2nd_geography_kan.pdf

i

¢éwÃAiÀÄ ¦.AiÀÄÄ.¹, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð ²PÀët E¯ÁSÉ ªÀįÉèñÀégÀA, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-560012 www.pue.kar.nic.in

ii First Edition May -2014 Directorate of Pre University Education 2014 All Rights are reserved No part of this publication may be reproduced, stored in a retieval system of transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photo capying recording or otherwise without the prior permission of the publisher. This book is sold subject to the condition that it shall not, by way of trade, be lent, resold, hired out or otherwise disposed of without the publisher’s consent, in any form of binding of cover other than that in which it is published. The correct price of this publication is the price printed on this page/ cover page,. any revised price indicated by a rubber stamp or by a sticker or by any other means is incorrect and should be unacceptable.

Printed on 80 GSM maplitho paper

The Karnata text book society 100 fee ring road, Banasharkari III Stage, Bangalore - 560085

iii

ªÉÆzÀ® ªÀiÁvÀÄ ¥Àz« À ¥ÀƪÀð ²PÀt ë E¯ÁSÉAiÀÄÄ J¯Áè «µÀAiÀÄUÀ½UÀÆ vÀ£ßÀ zÉà DzÀ ¥ÀoåÀ Pª æÀ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß gÀƦ¹PÉÆAqÀÄ CzÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ ºÉƸÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆArzÉ. EzÀgÀAvÉ ¥ÀæxÀªÀÄ ¦AiÀÄĹ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ ¦AiÀÄĹAiÀÄ J¯Áè «µÀAiÀÄUÀ½UÉ EAVèµï ºÁUÀÆ PÀ£ßÀ qÀ ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼g É q À g À ° À A è iÀÄÆ «zÁåyðUÀ½UÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ J£ï¹E Dgïn ºÁUÀÆ ¹©J¸ï¹ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ¥ÀoÀåPÀª æ ÀÄ ºÁUÀÄ ¥ÀoÀå ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À®Ä wêÀiÁð¤¹vÀÄ. FUÁUÀ¯Éà 2013-14 ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¦AiÀÄĹ ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀÄÝ, 2014-15 gÀ ¸Á°£À°è ¢éwÃAiÀÄ ¦AiÀÄĹUÁV ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À gÀZÀ£ÉUÉ ZÁ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. F GzÉÝñÀUÀ½AzÀ ¦AiÀÄĹ vÀgÀUÀwUÀ¼À°è£À ¨ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ «µÀAiÀÄ vÀdÕgÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÆ É AqÀAvÉ MAzÀÄ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¥Àx æ ª À ÄÀ ¦AiÀÄĹ vÀgU À w À UÉ “¥ÁæPÈÀ wPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀ” ²Ã¶ðPÉAiÀÄrAiÀÄ°è ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀªÀ£ÀÄß FUÁUÀ¯Éà gÀa¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀAvÉAiÉÄà ¢éwÃAiÀÄ ¦AiÀÄĹ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ C©üªÀÈ¢ÞªÀÄAqÀ½AiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¦AiÀÄĹ vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¨ÉÆ¢ü¸ÀĪÀ CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ºÁUÀÆ «µÀAiÀÄvÀdÕgÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ, F ¸À«ÄwAiÀÄÄ “ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ” JA§ ²Ã¶ðPÉAiÀÄ£ÀÄß ¢éwÃAiÀÄ ¦AiÀÄĹ vÀgÀUÀwUÉ DAiÉÄ̪ÀiÁrvÀÄ. EzÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ ¦AiÀÄĹ vÀgÀUÀwUÉ ¤zsÀðj¹gÀĪÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ ¸ÀàµÀÖ ªÀÄÄAzÀĪÀjPÉAiÀiÁVzÉ. F ¸À«ÄwAiÀÄÄ J£ï¹EDgïn ºÁUÀÆ ¹©J¸ï¹ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è NzÀ°gÀĪÀ ¦AiÀÄĹ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èj¹PÉÆAqÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄß gÀa¹vÀÄ. ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. J «¨sÁUÀ-F «¨sÁUÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ°è LzÀÄ CzsÁåAiÀÄUÀ½zÀÄÝ EªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀgÀ°è LzÀÄ EªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ PÉëÃvÀæ ºÁUÀÆ vÁAwæPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå,DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ,¸ÁjUÉ-¸ÀA¥ÀPÀð,ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ F «¨sÁUÀzÀ°èªÉ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÀjZÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. © «¨sÁUÀ- EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÁUÀÆ DyðPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀ GzÉÝñÀª£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À ¥ÁæzÃÉ ²PÀ CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À d£À¸AÀ SÉå,¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d®¸ÀA¥À£Æ À ä®,ªÀ媸 À ÁAiÀÄ ºÁUÀÆ CzÀg° À £ è À EwÛÃa£À ¥Àª æ ÈÀ wÛU¼ À ÄÀ ,R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQ¸ Û A À ¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ¸ÁjUÉ,¸ÀªÀÄ¥ÀPÀð,ªÁå¥ÁgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À®èzÉ CzÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ,AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ CzsÁåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÉÆArzÉ. »ÃUÁV F «¨sÁUÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ªÀiÁ£ÀªÀ-¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆÜ®ªÁV ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ.

iv

¹ «¨sÁUÀ- F «¨sÁUÀzÀ°è ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ JgÀqÀĨsÁUÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ªÉÆzÀ® ¨sÁUÀzÀ°è ¨sËUÉÆýPÀ CAQ-CA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀĪÀ £ÀPÁë±Á¸ÀçÛ zÀ «zsÁ£ÀU½ À ªÉ. JgÀq£ À A É iÀÄ ¨sÁUÀz° À è ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊ£À zÀvÁÛA±Àª£ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀĪÀ ºÁUÀÆ «±Éèö¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. EzÀgÀ°èAiÉÄà fLJ¸ï,f¦J¸ï ºÁUÀÆ zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. EzÀjAzÁV ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊ£À zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀĪÀ ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ºÁUÀÆ DzsÀĤPÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß «zÁåyðUÀ½UÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ««zsÀ §UÉAiÀÄ C¯ÉÃR ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁavÀæUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ EwÛÃa£À ¸ÁܤÃAiÀÄ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÕÁ£ÀªÀ£ÀÄß EzÀÄ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. F ¥ÀoåÀ ¥ÀĸÀPÛ z À ° À £ è À ªÀÄvÉÆAÛ zÀÄ «±ÉõÀªAÉ zÀgÉ J¯Áè CzsÁåAiÀÄUÀ¼° À Aè iÀÄÆ CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ £ÀPëÉ C¯ÉÃR ºÁUÀÆ ¥ÉÆÃmÉÆÃUÁæ¥ïs UÀ¼£ À ÄÀ ß ¤ÃrgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀjAzÁV CAQCA±ÀU¼ À À ºÁUÀÆ «±ÉõÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛÃ? w½¢AiÉÄÃ? ²Ã¶ðPÉAiÀÄ°è ¨ÁPïìªÀiÁr «±ÉõÀ «µÀAiÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß D¼Àªr À ¸À¯ÁVzÉ. EªÀÅ DAiÀiÁ CzsÁåAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§Azs¥ À l À Ö «±ÉõÀ ªÀiÁ»wUÀ¼ÁVzÀÄÝ ªÀÄPÀ̼° À è PÀÄvÉÆúÀ®ªÀ£ÄÀ ß ªÀÄÆr¸ÀÄvÀª Û .É ¥Àw æ CzsÁåAiÀÄ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ««zsÀ ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ PÉÆñÀU½ À ªÉ. EªÀÅUÀ½UÉ GvÀÛj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ «zÁåyðAiÀÄÄ vÁ£ÀÄ N¢zÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ£À£À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvPÀ ÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉAiÉÄà ºÀ®ªÀÅ GzÁºÀgu À U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. CzsÁåAiÀÄzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ. EªÀÅUÀ½AzÀ «zÁåyðAiÀÄÄ vÀ£Àß ¸ÀܼÀzÀ°è£À ªÀiÁ£ÀªÀ-¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅzÀÄ. F ¥ÀoÀå ¥ÀĸÀÛPÀªÀÅ «zÁåyðUÀ½UÉ CUÀvÀåªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ£ÀªÀ-¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. F ¥ÀoåÀ ¥ÀĸÀÛPz À ° À è C¼Àªr À ¹gÀĪÀÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀÀ ««zsÀ ¯ÉÃRPÀgÄÀ ¸ÀAUÀº æ À ªÀiÁrgÀĪÀgÄÀ . eÉÆvÉUÉ EAlgï£Émï ªÀÄÆ®PÀªÇÀ CUÀvåÀ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ avÀU æ ¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀqA É iÀįÁVzÉ. »ÃUÁV ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ ¸À«ÄwAiÀÄÄ F J¯Áè ªÀÄÆ® ¯ÉÃRPÀjUÉ IÄtÂAiÀiÁVzÉ. ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄÄ F ¥ÀoÀå ¥ÀĸÀÛPÀ gÀZÀ£ÁªÀÄAqÀ½UÉ £À£ÀߣÀÄß CzsÀåPÀë£À£ÁßV £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrvÀÄ. EzÀPÁÌV ªÀÄAqÀ½UÉ £Á£ÀÄ agÀIÄtÂAiÀiÁVgÀÄvÉÛãÉ. ºÁUÉAiÉÄà F ¥ÀoÀå ¥ÀĸÀÛPÀzÀ gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃrzÀ J¯Áè CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «µÀAiÀÄvÀdÕgÀÄUÀ½UÉ £À£Àß PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ. eÉÆvÉUÉ ¸ÀPÁ®zÀ°è F ¥ÀoåÀ ¥ÀĸÀPÛ z À À gÀZ£ À ÁPÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆtðUÉƽ¸À®Ä ¸ÀºPÀ j À ¹zÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ CzsåÀ Pj ëÀ UÀÆ £À£Àß PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸À°è¸ÀÄwÛzÉÝãÉ.

qÁ.J£ï.PÉ.gÁªÀÄÄ CzsåÀ PÀëgÄÀ

v

¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸À«Äw CzsåÀ PÀëgÀÄ qÁ|| J£ï.PÉ.gÁªÀÄÄ ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ,¦Ãtå, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ. ªÀÄÄRå ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ 1. qÁ|| gÀAUÀ£ÁxÀ ¸ÀºÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ,¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç ¸ÁßvÀPÉÆÃvÀÛgÀ«¨sÁUÀ, ªÀĺÁgÁt PÀ¯Á ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå PÁ¯ÉÃdÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.

2. ¦.ªÀÄ®è¥Àà ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ,eÉ.J¸ï.J¸ï.PÁ¯ÉÃdÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.

3. qÁ|| C±ÉÆÃPÀ .r. ºÀAdV ¸ÀºÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ,¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ,¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ,¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ 1. qÁ|| zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,¸ÀPÁðj ¥Àz« À ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ,¸ÀAvÉêÀiÁ¼À, §£ÀÆßgÀÄ, n.£Àg¹ À Ã¥ÀÄgÀ vÁ®ÆèPÄÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯É.è

2. J¸ï.J¯ï.¨Á®¸ÀħæºäÀ tåA ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, PÁAiÀÄð, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ vÁ®ÆPÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯Éè.

3. «.J£ï.GµÁzÉë ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ f.¸ÁuÉãÀºÀ½î ¨ÉîÆgÀÄ vÁ®ÆPÀÄ, ºÁ¸À£À f¯Éè

4. qÁ|| ZËqÀAiÀÄå G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, eÉ.J¸ï.J¸ï. ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, zÉÆqÀØ PÁqÀ£ÀÆgÀÄ, ºÉƼɣÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ vÁ®ÆèPÀÄ ºÁ¸À£À f¯Éè.

vi

5. Dgï.J¸ï.¥Ánïï G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,²æà gÁdgÁeÉñÀéj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, gÁt¨ɣÀÆßgÀÄ,ºÁªÉÃj f¯Éè.

6. ªÀÄdgïG¤ßøÀ G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, Dgï.¦.J. ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, gÁeÁf£ÀUÀgÀ,¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

7. ©.©.PÉÆÃ¶× G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, ¨Á®QAiÀÄgÀ ¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ.

8. ¦.eÉ.ªÉÆÃgÉ G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,¹ÃPÁå¨ï ¨Á®QAiÀÄgÀ ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀðPÁ¯ÉÃdÄ,©eÁ¥ÀÄgÀ

9. ªÀiÁ®vÉñï J¥sï. §AqÉÃ¥À࣪ À g À ï G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, PÀÄPÀÄ̪ÁqÀ zÁªÀtUÉgÉ f¯Éè.

10. J£ï.¤ÃvÁ G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, vÀ®PÁqÀÄ, n.£ÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ vÁ®ÆPÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯Éè.

11. qÁ|| J£ï.Dgï.ºÀq¥ À z À À ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ, G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, ²æà ZÀ£Àߧ¸ÀªÉñÀégÀ ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ §Ä.CgÀ½ÃPÀmÉÖ, ºÀħâ½î vÁ®ÆèPÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ f¯Éè.

vii

¥Àj«r CzsÁåAiÀÄ

«µÀAiÀÄ

¥ÀÄl¸ÀASÉå

J.«¨sÁUÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ CzsÁåAiÀÄ-1 : ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛç

1-9

1.1 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û, CzsÁåAiÀÄ-2: ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸AÀ SÉå 2.1 d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ,¸ÁAzÀævÉ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÁå DªÀvÀð 2.2 d£À¸ÀASÁå gÀZÀ£É-ªÀAiÉÆÃgÀZÀ£É,°AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ¥Àª æ ÀiÁt,UÁæ«ÄÃt-£ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå, ¸ÁPÀëgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀ 2.3 ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ-CxÀð,¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÀÄ. CzsÁåAiÀÄ-3 : ªÀiÁ£Àª£ À À DyðPÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À ÄÀ

10-34

3.1 ¥ÁæxÀ«ÄPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ- DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉ, ¨ÉÃmÉUÁjUÉ, ¥À±ÀĸÀAUÉÆÃ¥À£É, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ªÀÄgÀPÀrAiÀÄÄ«PÉ, UÀtÂUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ 3.2 ¢éwÃAiÀÄ, vÀÈwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀvÀÄyÃðAiÀÄ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ CzsÁåAiÀÄ-4 : ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð À

35-45

4.1 ¸ÁjUÉ, «zsÀUÀ¼ÀÄ-¨sÀÆ ¸ÁjUÉ-gÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ gÉʮĪÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ d®¸ÁjUɸÁUÀgÀªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀqÀUÀÄPÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ, ªÁAiÀÄĸÁjUÉ, PÉƼÀªÉªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ. 4.2 ¸ÀA¥ÀPÀð- «zsÀUÀ¼ÀÄ-ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉ, gÉÃrAiÉÆÃ, zÀÆgÀzÀ±Àð£À, G¥ÀUÀæºÀ ªÀÄvÀÄÛ EAlgï£Émï

viii

CzsÁåAiÀÄ-5 : ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

46-70

5.1 UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ-¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ «zsÀUÀ¼ÀÄ,£ÀUÀgÀ ¥Àj¨sÁªÀ£É-£ÀUÀjÃPÀgÀt-£ÀUÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ©.«¨sÁUÀ ¨sÁgÀvz À À ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ CzsÁåAiÀÄ-6 : ¨sÁgÀvz À À ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ

71-84

6.1 ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¸ÁAzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ. 6.2 gÀZÀ£É-°AUÁªÁgÀÄ ¥Àª æ ÀiÁt, ¸ÁPÀëgÀvÉ, ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZÀ£É, UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå. 6.3 ªÀ®¸É-«zsÀUÀ¼ÀÄ,PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ. 6.4 ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® CzsÁåAiÀÄ-7 : ¨sÆ À «Ä ªÀÄvÀÄÛ d®¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

85-107

7.1 ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðvÉ 7.2 ¤ÃgÁªÀj -¨sÁgÀvÀzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ 7.3 ««zÉÆÃzÉÞñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ –zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É, ¨sÁPÁæ£ÀAUÀ¯ï AiÉÆÃd£É, »gÁPÀÄqï AiÉÆÃd£É, PÀȵÁÚ ªÉÄîØAqÉ AiÉÆÃd£É 7.4 ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ, d¯Á£ÀAiÀÄ£À ¥ÀæzÉñÀ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀļÉPÉÆAiÀÄÄè CzsÁåAiÀÄ-8 : ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ 8.1 ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ «zsÀUÀ¼ÀÄ 8.2 ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ- ºÀ¹gÀÄ PÁæAw, eÉÊ«PÀPÀȶ, CAUÁA±ÀPÀȶ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃlUÁjPÉ

108-128

ix

8.3 ªÀÄÄRå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ –DºÁgÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ- ¨sÀvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆâü, ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ-PÀ§Äâ ªÀÄvÀÄÛ ºÀwÛ, vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ-ZÀºÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¦ü. CzsÁåAiÀÄ-9 : R£d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

129-175

9.1 ¥ÀæªÀÄÄR R¤dUÀ¼ÀÄ-PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ,ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï, ¨ÁPÉìöÊmï ªÀÄvÀÄÛ a£Àß 9.2 ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ-¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ-PÀ°èzÀÝ®Ä,¥ÉmÉÆÃæ °AiÀÄA,¸Áé¨Ás «PÀ C¤®, «zÀÄåZÀÒQÛ- d®«zÀÄåZÀÒQÛ, ±ÁR «zÀÄåZÀÒQÛ ªÀÄvÀÄÛ CtÄ«zÀÄåZÀÒQÛ. 9.3 C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ-¸ËgÀ±ÀQÛ, ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ, G§âgÀ«½vÀ ±ÀQÛ, eÉÊ«PÀ C¤®, ¨sÀÆCAvÀgÁ¼À±ÁRzÀ ±ÀQÛ 9.4 ¸ÀAgÀPÀëuÉ ¤ªÀðºÀuÉ. CzsÁåAiÀÄ-10 : PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

176-208

10.1 ¸ÁܤÃPÀgÀ£À CA±ÀUÀ¼ÀÄ 10.2 ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ 10.3 ªÀÄÄRå PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ, ºÀwÛ§mÉÖ, ¸ÀPÀÌgÉ, ¹ªÉÄAmï,C®Æå«Ä¤AiÀÄA, ¥ÉmÉÆæÃgÁ¸ÁAiÀĤPÀ, DmÉÆêÉƨÉÊ¯ï ªÀÄvÀÄÛ eÕÁ£ÁzÀjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ. 10.4 PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄïÉ, GzÁjÃPÀgÀt,SÁ¸ÀVÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ CzsÁåAiÀÄ-11 : ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPð À ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ

209-246

11.1 ¨sÀÆ ¸ÁjUÉ-gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ, gÉʮĸÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ, d®ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄM¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀð, ¸ÁUÀjPÀ d®¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àz æ Ás £À §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÁAiÀÄĸÁjUÉ 11.2 ¸ÀA¥ÀPÀð-¸ÀªÀÄƺÀ ¸ÀA¥ÀPÀð, ªÀÈwÛ ¥ÀwæPÉ, gÉÃrAiÉÆÃ, mÉ°«µÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀUÀæºÀ¸ÀA¥ÀPÀð, ªÁå¥ÁgÀ-«zsÀUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ DªÀÄzÀÄ-gÀ¥ÀsÄÛ, ªÁå¥ÁgÀzÀ ¢PÀÄÌ ºÁUÀÆ ¸ÀAAiÉÆÃd£É.

x

CzsÁåAiÀÄ-12 : ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÄÀ , AiÉÆÃd£É, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£ 247-277 12.1 ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ,£ÀUÀgÀvÁdå £ªÀðºÀuÉ,¨sÀÆ ªÀiÁ°£Àå, CgÀtå£Á±À ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀPÉƼÀUÉÃjUÀ¼ÀÄ,AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ ¹.«¨sÁUÀ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ CzsÁåAiÀÄ-13 : ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛç

278-300

13.1 zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ 13.2 ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À £gÀÆ¥ÀuÉ-gÉÃSÁ C¯ÉÃR-¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¢égÉÃSÁ C¯ÉÃR ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃPÀ (HzsÀéð)-KPÀ¸ÀÛA¨sÀ, eÉÆÃr¸ÀÛA¨sÀ 13.3 ªÀÈvÁÛ¯ÉÃR 13.3 ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÕÁ£À-fLJ¸ï, f¦J¸ï ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ.

xi

«¨sÁUÀ J

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ

xii

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û

1 ªÀiÁ£À

CzsÁåAiÀÄ - 1 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û 1.1. ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð: ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄïÉäöÊ M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ««zsÀ §UÉAiÀÄ ¥ÁæPÀÈwPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ®PÀëtUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C¨sÁ幸ÀĪÀÅzÉà ¨sÀÄUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç. ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¸À¸ÀåªÀUÀð, ªÀÄtÄÚ, £À¢UÀ¼ÀÄ, d£À¸ÀASÉå, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ CA±ÀU¼ À ÄÀ EªÀÅUÀ¼À ºÀAaPÉ ªÀÄwÛvg À À CA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß C¨såÀ ¹¸ÀÄvÀÛz.É »ÃUÉ ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊ£À CzsåÀ AiÀÄ£Àª£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀĪÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ zÀ PÉÃë vÀª æ £ À ÄÀ ß JgÀqÄÀ ¨sÁUÀU¼ À ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÉÆÃUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄïÉäöÊ£À ¸Áé¨sÁ«PÀ CxÀªÁ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÁzÀ ²¯ÁUÉÆüÀ, ªÁAiÀÄÄUÉÆüÀ, d®UÉÆüÀ, fêÀUÉÆüÀUÀ¼À£ÀÄß C¨sÁ幸ÀĪÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÁæPÀÈwPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç J£ÀÄßvÉÛêÉ. ¨sÀÆ ªÉÄïÉäöÊ PÉêÀ® ¸Áé¨sÁ«PÀ ®PÀëtUÀ¼À®èzÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ ¸ÀA¸ÀÌøw, ¸ÀªÀiÁd,ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, PÉÊUÁjPÉ, ¸ÁjUÉ, zsÀªÀÄð ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÉà ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸Àgª À ÁVzÉ. »ÃUÉ ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀªÁzÀ ¸ÀégÆ À ¥ÀU¼ À ÄÀ ºÁUÀÆ ®PÀt ë UÀ¼£ À ÄÀ ß PÀª æ ÄÀ §zÀÞªÁV C¨sÁ幸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¥ÁæPÈÀ wPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸Àgz À À J¯Áè CA±ÀU¼ À Æ À ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£z À À ªÉÄÃ¯É ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄvÀÛª.É F CA±ÀUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ªÀåvÁå¸À«gÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À fêÀ£ÀªÀÅ ¸ÀºÀ MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±À¢AzÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ ºÉÆÃzÀAvÉ ªÉÊ«zÀåv¬ É ÄAzÀ PÀÆrzÉ. ªÀiÁ£Àª£ À À fêÀ£ª À ÅÀ C°èAiÀÄ ¥Àj¸Àgz À Æ É qÀ£É £ÉÃgÀ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. 1.2 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ ¨sÀÆUÉÆüÀ «eÕÁ£ÀªÉA§ ªÀÄÆ® gÉA¨ÉAiÀÄ EwÛÃa£À aUÀÄgÁVzÉ. 18 ªÀÄvÀÄÛ 19 £Éà ±Àvª À iÀ Á£Àz° À è ªÀiÁ£Àª-À ¥Àj¸Àgz À À ¸ÀA§Azsª À £ À ÄÀ ß C¨såÀ ¹¸ÀĪÀ PÉÃë vÀª æ £ À ÄÀ ß ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛz° À è C¼Àªr À ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 1859 gÀ°è EAUÉèAr£À ¥Àæ¹zÀÝ ¥ÁæPÀÈwPÀ «eÕÁ¤ ZÁ¯ïìð qÁ«ð£ï Njd£ï D¥sï ¹Öùøï JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀÄ CzÀgÀ°è fêÀ «PÁ¸ÀzÉÆqÀ£É ªÀiÁ£ÀªÀ£À C©üªÀÈ¢Þ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£ÀªÀ d£ÁAUÀUÀ¼À «PÁ¸ÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹zÀ£ÀÄ. F ¹zÁÞAvÀªÀÅ ªÉÊeÕÁ¤PÀ ¨É¼ÀªÀuÉUÉAiÀÄ°è MAzÀÄ ªÀĺÀvÀÛgÀªÁzÀ WÀlÖ. EzÀjAzÁV ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÁæPÀÈwPÀ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ«PÀ «eÕÁ£ÀUÀ¼ÀÄ vÀéjvÀªÁV C©üªÀÈ¢Þ PÀAqÀªÀÅ. dªÀÄð¤AiÀÄ ¦üÃæ ræZï gÁåm¯ ÓÉ ï qÁ«ð£ï£À ¹zÁÞAvÀ¢AzÀ ¥À¨ æ Ás «vÀªÁV 1882 gÀ°è ªÀiÁ£Àª£ À À CzsåÀ AiÀÄ£Àª£ À ÄÀ ß æ Æ É Ã fAiÉÆÃUÀ¦ æ ’ü (ANTHROPO GEOGRAPHY) JA§ UÀA æ xÀª£ À ÄÀ ß §gÉz£ À ÄÀ . DgÀA©ü¹ ‘DAxÀ¥ EzÀÄ EAVèõï£À ºÀÆåªÀÄ£ï fAiÉÆÃUÀæ¦ü ¥ÀzÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀªÁVzÀÄÝ CAxÀæ¥ÉÆà JAzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ JAzÀxÀð. »ÃUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä gÁåmÉÓ¯ï §¼À¹zÀ£ÀÄ. DzÀ PÁgÀt gÁåmÓɯï£À£ÄÀ ß ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸Àgz À À ¸ÀA§Azsª À ÃÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ wgÀļÁVzÀÄÝ ªÀÄÄAzÉ EzÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ d£À¦æAiÀÄUÉÆArvÀÄ. FvÀ£ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¥Àv æ ÉåÃPÀ «µÀAiÀĪÁV ºÉƸÀzÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ £ÁA¢ ºÁrzÀ£ÀÄ.

2

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

£ÀAvÀgz À ° À è ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸Àgz À À ¸ÀA§AzsU À ¼ À £ À ÄÀ ß PÀÄjvÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä JgÀqÄÀ ¥ÀAxÀU¼ À ÄÀ ¥ÁægAÀ ¨sª À ÁzÀªÅÀ . CªÀÅUÀ¼A É zÀg,É 1) dªÀÄð£ï ¥ÀAxÀ CxÀªÁ ¥Àj¸ÀgÀ ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁzÀ :- EzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ gÀÆ¥ÀÄUÉÆArªÉ ºÁUÀÆ CzÀjAzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀªÁVªÉ. EzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÉÆqÀ£É £ÉÃgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀz Û .É ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ ¥Àj¸Àgz À À ²±ÀÄ ºÁUÀÆ CzÀgÀ ¥À¨ æ Ás ªÀU½ À AzÀ ¤¨sð À A¢vÀ. EzÉà ¥Àj¸ÀgÀ ¥À¨ æ ÄÀs vÀéªÁzÀ. F ªÁzÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ fë ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MAzÀÄ C«¨sÁdå ¨sÁUÀªÉAzÀÄ ¸ÀÖµÀÖ¥Àr¸À¯ÁVzÉ. F ªÁzÀªÀÅ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¥ÁægÀA©üPÀ ºÀAvÀzÀ°è d£À¦æAiÀÄUÉÆAr¢ÝvÀÄ. 2) ¥sAæÉ Zï ¥ÀAxÀ CxÀªÁ ¸ÁzsåÀ vÁªÁzÀ:- EzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀÅzÁzÀgÆ À ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ ¸ÀºÀ ¥Àj¸Àgz À À ªÉÄÃ¯É ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃjgÀĪÀ£ÄÀ . ¥Àj¸Àgª À ÅÀ PÉêÀ® CªÀPÁ±À MzÀV¸ÀÄvÀz Û AÉ iÉÄ «£ÀºÀB ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ªÀiÁ£ÀªÀ£À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. EzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ ºÀ®ªÁgÀÄ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ. C®èzÉ vÀ£ÀVµÀÖªÁzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀévÀAvÀæ ºÁUÀÆ vÀ£ÀUÉ ¨ÉÃPÁzÀ CªÀPÁ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EzÉà ¸ÁzsåÀ vÁªÁzÀ. F ªÁzÀª£ À ÄÀ ß ªÉÊqÁ¯ï r ¯Á ¨Áèµï ªÀÄwÛvÀgÀÄ ¥ÀĶÙPÀj¹gÀĪÀgÀÄ. 3) £ÀAvÀgÀ, D¸ÉÖðAiÀiÁzÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçdÕgÁzÀ Væ¦üPï mÁAiÀÄègï ªÉÄîÌAqÀ JgÀqÀÄ ªÁzÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¹ ¤AvÀÄ ºÉÆgÀqÀĪÀ CxÀªÁ £À«ÃPÀj¹zÀ ¥Àj¸ÀgÀªÁzÀ J£ÀÄߪÀ (Stop and Go Determinism) ¸ÀªÀÄ£ÁAvÀgÀ ªÁzÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÀÄgÀUÉƽ¹zÀgÀÄ. ªÉÄÃ¯É «ªÀj¹zÀAvÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛªÅÀ dªÀÄð¤AiÀÄ°è CAPÀÄgÁ¥ÀðuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢, ¥sÁ¤ æ £ ì ° À è ¸ÉÊzÁÞAwPÀªÁV gÀÆ¥ÀÄUÉÆArvÀÄ. £ÀAvÀgÀ ©æl£ï ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄÃjPÁzÀ°è ¨sÀzÀæªÁV £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆArvÀÄ. EAUÉèÃAr£À ºÁ¯ï¥ÉÆÃqïð ªÀÄQAzÀgï, CªÉÄÃjPÁzÀ J¯ïìªÀvïð ºÀAnAUïl£ï, PÁ¯ïð¸Ágï, J¯É£ï ¹ ¸ÉA¥À¯ïgÀªÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ §UÉÎ ºÉZÀÄÑ ¸ÀÖµÀÖ¥Àr¹zÀgÀÄ. £ÀAvÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçÀ ªÀÄvÀµ Û ÄÀ Ö C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄvÀÛ ¸ÁVvÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ CzsåÀ AiÀÄ£Àz° À è ºÉƸÀ ºÉƸÀ ¹zÁÞAvÀU¼ À ÄÀ , D«µÁÌgU À ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊeÕÁ¤PÀ CzsÀåAiÀÄ£À «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß D¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ PÀª æ ÀħzÀÞ CzsÀåAiÀÄ£À¢AzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ «¨sÁUÀU¼ À ÄÀ ªÀ媹 À Üvª À ÁV C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É AqÀªÅÀ . GzÁºÀgt À U Â É DyðPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ, ªÀ媸 À ÁAiÀÄ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ, ªÀ¸Àw ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. 1.3 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ “ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÉÄÃ¯É ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀªÉà ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç” -

¦æÃræZï gÁåmÉÓ¯ï (1844-1904)

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀADªÀÄ ÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û

3

ªÀiÁ£À “ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ C¹ÜgÀ ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ C«±ÁæAvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¤gÀAvÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ ¸ÀA§Azsz À À CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÁVzÉ.” - J¯É£ï ¹.¸ÉA¥À¯ï(1863-1932)

“ªÀiÁ£Àª£ À À ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛªÅÀ ªÀiÁ£Àª-À ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀA§Azsª À £ À ÄÀ ß CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀ¸ÄÀ ª Û £ À ÁßV ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÀĵÀå£À ¥ÀgÀ¸ÀégÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ½UÉ ºÉƸÀ ¥Àj¨sÁªÀ£A É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÉ.” - ªÉÊqÁ¯ï r ¯Á ¨Áèµï (1845-1918) “¨sËUÉÆýPÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£Àª£ À À ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ ºÁUÀÆ UÀÄtªÀÄlÖU¼ À À ¸ÀégÆ À ¥À ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÉà ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÁVzÉ.” - J¯ïìªÀvïð ºÀAnAUïl£ï (1876-1947).

1.4 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç PÉëÃvÀæ :ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ ¥ÁæPÀÈwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀégÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÁæPÈÀ wPÀ ¥À¨ æ Ás ªÀU½ À AzÀ ªÀÄ£ÀĵÀå£ÄÀ ¤«Äð¹gÀĪÀ ®PÀt ë UÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ ¥Àz æ Ás £ÀªÁV C¨sÁ幸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀiÁ£Àª¤ À AzÀ ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ°è ¤«ÄðvÀªÁVgÀĪÀ J¯Áè CA±ÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É ¥ÁæPÈÀ wPÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄvÀz Û .É ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄïÉäöÊ®PÀt ë UÀ¼ÄÀ , £À¢ªÀ媸 À ÜÉ , ªÀÄtÄÚ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¸À¸åÀ ªU À ð À , ¨sÆ À ¸ÀégÆ À ¥ÀU¼ À ÄÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÁVzÀÝgÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ, ªÀ¸Àw,£ÀUÀgÀ-ºÀ½îUÀ¼ÀÄ,gÀ¸ÉÛ-gÉ樀 ¸ÀA¥ÀPÀð, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ CA±ÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ, DvÀ£À fêÀ£ÀzÀ jÃw-¤ÃwUÀ¼ÀÆ, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ §ºÀĪÁV ¥ÀæPÀÈw¬ÄAzÀ ¤zÉðò¸À®élÖgÀĪÀŪÀÅ. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß C£ÀÄPÀÆ®PÉÌ vÀPÀÌAvÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ §zÀ¯Á¬Ä¹PÉƼÀî§®è ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß UÀ½¹zÁÝ£É. ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ¤ÃrgÀĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ §UÉAiÀÄ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ£ÀÄ. eÉÆvÉUÉ EªÀ£À fêÀ£ÀªÀÇ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼À¥ÀnÖgÀÄvÀÛzÉ. MmÁÖgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç ªÀiÁ£ÀªÀ£À£ÀÄß DAiÀiÁ ¥ÀæzÉñÀ ºÁUÀÆ PÁ®PÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C¨sÁ幸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀPÀÆÌ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀ£ÁVzÁÝ£É. £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ ¤gÀAvÀgª À ÁV ªÀiÁ¥Àðr¸ÀĪÀ£ÄÀ . ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀe æ ÕÁ£À¢AzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¥Àj¸Àgª À £ À ÄÀ ß ¤gÀAvÀgª À ÁV §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛ §A¢zÁÝ£É. vÀAvÀæeÕÁ£ÀªÀÅ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ vÀAvÀe æ ÁÕ £ÀzÀ ¥s® À ªÁV £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸Àgª À £ À ÄÀ ß §zÀ¯Á¬Ä¹ vÀ£ßÀ C£ÀÄPÀÆ®PÉÌ vÀPÌA À vÉ §¼À¹PÉƼÀÄw î g Û ÄÀ ªÀ£ÄÀ .

4

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¤¸ÀUð À zÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ£ÄÀ . ¤¸ÀUð À zÀ eÉÆvÉ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÀÄÝ, EzÀjAzÀ vÁAwæPÀªÁV C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ£ÀÄ. 1.5 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÅÀ ªÀiÁ£ÀªÀ DvÀ£À ¥Àj¸Àgz À À J¯Áè §UÉAiÀÄ ¸ÀA§AzsU À ¼ À £ À ÄÀ ß PÀÄjvÀÄ ¸À«ªÀgª À ÁV «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ªÀiÁ£ÀªÀ¤AzÀ ¤«ÄðvÀªÁVgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢ÝAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ EzÀÄ C¨sÁ幸ÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥À, £À¢ ªÀåªÀ¸ÉÜ, ªÀÄtÄÚ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¸À¸åÀ ªÀUð À ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ ¥ÁæPw æÀ PÀ ¥Àj¸Àgz À À ®PÀëtUÀ¼ÁVzÀÝg,É DyðPÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À ÄÀ , ªÀÄ£É, ªÀ¸w À , £ÀUg À ,À gÀ¸ÛÉ gÉ樀 ªÀiÁUÀð, PÉÊUÁjPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥ÀgÀ¸ÀgÀzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À¢AzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ ««zsÀ jÃwAiÀÄ°ègÄÀ ªÀÅzÀÄ. ºÁUÁV ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ PÉÃë vÀæ «¸ÁÛgª À ÁVzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß ºÀ®ªÁgÀÄ ±ÁSÉUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. F J¯Áè «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£ÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ zÀ «¨sÁUÀU¼ À ÄÀ ««zsÀ ªÀiÁ£À«PÀ «eÕÁ£ÀU¼ À À eÉÆvÉ MAzÀ®è MAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ¸ÀA§Azsª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÀª Û .É EªÀÅUÀ¼ÄÀ EvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ «eÕÁ£ÀU¼ À À «µÀAiÀÄUÀ¼À ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀª Û ,É EAzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ CAvÀgÀ «µÀAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ ªÀiÁ£À«PÀ «eÕÁ£ÀUÀ¼À §UÉÎ ºÉZÀÄÑ ¸ÀA§Azsª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ.

±Á

¸ÀÛç

iÀÄ QÃA Á ¸ À Û ç d Á g üÀ± UÉÆ Æ À s ¨

d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç

£ÀU

ªÀiÁ£ÀªÀ±Á¸ÀÛç, ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç,EwºÁ¸À

¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ

¨sÀÆ UÁ

æ«Ä

ª U É Æ À¸Àw ü À±Á ¸ÀÛç

Ãt Cz ª À Ä v sÀåAi À Ä Û £ ÀÄ£ ÀUÀg À À

¸ ¨sÀÆ ÁªiÀ UÉÆ ÁfP ü À À±Á ¸ª À iÀ ¸ÀÛç Ád zÁs ±Á ¸ «Ä ðP çÛÀ ¨Ás µ ÀC zåÀs A UÉ ¼À ÄÀ iÄÀ £ À

g

å Ád

ÄÛ ÀÄvÀ ÀÛç ª É £ À Á¸ Àð± ÉÆÃz ¸ÀÛç Cx À ª P À±Á ÀgÀ f ü £ÀU ªÀiÁ UÉÆ ¸Á ¨sÀÆ ÀgÀ

d£À¸A À SÁå±Á¸ÀçÛ

Á¸ÀÛç UÉÆüÀ± s Æ À ¨ À P Dyð £À åÀs AiÄÀ z PÀ C çÛÀ æÁ ÃÉ ² ðÀ ±Á¸ z ¥ Cx

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û

5

ªÀiÁ£À ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÄÀ UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ±ÁSÉU¼ À A É zÀgÉ DyðPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛç , gÁdQÃAiÀÄ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛç, £ÀUÀgÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç, ¸ÁA¸ÀÌçwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç, d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç, ªÀ¸Àw ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç EvÁå¢. 1) DyðPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛç :- ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ PÀȶ, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. 2) gÁdQÃAiÀÄ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç:- EzÀÄ gÁdå, gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÁÜ£À, EªÀÅUÀ¼À UÀr gÉÃSÉUÀ¼À GUÀªÀÄ, gÁdQÃAiÀÄ ¤zsÁðgÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¨sËUÉÆýPÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À §UÉÎ C¨sÀ幸ÀÄvÀÛzÉ. 3) £ÀUÀgÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç :- EzÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ £ÀUÀgÀUÀ¼À ¸ÁÜ£À, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, £ÀUÀgÀ CAa£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÀiÁ¥ÁðqÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è£À ªÁtÂdå gÀZÀ£É, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À, DAvÀjPÀªÁzÀ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ºÁUÀÆ ªÀåQÛUÀvÀ ªÀ®¸É, ºÀAaPÉ §UÉÎ C¨sÁ幸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀUÀgÀUÀ¼À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉ, ¨sÆ À §¼ÀPÉ §zÀ¯ÁªÀu,É d£À¸AÀ SÉå, ªÀAiÉÆÃgÀZ£ À ,É °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ, GzÉÆåÃUÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀºÀ EzÀÄ «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. 4) ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç :- EzÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è£À d£ÀgÀ fêÀ£À, ¸ÀA¸ÀÌøw, ¸ÀªiÀ Ád, DZÁgÀ-«ZÁgÀ, GqÀÄUÉ-vÉÆqÀÄUÉ, DºÁgÀ ¥ÀzÞÀ w ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼À §UÉÎ «ªÀj¸ÀÄvÀz Û .É C®èzÉ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ GUÀªÀÄ, ¥Àæ¸ÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ªÀ®¸É, §zÀ¯ÁªÀuÉ EªÀÅUÀ¼À eÉÆvÉUÉ C°è£À ¨sËUÉÆýPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ §UÉÎ ¨É¼PÀ ÄÀ ZÉ®Äèvz ÛÀ .É PÉ®ªÀÅ gÁµÀÖçU¼ À ° À è ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ ª£ À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ ªA É zÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. 5) d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç:- MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¨sËUÉÆýPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è C¨sÀ幸ÀÄvÀÛzÉ. d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¸ÁAzÀævÉ, ºÀAaPÉ, ¸ÀAAiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀ®¸É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄÄRå ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. 6) ªÀ¸Àw ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç:- ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄÄRå ±ÁSÉAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ºÀAaPÉ, EªÀÅUÀ¼À ¸ÁÜ£À, ¸ÀégÀÆ¥À, PÁAiÀÄð, ¸ÀAWÀl£É ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉÃè ¶¸ÀĪÀÅzÀÄ. 1.6 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÁå¦Û ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛªÅÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ MAzÀÄ ªÀÄÄRå «¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ EzÀÄ ªÀiÁ£Àª£ À À ZÀlĪÀnPÉU¼ À À ªÉÄÃ¯É ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ºÁUÀÆ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ d£À¸ÀASÉå, DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ, ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÀÌçw ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸Àgz À ° À è ªÀiÁ£Àª£ À À ¥ÁvÀz æ À §UÉÎ w½¸ÀÄvÀÛz.É ¤¢ðµÀÖªÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ EzÀÄ ªÀiÁ£Àª£ À À J¯Áè ZÀlĪÀnPÉU¼ À £ À ÄÀ ß CzÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀA§Azsz À Æ É qÀ£É «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É eÉÆvÉUÉ EzÀÄ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸Àgz À À ªÉÄÃ¯É ªÀiÁ£Àª£ À À ¥À¨ æ Ás ªÀª£ À ÄÀ ß «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É ¥ÀÄgÁvÀ£À C¯ÉªiÀ Áj §ÄqÀPl À ÄÖU¼ À ÄÀ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸Àgz À À ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀªÁV CªÀ®A©vÀªÁVzÀݪÅÀ . C¯ÉªiÀ Áj d£ÀgÀ ªÀÄÆ® PÀ¸ÄÀ §Ä ¨ÉÃmÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀº æ u À U É ¼ À ÁVzÀÄÝ EªÀÅUÀ¼A À zÀ fêÀ£ª À £ À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÝÀ ªÅÀ .

