe÷≥. Ä&ÉT≈£îHêï, ‘Ó≥Tº≈£îHêï, ø=≥Tº≈£îHêï y˚TeT÷ MT˝≤ >∑T&é u≤sTTdty˚T! ø£q|ü&çq|ü&É˝≤¢ e÷ Ç+{ÏøÏsê.. sê... s¡eTà+≥÷ ÁbÕD+ rkÕÔ&ÉT. rsê eùdÔ ø£ì|æ+#·&ÉT. : MT ù|πs+≥+≈£î˝Ÿ! : Hê ù|s¡T ‘Ó©<ë? z! Hê bò˛{À ù||üs√¢ m|ü&É÷ #·÷&É˝Ò<ë? 212

s¡yT˚ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄

düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ s¡yT˚ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt düsd¡ «ü ‹ düTsπ wt düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄

: ˝Ò<ä+≈£î˝Ÿ! : ◊ j·÷yéT k˛ bÕ|ü⁄\sY e÷Hé! Äù|Œ≥ yÓ+ø£Á{≤e+fÒ ‘Ó*j·Tì yêfi¯ófl+&És¡T. (|æ\¢\ |ü⁄düÔø±\T πøEe˝Ÿ>± #·÷düTÔqï≥T¢ #˚‹˝ÀøÏ rdüTø=ì #·÷dæ Á|üø£ÿq u…{Ϻ) MT >∑T]+∫ MT &Ü&û m|ü&É÷ Hê≈£î #Ó|ü⁄Ô+{≤&ÉT. (˝À|ü\ qT+&ç düs¡dü«‹ edüTÔ+~) s¡y˚Twt, düTπswt ø£<ä÷ MT ù|s¡T¢. #·<äTe⁄˝À |òüdtº ø£<ä÷! MT &Ü&û #Ó|ü⁄Ô+{≤&ÉT. : n\¢]˝Àq÷ |òüùdº˝…+&ç! : n¬s! MTsê! qeTkÕÿs¡eT+&û! düTu≤“sêe⁄øÏ u≤\´ ùdïVæ≤‘·TDÏí nqï≥T¢ MTs¡T yê&ç ÁoeT‹ >∑<ä÷! ô|[fl˝À #·÷&É≥+... n|üŒ{Ïø° Ç|üŒ{Ïø° e÷πsŒ+ ˝Ò<ä+&û! n#·Ã+ ô|[fl≈£L‘·T]˝≤H˚ e⁄Hêïs¡T. : (dæ>∑TZ|ü&ÉT‘·÷) eTØ bı–&˚düTÔHêïs¡T. : ñqïe÷≥+&ç! : ø£å$T+#ê*... $TeTà*ï >∑T]Ô+#·˝Ò<äT. : eT]Ãb˛j·TT+{≤s¡T. MT ô|[fløÏ sê<Ûëø£èwüßí\ $Á>∑Vü≤+ –|òtº>± sê˝Ò<ä÷? : Ä" e∫Ã+~... dæ\«sY ø√f…&é.. : n~∫Ã+~ H˚H˚qe÷à! Äù|Œ≥ yÓ+ø£Á{≤e⁄ì.. ãkÕº+&é, ¬s’˝Ò«ùdºwüHé\˝À Hê bò˛{À #·÷&É˝Ò<ë m|ü&É÷? : nuÒ“! ˝Ò<ä+&û! : MT bò˛{À nø£ÿ&É m+<äT≈£î e⁄+≥T+~ n+≈£î˝Ÿ? : á s√E˝À¢ nø£ÿ&É bò˛{À˝ÀÔ Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e∫Ãq yêfi‚flqj·÷´ sê»ø°j·÷˝À¢ m~– Hêj·T≈£î\T ne⁄‘·THêïs¡T. : ≈£Ls√Ã+&ç nqïj·T´>±s¡÷! ø±|ò” ø£\T|ü⁄ø=kÕÔqT. : nuÒ“! e<ä›e÷à! ‘ê–‘ê– Hê\Tø£ s¡T∫ #·∫Ã+~!... Ç+‘·ø° M&ÉT mø£ÿ&çøÏ yÓfi≤fl&ÉT? : me&√ õ&ÉT¶>±&=ùdÔ. : πsjYT? n\¢]yÓ<Ûäyê! (yê]+∫+~) : n˝≤>∑ì HêH˚ï #ÓbÕŒs¡e÷à! : H√s¡Tàj·T´eTHêïHê! @<√ eTT<äT›>± Hêqï>±s¡T nqT+{≤s¡T! : yê&É+‘˚˝Òe÷à! eTT<äT›>± n+<ä]ø° ù|s¡T¢ ô|&ÉTÔ+{≤&ÉT. qq÷ï n+≥T+&˚yê&ÉT, Äù|≥πø&û>±&É˙... $TeTà*ï e÷Á‘·+ ‘Ó>∑bı–&˚düTÔ+{≤&ÉT. <Ó’e$T∫Ãq uÛ≤s¡´ì, dürkÕ$Á‘·˙ : (dæ>∑TZ>±) eTØ bı–&˚düTÔHêïs¡T : nuÒ“!... ñqïe÷≥... yê&Éqïe÷≥e÷à! 213

düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄

düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄

düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄ s¡yT˚ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düTsπ wt yÓ+ø£Á{≤e⁄ düsd¡ «ü ‹ yÓ+ø£Á{≤e⁄

düsd¡ «ü ‹ düTsπ wt düsd¡ «ü ‹

düTu≤“sêe⁄ s¡yT˚ wt

: ø±dæìï eTõ®>∑Hêï ‘ÓkÕÔqT+&É+&ç! Äj·Tq edü÷Ô e⁄+&Ü*. : Ç|ü&˚+ e<ä›e÷à! ákÕ] @ø£+>± uÛÀ»qy˚T #˚dæ yÓfi≤ÔqT. ne‘·\ ¬s’\T≈£î f…Æ+ ne⁄‘·T+~. πs|ü⁄ #Ó*ø¢ Ï ô|[fl #·÷|ü⁄\T. #˚<√&ÉT yê<√&ÉT>± e⁄+{≤s¡ì MT Ç<ä]› ï |æ\e{≤ìøÏ e#êÃqT. düeTj·÷ìøÏ ˝Ò&ÉT... Ä ¬s’\T yÓfi‚Ô ás√E eT∞fl ˝Ò<äT. πsù| ô|[fl #·÷|ü⁄\T. : n˝≤Hê! Çø£H˚+ yÓfi¯fl+&Éqïj·÷´! MT e÷≥>± #ÓbÕÔqT. Ç<ä›s¡+ bı<äT›fÒ ãj·T˝Ò›] ekÕÔ+. : n&É>∑&ÜìøÏ H√s¡T sêe&É+ ˝Ò<äT. @eTqT≈£î+{≤y√? : @+≥qïj·÷´! : @+ #Ó|Œü qe÷à? ás√E˝À¢ meØï qeTà˝Ò+. #·÷&É{≤ìøÏ ô|ø’ Ï <=s¡u≤ãT˝≤¢ e⁄+{≤s¡T. ˝À|ü\+‘ê <=+>∑u≤ãT˝Ò! Hê Á|üø£ÿH˚ ≈£Ls¡TÃqïfÒº ≈£Ls¡TÃì... ãdt˝À |üs¡T‡ ø=fÒºXÊ&Ée÷à! #Ó|üø√e&ÜìøÏ #·#˚Ã+‘· dæ>∑TZ>± e⁄+~. #ÛêØ®\ø£Hêï ˝Òø£b˛j·÷sTT. : m+‘·yÓ÷dü+! á e÷Á‘êìπø n+‘· Ç<äsTTb˛‘êπs+ nqïj·÷´! #ÛêØ®\≈£î m+‘· ø±yê*. : m+‘√Hê e+<äT+fÒ #·÷&Ée÷à! πs|ü⁄ m≥÷ ekÕÔs¡T>±, ‘ê+ã÷\+˝À ô|{Ϻ ÇkÕÔqT. : njÓ÷´! m+‘· &ÉãT“ >∑qTø£ ‹]– Çyê«˝…¢+&ç! (˝À|ü\≈£î yÓfi¯óÔ+~) : u≤sTTdt!... MT &Ü&û eTMTà‘√ bÕ≥T MT]<ä›s¡÷ πs|ü⁄ sêyê*. d”«≥T, Vü‰≥T... ‹qï+‘·! : z ekÕÔ+ MT~ @ ePs¡+≈£î˝Ÿ! : eTTù|Œ≥.. eTTù|Œ≥ì ô|<ä› ePπs¢. : e÷ &Ü&û mø£ÿ&çø° rdüT¬øfi¯fls¡+≈£î˝Ÿ! : Ä >±&ç<ä≈£î H˚qT #ÓbÕŒqì #Ó|üŒ+&ç! (düs¡dü«‹ e∫Ã+~) : Ç~>√+&Éqïj·÷´! (ÇdüTÔ+~) : Áã‹øÏ+#êee÷à! (rdüT≈£î+≥÷) n&É>∑&ÜìøÏ ÁbÕD+ #·∫Ã+~. ˙˝≤ Hê˝≤+{Ï yêfi¯flì qy˚Tà yêfi¯ófl+&É ãfÒº e÷ Ä|ü<ä\T >∑f…º≈£îÿ‘·THêïsTT. πs|ü⁄<äj·Ty˚T ãj·T˝Ò›] s¡+&ç. H˚qT eTØ eTØ #ÓbÕŒqì #Ó|ü. ekÕÔqe÷à... (ãj·T≥≈£î yÓfi≤fl&ÉT) : eT+∫<äqïj·÷´!... (|æ\¢\‘√) #·<äTe⁄ø√eT+≥T+fÒ n˝≤ u§eTà˝≤¢ ì\ã&ܶπs+! #·<äe+&ç! : eTMTà! }]øÏ y˚TeT÷ ekÕÔ+. : MT¬sø£ÿ&çø.° .. H√s¡÷àdüT≈£îì #·<eä +&ç! (>∑~+› ∫+~) (düTu≤“sêe⁄ ãj·T≥ qT+&ç e#êÃ&ÉT) e#êÃsê! mø£ÿ&çøÏ yÓ[flq eTìwæ nø£ÿ&˚! bÕ|ü+! MT Áô|ò+&ÉT Ç|üŒ{Ï<ëø± MTø√dü+ m<äTs¡T#·÷dæ Ç|ü&˚ yÓfi≤fls¡T. : Áô|ò+&Ü! @ Áô|ò+&ÉT? : nù|Œ≥ yÓ+ø£Á{≤e⁄>±s¡T &Ü&û! 214

düTsπ wt düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düsd¡ «ü ‹ s¡yT˚ wt düsd¡ «ü ‹ düTu≤“sêe⁄ düTsπ wt düTu≤“sêe⁄

sê»eTà s¡yT˚ wt sê»eTà düTsπ wt sê»eTà düTsπ wt sê»eTà s¡yT˚ wt sê»eTà düTsπ wt sê»eTà

