3.-elikagaiak Eta Elikadura
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View 3.-elikagaiak Eta Elikadura as PDF for free.
More details
- Words: 486
- Pages: 6
INGURUNEA 3.GAIA: ELIKATZEA ETA DIGESTIOA
GIZAKIEN GORPUTZA Kanpotik barrurantz gorputzean dauzkagu: • Azala • Gantza • Muskulua • Hezurrak Gorputza barrutik honela dago antolatuta: -
Zelulek ehunak egiten dituzte.
-
Ehunekin organoak egiten dira.
-
Organo horiek aparatuak eta sistemak osatzen dituzte. Aparato horiek dira: Nutrizio aparatua (nutrizio funtzioa betetzen du) Nerbio sistema (harreman funtziorako) Ugaltze aparatua (Ugaltze-funtzioa betetzen du)
ELIKATZEA ETA ELIKAGAIAK : Jaten ditugun gauzetatik elikagaiak ateratzen ditugu. Gero gorputz osoan zehar odoletik garraiatuko dira. Hondakinak kanporatu egiten ditugu txisa eta kaka egiten dugunean. Hauek dira jakietatik ateratzen ditugun elikagaiak: • Proteinak • Karbohidratoak • Gantzak • Mineralak • Bitaminak Ariketa: * Bilatu interneten edo enziklopedian zeintzu janarik daukaten aurretik aipatutako elikagaiak.
DIETA Pertsona batek normalean hartzen dituen janariak eta edariak dira dieta. Dieta osasuntsua bai gorputzez zein buruz ondo egoteko beharrezko diren elikagaiak hartzea da. Dieta osasuntsu bat osoa eta orekatua da. Hau da, denetarik jan beharra dagoela baina neurriz (ez asko batetik eta ezer ez bestetik). Jarduera: - Ekarri ezazu supermerkatuko katalogo bat. – - Argazkiekin osatu dieta osasuntsu bat egiteko beharrezkoak diren jakiak. Orri baten gosaria, beste baten hamaiketakoa, beste baten bazkaria, e.a. Otorduen izenak izenburu bezala jarri. - Ondoren, gurutze bat jarri zuk jaten dituzu jakietan eta erantzun galderoi: • Zure ustez, zure dieta osasuntsua da? Denetarik jaten al duzu? • Zer egingo zenuke hobetzeko? DIGESTIOA Digestioa da jatekoak txikitzea harik eta elikagaiak lortu arte. Horretarako digestio aparatua daukagu bi atal dituena: - Digestio-hodia - Digestio-guruinak Ariketa: Digestio hodiaren atalak zeintzuk diren idatzi dagokion tokian.
AURRERAPENAK GIZAKIEN ELIKADURAN • Edateko ura araztea. • Jatekoen kontserbazioa. Galderari erantzun: Zer gertatzen zaio janariari zenbait egunetan (aste bat baino gehiago) jan barik geratzen bada? Adibidez haragi zati bati.
Deskonposatzaileek jatekoak ez usteltzeko jatekoen kontserbazioa egiten da. Modu askotara egin daiteke jatekoen kontserbazioa: • •
Antzina honela egiten zuten: - Sikatzea - Gatzetan ipintzea Gaur egun honela egiten dute: - Izoztea - Airea kentzea hutsean ontziratuta. - Pasteurizazioa eta uperizazioa. - Kontserbatzaileak eta antioxidatzaileak.
Jarduera: Etxetik ekarri esne kutxa bat hutsik eta lata bat bere etiketarekin. Behaketa egin eta azaldu kasu bakoitzean jakiak kontserbatzeko erabili den modua. Ondoren azaldu ezazu zure etxean elikagaiak kontserbatzeko zer egiten duten.
Izena: …………………………………………………
3.GAIA: ELIKATZEA ETA DIGESTIOA
1.- Zeintzuk dira gizakiaren hiru bizi-funtzioak? Eta zeintzuk dira bizi-funtzio bakoitzaren aparatuak? Lotu bizi-funtzio bakoitza bere aparato edo sistemekin eta azpimarratu gai honetan bereziki landu duzuna. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2.- Lehenbizi idatz itzazu gure gorputzak behar dituen bost elikagaiak. Ondoren, elikagai bakoitzaren ondoan idatzi zeintzu janarietatik lortzen ditugun. Hiru janari elikagai bakoitzeko. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.-Dieta dela eta: Zer da dieta? --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zure ustez dieta osasuntzua al da zurea? -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zergaitik?---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4.- Geziekin lotu digestio hodiaren atalak marrazkiarekin:
5.- Nola kontserbatzen dira jakiak gaur egun? Dakizun guztia kontatu. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Oharra: 1. galdera ulertzen ez baduzu, honela egin: 1.- Zutabe baten idatzi gizkiaren hiru bizi-funtzioak. 2.- Beste zutabe baten idatzi Aparatuak eta sistemak.. 3.- Lotu bizi-funtzio bakoitza bere aparato edo sistemekin. 4.- Azpimarratu gai honetan bereziki landu duguna.