6

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

EªÀgÀÄ fêÀ£À ¤ªÀðºÀuÉUÁV ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ¯Éà ºÀ®ªÀÅ §UÉAiÀÄ ¥ÀjPÀgÀUÀ¼ÀÄ, DAiÀÄÄzsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÄÀ wÛzÝÀ gÄÀ . CzÀg° À A è iÀÄÆ ªÀÄgÀ, PÀ®Äè (²¯É) ¥ÁætU  ¼ À À ZÀªÄÀ ð ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ¼É ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ wÛzÝÀ gÄÀ . GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ RAqÀPÉÌ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀÄ ªÉÆzÀ®Ä §AzÁUÀ F §UÉAiÀÄ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀgÀÄ fë¹zÀÝgÀÄ. ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼À ¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄÄ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É C¥ÁgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ©ÃjªÉ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ zÀ£ÀPÀgÀÄUÀ¼À ªÉÄëUÁV ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÁÌV §¼À¸À®élÖªÀÅ. vÀ£Àß DºÁgÀPÁÌV ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀvÆ É qÀVzÀ ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ªÁ¹¸À®Ä £É¯¸ É ® À Ä ¥ÁægA À ©ü¹zÀ£ÄÀ . EzÀjAzÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ ¤«ÄðvÀUÆ É AqÀÄ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªiÀ ÁdªÀÅ gÀƦvÀªÁ¬ÄvÀÄ. CgÀtåU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀÄlÄÖ, PÀrzÀÄ C°è ±Á±ÀévÀ ªÁ¸À¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹PÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ C¢üPÀªÁV ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÀªÀÅ. DgÀA©üPÀ ºÀAvÀz° À è ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼ÄÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÄÀ Ý vÀªÄÀ ä CUÀvåÀ U¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʹPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. F ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀæªÉÄÃt «¸ÀÛgÀuÉUÉÆAqÀªÀÅ. EªÀÅ DyðPÀ,¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀĪÁV C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀªÀÅ. ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ¢AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆAqÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÀ°vÀÄ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀzÀÝwUÀ¼ÀÄ gÀƦvÀUÉÆAqÀªÀÅ. ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð, ªÁtÂdå, ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ GUÀªÀÄUÉÆAqÀÄ gÁdQÃAiÀÄ J¯Éè «¸ÁÛgÀUÉƼÀÄîvÀÛ vÀªÀÄäzÉà DzÀ £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ GUÀªÀÄUÉÆAqÀªÀÅ. EA¢UÀÆ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è PÀAqÀħgÀÄwÛgÀĪÀ £ÀUÀjÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©ÃjzÉ. C£ÉéõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA±ÉÆzsÀ£ÉAiÀÄ ¥sÀ®ªÁV ºÀ®ªÁgÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è CzÀgÀ®Æè ªÁºÀ£ÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ ºÁUÀÆ DAvÀjÃPÀ zÀº£ À À QæAiÉÄAiÀÄ AiÀÄAvÀU æ ¼ À À D«µÁÌg¢ À AzÀ fêÁªÀ±ÃÉ µÀ EAzs£ À U À ¼ À £ À ÄÀ ß §¼À¹PÉƼÀ® î Ä ¸ÁzsåÀ ªÁ¬ÄvÀÄ. ¤¸ÀUÀðzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è §¼À¹PÉÆAqÀÄ GvÀÛªÀÄ fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ ¸ÀºPÀ ÁjAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ F jÃwAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ EA¢£À ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU½ À UÀÆ ªÀÄÆ® PÁgÀtªÁVzÉ. ¸ÀªÁ¯ÉAzÀgÉ ¨sÀÆ«Ä, UÁ½, d® ªÀiÁ°£Àå ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÀ ºÀªÁªÀiÁ£À ªÉÊ¥ÀjvÀåzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ±Á±ÀévÀ ºÁ¤AiÀiÁUÀzÀAvÉ ¸ÀªÀÄxÀð¤ÃAiÀÄ ±ÉÊ°AiÀÄ°è EAzsÀ£À ¸ÀA¥À£ÀÆäUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ JA§ÄzÁVzÉ. UÀvPÀ Á®¢AzÀ®Æ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ ªÀiÁ£Àª¤ À UÉ ºÀ®ªÁgÀÄ PÀZÁѪ¸ À ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¤Ãr ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß §¼À¹PÉƼÀî®Ä £ÉgÀªÁVzÉ. »ÃUÉ DvÀ£À ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É EªÀÅ vÀ£Àß ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©ÃjzÉ. DzÀgÉ EAzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À°è £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ vÀ£Àß ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ ªÀiÁ¥Àðr¹zÁÝ£É. ªÀiÁ£ÀªÀ ¥Àj¸Àgz À À £ÀqÄÀ «£À F ¸ÀA§AzsÀ MAzÀÄ ¤uÁðAiÀÄPÀ ºÀAvÀª£ À ÄÀ ß vÀ®Ä¦zÉ ªÀÄvÀÄÛ 21 £Éà ±Àvª À iÀ Á£Àz° À è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁ£ÀªÀ §zÀÄPÀĽAiÀÄ®Ä F ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ. 1.7 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ :ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀé ¥ÀÆtðªÁVzÀÄÝ EwÛÃZÉUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ-¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ°è ºÉƸÀ DAiÀiÁªÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃrzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹zÀÄÝ, F ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ eÁUÀwPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁV ¥Àjt«Ä¹ªÉ. EzÀÄ ¥À¥ æ ÀAZÀzÁzÀåAvÀ ¥À¸Àj¸ÀÄwÛzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥ÀPæ ÀÈwAiÀÄ£ÀÄß C¥Àj«ÄvÀªÁV §¼À¸ÀÄwÛgÀĪÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ, ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ªÉÊ¥ÀjÃvÀåvÉ, ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀiÁ°£ÀåvÉ ¸ÀªÉð¸ÁªÀÄ£ÀåªÁVzÉ. DzÀ PÁgÀt ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ¥Àj²Ã°¹ EzÀgÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ºÁUÀÆ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û

7

ªÀiÁ£À ¸ÀzÀâ¼ÀPÉAiÀÄ §UÉÎ AiÉÆÃa¸À¨ÉÃPÁVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß CªÀ±ÀåPÉÌ §¼À¹PÉƼÀî¨ÉÃPÉ «£ÀºÀB vÀ£Àß «Äw«ÄÃjzÀ D¸É DPÁAPÉU ë ¼ À £ À ÄÀ ß vÀȦۥr À ¸ÀĪÀÅzÀPÌ® À è JA§ CA±Àª£ À ÄÀ ß w½zÀÄPÉƼÀ¨ î ÃÉ PÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼À C£ÀĵÁ×£U À ½ À UÉ ¥Àj¸ÀgÀ-ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÀA§AzsÀzÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄÄ CUÀvÀå. EzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. 1)

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ £ÁªÀÅ fë¸ÀĪÀ dUÀvÀÄÛ ºÁUÀÆ CzÀgÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ d£ÀgÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.

2)

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À £ÀqÀĪÀt«gÀĪÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ©ü£ÀßvÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ ¥ÀæPÀÈwAiÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀgÀ¸ÀégÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä £Égª À ÁUÀÄvÀz Û .É

3)

¨sÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄïÉäöÊ ¥ÁæPÈÀ wPÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÉÊ«zsåÀ vɬÄAzÀ PÀÆrzÉ. EzÀ£ÄÀ ß ªÀÄ£ÀĵÀå£À ««zsÀ §UÉAiÀÄ fêÀ£,À ¸ÀA¸ÀÌøw, ¨sÁµÉ, zsÀªÀÄð, ªÀ¸Àw, GzÉÆåÃUÀ, GqÀĪÀÅ, DºÁgÀ EvÁå¢UÀ½AzÀ w½AiÀħºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj¸ÀgPÀ ÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ «±ÉÃè ¶¸ÀĪÀ CªÀPÁ±Àª£ À ÄÀ ß ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.

4)

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå ªÀµÀð¢AzÀ ªÀµÀðPÉÌ ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ C¢üPÀ d£À¸ÀASÉå, ¸ÁAzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉAiÀÄÆ PÀÆqÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV ««zsÀ jÃwAiÀÄ°ègÄÀ ªÀÅzÀÄ. EzÀgA À vÉAiÉÄà ¥ÁæPÈÀ wPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ªÀiÁ£ÀªÀ£À ºÉÆAzÁtÂPÉ ºÁUÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖ ºÁUÀÆ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ.

5)

AiÉÆÃd£ÉUÁgÀjUÉ, DqÀ½vÀUÁgÀjUÉ, PÉÊUÁjPÉÆÃzÀåªÄÀ UÀ½UÉ AiÉÆÃd£ÉU¼ À £ À ÄÀ ß gÀƦ¸À®Ä EzÀÄ £Égª À ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsÀåAiÀÄ£À¢AzÀ £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zÉñÀªÀÅ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÀĪÀ ªÀÄÄRå ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä £ÁªÀÅ ºÉÃUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ £ÁUÀjÃPÀgÁUÀ§ºÀÄzÁVzÉ. 1.8 ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsÀåAiÀÄ£À «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ (Approaches) LwºÁ¹PÀ PÁ®¢AzÀ®Æ ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ««zsÀ ºÀAvÀU¼ À ° À è ªÀiÁ¥Àðr¹gÀĪÀ£ÄÀ . ªÁå¥ÀPÀ CxÀðzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ £ÁUÀjÃPÀvA É iÀÄÄ ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ£ÀÄß PÀª æ ÄÉ Ãt CxÀðªÀiÁrPÉÆArgÀĪÀÅzÉà DVzÉ. EzÀgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ºÀ®ªÀÅ ªÀÄd®ÄUÀ¼À°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ gÀƦvÀªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ£ÀªÀ-¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ ¤gÀAvÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ£ÀÄß C¨såÀ ¹¸À®Ä ¥ÀA æ iÀÄw߸À¯ÁUÀÄwÛz.É DgÀA¨sz À À ºÀAvÀz° À z è ÝÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼ÄÀ ¥Àg¸ À ég À À ¥Àv æ åÉ ÃPÀªÁVzÀݪÅÀ . EªÀÅUÀ¼ÄÀ ºÉÆA¢zÀÝ ®PÀt ë UÀ¼Æ À ¸ÀºÀ «²µÀÖªÁVzÀݪÅÀ . EªÀÅUÀ¼ÄÀ ¨sËUÉÆýPÀ C£ÉéõÀuU É ¼ À À PÁ®zÀ°è CvÀåAvÀ PÀÄvÀƺÀ®PÀgª À ÁzÀ CA±ÀU¼ À ÁVzÀݪÅÀ . F ªÉʲµÀv Ö U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛdg Õ ÄÀ ªÀiÁ£Àª-À ¥Àj¸Àgz À À ¸ÀA§Azsz À À «ªÀgu À U É ½ À AzÀ, ¥Àj¸ÀgÀ ¥À¨ æ ÄÀs vÀª é ÁzÀzÆ É qÀ£É «ªÀj¸À¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À §UÉÎ «ªÀj¹zÀÝgÀÄ. ««zsÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À fêÀ£À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ EvÀgÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÉÆqÀ£É ºÉÆð¹ «ªÀj¸À¯ÁgÀA©ü¹zÀgÄÀ . EzÀjAzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À ºÁUÀÆ ºÉÆðPÉAiÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£À «zsÁ£ÀU¼ À ÄÀ C©üªÈÀ ¢ÝAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀªÅÀ .

8

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

««zsÀ ¹Üw-UÀwUÀ¼ÄÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀgÀ §UÉÎ ºÉÆð¸ÀÄwÛzÝÀ gÄÀ . ¥Àw æ AiÉÆAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è£À ªÀåQÛvéÀ ªÀÄvÀÄÛ D ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÉʲµÀÖöåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EzÀ£Éßà ¥ÁæzÉòPÀ ©ü£ÀßvÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À (Areal Differentiation) JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. 1960 gÀ £ÀAvÀgz À À CªÀ¢A ü iÀÄ°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ CzsåÀ AiÀÄ£Àz° À è ¸ÀASÁåväÀ PÀ ºÁUÀÆ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ «zsÁ£ÀU¼ À À §¼ÀP¬ É ÄAzÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ ªÅÀ ºÉZÄÀ Ñ ªÉÊeÕÁ¤PÀªÁV ¥ÀjªÀvð À £ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄ. ¨sÄÀ UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ zÀ EwºÁ¸Àz° À è EzÀÄ ªÀĺÀvg ÛÀ ª À ÁzÀ wgÀĪÀÅ. F ºÉƸÀ QæAiÀiÁªÀiÁ¯ÉAiÀÄ ªÀĺÀvg ÛÀ À §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ PÁæAw (Quantitative Revolution) JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. E°èAiÀĪÀgÉUÉ gÀÆrüAiÀÄ°èzÀÝ ¥Àj¸ÀgÀ ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁzÀPÉÌ §zÀ¯ÁV ªÀiÁ£ÀªÀ PÉÃA¢ævÀ ¸ÁzsÀåvÁªÁzÀ ºÁUÀÆ ¤AvÀÄ ºÉÆgÀqÀĪÀ ¥Àj¸ÀgÀªÁzÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ §¼ÀPÉUÉ §AzÀªÅÀ . 20£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ CAwªÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ºÉƸÀ ¥Àj¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsåÀ AiÀÄ£Àz° À è C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀªÅÀ . ªÀiÁ£Àª£ À À ªÀvð À £ÉAiÀÄ£ÀÄß (Human behaviour) ªÀiÁ£Àª-À ¥Àg¸ À g À À CzsåÀ AiÀÄ£Àz° À è ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. C®èzÉ ªÀiÁ£ÀªÀ AiÉÆÃUÀPÉëêÀÄ DzsÁjvÀ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁPïìðªÁzÀ DzsÁjvÀ vÁQðPÀ ¥Àj¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ gÀƦvÀªÁVªÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ «±ÀézÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁV ªÀiÁ£Àª£ À £ À ÄÀ ß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀ §zÀ®Ä DvÀ£ÄÀ £É¯¹ É gÀĪÀ ¸Àܼz À À »£É߯ɬÄAzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ -¥Àj¸Àgz À À ¸ÀA§Azsª À £ À ÄÀ ß «ªÀj¸À¯ÁUÀÄwÛz.É EzÀ£ßÉ Ã £ÀªÇÉ åÃvÀg Û À CxÀªÁ DzsÄÀ ¤PÉÆÃvÀg Û À (Post Modernism) ¥Àj¨sÁªÀ£A É iÉÄAzÀÄ PÀgA É iÀįÁVzÉ. ‘aAw¹ ¸ÀܽÃAiÀĪÁV, ¨É¼É¬Äj «±ÀézÉvÀÛgÀPÉÌ’ ‘Look LOCAL , Go GLOBAL’

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û ªÀiÁ£À ªÀiÁzÀj ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ 1. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹. 1) ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRå «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 2) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¦vÁªÀĺÀ£ÁgÀÄ? 3) ¥Àj¸ÀgÀ ¥Àæ¨sÀÄvÀé JAzÀgÉãÀÄ? 4) ¥ÀjªÀÄuÁvÀäPÀ PÁæAw JAzÀgÉãÀÄ? 5) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ªÁåSÉåAiÀÄ£ÀÄß §gɬÄj. 2) F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹:1) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç JAzÀgÉãÀÄ? 2) ªÀ¸Àw ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹ 3) £ÀUÀgÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç JAzÀgÉãÀÄ? 4) £À«ÃPÀj¹zÀ ¥Àj¸ÀgÀªÁzÀ JAzÀgÉãÀÄ.? 3) F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 15-20 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹:1) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ PÉëÃvÀæzÀ §UÉÎ §gɬÄj 2) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ±ÁSÉUÀ¼À §UÉÎ «ªÀj¹. 3) ªÀiÁ£ÀªÀ-¥ÀgÀ¸ÀgÀ ¸ÀA§AzsÀªÉà ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÁVzÉ.¸ÀÖ¶éÃPÀj¹. 4) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ «ªÀj¹. 5) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsÀåAiÀÄ£À «zsÁ£ÀUÀ¼À §UÉÎ n¥Ààt §gɬÄj. ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ :1) ªÀÄÄRå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçdÕgÀ ¨sÁªÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹. 2) ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛçzÀ §UÉÎ ºÉZÀÄÑ w½¬Äj. 3) ¤ªÀÄä ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ §UÉÎ w½¬Äj.

9

10

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

CzsÁåAiÀÄ - 2 ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸AÀ SÉå

¨sÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É fêÀAvÀªÁVgÀĪÀ MlÄÖ d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß “¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸AÀ SÉ”å JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . gÁµÀÖçzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ PÉêÀ® £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVgÀzÉ D ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ UÁvÀæ ºÁUÀÆ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©üvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ CxÀªÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ EvÀgÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀAvÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀºÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®. “d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¸ÁAzÀævÉ, UÁvÀæ, ¸ÀAAiÉÆÃd£É ºÁUÀÆ EvÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§A¢üvÀ CA±ÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß “d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸À”Ûç JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. “d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç” JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæxÀªÀĨÁjUÉ fn wæªÁvÁð gÀa¹zÀgÄÀ ºÁUÀÆ d£À¸A À SÁå CzsåÀ AiÀÄ£Àª£ À ÄÀ ß ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ MAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR «¨sÁUÀªÁV ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ EªÀgÀ£ÀÄß d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄvÁÛgÉ.

¥Àj¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ d£À¸AÀ SÁå ±Á¸ÀçÛ (qÉªÆ É ÃUÁæ¦)ü : d£À¸A À SÁåAiÀÄ UÁvÀ,æ ¨É¼ª À t À U  ,É d£À¸ÁAzÀv æ ,É ºÀAaPÉ ªÀÄÄAvÁzÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ®PÀt ë UÀ¼À ªÉÊeÁÕ¤PÀ CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÁVzÉ. qÉªÆ É ÃUÁæ¦ü JA§ ¥Àzª À ÅÀ VæÃPÀ ¨sÁµÉ¬ÄAzÀ vÉUz É ÄÀ PÉÆArzÀÄÝ “rªÉÆÃ¸ï” (DEMOS) JAzÀgÉ d£À¸ÀASÉå “UÁ榔ü (GRAPHY) JAzÀgÉ «ªÀgÀuÉ JAzÀxÀð. d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U  :É MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À A è iÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è DUÀĪÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ°èAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ£ÀÄß d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. d£À¸ÀASÁå ¸Áé¨sÁ«PÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ: AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°èAiÀÄ ¤¢üµÀÖ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è GAmÁUÀĪÀ d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀªÁVzÉ. d£À¸ÀASÁå ¸Áé¨sÁ«PÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ = d£À£À – ªÀÄgÀt d£À¸ÀASÁå ¤¢ðµÀÖ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ = d£À£À – ªÀÄgÀt + M¼ÀªÀ®¸É - ºÉÆgÀ ªÀ®¸É

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

11

2.1 d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U  :É ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸AÀ SÉåAiÀÄÄ ¨É¼ª À t À U  AÉ iÀiÁUÀÄwÛzAÉ iÉÄÃ? MAzÀÄ gÁµÀÖçz° À è ¤¢üðµÀÖ¸ª À ÄÀ AiÀÄzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è DUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ£ÀÄß d£À¸A À SÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ CxÀªÁ d£À¸ÀASÁå §zÀ¯ÁªÀuÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ zsÀ£ÁvÀäPÀ CxÀªÁ IÄuÁvÀäPÀ DVgÀ§ºÀÄzÁVzÉ. PÀȶAiÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À V É AvÀ ªÉÆzÀ®Ä ¥À¥ æ A À ZÀzÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄÄ 15 zÀ.®.ªÁV¢ÝvÄÀ .

¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸ÁASÁå ªÉÄÊ®ÄUÀ®ÄèU¼ À ÄÀ d£À¸ÀASÉå (©°AiÀÄ£ïUÀ¼À°è) ªÀµÀð

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1804

1927

1960

1974

1987

1999

2012

2027

2046

–

123

33

14

13

12

13

16

ªÉÄÊ®ÄUÀ®ÄèUÀ¼À ªÀÄzsÀåzÀ CªÀ¢ü (ªÀµÀðUÀ¼À°è)

19

1804gÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå ¥ÀæxÀªÀĨÁjUÉ 1©°AiÀÄ£ï vÀ®Ä¦vÀÄ £ÀAvÀgÀ PÉÊUÁjPÁ PÁæAw, ºÁUÀÆ fêÀ£À ªÀÄlÖzÀ°èAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuɬÄAzÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ C¢üPÀUÉÆArvÀÄ. 1927 gÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå 2 ©°AiÀÄ£ï vÀ®Ä¦vÀÄ. (123 ªÀµÀðUÀ¼À vÀgÀĪÁAiÀÄ) «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CAzÁf£ÀAvÉ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå 7121 zÀ±À®PÀëUÀ¼ÀÄ 20 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À 2 ©°AiÀÄ£ï d£À¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV 6 ©°AiÀÄ£ï d£À¸ÀASÉåAiÉÆA¢UÉ ªÀÄÄPÁÛAiÀÄUÉÆArvÀÄ. F ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ 21 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ.

7 ©°AiÀÄ£ï d£À¸AÀ SÁå ¥Àª æ ÈÀ wÛ 3 ©°AiÀÄ£ï–dįÉÊ-1959 4 ©°AiÀÄ£ï–K¦æïï-1974, 5 ©°AiÀÄ£ï–dįÉÊ-1987, 6 ©°AiÀÄ£ï–CPÉÆÖçgï-12-1999, 7 ©°AiÀÄ£ï ªÀiÁZÀð-12-2012. («±Àé¸ÀA¸ÉÜ d£À¸ÀASÁå «¨sÁUÀªÀÅ CPÉÆÖçgï 31-2011 gÀAzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå 7 ©°AiÀÄ£ï vÀ®Ä¦zÉ JAzÀÄ WÉÆõÀuÉ ªÀiÁrzÉ.)

¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U Â É : ªÀµð À

1750 1800

1850

1900

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2010

791

1262

1650

2519

2982

3692

4435

5263

6070

6972

2012

d£À¸ÀASÉå (zÀ.®.UÀ¼À°è)

978

7114

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

d£À¸AÀ SÉå «Ä°AiÀÄ£ïUÀ¼° À è

12

ªÀµð À 2027 gÀ ªÀgU É É ¥À¥ æ A À ZÀzÀ d£À¸A À SÉå 8 ©°AiÀÄ£ï zÀµÄÀ Ö C¢üPª À ÁzÀgÉ 2046 gÀªÃÉ ¼ÉUÉ EzÀÄ 9 ©°AiÀÄ£ï vÀ®Ä¥À§ºÀÄzÉAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À ÂUÉ C¸ÀªiÀ Á£ÀªÁVzÉ. ªÁ¶ðPÀ ¸ÀgÁ¸Àj d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À ÂUÉ zÀgª À ÅÀ 1900 jAzÀ 1950 gÀ CªÀ¢A ü iÀÄ°è ªÁ¶ðPÀ PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÁ 0.8 gÀµÄÀ Ö EzÀÝzÄÀ Ý 1950-1970 gÀ CªÀ¢A ü iÀÄ°è EzÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 1.9 gÀµÀÄÖ C¢üPÀªÁ¬ÄvÀÄ. 1970 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÁ¶ðPÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ Cw UÀjµÀ× ªÀÄlÖzÀ°è zÁR¯ÁVzÀÄÝ ±ÉÃPÀqÁ 2.2 PÉÌ vÀ®Ä¦vÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ 20 £Éà ±Àvª À iÀ Á£ÀzÀ GzÀÝPÆ À Ì d£À¸A À SÉåAiÀÄÄ vÀj é vÀUw À AiÀÄ°è À SÁå ¨É¼ª À t À U  A É iÀiÁVzÉ. F d£À¸A À SÉåAiÀÄ ¤gÀAvÀgÀ C¢üPÀ ¨É¼ª À t À U  A É iÀÄ£ÀÄß ‘d£À¸AÀ SÁå ¸ÉÆàÃl’ JAzÀÄ d£À¸A ±Á¸ÀçÛ dÕgÄÀ «±ÉÃè ¶¹zÁÝg.É EwÛÃa£À CªÀ¢A ü iÀÄ°è d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U Â É zÀgÀ ¤zsÁ£ÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ PÀAqÀÄ §A¢zÉ. 2012 gÀ CAQCA±ÀU¼ À À ¥ÀPæ ÁgÀ d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U  A É iÀÄ zÀgÀ ±ÉÃPÀqÁ 1.1 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ zsÈÀ qs¥ À r À ¹zÉ.

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

13

C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ

d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U  A É iÀÄ zÀgÀ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ºÁUÀÆ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ gÁµÀçÖU¼ À À ¨É¼ª À t À U  A É iÀÄ zÀgÀzÀ°è C¢üPÀ ªÀåvÁå¸À«gÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÁzÀ ©æl£ï, C.¸ÀA.¸ÀA. ¨É°ÓAiÀÄA, gÀµÁå, d¥Á£ï ªÀÄvÀÄÛ D¸ÉÖçðAiÀiÁUÀ¼À°è d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ Cw PÀrªÉÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÁzÀ ¹éÃqÀ£ï £ÁªÉðUÀ¼À°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ IÄuÁvÀäPÀªÁVzÉ. DzÀgÉ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ K²AiÀiÁ, D¦üæPÁ ºÁUÀÆ ¯Áån£À CªÉÄÃjPÁzÀ ºÀ®ªÀÅ gÁµÀÖçUÀ½AzÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå vÀéjvÀªÁV ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. F CA±ÀªÀÅ ªÉÄð£À avÀæzÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ w½AiÀħºÀÄzÀÄ.

¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U  /É §zÀ¯ÁªÀuAÉ iÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR WÀlPÀU¼ À ÄÀ

14

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U  AÉ iÀÄ WÀlPÀU¼ À ÄÀ : d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ/CxÀªÁ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. d£À£À, ªÀÄgÀt ºÁUÀÆ d£À¸ÀASÁå ªÀ®¸É. d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è GAmÁzÀ C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt¢AzÀ JA§ÄªÀÅzÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁVzÉ. “MAzÀÄ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¥Àæw ¸Á«gÀ d£À¸ÀASÉåUÉ d¤¸ÀĪÀ ªÀÄPÀ̼À æ iÀ Át JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.” MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¥Àæw ¸Á«gÀ d£À¸ÀASÉåUÉ ªÀÄgÀt MlÄÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß d£À£À ¥Àª ºÉÆAzÀĪÀ MlÄÖ d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.

d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ ÁtUÀ¼À ¯ÉPÁÌZÁgÀ d£À£À ¥Àª æ iÀ Át = BI = ªÀµÀðzÀ°è

DzÀ MlÄÖ ²±ÀÄ d£À£À P = ªÀÄzsÀåªÁ¶ðPÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉå

ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ Át = D = ªÀµÀðzÀ°è

X 1000

X 1000

DzÀ MlÄÖ ªÀÄgÀt ¸ÀASÉå P = ªÀÄzsÀåªÁ¶ðPÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉå

d£À£À ¥ÀæªÀiÁt: d£À£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÀgÀ ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 10-20 EzÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß Cw PÀrªÉÄ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt JAzÀÄ ºÁUÀÆ 40-50 EzÀÝgÉ C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt zÀgÀ CxÀªÁ Cwà PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt zÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ PÁgÀtªÁVzÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ d£À¸ÀASÁå CAQ CA±ÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 19.14 EzÀgÀ°è (2012) MAzÀÄ gÁµÀÖç¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ gÁµÀÖçPÉÌ C¢üPÀ ªÀåvÁå¸À«zÉ. £ÉÊdgï gÁµÀÖç ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 51.26 d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è CvÀå¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. d¥Á£À ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 7.64 d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Cw PÀrªÉÄ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ 1950 gÀzÀ±ÀPÀzÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÀgÀ ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 36 EzÀÝzÀÄÝ EAzÀÄ ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 19.14 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVzÉ. ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt: ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 8.37 EzÀÄÝ zÀQët D¦üæPÀ zÀ.¹AiÉÄgÁæ °AiÉÆãï Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt CAzÀgÉ ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 18 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

«eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U Â É PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À GvÁézÀ£ÉAiÀÄÄ GVAiÀÄAvÀæ §¼ÀPÉ, ¥ÀªÀ£À ºÁUÀÆ d®±ÀQÛ AiÀÄAvÀæUÀ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ C¢üPÀUÉÆArvÀÄ. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ ºÁUÀÆ ¸ÀA¥ÀQðvÀ gÉÆÃUÀUÀ½UÉ ZÀÄZÀÄѪÀÄzÀÄÝ ªÉÊzsÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ, ¸Áé¸ÀÜöå ¥Àj¥Á®£É, ±ÀÄzÀÞ ºÁUÀÆ GvÀÛªÀÄ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPɬÄAzÀ ¥À¥ æ A À ZÀz° À è ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ Át ²ÃWÀU æ w À AiÀÄ°è PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. EzÀjAzÁV d£À¸A À SÉåAiÀÄ ºÉZ¼ ÑÀ À C¢üPª À ÁVzÉ. PÀȶ C©üªÀÈ¢Þ PÉÊUÁjPÉ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÀvÉÆÃn ºÁUÀÆ

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

15

ªÉÊzsÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ¬ÄAzÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt zÀgÀ C¢üPÀªÁVzÀÄÝ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÀgÀzÀ°è wÃgÁ E½PÉAiÀiÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ ²ÃWÀæUÀwAiÀÄ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁVzÉ. C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt«gÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ

£ÉÊdgÀ ZÁqï CAUÉÆïÁ §ÄgÀÄAr GUÁAqÀ PÁAUÉÆ qɪÉÆPÁænPï j¥À©èPï

PÀrªÉÄ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt

d£À£À ¥ÀæªÀiÁt 50 47 46 45 44 44

gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ

d¥Á£À dªÀÄð¤ El° ¥ÉÆÃZÀÄðUÀ¯ï gÀĪÉÄäAiÀiÁ ¸À©ðAiÀiÁ

d£À£À ¥ÀæªÀiÁt 8 8 9 9 9 9

C¢üPÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt«gÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ Át gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ

PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄgÀt¥Àª æ iÀ Át

gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ

ªÀÄgÀt ¥Àª æ ÀiÁt

¹AiÀiÁgÁæ°AiÉÆgÁæ£ï

18

PÀĪÉÊmï

01

AiÀÄÄPÉÃæ £ï

15

AiÀÄÄ.J.E

01

PÉÆÃmÉ r LªÀj

15

¸ÀvÁgï

01

¹ÖlÓgï¯ÁåAqï

14

§ºÉÃj£ï

02

zÀQët D¦üPæ Á

14

ªÀiÁ°Øêïì

03

¸À©gïAiÀiÁ

14

¸Ë¢CgÉéAiÀiÁ

03

ªÀ®¸É: MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±À¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ d£ÀgÀ ¸ÀܼÁAvÀgPÀ ÌÉ ªÀ®¸É JAzÀÄ PÀgA É iÀÄÄvÁÛg.É MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ d£À¸ÀASÁå UÁvÀæ ºÁUÀÆ CzÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ªÀ®¸ÉAiÀÄ ªÉÄïÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¤¨sÀðjvÀªÁVzÉ. ªÀ®¸ÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÉãÀÄ JAzÀÄ vÀªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄÃ? d£ÀgÀ GvÀÛªÀÄ DyðPÀ¹Üw ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÁV ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀÄvÁÛgÉ. ªÀ®¸ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀU¼ À A É zÀgÉ 1) vÀ¼î® À àqÄÀ ªÀ CA±ÀU¼ À ÄÀ 2) ¸É¼A É iÀÄ®àqÄÀ ªÀ CA±ÀU¼ À ÄÀ vÀ¼î® À àqÄÀ ªÀ CA±ÀU¼ À A É zÀgÉ

16

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄÀ d£ÀgÀÄ ºÉÆgÀ ºÉÆÃUÀĪÀAvÉ ¥ÉæÃgÉæ¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀPÉÌ §zÀ¯ÁV ¸É¼ÉAiÀÄ®àqÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß EvÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛªÉ. vÀ¼Àî®àqÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

¸É¼ÉAiÀÄ®àqÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ.

1

¤gÀÄzÉÆåÃUÀ,

1 GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ

2

§qÀvÀ£À,

2 GvÀÛªÀÄ fêÀ£À ±ÉÊ°

3

ªÁAiÀÄÄUÀÄt,

3 fêÀ ªÀÄvÀÄÛ D¹ÛUÀ¼À gÀPÀëuÉ

4

£ÉʸÀVðPÀ «PÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ

4 GvÀÛªÀĪÁzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt

5

¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ

5 EvÀgÉ

ªÀ®¸É §gÀĪÀªÀ

- ¨ÉÃgÉ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ §gÀĪÀªÀgÀÄ

ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀªÀ

- ¨ÉÃgÉ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÉÆÃUÀĪÀªÀgÀÄ

MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¸ÀܼÁAvÀgÀUÉƼÀÄîªÀªÀ£À£ÀÄß ªÀ®¹UÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÀ®¸É ±Á±ÀévÀ CxÀªÁ vÁvÁÌ°PÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ DzÀgÉ ªÀ®¸ÉAiÀÄ£ÀÄß JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. 1) DAvÀjPÀ ªÀ®¸É 2) CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀ®¸É gÁµÀÖçzÀ M¼ÀUÀqÉ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¸ÀܼÁAvÀgÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß DAvÀjPÀ ªÀ®¸É JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. F jÃwAiÀÄ ªÀ®¸É ºÀ½î¬ÄAzÀ ºÀ½îUÉ, ºÀ½î¬ÄAzÀ £ÀUÀgÀPÉÌ, £ÀUÀgÀ¢AzÀ £ÀUÀgÀPÉÌ ºÁUÀÆ £ÀUÀgÀ¢AzÀ ºÀ½î ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ DVgÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ gÁµÀÖç¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ gÁµÀÖçPÉÌ d£ÀgÀÄ ¸ÀܼÁAvÀgÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀ®¸É JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ? 1989gÀ°è ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁµÀÖç ¸ÀAWÀªÀÅ dįÉÊ -11 CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ d£À¸ÀASÁ墣ÀªÉAzÀÄ WÉÆõÀuÉ ªÀiÁrvÀÄ. 2.2 d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉ: ªÀiÁZïð-2012gÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå 7 ©°AiÀÄ£ï QÌAvÀ®Æ C¢üPÀªÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ F d£À¸ÀASÉå C¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. “d£À¸ÁAzÀv æ AÉ iÀÄÄ MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À Aè iÀÄ MlÄÖ d£À¸AÀ SÉå ºÁUÀÆ D ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ «¸ÁÛgU À ¼ À À ªÀÄzsåÀ zÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÁVzÉ” ¥Àw æ ZÀzg À ÄÀ Q.«Ä. ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ MlÄÖ ¸ÀgÁ¸Àj d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß d£À¸ÁAzÀv æ É JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸  ¯ À ÁUÀÄvÀz Û .É

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

17 d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ¯ÉPÁÌZÁgÀ

d£À¸ÁAzÀv æ É

=

MlÄÖ d£À¸ÀASÉå MlÄÖ ¨sËUÉÆýPÀ «¸ÁÛgÀ RAqÀUÀ¼À£ÀĸÁgÀ d£À¸ÁAzÀævÉ ºÁUÀÆ d£À¸ÀASÉå 2001gÀ°è

RAqÀU¼À ÄÀ

d£À¸ÁAzÀvæ É

K²AiÀiÁ

86.7

D¦üPæ Á

32.7

AiÀÄÄgÉÆÃ¥À

GvÀgÛ À

zÀQët

¸ÁUÀjPÀ

CAmÁnðPÁ

¥À¥ æ AÀ ZÀ

CªÉÄÃjPÁ

CªÉÄÃjPÁ

¥Àz æ ÃÉ ±À

70

22.9

21.4

4.25

0.0003 (varies)

19

738,523,843

528,720,5888

385,742,554

36,102,071

4,490 (non

7121000000

¥Àwæ ZÀzgÀ ÄÀ Q.«Ä.UÉ d£À¸AÀ SÉå

4,140,336,501 994,527,534

permanent)

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉ

PÉÆnÖgÀĪÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß «ÃQë¹zÁUÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævɬÄAzÀ PÀÆrzÀÄÝ E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævɬÄAzÀ PÉÆArªÉ. DzÀÝjAzÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.

18

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ 1)

C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ

2) ªÀÄzsÀåªÀÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ 3) PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ. C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è F PɼÀV£À ªÀÄÆgÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß C¢üPÀ ºÉÆA¢ªÉ. 1) K²AiÀiÁ RAqÀzÀ ¥ÀƪÀð, zÀQët ºÁUÀÆ DUÉßAiÀÄ ¨sÁUÀ 2) AiÀÄÄgÉÆÃ¥À RAqÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀ 3) AiÀÄÄ.J¸ï.J. AiÀÄ F±Á£Àå ¨sÁUÀ PÉ£ÀqÁzÀ DUÉßAiÀÄ ¨sÁUÀ ªÀÄzsÀåªÀÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨sÁUÀzÀ°è, vÉêÀ¥ÀÆjvÀ ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀ CeÉðAmÉÊ£Á, D¦æPÁzÀ DUÉßAiÀÄ ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ D¸ÉÖçðAiÀiÁzÀ ¥ÀƪÀð ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀåªÀÄ d£À¸ÁAzÀævÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ. zÀQët ºÁUÀÆ GvÀÛgÀzsÀÄæªÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, GµÀÚ ºÁUÀÆ ²ÃvÀ ªÀÄgÀ¨sÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĨsÁdPÀ ªÀÈvÀÛzÀ ¸ÀÄvÀÛ°£À C¢üPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀævÉ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. eÁeïð.©.Pɹ æ ìAiÀĪÀgÀ ¥ÀPæ ÁgÀ J²AiÀiÁ RAqÀzÀ §ºÀĨsÁUÀ PÀrªÉÄ d£À¸A À SÉå¬ÄAzÀ PÀÆrzÀÄÝ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ C¢üPÀ d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢ªÉ. EzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ «ªÀgÀuÉUÀÆ ¸ÀºÀ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄÃ? ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ 2/3 zÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉå PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÁ 7 gÀµÀÄÖ ¨sÀƨsÁUÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀz Û .É G½zÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄÄ Cw PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀv æ AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¥À¥ æ AÀ ZÀz° À è RAqÀU¼ À À M¼À¨Ás UÀQÌAvÀ®Æ PÀgÁªÀ½ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ d£ÀgÀÄ ªÁ¸ÀªÁVzÁÝgÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 2/3 gÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉå ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ zÀqÀ¢AzÀ 500 Q.«Ä M¼ÀUÀqÉ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß «ÃQë¹zÁUÀ K²AiÀiÁ Cw ºÀZÀÄÑ d£ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ d£À¸A À SÉåAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 61 gÀµÄÀ Ö d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArzÉ. D¦üPæ Á RAqÀ ±ÉÃPÀqÁ 13 gÀµÄÀ Ö d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ 2£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï RAqÀ ±ÉÃPÀqÁ 12 gÀµÀÄÖ, zÀ. CªÉÄÃjPÁ RAqÀ ±ÉÃPÀqÁ 8.5 GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ RAqÀ ±ÉÃPÀqÁ 5 gÀµÀÄ ¸ÁUÀjPÁ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ±ÉÃPÀqÁ 0.5 gÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ D¸ÉÖçðAiÀiÁªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ¸ÁUÀjPÀ ¥ÀæzÉñÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°èAiÉÄà Cw PÀrªÉÄ d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢zÉ. CAmÁnðPÀ ±Á¸ÀévÀªÁV d£ÀgÀ gÀ»vÀªÁVzÀÝgÀÆ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ gÁµÀÖçzÀ «eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ F ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÁV ¨sÉÃn ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

19 RAqÀUÀ½UÀ£ÀĸÁgÀ d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉ

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 10 ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀSÉåAiÀÄ 58 % gÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¥ÀæxÀªÀÄ 10 gÁµÀÖçUÀ¼À°è 6 gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ K²AiÀiÁ RAqÀzÀ°èªÉ. (aãÁ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀ ¸ÉÃj ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ 36.1 % gÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢ªÉ) K²AiÀiÁ RAqÀzÀ 6 gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀªÀÅ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ UÀÄgÀÄw¸À§°ègÁ?

C¢üPÀ d£À¸AÀ SÉå ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçU¼ À ÄÀ

20

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ C¢üPÀ d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢zÀ 10 gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ

C.£ÀA

gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ

d£À¸AÀ SÉå

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå ±Éà ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è

1

aãÁ

1,360,120,000

19.4%

2

¨sÁgÀvÀ

1,210,193,422

17.5%

3

AiÀÄÄ.J¸ï.J.

316,730,000

4. 5%

4

EAqÉÆãÉòAiÀiÁ

237,641,000

3. 4%

5

¨Áæjhįï

198,783,000

2.8%

6

¥ÁQ¸ÁÛ£À

184,333,000

2.7 %

7

£ÉÊfjAiÀiÁ

170,123,740

2.39%

8

¨ÁAUÁèzÃÉ ±À

161,083,804

2.26%

9

gÀ²AiÀiÁ

143,347,100

2%

10

d¥Á£À

127,547,000

1.79%

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄÃ? ªÁånPÀ£ï ¥Àlt Ö ªÀÅ 800 d£À¸AÀ SÉå ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥À¥ æ AÀ ZÀz° À Aè iÉÄ Cw PÀrªÉÄ d£À¸AÀ SÁå ºÉÆA¢zÀ gÁµÀçÖªÁVzÉ. d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ : 1) ¨ËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ- ¨sÀƸÀégÀÆ¥À, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ±ÀÄzÀÞ¤ÃgÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀ ºÁUÀÆ ¥ÀæªÀiÁt, ªÀÄtÄÚ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ. 2) DyðPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ – R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ, PÉÊUÁjQÃPÀgÀt, £ÀUÀjÃPÀgÀt, ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ , ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ, ¸ÁjUÉAiÀÄ ¸ÀA¥ÀPð À zÀ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀ DyðPÁA±ÀU¼ À ÁVªÉ. 3) ¸ÁªÀiÁfPÀ & ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ – fêÀ & D¹ÛAiÀÄ gÀPÀëuÉ, ¸ÀgÀPÁgÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, d£ÀgÀ D±ÉÆÃvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ, zsÀªÀÄð, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CA±ÀUÀ¼À±ÁVªÉ. d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ²ÃWÀæ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁVªÉ •

£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À CªÀ£Àw

•

±ÀÄzÀÞ ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉ

•

ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå, d®ªÀiÁ°£Àå, ªÀÄtÄÚ ºÁUÀÆ ±À§ÝªÀiÁ°£ÀåUÀ¼À ºÉZÀѼÀ

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

21

•

¥Àj¸ÀgÀzÀ CªÀ£Àw

•

CgÀtå£Á±À ºÁUÀÆ fë¥Àj¸ÀgÀ ªÉÊ«zsÀå ºÁ¼ÁUÀÄ«PÉ

•

ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ ºÁUÀÆ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ GµÀÚvÉAiÀÄ ºÉZÀѼÀ

•

ºÉƸÀ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À ºÀ§Äâ«PÉ

•

DºÁgÀzÀ PÉÆgÀvÉ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À PÉÆgÀvÉ

•

CAvÀdð®ªÀÄlÖzÀ PÀĹvÀ, ªÀİãÀªÁzÀ ¤ÃgÀÄ £À¢/¸ÀªÀÄÄzÀæPÉÌ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ, WÀ£ÀvÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ C±ÀÄzÀÞªÁzÀ ªÁvÁªÀgÀt ¤ªÀiÁðtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

•

ªÀÄzÀÄÝ ¸ÉêÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ®Æn ªÀiÁqÀĪÀAvÀºÀ C¥ÀgÁzsÀUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt C¢üPÀUÉƼÀÄî«PÉ.

•

C¥ÀgÁzsÀ/zÀgÉÆÃqÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ

•

gÁdQÃAiÀÄ C¹ÛgÀvÉ

•

¤gÀÄzÉÆåÃUÀ

•

ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À PÉÆgÀvÉ. (DºÁgÀ, §mÉÖ, ªÀ¸Àw) ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ

22

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

d£À¸ÀASÁå ¤AiÀÄAvÀæt PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ PÀÄlÄA§AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ UÀ¼À C¼Àªr À PÉ ªÀiÁrPÉƼÀĪ î ÅÀ zÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀZ æ ÁgÀ PÉÊUÉƼÀĪ î ÅÀ zÀÄ, §æºäÀZAÀ iÀÄð ¥Á®£É ¸ÀA é iÀÄA ¤AiÀÄAvÀt æ , C«ªÁ»vÀgÁV G½AiÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ª À iÀ Á£À C¢üPU À Æ É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ CªÀgÀ DgÉÆÃUÀå C©üªÈÀ ¢Þ ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ, ²PÀt ë ªÀ£ÄÀ ß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀª æ ÄÀ UÀ½AzÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. d£À¸ÀASÁå DªÀvÀð(Demographic Cycle) d£À¸ÀASÉå DªÀvÀðªÀÅ C¢üPÀ d£À£À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtUÀ½AzÀ PÀrªÉÄ d£À£À ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ MAzÀÄ gÁµÀÖç ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉÆAqÀÄ ««zsÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀ ªÀiÁzÀjAiÀiÁVzÉ. F ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtÀ ¥ÀƪÀð¢AzÀ PÉÊUÁjQÃPÀgÀt £ÀAvÀgÀzÀ DyðPÀ ¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. F «ªÀgÀuÉAiÀÄÄ CªÉÄÃjPÉAiÀÄ d£À¸ÀASÁåvÀdÕ qɧÆè J¸ï. xÁªÀÄì£ï gÀªÀgÀ (1929) «µÉèõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ. d£À¸ÀASÁå DªÀvÀðªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV LzÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. DzÀgÉ ªÀÄÆ® d£À¸ÀASÁå DªÀvÀðzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ PÉêÀ® £Á®ÄÌ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. PÉ®ªÀÅ «eÁÕ¤UÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ AiÀÄÄgÉÆÃ¥À ºÁUÀÆ ¥ÀƪÀð K²AiÀiÁzÀ gÁµÀÖçUÀ¼À EA¢£À d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt «ÃQë¹zÁUÀ LzÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ CªÀ±ÀåPÀ JAzÀÄ w½zÀÄ §A¢vÀÄ.

1. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ-¹ÜgÀ d£À¸ÀASÁå ºÀAvÀ d£À¸A À SÁå DªÀvð À zÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ C¢üPÀ d£À£À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ Át¢AzÀ PÀÆrPÉÆArzÀÄÝ EAvÀºÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ DyðPÀªÁV Cw »A¢½gÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Qææ.±À. 1750 QÌAvÀ »A¢£À CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è Qæ.±À. 1920 gÀ ªÀgÉV£À CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®£ÉÃAiÀÄ ºÀAvÀ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. d£À£À-ªÀÄgÀtUÀ¼ÉgÀqÀÆ C¢üPÀªÁVzÀÄÝ d£À¸ÀASÉå ºÉZÀѼÀ ¹ÜgÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. 2. JgÀqÀ£ÉÃAiÀÄ ºÀAvÀ-d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ªÀÈ¢Þ DgÀA¨sÀzÀ ºÀAvÀ. FºÀAvÀzÀ°è d£À£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉƼÀîzÉ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt ªÀiÁvÀæ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è DºÁgÀzsÁ£ÀåUÀ¼À ºÉZÀÄÑ GvÁàzÀ£É ºÁUÀÆ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ºÀAaPÉ, ±ÀÄzÀÞ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ½UÉ ªÉÊzsÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåzÀ «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt ²ÃWÀæ UÀwAiÀÄ°è E½PÉAiÀiÁVzÉ. C£ÉÃPÀ K²AiÀiÁ ºÁUÀÆ D¦üæPÁ RAqÀzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ F ºÀAvÀzÀ°èªÉ.

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

23

3. ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ – «¸ÁÛgÀUÉƼÀÄîwÛgÀĪÀ CAwªÀÄ ºÀAvÀ. ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtzÉÆA¢UÉ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ¸ÀºÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ d£À£À ¥Àª æ iÀ Át zÀgÀ ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ Át zÀgQÀ ÌAvÀ C¢üPª À ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U Â É ºÉZÄÀ Ñ PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É £ÀUÀjÃPÀgÀtzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄ PÀȶ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è E½PÉ, ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtzÀ ºÉZÀѼÀ, ¨Á® PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è E½PÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ F ºÀAvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÁVªÉ. ¨sÁgÀvÀ F ºÀAvÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. 4. £Á®Ì£AÉ iÀÄ ºÀAvÀ – PÀrªÉÄ ¹ÜgÀvÉAiÀÄ ºÀAvÀ £Á®Ì£ÉÃAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è d£À£À ¥ÀæªÀiÁt & ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt MAzÉà ºÀAvÀzÀ°è EgÀĪÀÅzÀjAzÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è ¹ÜgÀvÉ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. F ºÀAvÀzÀ°ègÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ vÁAwæPÀ ºÁUÀÆ DyðPÀªÁV C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀçÖU¼ À ÁVªÉ. F gÁµÀçÖU¼ À ÄÀ PÉÊUÁjPÁ C©üªÈÀ ¢Þ ºÁUÀÆ CvÀå¢Pü À £ÀUj À ÃPÀgt À ¢AzÀ PÀÆqÀPÆ É ArgÀÄvÀª Û .É fêÀ£À ªÀÄlÖzÀ°è ºÉZÀѼÀ. Cw PÀrªÉÄ zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄ EzÀjAzÁV ¨ÉÆdÄÓ F ºÀAvÀzÀ d£ÀgÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. qÉ£ÁäPÀð, d¥Á£ï, ¨É°ÓAiÀÄA ¹édgï¯ÁåAqï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ F ºÀAvÀzÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. 5. LzÀ£AÉ iÀÄ ºÀAvÀ – E½PÉAiÀÄ ºÀAvÀ LzÀ£A É iÀÄ ºÀAvÀz° À è d£À£À ¥Àª æ iÀ Át zÀgÀ ªÀÄgÀt ¥Àª æ iÀ ÁtQÌAvÀ PÀrªÉÄ E½PÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀz Û É EzÀjAzÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ E½ªÀÄÄRªÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. dªÀÄð¤, ºÀAUÉÃj, £ÁªÉð ¹ÖqÀ£ï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ LgÉÆÃ¥Àå gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ F ºÀAvÀzÀ°èªÉ.

2.2 d£À¸AÀ SÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£É ««zsÀ ªÀAiÉÆêÀiÁ£Àz° À g è ÄÀ ªÀ d£Àg¸ À A À SÉå, zsª À ÄÀ ð, ¹ÛçÃ-¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥Àª æ iÀ Át ªÀÄÄAvÁzÀ ®PÀt ë UÀ½UÀ£ÄÀ ¸ÁgÀ d£ÀgÀ «ªÀgÀuÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß d£À¸ÀASÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£É JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¥Àæw gÁµÀÖçzÀ £ÁUÀjÃPÀgÀÄ vÀªÀÄäzÉà DzÀ d£À¸ÀASÁå ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¹Ûçà ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt, ªÀAiÉÆëÄw, GzÉÆåÃUÀ, ¸ÁPÀëgÀvÉ, fëvÁªÀ¢ü, zsÀªÀÄð, ªÀÄÄAvÁzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ d£À¸ÀASÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£É gÀZÀ£É M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ¹Ûçà ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt/°AUÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£É ¹Ûçà ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÀASÉå MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ d£À¸ÀASÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtªÁVzÉ. ¹Ûçà ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀĵÀ d£À¸ÀASÁå C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß ¹ÛçÃ-¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ EgÀĪÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ JAzÀÄ C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¹Ûçà ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt

=

¹Ûçà d£À¸ÀASÉå ¥ÀÄgÀĵÀ d£À¸ÀASÉå

X 1000

PÉ®ªÉÇAzÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À°è °AUÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ ¥Àæw ¸Á«gÀ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ JAzÀƸÀºÀ C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É °AUÀ¨ÃÉs zÀ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ vÀ¥ÄÀ à AiÀiÁªÀÅzÉà gÁµÀÖçz° À è °AUÀ¨ÃÉs zÀ C¢üPª À ÁVzÀÝgÉ CzÀÄ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̽UÉ ªÀiÁgÀPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

24

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¹ÛçÃ-¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt-2010 gÀ°è 986 ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ EzÀÄÝ 2011 gÀ°è EzÀÄ 984 PÉÌ E½¢zÉ. ¯ÁnéAiÀiÁ (Latvia) E¸ÉÆÃÖ ¤AiÀiÁ(Estonia) ªÀÄvÀÄÛ ¥À¥ æ AÀ ZÀz° À è C¢üPÀ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀçÖU¼ À ÁVªÉ F gÁµÀÖçU¼ À ° À è °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ¥Àw æ ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀµj À UÉ 1174 ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄjgÀĪÀgÄÀ EzÀPÌÉ «gÀÄzÀÞªÁV AiÀÄÄ.J.E. Cw PÀrªÉÄ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. F gÁµÀÖçzÀ°è ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ 468 ¹ÛçAiÀÄgÀÄ EgÀĪÀgÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 139 gÁµÀÖçUÀ¼À°è ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÀASÉå C¢üPÀ«zÀÄÝ 72 gÁµÀÖçUÀ¼À°è PÀrªÉÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. F PɼÀV£À £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß «ÃQë¹zÁUÀ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ, GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ, gÀ²AiÀiÁ, D¸ÉÖçðAiÀiÁ ªÀÄÄAvÁzÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¥ÀgÀªÁV PÀAqÀħAzÀgÉ K²AiÀiÁ ºÁUÀÆ D¦üPæ Á ºÁUÀÆ zÀQët CªÉÄÃjPÁ RAqÀUÀ¼À gÁµÀÖçUÀ¼À°è ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¥ÀæªÀiÁt ¥ÀÄgÀĵÀjVAvÀ PÀrªÉÄ. ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZ£ À É ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZ£ À A É iÀÄÄ d£À¸A À SÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ Cw ¥Àª æ ÄÀ ÄR ®PÀt ë UÀ¼° À è MAzÁVzÉ. ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZÀ£É MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°èAiÀÄ ¥Àæw ªÀAiÀĹì£À°è EgÀĪÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtªÁVzÉ. EzÀÄ ¹Ûçà ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀĵÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀz Û .É ¥Àw æ ªÀAiÀĹì£À d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß «±ÉÃè ¶¸ÀĪÀ §zÀ°UÉ ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZ£ À A É iÀÄ£ÀÄß

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

25

ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. 1) 0-14 ªÀµÀð ªÀÄPÀ̼ÀÄ. 2) 15-65 ªÀµÀð ªÀAiÀĸÀÌgÀgÀÄ. 3) 65QÌAvÀ®Æ ºÉZÀÄÑ ªÀÈzÀÞgÀÄ. ªÀAiÉÆëÄwUÀ£ÀĸÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå ªÀAiÉÆëÄwAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄ (ªÀµð À UÀ¼° À è)

±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁt

¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ

¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ

0-14

26.2%

950,474,013

887,057,234

15-65

65.8%

2,332,710,624

2,285,264,760

249,318,537

312,187,796

65 < 8%

ªÉÄð£À CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÀAiÀĸÀÌgÀ ¥ÀæªÀiÁt ¥Àæw±ÀvÀ 65.8 EgÀÄvÀÛzÉ. ªÀÈzÀÞgÀ ¸ÀASÉå ¥Àæw±ÀvÀ 8 gÀµÀÄÖ ºÁUÀÆ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå ¥Àæw±ÀvÀ 26.2 gÀµÀÄÖ EgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. d£À¸ÀASÁå ¦gÁå«Äqï ¥Àæ¥ÀAZÀ

d£À¸ÀASÁå ¦gÀ«Äqï £ÀPÉë CxÀªÁ ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¦gÀ«Äqï £ÀPÉëAiÀÄÄ ««zÀ ªÀAiÀĹì£À d£ÀgÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ ¸ÀÆa¸ÀĪÀ £ÀPÉëAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀÄ ¦gÁå«Äqï DPÁgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ MAzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß w½¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ««zsÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛz.É C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ¦gÀ«Äqï£À vÀ¼À¨sÁUÀªÀÅ «¸ÁÛgÀªÁVzÀÄÝ ªÉĮĨsÁUÀªÀÅ aPÀÌzÁVgÀÄvÀÛzÉ. F CA±ÀªÀ£ÀÄß £ÉÊfÃjAiÀiÁ ¦gÀ«Äqï ¤AzÀ w½zÀÄPÉƼÀÀÄzÁVzÉ. d¥Á¤£À ¦gÀ«Äqï£À°è C¢üPÀ AiÀÄĪÀPÀgÀÄ

26

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

PÀAqÀħAzÀÄ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå PÀrªÉÄ EgÀªÅÀ zÀ£ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz Û É ºÁUÀÆ ªÀÈzÀÞgÀ ¸ÀASÉå C¢üPª À ÁVgÀĪÀ PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvÀzÀ ¦gÀ«Äqï d£À£À ¥ÀæªÀiÁt MAzÉà jÃwAiÀiÁVzÀÄÝ ¦gÀ«Äqï vÀ¼À¨sÁUÀ «¸ÁÛgÀªÁVzÉ. EzÀÄ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå C¢üPÀªÁVgÀĪÀzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ªÉÄïÁãUÀ aPÀÌzÁVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÈzÀÞgÀ ¸ÀASÉå PÀrªÉÄ EgÀĪÀ ¸ÀÆZÀPÀªÁVzÉ. CªÀ®A©vÀ d£ÀgÀ ¥Àª æ iÀ Át (Dependancy Ratio) 15 jAzÀ 64 ªÀµÀð ªÀAiÀĹì£À ªÀÄzsÀåzÀ d£À¸ÀASÉå ºÁUÀÆ CªÀ®A©vÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ (ªÀÄPÀ̼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÈzÀÞgÀÆ) ªÀÄzsÀåzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß CªÀ®A©vÀ d£ÀgÀ ¥Àª æ ÀiÁt JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀÄ DyðPÀ zÀȶ֬ÄAzÀ GvÁàzÀPÀ d£À¸ÀASÉå ºÁUÀÆ CªÀ®A©vÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ªÀÄzsÀåzÀ UÀÄuÁvÀäPÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÁVzÉ. ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt

¸ÁPÀëgÀvÉ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄR d£À¸ÀASÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ®PÀët. EzÀÄ d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖzÀ ªÉÄÃ¯É ºÁUÀÆ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄvÀz Û .É DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÀºÀ EzÀgÀ ¥À¨ æ Ás ªÀPÌÉ M¼ÀUÁVgÀÄvÀz Û .É CjvÀÄPÉÆAqÀÄ §gÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ NzÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß ¸ÁPÀëgÀvÉ JAzÀÄ PÀgAÉ iÀÄÄvÁÛg.É ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄÄ MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀÆZÀPÀªÁVzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ C²QëvÀ ªÀAiÀĸÀÌgg À À ¥ÉÊQ2/3 gÀµÄÀ Ö PÉêÀ® 8 gÁµÀçÖU¼ À ° À è PÀAqÀÄ §gÀÄvÁÛg(É ¨ÁAUÁèzÃÉ ±À, aãÁ, Ff¥ï, EwAiÉÆæüAiÀiÁ, ¨sÁgÀvÀ, EAqÉÆãÉòAiÀiÁ, £ÉÊfjAiÀiÁ ºÁUÀÆ ¥ÁQ¸ÁÛ£À) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ C²QëvÀgÀ°è 2/3 gÀµÀÄÖ C²ÃQëvÀgÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÁVzÁÝgÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ 2011 gÀ ªÀgÀ¢ ¥ÀæPÁgÀ eÁfðAiÀiÁ ±ÉÃPÀqÁ 100 gÀµÀÄÖ ¸ÁPÀëgÀvÉ ºÉÆA¢ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. E¸ÉÆÖ¤AiÀiÁ, ®Æn«AiÀiÁ, ¸ÉÆèêÉäAiÀiÁ, AiÀÄÄPÉæãï, gÀ²AiÀiÁ, ºÀAUÉÃj ±ÉÃPÀqÁ 94 gÀµÀÄÖ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢ªÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 65 gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 50 jAzÀ 80 gÀµÀÄÖ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢ ªÀÄzsÀåªÀÄ ¸ÁPÀëgÀvÁ gÁµÀÖçUÀ¼ÁVªÉ. ªÀiÁ°, zÀQët ¸ÀÄqÁ£ï, £ÉÊdgï, V¤AiÀiÁ ªÀÄÄAvÁzÀ

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

27

gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ Cwà PÀrªÉÄ ¸ÁPÀëgÀvÉ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÁVªÉ. GzÉÆåÃUÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À gÀZÀ£É ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, PÉÊUÁjPÉ, ªÁå¥ÁgÀ, ¸ÁjUÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀª£ À ÄÀ ß GzÉÆåÃUÀ¸ÜÀ gÀ gÀZ£ À É J£ÀÄßvÁÛg.É ¥À¥ æ A À ZÀzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¥Áæx« À ÄPÀ, ¢éwÃAiÀÄ, vÀÈwÃAiÀÄ ºÁUÀÆ ZÀvÀÄxÀð DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÉAzÀÄ £Á®ÄÌ «¨sÁUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄð£À £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß «ÃQë¹zÁUÀ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët CªÉÄÃjPÁ, AiÀÄÄgÉÆÃ¥À RAqÀzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ gÀ²AiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ D¸ÉÖçðAiÀiÁUÀ¼À°è ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉ PÀAqÀħgÀzÉ G½zÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ PÉÃA¢æÃPÀgÀtUÉÆArªÉ. DzÀgÉ K²AiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ D¦üæPÁ RAqÀzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ PÀȶ¥ÀæzsÁ£À (¥ÁæxÀ«ÄPÀ ZÀlĪÀnPÉ) gÁµÀÖçUÀ¼ÁVªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÁ¸À¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ªÁ¸À¸ÁÜ£À. £ÀUÀgÀ ªÁ¸À¸ÁÜ£À JAzÀgÉ ¥ÀlÖt ºÁUÀÆ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ¥Á°PÉUÀ½AzÀ PÀÆrPÉÆArzÀÄÝ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV d£ÀgÀÄ ¢éwÃAiÀÄ, vÀÈwÃAiÀÄ CxÀªÁ ZÀvÀÄxÀð DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è vÉÆqÀVgÀÄvÁÛgÉ. UÁæ«ÄÃt ªÁ¸À¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÀ½îUÀ¼ÁVzÀÄÝ d£ÀgÀÄ C¢üPÀªÁV ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀÄvÁÛgÉ. ¥À¥ æ ÀAZÀzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¥Àæw±ÀvÀ 50.5 gÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉå £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀiÁVzÉ RAqÀUÀ½UÀ£ÀĸÁgÀ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß PɼV À £À ¥ÀnA Ö iÀÄ°è vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ. £ÀUj À ÃPÀgt À , d£À¸A À SÉåAiÀÄ E£ÉÆßAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ®PÀt ë ªÁVzÀÄÝ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt ¥Àæ¸ÀÄÜvÀ C¢üPÀªÁUÀ ºÀwÛzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå

28

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR 10 ªÀĺÁ£ÀUÀgÀUÀ¼À d£À¸ÀASÉå 2012

±ÉÃæ t £ÀUg À À

d£À¸AÀ SÉå

gÁµÀçÖ

±ÉÃæ t £ÀUg À À

d£À¸AÀ SÉå

gÁµÀçÖ

11,551,930

gÀ²AiÀiÁ

1

±ÁAWÉÊ

17,836,133

aãÁ

6

ªÀiÁ¸ÉÆÌÃ

2

E¸ÁÛA§Ä¯ï

13,255,685

lQð

7

¸Á¥ÉÆÃ¥ÉÆÃmï 11,316,149

¨Éf æ ¯ï

3

PÀgÁa

12,991,000

¥ÁQ¸ÁÛ£À 8

UÁAUïeÉÆÃ

11,070,654

aãÁ

4

ªÀÄÄA¨ÉÊ

12,478,447

¨sÁgÀvÀ

9

zɺ° À

11,007,835

¨sÁgÀvÀ

5

©fAUï

11,716,000

aãÁ

10

¹AiÉÆïï

10,575,447

zÀQët PÉÆjAiÀiÁ

¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü M§â ªÀÄ£ÀĵÀå fêÀAvÀªÁVgÀĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ EA¢£À d£ÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj fêÀvÁªÀ¢üAiÀÄÄ 68.09 ªÀµÀð. C£ÉÃPÀ zÀ±ÀPÀUÀ½AzÀ EzÀÄ C¢üPÀªÁUÀºÀwÛzÉ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ, DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÉAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ½AzÀ fëvÁªÀ¢ü C¢üPÀªÁUÀºÀwÛzÉ. ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü 66.09 ªÀµÀð «zÀÝgÉ ªÀÄ»¼Á ¸ÀgÁ¸Àj ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢A ü iÀÄÄ 70.24 ªÀµð À ¥ÀÄgÀĵÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ªÀÄzsåÀ zÀ fëvÁªÀ¢A ü iÀÄ°è UÀt¤ÃAiÀÄ ªÀåvÁ師 À gÀĪÀzÄÀ w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ½VAvÀ ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü C¢üPÀªÁVzÉ. K²AiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ D¦üæÃPÁ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü ºÉÆA¢ªÉ.

ªÀÈzÁÝ¥Àå d£À¸ÀASÁå : (Population Aging): ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢üAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀzÀjAzÀ ªÀÈzÀÞgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt zÉñÀzÀ°è C¢üPÀ PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÈzÁÝ¥Àå d£À¸ÀASÁåAiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

29

d£À¸ÀASÁå DAiÀÄĵÀå C¢üPÀªÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀjAzÀ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ GzÀ㫸ÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¤ªÀÈwÛ ºÉÆA¢zÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ JjPÉ ºÁUÀÆ zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀAiÀĹì£À d£À¸ÀASÉåAiÀÄ E½PÉ Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. EzÀjAzÀ gÁµÀÖçzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À ªÉÄÃ¯É zÀĵÀàjuÁªÀÄ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. d£À¸ÀASÉå ªÀAiÀĸÀÄì C¢üPÀªÁzÀAvÉ DgÉÆÃUÀå ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀAiÉÆêÀÈzÀÞgÀÄ PÀpt ºÁUÀÆ ¸ÀQæAiÀÄ fêÀ£À ºÉÆA¢zÀªÀgÁVzÀÝgÉ CªÀgÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß gÁµÀÖç GvÁàzÀ£É C¢üPÀUÉƽ¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðzÀ°è ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ. d£À¸ÀASÁå ¯Á¨sÁA±À: (Population Dividend): d£À¸ÀASÁå ¯Á¨sÁA±À ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 20-30 ªÀµÀð CªÀ¢üUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÀrªÉÄ ²±ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À ªÀÄgÀt, ¸ÀgÁ¸Àj fëvÁªÀ¢üAiÀÄ «¸ÁÛgÀ ºÁUÀÆ ¹Ûçà ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è E½PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ CªÀ¢A ü iÀiÁVgÀÄvÀÛz.É F CªÀ¢A ü iÀÄ°è ±À« æ ÄPÀgÄÀ CAzÀgÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀAiÀĹì£À d£À¸A À SÉå C¢üPª À ÁVzÀÄÝ CªÀ®A©vÀgÀ ªÉÄð£À PÀrªÉÄ RZÀÄð EgÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ vÀéjvÀ DyðPÀ ¥ÀU æ w À UÉ PÁgÀtªÁVgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvÀ,ZÉÊ£Á ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ EAzÀÄ F ºÀAvÀzÀ°èªÉ. EzÀjAzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÃUÀ wêÀæªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢Þ (Human Development ) F CzsÁåAiÀÄzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è £ÁªÀÅ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ §UÉÎ ZÀað¹zÉÝêÉ. DzÀgÉ F G¥À CzsÁåAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ §UÉÎ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ E°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ £ÀqÀÄªÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀåvÀÛAiÀiÁ¸À EzÉAiÉÄÃ? JA§ ¥Àæ±Éß GzsÀ㫸ÀÄvÀÛzÉ. ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢Þ JgÀqÀÆ ¸ÁAzsÀ©üðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁVªÉ. ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ, DzÀgÉ EzÀÄ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ CxÀªÁ £ÀPÁgÁvÀäPÀ EgÀ§ºÀÄzÀÄ. C©üªÈÀ ¢Þ AiÀiÁªÁUÀ®Æ zs£ À ÁvÀäPÀ EzÀÄ MAzÀÄ UÀÄuÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀz Û .É

qÁ|| ªÉÄÊ»§Æ¨ï-ªÀůï-

ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß qÁ|| ªÉÄÊ»§Æ¨ï-ªÀůï-ºÀPï ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ. qÁ|| ºÀPï ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÁÛ “C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ d£ÀgÀ DAiÉÄÌU¼ À £ À ÄÀ ß «¸Àj Û ¹ CªÀgÀ fêÀ£À ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀz Û ”É . F ¥ÀjPÀ®à£A É iÀÄ CrAiÀÄ°è d£ÀgÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁVgÀÄvÁÛgÉ. DAiÉÄÌUÀ¼ÀÄ ¤²ÑvÀªÁVgÀzÉ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ M¼À¥ÀnÖgÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆ® UÀÄj d£ÀgÀÄ CxÀð¥ÀÆtðªÁV fêÀ£À £ÀqɸÀĪÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÁVzÉ.

CxÀð¥ÀÆtð fêÀ£ÀªÉAzÀgÉ d£ÀgÀÄ DgÉÆÃUÀåPÀgÀªÁVzÀÄÝ vÀªÀÄä ¥Àæw¨sÉÃAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹ ¸ÁªÀiÁfPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁQøÁÛ£À CxÀð±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ ¸Á¢ü¸® À Ä ±ÀPª ÛÀ ÁÀVgÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀxð À .CAzÀgÉ CxÀð¥ÀÆtðªÁzÀ fêÀ£ª À £ À ÄÀ ß £Àq¸ É ® À Ä DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët CªÀ±ÀåPÀ DzÀÝjAzÀ F JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ C¨sÀªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæzsÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. C£ÀPÀëgÀvÉ, §qÀvÀ£À, ¸ÁªÀiÁfPÀ vÁgÀvÀªÀÄå ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ PÉÆgÀvÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ d£ÀgÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ DAiÉÄÌUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁªÀÄxÀåð ºÁUÀÆ ¸ÀévÀAvÀæªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è. ºÀPï

¥ÉÆ|æ | CªÀÄÈvÀåð ¸Éãï- ¥ÀPæ ÁgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ MAzÀÄ ªÀiÁUÀðªÁVzÀÄÝ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£¬ É ÄAzÀ PÀÆrPÉÆArzÉ. CªÀgÄÀ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ DyðPÀ ²æêÀÄAwPÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É ½¸ÀĪÀÅzÀgÀ

30

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁV ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£z À À C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¸À¨ÃÉ PÀÄ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É JAzÀÄ w½zÀÄPÉƼÀÀÄzÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ PɼÀV£À £Á®ÄÌ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ½AzÀ ¨ÉA§°vÀªÁVzÉ. 1. ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ (Equity) d£ÀjUÉ ®¨sÀå«gÀĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ °AUÀ, eÁw, d£ÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ DzsÁAiÀÄzÀ ¨ÉÃzsÀ«®èzÉ J®èjUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.

¥ÉÆ|| CªÀÄÈvÀåð ¸ÉÃ£ï ¨sÁgÀvÀzÀ CxÀð±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ

2. ¸ÀĹÜgv À É Sustainability CªÀPÁ±ÀU¼ À À ®¨såÀ vA É iÀÄ°è ¤gÀAvÀgv À A É iÀÄÄ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀªÀÄxÀð¤ÃAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀ®Ä ¥Àæw ¦Ã½UÉAiÀÄÄ CzÉà CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉAiÀÄ «ZÁgÀ ªÀÄ£À¹ì£À°èj¹ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ.

3. GvÁàzÀPÀvÉ(Productivity): EzÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV d£ÀgÀ°è ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ. d£ÀgÀÄ gÁµÀÖçzÀ ¸ÀA¥ÀvÁÛVgÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀgÀ eÁÕ£Á©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀå MzÀV¹ CªÀgÀÄ ¸ÀªÀÄxÀðPÀªÁV PÁAiÀÄðªÀiÁqÀ®Ä ¹zÀÝUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ. 4. ¸À§°ÃPÀgÀt(Empowerment) DAiÉÄÌUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆAzÀ®Ä ¸À§°ÃPÀgÀt ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. ¸ÁévÀAvÀæöå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉaѸÀĪÀÅzÀjAzÀ DAiÉÄÌUÀ¼À C¢üPÁgÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ d£À¥ÀgÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ ¸ÀgÀPÁgÀ¢AzÀ d£ÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt ¸ÁzsÀå. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ¥À£(À C¼Àv)É (Measuring of Human Development): ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À ¸ÀºÁ¢AzÀ C¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. 1) ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÁåAPÀ(Human Development Index) 2) ªÀiÁ£ÀªÀ §qÀvÀ£À ¸ÀÆZÁåAPÀ(Human Poverty Index)

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

31

F JgÀqÀÆ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj MAzÀÄ zÉñÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¤RgÀªÁzÀ avÀæªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÁåAPÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ²PÀët, DgÉÆÃUÀå ºÁUÀÆ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §½PÉ C©üªÀÈ¢Þ C¼ÀvÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¯ÁVzÉ. DgÉÆÃUÀå(Health) DgÉÆÃUÀåªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ C¼ÉAiÀÄĪÀ ªÉÆzÀ® ¸ÀÆZÁåAPÀ. ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢üAiÀÄÄ C¢üPÀªÁVzÉ JAzÀgÉ d£ÀgÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÁVzÁÝgÉAzÀÄ CxÀð. ²PÀët (Education) ²PÀëtªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ C¼ÉAiÀÄĪÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀ. AiÀÄĪÀd£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯ÉAiÀÄ°è ªÀÄPÀ̼À ºÉ¸ÀgÀÄ £ÉÆAzÁªÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ²PÀëtªÁVgÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛªÀÄ fêÀ£À ªÀÄlÖ (Decent Standard of living) EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ C¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀªÁVzÉ. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À Rjâ ªÀiÁqÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. ªÉÄð£À ªÀÄÆgÀÄ WÀlPÀUÀ½UÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀPÉÌ 1/3 ªÀi˯ÁåAPÀ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÆgÀÄ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj MAzÀÄ CxÀªÁ CzÀPÉÌ ¸À«ÄÃ¥À ªÀi˯ÁåAPÀ ºÉÆA¢zÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖ UÀjµÀ× ªÀÄlÖzÀ°èzÉ JAzÀÄ w½zÀÄPÉƼÀÀÄzÁVzÉ. ªÀi˯ÁåAPÀªÀÅ 0.983 JAzÀgÉ C¢üPÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÁUÀÆ ªÀi˯ÁåAPÀªÀÅ 0.268 JAzÀgÉ PÀrªÉÄ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀÄ CxÉÊð¸À¯ÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ §qÀvÀ£À ¸ÀÆZÁåAPÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ §qÀvÀ£À ¸ÀÆZÁåAPÀ M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛgÀzÉ. 1) 40 ªÀµÀðzÀ ªÀgÉUÀÆ ¤²ÑvÀ fëvÁªÀ¢ü PÀrªÉĬÄgÀĪÀÅzÀÄ. 2) ªÀAiÀĸÀÌgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt 3) ±ÀÄzÀÞ ¤ÃgÀÄ PÀÄrAiÀÄ®Ä zÉÆgÉAiÀÄzÉ EgÀĪÀ d£ÀgÀÄ 4) PÀÄ¥ÉÆõÀuÉ(¸ÀgÁ¸ÀjVAvÀ PÀrªÉÄ vÀÆPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå). ªÉÄð£À JgÀqÀÆ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV «±ÉèõÀuÉ ªÀiÁr£ÉÆÃrzÁUÀ ªÀiÁvÀæ MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ avÀæ ¸ÀjAiÀiÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ zÉñÀzÀ ¤dªÁzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ºÁUÀÆ QæÃAiÀiÁ²Ã®gÁV ¢ÃWÁðªÀ¢ü fêÀ£À £ÀqɸÀĪÀÅzÉà ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆ® GzÉÝñÀ.

32

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ UÀ¼ÄÀ ¥À± æ ßÉ 1) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹j 1) d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ?

2) d£À¸ÀASÁå ¸Áé¨sÁ«PÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ JAzÀgÉãÀÄ? 3) d£À¸ÀASÁå ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç JAzÀgÉãÀÄ? 4) 2012 gÀ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß w½¹. 5) d£À¸ÀASÁå ¸ÉÆáÃl JAzÀgÉãÀÄ? 6) 2012 gÀ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ w½¹. 7) d£À£À ¥ÀæªÀiÁt JAzÀgÉãÀÄ? 8) ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt JAzÀgÉãÀÄ? 9) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 10) AiÀiÁªÀ gÁµÀÖçªÀÅ PÀrªÉÄ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÉ? 11) C¢üPÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 12) ªÀ®¸É JAzÀgÉãÀÄ? 13) DAvÀjPÀ ªÀ®¸É JAzÀgÉãÀÄ? 14) AiÀiÁªÀ RAqÀ C¢üPÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÉ? 15) K²AiÀiÁRAqÀzÀ AiÀiÁªÀ gÁµÀÖç C¢üÃPÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ? 16) d£À¸ÁAzÀævÉ JAzÀgÉãÀÄ? 17) °AUÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£É JAzÀgÉãÀÄ? 18) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è C¢üPÀ °AUÀ¸ÀAAiÉÆÃd£É ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖç AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 19) ¸ÁPÀëgÀvÉ ¥ÀæªÀiÁt JAzÀgÉãÀÄ? 20)¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå JµÀÄÖ? 21)¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü JAzÀgÉãÀÄ? 22)¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü w½¹. 23)¥ÀæxÀªÀĨÁjUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? 24)JZï.r.L. «¸ÀÛj¹.

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå

33

25)ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÁåAPÀ (JZï.r.DAiÀiï) zÀ ªÀÄÆgÀÄ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. ¥Àæ±Éß 2) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ CxÀªÁ £Á®ÄÌ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹. 1) ¸Áé¨sÁ«PÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÁUÀÆ ¤ªÀé¼À d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À CAvÀgÀªÉãÀÄ? 2) d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.

3) PÀrªÉÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ PÀAqÀħgÀĪÀ £Á®ÄÌ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 4) ²ÃWÀæ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÉãÀÄ? 5) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ C¢üÃPÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ ºÉÆA¢zÀ RAqÀUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj. 6) ªÀ®¸ÉUÉ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 7) ªÀ®¸É ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 8) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹j 9) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀævÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹j 10) d£À¸ÀASÁå ¤AiÀÄAvÀæt PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

11) CªÀ®A©vÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt JAzÀgÉãÀÄ? 12) ªÀÈzÁÞ¥Àå d£À¸ÀASÉå JAzÀgÉãÀÄ? d£À¸ÀASÁå ªÀÈzÁÞ¥ÀåvÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj. 13) d£À¸ÀASÁå ¯Á¨sÁA±À JAzÀgÉãÀÄ? 14) ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÁåAPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹j. 15) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è C¢üPÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. ¥Àæ±Éß 3) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß 15- 20 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹j. 1) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 2) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉAiÀÄ §UÉÎ ZÀað¹.

3) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ºÁUÀÆ ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZÀ£ÉUÀ¼À PÀÄjvÀÄ n¥ÀàuÉ §gɬÄj. 4) d£À¸ÀASÁå CªÀvÀð JAzÀgÉãÀÄ? d£À¸ÀASÁå CªÀvÀðzÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹j. 5) ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀgÉãÀÄ? ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ¥À£À ZÀað¹¹.

34

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ •

D¢üPÀ d£À¸ÀASÉå¬ÄAzÁUÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.

•

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è C¢üÃPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÁUÀÆ C¢üÃPÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.

•

¥À¥ æ A À ZÀzÀ £ÀPÁ±É awæ¹ awæ¹ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀv æ Á ¥Àz æ ÃÉ ±À ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀv æ Á ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹j.

•

K²AiÀiÁRAqÀzÀ°è C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉ EgÀ®Ä PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.

•

°AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ PÀrªÉĬÄzÀÝ°è GAmÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.

•

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ ºÀvÀÄÛ §ÈºÀvï £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹j.

•

ªÀÈzÁÞ¥Àå DAiÀÄĵÀå¢AzÀ GAmÁUÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.

•

d£À¸ÀASÁå DªÀvÀðzÀ LzÀ£ÉÃAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹j.

•

C¢üPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.

•

PÀrªÉÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ

35

CzsÁåAiÀÄ-3

ªÀiÁ£Àª£ À À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ 3.1. CxÀð ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ DºÁgÀ, GqÀÄ¥ÀÄ,ªÀ¸Àw ºÁUÀÆ E¤ßvÀgÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¨ÉÃrPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ£ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉUÁV DvÀ£ÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆrüPÉÆArzÀÄÝ EªÀÅUÀ¼À£Éßà “DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉ / GzÉÆåÃU”ÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¥ÀæPÀÈwAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ ºÀ®ªÁgÀÄ §UÉAiÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ. CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀiÁ£Àª£ À À CªÀ±åÀ Pv À U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀAvÉ ¸ÀzÄÀ ¥ÀAiÉÆÃUÀª£ À ÄÀ ß ªÀiÁrPÉƼÀ¨ î ÃÉ PÁVzÉ. vÀ£ßÀ CªÀ±åÀ Pv À U É ¼ À À ¥ÀÆgÉÊPÉUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVzÉ.EªÀÅUÀ¼À£Éßà GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.

ªÀiÁ£Àª£ À À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À «zsU À ¼ À ÄÀ :- ªÀiÁ£Àª£À ÄÀ gÀÆrü¹PÉÆArgÀĪÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼À À DAiÉÄÌAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¨sËUÉÆýPÀ,DyðPÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁA¸ÀÌøw-ªÉÆzÀ¯ÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À J¯Áè ªÀiÁ£ÀªÀ£À J¯Áè DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆÜ®ªÁV ªÀÄÆgÀÄ «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ,¢éwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ.

3.2 ¥Áæx« À ÄPÀ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À ÄÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄÄ«PÉ ºÁUÀÆ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀĪÀ ªÀÄ£ÀĵÀå£À J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß “¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀ”UÀ¼ÉAzÀÄ (Primary Occupations) PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. GzÁºÀgu À U É É DºÁgÀ¸A À UÀº æ u À ,É ¨ÉÃmÉUÁjPÉ,ªÀÄgÀPr À AiÀÄÄ«PÉ,¥À±ÄÀ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£,É «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÀ媸 À ÁAiÀÄ,UÀtU  ÁjPÉ EvÁå¢. F DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀÈw¬ÄAzÀ DºÁgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ,£ÁgÀÄUÀ¼ÀÄ,ªÀÄgÀ EAzsÀ£À R¤dUÀ¼À C¢gÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛªÉ. i.

DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉ:- EA¢UÀÆ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è d£ÀgÀÄ DºÁgÀPÁÌV £ÉÃgÀªÁV ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ£Éßà CªÀ®A©¹zÀÄÝ CvÀåAvÀ ¸Àg¼ À ª À ÁzÀ §zÀÄPÀ£ÄÀ ß gÀÆrü¹PÉÆArgÀĪÀgÄÀ . ¥ÀPæ ÈÀ w¬ÄAzÀ ªÀÄÆ® CªÀ±åÀ Pv À U É ¼ À ÁzÀ DºÁgÀ,GqÀÄ¥ÀÄ,ªÀ¸w À ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ½UÁV ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß “¸ÀAUÀº æ u À ”É J£ÀÄߪÀgÄÀ . EzÀÄ ªÀÄ£ÀĵÀå£À CvÀåAvÀ ¥ÀÄgÁvÀ£ÀªÁzÀ DyðPÀ ªÀÈwÛAiÀiÁVzÉ. EA¢UÀÆ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ PÉ®ªÀÅ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀgÀÄ vÀªÀÄä zÉÊ£ÀA¢£À DºÁgÀPÁÌV CgÀtå CxÀªÁ ¥ÀæPÀÈw¬ÄAzÀ ºÀtÄÚ,UÉqÉØ UÉt¸ÀÄ,PÁ¬Ä,J¯É; GqÀĦUÁV vÉÆUÀmÉ, J¯É ºÁUÀÆ ºÀÄ®Äè; ªÀ¸Àw ¤ªÀiÁðtPÁÌV ªÀÄgÀzÀ gÉA¨É, ©¢gÀÄ,J¯É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹PÉƼÀÄîªÀgÀÄ.

EzÀ®z è É CgÀtåU½ À AzÀ GgÀĪÀ¯ÁV ªÀÄgÀ,J¯É; OµÀ¢U ü ÁV CªÀgÄÀ ºÀ®ªÀÅ §UÉAiÀÄ ¸À¸åÀ U¼ À £ À ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ ªÀgÄÀ ¥Àj¸ÀgÀ ºÁUÀÆ CzÀg° À è zÉÆgÀPÄÀ ªÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À À eÕÁ£Àª£ À ÄÀ ß ¸ÀàµÖÀªÁV ºÉÆA¢gÀĪÀgÄÀ . ¥ÀPæ ÈÀ wAiÉÆqÀ£É GvÀÛªÄÀ ªÁzÀ ¨sÁAzÀªåÀ ª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀgÄÀ . DºÁgÀPÁÌV DVAzÁUÉÎ MAzÀÄ PÀq¬ É ÄAzÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ PÀqU É É ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. F jÃwAiÀÄ°è ¥ÀPæ ÈÀ w¬ÄAzÀ ««zsÀ §UÉAiÀÄ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À À ¸ÀAUÀº æ u À AÉ iÀÄÄ GµÀª Ú ® À AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ ²ÃvÉÆõÀª Ú ® À AiÀÄzÀ CgÀtåU¼ À ° À è ¸ÁªÀiÁ£Àå . §½î, UÉq,ØÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. §ÄqÀPl À ÄÖ d£À F ªÀÈwÛU¼ À ÄÀ

36

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀgÀ¼ÀªÁVzÀÄÝ, AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ P˱À®åUÀ¼À CUÀvÀåUÀ½gÀÄ¢®è.

ii. ¨ÉÃmÉUÁjPÉ (Hunting) : EzÀÆ ¸ÀºÀ ªÀÄ£ÀĵÀå£À ¥ÀÄgÁvÀ£À ªÀÈwÛUÀ¼À°è MAzÀÄ. DºÁgÀ , ZÀ ª À Ä ð,ªÀ i ÁgÁl ºÁUÀ Æ Qæ à qÉ U ÁV ªÀ £ À å fëUÀ¼£ À ÄÀ ß ¨ÉÃmÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛvÄÀ .Û »AzÉ ªÁå¥PÀ ª À ÁVzÀÝ F GzÉÆåÃUÀ EAzÀÄ PÉ®ªÉà ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÁA¥ÀæzÁAiÀÄPÀ ¨ÉÃmÉUÁjPÉ

¨ÉÃmÉUÁjPÉAiÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ : ¥À¥ æ A À ZÀz° À è EAzÀÄ ¨ÉÃmÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀĪÀ §ÄqÀPÀlÄÖUÀ¼ÉAzÀgÉ:-

•

CªÉÄeÁ£ï ¥ÀæzÉñÀzÀ gÉqï EArAiÀÄ£ÀßgÀÄ

•

ªÀįÉöAiÀiÁzÀ ¸ÉªÀiÁAUï d£ÀgÀÄ.

•

PÀ®ºÀj ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀÄ §ÄµïªÀÄ£ï d£ÀgÀÄ.

•

¸ÀºÀgÁ ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀÄ ¨ÉqÀƬģï d£ÀgÀÄ.

•

vÀAqÁæ ¥ÀæzÉñÀzÀ J¹ÌªÉÆà ªÀÄvÀÄÛ ¯Áå¥ïd£ÀgÀÄ.

C£ÀÄPÀÆ®vÉU¼ À ÄÀ : ¥ÁætU  ¼ À £ À ÄÀ ß F PɼV À £À ºÀ®ªÁgÀÄ GzÉÝñÀU½ À UÁV ¨ÉÃmÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ 1. fAPÉ, ªÉÆ®, ¨ÁvÀÄPÉÆý, C½®Ä ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß DºÁgÀPÁÌV ¨ÉÃmɪÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. 2. §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀjUÉ ¨ÉÃmÉUÁjPÉAiÀÄÄ GqÀÄ¥ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. 3. ¥ÁætÂUÀ¼À vÀÄ¥Àà¼À ºÁUÀÆ ZÀªÀÄð GqÀĦUÁV §¼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ

C£Á£ÀÄPÀÆ®vÉU¼ À ÄÀ : ¥ÁætU  ¼ À À ¨ÉÃmÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÁUÀĪÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR C£Á£ÀÆPÀÆ®vÉU¼ À AÉ zÀg;É 1. ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ fëUÀ¼À ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆtðªÁV PÉÆ®è¯ÁUÀÄwÛz.É GzÁ: vÉÆüÀ, »ªÀĸÁgÀAUÀ, ºÀÄ° ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAvÀwAiÀÄÄ ¤ªÀ Ä Æð® ªÁUÀ Ä ªÀ Å zÀ Ä . d®fëUÀ ¼ À £ À Ä ß ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀĪÀÅzÀ jAzÀ CxÀªÁ d°ÃAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß C¥ÁgÀªÁV ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀASÉå E½ªÀÄÄR ªÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¸À¸ÀåUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuɬÄAzÀ ¤Ãj£À°è DªÀÄèd£ÀPÀzÀ ¥Àª æ ÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄgÀ PÀrAiÀÄÄ«PÉ

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ

iii.

37

ªÀÄgÀPr À AiÀÄÄ«PÉ : ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ zÀȶ֬ÄAzÀ ¥Àj²Ã°¹zÁUÀ ªÀÄgÀPr À AiÀÄÄ«PÉAiÀÄÄ CgÀtå

ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀiÁVzÉ. CgÀtåUÀ¼À ¸À«ÄÃ¥À zÀ°ègÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀÄgÀPÀrAiÀÄĪÀ GzÀåªÀĪÀÅ gÀÆrüUÉ §A¢zÉ. EAzÀÄ CgÀtåUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÁV ¥ÀÆtð ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrAiÀÄĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ªÀÄgÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼¸ É ÄÀ ªÀÅzÀÄ,ªÀÄgÀU½ À UÉ gÉÆÃUÀvU À ® À zÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀ® î Ä ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ½UÀÆ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄgÀPÀrAiÀÄĪÀ GzÀåªÀÄ JgÀqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ; 1. ¸ÀªÄÀ ²ÃvÉÆõÀÚª® À AiÀÄzÀ°è ªÀÄgÀPr À AiÀÄÄ«PÉ : PÉ£ÀqÁ,gÀµÁå,¹ÖÃqÀ£ï,¦ü£ï¯ÁåAqï ªÀÄvÀÄÛ £ÁªÉð zÉñÀUÀ¼À «¸ÁÛgÀªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è J¯É ªÉÆ£ÀZÁzÀ CgÀtåUÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄgÀPÀrAiÀÄĪÀ GzÀåªÀĪÀÅ ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. EzÀPÉÌ PÁgÀtªÉAzÀgÉ •

«¸ÁÛgÀªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è MAzÉà eÁwAiÀÄ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.

•

ªÀÄgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄgÀzÀwgÀ¼ÀÄ,PÁUÀzÀ ºÁUÀÆ ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðtUÀ½UÉ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

•

DzsÀĤPÀ vÀAvÀæeÁë£ÀªÀÅ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV PÀrAiÀÄ®Ä £ÉgÀªÁVzÉ.