: : : : : : : :

eTTù|Œ≥≥&Ü&û! eTq ô|[fløÏ e#êÃs¡≥... sê<Ûëø£èwüßí\ u§eTà –|tº Ç#êÃqHêïs¡T. ãj·T≥ H˚yéT ù|¢{Ÿ #·<äe>∑\ @ yÓ<ÛäesTTHê #ÓbÕÔ&˚ ô|<ä› bÕ|ü⁄\sY e÷Hé n≥... ãkÕº+&ÉT˝À, ¬s’˝Ò«ùdºwüHé˝À Äj·Tq bò˛{À ≈£L&Ü ô|&ÉTÔ+{≤s¡≥ zdæ ˙ ‘Ó*$ ‘Ó˝≤¢s¡! nø£ÿ≥ ô|fÒº bò˛{À\T CÒãT<=+>∑\y˚! πs|ü⁄ #Ó*¢* ô|[fl#·÷|ü⁄\≥. eTq*ï |æ\e{≤ìø=#êÃs¡T. Ä >±&ç<ä≈£î H˚qT #ÓbÕŒqì #Ó|æŒ, eTeTà*ï MT‘√ s¡eTàHêïs¡T &Ü&û! n˝≤>∑+{≤πs+! bÕ|ü+! <ë]˝À mes√ |üsY‡ ø=fÒºXÊs¡≥. #ÛêØ®\≈£î ˝Òe⁄, ã+&ç f…Æ+ nsTTb˛‘·T+<ä+fÒ.... : yêyÓ÷à! @+ #˚XÊy˚? : neTà e+<äs¡÷bÕj·T\T Ç∫Ã+~ &Ü&û! : yÓ÷dü+! <ä>±! yÓÁ]yÓTTKe÷! yê&ç ªe÷j·Te÷≥T q$Tà e+<äs¡÷bÕj·T\T ‘·>∑˝ÒXÊe⁄ >∑<˚! ˝≤uÛ+Ñ ˝Ò± eTTU≤\T #·÷düT≈£î+≥THêïs¡T) (˝…’{≤|òt) (˝…’{≤Hé s¡y˚Twt, düTπswü\T #Ódt Ä&ÉT≈£î+≥THêïs¡T, ãj·T≥ qT+&ç sê»eTà e∫Ã+~) : |æ\¢\÷! eTMTà &Ü&û Ç+ø± sêq≥Tº+&û! : ˝Ò<ë+{°! : n˝≤Hê! @eTqTø√ø£+&ÉÁsê! Hê\T>∑T |ü∫à $Ts¡|üø±j·T\T+fÒ ‘Ó∫à ô|&ÜÔs¡÷? : z <ëìπø+! ‘ÓkÕÔ+! (˝Ò#ê&ÉT) : eTØ Hê\T>∑+fÒ Hê\T>∑T #ê˝≤ÔjÓ÷˝Ò<√ eT]! ¬s+&Ó≈£îÿy˚‘˚ u≤ã÷ : n˝≤π> n+{°! (˝À|ü* ¬øfi≤fl&ÉT) : njÓ÷´! HêeT‹eT+&Ü! n\¢+ eTTø£ÿ ˝Ò≈£î+fÒ s¡T#˚+e⁄+&ç #·düTÔ+~! : nB ‘ÓeTà+{≤sê! : e÷ Hêj·TH˚! eTqdüT˝À e÷≥ ‘Ó\Tdü≈£îHêïe⁄. ˙ ‘Ó*$ <=+>∑\T <√˝≤! Ç+‘· eTTø£ÿ Hêj·THê! (s¡y˚Twt ˝À|ü\≈£î ‘·TÁs¡TeTHêï&ÉT. düTπswt ˝À|ü\ qT+&ç eT]|üø±\T <√dæ{À¢ ‘Ó#êÃ&ÉT) : (Çdü÷Ô) #ê˝≤ Ä+{°! : #ê\πø+sê ‘·+Á&û! njÓ÷´! HêeT‹ eT+&Ü! e∫Ã$Ts¡|üø±j·T\÷, n\¢+‘√ @+ ≈£Ls¡#˚j·Tq÷! ¬s+&ÉT {§yÓ÷{À\T+fÒ ø£eTàì ≈£Ls¡j˚T´~. 215

düTsπ wt sê»eTà

s¡yT˚ wt sê»eTà

düTsπ wt sê»eTà

s¡yT˚ wt sê»eTà düTsπ wt sê»eTà s¡yT˚ wt sê»eTà s¡yT˚ wt sê»eTà s¡yT˚ wt sê»eTà Ç<äs› ÷¡ sê»eTà

: {§yÓ÷{À\T MT Ç+{À¢ uÀ˝…&ÉTHêïsTT. ‘ÓeTà+{≤sê? : e÷ Hêj·TH˚! eTqdüT˝À e÷≥ ÇfÒº |üdæ>∑&ÜÔs¡T, MT ‘Ó*$ ‘Ó˝≤¢]b˛qT... (ãT>∑Z\T |ü⁄DÏøÏ) eT÷&É+fÒ eT÷&ÉT #ê\T... (düTπswt ‘·TÁs¡TeTì ˝À|ü\≈£î |ü]¬>‘êÔ&ÉT. ˝À|ü\ qT+&ç s¡y˚Twt n\¢+ eTTø£ÿ rdüTø=düTÔHêï&ÉT) : (Çdü÷Ô) Ç~>√Hê+{°! #ê˝≤! : nuÀ“! #ê\πø+sê! ¬s+&ÉT ≈£Ls¡\ø=düTÔ+~! (|ü$T≥ #Ó+>∑T˝À y˚≈£î+≥T+~) yÓ<Ûäe #·T{≤º\Tsê! yÓfi≤bÕfi≤ e⁄+&É<äT sêe&ÜìøÏ. Ç˝≤ n&É>±\+fÒ dæ>∑TZ#·∫Ãb˛‘·THêïsê... (˝À|ü\ qT+&ç düTπswt {§e÷{À\T ‘ÓkÕÔ&ÉT) : Ç~>√ Ä+{°! : (ø=+>∑TC≤|æ) e÷ u≤ãT˝Ò! á |üP≥≈£î ≈£Ls¡ >∑+&É+ >∑&∫ç +~. ø£eTà>± {§y˚T{À ≈£Ls=+&ÉT‘êqT. n¬s¬s! Ç+{À¢ ñ*¢bÕj·T\T ˝Òq≥T¢HêïsTT... #·T{≤º\T Ç<˚+ ≈£Ls¡+≥÷ e+ø£≥T ô|{Ϻ #·kÕÔπsyÓ÷ Hêj·THê!... b˛˙˝Ò... mqïì n&É>∑qT... (yÓfi¯fluÀ‘·T+~ eTTKe÷≥+ q{Ïdü÷Ô) : Ä+{°! ñ*¢bÕj·T˝Ò>±?... e⁄HêïsTT... Hê\T>∑T #ê˝≤? : nuÀ“... #ê˝≤!.... ¬s+&√ eT÷&√ #ê˝Ò¢ ã+>±s¡T ‘·+Á&û... (s¡y˚Twt ‘·TÁs¡TeTHêï&ÉT ˝À|ü\≈£î) : Ä+{°! Ç+ø± @eTHêï ø±yê˝≤ #Ó|ü... : y=<äT›˝Ò HêsTTHê... mes¡Hêï #·÷ùdÔ u≤>∑T+&É<äT. |æ\¢*ï e÷j·TCÒdüTÔ+<äqT≈£î+{≤s¡T. (s¡y˚Twt Hê\T>∑T ñ*¢bÕj·T\‘√ ‹]>=#êÃ&ÉT) : Ç$>√! (ÇkÕÔ&ÉT) : Hê ‘·+Á&û! Hê ‘·+Á&û (|ü$≥#Ó+>∑T˝À eT÷≥>∑&É÷Ô) MT eTMTàøÏ #Ó|üŒ≈£î+&˚+! Ç+{À¢ ô|<ë›fi¯ó fl ˝Òq|ü&ÉT |æ\¢\ ô|‘·ÔHê˝Ò+≥ì ‹&ÉT‘·T+<˚yÓ÷! (|æ\¢\T eTTU≤\T #·÷düT≈£îHêïs¡T) : Ç$>√! (ÇkÕÔ&ÉT) : Hê ‘·+Á&û! Hê ‘·+Á&û (|ü$≥#Ó+>∑T˝À eT÷≥>∑&É÷Ô) MT eTMTàøÏ #Ó|üŒ≈£î+&˚+! Ç+{À¢ ô|<ë›fi¯ófl ˝Òq|ü&ÉT |æ\¢\ ô|‘·ÔHê˝Ò+≥ì ‹&ÉT‘·T+<˚yÓ÷! (|æ\¢\T eTTU≤\T #·÷düT≈£îHêïs¡T) : dæìe÷ø±! mes√ï #·÷&É{≤ìøÏ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ≈£î yÓ[flkÕÔeTHêïπs? : n˝≤>∑Hêïsê? ás√E eTMTà, &Ü&û~ y˚Tπsõ&˚ nHêïπs! : y˚Tsπ J&˚Hê? : MT≈£î @eTì #Óù|Ô n<˚ nqTø√+&É˝≤¢ eT<Ûä´ Hê¬ø+<äT≈£î |æ‘·˝≤≥ø£+... H˚qT MTπø+ #Ó|üŒ˝Ò<äT. düπsHê? (ãj·T≥≈£î yÓfi¯óÔ+~) 216

düTu≤“sêe⁄ s¡yT˚ wt düTsπ wt düTu≤“sêe⁄ s¡yT˚ wt düTsπ wt s¡yT˚ wt düTsπ wt Ç<äs› ÷¡

: : : : : : : : :

(|æ\*¢ <äs› ÷¡ #Ódt uÀs¡Tr¶ ùddæ, |ü⁄düøÔ ±\T eTT+<˚dTü ≈£îì #·∑T‘·÷ eTT≈£îÿ‘√ yêdüq |”\TdüTÔ+{≤s¡T) @+Á{≤ á yêdüq |”\Ã&É+? nã<äΔ+ yêdüq m˝≤ e⁄+≥T+<äì #·÷düTÔHêï+. u…dtº $ôwdt ÄHé j·TTesY yÓ&ç¶+>¥ j·÷ìes¡‡Ø! dæìe÷ u≤>∑T+<ë? πsjYT! mes¡T #ÓbÕŒs¡T? y˚T+ n˝≤ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ≈£î yÓ[fldüTÔ+fÒ... nã<äΔe÷&Ésê<äT. m\¢|ü&ÉT dü‘·´eTTH˚ |ü\Tø£e˝…qT. #Ó|üŒ+&ç! ì»+ ì»+>± m|ü&ÉT #ÓbÕŒ*. nã<äΔ+ nã<äΔ+>± m|ü&ÉT #ÓbÕŒ*. nã<ëΔìï ì»+>± m|ü&ÉT #ÓbÕŒ*. ìC≤ìï nã<äΔ+>± m|ü&ÉT #ÓbÕŒ*. |”¢CŸ! |”¢CŸ! e÷≈£î #Ó|üŒs¡÷? (düTu≤“sêe⁄, düs¡dü«‹ ‘·\\T |ü≥Tº≈£îì ≈£îØÃ˝À ≈£L\ã&ܶs¡T.) ˆˆX¯óuÛ+Ñ ˆˆ

217

bÕ+&Éy√<√´>∑eTT |üÁ<∏äe÷+ø£eTT XÊ.