GIZAKIEN GORPUTZA Kanpotik barrurantz gorputzean dauzkagu: • Azala • Gantza • Muskulua • Hezurrak Gorputza barrutik honela dago antolatuta: -
Zelulek ehunak egiten dituzte.
-
Ehunekin organoak egiten dira.
-
Organo horiek aparatuak eta sistemak osatzen dituzte. Aparato horiek dira: Nutrizio aparatua (nutrizio funtzioa betetzen du) Nerbio sistema (harreman funtziorako) Ugaltze aparatua (Ugaltze-funtzioa betetzen du)
ELIKATZEA ETA ELIKAGAIAK : Jaten ditugun gauzetatik elikagaiak ateratzen ditugu. Gero gorputz osoan zehar odoletik garraiatuko dira. Hondakinak kanporatu egiten ditugu txisa eta kaka egiten dugunean. Hauek dira jakietatik ateratzen ditugun elikagaiak: • Proteinak • Karbohidratoak • Gantzak • Mineralak • Bitaminak Ariketa: * Bilatu interneten edo enziklopedian zeintzu janarik daukaten aurretik aipatutako elikagaiak.
DIETA Pertsona batek normalean hartzen dituen janariak eta edariak dira dieta. Dieta osasuntsua bai gorputzez zein buruz ondo egoteko beharrezko diren elikagaiak hartzea da. Dieta osasuntsu bat osoa eta orekatua da. Hau da, denetarik jan beharra dagoela baina neurriz (ez asko batetik eta ezer ez bestetik). Jarduera: - Ekarri ezazu supermerkatuko katalogo bat. – - Argazkiekin osatu dieta osasuntsu bat egiteko beharrezkoak diren jakiak. Orri baten gosaria, beste baten hamaiketakoa, beste baten bazkaria, e.a. Otorduen izenak izenburu bezala jarri. - Ondoren, gurutze bat jarri zuk jaten dituzu jakietan eta erantzun galderoi: • Zure ustez, zure dieta osasuntsua da? Denetarik jaten al duzu? • Zer egingo zenuke hobetzeko? DIGESTIOA Digestioa da jatekoak txikitzea harik eta elikagaiak lortu arte. Horretarako digestio aparatua daukagu bi atal dituena: - Digestio-hodia - Digestio-guruinak Ariketa: Digestio hodiaren atalak zeintzuk diren idatzi dagokion tokian.
AURRERAPENAK GIZAKIEN ELIKADURAN • Edateko ura araztea. • Jatekoen kontserbazioa. Galderari erantzun: Zer gertatzen zaio janariari zenbait egunetan (aste bat baino gehiago) jan barik geratzen bada? Adibidez haragi zati bati.
Deskonposatzaileek jatekoak ez usteltzeko jatekoen kontserbazioa egiten da. Modu askotara egin daiteke jatekoen kontserbazioa: • •
Antzina honela egiten zuten: - Sikatzea - Gatzetan ipintzea Gaur egun honela egiten dute: - Izoztea - Airea kentzea hutsean ontziratuta. - Pasteurizazioa eta uperizazioa. - Kontserbatzaileak eta antioxidatzaileak.
Jarduera: Etxetik ekarri esne kutxa bat hutsik eta lata bat bere etiketarekin. Behaketa egin eta azaldu kasu bakoitzean jakiak kontserbatzeko erabili den modua. Ondoren azaldu ezazu zure etxean elikagaiak kontserbatzeko zer egiten duten.
Izena: …………………………………………………
3.GAIA: ELIKATZEA ETA DIGESTIOA
1.- Zeintzuk dira gizakiaren hiru bizi-funtzioak? Eta zeintzuk dira bizi-funtzio bakoitzaren aparatuak? Lotu bizi-funtzio bakoitza bere aparato edo sistemekin eta azpimarratu gai honetan bereziki landu duzuna. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2.- Lehenbizi idatz itzazu gure gorputzak behar dituen bost elikagaiak. Ondoren, elikagai bakoitzaren ondoan idatzi zeintzu janarietatik lortzen ditugun. Hiru janari elikagai bakoitzeko. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.-Dieta dela eta: Zer da dieta? --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zure ustez dieta osasuntzua al da zurea? -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zergaitik?---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4.- Geziekin lotu digestio hodiaren atalak marrazkiarekin:
5.- Nola kontserbatzen dira jakiak gaur egun? Dakizun guztia kontatu. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Oharra: 1. galdera ulertzen ez baduzu, honela egin: 1.- Zutabe baten idatzi gizkiaren hiru bizi-funtzioak. 2.- Beste zutabe baten idatzi Aparatuak eta sistemak.. 3.- Lotu bizi-funtzio bakoitza bere aparato edo sistemekin. 4.- Azpimarratu gai honetan bereziki landu duguna.