•

GvÀÛªÀĪÁzÀ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢ªÉ.

•

CgÀtå GvÀé£ÀßUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èAiÉÄà PÉÊUÁjPÉUÀ½zÀÄÝ, EªÀÅUÀ½AzÀ ««zsÀ GvÀé£ÀßUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ºÁUÀÆ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.

2. GµÀÚª® À AiÀÄzÀ°è ªÀÄgÀPr À AiÀÄÄ«PÉ: GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ°è ªÀÄgÀPr À AiÀÄĪÀ GzÀåªÄÀ ºÉZÄÀ Ñ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁV®è. EzÀPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ; •

««zsÀ eÁwAiÀÄ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ «Ä±Àæt¢AzÀ PÀÆrªÉ.

•

¸ÁjUÉ-¸ÀA¥ÀPÀð ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁV®è.

•

ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ½AzÀ EªÀÅ zÀÆgÀzÀ°èªÉ.

•

gÉÆÃUÀ-gÀÄf£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ.

iv ¥ÁætU  ¼ À À ¸ÁPÁtÂPÉ : ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀ®Ä DgÀA©ü¹zÀÄÝ ªÀiÁ£ÀªÀ£À £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè. ¤¢ðµÀÖ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ½UÁV ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¥Áæt ¸ÁPÁtÂPÉAiÉÄ£ÀÄߪÀgÀÄ. ¥À¥ æ A À ZÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀU¼ À ° À è ««zsÀ GzÉÝñÀU½ À UÁV ««zsÀ §UÉAiÀÄ ¥ÁætU  ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÁPÀ¯ÁUÀÄwÛz.É ¥ÁætU  ½ À AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À°è ºÁ®Ä, ªÀiÁA¸À,ªÀÄÆ¼É ZÀªÀÄð,PÀÆzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ GuÉÚ ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ.

¥Áæt ¸ÁUÁtÂPAÉ iÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ : ¥Áæt ¸ÁPÁtÂPÉ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ªÀiÁzÀj ºÁUÀÆ DzsÀĤPÀ ªÀiÁzÀj »ÃUÉ JgÀqÆ À ºÀAvÀU¼ À ° À è ¤ªÀð»¸À®q é ÄÀ wÛz.É ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è §ÄqÀPl À ÄÖ d£ÀgÄÀ fêÀ£Æ É Ã¥ÁAiÀÄPÁÌV ¥Áæt ¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆrü¹PÉÆArzÀÄÝ, EªÀgÀÄ MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀPÉÌ ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀgÄÀ . ¥Àw æ AiÉÆAzÀÄ §ÄqÀPl À ÄÖ ¤¢ðµÀÖ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è fë¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀgÄÀ . GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®ÄUÀ¼° À è £ÉÊfÃjAiÀiÁzÀ ¥sÀįÁ¤ ºÁUÀÆ ¥ÀƪÀð D¦üæPÁzÀ ªÀĸÁ¬Ä d£ÀgÀÄ zÀ£ÀUÀ¼À ¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀĪÀgÀÄ. ªÀÄ¼É PÀrªÉĬÄgÀĪÀ ¨sÁUÀU¼ À ° À è PÀÄj ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃPÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÁPÀĪÀgÄÀ . ªÀĸÁ¬Ä d£ÀgÄÀ ¥ÁætU  ½ À AzÀ ºÁ®Ä,ªÀiÁA¸À

38

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ GuÉÚAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¸ÀºÀgÁzÀ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀgÀ°è ©qÉÆìģï Cw ªÀÄÄRågÁzÀªÀgÀÄ. zÀ£À ºÁUÀÆ ªÉÄÃPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀĪÀ F d£ÀgÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀgÀÄ. ªÀÄzsÀå KµÁåzÀ°è QVðøï d£ÀgÀÄ »AzÉ C¥ÁgÀ¸ÀASÉåAiÀÄ° ¥ÁætU  ¼ À £ À ÄÀ ßè ¸ÁPÀÄwÛgÄÀ zÀÝgÄÀ . EAzÀÄ F d£ÀgÄÀ MAzÉqÉ £É¯É¤AvÀÄ fë¸ÀÄwÛgÀĪÀgÀÄ. ªÁtÂdå ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¥Áæt¸ÁPÁtÂPÉ ªÉÊeÕÁ¤PÀ jÃw ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀÄ ªÁtÂdå ªÀiÁzÀj PÀÄj ¸ÁPÁtÂPÉ AiÀÄ°è ¥Áæt ¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀĪÀgÀÄ. ªÁtÂdå ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¥Áæt¸ÁPÁtÂPÉ ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV ºÀÄ®Äè UÁªÀ®ÄUÀ¼£ À ÄÀ ß CªÀ®A©¹®è. §zÀ¯ÁV w¤¸ÀÄ zsÁ£Àå, D¯Áá®á §UÉAiÀÄ ºÀÄ®è£ÄÀ ß «¸ÁÛgª À ÁzÀ ¨sÁUÀU¼ À ° À è GvÁ颹 ¥À±ÄÀ ¸ÁPÁtÂPU É É §¼À¸ÄÀ ªÀgÄÀ . ªÁtÂdå ªÀiÁzÀj ¥À±ÄÀ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£U É É ¸ÀܼÁAvÀgv À A ÀÉ iÀÄ CUÀvåÀ «®è. EzÀ£ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ ²ÃvÉÆõÀª Ú ® À AiÀÄzÀ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ°£À°è ªÁå¥PÀ ª À ÁV gÀÆrü¸® À n à z Ö .É GvÀg Û À CªÉÄjPÁzÀ ¥Éöæ ÊjÃ,zÀQt ë CªÉÄÃjPÁzÀ ¥ÁA¥Á¸ï,KµÁåzÀ ¸ÉÖ¦à, D¸ÉÖðAiÀiÁzÀ qË£ïì EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ. CªÉÄjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ¸ÀA¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ CeðAmÉÊ£ÁUÀ¼À°è ªÀiÁA¸ÀzÀ zÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV ¸ÁPÀĪÀgÀÄ. D¸ÉÖçðAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆåf¯ÁåAqïUÀ¼À°è GuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁA¸ÀPÁÌV PÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ªÁtÂdå ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ¸ÁPÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ.

V «ÄãÀÄUÁjPÉ : EzÀÄ ªÀÄ£ÀĵÀå£À CvÀåAvÀ ¥ÀÄgÁvÀ£ÀªÁzÀ GzÉÆåÃUÀªÁVzÉ. «ÄãÀÄ,Kr,±ÁPïð,a¥ÀÄà fë ªÉÆzÀ¯ÁzÀ J¯Áè §UÉAiÀÄ d®ZÀgÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.

«ÄãÀÄUÁjPÉAiÀÄ «zsU À ¼ À ÄÀ : «ÄãÀÄUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À DzsÁgÀ¢AzÀ EzÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.

1.

¹»¤Ãj£À «ÄãÀÄUÁjPÉ: EzÀÄ M¼À£Ár£À ¹»¤Ãj£À ¨sÁUÀUÀ¼ÁzÀ PÉƼÀ,PÉgÉ, £À¢ ¸ÀgÉÆêÀgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ¼° À è PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ.

2. wÃgÀ¥z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ «ÄãÀÄUÁjPÉ: EzÀÄ ¸ÀªÄÀ ÄzÀæ ,s¸ÁUÀgz À À wÃgÀU¼ À ° À è ¤ªÀð»¸À®q à ÄÀ ªÀ «ÄãÀÄUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. 3. vÉgz É À ¸ÀªÄÀ ÄzÀz æ À «ÄãÀÄUÁjPÉ : EzÀÄ D¼À¸ÁUÀgz À ° À è zÉÆqÀØ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è ¤ªÀð»¸À®q à ÄÀ ªÀ «ÄãÀÄUÁjPÉ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è «ÄãÀÄUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è »rAiÀÄĪÀgÀÄ. C©üªÀȢ޲î gÁµÀÖçUÀ¼À°è ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁzÀ ©®Äè-¨Át, §jPÉÊ,¸ÀtÚ§¯É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ zÉÆÃt ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀgÀÄ. C©üªÀÈ¢ÞºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è DzsÀĤPÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°èªÉ. CwzÉÆqÀØ ºÀqÀUÀÄUÀ¼ÀÄ «±Á®ªÁzÀ vÉgÉzÀ ¸ÁUÀgÀ-¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ªÉÃ¼É ¤gÀAvÀgÀªÁV «ÄãÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ vÉîĪÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄAwzÀÄÝ «ÄãÀ£ÄÀ ß »rAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ , ¥ÁåQAUï ªÀiÁqÀĪÀªg À V É £À J¯Áè PÉ®¸ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É ªÁtÂdå ªÀiÁzÀjAiÀÄ «ÄãÀÄUÁjPÉ d¥Á£ï, C.¸ÀA.¸ÀA.¸ÁÜ£À ¨Á°ÖPï gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ, ©æl£ï ,£ÁªÉð ªÉÆzÀ¯ÁzÀ zÉñÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ

¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ «ÄãÀÄ»rAiÀÄÄ«PÉ

39

DzsÀ¤PÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ «ÄãÀÄUÁjPÉ

VI. ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ: ªÀÄtÚ£ÀÄß G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁr ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß “ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ”ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. DgÀA¨sÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ PÉêÀ® ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀÄÄwÛzÀÝ ºÀtÄÚ,J¯É,UÉqÉØ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀÄwÛzÝÀ £ÄÀ . C £ÀAvÀgz À ° À è AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÆ É AzÀÄ «zsÁ£À¢AzÀ DºÁgÀª£ À ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ CvÁ媱 À åÀ Pª À ÁV ¥Àjt«Ä¹vÀÄ. ¤gÀAvÀgÀªÁzÀ DºÁgÀzÀ ¥ÀÆgÉÊPÉUÉ EzÀÄ CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁV ¥Àjt«Ä¹vÀÄ. »ÃUÁV fêÀ£ÁzsÁgÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è CAzÀgÉ fêÀ£ÀPÉÌ CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥ÁægÀA©ü¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. C £ÀAvÀgÀzÀ°è EzÀÄ ««zsÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ «¸ÀÛøvÀªÁV ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄ. DAiÀiÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨sËUÉÆýPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ »£À߯ÉUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ««zsÀ jÃwAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¥Áæt ¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆrü¹PÉÆArgÀĪÀgÀÄ. DzÁUÀÆå EA¢UÀÆ ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ¥ÀÄgÁvÀ£À ªÀiÁzÀjAiÀÄ Cw »AzÀĽzÀ ªÀ媸 À ÁAiÀÄ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼ÄÀ PÀAqÀħgÀÄvÀª Û .É GzÁºÀgÀuÉUÉ: ¸ÀܼÁAvÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ (Shifting Cultivation). F «zsÁ£ÀzÀ°è CgÀtåUÀ¼À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrzÀÄ,CxÀªÁ VqÀUÀAnUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉAQ¬ÄAzÀ ¸ÀÄlÄÖ D ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ «zsÁ£À¢AzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¥s¸ À ® À Ä ¥Àqz É ÄÀ PÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ F d£ÀgÄÀ EvÀgÀ ¨ÉÃmÉ, ¸ÀAUÀº æ u À É ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÈwÛU¼ À £ À ÄÀ ß CªÀ®A©¹ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀgÄÀ . ªÀÄgÀĪÀµð À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqA É iÀÄ°è CgÀtåUÀ¼£ À ÄÀ ß PÀrzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ DgÀA©ü¸ÄÀ ªÀgÄÀ . F±Á£Àå ¨sÁgÀvz À À gÁdåUÀ¼° À è F ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß ‘dÆ«ÄAUï’ (Jhuming) JAzÀÆ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. F jÃwAiÀÄ ¸ÀܼÁAvÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ §zÀ®Ä EvÀgÀ ¨sÁUÀU¼ À ° À è d£ÀgÄÀ MAzÉà PÀqÉ £É¯¹ É ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀĪÀgÄÀ . EzÉà £É¯¤ É AvÀ ¨ÉøÁAiÀÄ (Sedentary Farming) DzÀgÉ ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀÅ »AzÀĽzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄzÀÄ. ¥ÁætU  ¼ À £ À ÄÀ ß ¨sÆ À «ÄAiÀÄ£ÀÄß G¼À®Ä ºÁUÀÆ EvÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ §¼À¸ÄÀ ªÀgÄÀ . ¥À¥ æ A À ZÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀU¼ À ° À è ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀÅ ªÁtÂdå ªÀiÁzÀjAiÀÄ°ègÄÀ ªÀÅzÀÄ. EzÀPÁÌV DzsÄÀ ¤PÀ vÁAwæPv À A É iÀÄ£ÀÄß §¼À¸¯ À ÁUÀÄwÛz.É PÉ®ªÀÅ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è CvÀå¢üPÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ºÀÆrPÉAiÉÆqÀ£É vÉÆÃlUÁjPÉ ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¸À¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀv,À ¨ÁAUÁè, ¨sÆ À vÁ£ï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁµÀÖçU¼ À ° À è d£ÀgÄÀ ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀ£ßÉ Ã CªÀ®A©¹gÀĪÀgÄÀ . EzÀPÌÉ §zÀ¯ÁV C©üªÈÀ ¢ÞºÆ É A¢zÀ gÁµÀçÖU¼ À ° À è ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀÅ DPÀµð À PÀ ªÀÈwÛAiÀiÁV G½¢®è. EzÀjAzÁV F gÁµÀçÖU¼ À ° À è ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß CªÀ®A©¹gÀĪÀ

4 gÀµÀÄÖ ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÁÝgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÄ ±ÉÃ. 60 ºÁUÀÆ QãÁåzÀ°è EzÀÄ ±Éà 80 gÀ¶ÖgÀĪÀÅzÀÄ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀUÀ¼À°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀÅ AiÀiÁAwæÃPÀÈvÀªÁVzÉ. d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt ¢£À¢AzÀ ¢£ÀPÉÌ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ©æl¤ß£À°è ±ÉÃ

40

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛÃ? ¸ÀܼÁAvÀgÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áèµï ªÀÄvÀÄÛ §£ïð ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. EzÀ£ÀÄß ««zsÀ zÉñÀU¼ À ° À è ««zsÀ ºÉ¸g À ÄÀ UÀ½ªÀÄzÀ PÀgAÉ iÀÄĪÀgÄÀ . ¨sÁgÀvz À À F±Á£ÀåzÀ gÁdåUÀ¼° À è dÆ«ÄAUï, ªÀÄzsåÀ CªÉÄjPÁzÀ°è «Ä¯Áà,EAqÉÆãÉöAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ªÀįÉòAiÀiÁzÀ°è ¯ÁqÀAUï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. UÀtU  ÁjPÉ: ¨sÆ À «ÄAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï, a£Àß, ªÀd,æ PÀ°z è ÝÀ ®Ä ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA ªÉÆzÀ¯ÁzÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀtÂUÁjPÉAiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ DgÀA¨sÀzÀ ºÀAvÀzÀ°è F R¤dUÀ¼À ¥ÁvÀæ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è ««zsÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁVzÉ. EzÀjAzÁV DAiÀiÁPÁ®ªÀ£ÀÄß ²¯ÁAiÀÄÄUÀ, PÀAa£ÀAiÀÄÄUÀ, vÁªÀÄæzÀAiÀÄÄUÀ, PÀ©âtzÀAiÀÄÄUÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛÃ? vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀzÀ DgÀA¨sÀ¢AzÀ®Æ UÀtÂUÁjPÉAiÀÄÄ ªÀÄ£ÀĵÀå£À ªÀÄÄRå DyðPÀ ªÀÈwÛUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. F ªÀÈwÛAiÀÄÄ EAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÉ.

UÀtU  ÁjPÉAiÀÄ ªÀÄÄRå «zsÁ£ÀU¼ À ÄÀ : UÀtÂUÁjPÉAiÀÄÄ ¤ªÀð»¸À®àqÀĪÀ ªÀÄÄRå «zsÁ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ 1.

vÉgz É À UÀt «zsÁ£À : EzÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀÄzÀÄ EzÀgÀ°è R¤d¤PÉëÃ¥ÀzÀ ªÉÄðgÀĪÀ ªÀÄtÂÚ£À

¥ÀzÀgÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀĺÁQ C£ÀAvÀgÀ C°ègÀĪÀ R¤d¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß vÉUÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: PÀ°èzÀÝ®Ä, PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ EvÁå¢. 2. DAvÀjPÀ UÀtU  ÁjPÉ : F «zsÁ£Àª£ À ÄÀ ß ¨sÀƪÉÄïÉʤAzÀ D¼ÀzÀ°ègÀĪÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvU É A É iÀÄ®Ä §¼À¸ÄÀ ªÀgÄÀ . GzÁ: PÀ°z è ÝÀ ®Ä, ¹Ã¸À, PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ. 3. ¸ÀÄgÀAUÀ «zsÁ£À : F «zsÁ£À¢AzÀ CwºÉ Z À Ä Ñ D¼À z À ° è g À Ä ªÀ R¤dUÀ ¼ À £ À Ä ß GvÁé ¢ ¸À Ä ªÀ g À Ä GzÁ: ¥É m É Æ æ à °AiÀ Ä A ¸Áé¨Ás «PÀ C¤® EvÁå¢.

vÉgz É À UÀt «zsÁ£À

EAzÀÄ R¤dUÀ½UÁV ¨ÉÃrPÉ ¤gÀAvÀgÀ ªÁV ºÉZÀÄÑwÛzÉ. EzÀjAzÁV UÀtÂUÁjPÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ.

R¤dUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀ®Ä DgÀA©ü¸ÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä ºÀ®ªÁgÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ. EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ C¢j£À UÀÄtªÀÄlÖ, UÀtÂUÀ¼À C¼À, zÉÆgÉAiÀÄĪÀ R¤dUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt, ¸ÁjUÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ. UÀtÂUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¹zÁUÀ C°è PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀzÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ CUÀvÀå.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ

41

Underground, Surface and Shaft Mining UÀtÂUÁgÀjUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ PÀ¼À¥É ªÁ¸ÀzÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, EªÀÅUÀ¼À°è UÁ½,¨É¼ÀQ£À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. UÀtÂUÀ¼ÀÄ PÀĹAiÀÄÄ«PÉ, G¹gÀÄUÀlÄÖ«PÉ,¥ÀæªÁºÀUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄ«PÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ ¸ÁªÀÅ-£ÉÆêÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. UÀtÂUÁjPÉAiÀÄ°è ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ EªÀÅUÀ¼À ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ ºÁUÀÆ ±ÀÄ¢ÝÃPÀgÀtzÀ°èAiÀÄÆ ºÀ®ªÁgÀÄ d£ÀgÄÀ vÉÆqÀVgÀĪÀgÄÀ . EAvÀºÀ ¸ÀA¸ÀÌgu À Á PÉÃAzÀU æ ¼ À ÄÀ UÀtU  ÁjPÉUÉ ¸À«ÄÃ¥Àz° À èAiÉÄà PÀAqÀħgÀÄvÀÛª.É DzÀgÉ vÉÊ®±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå.

C£Á£ÀÄPÀÆ®vÉU¼ À ÄÀ : UÀtÂUÁjPÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀĪÀÅzÀÄ. EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ: •

UÀtU  ÁjPɬÄAzÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ ºÁ¼ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: PÀ£ÁðlPÀzÀ §¼ÁîjAiÀÄ°è PÀ©t â zÀ C¢j£À UÀtU  ÁjPɬÄAzÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ CvÀåAvÀ UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÁ¼ÁVzÉ.

•

R¤dUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄVzÀÄUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ, EªÀÅUÀ¼ÀÄ GvÁࢹzÀAvÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ.

•

UÀtÂUÁjPɬÄAzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀÄ ºÁ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ.

3.3 ¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À ÄÀ ¥ÁæPÀÈwPÀªÁV GvÁࢸÀ®éqÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ£ÀĵÀå¤UÉ ºÉZÀÄÑ G¥ÀAiÉÆUÀªÁUÀĪÀAvÉ ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÁjPÉAiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ºÁUÀÆ ªÀiË®åªÀżÀî ¹zÀÞª¸ À ÄÀ U Û ¼ À £ À ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¥ÀQæ A æ iÉÄUÀ¼£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀª Û .É EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀ¼A É zÀÆ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¥ÁvÀæ ªÀĺÀvÀÛgÀªÁzÀÄzÀÄ. DgÀA¨sÀzÀ°è PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ Cw PÀrªÉÄ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°èzÄÀ Ý UÀÄrPÉÊUÁjPÉU¼ À ÁVzÀݪÅÀ . EAzÀÄ EªÀÅ §ÈºÀvï ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°èzÄÀ Ý ºÉZÄÀ Ñ ªÁå¥ÀPÀªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ DzsÀĤPÀ vÀAvÀæeÕÁ£À,C¥ÁgÀ §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄjvÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ C¥ÁgÀ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrgÀĪÀÅzÀ®èzÉ, d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀÅ GvÀÛªÀÄUÉƼÀî®Ä ¸ÀºÀ PÁgÀtªÁVªÉ. C®èzÉ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ «zÉòà «¤ªÀÄAiÀÄUÀPU É Æ À ¸ÀºÁAiÀÄPÀ. C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ AiÀÄÄgÉÆæ£À gÁµÀÖçU¼ À ÄÀ , gÀµÁå CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£,À d¥Á£ï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ gÁµÀÖçU¼ À ° À è ºÉZÄÀ Ñ d£ÀgÄÀ ¥Áæx« À ÄPÀ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀ½VAvÀ ¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è vÉÆqÀVgÀĪÀgÀÄ.

42

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

PÉÊUÁjPÉU¼ À À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ •

PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÉòà «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.

•

EªÀÅUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.

•

EªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ PÉëÃvÀæPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ mÁæPÀÖgÀÄ ,gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ,vÀAvÀæeÕÁ£À ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr DzsÀĤÃPÀgÀtUÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀĪÁVªÉ.

•

PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀ zÉÆgÀPÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉëÃvÀæzÀ°è GzÉÆåÃUÀzÀ MvÀÛqÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ.

•

PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄzÀ°è ªÁtÂdå, «zÁå¨Ás å¸À ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð À , ¨ÁåAQAUï ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄvÀª Û .É

PÉÊUÁjPÉU¼ À À «AUÀq£ À :É PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼ÀÄ §¼À¸ÀĪÀ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À DzsÁgÀ¢AzÀ F PɼÀPÀAqÀAvÉ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. J. ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ

©.CgÀtå DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ

¹. R¤d DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À À «zsU À ¼ À ÄÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ Û 1.

2.

3.

PÉÊUÁjPÉ

ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ºÀwÛ

ºÀwÛ §mÉÖ PÉÊUÁjPÉ

¸Ét§Ä

¸Ét©£À PÉÊUÁjPÉ

PÀ§Äâ

¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉ

gÉõÉä

gÉõÉä PÉÊUÁjPÉ

CgÀtå DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ©¢gÀÄ ¨ÉÆA§Ä

PÁUÀzÀ

gÀ§âgï

gÀ§âgï PÉÊUÁjPÉ

R¤d DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¨ÁPÉöì Êmï

PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉ C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉ.

»ÃUÉ ¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸Ë®¨sÀå PÉëÃvÀæUÀ¼À°è vÉÆqÀVªÉ. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÀÝ, £ÉÃgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ

ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ

43

CgÀtå DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ

R¤d DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ.

3.3 vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ: F ªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÁUÀÆ ¢éwÃAiÀÄ ªÀÈwÛUÀ½UÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀÄwÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ J¯Áè §UÉAiÀÄ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ, a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀ,¨ÁåAQAUï, ªÀÄ£ÀgÀAd£É «zÁå¨sÁå¸À, DgÉÆÃUÀå ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.

vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀÈwÛU¼ À ÄÀ «zÁå¨sÁå¸À

CAZÉ ¸ÉêÉ

¨ÁåAQAUï ¸ÉêÉ

¸ÁjUÉ

DgÉÆÃUÀå ¸ÉêÉ

¸ÀA¥ÀPÀð

vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°ègÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è PÉ®ªÀÅ d£ÀjUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ. E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ d£À ºÁUÀÆ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. ¸ÁjUÉ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÁæºÀPÀjUÉ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¸ÀAVÃvÀUÁgÀgÀÄ, ªÉÊzÀågÀÄ, ªÀQîgÀÄ, »ÃUÉ ««zsÀ ªÀÈwÛAiÀÄ d£ÀgÀÄ «²µÀÖ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀgÀÄ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀUÀ¼À°è ±ÉÃ.75 gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ vÀÈwÃAiÀÄ gÀAUÀzÀ ªÀÈwÛUÀ¼À°ègÀĪÀgÀÄ. F gÀAUÀzÀ°è£À ªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉZÀÄÑwÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è£À PÉ®ªÀÅ GzÉÆåÃUÀ¼À£ÀÄß ZÀvÄÀ yðAiÀÄ ªÀÈwÛU¼ À A É zÀÆ ¸ÀºÀ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . EªÀÅUÀ¼ÄÀ ¸Á¥ïÖªÃÉ gï, QæÃqÉ,ªÀÄ£ÉÆÃgÀAd£É ªÉÆzÀ¯ÁzÀ eÕÁ£À,ªÀiÁ»w

44

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. vÀÈwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀvÀÄyðÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è CwªÀÄÄRåªÁVzÀÄÝ, EªÀÅ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ½VAvÀ®Æ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß Dzsj À ¸ÀzÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛª.É

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ UÀ¼ÄÀ I .PɼV À £À ¥À± æ ßÉ UÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹. 1.

DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?

2.

¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ ªÀÈwÛUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?

3.

¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀÈwÛUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?

4.

ªÀÄgÀPÀrAiÀÄĪÀ GzÀåªÀÄ JAzÀgÉãÀÄ?

5.

¨ÉÃmÉUÁjPÉ JAzÀgÉãÀÄ?

6.

ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ JAzÀgÉãÀÄ?

7.

¥Áæt¸ÁPÁtÂPÉ JAzÀgÃÉ £ÀÄ?

8.

PÉÊUÁjPÉ JAzÀgÉãÀÄ?

9.

UÀtÂUÁjPÉAiÉÄAzÀgÉãÀÄ?

10. vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?

II .EªÀÅUÀ½UÉ 2-3 ªÁPÀåUÀ¼° À è GvÀÛj¹. 1.

¢éwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀåQÛUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÉãÀÄ?

2.

UÀtÂUÁjPÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

3.

¢éwÃAiÀÄ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹

4.

«ÄãÀÄUÁjPÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

5.

ªÀÄgÀPÀrAiÀÄĪÀ GzÀåªÀĪÀÅ ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚªÀ®AiÀÄzÀ°è KPÉ ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ?

6.

DºÁgÀ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ

III .F PɼV À £À ¥À± æ ßÉ UÀ½UÉ 15-20 ªÁPÀåUÀ¼° À è GvÀÛj¹. 1.

¥À¥ æ ÀAZÀzÀ°è ¥Áæt¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹

2.

ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹

3.

UÀtÂUÁjPÉAiÉÄAzÀgÉãÀÄ? CzÀgÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ, C£ÀÄPÀÆ® ºÁUÀÆ C£Á£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹

4.

«ÄãÀÄUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹

5.

vÀÈwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀvÀÄyðÃAiÀÄ GzÉÆåÃUÀUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹

6.

¢éwÃAiÀÄ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ 1.

¤ªÀÄä ªÁ¸À¸ÀܼÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ««zsÀ DyðPÀ ªÀÈwÛUÀ¼À bÁAiÀiÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

2.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ªÀÈwÛUÀ¼À «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁrj

3.

¤ªÀÄä ¸ÀܼÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.

45

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

46 CzsÁåAiÀÄ - 4

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð À «±Àz é À AiÀiÁªÀÅzÉà zÉñÀªÇÀ ¸Á骮 À A©üAiÀiÁV®è. ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ , DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmU ÖÉ ¼ À ÄÀ «±Á®ªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. GvÁàzÀ£Á ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÉÆÃV ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ MAzÀjAzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ §ºÀÄ zÀÆgÀzÀ°èªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥ÀQð¹ MAzÀÄUÀÆr¸ÀÄvÀÛªÉ. ¥Àæw ¥ÀæzÉñÀªÀÇ, DAiÀiÁ ¸ÀܼÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄwÛªÉ. DzÀgÉ D ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ zÀÆgÀz° À è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ CUÀvåÀ ªÁVgÀÄvÀª Û .É CzÀgA À vÉAiÉÄà MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è GvÁࢸÀ®àqÄÀ ªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ J¯Áè EvÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÀÆ CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ. GvÁàzÀPÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÉÆÃV ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀðªÉÃ¥Àðr¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À vÀÈwÃAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÀÄÝ ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPð À zÀ eÁ®ªÀ£ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð À , ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ EªÉgq À j À AzÀ ªÁå¥ÁgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À fêÀ£ÀªÀÄlÖ ºÁUÀÆ GvÀÛªÀÄ fêÀ£À ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß CªÀ®A©ü¹zÉ. 4.1 ¸ÁjUÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀܼÀPÉÌ vÀ®Ä¦¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÁjUÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÉ. MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdåzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÁjUÉ CUÀvÀå. ¸ÁjUÉAiÀÄÄ PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ, UÀtÂUÁjPÉ, CgÀtåUÁjPÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ¥À±ÀÄ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£ÉUÀÆ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À «vÀgÀuÉAiÀÄ°è ¸ÁjUÉ ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. C¢üPÀ GvÁàzÀ£Á ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß PÉÆgÀv¬ É ÄgÀĪÀ, §¼ÀPAÉ iÀiÁUÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À UÉ gÀªÁ¤¸ÀĪÀÅzÀg° À è ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁjUÉ ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄzÀ fêÀ£Ár J¤¸ÀÄwÛzÉ. PÉÊUÁjQÃPÀgÀt, £ÀUÀjÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¥ÀæUÀwAiÀÄ°è ¸ÁjUÉ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÝAiÀÄÄ ªÉÃUÀªÁV ºÁUÀÆ GvÀÛªÀĪÁV ¤ªÀð»¸À®àqÀ®Ä ¸ÁjUÉ CUÀvÀå. ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉÃ, ¥ÀæªÁ¸ÉÆÃzÀåªÀÄ, ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ, DyðPÀ «PÁ¸À, zÉñÀ MAzÀÄUÀÆqÀÄ«PÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, EzÀjAzÀ “PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉ MAzÀÄ zÉñÀzÀ zÉúÀ ªÀÄvÀÄÛ J®Ä§ÄUÀ¼ÁzÀgÉ, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼ÀÄ CzÀgÀ £ÀgÀ£ÁrUÀ½zÀÝAvÉ” J£ÀߧºÀÄzÀÄ. ¸ÁjUÉ «±ÀézÀ d£ÀgÀ£ÀÄß MAzÀÄ UÀÆr¸ÀĪÀ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÉ. ¸ÁjUÉAiÀÄ «PÁ¸À - ¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®zÀ°è ¸ÁjUÉ §ºÀĪÁV ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©ü¹vÀÄÛ. PÉÊUÁjPÁ PÁæAw¬ÄAzÁV, ºÉƸÀ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÉÆAqÀÄ ¸ÁjUÉAiÀÄ°è PÁæAw GAmÁV, MAzÀÄ ºÉƸÀ AiÀÄÄUÀ ¥ÁægA À ¨sª À Á¬ÄvÀÄ. gÀ¸ÛÉ ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÄÀ ¥ÁægA À ©ü¸® À l à ª Ö ÅÀ . ªÁAiÀÄĸÁjUÉAiÀÄ ¥ÁægA À ¨s¢ À AzÀ ¥ÀæAiÀiÁtzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁV, ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À ¸ÀܼÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀ PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ, zÉñÀzÉñÀUÀ¼À d£ÀgÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÀwÛgÀªÁVzÀÄÝ «±ÀéªÉà MAzÀÄ UÁæªÀĪÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

47 ¸ÁjUÉ «zsÀUÀ¼ÀÄ

¨sÀƸÁjUÉ

gÀ¸ÉÛ

d® ¸ÁjUÉ

gÉÊ®Ä

M¼À£ÁqÀÄ

ªÁAiÀÄĸÁjUÉ

PÉƼÀªª É iÀ ÁUÀð

¸ÁUÀgÀ

¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀÄÄRå «zsÀUÀ¼ÉAzÀgÉ ¨sÀƸÁjUÉ, d®¸ÁjUÉ, ªÁAiÀÄĸÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ. ««zsÀ §UÉAiÀÄ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ¸ÁV¸ÀĪÀ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ©ü£ÀߪÁVgÀÄvÀÛªÉ. zÀÆgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ, «zÉñÀUÀ½UÉ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁUÀjÃPÀ d®¸ÁjUɬÄAzÀ ¸ÁV¸À®àqÀĪÀÅzÀÄ. C®àzÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÀ ºÁUÀÆ ªÉÃUÀAiÀÄÄvÀ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ C£ÀÄPÀÆ®. ºÉZÀÄÑ vÀÆPÀzÀ, C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¨sÁj UÁvÀæzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀµÀÄÖ zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®Ä gÉ樀 ¸ÁjUÉ GvÀÛªÀÄ, ¨É¯É¨Á¼ÀĪÀ, ºÀUÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃUÀ PÉqÀĪÀAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ CvÀÄåvÀÛªÀÄ. PÀZÁÒ vÉÊ®, ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆúÀ C¢gÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ°è PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArªÉ. ¨sÀƸÁjUÉ - ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÉà ¨sÀƸÁjUÉ. §ºÀ¼À »AzÉ ªÀiÁ£ÀªÀ£Éà ¸ÀévÀB ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀÄwÛzÀÝ. 18£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è GVAiÀÄAvÀæzÀ D«µÁÌgÀzÀ ¥Àæw ¥sÀ®ªÁV ¨sÀÆ ¸ÁjUÉAiÀÄ°è PÁæAwPÁgÀPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ GAmÁzÀÝjAzÀ C£ÉÃPÀ «zsÀzÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ D«µÁÌgÀUÉÆAqÀÄ ¨sÀÆ ¸ÁjUÉAiÀÄ°è C¨sÀÆvÀ¥ÀƪÀð §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁzÀªÀÅ.

¨sÆ À ¸ÁjUÉ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

48 EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄÃ?

1781 gÀ°è eÉêÀiïìªÁåmï GVAiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀ£ÀÄ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ –«±ÀézÀ J¯Áè zÉñÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ, Cw ¥ÀÄgÁvÀ£À ¸ÁjUÉ JAzÀgÉ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ ªÀÄzsÀå AiÀÄÄUÀzÀ°è gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® «Ä°lj GzÉÝñÀUÀ½UÁVAiÉÄà ¤ªÀiÁðtªÁzÀªÀÅ. gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ºÀwÛgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ, ªÀÄ£É ªÀÄ£ÉUÀÆ GvÀÛªÀÄ ¸ÉêÁ ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀÝjAzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ½¹vÀÄ. EAzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ GzÀÝ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 15 «Ä°AiÀÄ£ï Q.«ÄÃ. UÀ¼ÀÄ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj gÉÆêÀÄ£ÀßgÀÄ Qæ.¥ÀÆ. 400 gÀ°è vÀªÄÀ ä ¸ÁªÀiÁædåzÄÀ zÀÝPÆ À Ì gÀ¸U ÛÉ ¼ À £ À ÄÀ ß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀÝgÄÀ . ¨sÁgÀvz À ° À è C±ÉÆÃPÀ ZÀPÀæªÀwðAiÀÄ PÁ®zÀ°è gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁVzÀݪÀÅ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ ºÀAaPÉ: GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ RAqÀªÀÅ CvÀÄåvÀÛªÀÄ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. E°è£À gÀ¸ÉÛAiÀÄ ¸ÀgÁ¸Àj GzÀÝ 0.65 Q.«ÄÃ/ zÉñÀzÀ ¥Àw æ ¸Àܼª À ÇÀ ºÉzÁÝj¬ÄAzÀ 20 Q.«ÄÃ. CAvÀgz À Æ É ¼ÀVzÉ. ¥À²ª Ñ ÄÀ ¥É¹¦üPï wÃgÀz° À è £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÀÄÝ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀƪÀðzÀ CmÁèAnPï wÃgÀzÀ°ègÀĪÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛªÉ. E°è£À mÁæ£ïì – PÉ£ÀrAiÀÄ£ï ºÉzÁÝj ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8000 Q.«ÄÃ. GzÀݪÁVzÀÄÝ ¥À²ÑªÀÄ¢AzÀ ¥ÀƪÀðPÉÌ ¤«ÄðvÀªÁVzÉ. EzÀÄ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ, ©ænµï PÉÆ®A©AiÀiÁ, ¸ÉAmïeÁ£ïì ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆå ¥sËAqï¯ÁåAqïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁzÀ C¯Á¸ÀÌ ºÉzÁÝjAiÀÄÄ JqïªÀÄAqïl£ï ªÀÄvÀÄÛ C¯Á¸À̪À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¢ ¥Áå£ï –CªÉÄÃjPÀ£ï ºÉzÁÝjAiÀÄÄ zÀQët CªÉÄÃjPÁ, ªÀÄzsÀå CªÉÄÃjPÁ, CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ PÉ£ÀqÁUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj : GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ «±ÀézÀ ±ÉÃ. 33% gÀµÀÄÖ gÀ¸ÉÛUÀ¼À GzÀÝ, C¢üPÀ gÀ¸ÉÛ ¸ÁAzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ CwºÉZÀÄÑ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï RAqÀªÀÅ GvÀÛªÀÄ gÀ¸ÉÛ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, EzÀÄ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå AiÀÄÆgÉÆæ£À zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. PÉ®ªÀÅ ºÉzÁÝjUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀå AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄrlgÉäAiÀÄ£ï zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹ D¯ïá÷ì ¥ÀªÀðvÀzÀ UÉÆmÁÖqïð PÀt廃 ªÀiÁUÀðzÀªÀgÉUÀÆ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÉ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj : UÉÆÃmÁÖqïð PÀtªÉÀ ¹élÓgï¯ÁåAqï£À°èzÀÄÝ PÁåAl£ï ªÀÄvÀÄÛ n¹£ÉÆà ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ.

gÀµÁå zÉÆqÀØ zÉñÀªÁVzÀÄÝ, gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥À²ÑªÀÄzÀ AiÀÄÆgÀ¯ïì ¤AzÀ ¥ÀƪÀðzÀ ªÁèrªÉÇøÁÖPïªÀgÉUÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. KµÁå zÉÆqÀØ RAqÀªÁVzÀÄÝ GvÀÛªÀÄ gÀ¸ÉÛ eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. E°è£À ºÉzÁÝj gÀ¸ÉÛUÀ¼À ºÀ®ªÀÅ PÀªÀ®ÄUÀ¼ÀÄ vÁµÉÌAmï, PÁ§Æ¯ï, E¸ÁèªÀiÁ¨Ázï ªÀÄÄAvÁzÀ §ÈºÀvï £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛªÉ. MAzÀÄ ªÀÄÄRå ºÉzÁÝj gÀ¸A ÛÉ iÀÄÄ ¥À²ª Ñ ÄÀ zÀ°è lQð¬ÄAzÀ ¨sÁgÀvz À À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀƪÀðzÀ ªÀįÉòAiÀiÁªÀgU É É ªÀÄÄAzÀĪÀg¢ É zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw GzÀݪÁzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝj ¸ÀASÉå 07, EzÀÄ GvÀÛgÀzÀ°è ªÁgÀuÁ¹¬ÄAzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

49

zÀQëtzÀ°è PÀ£ÁåPÀĪÀiÁjAiÀĪÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¹zÉ. aãÁ zÉñÀ «±Á®ªÁVzÀÄÝ, ¥ÀªÀðvÀªÀÄAiÀĪÁzÀ ¨sÆ À ¸ÀégÆ À ¥ÀU½ À AzÁV E°è£À gÀ¸U ÛÉ ¼ À ÄÀ CwºÉZÄÀ Ñ CAPÀÄqÉÆAPÁVzÀÄÝ J¯Áè ¥Àª æ ÄÀ ÄR £ÀUg À U À ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀª Û .É EwÛÃZÉUÉ ¤ªÀiÁðtªÁzÀ ºÉzÁÝj gÀ¸A ÛÉ iÀÄÄ ZÉAUÀÄqÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±À¢AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV n¨Én£À ¯Áí¸ÁªÀ£ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¹zÉ. EwÛÃZÉUÉ CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝj mÁæ£ïì–KµÀå£ï ºÉʪÉÃ, AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï, lQð, ¨sÁgÀvÀ, ªÀÄAiÀÄ£Áägï ªÀÄvÀÄÛ xÉʯÁåAqïUÀ¼À£Àß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀAvÉ AiÉÆÃf¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛÃ? «±ÀézÀ Cw GzÀݪÁzÀ ¥Áå£ï CªÉÄÃjPÁ ºÉzÁÝj gÀ¸ÉÛAiÀÄÄ C¯Á¸ÀÌ – PÉ£ÀqÁ – CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À ªÉÄQìPÉÆÃUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛzÉ. «±ÀézÀ MlÄÖ gÀ¸ÉÛUÀ¼À CAzÁdÄ GzÀÝ 10,22,60,304 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ. D¦üæPÁ RAqÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ GvÀÛªÀÄ gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. D¦üæPÁzÀ PÉÊgÉÆà ºÉzÁÝj gÀ¸ÉÛAiÀÄÄ PÉÊgÉÆâAzÀ zÀQëtzÀ°è PÉÃ¥ïmË£ïªÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢zÉ. zÀQët CªÉÄÃjPÁzÀ°è ¨Éæfó¯ï zÉñÀªÀÅ PÀgÁªÀ½ wÃgÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CeÉðAmÉÊ£Á zÉñÀªÀÅ C¢üPÀ gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ EªÀÅ §Äå£À¸ï Lj¸ï¤AzÀ §»AiÀiÁ¨ÁèAPÁzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÉ¤dÄAiÉÄïÁªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛªÉ. MAzÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝj PÉgÉéAiÀÄ£ï wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ QémÉÆÃ, ¯ÉʪÀiÁ, ¸ÁåAnAiÀiÁUÉÆà ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹ DArÃ¸ï ¥Àªð À vÀzÀ ªÀgU É Æ À ªÀÄÄAzÀĪÀg¢ É zÉ. D¸ÉÖçðAiÀiÁ RAqÀz° À è ±ÉÃ. 90 gÀµÄÀ Ö gÀ¸U ÛÉ ¼ À À eÁ®ªÀÅ wÃgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÄÀ zÀÝPÆ À Ì PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. E°è£À mÁæ£ïì RAqÁAvÀgÀ ¸ÀÄÖªÀmïð ºÉzÁÝj gÀ¸ÉÛAiÀÄÄ qÁ«ð£ï ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ mÉ£ÉßAmï QæÃPï, ©æ¸ï¨Éãï, ¹rß, PÁå£ï¨ÉgÁ, Cr¯ÉÃqïUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¹ ªÉÄïÉÆâãïðªÀgU É É ªÀÄÄAzÀĪÀg¢ É zÉ. zÀQëtzÀ ºÉzÁÝj gÀ¸ÉÛAiÀÄÄ UÀtÂUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀ PÁ®Æΰð ªÀÄvÀÄÛ PÀƯÁÎrðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ EvÀgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛz.É gÉ樀 ¸ÁjUÉ - ¨sÀƸÁjUÉUÀ¼À°è Cw ªÀÄÄRåªÁzÀ ¸ÁjUÉ JAzÀgÉ gÉ樀 ¸ÁjUÉ. gÉ樀 ¸ÁjUÉ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÀ ºÁUÀÆ zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀĪÀ ¸ÁjUÉAiÀiÁVzÀÄÝ, ¨sÁgÀªÀżÀî ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ ºÁUÀÆ ¥ÀA æ iÀiÁtÂPg À £ À ÄÀ ß zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼU À ½ À UÉ ¸ÁV¸ÀĪÀ GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉAiÀiÁVzÉ. PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄÄ DgÀA¨sÀªÁzÀÄzÀÄ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ°è. EzÀgÀ ¸ÁUÁtÂPÁ ªÉZÀÑ PÀrªÉÄ. ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÁV¸ÀĪÀ°è EA¢UÀÆ gÉ樀 ¸ÁjUÉ ¥Àx æ ª À ÄÀ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É EzÀ£ÀÄß w½¬Äj: «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® gÉ樀 1825 gÀ°è EAUÉA è r£À ¸ÁÖPïmË£ï¤AzÀ qÁ°ðAUï mË£ï £ÀqÄÀ ªÉ ¥ÁægA À ¨sª À Á¬ÄvÀÄ. «±ÀézÀ MlÄÖ gÉ樀 ªÀiÁUÀðzÀ GzÀÝ 13,70,782 Q.«ÄÃ. gÉ樀 ¸ÁjUÉ ¥Àæw RAqÀzÀ GzÀÝUÀ®PÀÆÌ ¤«ÄðvÀªÁVzÉ. gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄÄ vÀÆPÀzÀ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ , ¸ÀgPÀ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀA æ iÀiÁtÂPg À £ À ÄÀ ß MAzÀÄ ¸Àܼ¢ À AzÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ ¸ÀܼPÀ ÌÉ ¸ÁV¸À®Ä, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀvU É É ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÆ À ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. PÉÊUÁjPÁ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