<Ûäs¡àE+ &É];ÛeTT" &És¡T®q j·TXÀ<ÛëeTT"&ÉT bÕeÁ|üuÛ≤ eTs√à∫ä‹Ô j·Te÷j·T e÷q ìãHêeTÁbÕuÛÑe⁄+ &Ü s¡ÔVü≤è #·Ã¤s√à<Ûës¡T"&ÉT $X¯«s¡÷|ü<∏äs¡T" &ÉT#ӒäÁoÙe<ëqT´+&ÉT dü ‘·ÿsêà<Ûä´≈£åî"&ÉT bÕs¡úkÕs¡~∏ j·TX¯' ø£˝≤´DeTT˝Ÿ >∑÷s¡Tä‘·Hé !

dü÷Á‘·<∏ës¡T"&ÉT : (Hê<ä´+‘·eTT" Áãy˚•+∫) e÷]cÕ! Ç≥Ts¡eTTà e÷] : (Á|üy˚•+∫) Ç~>√! e∫Ë H˚$T j·÷»„ ? dü÷Á‘· : bÕÁ‘·+ãT\ qìï{Ï Hêj·T‘·Ô |üs¡∫‹$ >∑<ë? e÷] : ∫‘·ÔeTT düs¡«eTT dü+dæ<äΔeTT>∑H˚ j·TTqï~. ø±ì eTq bÕÁ‘·eTT\j·T+<=ø£ÿs¡T"&ÉT e÷Á‘·eTT eTq Á|ü‹|üøÏåe+#·q≈£î˝À"ã&ç eTq\Hé <ä´õ+∫ j·T]¬ø. dü÷Á‘· : (‘·‘·Ôs¡bÕ≥T‘√) mes¡‘·"&ÉT ? e÷] : nqT´"&ÉT ø±"&ÉT ‘·eT y˚Tqe÷eTj˚T dü÷Á‘· : (ø√|üeTT‘√" <äq˝À) zØ! Á|ü‹|üøÏå! m+‘·|üì #˚dæ‹$? ñ. eTTqTï düTjÓ÷<ÛäqT+&ÉT qè|üeTTKT´ì <Ûäs¡àsêE uÛ≤–H˚j·TT">∑÷ &ÉHÓïiÏ"uÀe⁄ X¯\T´ì" >∑&É"– jÓT{À jÓTTø£ j·TTøÏÔ"ãìï ‘ê" Á>∑qïq" <äqTï" CÒ]Ãø=qT ¬ø’e&ç Hê<ä>∑T y˚Tqe÷eT q ‘·Tqï‘·T Hê"∫ø=+{ÏyÓ dü‘·T˝Ÿ |ü#·]+∫ Væ≤‘·T+ u§qs¡TÃ#·THé. (jÓ÷õ+∫ ‘·\ |ü+øÏ+∫) ø±ìeTTà. ˙ø£‘"· &ÉT düeTj·TeTT e∫Ãq|ü&É+‘·Xï ˝≤´j·Te÷qT+&Ó’ ‘·T≥º‘T· <ä ø£|øü è£ ‹j˚T jÓTTqs¡TÃq≥T¢ HêH˚sT¡ Œ ø£*àì dü+|òTü +{Ï+#Ó<"ä >±ø£ (Á|üø±X¯eTT) e÷]cÕ! n‘·"&ÉT ˝Ò≈î£ qïqT eTq Hê≥ø£ Á|üjÓ÷>∑eTT ø=i"‘·|ü&É<äT. n‘·ì uÛÑ÷$Tø£qT <Ûä]+|ü"<ä>∑Tyês¡T eTiÏ ø=+<äs¡T >∑\s¡T @yÓTÆqqT n‘·ìe+{Ïyê"&ÉT kÕe÷q´eTT>± eTq≈£î \_Û+#·T≥ <äTs¡¢uÛÑeTT W">±ø£ >∑‹+∫q<ëìπø$T ùdj·T">∑\eTT? @ ø±\eTTq πø~ jÓT≥T¢ »s¡T>∑TH√ jÓTe]øÏ" ‘Ó*j·TTqT? düs¡«eTTqT ø±\y˚T dü+|òTü {Ï+#·T#·T+&ÉTqT. e÷] : ∫‘·ÔeTT! ‘êeTT e+∫+∫q≥T¢ ø±\eTT Á|ü‹ø£åDeT+<äTqqT H˚<√ e÷s¡TŒ ø£*Z+#·T#·TH˚ j·TT+&ÉTqT, #·÷&ÉT"&ÉT. ñ. ;ÛeT<ÛäqT+»j·T Á|üuÛÑ \;ÛeTeTT \jÓT´qT, ãTTwüŒ|ü\¢ |ü ùd›eTeTT" u≤dæj·TT+&Ó düVü≤<˚e≈£î»+ãT eq+ãT˝Àq yê´ j·÷qTuÛÑs¡+ãTqHé Á<äT|ü<äC≤j·T‘· u≤wüŒs¡aø£+ãT ì+<Ó, dü+ Á>±eT~q+ãT\THé <ä]ôd" >±\»<Ûäs¡àeTT <ë≥˝Ò$T#˚Hé. 218

dü÷Á‘·

: ne⁄qT ˙e⁄ #Ó|æŒq eìïj·TT X¯s¡‘êÿ\»q´+ãT \>∑T e÷s¡TŒ\T. ø±\eTT düs¡«ø±s¡DeTì j·÷s¡T´ ˝…\¢s¡TqT H˚ø£yêø£´‘·>± H=|üø=ìq $wüj·TeTT. ñ : ø±\eX¯+ãTqHé ~s¡T>∑T>±<Ó! ~yêø£s¡T &Éã®yÓ’]j·TTHé >±\eX¯+ãT#˚‘·HÓ »>∑+ãT »ì+#·T, s¡Væ≤+#·T Áã+>∑T, ˙ ø±\yÓT ø£*à ˝ÒeTT\≈£î >±s¡DeTT yÓTìï≥ HÓìï #·÷∫qHé >±\eTT <ë≥Tyê &ç\ H=ø£+&ÉTqT ˝Ò&ÉT ≈£îo\yêÁ>∑D°! ø±ìeTTà : ªª>∑‘·+ qXÀ#ê$T ø£è‘·+ düàsê$Tμμ ø±e⁄q Áãø£è‘· eTqTdü]+|ü⁄s¡eTT (jÓ÷õ+∫) H˚&ÉT Hê e÷‘·T\T+ &Éq´|üø£åeTTq≈£î uÀsTTqqT eTqeTT Á|üjÓ÷–+|üe\dæq Hê≥ø£eTT bÕ+&Éy√<√´>∑eTì ‘·q es¡Ôq#˚ dü÷∫+∫j·TTHêï&ÉT. ø±ì á Hê≥ø£ #·Áø£eTTqT Á&ç|üŒ>∑\yê&ÉT Hê u≤eeTi~ eTTs¡∞<ëdüT. n‘·ìì ˙e⁄ b˛sTT yÓ+≥u…≥Tºø=ì s¡eTTà. H˚ì+‘·˝À ˙ Hê≥ø£ø£s¡Ô\>∑T ‹s¡T|ü‹ y˚+ø£fÒX¯«s¡T\ >∑Ts¡Te>∑T l #·s¡¢ ÁãVü≤à |ü+&ç‘êK+&ÉT\ì dü+düà]+∫ ‘·Á‘·ŒkÕ<ä+ãT e&çdæ e#ÓÃ<äqT. e÷] : ∫‘·ÔeTT (ìÁwüÿ$T+#·TqT) dü÷Á‘· : (n+»* |òüT{Ï+∫) XÊ. : ø±o|ü+&ç‘·T&Ó’ ø£èbÕfi¯ó&ÉsTT Á|üU≤´‹ Á|üuÛ≤|üPs¡Tí&Ó’ j·÷osê«<äeTT e÷Á‘· •wüß´\qT $<ë´e+‘·T\Hé CÒj·TT yê ¬>’«X¯<ä´eTTàq u§\Tà #·s¡¢≈£î+EHé ÁãVü≤àj·T´XÊÁdæÔHé >∑fi≤ sê•Hé l ø£&çjÓT<ä›yêdüT eT~ Hêsê~Û+‘·T qÁXÊ+‘·eTTHé. (ìÁwüÿ$T+#·TqT) (n+‘·≥ qs¡T®qT&ÉT Áãy˚•+#·TqT) ns¡T® : (‘·q˝À) #·. : Á<äT|ü<äTì |ü+|ü⁄qHé »HÓ ãTs√Væ≤‘·T' &Ü <Ûäè‘·sêÁwüºdü÷‹ ã˝Ÿ ø£|ü{Ï $q+&ÉT dü+~Û #Ó&É>± >∑eTøÏ+#Ó&ç>±ì, ‘·|üŒ<ë \|ü⁄ãì' düs¡«eTTHé >∑&É|ü⁄˝≤e⁄ >∑\+&ÉT j·TXÀ<ä|ü{Ϻø£Î j·÷ ]|ü⁄»qø±\T <√&ÉT>∑ e]+#Ó<ä düs¡«eTT ìs¡«Væ≤+#Ó<äHé (|ü]Áø£$T+∫ jÓT<äT≥ p∫) eT. : n~>√ <ë«s¡ø£! j·÷\eT+<ä \$>√! q+<ä+<äT >√sê&ÉT q j·T´~j˚T ø√≥. j·T<˚ j·T>∑&É. j·Tô|ø£<∏ä´˝Ÿ' yês¡˝Ò j·÷<äe⁄˝Ÿ j·T<äTdæ+VüQ&ÉT edæ+#·T y˚T&É j·T~>√! Hê˝≤q<ä+ ‘êeXÊ uÛTÑ ´<äjT· +u…’ |üse¡ T+<äTsê+‘· n‘·Ts¡+>√#·Ã+&ÉyTÓ Æ |üs¬ «&ÉTHé (Á|üy˚X¯eTT q{Ï+∫ j·÷X¯Ãs¡´eTT‘√) @$T sT÷ $∫Á‘·eTT!

219

ø£.

eT.

ø£èwüßí ø£.

ns¡T® eT.

<äTs√´ ñ.

: eTqø£qï eTTqTï <äTs√´ <ÛäqT &ç≥ ø£s¡T<Ó+#Ó >∑èwüßí <äqyê$>∑ Á>∑ qïq CÒdæø=ì #·qHé <äq eTqeT+<äT <ä\+|üuÀ\T eT+<äT+ &Éø£{≤! yêdüT<˚e⁄&ÉT bÕ+&Ée |üø£åbÕ‹ : ø±<äT ø±<äT. <Ûäs¡à|üø£åbÕ‹ j·Tì düT+‘Ó’q ì‘·&ÓiT>∑s¡T ø±uÀ\T (ìs¡÷|æ+∫) : ns¡$+<ë≈£åî&ÉT X‚wüXÊsTT »>∑<˚ø±sê<ÛäT´ &É+uÀ~ÛC≤ es¡T &ÜsêÔeqT &É+>∑C≤+>∑E&ÉT le‘ê‡+≈£î&˚yÓ÷' ìs¡+ ‘·s¡ ì]íÁ<äT&ÉT ìÁ<ä C…+<Ó&ç ãe˝Ÿ' ‘·NÃs¡¸ |ü⁄+Áãø£ÿq ≈£îÿs¡THê<∏äT+ &É<Ó ≈£Ls¡T#·T+&Ó <äfi¯ó≈£î˝Ÿ >∑T\ÿ+>∑ ;sƒ¡eTTàqHé. (j·T<Û√ø£ÔeTT>± lø£èwüí <äTs√´<ÛäqT\T Á|üy˚•+‘·Ts¡T.) : (ø£|ü≥ìÁ<ä q{Ï+#·T#·T <äq˝À) : sê&ÜjÓT qs¡T®qT&ÉT? ≈£îs¡T sê&É|ü‘·+dü+ãT e#Óà s¡eTàìj·TìøÏHé <√&ÉT>∑ qqT >√s¡>∑ yÓ÷ yÓ÷&É+>± e\dæe#·Tà H=øÏÿ+‘· sTT≥Hé : (uÛÑøÏÔ‘√ <äq˝À) : »\C≤‘êdüq eTTK´<Ó’e‘· ø£s¡düŒ+\>∑ï ø√{°s¡ |ü+ ≈£îÔ\ ¬øyê«ì |ü<ëã®|”]ƒ ø£&ÉT ì>∑TZ˝Ÿ >∑÷s¡Tà <ä‘·‡ìï~Û düú* >∑÷s¡TÃ+&ç uÛÑe+ãT bÕeqeTT>± <Ó’Hês¡ >±$+∫ Hê ‘=* »qàeTTq >∑÷&ÉT bÕ|üeTT\ (Hê+<√[+|ü>± CÒôd<äHé. ø£èwüßïì bÕ<äeTT\ Á|üø£ÿ ì\TÃ+&ÉTqT) : ns¡T®qT <˚øÏåbÕi p∫ ‘·q˝À) : @ ì≥ πø<äT<Ó+#·T|üì j˚Ts¡Œ&ɶ düs¡«eTT >∑T¬sÔiÏ+– sê" >∑ ì‘·" &=|ü⁄">∑èwüßíq≈£î >∑e«&ç πøø£X¯Øs¡ eT+>∑T Ø <ëqeyÓ’] MìjÓT&É <ëqee÷qeTT #·÷|ü⁄f…≥T¢? Hê ô|’ HÓqs¡÷qTf…≥T¢! ø£&ÉT ã+<äT>∑T B‘·ì ø±‘· &Óy˚TàsTTHé ã+<ÛäT‘·«eTTq πø$T, ø=~› >=|üŒ Hê≈£îqT q~ ˝Òø£b˛˝Ò<äT! ˝Òø£b˛e⁄qT>±ø£ H˚qT eTT+<äT>± <äqTï <ä]Ù+|üe∫Ëì. <ëì+ã{Ϻ sT÷‘·&TÉ qqïee÷ì+∫q#√ ˝À≈£î\T ªª|üøbå£ Õ‹μμ j·Tì ‘·qT >∑]Ω+‘·Ts¡ì dü+~j·T eT+<äø£b˛&ÉT. ø±ìeTTà düø£\eTTqT ì|ü&˚ ‘˚\>∑\<äT. 220

ø£èwüßí ø£.

ñ.

XÊ.

ø£.

<äTs√´

ñ.

ø£.

: (‘·q˝À) : Hêj·TqT>∑T+C…* Hê<ä&É>∑T ø±j·TeTT Hê Je>∑i¿ ø£e«&ç qqTïHé kÕj·TeTTà >√s¡e#ÓÃHé Hêj·T+‘·kÕÔ|ü eTT]¬> qqT eTT<ä yÓTT<äôdHé. (ì<äTs¡eT‘·TÔ q{Ï+#·T#·T qs¡T®Hê_ÛeTTKeTT>± ˝Ò∫ øö–*+#·Tø=ì Á|”‹‘√) : mø£ÿ&ÉqT+∫ sêø£ sTT≥! ¬ø\¢s¡THé düTKT˝Ò >∑<ë? j·TXÀ <Ûë≈£îÿ\T ˙<äTqqï\TqT uÛÑe´eTqdüTÿ\T ˙<äT ‘·eTTà\THé »ø£ÿ>∑ qTqïyê¬s uÛÑT»XÊ* qèø√<äs¡T &ÉÁ>∑C≤»„≈£îHé <äø£ÿ>∑ ì*à XÊ+‘·T>∑‹ u≤qT »]+#·THÓ ‘Ó\TŒ eTs¡T®Hê! (Á|üø£ÿ≈£î ~]– <äTs√´<ÛäqT+ >±+∫ >ös¡e+‘√) : u≤yê! jÓT|ü&ÉT e∫Ãre⁄? düTKT˝Ò ÁuÛ≤‘·\TŒ‘·T \TÃ≥ºeTT˝Ÿ? ˙yê\¢uÛÑ´eTT|ü≥Tº ø£s¡T®&ÉTqT eT˙ï\THé düTuÛÀù|‘·T˝Ò? MT e+XÀqï‹ >√s¡T ;Ûwüßà&ÉTqT MT y˚T˝ÀZs¡T Á<√D≤~ uÛÑ÷ <˚e⁄˝Ÿ ùdeTeTT yÓTÆ HÓdü+>∑T<äT¬s? ˙ ‘˚»+ãT ôV≤∫Ã+#·T#·THé. : ˙ e∫Ãq |üì <Ó\TŒeTT u≤eVüQ&Ée⁄ >∑eTTà Hê≈£î Hê≈£î q_Û˝≤eì bÕ ˝≤e[ eTÚ∞eTDÏ dü+ uÛ≤$‘· #·s¡TD&Ée⁄ ˙e⁄ e#·TÃ≥ j·Tq<˚. : (‘·q˝À) Ç‘·&És¡T®qTì dü+uÛ≤$+#·T Ø‹ jÓTTø£ $<ÛäeTT>∑qT qqTï >ös¡$+#·T yÓ’K] eT]jÓTTø£ ‘Ói+>∑T>∑qT >∑qï≥Tº#T· qï~. ø±ìeTTà ˝Àø±#ês¡eTT >±q H˚qT e∫Ãq |üì+ <Ó˝Œ… <äqT. (Á|üø±X¯eTT>∑) H˚qT e∫à #ê\ùdô|’q~. : øös¡e bÕ+&Ée⁄˝Ÿ ô|qT>∑Tø±\eTT #˚s¡Te j·TjÓT´, e÷≈£î q qyê«]øÏ >∑÷&É HÓ≈£îÿ&É>∑T ã+<ÛäTdüeTTÁ<äT&É ˙e⁄ >±q, ˙ #˚]q e÷≈£î ìs¡T«s¡≈£î ùdeTeTT >∑÷¬sÃ&ç<Í≥, kÕj·TeTTHé >√s¡>∑ H˚>∑T <Ó+∫‹$T >√|ü≈£î˝…’q •s√euÛÑ÷wüD≤! : Çs¡Te⁄s¡≈£î düeTT&Ée>∑T ì qïs¡dæ‹ H˚ ÁãÁ|ü<∏äeTeTTq+ <ä≥T>±qHé düs¡dæ»˝À#·q! Hê≈£îHé >∑s¡ eTqT≈£L\T&Ée⁄ >∑eTTà ø£j·T´eTTà HÓ&ÉHé. 221

ø£èwüßí ñ.

<äTs√´ ñ.

ø£èwüßí ns¡T® <äTs√´

ø£èwüßí ø£.

‘˚.^.

: ≈£îs¡ø£+؃s¡yê! ˙e⁄ #Ó|æŒq~ $T>∑T\ j·TTøÏÔj·TTø£ÔeTT>± #·Tqï~. düs¡«$<ÛäeTT\ MT øÏs¡Te⁄s¡≈£î H˚qT kÕj·TeTT #˚j·TT <ä>∑Tyê&ÉH˚. Çø£ eTT+<äT yÓqTø£\+ >∑÷]à $#ê]+|ü⁄<äeTT. : eTT+<äT>∑ e∫à ` áe⁄ eTTqTeTT+<äT>± qs¡T®qT H˚qT p∫‹Hé ã+<äT\>∑T qïj·T+X¯ eT~ bÕj·Tø£ ì˝…Ã düVü‰j·T $Ts¡T«s¡THé C…+<äT≥ bÕ&ç MT≈£î qsTT #˚ôd<ä ôd’q´$uÛ≤>∑ eTT+<äT MT ≈£î+ <ä>∑Tyêì ¬>’ø=qT&ÉT, ø√s¡T≥ u≤\Tì ø=|ü eTTqTï>∑Hé. : (‘·q˝À) Ç‘·&˚<√ ≈£îj·TTøÏÔ düìïqqT >=+‘·T kÕj·TeTT #˚j·Tø£ r]q~ ø±<äT ø±ìeTTà Hêø£+‘˚ #ê\TqT. : Hê≈£î >∑&Ü>∑Ts¡T+&ÉT uÛÑTeq düÔe˙j·T |üsêÁø£eTT+&ÉT düT XÀ¢≈£î &Ée÷j·T≈£î+&ÉT ]|ü⁄˝Àø£ uÛÑj·T+ø£s¡T &Édüà<äs¡Δq+ <Ûë≈£îX¯\T+ &ÉT<ës¡>∑TD<ÛëeTT&ÉT l ã\sêeT<˚e⁄&û b˛ø£\yê&ÉT >±&ÉT eè<∏ä |ü⁄#·Ã&ÉT yÓT#ÓÃ&É‘·+&ÉT bÕs¡Tú\Hé. (Á|üø±X¯eTT>±) yêdüT<˚yê! ˙sTT#·Ãe∫ÃqfÒ¢ ø±ìeTTà. : <ÛäqT+»j·÷ ˙ j·T_ÛÁbÕj·Ty˚T$T? : düø£\ <Ûäs¡à dü«s¡÷|ü⁄&Ée>∑T ˙ ø=s¡T\T #Ó|üŒe\dæq <˚eTT+&ÉTqT? : (q$«) u≤yê! ˙ j·÷e#·Ãø¤ ìÔÏ u≤≥T|ü&ç j·Ts¡Tq® Tñq øÏ+<äT uÛ≤>∑eTT >∑*Œ+#·T≥j˚T >±ø£ ø√s¡Tø=qT≥˝À >∑÷&É yÓTT<ä≥ q‘·ìπø j·Teø±X¯$T∫Ãj·TT ªª˙ j·T_ÛÁbÕj·Ty˚Tμμ eTì j·T&ÉT>∑T#·THêïe⁄. Ç+‘·ø£+fÒ <Óe] j·T_ÛÁbÕj·TyÓTÆq HÓ≥T¢+&Ó&ç~? : düTjÓ÷<ÛäHê! n≥T¢ ø±<äT : ˙e⁄ dü«‘·+Á‘·T&É M‘·&ÉT ùde≈£î&ÉÁ>∑Eì #Ó|ü#˚‘·\≈£îHé ˝À HÓ’ e]Ô+#Ó&ç q+<äT\ ¬ø’ y˚iT>∑ q&É>∑e\ôd q~ j·T≥T¢+&ÓHé. Ç|ü&û‘·ì q&É>∑ø£b˛j˚T eTq≈£î <√∫q≥Tº uÛ≤>∑eTT˝Òs¡ŒiÏ∫ ø√s¡Tø=eTàqH˚<√ jÓTTø£ $<ÛäeTTq <äq≈£î+ uÀ\T ‘Ói+>∑Tq ¬>’ø=ì #·ìqMT<ä qj·T´~ <Ûäs¡àEìøÏ q#·ÃìjÓT&É\ ªªyêdüT<˚e⁄&ÉTμμ ã+<äT>∑T&Éj·TT´qT eTeTTàqT e+∫+#Óμμ qì j·Tqe#·TÃqT. n{ϺjÓT&É ªªeTTe÷à{ÏøÏì ˙ ‘·eTTàìøÏ" C…|æŒj˚T #˚dæ‹μμ eTì Á|ü‘·T´‘·Ôs¡ $T#·TÃ≥ ø£eø±X¯eTT+#·Tø=qT≥¬ø’ Ç≥T¢ #˚j·Te\dæ e∫Ãq~. Ç~ Ç≥T¢+&ÉT">±ø£. Á|üø£è‘·eTT $#ê]+#·Tø=+<äeTT. : nìï jÓT&É\qT Hê≈£î BÛf…Æqyês¡T >√|ü≈£î\T |ü&çy˚e⁄ s¡≈£î+sƒ¡ã\T\T >∑\s¡T Hêsêj·TD≤K´" C…qï\s¡Tyês¡T— yês¡ ˝§ø£yÓ’|ü⁄H˚ H=ø£ÿyÓ’|ü⁄, eTiÏj·TT 222

ø£.