50 DAiÀÄÝ gÁµÀÖçUÀ¼À gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À MlÄÖ GzÀÝ PÀæ.¸ÀA. zÉñÀUÀ¼ÀÄ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

AiÀÄÄ.J¸ï.J. gÀµÁå EArAiÀiÁ PÉ£ÀqÁ dªÀÄð¤ ZÉÊ£Á D¸ÉÖçðAiÀiÁ AiÀÄÄ.PÉ. ¥sÁæ£ïì ¨Éæfó¯ï

¥Àæw 100 ZÀ. Q.«ÄÃ. ¥ÀæzÉñÀ 278.3 160.8 144.7 93.5 90.8 70.1 40.0 37.9 34.5 30.1

C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀÆtðªÁV gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀߪÀ®A©¹zÉ. PÁgÀt EzÀÄ ¨sÁjà UÁvÀz æ À AiÀÄAvÀU æ ¼ À ÄÀ , PÀZÁѪ¸ À ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ ºÁUÀÆ ¹zÀÞª¸ À ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄÄRåªÁV PÀ°èzÀÝ®Ä, PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ, ¹ªÉÄAmï, gÀ¸ÀUÉƧâgÀ, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, DºÁgÀ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ, ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, R¤dUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ vÀ®Ä¦¸ÀÄvÀÛzÉ. gÉʮĸÁjUÉAiÀÄÄ §AzÀ g À Ä UÀ ¼ À C©ü ª À È ¢ÞUÀ Æ PÁgÀ t ªÁVzÀ Ä Ý, §AzÀ g À Ä UÀ ½ AzÀ ¸À g À P À Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß M¼À £ Ár£À ¥À æ z É Ã ±À U À ½ UÉ vÀ ® Ħ¸À Ä ªÀ PÁAiÀ Ä ðªÀ £ À Ä ß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ ºÀAaPÉ:

AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï RAqÀªÀÅ C¢üPÀ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ gÉ樀 eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ 4,40,000 Q.«Ä.UÀ¼ÀµÀÄÖ GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ eÉÆÃr / §ºÀÄ gÉʯÉé ªÀiÁUÀðUÀ¼À eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¨É°ÓAiÀÄA zÉñÀ CvÀå¢üPÀ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw 6.5 ZÀ. Q.«ÄÃ. PÉëÃvÀæPÉÌ 1 Q.«ÄÃ. gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. AiÀÄÆgÉÆæ£À°è ¸ÀgÀPÀÄ ¸ÁUÁtÂPÉAiÀÄ gÉÊ°VAvÀ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀ gÉ樀 C¢üPÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. ¸ÀÄgÀAUÀªiÀ ÁUÀðzÀ gÉÊ®ÄUÀ¼ÄÀ ®AqÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥Áåj¸ï£À°è ¥À¹ æ ¢ÞAiÀiÁVªÉ. EAVèµï PÀq¯ À ïUÁ®ÄªÉAiÀÄ°è ¸ÀÄgÀAUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀÄÝ, CzÀÄ ©æl£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÁæ£ïìUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ, EzÀ£ÀÄß “ZÁ£À¯ï l£À¯ï” J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj: EwÛÃZÉUÉ 2013 gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀÄgïªÀÄgÁAiÉÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® RAqÁAvÀgÀ ¸ÀÄgÀAUÀªÀiÁUÀðzÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀð. EzÀÄ KµÁå ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄªÉ 13 Q.«ÄÃ. GzÀݪÁVzÀÄÝ ¨Á¸ÉÆàgÀ¸ï d®¸ÀA¢üAiÀÄ°èzÉ. (ªÀĪÀÄðgÁ ¸ÀªÀÄÄzÀæ) gÀµÁå GvÀÛªÀÄ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, gÁdzsÁ¤ ªÀiÁ¸ÉÆÌâAzÀ J¯Áè ¢PÀÄÌUÀ¼À®Æè gÉ樀 eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. J¯Áè ¥ÀæªÀÄÄR £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß EªÀÅ ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛªÉ. ¸ÀÄgÀAUÀªÀiÁUÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀ gÉÊ®ÄUÀ¼ÄÀ ªÀiÁ¸ÉÆÌÃzÀ°è §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö ¥À¹ æ ¢ÞAiÀiÁVªÉ. gÉ樀 ¸ÁjUÉ gÀµÁåzA À vÀºÀ «±Á® zÉñÀPÌÉ CUÀvåÀ ¸ÁjUÉAiÀiÁVzÉ. GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ RAqÀzÀ°è gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄÄ CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ PÉ£ÀqÁUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÀÄÝ «±ÀézÀ gÉ樀 eÁ®zÀ°è ±ÉÃ. 40 gÀµÀÄÖ F RAqÀzÀ°èzÉ. Cw ºÉZÀÄÑ gÉ樀 ¸ÁAzÀævÉ ¥ÀƪÀð, ªÀÄzsåÀ CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ PÉ£q À ÁzÀ ¸ÀÄvÀ° Û £À PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É ArzÉ. PÉ£ÀqÁzÀ°è RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ Cw ¨sÁgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÁtÂPÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

51

a° gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀÅ wÃgÀzÀ §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ, UÀtÂUÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ¼ÉÆA¢UÉ M¼À£Ár£À §ºÀÄvÉÃPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F gÉ樀 ªÀiÁUÀð ¥ÉgÄÀ , ¨ÉÆ°«AiÀiÁ, FPÉq é Ágï, PÉÆ®A©AiÀiÁ, ªÉ¤dÄóAiÉÄïÁUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀð §Æå£À¸ïLj¸ï£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹, a°AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ 3900 «ÄÃlgï JvÀÛgÀzÀ°ègÀĪÀ G¸ï¥À¯Áèl PÀt廃 ªÀiÁUÀð ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄĪÀÅzÀÄ. KµÁåRAqÀzÀ°è ºÉZÀÄÑ gÉÊ®ÄUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ d£À¸A À SÁå zÉñÀU¼ À ÁzÀ d¥Á£ï, aãÁ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvz À ° À è PÀAqÀħgÀÄvÀÛz.É d¥Á£ï 20,035 GzÀÝ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. aãÁ 91,000 Q.«ÄÃ. GzÀÝzÀ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. gÉ樀 ¸ÁjUÉ D¸ÉÖçðAiÀiÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÀƸÁjUÉAiÀiÁVzÀÄÝ C¥ÁgÀ vÀÆPÀªÀżÀî ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ. D¸ÉÖçðAiÀiÁ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8615 Q.«ÄÃ. GzÀÝzÀ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ £ÀÆå ¸ËvïªÉïïì MlÄÖ gÉ樀 ªÀiÁUÀðzÀ ±ÉÃ. 25 gÀµÀÖ£ÀÄß EzÀÄ ºÉÆA¢zÉ. D¸ÉÖçðAiÀiÁ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR mÁæ£ïìPÁAn£ÉAl¯ï gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ: 1) D¸ÉÖçðAiÀÄ£ï £ÁåµÀ£À¯ï gÉ樀 ªÀiÁUÀð. 2) GvÀÛgÀ - zÀQët gÉ樀 ªÀiÁUÀð. D¦üæPÁ MAzÀÄ §ÈºÀvï RAqÀªÁVzÀÄÝ 82,000 Q.«ÄÃ. GzÀÝzÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. zÀQët D¦üæPÁ 18,000 Q.«ÄÃ. GzÀÝzÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥ÀæªÀÄÄR zÉñÀ J¤¹zÉ. PÁgÀt a£Àß, ªÀdæ ªÀÄvÀÄÛ vÁªÀÄz æ À UÀt ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ zÀ.D¦üPæ Á C£ÉÃPÀ ªÀÄÄRå gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ CªÀÅ PÀmÁAUÀ, eÁóA©AiÀiÁ, ¨ÉÆÃmïìªÁ£À, fóA¨Á¨ÉéUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. Qæ.±À. 1976 gÀ°è mÁæ£ïìeÁóªÀiï UÉæÃmï ZÀÄgÀÄ gÉ樀 ªÀiÁUÀð fóA¨Á¨Éé vÁªÀÄz æ À UÀtÂ¥z æÀ ÃÉ ±Àª£ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¹ vÁ£ïeÉä ó AiÀiÁzÀ qÁgï – J¸ï - ¸À¯ÁA §AzÀj£ÀªÀgÉUÀÆ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÉ. ¨ÉAUÉé¯Á gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀÅ eÉÊógÉAiÀÄ vÁªÀÄæzÀ UÀtÂ, CAUÉÆïÁzÀ ªÀÄÆ®PÀ CmÁèAnPï PÀgÁªÀ½ wÃgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛzÉ. §Æè mÉæöÊ£ï ªÀiÁUÀðªÀÅ PÉÃ¥ïmË£ï¤AzÀ zÀQët D¦üæPÁzÀ ¦æmÆ É ÃjAiÀiÁªÀgU É É ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£ÄÀ ß PÀ°à¹zÉ. EyAiÉÆæAiÀiÁ gÉ樀 ªÀiÁUÀð, C°ÓÃjAiÀiÁ, ¸É£U É ¯ À ï, £ÉÊfÃjAiÀiÁ, QãÁåUÀ¼ÉÆA¢UÉ M¼À£Ár£À C£ÉÃPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ – PÉ®ªÀÅ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆRAqÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀƪÀð¢AzÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ PÉÌ, CxÀªÁ GvÀg Û ¢ À AzÀ zÀQt ë PÉÌ CqÀØ ºÁAiÀÄÄÝ ºÉÆÃUÀÄvÀª Û .É EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. F RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, 1)mÁæ£ïì ¸ÉÊ©ÃjAiÀÄ£ï gÉʯÉé – F gÉ樀 ªÀiÁUÀð gÀµÁåz° À z è ÄÀ Ý «±ÀézÀ¯Éèà Cw GzÀݪÁzÀ RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. EzÀÄ KµÁå ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï RAqÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F gÉ樀 ªÀiÁUÀð ºÀ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥À²ª Ñ ÄÀ zÀ°è ªÀiÁ¸ÉÆÌâAzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV JPÁAmÉj£ï §Uïð, lÆåªÀÄ£ï, MªÀĸïÌ, £ÉÆêÁ¹©gÀ¸ïÌ, PÁæ¸ï £ÉÆÃAiÀiÁgÀ¸ïÌ, avÁ ºÁUÀÆ ¥À Æ ªÀ ð zÀ ¥É ¹ ¦ü P ï wÃgÀ z À ° è ªÁè r ªÉ Ç Ã¸ÁÖ P ï£À ª À g É U À Æ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÉ. F gÉ樀 ªÀiÁUÀðzÀ MlÄÖ GzÀÝ 9,289 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÄÀ .

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

52 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ?

eÁógï¤PÉÆïÁ¸ï 1981gÀ°è mÁæ£ïì¸ÉÊ©ÃjAiÀÄ£ï gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß GzÁÏn¹zÀ F ªÀiÁUÀð ¸ÁjUÉUÉ 1904 gÀ°è ªÀÄÄPÀª Û Á¬ÄvÀÄ. ¥À¹ æ zÀÞ gÀµÆ É åà gÉ樀 mÁæ£ïì¸ÊÉ ©ÃjAiÀÄ£ï gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß 6 ¢£À 10 UÀAmÉU¼ À ° À è ¥ÀÆtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ. 2)

mÁæ£ïì PÉ£ÉrAiÀÄ£ï gÉʯÉé - F gÉ樀 ªÀiÁUÀðzÀ GzÀÝ 22,500 Q.«ÄÃ. DVzÀÄÝ, EzÀÄ ¥ÀƪÀðzÀ°è ºÁå°¥sÁPïì¤AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV ªÀiÁàAnæAiÀįï, MmÁÖªÀ, «¤ß¥ÉUï ªÀÄvÀÄÛ PÁå¯ïUÀjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹ ¥À²ÑªÀÄzÀ ªÁåAPÉÆêÀgï£À°è PÉÆ£ÉUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß 1886 gÀ°è ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀ¯ÁVzÀÄÝ, EzÀÄ PÀÄå¨ÉPï - ªÀiÁåAnæAiÀįï PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±À, ¸ÀÆa¥Àtð CgÀtåUÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ UÉÆâü ¨É¼A É iÀÄĪÀ ¥Éöæ ÊAiÀÄj ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F gÉ樀 ªÀiÁUÀð PÉ£q À ÁzÀ DyðPÀ ¨É£ßÉ ®Ä¨ÁVzÀÄÝ §ºÀÄ¥Á®Ä ªÀiÁA¸À ªÀÄvÀÄÛ UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁV¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.

mÁæ£ïì PÉ£ÉrAiÀÄ£ï gÉ樀 ªÀiÁUÀð 3)

PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥É¹¦üPï gÉʯÉé - F gÉ樀 ªÀiÁUÀð CmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ wÃgÀzÀ £ÀÆåAiÀiÁPïð¤AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV ¥s¹ É ¦üPï ¸ÁUÀgÀ wÃgÀzÀ ¸Áå£ï¥sÁ¤ æ ì¸Æ É ÌêÀgU É É PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀiÁUÀðªÀÅ QèÃªï ¯ÁåAqï, aPÁUÉÆÃ, MªÀiÁºÁ, NUïqÀ£ï, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀæªÉÄAmÉÆÃUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ.

4)

a° - CeÉðAn£Á gÉ樀 ªÀiÁUÀð - EzÀÄ zÀQët CªÉÄÃjPÁzÀ CvÀåAvÀ GzÀݪÁzÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. EzÀÄ CmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ wÃgÀzÀ §Æ壸 À ï Lj¸ï¤AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV ªÀĹðr¸ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄAqÉÆÃeÁóU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¹ ¥sɹ¦üPï wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR §AzÀgÀÄ ªÁ®àgÉʸÉÆÃzÀ°è PÉÆ£ÉUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

5)

D¸ÉÖçðAiÀÄ£ï mÁæ£ïì - PÁAn£ÉAl¯ï gÉʯÉé - F gÉ樀 ªÀiÁUÀðªÀÅ D¸ÉÖçðAiÀiÁ RAqÀzÀ zÀQët¨sÁUÀzÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛz.É F gÉ樀 ªÀiÁUÀð ¥À²ÑªÄÀ zÀ°è ¥Àvïð¤AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV Cr¯ÉÃqï, C¯Éʸï¹àçAUïUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¹ ¥ÀƪÀðzÀ ¹rßAiÀÄ°è ¥ÀÆtðUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

53

6)

GvÀÛgÀ mÁæ£ïì - PÁAn£ÉAl¯ï gÉʯÉé - EzÀÄ CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÄÝ ¹Ãmɯï¤AzÀ £ÀÆåAiÀiÁPïðªÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ.

7)

zÀQët mÁæ£ïì - PÁAn£ÉAl¯ï gÉʯÉé - F gÉ樀 ªÀiÁUÀð CªÉÄÃjPÁzÀ°è ¯Á¸ïKAd°¸ï¤AzÀ £ÀÆåAiÀiÁPïðªÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀðªÉÃ¥Àðr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

8)

PÉ£r É AiÀÄ£ï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ gÉ樀 ªÀiÁUÀð - F gÉ樀 ªÀiÁUÀð PÉ£q À ÁzÀ°è ¸ÉAmï eÁ£ïì¤AzÀ ªÁåAPÉÆêÀgïªÀgU É É ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ.

9)

mÁæ£ïì PÀPÃÉ ²AiÀÄ£ï gÉ樀 ªÀiÁUÀð - F gÉ樀 ªÀiÁUÀð gÀµÁåzÀ°èzÀÄÝ §vÀĪÀiï¤AzÀ PÀÄgÀ¸ï̪ÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°¸ à ÄÀ ªÀÅzÀÄ.

10) PÉÃ¥ï - PÉÊgÉÆà gÉ樀 ªÀiÁUÀð - F ªÀiÁUÀð D¦üæPÁzÀ°èzÀÄÝ PÉÃ¥ï mË£ï¤AzÀ Ff¦Ö£À PÉÊgÉÆêÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPð À ªÉÃ¥Àðr¸ÀÄvÀz Û .É D¸ÉÖçðAiÀÄ£ï mÁæ£ïì - PÁAn£ÉAl¯ï gÉʯÉé ªÀiÁUÀð

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

54

11) NjAiÀÄAl¯ï JPï쥸 æÉ ï gÉ樀 ªÀiÁUÀð - F gÉ樀 ªÀiÁUÀð ¥Áåj¸ï¤AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV E¸ÁÛA§Ä¯ïªÀgU É É ¸ÀA¥ÀPÀðªÉÃ¥Àðr¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ vÀ£Àß ªÀiÁUÀðzÀ°è ¸ÁÖgïì¨ÉÆÃUï, ªÀÄÆå¤Zï, «AiÀÄ£Áß, §ÄqÁ¥É¸ïÖ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¯ïUÉæÃqïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F gÉ樀 ªÀiÁUÀð ¥ÀæAiÀiÁtzÀ zÀÆgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÉ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj : mÁæ£ïì KµÁånPï gÉ樀 ªÀiÁUÀð. EzÀ£ÀÄß E¸ÁÛA§Ä¯ï¤AzÀ, EgÁ£ï, ¥ÁQ¸ÁÛ£À, ¨sÁgÀvÀ, ¨ÁAUÁèzÉñï, ªÀÄAiÀÄ£Áägï ºÁUÀÆ ¨ÁåAPïPÁPïªÀgÉUÉ ¤«Äð¸ÀĪÀ AiÉÆÃd£É EzÉ. d®¸ÁjUÉ: ¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ d®¸ÁjUÉ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÀ GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ J¤¹zÉ. ¸ÁUÀgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ GvÀª Û ÄÀ ¥ÁæPÈÀ wPÀÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄð£À ¥Àw æ ¨sÆ À RAqÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀ£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁVzÉ. ¨sÁj UÁvÀæzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀÆPÀzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ, ¨ÉÃUÀ ºÁ¼ÁUÀzÀAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä d®¸ÁjUÉ GvÀÛªÀĪÁzÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÁUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß “«±ÀézÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ ºÉzÁÝjUÀ¼ÀÄ” J£ÀÄߪÀgÀÄ. d®¸ÁjUÉUÉ «±ÉõÀªÁzÀ, ¤¢üðµÀÖªÁzÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀiÁðtªÀiÁqÀ¨ÉÃQ®è. d®¸ÁjUÉAiÀÄ°è ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À£ÀÄß CAzÀgÉ, ¯ÉÊ£Àgïì, PÁUÉÆÃð, mÁåAPÀgï ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊvÁåUÁgÀzÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. «±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR d®ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

55 ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛÃ?

¯ÉÊ£ÀgïUÀ¼ÉAzÀgÉ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀ£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ ºÀqÀUÀÄ. PÁUÉÆðà JAzÀgÉ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¸ÁV¸ÀĪÀ ºÀqÀUÀÄ. mÁåAPÀgï JAzÀgÉ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ ºÀqÀUÀÄ. ±ÉÊvÁåUÁgÀzÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À°è ¨ÉÃUÀ PÉqÀĪÀAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. d®¸ÁjUÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ: d®¸ÁjUÉAiÀÄ°è ªÀÄÄRåªÁV JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀgÀ ¸ÁjUÉ. ¸ÁUÀgÀ ¸ÁjUÉ: vÉgÉzÀ «±Á®ªÁzÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉAiÀÄĪÀ £ËPÁAiÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄÄzÀæ CxÀªÁ ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉ: 1) GvÀÛgÀ CmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀð – F d®ªÀiÁUÀðªÀÅ «±ÀézÀ ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄļÀî, PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄUÀ¼À°è ¥ÀæUÀw ºÉÆA¢gÀĪÀ CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¥ÀƪÀð ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆgÉÆæ£À ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀiÁUÀðªÀÅ ¥Àæ¹zÀÞªÁzÀ PÉ£ÀqÁ, CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À, ªÉÄQìPÉÆà ºÁUÀÆ ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÆgÉÆæ£À §AzÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. GvÀÛgÀ CmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀðªÀÅ «±ÀézÀ d®ªÀiÁUÀðUÀ¼À¯Éèà CvÀåAvÀ ºÀqÀUÀÄ ¸ÀAZÁgÀzÀ zÀlÖuÉAiÀÄ ªÀiÁUÀðªÁVzÀÄÝ EzÀ£ÀÄß “©Uï læAPïgÀÆmï” J£ÀÄߪÀgÀÄ. 2) ªÉÄrlgÉäAiÀÄ£ï- ¸ÀÆAiÉÄeï PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀð - F d® ªÀiÁUÀðªÀÅ «±ÀézÀ PÉÃAzÀæzÀ ¨sÁUÀzÀ°è ºÁzÀÄ ºÉÆÃV C£ÉÃPÀ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛzÉ. F ªÀiÁUÀðªÀÅ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët AiÀÄÆgÉÆæ£À zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄAiÉÄeïó PÁ®ÄªÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ zÀQët KµÁå gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ, DUÉßÃAiÀÄ KµÁå gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ, ¥ÀƪÀð KµÁåzÀ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÆß C®èzÉ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ D¸ÉÖçðAiÀiÁ ºÁUÀÆ £ÀÆåf¯ÁåAqïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV PÀZÁÑ vÉÊ® ºÁUÀÆ EvÀgÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¸ÁUÁtÂPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. 3) UÀÄqïºÉÆÃ¥ï ¨sÀƲgÀ ªÀiÁUÀð – F d®ªÀiÁUÀð CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄzÀÄ. F ªÀiÁUÀð ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï¤AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À ÁV D¦üPæ ÁzÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ zÀ wÃgÀzÄÀ zÀÝPÆ À Ì ªÀÄÄAzÀĪÀgz É ÄÀ UÀÄqïºÉÆÃ¥ï ¨sÆ À ²gÀª£ À ÄÀ ß §¼À¹ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ D¸ÉÖçðAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆåf¯ÁåAqïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀiÁUÀðªÀÅ D¦üæPÁ zÉñÀUÀ½UÉ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÁVzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

56

UÀÄqïºÉÆÃ¥ï ¨sÀƲgÀ ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀð «±ÀézÀ¯Éèà UÀÄqïºÉÆÃ¥ï ¨sÀƲgÀ ªÀiÁUÀð CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ d®ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß 1498 gÀ°è ªÁ¸ÉÆÌ-qÀ-UÁªÀÄ ±ÉÆâü¹zÀ£ÀÄ. ºÀqÀUÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄAiÉÄeïóPÁ®ÄªÉAiÀÄ C¢üPÀ vÉjUɬÄAzÀ vÀ¦à¹PÉƼÀî®Ä UÀÄqïºÉÆÃ¥ï ¨sÀƲgÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. 4) GvÀÛgÀ ¥sɹ¦üPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀð – EzÀÄ GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁzÀ ¥À²ÑªÀÄ wÃgÀ ºÁUÀÆ KµÁåzÀ ¥ÀƪÀð wÃgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ «±Á® ¸ÁUÀgÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀiÁUÀðªÁVzÀÄÝ CµÁÖV C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁV®è. C®èzÉ F ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁUÀĪÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ PÀrªÉÄ, ªÁå¥ÁgÀªÀÇ PÀrªÉÄ. GvÀÛgÀ ¥sɹ¦üPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR §AzÀgÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ, GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁzÀ ªÁAPÉÆêÀgï ¹Ãmɯï, ¥ÉÆÃmïð¯ÁåAqï, ¸Áå£ï¥sÁå¤ì¸ÉÆÌÃ, ¯Á¸ïKAd°Ã¸ï ªÀÄvÀÄÛ KµÁåzÀ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀzÀ AiÀiÁPÉÆúÁªÀÄ, PÉƨÉ, ±ÁAWÉÊ, ºÁAPÁAUï, ªÀĤ¯Á ªÀÄvÀÄÛ ¹AUÀ¥ÀÆgï. 5) zÀQët ¥sɹ¦üPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀð – F d® ªÀiÁUÀðªÀÅ ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁzÉÆA¢UÉ, C®è°ègÄÀ ªÀ ¥s¹ É ¦üPï ¢éÃ¥ÀU¼ À £ À Æ À ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀiÁUÀðªÀÅ ¥À£ÁªÀiÁ PÁ®ÄªÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ zÀQët, KµÁå, DUÉßÃAiÀiÁ, zÀÆgÀ ¥ÁæZÀå zÉñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÁUÀÆ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀÄ D¸ÉÖçðAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆåf¯ÁåAqïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. 6) zÀQët CmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀð – F d® ªÀiÁUÀðªÀÅ zÀQët CªÉÄÃjPÁzÀ ¥ÀƪÀð wÃgÀ, D¦üæPÁ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆgÉÆæ£À ¥À²ÑªÀÄzÀ wÃgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀiÁUÀðªÀÅ CµÁÖV C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢®è. ºÀqÀUÀÄ PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ: «±Àz é À d® ªÀiÁUÀðUÀ¼° À è PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÄÀ §ºÀĪÀÄÄRå ¥ÁvÀª æ £ À ÄÀ ß ªÀ»¸ÀÄvÀª Û .É F PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÄÀ

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

57

¨sÀÆPÀAoÀUÀ¼À£ÀÄß bÉâ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁUÀðzÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrªÉ. EzÀjAzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÀwÛgÀªÁV ªÁtÂdå, ªÁå¥ÁgÀ C¢üPª À ÁVzÉ. F PÁ®ÄªÉU¼ À ÄÀ CUÀ®ªÁV «¸ÁÛgª À ÁVzÀÄÝ, ºÀqU À ÄÀ UÀ¼ÄÀ ZÀ°¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ. «±ÀézÀ ¥À¹ æ zÀÞ ºÀqU À ÄÀ PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼A É zÀg,É ¸ÀÄAiÉÄeïó PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥À£ÁªÀÄ PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀð. F ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ d®ªÀiÁUÀð PÁ®ÄªÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÁå¥ÁgÀ – ªÁtÂdåzÀ ºÉ¨ÁâV¯ÁVªÉ. 1. ¸ÀÄAiÉÄeïó PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀð – EzÀÄ «±ÀézÀ ºÀÈzÀAiÀĨsÁUÀzÀ°èzÀÄÝ, ¥ÀæªÀÄÄR CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. F PÁ®ÄªÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä £É¥ÉÆðAiÀÄ£ï ¨ÉÆãÀ¥ÁmÉð D¯ÉÆÃa¹zÀÝ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ 1869 gÀ°è ©ænõÀjAzÀ Ff¦Ö£° À è GvÀg Û z À À ¥ÉÆÃmïð¸Éqï¤AzÀ zÀQt ë zÀ°è ¸ÀÄAiÉÄeïó §AzÀj£Àªg À U É É ¤ªÀiÁðtªÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÀÄAiÉÄeïó PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ ªÉÄqÀlgÉäAiÀÄ£ï ¸ÀªÄÀ ÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÉA¥ÀÄ ¸ÀªÄÀ ÄzÀU æ ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ 190 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀµÀÄÖ GzÀݪÁVzÀÄÝ 19 «ÄÃlgï D¼ÀªÁVzÉ. F PÁ®ÄªÉ »AzÀÄ ªÀĺÁ¸ÁUÀgÀ ¥ÀæªÉñÀPÉÌ ºÉ¨ÁâV¯ÁVzÀÄÝ PÉÃ¥ï D¥sï UÀÄqïºÉÆÃ¥ï d®ªÀiÁUÀðPÉÌ ºÉÆð¹zÀgÉ ¥ÀæAiÀiÁtzÀ GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ.

¸ÀÆAiÉÄeï PÁ®ÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀð ¸ÀÄAiÉÄeïó PÁ®ÄªÉ «±ÀézÀ¯Éèà §ºÀ¼ÀµÀÄÖ zÀlÖªÁzÀ ºÀqÀUÀÄ ¸ÀAZÁgÀzÀ PÁ®ÄªÉAiÀiÁVzÀÄÝ, ¢£À MAzÀPÉÌ 100 QÌAvÀ®Æ C¢üPÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼ÀÄ ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ. ¥Àæw ºÀqÀUÀÄ PÁ®ÄªÉAiÀÄ£ÀÄß zÁl®Ä 12 UÀAmÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ. ¸ÀÄAiÉÄeïó PÁ®ÄªÉ Ff¦Ö£À MqÉvÀ£ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÉ. 2. ¥À£ÁªÀÄ PÁ®ÄªÉ – F PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ CmÁèAnPï ¸ÁUÀgª À £ À ÄÀ ß ¥É¹¦üPï ¸ÁUÀgz À Æ É qÀ£É ¸ÀA¥ÀPð À ªÉÃ¥Àðr¸ÀÄvÀz Û .É F PÁ®ÄªÉ 1914 gÀ°è ¤«ÄðvÀªÁV ¸ÀAZÁgÀPÉÌ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F PÁ®ÄªÉAiÀÄ MqÉvÀ£À ¥À£ÁªÀÄ zÉñÀPÉÌ ¸ÉÃjzÉ. Qæ.±À. 1517 gÀ°è ªÁ¸ÉÆA£Éeï-r-¨Ágï¨ÉÆêÁ ¥ÀæxÀªÀĪÁV ¥É¹¦üPï¸ÁUÀgÀªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦ ¥À£ÁªÀÄ PÁ®ÄªÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä AiÉÆÃa¹zÀ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

58

¥À£ÁªÀÄ PÁ®ÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ÄªÉ ªÀiÁUÀð ¥À£ÁªÀÄ PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ d®¤Ãj£À ZÉÃA§gïUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ ºÀqÀUÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÉ ZÀ°¸À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁVzÉ. F PÁ®ÄªÉ 81.63 Q.«ÄÃ. UÀ¼ÀµÀÄÖ GzÀÝ 12 Q.«ÄÃ. UÀ¼ÀµÀÄÖ D¼ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët CªÉÄÃjPÁUÀ¼À wÃgÀUÀ¼À PÀæ«Ä¸ÀĪÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ®èzÉ GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁzÀ ¥ÀƪÀðzÀ wÃgÀ ºÁUÀÆ AiÀÄÆgÉÆæ£À zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. F PÁ®ÄªÉ ¯Áån£ï CªÉÄÃjPÁzÀ DyðPÀvÉAiÀÄ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄwÛzÉ. M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ: £À¢ PÁ®ÄªÉ ºÁUÀÆ ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀ£ÀÄß MAzÀÄ PÀqɬÄAzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉUÉ ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀgÀ°è PÉ®ªÀÅ ¸Áé¨sÁ«PÀ d® ªÀiÁUÀðUÀ½ªÉ, GzÁºÀgÀuÉ: £À¢, PÉgÉUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ. zÉÆqÀØ zÉÆÃtÂUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀðzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ªÀiÁUÀðzÀ CUÀ®, ¤Ãj£À D¼À ºÁUÀÆ ¤Ãj£À ºÀjªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. «±ÀézÀ ªÀÄÄRå M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉ, 1) gÉíöÊ£ï M¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀð: gÉíöÊ£ï £À¢AiÀÄÄ dªÀÄ𤠪ÀÄvÀÄÛ £Ézg À ï¯ÁåAqï ªÀÄÆ®PÀ ºÀjAiÀÄĪÀÅzÀÄ. F £À¢ £ÉzÀgï¯ÁåAr£À gÁlgïqÁåªÀiï¤AzÀ ¹édûgï¯ÁåAr£À ¨Á¸É¯ïªÀgÉUÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 700 Q.«ÄÃ. ªÀgÉUÉ M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉUÉ AiÉÆÃUÀåªÁVzÉ. gÀÆígï£À¢AiÀÄÄ gÉíöÊ£ï £À¢AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀƪÀð¢AzÀ §AzÀÄ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. F d®¸ÁjUÉ ªÀiÁUÀð «±ÀézÀ¯Éèà C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è §¼À¸À®àqÀĪÀÅzÀÄ. F d® ªÀiÁUÀðªÀÅ ¹édûgï¯ÁåAr£À PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀ, dªÀÄð¤, ¥sÁæ£ïì, ¨É°ÓAiÀÄA, £ÉzÀgï¯ÁåAqï ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ CmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. 2) qÁå£ÀÆå¨ï M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ: F d® ªÀiÁUÀð ¥ÀƪÀð AiÀÄÆgÉÆæ£À zÉñÀU½ À UÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀª Û ÁVzÉ. qÁå£ÀÆå¨ï £À¢ dªÀÄð¤AiÀÄ ¨ÁèöåPï ¥sÁgɸïÖ£À°è GUÀªÀĪÁV C£ÉÃPÀ zÉñÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÀjAiÀÄĪÀÅzÀÄ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

59 gÉíöÊ£ï M¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀð

qÁå£ÀÆå¨ï M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ

3) ªÉÇïÁÎ M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ: gÀµÁå zÉñÀªÀÅ C£ÉÃPÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ d® ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À°è ªÉÇïÁÎ £À¢ d® ªÀiÁUÀð ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. F £À¢AiÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1200 Q.«ÄÃ. GzÀÝzª À g À U É É d® ¸ÁjUÉ ¸ÁzsåÀ «zÀÄÝ F £À¢ CAwªÀĪÁV PÁå¹àAiÀÄ£ï ¸ÀªÄÀ ÄzÀª æ £ À ÄÀ ß ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ JgÀqÄÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ: •

ªÉÇïÁÎ – ªÀiÁ¸ÉÆÌà PÁ®ÄªÉ – EzÀÄ ªÀiÁ¸ÉÆÌà ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ.

•

ªÉÇïÁÎ – qÁ£ï PÁ®ÄªÉ – EzÀÄ PÀ¥ÀÄà ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ.

60

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÉÇïÁÎ M¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀð

4) ¥ÀAZÀ ªÀĺÁ ¸ÀgÆ É ÃªÀgÀ ºÁUÀÆ ¸ÉAmï ¯ÁgÉ£ïì M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀð: ¥ÀAZÀ ªÀĺÁ ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀðzÀ eÁ®ªÀ£ÀÄß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrªÉ. ¸ÉAmï ¯ÁgÉ£ïì £À¢ ºÁUÀÆ ¥ÀAZÀ ªÀĺÁ ¸ÀgÆ É ÃªÀgU À ¼ À ÄÀ zÉÆqÀØ d® ªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß GvÀÛgÀ CªÉÄjPÁzÀ GvÀÛgz À À ¨sÁUÀz° À è ¤«Äð¹ªÉ. F ªÀiÁUÀðzÀ°è zÀÄ®vï ªÀÄvÀÄÛ §¥sɯÉÆà §AzÀgÀÄUÀ½ªÉ.

¥ÀAZÀ ªÀĺÁ ¸ÀgÆ É ÃªÀgz À À M¼À£Ár£À d® ªÀiÁUÀð 5) «Ä¹¹¦à M¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀð – «Ä¹¹¦à ªÀÄvÀÄÛ N»AiÉÆà d® ªÀiÁUÀðªÀÅ. CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À GvÀÛgÀzÀ M¼À£Ár£À ¨sÁUÀUÀ½AzÀ zÀQëtzÀ ªÉÄQìPÉÆà SÁjAiÀĪÀgÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁPÀµÀÄÖ zÉÆqÀØ §ÈºÀvï ºÀqÀUÀÄUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ F ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀgÁUÀªÁV C¢üPÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À§ºÀÄzÀÄ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

61 «Ä¹¹¦à M¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀð

ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ: «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À ºÁgÁl ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPÉ 20£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À¢AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. EzÀÄ CwªÉÃUÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀĨÁjAiÀiÁzÀ ¸ÁjUÉAiÀiÁVzÉ ªÁAiÀÄĸÁjUÉ ¥ÀA æ iÀiÁtÂPg À ÄÀ , ¨ÉÃUÀ PÉqÄÀ ªÀAvÀºÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¯¨ É Á¼ÀĪÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß §ºÀ¼À zÀÆgÀzÀªÀgÉUÉ ¸ÁV¸À®Ä Cw ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ vÀÄvÀÄð ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæPÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹zÁUÀ, «Ä°lj, £ËPÁ¸ÉÃ£É ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÁjUÉUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀĪÀ°è «±ÉõÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄwÛzÉ. zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß Cw ²ÃWÀæªÁV vÀ®Ä¥ÀĪÀ°è ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉAiÀiÁVzÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ?: «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® «ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß CªÉÄjPÁzÀ gÉÊmï ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ PÀAqÀÄ »rzÀÄ 1903 gÀ°è ºÁj¸ÀĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀgÀÄ. ªÁAiÀÄĸÁjUÉ «Ä°lj ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ, OµÀzÀU s À¼ÀÄ, DºÁgÀ ¸ÁªÀiÁVæUÀ¼ÀÄ, bÁAiÀiÁ avÀU æ À¼À£ÀÄß vÉUÉAiÀĪÀ°è ªÀĺÀvÀéªÁzÀ ¸ÁjUÉAiÀiÁVzÉ. «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðt, CªÀÅUÀ¼À ¤¯ÁÝt, EAzsÀ£À ¥ÀÆgÉÊPÉ, CªÀÅUÀ¼À ¤®ÄUÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÁgÁl, ªÉÄ°éZÁgÀuÉUÀ¼É®èªÀÇ Cw zÀĨÁjAiÀiÁzÀªÀÅ. «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® DyðPÀ «ªÀiÁ£À ¸ÁjUÉ 1926 gÀ°è CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ªÁAiÀÄĸÁjUÉ JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ ¥À¹ æ ¢ÞUÉ §A¢vÀÄ. EAzÀÄ «±ÁézåÀ AvÀ «ªÀiÁ£À ¸ÁjUÉ ¥À¹ æ ¢ÞAiÀiÁVzÀÄÝ, ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ¥Àw æ gÁµÀçÖª£ À Æ À ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛz.É ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? : ¥Àæw ¢£À 250 PÀÆÌ C¢üPÀ ªÁtÂdå ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ «±ÁézÀåAvÀ ««zsÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è vÀªÀÄä ¤gÀAvÀgÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛªÉ.

62

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

«±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ «±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ: 1) GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ – CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀÅ «±ÀézÀ°èAiÉÄà Cw zÀlÖtÂAiÀÄ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ CmÁèAl, ²PÁUÉÆÃ, ¯Á¸ïKAd°Ã¸ï, qÀ¯Áè¸ï, ¸Áå£ï¥sÁæ¤ì¸ÉÆÌà ªÀÄÄAvÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? gÉÆÃA «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt¢AzÀ ¥Àæw 3 ¤«ÄµÀUÀ½UÉƪÉÄä «ªÀiÁ£À ºÉÆgÀqÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÀgÀPÀÄ ¸ÁUÁtÂPÉAiÀÄ°è ®AqÀ¤ß£À »ÃxÉÆæà «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt «±ÀézÀ¯Éèà zÀlÖ ¸ÀAZÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ©ænµï KgïªÉÃ¸ï «±ÀézÀ J¯Áè zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ. zÀQët CªÉÄÃjPÁ – EzÀÄ §ºÀÄ zÀÆgÀzÀ ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. E°è£À ¥ÀæªÀÄÄR CAvÀgï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ¼ÉAzÀgÉ gÉÊAiÉÆÃ-r-d£ÉÊgÉÆÃ, ¨Éæ¹°AiÀiÁ, ¸ÁªÉÇÃ¥ÉÆïÉÆÃ, ¸ÁåAnAiÀiÁUÉÆÃ, ªÀÄvÀÄÛ §Æå£À¸ïLj¸ï. D¦üæPÁ – EzÀÄ JgÀqÀÄ CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÉÆzÀ® ªÀiÁUÀðªÀÅ EzÀÄ ²æîAPÁ, ¨sÁgÀvÀ, ªÀiÁj±À¸ï ªÀÄvÀÄÛ DUÉßÃAiÀÄ KµÁå zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÀiÁUÀðªÀÅ ®AqÀ£ï, gÉÆêÀiï, PÉÊgÉÆÃ, £ÉÊgÉÆé, eÉÆúÁ£ïì§UïðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. D¸ÉÖçðAiÀiÁ DAvÀjPÀ ºÁUÀÆ «zÉò ªÁAiÀÄĸÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹zÉ. E°è£À ¹rß ¥ÀæªÀÄÄR CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtªÁVzÉ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

63

KµÁå – aãÁ, AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï, KµÁå, D¸ÉçÖðAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ D¦üPæ Á RAqÀU¼ À À ªÀÄzsåÀ ¨Ás UÀz° À è £É¯¹ É gÀĪÀÅzÀjAzÀ J¯Áè zÉñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ?: ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄÄA¨ÉʤAzÀ £ÀÆåAiÀiÁPïð vÀ®Ä¥À®Ä PÉêÀ® 45 ¤«ÄµÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀÄ. gÀµÁå CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ªÀiÁ¸ÉÆÌà ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÄÝ ¯É¤£ïUÁæqï ªÀÄvÀÄÛ ªÁèr ªÉÇøïÖPïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛzÉ. gÀµÁå ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ »A¢£À ¸ÉÆëAiÀÄvï MPÀÆÌlzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvÀ, ªÀįÉòAiÀiÁ, d¥Á£ï, EAqÉÆãÉòAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¹AUÀ¥ÀÆgï GvÀÛªÀÄ ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ zÉñÀªÀÇ MAzÀ®è MAzÀÄ ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀð¢AzÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢zÉ. PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ: zÀæªÀ, WÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C¤® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÉƼÀªÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÉà PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ. PÉ®ªÀÅ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸ÀĪÀ°è PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ UÀ½¹ªÉ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj. Qæ.¥ÀÆ. 5000 ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ aäÃAiÀÄgÀÄ ¨ÉÆA§ÄUÀ¼À£ÀÄß PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ½UÁV §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. gÉÆÃA, Væøï, ªÉĸÀ¥ÉÆmÉÆ«ÄAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ Ff¥ïÖ £ÁUÀjÃPÀvÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ eÉÃr¬ÄAzÀ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁUÀÄwÛ¢ÝvÀÄ. CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¥É¤ì¯ïªÉäAiÀiÁzÀ°è PÉƼÀªÉAiÀÄ£ÀÄß Qæ.±À. 1861 gÀ°è §¼À¸À¯Á¬ÄvÀÄ. PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ºÀAaPÉ: CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À – EzÀÄ zÀlª Ö ÁzÀ, ºÁUÀÆ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À §ÈºÀvï eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ £ÉʸÀVðPÀ C¤®, vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÄ¢ÞÃPÀj¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÁUÁtÂPÉUÉ EªÀÅ ºÉZÀÄÑ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVªÉ. “©UïEAZï” CªÉÄÃjPÁzÀ ¥À¹ æ zÀÞ PÉ Æ ¼À ª É ªÀ i ÁUÀ ð ªÁVzÀ Ä Ý, EzÀ Ä UÀ ¯ ïá D¥s ï ªÉÄQìPÆ É Ã¢AzÀ F±Á£Àå gÁdåU½ À UÉ vÉÊ®ªÀ£ÄÀ ß ¸ÁUÁtÂPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. CªÉÄÃjPÁzÀ MlÄÖ ±ÉÃ. 17 gÀµÄÀ Ö ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ««zsÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®àqÄÀ vÀz Û .É PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ-AiÀÄÄ.J.E

AiÀ Ä ÆgÉ Æ Ã¦£À ° è PÉ Æ ¼À ª É ªÀ i ÁUÀ ð UÀ ¼ À £ À Ä ß ±À Ä ¢ÞÃPÀ j ¹zÀ ¥É m É Æ æ à °AiÀ Ä A ªÀ ¸ À Ä Û U À ¼ À £ À Ä ß §AzÀgÄÀ UÀ½AzÀ M¼À£Ár£À ªÀiÁgÀÄPÀmU ÖÉ ½ À UÉ ¸ÁUÁtÂPÉ ªÀiÁqÀ®Ä §¼À¸¯ À ÁUÀÄwÛz.É GvÀª Û ÄÀ ªÁzÀ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À eÁ®ªÀÅ gÁlgïqÁåA, gÀÆí¥ÀæzÉñÀ, ¥sÁæ£ïì, dªÀÄð¤, qÉ£ÁäPïð, ºÀAUÉÃj, Lgï¯ÁåAqï, £ÉzÀgï¯ÁåAqïUÀ¼À