<äTs√´ ‘·.

ns¡T® ø£èwüßí ñ.

<äTs√´ ø£.

ns¡T® ñ.

<äTs√´

: j·TT<äΔ yÓTTq]+Á‘·T yês¡\ ã<äΔ yÓTà+<äT\≈£î? H˚qT ãs¡e÷|ü⁄Ô"&ÉHÓ’ j·TT<äΔeTTà ÁuÀe"uÀeø£ ãT~ΔøÏ" <√"∫q düVü‰j·TeTTqT" u§q]+‘·THé. : (‘·q˝À) Wsê! ø£èwüß"í &Ó+‘· yÓ÷düeTT #˚jT· T#·THêï"&ÉT? ùdqq+‘·jT· T qs¡Tq® ø°jT· "<ä\∫ sT÷ |üìïø£ |üìïHê"&ÉT. m+‘· yÓiÏíyê"&Ó’qqT ì|üŒ≥¢"<äqTï >√s¡Tø=qTHê? : Äj·TT<ÛäeTT |ü≥º&É"≥! j·Tì ùdj·TT+&É"≥ ªªø£+∫>∑s¡T&ÉT ùdeμμ sTT‘·ì#˚ H˚ j·TT|üø£è‹ j·TT<ë›]úøÏ H˚jÓT&É q>∑T ì{Ϻyêì HÓe«+&ÉT >=qTHé (jÓ÷õ+∫) nsTTqqT ãs¡e÷|ü⁄Ô"&É>∑T lø£èwüßíì $&ç∫ j·Ts¡T®qT+ &ç‘·s¡eTT qù|øÏå+#·THê? (‘·\ |ü+øÏ+∫) Äù|øÏå+∫q jÓT&É\" >∑èwüßíì ø£|ü{ÀbÕj·TyÓT\¢ Hêπø j·TT|üjÓ÷–+#·T">±ø£! : u≤yê ø√]ø=qe#·TÃqT >±<äT? : ø√]ø=qe#·TÃqT. H˚qT #Ó|Œæ q e÷≥\T ‘·T≥º‘T· <äes¡≈î£ $+{Ï$ø±<äT! Ç~>√ eTs¡\" C…|ü #·THêï"&ÉqT. : Äj·TT<ÛäeTTHé <Ûä]+|ü qì ø£>∑ZeTT>± H=ø£|ü≥¢ q÷s¡πø kÕj·TeTT ùdj·TTyê"&ÉT u…\T#·TqïqT" _eTà≥ HÓ>∑TZ˝≤&çqHé uÀsTT* jÓT>∑TZ#·THé' ì»eTT ‘=\Ô e∫+∫‹" >√]ø=eTTà ˙ πøj·T~ sTTwüºyÓ÷' ø£&ÉeT sT÷‘·ì bÕ\>∑T" bÕ+&ÉTq+<äHê! : (‘·q˝À) : Ç{Ϻ <=ø£{Ï ˝Ò≈£î+&çq <ä≥Tº" &ç‘·"&ÉT ªªe{Ϻ>=&ÉT¶ø±ø£μμ {Ϻ|ü⁄&ç ø£≥Tº+≥" #˚dæ Hê øÏ‘·" &Ó≥TºHé <ä|üŒ+&ÉT q>∑T#·T ¬s\¢qs¡T qqTïHé. : Ç~>√ >√s¡Tø=qT#·THêï"&ÉqT. : q+<ä≈£îe÷sê! j·TT<äΔeTTq Hê s¡<∏äeT+<äT edæ+|ü⁄eTj·÷´! eT <Ûä´+&çq uÛ≤qTeT+&É\ $<∏ä+ãTq ˙<ä>∑Tø£*à"CÒdæ Hê dü´+<äq yÓTT|ü">±ø£! ]|ü⁄dü+‘·‹ ‘˚»eTT <ä|ü>±ø£ ˙ yÓ+<äTqT Hêj·TT<ÛäeTTà<ä] πø>∑$T ø=|ü<äT">±ø£ πøX¯yê! : (dü+‘√wüeTT‘√" ‘·q˝À) düs¡«$<ÛäeTT\" >∑èwüßíì ø£|ü{ÀbÕj·TeTT eTqπø j·TT|üø£]+∫q~.

223

‘˚.^.

ø£èwüßí <äTs√´ ø£èwüßí ñ.

ns¡T® ñ.

ø£.

ø£.

ø£.

ø£èwüßí

: s¡<∏äeTTq" <Óìï ∫Á‹+|ü⁄" Áã‹eT\T+&É q+<äT •e⁄"&ÉTqT $wüßíe⁄ qE"&ÉT HÓ\¢ <˚e‘·\T qT+#·e#·Tà Hê ؃$" >∑èwüßí" &És¡T®q q´+<äq $uÛÑ÷wü j·T>∑TqT>±ø£! (Á|üø±X¯eTT) u≤yê! |ü]X‚wüHê´j·TeTTq" <äøÏÿq<ëìH˚ j˚TqT ¬>’ø=+{Ïì. Ç"ø£ H˚ qs¡T>∑T<äTHê? : eT+∫~ b˛sTTs¡eTTà. : (ìÁwüÿ$T+#·TqT) : (ns¡T®qTì ˝Ò|ü⁄ô|’" »i∫ ∫s¡Tqe⁄«‘√) u≤yê! <ÛäqT+»j·T! : ªªÄ\eTT ùdj·TH˚μμ qì j·T<ës¡úeTT" ã*ÿ‹" E$Tà sTT{Ϻ >√ bÕ\Tì qqTï" >√]‹$! uÛÑ+&Éq|ü+&ç‘·T" \–ï‘˚E \T ‘êÔ\ <ÛäqTs¡Δs¡T˝Ÿ ãVüQX¯‘·Á|ü$T‘·T˝Ÿ j·T<äTdæ+VüQ \+<äiÏHé u≤\T>∑ ¬>’ø=HÓHé >∑Ts¡TqèbÕ\T"&ÉT u≤\T"&ÉyÓ’‹ eø£ÿ{≤. : (Äq+<äeTT‘√) u≤yê! ˙ j·TT<äΔ y˚T]øÏ" >±e\j·TT? ˙e⁄ Hê j·T+&É qT+&ÉT≥j˚T |ü~y˚\T. : ªªñqï~ |ü⁄wæº e÷qe⁄\ø√ j·T<äTuÛÑ÷wüD≤! j·÷\C≤‹øÏHé &çqï~ |ü⁄wæºμμ ˙ |üs¡T>∑T<Ó+∫ s¡<∏ä+ãTq qTqï" C≤\T H˚ düTqïeTT" CÒôd<ä ]|ü⁄\" p|üiT \<äT“¤‘·eT+<ä' düs¡«˝À ø√qï‘·' Hê≈£î uÒs=dü>∑T eT÷s¡ø£ #·÷#·T#·TqT+&ÉT eT#·T´‘ê! : ˙ ‘·Tw”íuÛ≤eeTT Á|ü U≤´‹Hé e÷ø£dü">∑T, ˙e" j·Tì #˚dæq#√ o‘ê+X¯ó HÓ<äT≥ ]øÏÿ\ uÛ≤‹Hé u≤s¡TΔ\≈£î uÒs¡T ãj·T˝…≈£îÿ HÓ≥T˝Ÿ? : |ü~y˚\ ˝…ø£ÿj˚T jÓTTø£ |ü~ø√≥T\T Ms¡T\Tqï uÛÑs¡eTÚ ˙πø yÓT<äT¬s’‹ y˚Tì »j·TeTTq ì~ jÓTiÏ"–jÓT ø√]‹ì EMT ìqT <˚yê! : >√bÕ\T" &Éìq" <ä≈£îÿyÓ’ >√bÕ\T"&Éy˚ ì»+ãT >√bÕ\ø£! ˙ >√bÕ\ø£‘·« yÓTTdü">∑THé >√bÕ\ø£‘êuÛÑs¡+ãT >=ãT“q e÷≈£îHé. : (Á|üdüqïuÛ≤eeTT‘√) <ÛäqT+»j·÷! ˙≈£î Hêj·T+<äT" >∑\ uÛÑøÏÔ øÏ+ >∑&ÉT dü+‘·dæ+∫‹ì. 224

ñ.

ns¡T® ø£.

ñ.

ø£èwüßí ns¡T® ø£èwüßí ns¡T® ñ.

eT.

ø£èwüßí

: }s¡ø£ #·÷#·T#·T+&ÉT eTqT{§|挋">±ì uÛÑeÁ<ä<∏ädüTú qHé u≤i">∑" p∫ ˙ ]|ü⁄\T |ü≈£îÿq q$« j·THê<ä]+‘·T sê. X¯Ss¡≈£î\+ãT yÓT#·Ã ]|ü⁄ dü÷<äq‘êuÛÑs¡ eT÷qT ˙≈£î H˚ kÕs¡~∏HÓ’ sTT"ø£Hé $»j·TkÕs¡~∏HêeTeTTHé »]+#Ó<äHé. : (|ü≥ºsêì dü+‘√wüeTT‘√) <˚yê! ©˝≤e÷qTwü$Á>∑Vü‰! H˚qT õs¡ø±\eTT qT+&ç j˚T~ eTq+ãTq q_Û\wæ+∫‹H√ nj·T´‹j˚T Á|ükÕ~+∫‹$. : ã+<äT>∑T"&É ˙≈£î j·T<äT q+<äq, uÛÑ≈£îÔ+&É q{Ϻ qHÓï≥T˝…’qHé eTT+&Éi≈£î" <Ó#·Tà uÛ≤s¡ eT q+ <˚es¡ <Óe"&ÉT düTø£è‹ Hêø£qï ì"ø£Hé. |üPs¡íeTT>± qqTÁ>∑Væ≤+|ü"ã&ç‹ì. : kÕs¡~Ûj·T+≥! y˚<äeTT\ kÕs¡eTT XÖ] ‘·<ä+Á|òæT uÛÑøÏÔ #Ó Hêï¬s&ÉT Áø°&ç ‘ê s¡~Û≈£î"&Íq≥ ∫+<äeTT $\T¢"<˚s¡TqTHé yês¡TeeTT˝Ÿ yÓTT<ä˝Ÿ ~$»es¡Z yÓTTdü+–qe+≥! j·TÁdüÔ $ kÕÔs¡>∑Ts¡T˝Ÿ •yê<äT"\≥, dü+>∑s¡eT+ <Óe&Ü>∑" C≤˝…&çHé u≤yê! ‘·qTï ˙sêø£¬ø’ y˚∫j·TT+&ÉTqT >±e⁄q qT|übÕ¢e´+ãTq ø£s¡T>∑T<äeTT s¡eTTà. : eT+∫~. b˛e⁄<äeTT ns¡T®Hê! MT düTjÓ÷<ÛäqT" &ç|ü &Óø£ÿ&ç ø£]¬>H√ jÓTiT">∑T<äTyê? : ã\<˚e⁄ì dü+<äs¡ÙqeTTq≈£î qì ‘·\"#Ó<äqT. : ˙eìqf…¢! ˙e⁄ e÷Á‘·eTT e÷j·TqïqTdü+<ä]Ù+∫ düVü‰j·Ty˚T\ ø√s¡e⁄? : Hê eTq+ãTq" >∑\ j·T<Ûës¡úeTT e∫+#Ó<ä Hê*+|ü⁄eTT. : á y=ø£s¡T+&Éy˚ »>∑eTT˝…\¢ »sTT+#Ó<ä— ˝ÒqT >∑÷&É q fÒ¢ $\j·T+ u§qs¡Œ>∑\ HÓ+<äTqT uÒs¡Z\yê&É HÍ≥ ˙ ø° $»j·T Á|üX¯dæÔ j·T>∑TH˚yÓTT j·T≥+#·T eT~Hé <ä|æ+‘·T dü <들eeTTø£*à Hê j·T_ÛeT‘·+ u§&É>∑÷]Ë ø=+&ÉHÓøÏÿ‹Hé : ã\sêeTT+&ÉT ã˝≤_ÛsêeTT"&É‘·ìHé Áu≤]Δ+∫qHé e#·TÃ"uÀ ø£\q ˙ïe˝… qT+&ÉT{§|üŒ <ä>∑ &Éø£ÿ+؃s¡e+ u…\¢ jÓ÷ <ÛäT\" »ø±ÿ&ÉT eTè>±[Hé ã˝…' j·TXÀ<äT>±Δ_› ì+ø=ø£ÿ Áb˛ ˝…«\sTT+#·THé <Ûäqù|s¡— Hê≈£î »>∑‹Hé uÒ¬s≥T¢ ô|+bÕ¬s&çHé! : (q$«) <ÛäqT+»j·÷! n‘·&ÉT eTq ¬ø<äT{Ï|üø£åeTTq ì*Ãq#√ q|ü&ÉT e÷Á‘·eTT dü+>∑s¡+ãT uÛ≤s¡eTT ø±<ë? 225

ns¡T® ø£èwüßí ñ.

: n>∑T>±ø£. ˙ j·TqTÁ>∑Vü≤ eTTqï#√ H˚ ˝À|üeTTqT sê<äT. : (q$«) ˙ <ÛÓ’s¡´eTTq≈£î dü+‘·dæ+∫‹$. Çø£ ì»eTT e∫+#Ó<ä $qTeTT. : e#ÓÃ&çyê"&ÉT >±"&É‘·&ÉT yê]øÏ MT≈£îqT >∑÷&É" <√&ÉT' $ e«#·TÃ&É' j·TeTàVü‰eTVüQì uÛ≤eeTT eTTHÓï jÓTiÏ+–Hê"&É, Hê dü#·Ã]‘·T+&ÉT MT≈£î <ä>∑ dü+~Û bıdü+–q dü+‘·dæ+#·T, Hê sTT#·ÃeTT q{Ϻ<Ó! eTq qπs+Á<äTì sTT#·Ãj·TT" >∑÷&É ì{Ϻ<˚. ø±e⁄q eTq $Tø£ ì+<äT\¬ø’ j·T‹ï+‘·eTT s¡eTTà. (ìÁwüÿ$T+‘·Ts¡T)

226

~∏j˚T≥sY O

n_Ûqj·T π>j·÷\T

O

dü+uÛ≤wüD

O

eT÷ø±_Ûqj·T+ (yÓTÆyéT)

O

s√˝Ÿù|¢

O

dæÿ{Ÿ‡ (\|òüTTHê{Ïø£)

O

Hê{Ïø£

O

Hê≥ø£+

O

C≤q|ü<äqè‘·´+

O

XÊÁd”Ôj·Tqè‘·´+

~∏j˚T≥sY ` n_Ûqj·Tø£fi¯ eTq+ ø√|ü+, u≤<Ûä, dü+‘√wü+, Äq+<ä+, ÄX¯Ãs¡´+, Äy˚X¯+ yÓTT<ä˝…’q s¡ø£s¡ø±\ ñ<˚«>±\qT Á|ü<ä]Ùdü÷Ô ñ+{≤+. nsTT‘˚ n˝≤+{Ï ñ<˚«>±\T dü+<äsꓤ\qT, düìïy˚XÊ\qT ø£*Œ+#·Tø=ì Ä dü+<äs¡“¤+˝À ô|’ uÛ≤yê\qT e´ø°Ôø£]+#·&Éy˚T n_Ûqj·T+. n+fÒ n_Ûqj·T+ ì»J$‘· uÛ≤yêy˚XÊ\qT Á|ü<ä]Ù+#˚ ø£fi¯>± #Ó|üŒe#·Ãqïe÷≥. bÕsƒ¡XÊ\$<ä´˝À Á|üy˚X¯ô|{Ϻq kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´˝À ~∏j˚T≥sY ˇø£ Á|ü<äs¡ÙHê n_Ûqj·Tø£fi¯>± |æ\¢\≈£î H˚sêŒ*. Bì˝À ø=ìï eTTU≤´+XÊ\T |ü]o*<ë›+. O

O

O

O

O

O

O

@ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ dæÿ{Ÿ‡ ` \|òüTTHê{Ïø£ Hê{Ïø£ qè‘·´Hê{Ïø£ |ü<´ä Hê{Ïø£ eT÷ø±_Ûqj·T+ yÓ+Á{Ï˝≤øÏ«»+ (ô|<äe⁄\T ø£<ä\≈£î+&Ü e÷{≤¢&É&É+)

ÁbÕ<∏$ä Tø£ kÕúsTT˝À |æ\\¢ T ˇπøkÕ] Hê{Ïø\£ ˝À n_ÛqsTT+#·˝sÒ T¡ . Ç+<äTø√dü+ yê]øÏ ∫qï∫qï dü+<äsꓤ\qT Ç∫à eT÷ø±_Ûqj·T+ #˚j·TeTHê*. ‘·s¡Tyê‘· ¬s+&ÉT bÕÁ‘·\‘√ dü+uÛ≤wüD H˚sêŒ*. ‘·s¡Tyê‘· kÕúsTT ô|]π>ø=B› |æ\\¢ ≈£î bÕsƒê´+XÊ\˝Àì ø£<\ä∏ ≈£î dü+uÛ≤wüD\T s¡÷bı+~+∫ yê{Ïì |ü\T≈£î‘·÷ n_ÛqsTT+#·&+É H˚sêŒ*. ∫qï∫qï Hê{Ïø£\qT≈£L&Ü #˚sTT+#ê*. ÁbÕ<∏ä$Tø£ kÕúsTT˝À n_ÛqsTT+#·&ÜìøÏ nqTyÓ’q düìïy˚XÊ\T : ` ` ` ` ` ` ` `

|üfi¯ófl‘√eT&É+, kÕïq+#˚j·T&É+ e+{Ï ø£è‘ê´\T. n+≥T¢‘√eT&É+, Ç\T¢ }&Ée&É+, ø£fi≤fl|æ#·*¢ eTT>∑TZ\T y˚j·T&É+. |ü+&ÉT¢, ≈£Ls¡>±j·T\T neTà&É+ ` ø=q&É+. nqï+ e&ç¶+#·&É+ u≤$/uÀs¡T qT+&ç _+<Ó‘√ ˙s¡T ‘Ó∫à yÓTTø£ÿ\≈£î b˛j·T&É+. |üX¯óe⁄\qT y˚T|ü&É+. |üøÏå˝≤ ` >∑÷&ÉTø£≥º&É+ ` |æ\¢\≈£î ÄVü‰s¡+ ô|≥º&É+ #Ós¡Te⁄≈£î yÓ[fl #˚|ü\T |ü≥º&É+. 228

` ôd’øÏ\T ‘=ø£ÿ&É+, ãdüT‡ q&É|ü&É+, |ü&Ée q&É|ü&É+ yÓTT<ä\>∑Tq$. ` ã≥º\T ñ‹øÏ Äs¡y˚j·T&É+. ` |ü≈£åî\T / »+‘·Te⁄\ e÷~]>± ns¡e&É+. ô|’q ù|s=ÿqï n+XÊ\‘√bÕ≥÷ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT]ø=ìï dü+<äsꓤ\qT m+|æø£#˚dæ, düèwæº+∫ yê{Ïì n_ÛqsTT+|üCj Ò ÷· *. ô|’ n+XÊ\≈£î @yÓH’ ê ø=ìï dü+uÛ≤wüD\T CÀ&ç+∫ n_ÛqsTT+|ü#j ˚ ÷· *. düìïy˚XÊìï $e]+∫ <ëì˝À bÕÁ‘· Ç+ø± @@|üqT\T #˚ùdÔ eT]+‘· düVü≤»+>± ñ+≥T+<√ #·]Ã+#ê*. ˇø=ÿø£ÿ e÷≥qT, dü+uÛ≤wüDqT düŒwüº+>± ñ#·Ã¤]+#·&É+ H˚sêŒ*. n_Ûqj·T+˝À yê#·ø£+ (uÛ≤wüqT e´ø°Ôø£]+#·&ÜìøÏ) m+‘√ eTTK´+. yê]¸ø√‘·‡e+ ø√dü+ Hê{Ïø£\qT H˚s¡Œ&É+>± ø±≈£î+&Ü Á|üre÷dü+ bÕsƒ¡XÊ\˝À »]π> ~∏j˚T≥sY &˚˝À ≈£L&Ü |æ\¢‘√ Hê{Ïø£\qT Á|ü<ä]Ù+|üCÒj·÷*. kÕúsTTøÏ ‘·–q Hê{Ïø£\qT m+|æø£ #˚düTø√yê*. Vü‰kÕ´ìøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· ìyê«*. e+≥yê&ÉT, bÕ\yê&ÉT, C≤\]yê&ÉT yÓTT<ä˝q’… Vü‰dü´bÕÁ‘·\‘√ @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·÷\T #˚sTT+#ê*. n<˚$<Û+ä >± ùdºõ n\+ø£s¡D, y˚Tø£|t\˝À ≈£L&Ü |æ\¢*ï bÕ˝§ZqCÒj·÷*.