64

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀÄÄRå £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°èªÉ. D¦üæPÁzÀ°è PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ £ÉÊfÃjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ zÉñÀUÀ¼À°èzÀÄÝ PÀZÁÒ vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®ªÀ£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. zÀQët CªÉÄÃjPÁzÀ°è zÀlÖªÁzÀ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¨Éæfó¯ï, CeÉðAnãÁ, ªÉ¤dÄAiÉįÁ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ªÀÄÄRå £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°èªÉ. D¸ÉÖçðAiÀiÁzÀ°è PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÀiÁvÀæ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀª Û .É ¤ªÀÄVzÀÄUÉÆvÉÛÃ? £ÀÆåf¯ÁåAqï£À°è PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼° À è ºÁ®£ÀÄß ¥sÁªÀiïðUÀ½AzÀ PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ ¸ÁUÁtÂPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. KµÁå RAqÀzÀ zÉñÀUÀ¼À®Æè PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥Àæ¹¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. aãÁ ¸ÁPÀµÀÄÖ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvÀ GvÀÛªÄÀ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À eÁ®ªÀ£Æ É ßA¢zÀÄÝ, EzÀÄ §AzÀgÄÀ UÀ¼ÄÀ , £ÉʸÀVðPÀ C¤® PÉëÃvÀæ, vÉÊ® ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄzsÀå KµÁåzÀ vÀÄPÀðªÉÄä¸ÁÛ£ï zÉñÀªÀÅ PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß EgÁ£ï¤AzÀ aãÁzÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀAvÉ «¸Àj Û ¹zÉ. ¸ÀA¥ÀPÀð ¸À Ä ¢Þ, ¸À ª À i ÁZÁgÀ ªÀ Ä vÀ Ä Û ªÀ i Á»wUÀ ¼ À Ä MAzÀ Ä ¸À Ü ¼À ¢ AzÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ ¸ÀܼPÀ ÌÉ ªÀUÁðªÀuÉ /ºÁUÀÆ «¤AiÀ Ä ªÀ Ä ªÁUÀ Ä ªÀ Å zÉ Ã ¸À A ¥À P À ð . ¥ÁæaãÀ PÁ®zÀ°è «µÀAiÀÄ, ¸ÀÄ¢ÞU¼ À ÄÀ qÀª æ iÀ ïUÀ¼ÄÀ , ºÉÆUÉAiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÀ CxÀªÁ ¨ÁªÀ Å l ¸À A PÉ Ã vÀ U À ¼ À ªÀ Ä Æ®PÀ gÀ ª Á£É A iÀ i ÁUÀ Ä wÛ z À Ý ªÀ Å . £À A vÀ g À ¸À Ä ¢ÝºÉ Æ vÀ Û PÁUÀ z À ¥À v À æ U À ¼ À Ä ªÀiÁ£ÀªÀ¤AzÀ, ¥ÀQëUÀ½AzÀ ¥Áæt UÀ½AzÀ, ªÁºÀ£ÀUÀ½AzÀ ªÀUÁðªÀuÉ UÉ Æ ¼À î ® Ä ¥Áæ g À A ¨s À U É Æ AqÀ ª À Å . PÁ®PÀ æ ª É Ä Ãt CAZÉ ¸É à ªÉ U À ¼ À Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁV ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ, ¥Á¸Éð¯ïì ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄwÛvg À À ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀĪÀÅzÀÄ, CªÀÅ vÀ®Ä¥À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ºÀAaPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ ¥Àæ¹¢ÞUÉ §A¢vÀÄ. EAzÀÄ «zÀÄå£Áä£À vÁAwæPÀvɬÄAzÁV ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ, gÉÃrAiÉÆÃ, zÀÆgÀzÀ±Àð£À, G¥ÀUÀæºÀ ¸ÀA¥ÀPÀð, UÀtQÃPÀÈvÀ eÁ®UÀ¼ÀÄ, EAlgï£Émï, E-ªÉÄïï, ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w ªÀ媸 À ÜÉ / f.L.J¸ï/, UÉÆÃè §¯ï ¥Éƹ±À¤AUï ¹¸ÀA Ö /f.¦.J¸ï ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀ¸A À ªÉâUÀ¼A À vÀºÀ C£ÉÃPÀ «zsÀzÀ ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ. EªÉ®èªÀÅUÀ¼ÀÄ DzsÀĤPÀ AiÀÄÄUÀzÀ £ÀÆvÀ£À ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsåÀ ªÀÄUÀ¼ÁVªÉ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

65

¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ: ¸ÀA¥ÀPð À ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼ÄÀ DzsÄÀ ¤PÀ AiÀÄÄUÀz° À è vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀjUÉ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ, C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉUÀ¼À°è DzsÀĤPÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî®Ä w½AiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ. EªÀÅ «±ÀézÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥Àæw¢£ÀzÀ DUÀÄ ºÉÆÃUÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄ¢Þ ¸ÀªÀiÁZÁgÀUÀ¼ÀÄ, ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛªÉ. EªÀÅ MAzÀÄ zÉñÀzÀ KPÀv,É zÀÈqsv À É ªÀÄvÀÄÛ MUÀÆÎqÄÀ «PÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀª Û .É ¸ÀA¥ÀPð À ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼ÄÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ®èzÉ, ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdåPÀÆÌ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ DzsÀĤPÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ Cr¥ÁAiÀĪÁVzÉ. MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ°è vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¹ªÉ. mÉ° - ¸ÀA¥ÀPð À UÀ¼ÄÀ «zÀÄåzÁä£À vÁAwæPÀvÉAiÉÆA¢UÉ eÉÆÃqÀuÉAiÀiÁVzÀÄÝ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è MAzÀÄ PÁæAwAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁrzÉ. PÀu ë Ázsð À zÀ°è «µÀAiÀÄ ªÀiÁ»wUÀ¼£ À ÄÀ ß «±ÁézåÀ AvÀ gÀªÁ¤¸À§ºÀÄzÁVzÉ. gÉÃrAiÉÆà ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀªÁtÂU¼ À ÄÀ d£ÀgÆ É A¢UÉ ¸ÀA¥ÀPð À ºÉÆA¢zÀÄÝ «±ÁézÁåAvÀ d£ÀgÄÀ EvÀgÀ d£ÀgÆ É A¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀA¥ÀPð À ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÁVzÉ. ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ, mÉ°UÁæ¥sï, zÀÆgÀªÁtÂ, ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ, gÉÃrAiÉÆÃ, zÀÆgÀzÀ±Àð£À, G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ, ¸Éʧgï ¸Éàøï, CAvÀeÁð®, E-ªÉÄÃ¯ï ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. mÉ°UÁæ¥sï ªÀÄÆ®PÀ mÁæ£ïì«Älgï ªÉÊgïUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ M¼ÀUÉ PÉç¯ïUÀ¼À£ÀÄß ºÁQ ¸ÀÄ¢Þ, «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀªÁ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ mÉ°UÁæ¥sï ºÀ¼ÉAiÀÄ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀĪÁVzÀÄÝ, EAzÀÄ EzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁV, EzÀgÀ ¸ÀܼÀzÀ°è C£ÉÃPÀ EvÀgÀ ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛªÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? : mÉ°UÁæ¥sï£ÀÄß ¸ÁåªÀÄÄåAiÀÄ¯ï ªÉÆøïð 1844 gÀ°è, zÀÆgÀªÁtÂAiÀÄ£ÀÄß C¯ÉUÁìAqÀgï UÁæºÁA ¨É¯ï 1875 gÀ°è, gÉÃrAiÉÆêÀ£ÀÄß ªÀiÁPÉÆÃð¤ 1888 gÀ°è, zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß eÁ£ï ¯ÉÆÃV ¨ÉèÃgïØ, §tÚzÀ zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¦ÃlgïªÀiÁPïð 1940 gÀ°è PÀAqÀÄ »rzÀgÀÄ. EAUÉèAqï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÁæ£ïì£ÀÄß 1851 gÀ°è ¸ÀA¥ÀQð¸À¯ÁV, «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® mÁæ£ïì - KµÁånPï PÉç®è£ÀÄß 1866 gÀ°è ºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ EA¢UÀÆ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÀÄÝ, «±ÀézÀ ªÀÄÆ¯É ªÀÄƯÉUÀ½AzÀ ¸ÀÄ¢Þ ¸ÀªÀiÁZÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 d£ÀjUÉ vÀ®Ä¦¸ÀÄvÀÛªÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? : gÁ¬Älgï «±ÀézÀ CwzÉÆqÀØ £ÀÆå¸ï ¥ÉÃ¥Àgï Keɤì. «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉ j¯ÉñÀ£ï C®gï ¥sÀÆåªÀÄ£ï CAqï UÉqÉAPïªÀÅgï qÉÊeÉ£ï »¸ÉÆÖÃj£ï. 1605 gÀ°è dªÀÄð£ï ¨sÁµÉAiÀÄ°è ¥ÀæPÀlªÁ¬ÄvÀÄ.

EA¢UÀÆ ªÀÈvÀÛ ¥ÀwPæ ÉUÀ¼ÀÄ «±ÀézÀ ¥Àw æ ªÀÄƯÉAiÀÄ£ÀÆß vÀ®Ä¦ CAvÀgÀ gÁdå gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÁvÉðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ¢Ý ¸ÀªÀiÁZÁgÀ, ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ, ªÀÄ£ÀgÀAd£É ªÀÄwÛvÀgÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÆß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. zÀÆgÀªÁt «±ÀézÀ zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À d£ÀgÀ£ÀÄß ªÀiÁvÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÉÃgÀªÁV MAzÀÄ UÀÆr¹zÉ. mɯÉPïì ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ, mÉÊ¥ïªÀiÁr, mÉ° ¦æAlgï ºÉÆA¢gÀĪÀ zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ PÀ½¹ ¸ÀA¥ÀQð¸À §ºÀÄzÁVzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

66

zÉñÀ-«zÉñÀU¼ À ° À è gÉÃrAiÉÆà ªÀÄÆ¯É ªÀÄƯÉUÆ À vÀ®Ä¦ ¸ÀÄ¢Þ ¸ÀªiÀ ÁZÁgÀ, ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ°è vÀ£ÀßzÉà DzÀ bÁ¥ÀÄ ªÀÄÆr¹zÀÄÝ vÀ£Àß ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉÆArzÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ?: 2013gÀ°è ¥Éʰãï ZÀAqÀªÀiÁgÀÄvÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀƪÀð wÃgÀPÉÌ §AzÀÄ C¥ÀླྀÀĪÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß gÉÃrAiÉÆà d£ÀjUÉ w½¹ CªÀgÀÄ ¸ÀÄgÀQëvÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ vÉgÀ¼ÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÉ. zÀÆgÀz± À ð À £À d£ÀjUÉ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀ GvÀª Û ÄÀ zÀÈPï ±Àª æ t À ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ ªÁVzÉ. EwÛÃZÉUÉ G¥ÀUº æÀ U À ¼ À £ À ÄÀ ß §¼À¹ ¸ÀÄ¢Ý ¸ÀªÀiÁZÁgÀ, avÀæUÀ¼ÀÄ, zÀÆgÀªÁt PÀgÉUÀ¼ÀÄ, «±ÀézÀ°è GAmÁUÀÄwÛgÀĪÀ DUÀÄ - ºÉÆÃUÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ J¯Áè ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß £ÉÃgÀ ¥Àæ¸ÁgÀzÀ°è ©üvÀÛj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. C®èzÉ G¥ÀUÀæºÀ GqÁªÀuÉ, ZÀAzÀæ£À°è£À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃgÀ ¥Àæ¸ÁgÀzÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. gÉÃrAiÉÆà ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRå mÉ° ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ Cw zÀÆgÀzÀ ¥Àz æ ÉñÀUÀ½UÉ £ÉÊd ºÁUÀÆ ªÉÃUÀªÁV ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¦¸ÀÄvÀÛªÉ. CµÉÖà C®èzÉ £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæPÉÆÃ¥ÀUÀ¼À ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÁgÀ PÁAiÀÄðzÀ §UÉÎAiÀÄÆ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. EzÀgÉÆA¢UÉ ªÁå¥ÁgÀ ºÁUÀÆ ªÁtÂeÉÆåÃzÀå«ÄUÀ½UÉ, ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¨É¯É ªÀÄvÀÄÛ zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ, eÁ»ÃgÁvÀÄzÁgÀjUÉ, eÁ»ÃgÁvÀÄ ¤ÃqÀ®Ä CªÀPÁ±À PÀ°à¹zÉ. C®èzÉ EªÀÅUÀ¼ÄÀ ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀÄÄ£ÀÆZ ì £ À ,É ªÉʪÀiÁ¤PÀjUÉ ¢PÀÄÌU¼ À À §UÉÎ, ¸ÀªÄÀ ÄzÀæ AiÀiÁ£À ªÀiÁqÀĪÀªj À UÉ, ¸ÁªÀiÁ£Àå ºÀªÁªÀiÁ£À ªÉÊ¥ÀjÃvÀåU¼ À ÁzÀ ZÀAqÀªiÀ ÁgÀÄvÀ/ºÀjÃPÉãï, »ªÀÄ¥ÁvÀ, C¢üPÀ ªÀļÉ, ¥Àª æ ÁºÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼À §UÉÎ ªÀÄÄ£ÀÆZ ì £ À A É iÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. ªÉÃUÀAiÀÄÄvÀ ¸ÀA¥ÀPð À ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼ÄÀ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÁPÁgÀgÄÀ «±Àz é À J®è d£ÀvA É iÉÆA¢UÉ ªÀiÁvÀ£ÁqÀ®Ä CªÀPÁ±À PÀ°à¹zÉ. C®èzÉ «±ÀézÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹ CAvÀgÀ gÁdå ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ¨sÀzÀæªÁV¸À®Ä MUÀÆÎqÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃrzÉ. G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ: ¸ÀA¥ÀPð À vÁAwæPv À A É iÀÄ°è G¥ÀUº æÀ U À ¼ À À ªÀÄÆ®PÀ K¥ÀðqÀĪÀ ¸ÀA¥ÀPð À UÀ¼ÄÀ ºÉƸÀ AiÀÄÄUÀª£ À ÄÀ ß ¥ÁægA À ¨sÀ ªÀiÁrªÉ. PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À zÀÄUÀðªÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°ègÀĪÀ E¸ÉÆæà (EArAiÀÄ£ï ¸Éàøï j¸ÀZïð CUÀð£ÉʸÉñÀ£ï / ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA¸ÉÜ) ¸ÀA¸ÉÜ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ GqÁªÀuÉAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ J¸ï.n.r, L.J¸ïr, mÉ°UÁæ¥ïs , zÀÆgÀªÁtÂ, mɯPÉ ïì, E-ªÉÄïï, PÀA¥ÀÆålgïeÁ®, gÉÃrAiÉÆÃ, zÀÆgÀz± À ð À £À, CAvÀeÁð®, f.L.J¸ï, f.¦.J¸ï, zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛªÉ. ¨sÁgÀvÀ E£Áìmï, ªÉÄmï¸Áåmï ªÀÄvÀÄÛ JdĸÁåmïUÀ¼ÀAvÀºÀ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÉÃPÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV GqÁªÀuÉ ªÀiÁrzÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? : «±ÀézÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀ ¸ÀÄénßPï C£ÀÄß 1957 gÀ°è gÀµÁå zÉñÀªÀÅ GqÁ¬Ä¹vÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀ DAiÀÄð¨sÀlªÀ£ÀÄß 19, K¦æ¯ï, 1975 gÀ°è GqÁ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. E£Áìmï F G¥ÀUÀæºÀ gÉÃrAiÉÆà ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀPÉÌ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄPÀ. ªÉÄmï¸Áåmï F G¥ÀUÀæºÀ ºÀªÁªÀiÁ£À E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£Á ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄPÀ. JdĸÁåmï F G¥ÀUÀæºÀ ²PÀët PÉëÃvÀæPÉÌ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄPÀ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

¸ÀÄànßPï

67

DAiÀÄð¨sl À

¸Éʧgï ¸Éàøï: CAvÀeÁð® - ¸Éʧgï ¸Éàøï, «zÀÄåzÁä£À UÀtQÃPÀÈvÀ ¸Éàøï DVzÉ. EzÀÄ ªÀ¯ïتÉÊqïªÉ¨ï £ÀAvÀºÀ CAvÀeÁð®zÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢PÉÆArzÀÄÝ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀjAzÀ PÀA¥ÀÆålgï eÁ®PÉÌ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß gÀªÁ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÉÆAzÀÄ §ÈºÀvï CAvÀeÁð® ªÀiÁ»w PÉÃAzÀæ. ¸Éʧgï ¸ÉèÃ¸ï ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É J¯Áè ¸ÀܼÀUÀ¼À®Æè zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. EA¢£À AiÀÄÄUÀzÀ°è ¸Éʧgï ¸ÉàÃ¸ï ¥Àª æ ÀÄÄRªÁVzÀÄÝ, «±ÀézÀ°è EzÀ£ÀÄß ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2 ©°AiÀÄ£ï d£ÀgÀÄ ªÀiÁ»wUÁV §¼À¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. «±ÀézÀ J¯Áè zÉñÀU¼ À ° À è ¸ÀA¥ÀPð À ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼ÄÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁVzÀÄÝ, D¦üPæ Á ªÀÄvÀÄÛ ¯Áån£ï CªÉÄÃjPÁzÀ gÁµÀÖçU¼ À ° À è Cw PÀrªÉÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÉÆßA¢ªÉ. ¥À¥ æ A À ZÀz° À è PÉÆÃmÁåAvÀgÀ d£ÀgÄÀ CAvÀeÁð®ªÀ£ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ wÛzÄÀ Ý, ¸Éʧgï ¸ÉàÃ¸ï ªÀiÁ£ÀªÀ£À DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ gÀAUÀUÀ¼À®Æè ¥ÀæUÀwAiÀiÁV ¥Àæ¹zÀÞ ¥ÀqÉ¢zÉ. E-ªÉÄïï, E-PÁªÀĸïð, E-®¤ðAUï ªÀÄvÀÄÛ E-UÀªÀgÉߣïì ªÀÄÆ®PÀªÀÇ ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢ ªÀiÁ»w ¥ÀqÉAiÀÄĪÀAvÁVzÉ. mÉ° ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À ªÀiÁzsÀåªÀÄ C©üªÀÈ¢Þ¬ÄAzÁV «±ÀézÀ d£ÀgÀ°è ¸ÀA¥ÀPÀð GAmÁV ¸ÀÄ¢Þ ¸ÀªÀiÁZÁgÀUÀ¼ÀÄ «¤ªÀÄAiÀĪÁV Erà “«±ÀéªÉà MAzÀÄ ¥ÀÄlÖ UÁæªÀÄ”ªÁzÀAvÁVzÉ. EAlgï£Émï / CAvÀeÁð®: EzÉÆAzÀÄ CAvÀgï ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£Æ É ßA¢zÀ eÁ®ªÁVzÀÄÝ, «±ÀézÀ J¯Áè PÀA¥ÀÆålgïUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ. E-ªÉÄïï: EzÉÆAzÀÄ «zÀÄå£Áä£À, ªÀiÁ»w ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ºÁUÀÆ gÀªÁ¤¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ «±Àé ªÁå¦AiÀiÁVzÉ. E-PÁªÀĸïð: ¸ÀgPÀ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉU¼ À £ À ÄÀ ß PÀA¥ÀÆålgï eÁ®zÀ ªÀÄÆ®PÀ PÉƼÀÄîª,À ªÀiÁgÀĪÀ ºÁUÀÆ «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀ媸 À ÜÉ .

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

68 E-®¤ðAUï:

EzÉÆAzÀÄ «zÀÄå£Áä£À ZÁ°vÀªÁVzÀÄÝ, PÀ°PÉAiÀÄ ¥Àw æ ºÀAvÀªÇÀ F ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgA É iÀÄĪÀÅzÀÄ. E-UÀªg À ßÉ £ïì: MAzÀÄ zÉñÀzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ DUÀÄ ºÉÆÃUÀÄUÀ¼À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß CAvÀeÁð® ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¯ïØ ªÉÊqï ªÉ¨ï ¸ÀA¥ÀPÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ d£À ¸ÁªÀiÁ£ÀåjUÉ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ. G¥ÀUÀæºÀ ¸ÀA¥ÀPÀð: ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ ¸ÀÄvÀÄÛªÀ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀªÀ£ÀÄß ºÁj ©lÄÖ, ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀPÀð ºÁUÀÆ EvÀgÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ. f.L.J¸ï: ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÉÆgÉAiÀÄĪÀ J¯Áè ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß PÀ¯É ºÁQ, ¸ÀAUÀ滹, PÀÆærüÃPÀj¹, «±Éèö¹ ªÀiÁ¥ÁðqÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w ªÀåªÀ¸ÉÜ. f.¦.J¸ï.: ªÀåQÛ ºÁUÀÆ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¤¢üðµÀÖ ¸ÁܤPÀ EgÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸À§®è PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ªÀiÁ»w ªÀåªÀ¸ÉÜ. zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâ: ¨sÀÆ ªÉÄïÉäöÊUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ avÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀUÀæºÀ CxÀªÁ «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ»w PÀ¯É ºÁPÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ. ¸Éʧgï ¸Éàøï: EzÉÆAzÀÄ «zÀÄå£Áä£À PÀA¥ÀÆålgï eÁ®ªÁVzÀÄÝ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀA¥ÀPÀð K¥ÀðqÀĪÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ.

¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð

69 ªÀiÁzÀj ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ:

C) F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ MAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹: 1) ¸ÁjUÉ JAzÀgÉãÀÄ? 2) «±ÀézÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÉ樀 ¸ÁjUÉ AiÀiÁªÁUÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ? 3) «±ÀézÀ AiÀiÁªÀ RAqÀ Cw ºÉZÀÄÑ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÉÆßA¢zÉ? 4) d® ¸ÁjUÉ JAzÀgÉãÀÄ? 5) PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ? 6) DAvÀjPÀ d® ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ? 7) ¸ÁUÀgÀ d®¸ÁjUÉ JAzÀgÉãÀÄ? 8) ¸ÀA¥ÀPÀð JAzÀgÉãÀÄ? 9) CAvÀeÁð® JAzÀgÉãÀÄ? 10) ¸Éʧgï ¸Éàøï JAzÀgÉãÀÄ? 11) «±ÀézÀ°è CwºÉZÀÄÑ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÁ®ÄªÉ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 12) E¸ÉÆæÃ- EzÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹. 13) «±ÀézÀ°è CwzÉÆqÀØ ªÁvÁð Keɤì AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 14) gÀµÀå GqÁ¬Ä¹zÀ ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 15) G¥ÀUÀæºÀ ¸ÀA¥ÀPÀð JAzÀgÉãÀÄ? D) PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ªÀÄÆgÀjAzÀ £Á®ÄÌ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹: 1) ««zsÀ ¸ÁjUÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 2) GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁzÀ°ègÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 3) PÉ£ÀqÁzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRå RAqÁAvÀgÀ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 4) «±ÀézÀ JgÀqÀÄ ºÀqÀUÀÄ PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 5) zÀQët CªÉÄÃjPÁzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 6) «±ÀézÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ CAvÀjPÀ d® ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 7) AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ DzsÀĤPÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 8) f.¦.J¸ï ªÀÄvÀÄÛ f.L.J¸ï. UÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

70 E) PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹: 1) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¨sÀƸÁjUÉAiÀÄ §UÉÎ §gɬÄj. 2) «±ÀézÀ d® ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 3) «±ÀézÀ gÉ樀 ¸ÁjUÉ ºÀAaPÉAiÀÄ §UÉÎ §gɬÄj.

4) ªÉÄrlgÉäAiÀÄ£ï-¸ÀÆAiÉÄeï d® ªÀiÁUÀðzÀ §UÉÎ §gɬÄj. 5) mÁæ£ïì ¸ÉÊ©ÃjAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ mÁæ£ïì -PÉ£ÉrAiÀÄ£ï gÉ樀 ªÀiÁUÀðzÀ §UÉÎ «ªÀj¹. 6) «±ÀézÀ DAvÀjPÀ d® ªÀiÁUÀðzÀ §UÉÎ §gɬÄj. 7) «±ÀézÀ ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀÄ §UÉÎ §gɬÄj. 8) PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹. 9) ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹. 10) ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ §UÉÎ §gɬÄj. 11) CAvÀeÁð®, zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâ, E-ªÉÄÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀUÀæºÀ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¹. ¸ÀÆa¹zÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ: 1) ¤ªÀÄä ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ¸ÁjUÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr. 2) ¸ÁjUÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀ ««zsÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹. 3) ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ««zsÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹. 4) «±ÀézÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ §AzÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ºÉ¸Àj¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

71

CzsÁåAiÀÄ-05 ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ 5.1 ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ: ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ªÁ¸ÀzÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ£ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß UÁæªÀÄ, ¥ÀlÖt, £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ, J£ÀÄߪÀgÄÀ . EªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ½UÉ GvÀª Û ÄÀ GzÁºÀgu À U É ¼ À ÁVªÉ. ªÀÄvÉÆAÛ zÀÄ jÃwAiÀÄ°è ¸Àg¼ À ª À ÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ MAzÀÄ ¸ÀܼÀzÀ°è £É¯É¹ ¤«Äð¹gÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ±Á±ÀévÀ PÀlÖqÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀ¸ÀwUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ. PÉ®ªÀÅ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ vÁvÁÌ°PÀ, IÄvÀÄPÁ°PÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÁVzÀÄÝ, PÀrªÉÄ CªÀ¢Aü iÀÄ £É¯U É ÁV ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀª Û .É GzÁ: ¨ÉÃmÉUÁjPÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, EvÁå¢. ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ MAn ªÀÄ£É, ¸ÀtÚ ºÀ½îUÀ¼ÀÄ (PÉÆ¥Àà®Ä), ºÀ½îUÀ¼ÀÄ, «¸ÁÛgÀªÁzÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÀUÀ¼À ªÀÄÄAzÀĪÀjPÉ ¨É¼ÀªÀtÂUÀ¼ÀÄ, CgÉ MvÉÆÛvÁÛzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼É®èªÀ£ÀÆß ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÉAzÀÄ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. ªÀ¸w À UÀ¼À «zsU À ¼ À ÄÀ : ªÀ¸ÀwUÀ¼À°è C£ÉÃPÀ «zsÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀVðÃPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. EªÉgÀqÀÆ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ªÀÄÄRå ®PÀëtªÉAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À UÁvÀæ, PÉ®ªÉǪÉÄä GvÀÛgÀ CªÉÄÃjPÁ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆgÉÆæ£À°ègÀĪÀ £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ½VAvÀ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁzÀ°ègÀĪÀ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ zÉÆqÀØzÁVgÀÄvÀÛªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀÄ PÀȶ ªÀÄwÛvÀgÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ CzÀgÀ°è ¤gÀvÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ d£ÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¢éwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀÈwÃAiÀÄ gÀAUÀzÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¤gÀvÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. ¸É£ïì¸ï D¥sï EArAiÀiÁ ¥ÀæPÁgÀ “£ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ®PÀëtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼Éà UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ.” UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ – UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV DyðPÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ PÀȶ, ¥À±ÀÄ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À°è PÁAiÀÄð ¤gÀvÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ aPÀ̪ÀÅ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ, ¸ÀܽÃAiÀĪÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀlÖqÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀÛªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

UÁæ « ÄÃt ªÀ ¸ À w UÀ ¼ À ¸ÁÜ£À ª À £ À Ä ß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ: 1. d® ¥À Æ gÉ Ê PÉ : - ¸ÁªÀ i Á£À å ªÁV UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ d® PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ, PÉgÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ a®ÄªÉÄUÀ¼À ¸À«ÄÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¤ÃgÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è PÉÃA¢ævª À ÁVgÀÄvÀª Û .É EAvÀºÀ ªÀ¸w À UÀ¼£ À ÄÀ ß “d® PÉÃAzÀæ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ” J£ÀÄߪÀgÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

72

2. ¨sÆ À «Ä:- §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö d£ÀgÄÀ PÀȶUÉ CªÀ±åÀ Pª À ÁzÀ ¥s® À ªÀvÁÛzÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼° À è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. AiÀÄÆgÉÆæ£À°è UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ vÀUÀÄÎ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArªÉ. DUÉßÃAiÀÄ KµÁå gÁµÀÖçUÀ¼À°è d£ÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ, PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ £À¢ PÀtªÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀU¼ À ° À è PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ ¸ÀܼU À ¼ À ° À è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛª.É 3. JvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ:- ¥ÀæªÁºÀ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ eËUÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è d£ÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ JvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÁVgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ PÉ®ªÀÅ gÁµÀÖçUÀ¼À°è ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀƪÉÄïÉäöʬÄAzÀ JvÀÛgÀªÁzÀ, ªÀÄgÀ¢AzÀ ¤«Äð¹zÀ ¹Ö¯ïÖUÀ¼À°è ¥ÀæªÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£ÀåfëUÀ½AzÀ gÀPÀëuÉ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¤«Äð¸À¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß Mt PÉÃAzÀæ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. 4. PÀlq Ö À ¤ªÀiÁðt ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼ÄÀ :- ««zsÀ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ ªÀÄÄvÀ® Û Æ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸Àªð É Ã¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ªÀÄtÄÚ, ªÀÄgÀ ºÁUÀÆ PÀ®ÄèUÀ½AzÀ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀĪÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼Éà UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛª.É 5. gÀPëÀ uÁvÀäPÀ PÉÃAzÀz æ À ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ :- £ÉgA É iÀÄ gÁµÀÖç ºÁUÀÆ UÁæ«ÄÃt ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è GAmÁUÀĪÀ gÁdQÃAiÀÄ C¹ÜgÀvɬÄAzÁV ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ »¯ïì/¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è PÉÃA¢ævÀªÁVªÉ. £ÉÊfÃjAiÀiÁzÀ°è DUÁzsª À ÁV PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ²¯Á ¢éÃ¥ÀU¼ À ÄÀ gÀPëÀuÁvÀäPÀ ªÀ¸w À UÀ¼À PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁVªÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö PÉÆÃmÉUÀ¼ÀÄ JvÀÛgÀzÀ ¨sÀƨsÁUÀUÀ¼À°è CxÀªÁ ¨ÉlÖ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÉÃA¢ævÀªÁVªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À DPÁgÀ: UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼À DPÁgÀªÅÀ «¸ÁÛgª À ÁV ¤«Äð¸À®àlÖ ªÀ¸w À UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ. ºÁUÀÆ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAWÀl£Á «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀĪÀÅzÀÄ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À DPÁgÀªÀÅ ¸ÀÄvÀÛ°£À ¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, ¨sÀƪÉÄïÉäöÊ, ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, ¤Ãj£À zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ, ºÁUÀÆ EvÀgÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀÛªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß ºÀ®ªÀÅ «zsÁ£ÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, 1. KPÀ jÃwAiÀÄ/AiÀÄƤ¥sÁªÀiïð ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ :- F ªÀiÁzÀj ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ MAzÀPÆ É ÌAzÀÄ ¸ÀªiÀ Á£ÁAvÀgz À ° À z è ÄÀ Ý, MAzÉà C¼ÀvAÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, ¸ÀªiÀ Á£ÀªÁV ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀ°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀª Û .É 2. ºÉZÄÀ Ñ MvÉÆv Û ÁÛVgÀĪÀ/EPÀÌmÁÖVgÀĪÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ :- F ªÀiÁzÀj ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ MAzÀPÆ É ÌAzÀÄ Cwà ¸À«ÄÃ¥Àz° À z è ÄÀ Ý EªÀÅUÀ¼ÄÀ ºÉZÄÀ Ñ ¥s® À ªÀvÁÛVgÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±À, £À¢UÀ¼ÄÀ , UÀtU  ÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É 3. ªÀåªÀ¸ÉÜ gÀ»vÀ/gÁåAqÀªÀiï ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ:zÀÆgÀzÀÆgÀzÀ°èAiÀÄÆ EgÀzÉ ««zsÀ jÃwAiÀÄ°ègÀÄvÀÛªÉ.

F ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ EPÀÌmÁÖV®èzÉ,

4. ZÀzÄÀ jzÀAvÉ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ :- F ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ MAzÀPÆ É ÌAzÀÄ C£ÀwzÀÆgÀz° À z è ÄÀ Ý, «±Á® ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À g è ÄÀ vÀª Û .É GzÁ:- MAn ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ CxÀªÁ vÉÆÃlzÀ ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ / ¥sÁªÀiïð ºË¸ïUÀ¼À

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

73

EPÁÌmÁVgÀĪÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

ZÀzÀÄjzÀAvÉ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

ºÁåªÀi¯Émïì

jÃwAiÀÄ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. F ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß ZÀzÀÄjzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. 6. PÉÆ¥Àà®Ä/ ºÁåªÀi¯Émïì (¸ÀtÚ ºÀ½îU¼ À ÄÀ )– F ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ PÀrªÉÄ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀz Û .É . EªÀÅUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À DPÁgÀ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ DPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. DPÁgÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

74

¤Ã¼ÁPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PɼÀPÀAqÀAvÉ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. •

¤Ã¼ÁPÁgÀzÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ :- F ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸w À UÀ¼° À è ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ ¸Á¯ÁV ¤Ã¼ÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀª Û .É £À¢, vÉÆgÉ, £À¢ C½ªÉ, PÁ®ÄªÉ, gÀ¸ÛÉ ºÁUÀÆ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À GzÀÝPÆ À Ì ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ ¤«ÄðvÀªÁVgÀÄvÀª Û .É ºÁUÀÆ «¸ÁÛgÀªÁzÀ ¥ÀªÀðvÀ PÀt廃 ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.

•

DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ:- F ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ, ªÉÄÊzÁ£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è CxÀªÁ «±Á®ªÁV ºÀgÀrgÀĪÀ ¨ÉlÖUÀ¼À PÀtªÉUÀ¼À°è ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀÛªÉ. gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ DAiÀiÁvÁPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ ¥ÀgÀ¸ÀégÀ ®A§PÉÆãÀz° À è ¸ÀA¢ü¸ÄÀ vÀÛª.É

•

ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ – F ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ PÉgÉUÀ¼ÀÄ, ¨Á«UÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÉǪÉÄä EzÀgÀ PÉÃAzÀæ ¥ÀæzÉñÀ ¸ÁPÀÄ¥ÁætÂUÀ¼À ªÁ¸ÀPÉÌ SÁ° EzÀÄÝ, ¸ÀÄvÀÛ®Æ ªÀ¸ÀwUÀ½zÀÄÝ PÁqÀÄ ¥ÁætÂUÀ½AzÀ gÀPÀëuÉ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ GzÉÝñÀ«gÀĪÀÅzÀÄ.

•

£ÀPÀëvÁæPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ:

ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

75

C£ÉÃPÀ ¸ÀAZÁgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÄÀ ¥Àg¸ À g àÀ À ¸ÀA¢ü¸ÄÀ ªÀ ¸ÀܼU À ¼ À ° À è ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ, gÀ¸ÉÛUÀ¼À JgÀqÀÄ §¢UÀ¼À°è £ÀPÀëvÁæPÁgÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀª Û .É T, Y, X DPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ: T DPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ªÀÄÄRå gÀ¸ÉÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ gÀ¸ÉÛAiÀÄÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À ºÀwÛgÀ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. Y DPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ PÀÆr ªÀÄÆgÀ£Éà gÀ¸ÉÛ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è ¤«ÄðvÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. X DPÁgÀ z À ªÀ ¸ À w UÀ ¼ À Ä gÀ ¸ É Û U À ¼ À Ä MAzÀ P É Æ ÌAzÀ Ä bÉ Ã ¢¹ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢gÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄzÀÝPÀÆÌ ¤«ÄðvÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. •

£ÀPÀëvÀæPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ

eÉÆÃr ºÀ½îUÀ¼À ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ: F ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ £À¢ ¥ÁvÀæzÀ JgÀqÀÄ zÀqÀUÀ¼À°è ¸ÉÃvÀÄªÉ EgÀĪÀ°è ¤«ÄðvÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.

•

wæPÉÆãÁPÀÈwAiÀÄ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ:

F DPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ £À¢UÀ¼À ¸ÀAUÀªÀÄzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è ºÁUÀÆ JgÀqÀÄ gÉʯÉé ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÄÀ ªÀ ¸ÀܼU À ¼ À ° À è ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀª Û .É C®ºÁ¨Ázï £ÀUg À ª À ÅÀ UÀAUÁ ªÀÄvÀÄÛ AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢UÀ¼ÄÀ ¸ÀAUÀªÄÀ ªÁUÀĪÀ ¸ÀܼÀzÀ°èzÀÄÝ F £À¢UÀ¼ÀÄ wæPÉÆãÁPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀÄÝ C°è ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁVzÉ. §ºÀ¼ÀµÀÄÖ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÉAzÀgÉ PÀȶ PÉ®ªÀÅ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ MAn ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ G¥ÁºÁgÀ UÀȺÀUÀ¼ÀÄ, vÉÆÃlzÀ §AUÀ¯ÉUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À d£ÀgÀÄ ªÀÄÆ®vÀB PÀȶUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÁzÀ ¨ÉÃmÉ, UÀtÂUÁjPÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ªÀÄgÀPÀrAiÀÄÄ«PÉ vÉÆqÀVgÀÄvÁÛgÉ. EAvÀºÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À°è PÀrªÉÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ PÉ®ªÀÅ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÆß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ – C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ zÉñÀUÀ¼À°è UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ §ÈºÀzÁPÁgÀªÁVzÀÄÝ, ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ PÀ¤µÀ× ¸ÉêÁ ¸Ë®¨såÀ ª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. AiÉÆÃd£ÁPÁgÀjUÉ F ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ MAzÀÄ ¸ÀªÁ¯ÁVzÀÄÝ AiÉÆÃd£ÉUÉ GvÀª Û ÄÀ CªÀPÁ±Àª£ À Æ É ßzÀV¹ªÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼À ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À A É zÀg,É •

¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ ¸Ë®¨såÀ «gÀĪÀÅ¢®è. UÁæ«ÄÃt ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À ,è CzÀg° À A è iÀÄÆ ¥Àªð À vÀ ºÁUÀÆ ªÀÄgÀĨsÆ À «Ä ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è §ºÀ¼À zÀÆgÀ¢AzÀ ¤ÃgÀÄ vÀgÀ¨ÉÃPÁUÀĪÀÅzÀÄ.

•

¤Ãj¤AzÀ ºÀgq À ÄÀ ªÀ SÁ¬Ä¯ÉU¼ À ÁzÀ PÁ®gÁ, PÁªÀiÁ¯É ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ ¸Àªð É Ã¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÁVªÉ.

•

§ºÀ¼ÀµÀÄÖ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæPÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÁzÀ ¥ÀæªÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ §gÀUÁ®UÀ¼ÀÄ DVAzÁUÉÎ ¸ÀA¨s« À ¸ÀÄvÀª Û .É

•

§ºÀÄvÉÃPÀ PÀȶ ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ½®èzÉ PÀȶ ¸ÀAPÀµÀÖzÀ°èzÉ.

•

¨ÉøÁAiÀÄzÀ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁVgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è §gÀUÁ® wêÀæªÁVzÀÄÝ, ºÀ®ªÀÅ ªÀµÀðUÀ¼ÀªÀgÉUÉ §gÀUÁ®

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

76 ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄßAlĪÀiÁrzÉ. •

UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À°è ±ËZÁ®AiÀÄzÀ C®¨sÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À vÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À «¯ÉêÁj ¸ÀjAiÀiÁV®èzÀ PÁgÀt ºÀ®ªÁgÀÄ DgÉÆÃUÀå ¸ÀA§A¢ü ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄvÀÛªÀÉ.

•

UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ªÀåvÁå¸À¢AzÀ PÀÆrzÀÄÝ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ , ªÀÄtÄÚ, ªÀÄgÀ ºÁUÀÆ E¤ßvÀgÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU½ À AzÀ ¤«Äð¸À®ànÖzÄÀ Ý C¢üPÀ ªÀÄ¼É ºÁUÀÆ ¥Àª æ ÁºÀU½ À AzÀ ºÁ¼ÁUÀÄvÀª Û .É F ªÀ¸w À UÀ½UÉ ¥Àw æ ªÀµð À ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤ªÀðºÀuÉ CUÀvåÀ ªÁVzÉ.

•

§ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀ¸ÀwUÀ¼À°è ¸ÀjAiÀiÁzÀ UÁ½, ¨É¼ÀPÀÄUÀ½gÀĪÀÅ¢®è. C®èzÉ ¸ÀtÚ ªÀÄ£ÉUÀ¼À°è ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À PÉÆnÖUÉ ºÁUÀÆ C°èAiÉÄà ¥ÁætÂUÀ¼À ªÉÄêÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ.

•

UÁæ«ÄÃt ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ gÀ¸ÛÉ ªÀiÁUÀð ºÁUÀÆ E¤ßvÀgÀ DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀA¥ÀPð À ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ½AzÀ ªÀAavÀªÁVªÉ. F ªÉÄð£À ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼® À èz,É PÉ®ªÀÅ zÀÆgÀzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ D¸Ààv,æÉ OµÀ¢U ü ¼ À ÄÀ , GzÉÆåÃUÀ ºÁUÀÆ ±ÉÊPÀëtP À ªÀÄÆ®¸Ë®¨sÀåUÀ½AzÀ ªÀAavÀªÁVzÀÄÝ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÉ.

£ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ: £ÀUÀjÃPÀgÀt EwÛÃa£À dUÀwÛ£À°è MAzÀÄ ªÀÄÄRå ¥ÀæªÀÈwÛ DVzÉ. EAzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ±ÉÃ. 51 QÌAvÀ®Æ ºÉaÑ£À d£À¸ÀASÉå £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ §ÈºÀvï d£ÀgÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀܼÀªÁVzÀÄÝ DqÀ½vÀ, ²PÀët, PÉÊUÁjPÉ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ PÉÃAzÀª æ ÁVªÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV EªÀÅUÀ¼ÀÄ UÁvÀæzÀ°è zÉÆqÀتÀÅ. £ÀUÀgÀUÀ¼À°ègÀĪÀ d£ÀgÀÄ ««zsÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÉÄÃvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è PÁAiÀÄðUÀ¼À°è vÉÆqÀVgÀĪÀgÀÄ. ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ? «±ÀézÀ £ÀUÀgÀ ®AqÀ£ï, Qæ.±À. 1810 gÀ°è ¥Àæ¥ÀæxÀªÀĪÁV MAzÀÄ zÀ±À®PÀë d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ. £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ: £ÀUÀjÃPÀgÀt «±ÀézÀ EwÛÃa£À ºÉƸÀ DAiÀiÁªÀÄ / ¥ÀæªÀÈwÛ DVzÉ. «±ÀézÀ MlÄÖ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ±ÉÃ. 51 gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è £É¯É¹zÁÝgÉ. £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ CwºÉZÀÄÑ d£ÀgÀ PÉÃA¢æÃPÀgÀtPÉÌ ºÁUÀÆ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁzÀ DqÀ½vÀ, ²PÀët, PÉÊUÁjPÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ºÉ¸ÀgÁVzÉ. EAvÀºÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ UÁvÀæzÀ°è CwzÉÆqÀØzÁVgÀÄvÀÛªÉ. £ÀUÀgÀ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀlÖt, UÁæ«ÄÃt / ºÀ½îUÀ½VAvÀ zÉÆqÀØzÀÄ JA§ DxÀðªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ, £ÀUg À U À ¼ À ° À è ¢éwÃAiÀÄ ºÁUÀÆ vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀÈwÛU¼ À À ¥ÁæzÁs £ÀåvA É iÀÄ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. EzÀjAzÁV EªÀÅ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ½VAvÀ ©ü£ÀߪÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvz À À d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ £ÀUÀgÀ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ F PɼÀV£À CA±ÀUÀ½AzÀ PÀÆrgÀĪÀÅzÀÄ. 1. ªÀÄĤì¥Á°n, PÁ¥ÉÆÃðgÉõÀ£ï, PÀAmÉÆãÉäAmï ¨ÉÆÃqïð CxÀªÁ £ÉÆÃn¥sÉÊqï ¥ÀlÖt, KjAiÀiÁ

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

77

PÀ«Än ªÀÄÄAvÁzÀ ªÁå¦ÛUÉ M¼À¥ÀnÖgÀĪÀ J¯Áè ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ. 2. F PɼÀV£À ªÁå¦ÛUÉ M¼À¥ÀqÀĪÀ EvÀgÀ J¯Áè ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ. • PÀ¤µÀ× 5000 d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. • zÀÄrAiÀÄĪÀ ¥ÀÄgÀĵÀ ªÀUÀðzÀ ±ÉÃ. 75gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÉÄÃvÀgÀ PÉëÃvÀæzÀ°è vÉÆqÀVgÀ¨ÉÃPÀÄ. • F ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ ¥Àæw ZÀzÀgÀ Q.«ÄÃ. UÉ PÀ¤µÀ× 400 gÀµÀÄÖ d£À ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. £ÀUÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢zÀÄÝ ¸ÉêÁ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÉÆßA¢gÀÄvÀÛªÉ. J¯Áè jÃwAiÀÄ Û ÄÀ ¸Ë®¨såÀ U½ À AzÁV £ÀUg À À PÉÃAzÀU æ ¼ À ÄÀ , CwºÉZÄÀ Ñ d£À¸A À SÉåAiÉÆA¢UÉ «±ÀézÀ £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛ GvÀª ²ÃWÀæzÀ°è ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛªÉ. £ÀUÀjÃPÀgÀtPÉÌ ªÀÄÄRåPÁgÀt JAzÀgÉ ªÀµÀð ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ MlÄÖ d£ÀgÀÄ C¥ÁgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ ªÀ®¸É ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀPÉÌ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ 1800 03 PÁgÀtªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼Éà ¸É¼ÉAiÀÄĪÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁV UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°ègÀĪÀÀ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ / ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À PÉÆgÀvÉ 1850 06 d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀºÉÆÃUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄwÛªÉ. EªÀÅUÀ¼Éà vÀ¼ÀÄîªÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ. 1900 14 EzÀjAzÀ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è d£À¸A À SÉå UÀt¤ÃAiÀĪÁV KgÀÄwÛz.É PÉÊUÁjPÉ 1950 30 ªÀÄvÀÄÛ CyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞU¼ À ÄÀ wêÀU æ w À AiÀÄ £ÀUj À ÃPÀgt À PÉÌ GvÉÃÛ d£À ¤ÃrªÉ. 1982 37 1900gÀ°è «±ÀézÀ MlÄÖ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÃ. 14 ªÀiÁvÀæ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À v è ÄÀ .Û 2001 48 DzÀgÉ F ¥Àª æ iÀ Át 2014 gÀ°è ±ÉÃ. 51 DVzÉ. EzÀÄ ªÀµð À ¢AzÀ ªÀµð À PÉÌ 2014 51 KjPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛ¯Éà EzÉ. PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÆqÀ£É £ÀUÀjÃPÀgÀtªÀÇ ¸ÀºÀ eÉÆvÉ eÉÆvÉAiÀÄ°èAiÉÄà ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛzÉ. £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸ÁÜ£À: £ÀUg À À ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ ¸Àܼ,À CUÀvåÀ vA É iÀÄ ¥ÀjuÁªÀĪÁV ««zsÀ ¸ÀܼÀ ºÁUÀÆ ««zsÀ ¸À¤ßªÉñÀU¼ À ° À è D¹ÛvÀéPÉÌ §A¢ªÉ. ¥ÀÄgÁvÀ£À £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ £À¢zÀqÀUÀ¼À¯Éèà C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢ªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ - £Éʯï£À¢PÀt廃 (Ff¥ïÖ), ¹AzsÀÆ £À¢ PÀt廃 (¨sÁgÀvÀ), AiÀiÁAUïmÉì £À¢PÀt廃 (aãÁ), ªÉĸÀ¥ÉÆmÉëÄAiÀÄ (EgÁPï), ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. ªÀÄzsÀå AiÀÄÄUÀzÀ°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ±ÀQÛ PÉÃA¢ævÀªÁVzÀݪÀÅ. GzÁ: zɺÀ°, DUÁæ PÉ®ªÀÅ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÁtÂdå – ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀiÁUÀðzÀ°è ¸ÁܦvÀªÁVzÀݪÀÅ. GzÁ: lÄA§PÀÄÖ, ¸ÁUÀgÀ ªÀiÁUÀð, gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼À ªÀiÁUÀðUÀ¼ÄÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ DV ¸ÀA¢ü¸ÄÀ ªÀ PÉÃAzÀU æ ¼ À ° À è ºÉƸÀ £ÀUg À À ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¨ÉÃæ QAUï ¥Á¬ÄAmïUÀ¼£ ÀÉ ÄÀ ߪÀgÄÀ . GzÁ: §AzÀgÄÀ UÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ ºÀqU À ÄÀ UÀ¼ÄÀ §AzÀÄ ¤®ÄèªÀ ¸ÀܼU À ¼ À ÄÀ . PÉ®ªÀÅ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ gÀPëÀuA É iÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ ¨ÉlÖzÀ ªÉÄïÁãUz À ° À è PÉÃA¢ævª À ÁVgÀÄvÀÛª.É DzsÄÀ ¤PÀ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀæªÁ¹Ã PÉÃAzÀæ, UÀtÂUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è PÉÃA¢ævÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ M¼À£Ár£À PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉǪÉÄä £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ GUÀªÀĪÁUÀ®Ä CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛªÉ. «±ÀézÀ°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ DzsÀĤPÀ zÉÆqÀØ£ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀGµÀÚªÀ®AiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ PÉÃA¢ævÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. EAzÀÄ «±ÀézÀ°è zÀ±À®PÀë d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢gÀĪÀ 468 £ÀUÀgÀUÀ½ªÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

78

£ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt : £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ UÁvÀæ, GzÉÆåÃUÀ gÀZÀ£É, PÁAiÀÄðUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ. 1. d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ UÁvÀæzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ:- £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夸À®Ä «±ÀézÀ §ºÀÄvÉÃPÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÁvÀæªÀ£ÀÄß DzsÁgÀªÁVlÄÖPÉÆArªÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀUÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAvÉ «AVqÀ¸À®ànÖªÉ. ¸ÀtÚ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ 10,000 d£À ¸ÀASÉå ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ 10,000 – 20,000 ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåªÀÄzÀ UÁvÀæzÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ 20,000 – 50,000 ºÁUÀÆ zÉÆqÀØ£ÀUÀgÀ 50,000 – 1,00,000 / zÀ±À®PÀë £ÀUÀgÀ ¹n – 1,00,000 – 3,00,000 ªÀÄvÀÄÛ 3,00,000 – 10,00,000 d£À ¸ÀASÉå ºÉÆA¢zÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ. ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÉÃjzÀAvÉ MlÄÖ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ UÁvÀæ AiÉÆA¢UÉ, ¥Àæw ZÀ.Q.«ÄÃ.UÉ 400 d£À ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ CA±ÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÉÆA¢UÉ d£ÀgÀÄ PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è vÉÆqÀVgÀĪÀ CA±Àª£ À Æ À ß ¥ÀjUÀt¹  £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß «AVqÀ¸¯ À ÁVzÉ. «±Àz é À ºÀ®ªÀÅ zÉñÀU¼ À ÄÀ PÀrªÉÄ d£À¸AÀ SÉåAiÀÄļÀî ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. CAzÀgÉ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ MlÄÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸À¯ÁVzÉ. GzÁ: qÉ£ÁäPïð, ¹éÃqÀ£ï, ¦ü£ï¯ÁåAqï d£À¸A À SÉåAiÀÄ UÁvÀæ 250 d£ÀjzÀÝgÉ D ¥ÀæzÉñÀ £ÀUÀgÀ J¤¹zÉ. F ¥ÀæªÀiÁt L¸ï¯ÁåAr£À°è 300, PÉ£ÀqÁ ªÀÄvÀÄÛ ªÉ¤dÄAiÉÄïÁzÀ°è 1000 DVzÉ. 2. GzÉÆåÃUÀ gÀZ£ À AÉ iÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ:- ªÀiÁ£Àª£ À À DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ £ÀUg À À ªÀ¸w À UÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀVðPÀgt À ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄÄRå CA±ÀªÁV ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. d£À ¸ÀASÁå UÁvÀæzÀ eÉÆvÉUÉ / ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ d£ÀgÀÄ ¢éwÃAiÀÄ ºÁUÀÆ vÀÈwÃAiÀÄ gÀAUÀzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è vÉÆqÀVgÀĪÀÅzÀÄ «±ÉõÀ. 3. PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ:- J¯Áè £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ MAzÀ®è MAzÀÄ jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ°è ¤gÀvÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ ¥Àæw £ÀUÀgÀªÀÇ EvÀgÀ MAzÀÄ £ÀUÀgÀ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÁAiÀÄðQÌAvÀ ©ü£ÀߪÁVgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ vÀªÀÄUÉ w½¢gÀĪÀ «²µÀÖªÁzÀ MAzÉà PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÆ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ: •

DqÀ½vÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ – PÉ®ªÀÅ £ÀUÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀ PÁAiÀÄðzÀ°è ¤gÀvÀªÁVzÀÄÝ, GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁV ¥ÀjªÀvð À £ÉAiÀiÁVªÉ. GzÁ: £Àªz À º É ° À , PÁå£ï¨ÉgÁ, ©ÃfAUï, CrØøï C¨Á§, ªÁ¶AUïl£ï r.¹. ªÀÄvÀÄÛ ®AqÀ£ï.

•

ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ – EA¢£À ¢£ÀUÀ¼À°è C£ÉÃPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdåzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁVªÉ. CAvÀºÀ £ÀUg À U À ¼ À ° À è ªÀÄÄA¨ÉÊ ±ÉÃgÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ PÉÃAzÀª æ ÁV, ¨ÁåAPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ PÉÃAzÀª æ ÁV - ¥sÁA æ Pï¥sm À ïð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃAmï ®Æ¬Ä¸ï ¸ÁjUÉ PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁVzÀÝ ¯ÁºÉÆÃgï, ¨ÁUÁÝzï ªÀÄvÀÄÛ DUÁæU¼ À ÄÀ EAzÀÄ ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁVªÉ. C®èzÉ C£ÉÃPÀ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ ºÉZÄÀ ª Ñ j À AiÀiÁV C£ÉÃPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼£ À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀz Û .É CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ PÉÊUÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ - ¦mïì§Uïð, eɪÀiï±Éqï¥ÀÄgÀ, ªÀÄÄA¨ÉÊ, ªÀiÁåAZɸÀÖgï, ±ÁAWÉÊ, mÉÆÃQAiÉÆÃ, UÀtÂUÁjPÁ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ – zsÀ£ï¨Ázï, ZÉÆúÁ£ïì§Uïð, QA§jè, PÁ®Æΰð ªÀÄvÀÄÛ PÀƯÁÎrð, gÀÆígï, ¨ÉÆÃæ PÀ£ï»¯ï ºÁUÀÆ ¸ÁjUÉ £ÀUg À U À ¼ À ° À è ¹AUÀ¥Æ À gï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄWÀ¯ï¸ÀgÁAiÀiï ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

79

•

¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ : PÉ®ªÀÅ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ ºÁUÀÆ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀÆeÁ ¸ÀܼU À ¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ eÉgÀĸÀ¯ÉA, ªÉÄPÁÌ, gÉÆÃA, ¥ÀÄjdUÀ£ÁßxÀ, ªÁgÁuÁ¹, ªÀÄxÀÄgÁ, ªÀÄzsÀÄgÉÊ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. EAzÀÄ F £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ, zsÁ«ÄðPÀ, AiÀiÁvÁæ PÉÃAzÀæUÀ¼ÁV PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛªÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÀÄzsÀÄgÉÊ EAzÀÄ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À £ÀUÀgÀ JAzÉà ¥À¹ æ zÀÞªÁVzÉ.

•

²PÀët£ÀUg À U À ¼ À ÄÀ – PÉ®ªÀÅ£ÀUg À U À ¼ À ÄÀ ²PÀt ë PÉÌ ¥À¹ æ zÀÞªÁVzÀÄÝ ¥À¹ æ zÀÞ ²PÀt ë ¸ÀA¸ÉÜU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. CAzÀgÉ, ±Á¯Á PÁ¯ÉÃdÄ, «±Àé«zÁ央AiÀÄUÀ¼ÀÄ, GzÁ: C°UÀgï, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, DPïì¥sÀqïð, PÉÃA©æeïØ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ .

•

¥ÀæªÁ¹ vÁtUÀ¼À £ÀUÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ:- £ÉʸÀVðPÀ-¥ÁæPÀÈwPÀ ¸ÀÄAzÀgÀ zÀȱÁåªÀ½, DPÀµÀðtÂÃAiÀÄ ¨sÀÆzÀȱÁåªÀ½, ¨sÀÆgÀZÀ£É, ©ÃZïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½ wÃgÀUÀ¼ÀÄ. ºÀ¹j¤AzÀ PÀAUÉƽ¸ÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÁ¹ vÁt PÉÃAzÀæªÁUÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À®èzÉ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À, ªÀÄvÀÄÛ CgÀtåUÀ¼ÀÆ ¥ÀæªÁ¹ vÁtUÀ¼ÁVzÀÄÝ, PÉAzÀæUÀ¼ÁVªÉ. GzÁ: CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ «ÄAiÀiÁ«Ä ©ÃZï, ²ªÀiÁè, qÁfð°AUï ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ.

£ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ d£À¸ÀASÁå UÁvÀæ, ¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀUÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. 1. ¥ÀlÖt – EzÉÆAzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÁVzÀÄÝ, £ÀUÀgÀQÌAvÀ PÀrªÉÄ UÁvÀæzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¥ÀlÖt d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ PÀȶ, ¸ÀUÀlÄ ªÀÄvÀÄÛ a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅzÀgÀ°è ¤gÀvÀgÁVgÀĪÀgÀÄ. 2. £ÀUgÀ À – C¢üPÀ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄļÀî PÉÃAzÀª æ ÃÉ £ÀUg À À CxÀªÁ ¹n. EzÀÄ ¥Àlt Ö QÌAvÀ zÉÆqÀz Ø ÁVgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvz À ° À è 1 ®PÀëQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß £ÀUÀgÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. £ÀUÀgÀUÀ¼À°è C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ DyðPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁzÀ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀå, ¥ÀæzsÁ£À ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¥ÁæzÉòPÀ DqÀ½vÀ PÀbÉÃjUÀ¼ÀÄ, ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. 3. PÁ£À¨ÉðõÀ£ï - F ¥ÀzÀªÀÅ, £ÀUÀgÀUÀ½UÉ ¸ÀÄvÀÛ°£À EvÀgÀ £ÀUÀgÀ ºÁUÀÆ ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj MAzÀÄ §ÈºÀvï £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÁVzÀÝ°è §¼À¸¯ À ÁUÀĪÀÅzÀÄ.GzÁ: UÉÃæ lgï ®AqÀ£ï, UÉÃæ lgï ªÀÄÄA¨ÉÊ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ . PÁ£À¨ÉðõÀ£ï JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä 1915 gÀ°è ¥ÁånæPïUÉrØøï JA§ªÀgÀÄ §¼À¹zÀgÀÄ. 4. ªÉÄUÀ¯Æ É Ã¥ÉÆð¸ï – EªÀÅ §ÈºÀ£ßÀ UÀgz À À «¸Àg Û u À A É iÀiÁVzÀÄÝ, ºÀ®ªÁgÀÄ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ EzÀg° À è ¸ÉÃjgÀÄvÀª Û .É EzÀgÀ°è C£ÉÃPÀ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃj C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è GvÀg Û z À À ¨ÉÆøÀÖ£ï¤AzÀ zÀQt ë zÀ ªÁ²AUÀÖ£ïªÀgU É É PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ªÀĺÁ£ÀUg À U À ¼ À ÄÀ ªÉÄUÀ¯Æ É Ã¥ÉÆ°¸ïUÉ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ 10 zÀ±À®PÀëQÌAvÀ®Æ ºÉZÀÄÑ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. ªÉÄUÀ¯ÉÆà ¥ÉÆ°¸ï JA§ ¥ÀzÀªÀÅ VæÃPï ¨sÁµÉ¬ÄAzÀ §A¢zÀÄÝ CzÀÄ UÉæÃmï ¹n JA§ CxÀðªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ. F ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß 1957 gÀ°è fãïUÉÆÃmïªÀÄ£ï JA§ÄªÀgÀÄ ¥Àæ¹¢ÞUÉ vÀAzÀgÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

80

5. «Ä°AiÀÄ£ï ¹n – MAzÀÄ zÀ±® À PÀëQÌAvÀ ºÉZÄÀ Ñ d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ £ÀUg À ª À £ À ÄÀ ß «Ä°AiÀÄ£ï ¹n J£ÀÄߪÀgÀÄ. EAzÀÄ «Ä°AiÀÄ£ï ¹nUÀ¼À ¸ÀASÉå C¢üPÀªÁUÀÄwÛzÀÄÝ 1850 gÀ°è ¥Áåj¸ï, 1860 gÀ°è £ÀÆåAiÀiÁPïð «Ä°AiÀÄ£ï ¹n J¤¹zÀªÀÅ. «±ÀézÀ MlÄÖ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è 1975 gÀ°è 160, 2005 gÀ°è 438, 2014 gÀ°è 468 «Ä°AiÀÄ£ï ¹nUÀ½ªÉ. «±ÀézÀ°è 1800 gÀ°è ®AqÀ£ï £ÀUÀgÀªÀÅ MAzÀÄ «Ä°AiÀÄ£ï d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¥ÀæxÀªÀĪÁV vÀ®Ä¦vÀÄ. 6. ªÉÄUÁ¹n - ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀ C£ÉÃPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉzÀÄ ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥ÀlÖt ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀÄ «¸ÀÛj¹, ºÀvÀÄÛ zÀ±À®PÀëQÌAvÀ C¢üPÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ £ÀUÀgÀªÉà ªÉÄUÁ¹n. MAzÀÄ ªÉÄmÉÆæà ¥Á°l£ï PÉëÃvÀæ 10 «Ä°AiÀÄ£ïVAvÀ C¢üPÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ À è £ÀÆåAiÀiÁPïð 1950 gÀ°è 12.5 «Ä°AiÀÄ£ï d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß CzÀ£ÄÀ ß «Ä°AiÀÄ£ï ¹n J£ÀߪÀgÄÀ . «±Àéz° ºÉÆA¢ ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ ªÉÄUÁ ¹n J¤¹zÉ. £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ: £ÀUÀjÃPÀgÀtzÀ ªÀÄÄRå ºÀAvÀªÉAzÀgÉ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ºÁUÀÆ G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼À°è d£À ¸ÀASÉå UÀt¤ÃAiÀĪÁV KjPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀĶÖÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ £ÀUÀjÃPÀgÀt F PɼÀPÀAqÀ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÀÆ PÁgÀtªÁVzÉ. 1. DyPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ – ªÉÃUÀªÁV KgÀÄwÛgÀĪÀ d£À ¸ÀASÉå¬ÄAzÀ £ÀUÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼À°è ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉå GAmÁUÀÄvÀz Û .É 2. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ – KgÀÄwÛgÀĪÀ d£À ¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÁ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀæwAiÉƧâjUÀÆ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvɬÄAzÀ DyðPÀ ¸ÀºÁAiÀÄzÉÆA¢UÉ ªÀÄÆ® ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zÉÆqÀØ d£À¸ÀASÉåUÉ DºÁgÀ zÉÆgÉAiÀÄÄwÛ®è. £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ §qÀ ¸ÁªÀðd¤PÀjUÉ ²PÀët, DgÉÆÃUÀå, ªÀÄwÛvÀgÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ ¥Àw æ AiÉƧâjUÀÆ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅ¢®è. ¥ÀÄgÀĵÀ DAiÉÄÌ ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ °AUÀ – C£ÀÄ¥ÁvÀz° À è C¥ÁgÀ ªÀåvÁ帪 À £ À ÄÀ ß GAlÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. £ÀUg À À ¨É¼ª À t À U Â É Gzsð éÀ CxÀªÁ ®A§ªÁVzÀÄÝ C£ÉÃPÀ gÉÆÃUÀU½ À UÉ PÁgÀtªÁVzÉ. 3. ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ - £ÀUÀjÃPÀgÀt¢AzÀ ¥Àj¸ÀgÀ, ªÀiÁ°£Àå ºÁUÀÆ WÀ£ÀvÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ «¯ÉêÁj E®èzÉ ºÁ¼ÁUÀÄwÛz.É EAzÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ fêÀ£PÀ ÌÉ CvÀåUv À åÀ ªÁV ¨ÉÃPÁzÀ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄðªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀgÀ°è «¥sÀ®ªÁVªÉ. 4. PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ - £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ ºÀ®ªÀÅ jÃwAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ PÁgÀtªÁVzÉ. ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄvÀÛ ¸ÁUÀÄwÛgÀĪÀ ¥Àæw gÁµÀÖçzÀ, ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, d£ÀgÀÄ ªÁ¸ÀªÀiÁqÀĪÀµÀÄÖ AiÉÆÃUÀåªÀ®èzÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÉ. E°è §qÀvÀ£À, ªÁ¹¸À®Ä ¸ÀܼÀ, ZÀgÀAr CªÀ媸 À ÜÉ , ¤Ãj£À ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ ªÀÄÄRåªÁVªÉ. C®èzÉ EªÀÅUÀ¼ÄÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À À DUÀgª À ÁVªÉ. EAzÀÄ PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ £ÀUÀgÀUÀ¼À §ºÀĨsÁUÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀÄÝ «¸ÁÛgÀUÉƼÀÄîwÛªÉ. GzÁ: ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUg À z À À PÉÃAzÀæ ¨sÁUÀz° À g è ÄÀ ªÀ zsÁgÀ« PÉƼÀZÉ ¥Àz æ ÃÉ ±À ¨sÁgÀvz À ° À è ªÀiÁvÀª æ ® À z è É KµÁå RAqÀz¯ À ÃèÉ CwªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ CwzÉÆqÀØ CUÁzsÀªÁzÀ PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

81

ªÀÄÄA¨ÉÊ£À ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ zsÁgÀ« PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀ. ªÀiÁzÀj ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ: I) PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ MAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹: 1. ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉãÀÄ? 2. UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉãÀÄ? 3. d®PÉÃAzÀæ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉãÀÄ? 4. ºÁåªÀiï¯Émï JAzÀgÉãÀÄ? 5. «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® «Ä°AiÀÄ£ï£ÀUÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 6. £ÀUÀgÀ JAzÀgÉãÀÄ? 7. ªÉÄUÀ¯ÉÆÃ¥ÉÆ°¸ï – F ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß CxÉÊð¹? 8. ªÉÄUÁ ¹n JAzÀgÉãÀÄ? 9. «±ÀézÀ CwzÉÆqÀØ ªÉÄUÁ ¹n AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 10. PÁ£À¨ð É ÃµÀ£ï ¥Àzª À £ À ÄÀ ß CxÉÊð¹®è II) PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ªÀÄÆgÀjAzÀ £Á®ÄÌ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹: 1) £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¹? 2) UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À ªÀÄÄRå DPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹? 3) £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ «Ä°AiÀÄ£ï £ÀUÀgÀ JAzÀgÉãÀÄ? 4) ±ÉÊPÀëtÂPÀ £ÀUÀgÀUÀ½UÉ JgÀqÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr. 5) AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

82 6) «±ÀézÀ ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀzÀ ¥ÀlÖtUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 7) DqÀ½vÀ ¥ÀlÖtUÀ½UÉ JgÀqÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr. III) PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹: 1) UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 2) UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À DPÁgÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹. 3) UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹. 4) £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À «zsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

5) £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ªÀÈwÛ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄðUÀ¼À DzsÁgÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV «AUÀr¹. 6) £ÀUÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr. ¸ÀÆa¹zÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ : 1) ¤ªÀÄä ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR UÁæ«ÄÃt ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr. 2) ««zsÀ DPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹. 3) ¤ªÀÄä ¥ÀæzÉñÀzÀ°è£À £ÁUÀjÃPÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr, MAzÀÄ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹. 4) «±ÀézÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ, zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ºÉ¸Àj¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ

83

«¨sÁUÀ- ©

¨sÁgÀvz À À ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ

84

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

86 CzsÁåAiÀÄ- 6

¨sÁgÀvz À À d£À¸AÀ SÉå 6.1 d£À¸AÀ SÉå MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¤ªÁ¹UÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ‘d£À¸ÀASÉå' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. aãÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ d£À¨sÀjvÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. 2011£Éà d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉå 121.01 PÉÆÃnUÀ¼ÁVzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.2.4 ¨sÁUÀzÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ, ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è ±ÉÃ.17.5 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® CvÁåªÀ±ÀåPÀ. DzÀgÉ CzÀÄ D zÉñÀzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®PÉÌ DzÀ±ÀðªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. F «ZÁgÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ FUÁUÀ¯Éà CvÀå¢üPÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀ£ÀÄß 'd£À¸AÀ SÁå¸ÉÆàÃl'(population explosion) JAzÀÄ PÀgA É iÀÄÄvÁÛg.É EzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉ Ä Ã¯É zÀ Ä µÀ à j uÁªÀ Ä ªÀ £ À Ä ß GAlĪÀ i ÁqÀ Ä vÀ Û z É . DzÀ Ý jAzÀ d£À ¸ À A SÉ å AiÀ Ä ¨É ¼ À ª À t  U É A iÀ Ä Ä ¨s Á gÀ v À P É Ì ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁUÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ.

d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U Â É MAzÀÄ zÉñÀÀ CxÀªÀ MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è KjPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß ‘d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 1901 jAzÀ 2011gÀ ªÀgÉV£À ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ £Á®ÄÌ ºÀAvÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. 1. 1901-1921, ¹ÜgÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ. 2. 1921-1951, ¤gÀAvÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ. 3. 1951-1981, ²ÃWÀæ C¢üPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ. 4. 1981-2011, C¢üPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÆA¢UÉ E½ªÀÄÄRªÁUÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀàµÀÖ ¸ÀÆZÀ£É. ªÉÆzÀ® ºÀAvÀzÀ°è; d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ 238 zÀ±À®PÀë (1901)¢AzÀ 251 zÀ±À®PÀë (1921) PÉÌ KjPÉAiÀiÁVzÉ. CAzÀgÉ 13 zÀ±À®PÀë KjPÉAiÀiÁVvÀÄÛ. 1921 gÀ°è d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ §ºÀ¼À PÀrªÉÄ; CzÀÄ IÄuÁvÀäPÀ CAzÀgÉ ±ÉÃ.-0.31 ¨sÁUÀzÀµÁÖVvÀÄÛ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è vÀ¯ÉzÉÆÃjzÀÝ ; ¥ÉèÃUï, PÁ®gÀ, ªÀįÉÃjAiÀÄ, «µÀªÀIJÃvÀdégÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÀrªÁt ºÁQzÀݪÀÅ. DzÀÝjAzÀ F zÀ±ÀPÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀUÀtwAiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ “ªÀĺÁ«¨sÁdPÀ" ('the great divide in the history of Indian census') ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è; d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ¸ÁzsÁgÀt ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èzÀÄÝ, CzÀÄ 251 zÀ±À®PÀë (1921) ¢AzÀ 361 zÀ±À®PÀë (1951) PÉÌ KjPÉAiÀiÁVvÀÄÛ.CAzÀgÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 110 zÀ±À®PÀë KjPÉAiÀiÁVvÀÄÛ. EzÀPÉÌ ¥ÉèÃUï, PÁ®gÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀëAiÀÄgÉÆÃUÀ ¤AiÀÄAvÀæt ºÁUÀÆ ¥ÀæªÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ §gÀUÁ®UÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è vÀÄvÁðV ¥ÀjºÁgÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV ªÀÄgÀt zÀgÀzÀ°è E½PÉAiÀiÁzÀÄzÀÄ ªÀÄÄRåPÁgÀtªÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ GvÀª Û ÄÀ DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð°åÃPÀgt À ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

87

²±ÀĪÀÄgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÇ E½ªÀÄÄRªÁ¬ÄvÀÄ. d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀÀªÀÅ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ, KPÉAzÀgÉ F CªÀ¢üAiÀÄ°è d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U Â É zÀgª À ÅÀ wêÀª æ ÁVvÀÄ.Û CzÀÄ 361 zÀ±® À PÀ¢ ë AzÀ (1951) 686 zÀ±® À PÀPë ÌÉ (1981) KjPÉAiÀiÁVzÉ. CAzÀgÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 325 zÀ±À®PÀë d£À¸ÀASÉå ºÉZÀѼÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÁévÀAvÀæöå £ÀAvÀgÀ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ wêÀU æ Æ É ArvÀÄ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ J¯Áè PÉëÃvÀU æ ¼ À ° À èAiÀÄÆ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À £ À ÄÀ ß eÁjUÉƽ¹vÀÄ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV, d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ wêÀæUÀwAiÀÄ°è KjPÉAiÀiÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. £Á®Ì£A É iÀÄ ºÀAvÀªÅÀ G½zÀ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀU½ À VAvÀ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ©ü£ßÀ ªÁVzÉ. F ºÀAvÀz° À è d£À¸A À SÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ ¤zsÁ£ÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛÛzÉ. 1981gÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀªÀÅ E½ªÀÄÄRªÁUÀ®Ä DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ. 1981gÀ°è d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀªÀÅ ±ÉÃ.24.66 DVvÀÄÛ. EzÀÄ 2011gÀ ªÉüÉUÉ ±ÉÃ.17.64 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ £ÁªÀÅ 1981jAzÀ 2011 gÀ ªÀgÉV£À CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ‘C¢üPÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÆA¢UÉ E½ªÀÄÄRªÁUÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀàµÀÖ ¸ÀÆZÀPÀ' JAzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¸ÀªÀÄyð¸À§ºÀÄzÀÄ.

¸ÁévÀAvÀæöå £ÀAvÀgÀ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw PÀrªÉÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀªÀÅ 2001-2011 gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è zÁR¯ÁVzÉ. 2001 gÀ°è ±ÉÃ.21.54 gÀ¶ÖzÀÝ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀªÀÅ 2011 gÀ ªÉüÉUÉ CzÀÄ ±ÉÃ. 17.64 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVvÀÄÛ. CAzÀgÉ, PÉêÀ® ±ÉÃ.3.90 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ªÀiÁvÀæ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁVvÀÄÛ. EzÀÄ ªÀÄÄA¢£À zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è ªÀÄvÀÛµÀÄÖ E½PÉAiÀiÁUÀĪÀ ¸ÀàµÀÖ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀiÁVzÉ.

88

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

wêÀæUÀwAiÀÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è wêÀæUÀwAiÀÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ PÁgÀtUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ. 1. C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£À¸ÀASÉåAiÀÄ wêÀæUÀw ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ°è C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtªÉà ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ CA±ÀªÁVzÉ. 1901 gÀ°è ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ 49.2gÀ¶ÖzÀÝ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 2011gÀ ªÉüÉUÉ 22.22 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ CzÉà CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀÄgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt Cwà PÀrªÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ CzÀÄ d£À¸ÀASÁå¸ÉÆàÃlPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

89

C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ ºÀ®ªÀÅ PÁgÀtUÀ½ªÉ. GzÁ; ¨Á®å«ªÁºÀ, ¸ÁªÀðwæPÀ «ªÁºÀ, zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄÆqÀ£ÀA©PÉ, C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§, C£ÀPÀëgÀvÉ, §ºÀÄ¥ÀwßvÀé, PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÈwÛ, §qÀvÀ£À, «¼ÀA§ £ÀUÀjÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄ, ªÀÄvÀÄÛ GµÀÚªÁAiÀÄÄUÀÄt EvÁå¢. F J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀævÀåPÀë CxÀªÀ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ. 2. PÀrªÉÄ ªÀÄgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt 1901gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt CvÀå¢üPÀ (42.6) ªÁVvÀÄÛ, DzÀgÉ 2011 gÀ ªÉüÉUÉ CzÀÄ Cwà ²ÃWÀæªÁV (6.4 ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ) E½ªÀÄÄRUÉÆArzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ wêÀæUÀwAiÀÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ©ÃjzÉ.

PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt zÀgPÀ ÌÉ PÁgÀtUÀ¼ÄÀ : ªÀÄgÀt zÀgz À À ¥Àª æ ÈÀ wÛ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä ºÀ®ªÀÅ PÁgÀtUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼A É zÀg,É ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt, ªÀįÉÃjAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀëAiÀÄgÉÆÃUÀUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt, ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåzÀ «¸ÀÛgÀuÉ, ²±ÀĪÀÄgÀt ¤AiÀÄAvÀæt, ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ¥Ë¶ÖPÀ DºÁgÀzÀ ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. F J¯Áè PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÁV, ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ zÀ±ÀPÀ¢AzÀ zÀ±ÀPÀPÉÌ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

90 d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvz À ° À è wêÀU æ w À AiÀÄ d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U  A É iÀÄÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À À ¸ÀȶÖUÉ PÁgÀtªÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼° À è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. 1. ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÉ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ : wêÀU æ w À AiÀÄ d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À U  ¬ É ÄAzÀ GzÀ㫸ÀĪÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ° À è ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÉ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄÄ Cwà ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ. EzÀÄ ªÀµð À ¢AzÀ ªÀµð À PÉÌ G®âtªÁUÀÄwÛz.É EzÀÄ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ «zÁåªA À vÀ AiÀÄĪÀd£ÀvA É iÀÄ ªÉÄÃ¯É zÀĵÀàjuÁªÀĪÀ£ÄÀ ß GAlĪÀiÁqÀÄvÀz Û .É 2. DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Ë¶ÖPÁA±ÀzÀ PÉÆgÀvÉ: ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀȶ¥ÀæzsÁ£À gÁµÀÖçªÁVzÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EzÀÄ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ°è ¸ÁéªÀ®A§£É ¸Á¢ü¹zÉ. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ wêÀæ ¨É¼ÀªÀtÂUɬÄAzÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CwºÉZÀÄÑ MvÀÛqÀ GAmÁUÀÄwÛzÉ. C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ §qÀd£ÀjUÉ PÀ¼À¥É DºÁgÀ zÉÆgÉAiÀÄÄwÛzÉ. zÉñÁzÀåAvÀ C¥Ë¶ÖPÀvÉAiÀÄÄ ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°èzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ªÀiÁgÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

C¥Ë¶ÖPÀvɬÄAzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ 3. ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ £ÁUÀjPÀ ªÀÄÆ® ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É C¢üPÀ ºÉÆgÉ: «zÁå¨sÁå¸À, DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ,ªÀ¸Àw, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, «zÀÄåZÀÒQÛ, ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð®å ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀªÀiÁdPÀÆÌ CvÁåªÀ±ÀåPÀ. ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÀÆ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÉZÀѼÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊPɪÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è. EzÀÄ zÉñÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. 4. PÀrªÉÄ vÀ¯Á DzÁAiÀÄ: zÉñÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DzÁAiÀĪÀÅ ¥Àæw ªÀµÀð ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 3.6 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

91

ºÉZÀѼÀªÁUÀÄwÛzÉ. DzÀgÉ ªÁ¶ðPÀ vÀ¯Á DzÁAiÀĪÀÅ PÉêÀ® ±ÉÃ. 1.5 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀªÁUÀÄwÛzÉ. PÀrªÉÄ vÀ¯Á DzÁAiÀĪÀÅ d£ÀgÀ DyðPÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. 5. C£ÀÄvÁàzPÀ À d£À¸AÀ SÉåAiÀÄ ºÉZ¼ ÑÀ :À £ÀªÄÀ ä zÉñÀzÀ Erà d£À¸AÀ SÉåAiÀÄÄ GvÁàzPÀ ª À ÁVgÀĪÀÅ¢®è. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 16 jAzÀ 60 gÀ ªÀAiÀĹì£À d£ÀgÀÄ ‘GvÁàzÀPÀ'gÁVAiÀÄÆ, 15 ªÀµÀðUÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ªÀAiÀĹì£ÀªÀgÀÄ (¨Á¯ÁåªÀ¸ÉÜ) ªÀÄvÀÄÛ 60 ªÀµÀðUÀ½UÀÆ ªÉÄîàlÖ (ªÀÈzÀÞ) d£ÀgÀÄ ‘C£ÀÄvÁàzÀPÀ' gÁVgÀÄvÁÛgÉ. F C£ÀÄvÁàzÀPÀ ªÀUÀðªÀÅ GvÁàzÀPÀ zÀÄrªÉÄ ªÀUð À zÀªÄÉ Ã¯É CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀÛz.É ²ÃWÀæ d£À¸A À SÁå ¨É¼ª À t À ÂUA É iÀÄÄ GvÁàzPÀ j À VAvÀ C£ÀÄvÁàzPÀ g À À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀÄvÀÛzÉ. 6. EvÀgÉ: «¼ÀA§ DyðPÁ©üªÀÈ¢Þ, §qÀvÀ£À, PÀrªÉÄ fêÀ£À ªÀÄlÖ, gÁdQÃAiÀÄ C±ÁAw, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁzÀ PÀ¼ÀîvÀ£À, zÀgÉÆÃqÉ, C£ÉÊwPÀvÉ, ¨sÀæµÁÖZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ £ÉÃgÀªÁV d£À¸ÀASÁå ¸ÉÆàÃlPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ.

d£À¸AÀ SÁå ¨É¼ª À t À U  AÉ iÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAw渮 À Ä PÉÊUÉÆArgÀĪÀ PÀª æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ zÉñÀzÀ°è wêÀæUÀwAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ PɼÀPÀAqÀAwªÉ. 1. PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£É: ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ªÉÆzÀ®¨ÁjUÉ 1952gÀ°è PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ zÉñÀªÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR GzÉÝñÀU¼ À A É zÀg;É ««zsÀ «zsÁ£ÀU½ À AzÀ d£À£À zÀgÀªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÁVzÉ. GzÁ: ¥ÀÄgÀĵÀ ºÁUÀÆ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ GavÀ ¸ÀAvÁ£À ºÀgÀt ±À¸ÀÛç aQvÉì (¥ÀÄgÀĵÀjUÉ ªÁå¸ÉPÀÖ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ lÆå¨ÉPÀÖ«Ä), ¸ÀAvÁ£À ¤gÉÆÃzsÀ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À C¼ÀªÀrPÉ, §æºÀäZÀAiÀÄð DZÀgu À ,É «ªÁºÀª£ À ÄÀ ß ªÀÄÄAzÀÆqÀĪÀÅzÀÄ, C®èzÉ ¸ÀéAiÀÄA ¸ÀAvÁ£À ¤AiÀÄAvÀt æ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ . d£À£À ¤AiÀÄAvÀt æ zÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À §UÉÎ d£ÀgÀ°è CjªÀÅ ªÀÄÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVzÉ. 2. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ: ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ²PÀët ¤ÃqÀĪÀ ºÁUÀÄ ºÀ®ªÀÅ ªÀÄ»¼Á PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV C£ÉÃPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀA¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ªÀÄ£ÀUÁt§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ; ºÉtÄÚªÀÄPÀ̽UÉ GavÀ ²PÀët, ¸ÀܽÃAiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj GzÉÆåÃUÀzÀ°è «ÄøÀ¯Áw, ¨sÁUÀå®Qëöä AiÉÆÃd£É, EvÁå¢. eÉÆvÉUÉ, zÉñÀzÀ°è ªÀÄ»¼Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À PÀ¯ÁåtPÁÌV ¥ÀævÉåÃPÀ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉAiÀįÁVzÉ. 3. ²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¤AiÀÄAvÀæt: C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ²±ÀÄ ªÀÄgÀtªÀÅ PÀÆqÀ, d£À£À ¥ÀæªÀiÁt C¢üPÀªÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁVgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. ºÁUÁV PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ®Ä ºÀ®ªÀÅ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀA¢zÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ; d£À¤ ¸ÀÄgÀPÀë AiÉÆÃd£É, ªÀÄr®Ä, ¥Àæ¸ÀÆw DgÉÊPÉ EvÁå¢. 4. PÉëÃvÀæ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÄÀ : F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 1973 gÀ°è ¥ÁægA À ¨sU À Æ É ArvÀÄ. DgÀA¨sz À ° À è F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåUÀ¼À°è eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CrAiÀÄ°è DgÉÆÃUÀå PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ ªÀÄ£É ªÀÄ£ÉUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤Ãr ¸ÀtÚ PÀÄlÄA§UÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À §UÉÎ w½¸ÀÄvÁÛgÉ. ºÁUÀÆ PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÉÆqÀĪÀgÀÄ.

92

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

5. ¥ÀæZÁgÀ: d£À£À zÀgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀPÉÌ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ°è w¼ÀĪÀ½PÉ PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÁUÀÆ AiÀıÀ¹é «zsÁ£ÀªÁVzÉ. aPÀÌ-ZÉÆPÀÌ PÀÄlÄA§zÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼£ À ÄÀ ß PÀÄjvÀÄ DPÁ±ÀªÁtÂ, zÀÆgÀz± À ð À £À, ªÀÈvÀ¥ Û w À Pæ É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀZ æ ÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

d£À¸ÁAzÀævÉ ¥Àw æ ZÀzg À À Q¯ÉÆëÄÃlgï ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 'd£À¸ÁAzÀv æ 'É JAzÀÄ PÀgA É iÀÄÄvÁÛg.É EzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß D ¥ÀæzÉñÀzÀ MlÄÖ ¨sËUÉÆýPÀ «¹ÛÃtð¢AzÀ ¨sÁV¹zÁUÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. 2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ ¥Àæw ZÀzÀgÀ Q.«ÄÃ.UÉ 382 d£ÀgÀÄ. ©ºÁgÀªÀÅ ¥Àæw ZÀ.Q.«ÄÃ.UÉ 1102 d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¥Àæw ZÀ.Q.«ÄÃ.UÉ 17d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ Cwà PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è zɺÀ° Cw ºÉZÀÄÑ (11297) d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ, CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ (463) d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.

MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ C°è£À £ÉʸÀVðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. «±ÉõÀªÁV PÀȶAiÀÄ ¥ÀæUÀw, PÉÊUÁjPÁ©üªÀÈ¢Þ, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ C¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.EzÀPÉÌ CzÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ ««zsÀ ¨sËUÉÆýPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ®PÀëtUÀ¼Éà PÁgÀt. gÁdåªÁgÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆðPÉ ªÀiÁrzÁUÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ 1995 zÀ±À®PÀë d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ zÉñÀzÀ CvÀåAvÀ d£À¨sÀjvÀ gÁdåªÁVzÉ. §zÀ°UÉ, 6.0 ®PÀë d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¹QÌA gÁdåªÀÅ PÀrªÉÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. zɺÀ° Cw ºÉZÀÄÑ (167.5 ®PÀë) d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÆß CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ Cwà PÀrªÉÄ (¸ÀĪÀiÁgÀÄ 64 ¸Á«gÀ) d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ ªÀÄÆgÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

93

1. C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ. 2. ¸ÁzsÁgÀt d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ. 3. «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ. 1.

C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀv æ AÉ iÀÄ ªÀ®AiÀÄ

F ªÀ®AiÀĪÀÅ ¥Àæw ZÀ.Q.«ÄÃ.UÉ 501 PÀÆÌ C¢üPÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ©ºÁgÀ (1102), ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À (1030), PÉÃgÀ¼À (859), GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ (828), ºÀjAiÀiÁt (573), vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ (555), ºÁUÀÆ ¥ÀAeÁ§Ä (550) gÁdåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zɺÀ°(1129), ZÀA¢UÀqï(9252) ¥ÀÄzÀÄZÉÃj(2598), rAiÀÄÄ ªÀÄvÀÄÛ qÁªÀÄ£ï (2169), ®PÀë¢éÃ¥À (2013) ªÀÄvÀÄÛ zÁzÀæ£ÀUÀgÀ ºÀªÉð (698) Cw ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À zÉñÀªÁVzÀÄÝ, GvÀÛgÀzÀ §AiÀÄ®Ä ¥ÀæzÉñÀ ºÁUÀÆ ¥ÀƪÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½ wÃgÀ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À §ºÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ, GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ-¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. eÉÆvÉUÉ, PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå PÉëÃvÀæzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ PÀÆqÀ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

94 2. ¸ÁzsÁgÀt d£À¸ÁAzÀv æ AÉ iÀÄ ªÀ®AiÀÄ

EzÀÄ ¥Àæw ZÀ.Q.«ÄÃ.UÉ 251 jAzÀ 500 d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ°è eÁRðAqï (414), C¸ÁìA (397), UÉÆêÀ (394), ªÀĺÁgÁµÀÖç (365), wæ¥ÀÄgÀ (350), PÀ£ÁðlPÀ (319), DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ (308), UÀÄdgÁvï (308), ªÀÄvÀÄÛ Mr±Á (269) gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ §ºÀÄ¥Á®Ä gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÁzsÁgÀt d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 3. «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ ¥Àæw ZÀ.Q.«ÄÃ. UÉ 250 QAvÀ PÀrªÉÄ d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ F ªÀ®AiÀÄzÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛª.É ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À (236), gÁd¸ÁÛ£À (201), GvÀÛgÀ RAqÀ (189), bÀwÛ¸ïUÀqï(189), £ÁUÀ¯ÁåAqï (119), »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ (123), ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ (132), ¹QÌA(86), dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ (56), «ÄeÉÆÃgÁA (52), ªÀÄvÀÄÛ CgÀÄuÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À (17) gÁdåU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæq½ À vÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁzÀ CAqÀªiÀ Á£ï¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥À (46) UÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. zÉñÀzÀ «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ, GvÀÛgÀzÀ ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀ, F±Á£Àå ¨sÁUÀzÀ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ M¼À¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ CgÉ ±ÀĵÀÌ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.

d£À¸AÀ SÉåAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀU¼ À ÄÀ zÉñÀzÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ C¸ÀªiÀ Á£À ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÀ®ªÁgÀÄ CA±ÀU¼ À ÄÀ ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄvÀª Û .É CªÀÅUÀ¼° À è PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ F ªÀÄÄAzÉ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ZÀað¸À¯ÁVzÉ. 1. ¨sËUÉÆýPÀ ®PÀët: zÉñÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀPÉÌ ªÀåvÁå¸À ºÉÆA¢ªÉ. ¥ÀªÀðvÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ xÁgï ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀÄAvÀºÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÁ¸ÀPÉÌ CµÉÆÖAzÀÄ AiÉÆÃUÀåªÁzÀªÀÅUÀ¼À®è. GzÁ. GvÀÛgÀzÀ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀð WÀlÖUÀ¼ÀÄ, F±Á£Àå ¨sÁUÀzÀ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀåªÀÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ, GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ §AiÀÄ®Ä ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ £À¢ ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvɬÄAzÀ PÀÆrzÀÄÝ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 2. ºÀªÁUÀÄt: EzÀÄ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ. GvÀÛªÀÄ ªÁAiÀÄÄUÀÄt ºÉÆA¢gÀĪÀ GvÀÛgÀzÀ §AiÀÄ®ÄUÀ¼À gÁdåUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EzÀPÌÉ ¥Àw æ AiÀiÁV Cw ±ÁR ºÁUÀÆ Cw ²ÃvÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀv æ AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. 3. ªÀÄtÄÚ: ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À C¢üPÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. »ÃUÁV GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À, ¥ÀƪÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV Cw PÀrªÉÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉUÀ¼À E¼ÀĪÀj PÀrªÉÄ. »ÃUÁV CªÀÅ «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. 4. ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ : R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ºÉÃgÀ¼ª À ÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ DyðPÀªÁV ¨ÉÃUÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ CAvÀºÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. GzÁ.