dü÷ÿ˝Ÿ ÄsYº >±´\Ø |æ\¢\˝À Á|ü‹uÛ≤bÕ≥yê\T, düè»Hê‘·àø£‘·qT ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ ø£fi≤$<ä´ m+‘·>±H√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ø£fi¯\qT H˚s¡Œ&É+‘√H˚ dü]b˛<äT. |æ\¢\T H˚s¡TÃ≈£îqï ø£fi¯\qT Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ y˚~ø£\qT, neø±XÊ\qT ø£*Œ+#·&É+ ≈£L&Ü bÕsƒ¡XÊ\ u≤<Ûä´‘·>±H˚ uÛ≤$+#ê*. |æ\¢\T ^dæq, #˚dæq u§eTà\T, bò˛{À\T Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ bÕsƒ¡XÊ\˝À ÄsYº>±´\Øì @sêŒ≥T#˚j·÷*. ÄsYº >±´\] ìs¡«Vü≤D : |æ\¢\T ‘·eT düè»Hê‘·àø£ HÓ’|ü⁄D≤´\qT Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ bÕsƒ¡XÊ\ ÄsYº >±´\Ø m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. ≥sYà≈£î ˇø£kÕ] #=|üq dü+e‘·‡s¡+˝À eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ÄsYº>±´\Øì @sêŒ≥T#˚j·÷*. Ç+<äTø√dü+ ˇø£ ‘·s¡>∑‹>∑~ì ˝Ò<ë bÕsƒ¡XÊ\ es¡+&ÜqT dæ<äΔ+#˚j·÷*. |æ\¢\ ∫Á‘·ø£fi¯qT Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ <ësê\Tø£{Ϻ øÏ¢|ü\T n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*. edüTÔe⁄\qT Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ ã\¢\T @sêŒ≥T#˚j·÷*. Bì ìs¡«Vü≤D u≤<Ûä´‘·qT ˇø£ ñbÕ<Ûë´j·TT&ç e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+˝À u≤\\ ø£$T{°øÏ n|üŒ–+#ê*. kÕúìø£+>± ñ+&˚ •\Œø±s¡T\T, ∫Á‘·ø±s¡T\T, ô|sTT+≥s¡T¢, bò˛{ÀÁ>±|òüs¡T¢ yÓTT<ä˝…’qyê]ì ã&çøÏ ÄVü‰«ì+∫ yê]‘√ Á|üdü+>±\T Ç|æŒ+#ê*. eT+∫ Á|ü<äs¡Ùq\≈£î ãVüQeT‹ Çyê«*. Ç~ düè»Hê‘·àø£ Ä$wüÿs¡D y˚~ø£>± |æ\¢\T ñ|üjÓ÷–+#·Tø√&ÜìøÏ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. ~∏j˚T≥sY˝À @y˚T$T Á|ü<ä]Ù+#·e#·Tà : O

O

O

bÕsƒê´+XÊ\ Ä<Ûës¡+>± s¡÷bı+~+∫q Ç‘·s¡ Hê{Ïø£\T dü+^‘·+ (bÕ≥\T, |ü<ë´\T, XÀ¢ø±\T bÕ&É&É+) Hê≥´+ 229

O

O

O

O

O

O

O

ãè+<ä>±q+, ãè+<äHê≥´+ yÓTyÆ Té |üô|ŒÁ{° @ø£bÕÁ‘·\T eø£è‘·« b˛{°\T e÷ø˘ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ / nôd+;¢ kÕúìø£ ø£fi≤s¡÷bÕ\T

ÄsYº >±´\Ø˝À Á|ü<ä]Ù+#·<ä–q$ : |æ\¢\T ^dæq $$<Ûä ∫Á‘ê\T ô|sTT+{Ï+>∑T\T ø=˝≤CŸesYÿ n+XÊ\T bÕ{Ï ô|sTT+{Ï+>¥\T eT{Ïuº §eTà\T bò˛{À\T bò˛{ÀÁù|òeTT\T ˇ]>±$T u§eTà\T n\+ø£s¡D u§eTà\T (sêfi¯ófl, >∑e«\T, #Ó≥TºuÛ≤>±\T yÓTT<ä˝…’q$) Çy˚ø±≈£î+&Ü kÕúìø£+>± ∫Á‘·ø±s¡T\T, •\Œø±s¡T\T s¡÷bı+~+∫q ø£fi≤‘·àø£ edüTÔe⁄\qT ≈£L&Ü Á|ü<ä]Ù+|ü CÒj·÷*. Ç$ |æ\¢\≈£î e÷s¡Z<äs¡Ùø£+>± ñ+{≤sTT. O

O

O O O O O O O

bÕsƒ¡XÊ\ ~∏j˚T≥sY $\Te\T uÀ~ÛùdÔsêe⁄, Ä#·]ùdÔ ekÕÔsTT n+{≤s¡T. ‘·s¡>∑‹>∑~˝À ÁX¯eD≈£îe÷s¡Tì ø£<∏äqT, dæ+Vü≤+ ≈£î+<˚\T ø£<∏äqT m+‘·>± e]í+∫ #Ó|æŒq|üŒ{ÏøÏ n$ |æ\¢\ eTqdüT˝À Hê≥T≈£î+{≤sTT nì >∑{Ϻ>± #Ó|üŒ˝ÒeTT. nsTT‘˚ Çy˚ n+XÊ\qT Hê≥ø°ø]£ +∫ |æ\*¢ ï bÕÁ‘·<ëÛ s¡T\T>± #˚dæ q{Ï+|üCdÒ qæ ≥¢sTT‘˚ Ä bÕÁ‘· dü«s¡÷|üd«ü uÛ≤yê\T n+<äT˝Àì eT+∫ >∑TD≤\T |æ\¢*ï m+‘·>±H√ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚kÕÔsTT. m+‘·{Ï dü+øÏ¢wüº dü÷Á‘êHÓ’ïHê ø£<∏ä˝≤ $e]ùdÔ ‘˚*ø£>± ns¡úeTsTTq≥T¢ q{Ï+|üCÒj·T&É+ e\¢ Äj·÷ $\Te\T |æ\¢˝À¢ Vü≤‘·TÔ≈£îb˛‘êsTT. n+<äTe\¢H˚ bÕsƒ¡XÊ\ ~∏j˚T≥sY≈£î n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘· ñ+~. |æ\¢\T Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ ~∏j˚T≥sY ˇø£ #·ø£ÿì y˚~ø£>± bÕsƒ¡XÊ\ |üì#˚j·÷*. ø£fi≤$<ä´˝À uÛ≤>∑+>± |æ\¢\T H˚s¡TÃ≈£îqï dü+^‘·+, Hê≥´+, Hê≥ø£+ ø£fi¯\qT ~∏j˚T≥sY˝À Á|ü<ä]Ù+#·e#·TÃ. 230

~∏jT˚ ≥sY H˚sT¡ Ã≈£îqï n+XÊ\qT Á|ü<]ä Ù+#˚ y˚~ø£ e÷Á‘·yT˚ ø±<äT ~∏jT˚ ≥sY <ë«sê ìsêú]‘· dæ\ãdt |üP]Ô#j ˚ T· &ÜìøÏ ≈£L&Ü neø±X¯+ e⁄+<äì ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>∑Væ≤+#ê*. ˇø£ bÕsƒêH√ï, |ü<ë´H√ï, dæ<ëΔ+‘êH√ï uÀ~Û+∫q ‘·s¡Tyê‘· <ëìì π>j·T+>±, ø£f$‘·>±, ø£<∏ä>±, Hê{Ïø£>± ˝Ò<ë dü+uÛ≤wüD>± e÷]à <ëìì |æ\¢\‘√ Á|ü<ä]Ù+|ü#˚j·÷*. n+<äTe\¢ yês¡T Äj·÷ n+XÊ\˝Àì uÛ≤eq\qT |üP]Ô>± ns¡ú+#˚düTø√ >∑\T>∑T‘ês¡T. bÕsƒ¡XÊ\˝Àì nìï ‘·s¡>∑‘·T\ $<ë´s¡Tú\T yês¡T H˚s¡TÃ≈£îqï $_Ûqï n+XÊ\qT ~∏j˚T≥sY˝À Á|ü<ä]Ù+#ê*. Bìø√dü+ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√ #·]Ã+∫ @@ HÓ\˝À @@ n+XÊ\T Á|ü<ä]Ù+#ê˝À Á|üD≤[ø£ ‘·j·÷s¡T#˚düTø=ì neT\T#˚j·÷*. bÕsƒ¡XÊ\ ~∏j˚T≥sY˝À dü+^‘·+, Hê≥´+, yÓTÆyéT, ãè+<ä>±q+, ãè+<äHê≥´+, Hê{Ïø£\T, @ø£bÕÁ‘·\T e+{Ï n+XÊ\‘√bÕ≥÷ yê´j·÷eT$<ä´˝À H˚s¡TÃø=qï õe÷ïdæºø˘‡, |æs¡$T&é‡ e+{Ï n+XÊ\T ≈£L&Ü Á|ü<ä]Ù+|ü#˚j·÷*. n<˚$<Ûä+>± kÕúìø£+>± ñ+&˚ ø£fi≤ø±s¡T\‘√ ≈£L&Ü Á|ü<äs¡Ùq\T Ç|æŒ+#ê*. ìs¡«Vü≤D : ÄsYº >±´\Ø e÷~]>±H˚ ~∏j˚T≥sY ≈£L&Ü bÕsƒ¡XÊ\ düè»Hê‘·àø£ ø±s¡´ø£˝≤|ü+. Á|ü‹HÓ\ eT÷&Ée X¯ìyês¡+ bÕsƒ¡XÊ\ ~∏j˚T≥sYqT ìs¡«Væ≤+#ê*. ~∏j˚T≥sY ìs¡«Vü≤DqT ñbÕ<Ûë´j·TTì Hêj·Tø£‘·«+˝À u≤\\ ø£$T{Ï ìs¡«Væ≤+#˚˝≤ #·÷&Ü*. HÓ\˝À eT÷&Ée k˛eTyês¡+Hê&ÉT á yês¡+˝À »]π> ~∏j˚T≥sY˝À me¬ses¡T @@ n+XÊ\T Á|ü<ä]ÙkÕÔs√ u≤\\ ø£$T{Ï <ä>∑Zs¡ qyÓ÷<äT #˚sTT+#·Tø√yê*. Á|ü<äs¡Ùq≈£î ø±e\dæq kÕeTÁ–ì Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TTì düVü‰j·T+‘√ dæ<äΔ+ #˚düTø√yê*. ùdºJ n\+ø£s¡D≈£î, y˚Tø£|t, <äTdüTÔ\ø=s¡≈£î }]˝À ñ+&˚ HÓ’|ü⁄D´+>∑\ yê]ì ã&çøÏ ÄVü‰«ì+#ê*. yê] ùde\T ñ|üjÓ÷–+#·Tø√yê*. M˝…’‘˚ |æ\¢˝Ò ùdºõ n\+ø£s¡D, <äs¡Ùø£‘·«+, y˚Tø£|t u≤<Ûä´‘·\T ≈£L&Ü ìs¡«Væ≤+#ê*.

231

ø£fi≤$<ä´ ` eT÷˝≤´+ø£q+ |æ\¢\ eTH√$ø±kÕìøÏ ñqï‘· e÷eq Á|ües¡ÔqqT r]Ã~<˚›+<äT≈£î ø£fi≤$<ä´ #·ø£ÿ>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+<äì eTq≈£î ‘Ó\TdüT. ø£fi¯\T ` kÕ+düÿèr$<ä´˝À u§eTà\T^j·T&É+, s¡+>∑T\Ty˚j·T&É+, #˚‹|üqT\T, |üô|ŒÁ{°, dü+^‘·+, Hê≥´+, s¡+>∑düú\+ yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\T+{≤sTT. ‘·s¡>∑‹yêØ>± ìsêú]+∫q bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£qT <äèwæº˝À ñ+#·T≈£îì ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT nuÛÑ´düq nqTuÛÑyê\T ø£*Œ+#ê*. |æ\¢\T Äj·÷ n+XÊ\˝À bÕ˝§Zì nH˚ø£ HÓ’|ü⁄D≤´\T kÕ~ÛkÕÔs¡T. nsTT‘˚ n+<äs¡T |æ\¢\T nìï ø£fi≤$<ä´ n+XÊ\˝À ÁbÕMD´‘· dü+bÕ~+#ê*‡q nedüs¡+˝Ò<äT. Ç<˚ dü+<äs¡“¤+˝À |æ\¢\T nìï n+XÊ\˝À Á|üy˚X¯+ ø£*– ñ+&Ü*‡ ñ+~. BìøÏ nqT≈£L\+>± ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT @@ n+XÊ\T m˝≤ H˚sêŒ˝À Á|üD≤[ø£ y˚düTø√yê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ‘·s¡>∑‹˝À 40 eT+~ |æ\¢\THêïs¡qTø√+&ç. yÓTT‘·Ô+ ‘·s¡>∑‹ø° ˇø£yês¡+ u§eTà\T^j·T&É+ H˚]Œ‘˚ Ç+ø=ø£yês¡+ #˚‹|üqT\T H˚sêŒ*. eTs=ø£ |ü<äΔ‹ @$T≥+fÒ ‘·s¡>∑‹ì Hê\T>∑T »≥T¢>± $uÛÑõ+∫ ˇø=ÿø£ÿ »≥Tº≈£î ˇø=ÿø£ÿ n+X¯+ H˚sêŒ*. Ç+ø=ø£ |ü<äΔ‹ Á|üø±s¡+ ∫Á‘·˝ÒKq+, dü+^‘·+, Hê≥´+, s¡+>∑düú\+ n+XÊ\˝À me]øÏ @~ ÇwüºyÓ÷ m+|æø£#˚düTø√eTì #Ó|æŒ yê]øÏ Ä n+X¯+˝À •ø£åDìyê«*. ìs¡+‘·s¡+ düeTÁ>∑ eT÷˝≤´+ø£q+˝À uÛ≤>∑+>± ø£fi≤$<ä´˝À |æ\¢\ Á|ü>∑‹øÏ ìs¡+‘·s¡+ |ü]o\q<ë«sê, eT÷˝≤´+ø£q+ #˚j÷· *. Äj·÷ n+XÊ\˝À |æ\\¢ T bÕ˝§Z+≥Tqï $<ÛëHêìï, bı+<äT‘·Tqï HÓ|’ ⁄ü D≤´\qT, Á|ü<]ä ÙdüTqÔ ï $<ÛëHêìï ì•‘·+>± |ü]o*+#ê*. eT]+‘·>± yÓTs¡T>∑T|üs#¡ T· ø√&ÜìøÏ dü÷#·q\T Çyê«*. |æ\\¢ Á|ü>‹∑ ì dü+Á>∑V≤ü D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+˝À qyÓ÷<äT#˚j·÷*. |æ\¢\T øÏ+~ $<ë´Á|üe÷D≤\˝À m+‘·es¡≈£î HÓ’|ü⁄D´+ kÕ~Û+#ês√ >∑T]Ô+#ê*.

1 qT+&ç 10 ‘·s¡>∑‘·T\˝À |æ\¢\T kÕ~Û+#ê*‡q $<ë´ Á|üe÷D≤\T 1. 2. 3. 4. 5.

u§eTà\T^j·T&É+, qeT÷Hê\T #˚j·T&É+, s¡+>∑T\T y˚j·T&É+, n+ø£s¡D\T #˚j·T&É+ ˇ]>±$T, {≤HéÁ>±+, ≈£î≥T¢ n*¢ø£\T Hê≥ø±\T, @ø±+øÏø£\˝À q{Ï+#·&É+, ø=]jÓ÷Á>∑|òæ bÕ≥\T bÕ&É&É+, yê<ä´|ü]ø£sê\ $ìjÓ÷>∑+ qè‘·´+, kÕúìø£ ø£fi≤s¡÷bÕ\T Á|ü<ä]Ù+#·&É+

ø£fi¯\T, kÕ+düÿè‹ø£ $<ä´˝Àì $uÛ≤>±\˙ï ô|’ ◊<äT $<ë´Á|üe÷D≤\ <ë«sê kÕ~Û+#ê*. |æ\¢\T kı+‘·+>± u§eTà\T^j·T&É+, s¡+>∑T\T y˚jT· &É+, e´s¡|ú <ü ësêú\T ˝Ò<ë Ç‘·sT¡ \T ñ|üj÷Ó –+#˚ n\+ø£sD¡ edüTeÔ ⁄\T #˚sTT+#·&+É , ø±–‘·|ü⁄ eT&É‘·\T, |ü|æŒÁ{Ï yÓTT<ä˝…’qe˙ï |æ\¢\T #˚ùd˝≤ $<ë´Á|üe÷D≤\T ñHêïsTT. |æ\¢\T kÕ~Û+∫q Á|ü>∑‹ì dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+ dü+<äs¡“¤+˝À |ü]o*+#·eTHê*. yê] HÓ’|ü⁄D≤´ìïã{Ϻ e÷s¡Tÿ\T πø{≤sTT+#ê*. e÷s¡Tÿ\qT $<ë´Á|üe÷D≤\yêØ>± πø{≤sTT+#ê*. <ëì‘√bÕ≥T>± $es¡D≤‘·àø£ dü÷∫ø£\T ≈£L&Ü ≈£î´eTT˝Ò{Ïyé ]ø±s¡T¶˝À qyÓ÷<äT#˚j·÷*. 1 qT+&ç 8 ‘·s¡>∑‘·T\˝À dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+˝À Áπ>&ÉT\T, $es¡D≤‘·àø£ dü÷∫ø£\qT øÏ+~ |ü{Ϻø£˝À |ü]o*+#·+&ç. 232

XÊ‘·+

Áπ>&ÉT

$es¡D≤‘·àø£ dü÷∫ø£\T

91`100

A+

n‘·T´qï‘· Á|ü‹uÛÑ ø£qã]#ês¡T. ø=qkÕ–+#·+&ç.

71`90

A

#ê˝≤ u≤>∑Tqï~. n‘·T´qï‘· Á|ü‹uÛÑ ø£qãs¡#·&ÜìøÏ ø£èwæ #˚j·T+&ç.

51`70

B+

u≤>∑T+~. MTs¡T Ç+ø=+#Ó+ ø£èwæ#˚ùdÔ Ç+ø± ô|’kÕúsTTøÏ #˚s¡>∑\s¡T.

41`50

B

|òüs¡yê˝Ò<äT. MTs¡T ø£èwæ#˚ùdÔ Ç+ø± eT+∫ |òü*‘ê\T kÕ~Û+#·>∑\s¡T.

0`40

C

HêeTe÷Á‘·+>± #˚düTÔHêïs¡T. ñbÕ<Ûë´j·TTì düVü‰j·T+ nedüs¡+.

9, 10 ‘·s¡>∑‘·T\˝À e÷s¡Tÿ\ XÊ‘·+, Áπ>&ÉT, $es¡D≤‘·àø£ dü÷∫ø£\T øÏ+~ $<Ûä+>± ñ+{≤sTT. XÊ‘·+

Áπ>&ÉT

$es¡D≤‘·àø£ dü÷∫ø£\T

91`100

A1

bÕ≥\T bÕ&É&É+, qè‘·´+ #˚j·T&É+, Hê{Ïø£\˝À q{Ï+#·&É+, u§eTà\T ^j·T&É+, s¡+>∑T\T y˚j·T&É+, eT{Ϻu§eTà\T #˚j·T&É+, ˇ]>±MT, |üô|ŒÁ{°, yê<ä´|ü]ø£sê\T ñ|üjÓ÷–+#·&É+ yÓTT<ä˝…’q ø£fi≤$<ä´ ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§ZHêï&ÉT. $$<Ûä y˚~ø£\ô|’ Á|ü<äs¡Ùq*#êÃ&ÉT.

71`90

A2

bÕ≥\T bÕ&É&É+, qè‘·´+ #˚j·T&É+, Hê{Ïø£\˝À q{Ï+#·&É+, u§eTà\T ^j·T&É+, s¡+>∑T\T y˚j·T&É+, eT{Ϻu§eTà\T #˚j·T&É+, ˇ]>±MT, |üô|ŒÁ{°, yê<ä´|ü]ø£sê\T ñ|üjÓ÷–+#·&É+ yÓTT<ä˝…’q ø£fi≤$<ä´ ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§ZHêï&ÉT. bÕsƒ¡XÊ\ ø£fi≤y˚~ø£MT<ä Á|ü<äs¡Ùq*#êÃ&ÉT.

51`70

B1

u§eTà\T ^j·T&É+, s¡+>∑T\Ty˚j·T&É+˝À ÄdüøÏÔì Á|ü<ä]Ù+#ê&ÉT. ø±–‘·|ü⁄ eT&É‘·\‘√, eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T>∑\&ÉT. |üô|ŒÁ{°\˝À yê´U≤´‘·>± bÕ˝§ZHêï&ÉT.

41`50

B2

u§eTà\T ^j·T&É+, s¡+>∑T\Ty˚j·T&É+˝À ÄdüøÏÔì Á|ü<ä]Ù+#ê&ÉT. ø±–‘·|ü⁄ eT&É‘·\‘√, eT{Ϻ‘√ u§eTà\T #˚j·T>∑\&ÉT. |üô|ŒÁ{°\˝À yê´U≤´‘·>± bÕ˝§ZHêï&ÉT. ùdºõ n\+ø£s¡D˝À¢ bÕ˝§ZHêï&ÉT.

0`40

C

ø£fi≤$<ä´ |”]j·T&é\≈£î Vü‰»s¡j·÷´&ÉT. u§eTà\T y˚j·T&É+˝À ÄdüøÏÔ ñqï~. $T–*q n+XÊ\˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T n_Ûs¡T∫ #·÷bÕ&ÉT.

233

$<ë´]ú Á|ü>∑‹ì dæ.dæ.Ç. ]õwüºs¡T˝À qyÓ÷<äT#˚j·÷*. ]õwüºs¡T qeT÷Hê˝À |ü]o*+#ê*. e. $<ë´]ú ù|s¡T dü+.

SA-1

SA-2

SA-3

yê]¸ø£ |ò*ü ‘·+

1 2 3 4 5 M G 1 2 3 4 5 M G 1 2 3 4 5 M G 1 2 3 4 5 M G

bÕsƒ¡XÊ\˝À ø£*Œ+#˚ nuÛÑ´düq nqTuÛÑyê\T ñbÕ<Ûë´j·TTì kÕeTsêú´ìï uÀ<ÛäHê HÓ’|ü⁄D≤´ìï Á|ü‹_+_kÕÔsTT. düVü≤bÕsƒê´+XÊ\T>± Á|üy˚X¯ô|{Ϻq ø£fi≤$<ä´qT n<äq|ü⁄ n+X¯+>± uÛ≤$+#·sê<äT. Ç~ bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´˝À uÛ≤>∑+ ø±ã{Ϻ düeTs¡ú+>± neT\T»s¡|ü&É+ nedüs¡+. ‘·<ë«sê eTq dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·÷\qT |ü]øÏå+#·Tø√e&É+‘√bÕ≥÷ |æ\¢\˝À ø£fi≤‘·àø£, düè»Hê‘·àø£ <äèø£Œ<∏ëìï ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ M\T ø£\T>∑T‘·T+~.

234