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

95

ZÀwÛøïUÀqï, Mr±Á, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, EvÁå¢. 5. PÉÊUÁjPÉ, ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå: PÉÊUÁjPÉ, ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ PÉëÃvÀU æ ¼ À ° À è C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ d£À¤©qÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. GzÁ. ªÀÄÄA§¬Ä, ¸ÀÆgÀvï, ©ü¯Á¬Ä, zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ ¸ÁPÀµÄÀ Ö GzÉÆåÃUÀªPÀ Á±Àª£ À ÄÀ ß MzÀV¹ªÉ. DzÀÝjAzÀ CªÀÅ ªÀ®¹UÀg£ À ÄÀ ß DPÀ¶ð¸ÀÄvÀª Û ,É ¥ÀjuÁªÀĪÁV d£À¸ÀASÉå ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV, ªÁtÂeÉÆÃzÀåªÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢gÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 6. ¨sz À v æÀ :É fêÀ ªÀÄvÀÄÛ D¹ÛUÀ½UÉ J°è GvÀÛªÀÄ gÀPÀëuÉ EgÀÄvÀÛzÉÆ CAvÀºÀ PÀqÉ d£ÀgÀÄ ªÁ¹¸À®Ä EZÉÒ¥ÀqÀÄvÁÛgÉ. »ÃUÁV EzÀÄ PÀÆqÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. GzÁ; dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ ºÁUÀÆ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ UÀr ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ «gÀ¼À d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. §zÀ°UÉ zÉñÀzÀ ºÀÈzÀAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ©ºÁgÀ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À ªÀÄÄAvÁzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄļÀî ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ.

6.2 d£À¸ÀASÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£É d£À¸A À SÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ, ¸ÁPÀg ë v À ,É ªÀAiÉÆÃgÀZ£ À ,É UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUg À À d£À¸A À SÉå ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. 1. °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ¥Àw æ ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ‘°AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ' JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁVzÉ. 2011gÀ d£ÀUt À wAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ 940 ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ. EzÀÄ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ¹ÛçÃAiÀÄjVAvÀ C¢üPÀ ªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ MAzÀÄ gÁdå¢AzÀ

96

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÉÆÛAzÀPÉÌ ªÀåvÁå¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉÃgÀ¼À gÁdåªÀÅ ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ 1084 ¹ÛçÃAiÀÄgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, Cw ºÉZÀÄÑ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV ºÀjAiÀiÁt ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ 877 ¹ÛçÃAiÀÄgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, PÀrªÉÄ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ.

2. ¸ÁPÀëgÀvÉ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è, ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è KjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. 1951 gÀ°è ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt PÉêÀ® ±ÉÃ.18.33 ¨sÁUÀzÀ¶ÖvÀÄÛ. EzÀÄ 2011 gÀ ªÉüÉUÉ ±ÉÃ. 74.04 PÉÌ ºÉZÁÑVzÉ. ¥ÀÄgÀĵÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ©ü£ÀߪÁVzÉ. ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ±ÉÃ.82.14 ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ±ÉÃ.65.5gÀµÁÖVzÉ. gÁdåªÁgÀÄ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÁUÀ, PÉÃgÀ¼À

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

97

gÁdåªÀÅ ±ÉÃ.93.91 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, Cw ºÉZÀÄÑ ¸ÁPÀëgÀvÉ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV, ©ºÁgÀ ±ÉÃ.63.82 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, Cw PÀrªÉÄ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ.

3. ªÀAiÉÆà gÀZÀ£É ¨sÁgÀvz À ° À è zÀÄrAiÀÄĪÀ d£À¸A À SÁå ¥ÀjªÀiÁtªÀ£ÄÀ ß ¤zsð À j¸ÀĪÀÅzÀgÆ É A¢UÉ d£À¸A À SÁå ªÀAiÉÆêÀiÁ£Àª£ À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É MlÄÖ d£À¸ÀASÁå ¸ÀªÀÄƺÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ªÀUÀðUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ; ªÀÄPÀ̼ÀÄ (0-14 ªÀµÀð), ªÀAiÀĸÀÌgÄÀ (15-59ªÀµÀð), ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈzÀÞgÀÄ (60 ªÀµÀð ªÉÄîàlÖªÀgÀÄ). 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, zÉñÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è ±ÉÃ.31.10 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ªÀÄPÀ̼ÀÄ, ±ÉÃ.5.3 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö ªÀÈzÀÞgÄÀ , ±ÉÃ.63.60 ¨sÁUÀ ªÀAiÀĸÀÌg£ À ÄÀ ß PÁt§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄPÀ̼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈzÀÞgÄÀ C£ÀÄvÁàzPÀ g À ÁVzÁÝg.É EªÀgÀÄ ªÀAiÀĸÀÌgÀ£ÀÄß D±Àæ¬Ä¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ ªÀÄAzÀUÀwAiÀÄ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ C¢üPÀ d£À£À ¥Àª æ iÀ Át¢AzÁV ªÀAiÀĸÀÌgÀ ¥Àª æ iÀ ÁtªÀÅ ¥Àw æ ªÀµð À ªÀÇ C¢üPª À ÁUÀÄwÛz.É »ÃUÁV zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀUÀðªÀÇ PÀÆqÀ KjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ºÉZÀÄÑ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

98

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

4. £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉå 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ ±ÉÃ.76.4 ¨sÁUÀzÀ¶ÖzÀÄÝ, £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ ±Éà 23.6 ¨sÁUÀzÀ¶ÖzÉ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ C¢üPÀªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀÄvÀz Û .É gÁdåªÁgÀÄ CAQ CA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß UÀªÄÀ ¤¹zÁUÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåªÅÀ C¢üPÀ £ÀUg À À d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV ¹QÌA PÀrªÉÄ £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ºÁUÉAiÉÄ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ C¢üPÀ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ, «ÄeÉÆÃgÁªÀiï PÀrªÉÄ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

6.3 ªÀ®¸É MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀPÉÌ ºÉÆÃV d£ÀgÀÄ £É¯É¸ÀĪÀźÀÄzÀ£ÀÄß ‘ªÀ®¸É' (migration) J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÁgÀvz À À d£ÀUt À wAiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ ºÀÄnÖzÀ ¸ÀܼÀ CxÀªÁ ªÁ¸À¸ÜÀ ¼À §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ£ÀÄß ªÀ®¸ÉAiÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸  ¯ À ÁVzÉ. d£ÀUÀtwAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滸ÀĪÁUÀ M§â ªÀåQÛ DvÀ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¸ÀܼÀzÀ°è d¤¹gÀ¢zÀÝ°è DvÀ£À£ÀÄß ‘ªÀ®¹UÀ' (migrant) JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀ®¸ÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀįÁèUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ ªÀ®¸ÉUÉ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVzÉ. ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃjzÀAvÉ ºÀ®ªÁgÀÄ PÁgÀtUÀ½AzÀ K¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ZÀað¸À¯ÁVzÉ. 1. «ªÁºÀ : ¨sÁgÀvz À ° À ,è ªÀ®¸ÉUÉ PÁgÀtªÁVgÀĪÀ CA±ÀU¼ À ° À è «ªÁºÀªÅÀ MAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ CA±ÀªÁVzÉ. ªÀÄzÀĪÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠺ÉtÄÚªÀÄUÀ¼ÀÄ vÀ£Àß ¥ÀwAiÀÄ ªÁ¸À¸ÀܼÀPÉÌ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀ¯ÉèÉÃPÀÄ. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀÄ»¼ÉAiÀÄÄ ¸À«ÄÃ¥À CxÀªÁ zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀPÉÌ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀÄvÁÛ¼É. 2. GzÉÆåÃUÀ : GzÉÆåÃUÀPÁÌV §ºÀÄ¥Á®Ä d£ÀgÄÀ UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀ¢AzÀ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀÄvÁÛg.É UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ J¯Áè d£ÀjUÉ PÀȶAiÀÄÄ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ¯ÁgÀzÀÄ. EzÀPÉÌ §zÀ¯ÁV

99

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

£ÀUg À ¥ À z æÀ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ PÉÊUÁjPÉ, ªÁtÂdå, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁPÉÃvÀU æ ¼ À ÄÀ C¥ÁgÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ GzÉÆåÃUÀªPÀ Á±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀȶֹªÉ. DzÀÝjAzÀÀ d£ÀgÀÄ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀ®¸ÉºÉÆÃUÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ. 3. ²PÀët : UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ°è GvÀÛªÀĪÁzÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅ¢®è, «±ÉõÀªÁV G£ÀßvÀ ªÁå¸ÀAUÀPÁÌV UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀzÀ d£ÀgÀÄ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀ¯ÉèÉÃPÀÄ. ªÁå¸ÀAUÀ ªÀÄÄVzÀ £ÀAvÀgÀ ºÀ®ªÁgÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÁÌV £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°èAiÉÄ £É¯É¸ÀÄvÁÛgÉ. 4. ¨sz À v æÀ Á PÉÆgÀvÉ : gÁdQÃAiÀÄ CªÀUÀqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀµÀðUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ ªÉÃ¼É ªÀ®¸ÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛªÉ. PÀ¼ÉzÀ PÉ®ªÀÅ ªÀµÀðUÀ½AzÀ dªÀÄÄä-PÁ²äÃgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁìA ªÀÄÄAvÁzÀ PÉ®ªÀÅ UÀr¨sÁUÀUÀ¼À°è C±ÁAw vÀ¯ÉzÉÆÃjzÉ. CAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è d£ÀgÀÄ gÀPÀëuÉ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ. 5. ªÀ®¸ÉAiÀÄ «zsU À ¼ À ÄÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, DAvÀjPÀ ªÀ®¸É ªÀÄvÀÄÛ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀ®¸É.

1. DAvÀjPÀ ªÀ®¸É MAzÀÄ zÉñÀzÉƼÀUÀqÉ, MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß DAvÀjPÀ ªÀ®¸É (internal migration) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è K¥ÀðqÀĪÀ DAvÀjPÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ £Á®ÄÌ ¥ÀæPÁgÀ (streams) UÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. C) ºÀ½î¬ÄAzÀ ºÀ½îUÉ E) £ÀUÀgÀ¢AzÀ £ÀUÀgÀUÀ½UÉ

D) ºÀ½î¬ÄAzÀ £ÀUÀgÀPÉÌÀ F) £ÀUÀgÀ¢AzÀ ºÀ½îUÉ

C)ºÀ½î¬ÄAzÀ ºÀ½îUÉ: EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw ºÉZÁÑV K¥ÀðqÀĪÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ«zsÀªÁVzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ªÀ®¸ÉAiÀÄ ±ÉÃ.65.2 ¨sÁUÀzÀ¶ÖzÉAiÉÄAzÀÄ CAzÁdĪÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. F ¥ÀæPÁgÀzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV EzÀ£ÀÄß '¹Ûçà ªÀ®¸É'AiÉÄAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. C®èzÉ EzÀÄ ªÉʪÁ»PÀ ªÀ®¸ÉUÉ

100

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ PÁ«ÄðPÀgÀÄ PÀmÁ«£À ªÉüÉAiÀÄ°è ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÄ ºÉƸÀ ¸ÀÄzsÁj¹zÀ PÀȶ¨sÀÆ«ÄUÀ½UÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀ PÀȶ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ¸ÀºÀ F ªÀUÀðzÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÁÛgÉ. D) ºÀ½î¬ÄAzÀ £ÀUÀgÀPÉÌ : EzÀÄ DAvÀjPÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæPÁgÀªÁVzÉ. zÉñÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ªÀ®¸ÉUÀ¼À°è ±ÉÃ.17.6¨sÁUÀzÀµÀÄÖ F «zsÀPÉÌ ¸ÉÃjzÉ. ºÀ½î¬ÄAzÀ £ÀUÀgÀUÀ½UÉ ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ vÀ¼ÀÄîªÀ (DPÀµÀðPÀ) ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¸É¼ÉAiÀÄĪÀ (DPÀµÀðPÀ) PÁgÀtUÀ¼ÉgÀqÀjAzÀ®Æ K¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæPÁgÀzÀ°è ¹Ûçà ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀĵÀj§âgÀÆ ªÀ®¸ÉºÉÆÃUÀÄvÁÛgÉ. DzÀgÉ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt AiÀiÁªÁUÀ®Æ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ UÀt¤ÃAiÀĪÁV d£À¸ÀASÁå ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtªÁUÀĪÀÅzÀÄ. E) £ÀUÀgÀ¢AzÀ £ÀUÀgÀUÀ½UÉ: F ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ªÀ®¸ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 11.2 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV d£ÀgÀÄ PÀrªÉÄ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ½gÀĪÀ ¸ÀtÚ ¥ÀlÖtUÀ½VAvÀ £ÀUÀjÃPÀgÀtUÉÆAqÀÄ GvÀÛªÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ zÉÆqÀØ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀ®¸ÉºÉÆÃUÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ. F PÁgÀt¢AzÁV ¥ÀæxÀªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ EvÀgÉ ¥ÀlÖtUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÁUÀ wêÀæUÀwAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. F)£ÀUÀgÀ¢AzÀ ºÀ½îUÉ: ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåzÀ°è ¹®ÄQ ¥ÀjvÀ¦¸ÀÄwÛªÉ. ªÀÄÄA§¬Ä, ZÉ£ÉßöÊ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ §ÈºÀvï £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀÄ ±Áé¸ÀPÉÆñÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ C£ÉÃPÀ gÉÆÃUÀU½ À UÉ vÀÄvÁÛUÄÀ wÛzÁÝg.É eÉÆvÉUÉ zÀĨÁj ªÉZz ÑÀ À fêÀ£À ±ÉÊ°, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉU¼ À À ªÉÄÃ¯É GAmÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ MvÀÛqÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¤ªÀÈwÛ ºÉÆA¢zÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈzÀÞgÀÄ vÀªÀÄä CAwªÀÄ ¢£ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ°£À UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀ¼ÉAiÀÄ®Ä §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ. »ÃUÁV £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ d£ÀgÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀ®¸ÀɺÉÆÃUÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

101

DAvÀjPÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ, CAvÀgÀgÁdå ªÀ®¸É (inter-state migration)ªÀÄvÀÄÛ DAvÀjPÀ gÁdåªÀ®¸É(intra-state migration)UÀ¼À£ÀÆß M¼ÀUÉÆArzÉ. MAzÀÄ gÁdå¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ gÁdåPÉÌ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß 'CAvÀgÀgÁdå ªÀ®¸É' J£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ d£ÀgÀÄ PÀ£ÁðlPÀ¢AzÀ UÉÆêÀPÉÌ ªÀ®¸ÉºÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ. CzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV d£ÀgÄÀ MAzÀÄ gÁdåzÀ M¼ÀUq À É ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß 'DAvÀjPÀ gÁdå ªÀ®¸É' JAzÀÄ PÀgA É iÀÄÄvÁÛg.É GzÁºÀgu À U É É d£ÀgÀÄ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ¢AzÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ CxÀªÁ ¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ.

2. CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀ®¸É d£ÀgÀÄ MAzÀÄ zÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ zÉñÀPÉÌ CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ UÀrAiÀÄ£ÀÄß zÁn ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀPÉÌ À ¸É (Immigration) CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀ®¸É (international migration) JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀ£ÀÄß M¼Àª® À ¸É (Emigration) JAzÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. M¼ÀªÀ®¸É JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß EvÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀª® zÉñÀ¢AzÀ MAzÀÄ zÉñÀzÉƼÀPÉÌ ªÀ®¸É §gÀĪÀÅzÀPÀÆÌ ºÁUÉAiÉÄà ºÉÆgÀªÀ®¸ÉAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ zÉñÀ¢AzÀ ºÉÆgÀzÉñÀUÀ½UÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. 1947 gÀ°è ¨sÁgÀvÀ «¨sÀd£ÉUÉÆAqÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁAUÀèzÉñÀUÀ½UÀÆ ªÀÄvÀÄÛ D zÉñÀUÀ½AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ªÀ®¸É K¥ÀðnÖvÀÄ. EzÀ£ÀÄß dUÀwÛ£À EwºÁ¸ÀzÀ°è æ iÀ ÁtzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÄÀ ƺÀzÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ CªÀ¢'ü JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. »ÃUÉ MAzÀÄ CvÀåAvÀ ‘§ÈºÀvï ¥Àª zÉñÀzÀ ºÉÆgÀUÉ ºÉÆÃV £É¯É¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘ºÉÆgÀªÀ®¸É' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ºÁUÉAiÉÄà MAzÀÄ zÉñÀ ¹éÃPÀj¸ÀĪÀ À ¸É' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ªÀ®¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ‘M¼Àª®

ªÀ®¸ÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ d£À¸A À SÉåAiÀÄ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀg° À è CvÀåAvÀ ªÀĺÀvg ÛÀ ª À ÁzÀ À ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ IÄuÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼A É zÀÄ JgÀqÄÀ ¨sÁUÀU¼ À ÁV ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É ªÀ®¸ÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß zs£ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. 1. zsÀ£ÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ * ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ C¢üPÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ. * EzÀÄ d£ÀgÀÄ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. * EzÀÄ PÀÆ° PÁ«ÄðPÀgÀ PÉÆgÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. * ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ d£À¸ÀASÁå gÀZÀ£ÉAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. * EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉUÉ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. 2. IÄuÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ * EzÀÄ d£À¸ÁAzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄßAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. * C¢üPÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è ºÀ½î¬ÄAzÀ £ÀUg À PÀ ÌÉ ªÀ®¸É §gÀĪÀÅzÀjAzÀ PÉƼÀZÉ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ ¤ªÀiÁðtªÁUÀÄvÀª Û .É * EzÀÄ ªÀå©üZÁgÀ, C£ÉÊwPÀ ¸ÀA§AzsÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

102

* ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É MvÀÛqÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ. «zÀÄåvï¸ÀgÀ§gÁdÄ EvÁå¢. * ªÀ®¸ÉAiÀÄÄ d£ÁAUÀ, zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁµÁ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. * ¸ÀܽÃAiÀÄ d£ÀgÀ GzÉÆåÃUÀªÀPÁ±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ.

ªÀ®¸ÉAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀt æ PÀª æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ PÉÊUÉƼÀÀÄzÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. 1.

£ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À À ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼£ À ÄÀ ß UÁæ«ÄÃt ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÆ À Ì «¸Àj Û ¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥Àz æ ÃÉ ±À¢AzÀ ºÉÆÃUÀĪÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÀÄ.

2.

£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÛ°£À UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

3.

£ÀUÀgÀzÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ GzÉÆåÃUÀªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀÅzÀÄ.

4.

§ÈºÀvï £ÀUÀgÀUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ ªÀÄÄvÀÛ J¯Áè ªÀÄÆ® ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÉÆA¢UÉ G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

5.

PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß §ÈºÀvï £ÀUÀgÀUÀ½VAvÀ®Æ ºÉZÁÑV F G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀAvÉ ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀĪÀÅzÀÄ.

6.

£ÀUÀgÀUÀ¼À ºÉÆgÀªÀ®AiÀÄzÀ°è PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

6.4

¨sÁgÀvz À À ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢Þ

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶPÀgÉà C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°èzÁÝgÉ. eÉÆvÉUÉ §ºÀĸÀASÉåAiÀÄ°è §qÀªÀgÀÄ ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. zÉñÀªÅÀ ¸ÁévA À vÁæöå£A À vÀg,À EªÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuA É iÀÄÄ MAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀiÁVzÉ. «µÀªÄÀ ²ÃvÀdg é ,À PÁ®gÀ, ªÀįÉÃjAiÀiÁ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀU¼ À À ºÀvÆ É Ãn, DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV ²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt E½ªÀÄÄRªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ fëvÁªÀ¢ü KjPÉAiÀiÁVzÉ. F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀÅ ¤zsÁ£ÀªÁV ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁrªÉ.

¨sÁgÀvz À À ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ (HDI-Human Development Index) ªÀÅ MAzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÄîªÀÅzÀPÉÌ EgÀĪÀ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁVgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸ÀÆZÀPÀUÀ¼À£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É (UNDP-United Nations Development Programme) ªÁ¶ðPÀªÁV ¥ÀPæ l À ªÀiÁqÀĪÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢Þ

103

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

ªÀgÀ¢ (HDRs) AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, ¨sÁgÀvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ°è PÀæªÉÄÃtªÁV ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄwÛzÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EzÀÄ ¸ÁzsÁgÀt ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ zÉñÀUÀ¼À UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃjzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀÅ 1980 gÀ°è 0.344 gÀ¶ÖvÀÄÛ CzÀÄ 2011 gÀ ªÉüÉUÉ 0.547 UÉ KjPÉAiÀiÁVzÉ. ºÁUÉAiÉÄÃ, ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄÆ PÀÆqÀ KjPÉAiÀiÁVzÉ. 1997gÀ°è EzÀÄ 132£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èvÀÄÛ. 2011 gÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀgÀ¢AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 187 zÉñÀUÀ¼À ¥ÉÊQ ¨sÁgÀvÀ 134£Éà ±ÉæÃtÂUÉ KjPÉAiÀiÁVzÉÉ. gÁdåªÁgÀÄ CAQ CA±ÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ PÉÃgÀ¼À Cw ºÉZÀÄÑ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀ£ÀÄߺÉÆA¢zÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV bÀwÛøïUÀqï Cwà PÀrªÉÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ(HDI)ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.

¨sÁgÀvz À À

HDI ªÉÄïÉ

¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀU¼ À ÄÀ

¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ (HDI) zÀ ªÉÄÃ¯É F PɼÀPÀAqÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ZÀað¸À¯ÁVzÉ. 1. d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt: ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸Áé¨sÁ«PÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ¤zsÁ£ÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. 1901 gÀ°è ¥Àæw¸Á«gÀPÉÌ 49.2 gÀ¶ÖzÀÝ d£À£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 2011 gÀ ªÉüÉUÉ 22.22 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ, CzÉà ªÉüÉAiÀÄ°è ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ §ºÀ¼À wêÀæUÀwAiÀÄ°è PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. 1901 gÀ°è 42.6 gÀ¶ÖzÀÝ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt 2011 gÀ ªÉüÉUÉ 6.4 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVzÉ. d£À£À ¥ÀæªÀiÁtQÌAvÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV d£À¸ÀASÉå ²ÃWÀæUÀwAiÀÄ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁVzÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ°è ¸ÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ PÀĹAiÀÄ®Ä EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÁgÀtªÁVzÉ. 2. ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü: ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1901 gÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü KjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. 19011911 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÀgÁ¸Àj ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ 22.95 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ 33.31 ªÀµÀðUÀ¼ÁVvÀÄÛ. CzÀÄ 2011-12 £Éà ¸Á°£À°è ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ 65.77 ªÀµÀð ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ 67.95 ªÀµÀðUÀ½UÉ KjPÉAiÀiÁVzÉ. ºÁUÉAiÉÄà 2001 gÀ°è 63.19 gÀ¶ÖzÀÝ ²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 2011gÀ ªÉüÉUÉ 47.17 PÉÌ E½PÉAiÀiÁVzÉ. DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ EzÀPÉÌ PÁgÀt. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀÅ ªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. 3. DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Ë¶ÖPÁA±À: GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀåPÉÌ ¥Ë¶ÖPÀ DºÁgÀªÀÅ CvÁåªÀ±ÀåPÀ. AiÀiÁgÀÄ ¥Ë¶ÖPÀ DºÁgÀ ¸Éë¸ÀÄvÁÛgÉÆà CAvÀºÀªÀgÀÄ AiÉÆÃUÀåªÁzÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¤«Äð¸À§®ègÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAwAiÀÄÄvÀ zÉñÀªÀ£ÀÄß PÀlÖ§®ègÄÀ . ¥Ë¶ÖPÀ DºÁgÀPÆ À Ì DgÉÆÃUÀåPÆ À Ì ¤PÀlªÁzÀ ¸ÀA§Azs« À zÉ. ºÀ¹ªÀ£ÄÀ ß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀA æ iÀÄwß¹zÀg,É ¥Ë¶ÖPÁA±ÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑV DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ. 2011 gÀ eÁUÀwPÀ ºÀ¹ªÀÅ ¸ÀÆZÀåAPÀ (GHI-Global Hunger Index) ªÀgÀ¢AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ºÀ¹«¤AzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ 15£Éà ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. «±Àé¨ÁåAPï CAzÁf¹gÀĪÀAvÉ, «±ÀézÀ°è C¥Ë¶ÖPÀvɬÄAzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁµÀçÖU¼ À ° À è ¨sÁgÀvª À ÇÀ MAzÁVzÉ. C¥Ë¶ÖPÀ DºÁgÀ¢AzÀ C£ÉÃPÀ gÉÆÃUÀU¼ À ÄÀ §gÀÄvÀª Û .É GzÁºÀgu À U É É DªÀıÀAPÉ, ªÀįÉÃjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ zÀqÁgÀ EªÉ®è ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÀ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ ºÁUÀÆ §qÀv£ À PÀ ÌÉ ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÄÀ vÀª Û .É £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ªÀÄPÀ̽VAvÀ UÁæ«ÄÃt ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ªÀÄPÀ̼ÄÀ ºÉZÄÀ Ñ C¥Ë¶ÖPv À ¬ É ÄAzÀ §¼À®ÄwÛªÉ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÀĵÀàjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ©ÃgÀÄvÀÛzÉ.

104

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

4. ¸ÁPÀëgÀv:É ²PÀëtªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥ÀæUÀwUÉ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀiÁVzÉ. 1947gÀ°è ©ænµï D½éPÉ PÉÆ£ÉUÉÆAqÁUÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄÄ ±ÉÃ.12 ¨sÁUÀzÀ¶ÖvÀÄÛ. 2011gÀ ªÉüÉUÉ CzÀÄ 74.04PÉÌ KjPÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ DgÀÄ ¥ÀlÄÖ ±ÉÊPÀëtÂPÀªÁV C©üªÀÈ¢Þ ¸Á¢ü¹zÀÝgÀÆ eÁUÀwPÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÁPÀëgÀvÁ ¥ÀæªÀiÁt ±ÉÃ.84 QÌAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ°è C¥ÁgÀªÁzÀ °AUÀ vÁgÀvÀªÀÄå«zÉ. 2011gÀ°è ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ±ÉÃ.82.14, ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ±ÉÃ. 65.46 gÀµÁÖVvÀÄÛ. §ºÀÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ C£ÀPÀëgÀ¸ÀÜ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÇ PÀÆqÀ MmÁÖgÉ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁVzÉ. 2001-2011 gÀ zÀ±ÀPÀzÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥Àª æ iÀ ÁtQÌAvÀ §ºÀ¼À ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ª À t À U  AÉ iÀiÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÁPÀg ë v À AÉ iÀÄ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°g è ÄÀ ªÀ vÁgÀvª À ÄÀ åªÅÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀ ¸ÀàµÀÖ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀiÁVzÉ. UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ªÀÄ»¼Á ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtQÌAvÀ C¢üPÀªÁVzÉ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Æ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRPÁgÀtªÁVzÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

105

6. §qÀv£ À À : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¨sËUÉÆýPÀªÁV ²æêÀÄAvÀªÁVzÀÝgÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀªÁV §ºÀ¼À »AzÀĽ¢zÉ. CzÀPÉÌ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ; ªÀÄÆqÀ£ÀA©PÉ, C£ÀPÀëgÀvÉ, ªÀÄvÀÄÛ §qÀvÀ£À. UNDP 2010 gÀ°è ªÀgÀ¢ ªÀiÁrgÀĪÀAvÉ; ±ÉÃ.29.8 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ §qÀvÀ£ÀgÉÃSÉVAvÀ PɼÀUÉ §zÀÄPÀÄwÛzÁÝgÉ. 2013 gÀ «±Àé¸ÀA¸ÉÜ ªÀgÀ¢AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ; ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ §qÀd£ÀgÀ°è 1/3 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. §qÀv£ À ª À ÅÀ PÀ¼¥ À É fêÀ£ª À ÄÀ lÖ, ºÀ¹ªÀÅ, C¥Ë¶ÖPv À ,É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPg ëÀ v À É Pɼz À e À ð É AiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ §qÀvÀ£À ¤ªÁgÀuÉ, C¥Ë¶ÖPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀëgÀvÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß eÁjUÉvA À ¢zÉ. CªÀÅUÀ¼° À è ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀªÅÀ UÀ¼A É zÀg;É ¸Àªð À ²PÀt ë C©üAiÀiÁ£À, CPÀg ë À zÁ¸ÉÆúÀ, C£ÀߨsÁUÀå AiÉÆÃd£É, QëÃgÀ¨sÁUÀå AiÉÆÃd£É, PÀÆ°UÁV PÁ¼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¨Á ªÀÄgÀ½ ±Á¯ÉUÉ EvÁå¢. EªÀÅ zÉñÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ ªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

106 I.F

PɼV À £À ¥Àw æ ¥À± æ ßÉ UÀÆ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹:

1.

2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉå JµÀÄÖ?

2.

¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

3.

AiÀiÁªÀ gÁdåªÀÅ Cw ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ?

4.

¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt JµÀÄÖ?

5.

AiÀiÁªÀ gÁdåªÀÅ C¢üPÀ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ?

6.

¨sÁgÀvÀzÀ Cw PÀrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ Cw ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

7.

2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj d£À¸ÁAzÀævÉ JµÀÄÖ?

8.

AiÀiÁªÀ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ Cw ºÉZÀÄÑ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ?

9.

AiÀiÁªÀ ªÀµÀð ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ?

10. ¨sÁgÀvÀzÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ°è AiÀiÁªÀ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ªÀĺÁ«¨sÁdPÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ? 11.

2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt JµÀÄÖ?

12. ªÀ®¸É JAzÀgÉãÀÄ? 13. DAvÀjPÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ AiÀiÁªÀ ¥ÀæPÁgÀªÀ£ÀÄß ‘¹ÛçêÀ®¸É’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ? 14. 2011gÀ ¥ÀæPÁgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÁåAPÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ AiÀiÁªÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°èzÉ? 15. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ºÉÆA¢zÉ?

AiÀiÁªÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è Cw PÀrªÉÄ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß

16. UNDP AiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹. II.

PɼV À £À ¥À± æ ßÉ UÀ½UÉ vÀ¯Á 3 jAzÀ 4 ªÁPÀåUÀ¼° À è GvÀÛj¹:

17. d£À¸ÀASÁå ¸ÉÆàÃl JAzÀgÉãÀÄ? 18. d£À¸ÁAzÀævÉ JAzÀgÉãÀÄ? 19. ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÀ d£À£À zÀgÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ £Á®ÄÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr. 20. M¼ÀªÀ®¸É ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀªÀ®¸ÉUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀªÉãÀÄ? 21. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀrªÉÄ ªÀÄgÀt zÀgÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ £Á®ÄÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr. 22. DAvÀjPÀgÁdå ªÀ®¸É ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁdå ªÀ®¸ÉUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀªÉãÀÄ? 23. DAvÀjPÀ ªÀ®¸ÉAiÀÄ £Á®ÄÌ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå

107

24. ªÀ®¸ÉAiÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 25. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 26. ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀjµÀ× ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× HDIAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? III.

F PɼV À £À ¥À± æ ßÉ UÀ½UÉ vÀ¯Á 20 jAzÀ 30 ªÁPÀåUÀ¼° À è GvÀÛj¹:

27. ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 28. ¨sÁgÀvÀzÀ°è wêÀæUÀwAiÀÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁgÀtªÁVgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «±Éèö¹. 29. ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁVgÀĪÀÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 30. ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÁå ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹. 31. wêÀæ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUɬÄAzÀ GAmÁUÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 32. ªÀ®¸ÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 33. ªÀ®¸ÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «±Éèö¹. 34. ªÀ®¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä PÉÊUÉÆArgÀĪÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. 35. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

108

CzsÁåAiÀÄ- 7 ¨sÀÆ ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¨sÀÆ ªÀÄvÀÄÛ d®UÀ¼ÀÄ ¸ÀPÀ® fëUÀ¼À §zÀÄPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. F JgÀqÀÆ ªÀÄÆ®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄnÖUÉ MAzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ ºÁUÀÆ EvÀgÀ fëUÀ¼À G½ªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÈ¢ÞUÉƼÀÄîªÀzÀPÁÌV CUÀvÀåªÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ®°è ¨sÆ À ¨sÁUÀ (£É®)ªÀÅ CvÀåAvÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀÄzÀÄ. EzÀÄ ªÀiÁ£Àªg À ÄÀ vÀªÄÀ ä ªÀÄÆ® §AiÀÄPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʹPÉƼÀÄîªÀÅzÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ C£ÉÃPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ wêÀæUÀw KjPÉAiÀÄÄ ¨sÀƸÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÁV ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß PÀĹAiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ CzÀgÀ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁzÀ §¼ÀPÉ CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. 7.1. ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀiÁzÀj. ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ “¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀiÁzÀj” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. PÀȶ, CgÀtå, ¥À±ÀÄ¥Á®£É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ. ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ½AzÀ ¤zsÀðj¸À®àqÀÄvÀÛzÉ, GzÁºÀgÀuÉUÉ; ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ªÀÄtÄÚ, d£À¸ÁAzÀv æ ,É vÁAwæPv À ,É ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ CA±ÀU¼ À ÄÀ . ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ ªÀVÃðPÀgÀt ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ¨sËUÉÆýPÀ «¹ÛÃtð 328.7 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼À°è ¨sÀÆ §¼ÀPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ 305.69 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ CAQCA±ÀUÀ¼À ªÀiÁ»w ®¨sÀå«zÉ. EzÀÄ ºÀ½îUÀ¼À zÁR¯É ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CAzÁdÄUÀ¼À£ÀÄß DzÀj¹zÉ. 1950-51gÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ°è wêÀæªÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ. zÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ; 1) CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ 2) ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ zÉÆgÉAiÀÄzÀ ¨sÀÆ«Ä 3) §¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ PÀȶ AiÉÆÃUÀå ¨sÀÆ«Ä 4) ¥Á¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä 5) ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀ (¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«Ä) 1) CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ: 1950-51 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀÅ PÉêÀ® 40.48 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄ (14.2%) UÀ¼ÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ CzÀÄ 2009-10gÀ ªÉüÉUÉ 69.63 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ (22.8%) ºÉZÁѬÄvÀÄ. 1952 gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ CgÀtå ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨sÆ À ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ±ÉÃPÀqÀ 33.3 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö CgÀtå ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. zÉñÀz° À è CgÀtå ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ ¸ÀªÄÀ £ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁV®è. ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À, CgÀÄuÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À, Mr±Á, ªÀĺÁgÁµÀÖç, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, CAqÀªÀiÁ£ï ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ«gÀĪÀÅzÀÄ ªÀgÀ¢AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ

109

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

PÁgÀt CvÀå¢üPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV zÁzÀæ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ºÀªÉð, ºÀjAiÀiÁt, ¥ÀAeÁ¨ï ªÀÄvÀÄÛ UÉÆêÁ gÁdåUÀ¼À°è PÀrªÉÄ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ«zÉ. 2] ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ zÉÆgÉAiÀÄzÀ ¨sÆ À «Ä: EzÀÄ ªÀiÁ£Àª£ À À ªÀ¸w À UÀ¼ÄÀ , ¸ÁjUÉ ªÀiÁUÀð, PÁ®ÄªÉ, PÀ®ÄèUt À U  ÁjPÉ, ¥ÀªÀðvÀ, ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä, dªÀÅUÀÄ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÁV §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ ¨sÀÆ ¨sÁUÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ, EzÀÄ À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ±ÉÃ. 14.2 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. CgÀÄuÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À, gÁd¸ÁÛ£,À UÀÄdgÁvï ¨sÁgÀvz À ° À è MlÄÖ ¨sÆ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV F ªÀUÀðzÀ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV zÁzÀæ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUg À À ºÀªÃÉ °, ZÀArÃWÀq,À CAqÀªiÀ Á£ï ºÁUÀÆ ¤PÉÆèÁgï ªÀÄvÀÄÛ ¹QÌAUÀ¼° À è F ªÀUð À zÀ ¨sÆ À ¥Àz æ ÃÉ ±À PÀrªÉÄ. ¨sÀÆ-§¼ÀPÉ ªÀiÁzÀj («Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼À°è) ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀiÁzÀj ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ

PÉëÃvÀæ 1950-51

MlÄÖ ªÀg¢ À AiÀiÁzÀ

PÉëÃvÀæ

MlÄÖ ªÀg¢ À AiÀiÁzÀ

PÉëÃvÀæzÀ ±ÉÃPÀqÀ 2008-09 PÉëÃvÀæzÀ ±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át

¥Àª æ iÀ Át

1) CgÀtå

40.48

14.2

69.63

22.8

2) ¨sÆ À §¼ÀPU É É ®¨såÀ «®èzÀ ¨sÆ À «Ä (J+©)

47.52

16.71

43.32

14.2

J) PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ PÉëÃvÀæ.

9.36

3.29

26.31

8.6

©) §AdgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶUÉ AiÉÆÃUÀåªÀ®èzÀ ¨sÀÆ«Ä.

38.16

13.42.

17.02

5.6

49.45 6.68

17.39 2.35

26.51 10.34

8.7 3.4

©) EvÀgÉ ªÀÄgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃ¥ÀÄUÀ¼À ¨sÀÆ«Ä.

19.83

6.97

3.40

1.1

¹) §¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ PÀȶ AiÉÆÃUÀå ¨sÀÆ«Ä.

22.94

8.07

12.76

4.2

28.12

10.00

24.80

8.1

J) ZÁ°ÛAiÀÄ°ègz À À EvÀgÉ ©Ã¼ÀÄ ¨sÆ À «Ä

17.45

6.14

10.32

3.4

©) ZÁ°ÛAiÀÄ°ègÀĪÀ ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ

10.68

3.76

14.56

4.8

5) ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥Àz æ ÃÉ ±À (¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÆ À «Ä)

118.75

41.77

141.36

46.2

284.32

100.00

305.68

100.00

3) ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä ¸ÉÃjzÀAvÉ EvÀgÉ PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ ¨sÀÆ«Ä (J+©+¹) J) SÁAiÀÄA ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ UÉÆêÀiÁ¼À ¨sÀÆ«Ä.

4) ©Ã¼ÀÄ ¨sÆ À «ÄUÀ¼ÄÀ (J+©)

MlÄÖ ªÀg¢ À AiÀiÁzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À

3) §¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ PÀȶ AiÉÆÃUÀå ¨sÀÆ«Ä: ±Á±ÀévÀ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ªÉÄìĸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀ, ««zsÀ ªÀÄgÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ, vÉÆÃ¥ÀÄUÀ¼ÀÄ F ªÀUÀðzÀ°è ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. F ªÀUÀðªÀÅ zÉñÀzÀ°è MlÄÖ ªÀgÀ¢AiÀiÁzÀ ¨sÀÆ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8.6% ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß DªÀj¹zÉ. gÁd¸ÁÛ£,À »ªÀiÁZÀ®¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À gÁdåU¼ À ° À è ±Á±ÀévÀ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ªÉÄìĸÀÄ«PÉ ¥Àz æ ÃÉ ±À ºÉZÁÑVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀg¢ À AiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ EzÀÄ ªÀÄtÂ¥ÄÀ gÀ, zÁzÀæ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ºÀªÉð, UÉÆêÀ ªÀÄvÀÄÛ CAqÀªÀiÁ£ï ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è PÀrªÉÄ EzÉ. GvÀÛgÀRAqÀ, GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À, Mr±Á, DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±Àz,À gÁdåU¼ À ° À è ««zsÀ ªÀÄgÀzÀ ¨É¼U É ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃ¥ÀÄUÀ¼ÄÀ PÀAqÀħgÀÄvÀª Û .É EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV F ªÀUÀð ¨sÀÆ §¼ÀPÉ bÀwÛøïUÀÀgï, UÉÆêÀ, zɺÀ° ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄzÀÄZÉjUÀ¼À°è PÀrªÉĬÄzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

110

gÁd¸ÁÛ£À. ªÀÄzsÀå¥Àz æ ÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ wæ¥ÀÄgÀ, ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀ, ¹QÌA ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAeÁ¨ï gÁdåUÀ¼À°è EzÀÄ §ºÀ¼À PÀrªÉĬÄgÀĪÀÅzÀÄ ªÀgÀ¢AiÀiÁVzÉ. 4) ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä: PÀ¼ÉzÀ 3 jAzÀ 5 ªÀµÀðUÀ¼ÀªÀgÉUÉ PÀȶUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀzÉà EgÀĪÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ‘©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä’ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄ߸ÁUÀĪÀ½UÉ M¼À¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ. 8.13 ¨sÁUÀzÀ¶ÖzÉ. F ªÀUÀðzÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ gÁd¸ÁÛ£À, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁRðAqï gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ. wæ¥ÀÄgÀ, zÁzÀæ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ºÀªÉð, ¥ÀÄzÀÄZÉj ªÀÄvÀÄÛ CAqÀªÀiÁ£ï ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è PÀrªÉÄ. 5) ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀ: ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀgÀ¢AiÀiÁzÀ MlÄÖ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.46.2 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÀ¼ÉzÀ LzÀÄ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀzÀ°è UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV ºÉZÀѼÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ 118.15 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄ (1950-51) UÀ½AzÀ 141.36 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄ (2008-

09) UÀ½UÉ ºÉZÁÑVzÉ. §AdgÀÄ ¨sÀÆ«Ä, PÀȶUÉƼÀ¥Àr¸ÀzÀ UÉÆêÀiÁ¼À EvÁå¢UÀ¼À ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÉÄà EzÀPÉÌ ªÀÄÄRå PÁgÀt. ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.3.61 (CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ) jAzÀ ±ÉÃ.84.32 (¥ÀAeÁ¨ï) ªÀgÉUÉ ªÀåvÁå¸À«zÉ. MA¨sÀvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À°è, CAzÀgÉ ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, ¥À²ÑªÀħAUÁ¼À, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, PÉÃgÀ¼À, ªÀĺÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ, UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£À ºÁUÀÆ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è (®PÀë¢éÃ¥À, ¥ÀÄzÀÄZÉj, ªÀÄvÀÄÛ zÁzÀæ £ÀUÀgÀºÀªÉð) (46.48%) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀgÁ¸ÀjVAvÀ ºÉZÀÄÑ ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀ«zÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ºÀjAiÀiÁt gÁdåzÀ°è UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èzÉ. ¥ÀAeÁ¨ï, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, ºÀjAiÀiÁt, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, «ÄeÉÆÃgÁªÀiï, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ±ÉÃ. 30 QÌAvÀ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåð MAzÀÄ ¤UÀ¢vÀ ¨sÀƧ¼ÀPÉUÉ £ÉgÀªÁUÀĪÀ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¨sÀƨsÁUÀªÉÇAzÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ‘¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåð’ªÉAzÀÄ PÀgA É iÀįÁVzÉ. EzÀÄ ««zsÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ¨sÆ À ¨sÁUÀzÀ AiÉÆÃUÀå G¥ÀAiÉÆÃUÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¤tð¬Ä¸ÀĪÀÅzÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.

111

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀPÉÌ ¨sÀƨsÁUÀzÀ ¥Àæw CAUÁA±ÀªÀÅ vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¤UÀ¢vÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß w½¸ÀĪÀÅzÀ£Áßzsj À ¹zÉ. F ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÀĺÀvéz À À ¥ÀjuÁªÀĪÀÅ ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÆ À ¨sÁUÀzÀ DgÉÆÃUÀåzÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ CUÀvÀå«gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ ¨sÀƸÁªÀÄxÀåð ¤tðAiÀĪÀÅ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ gÀPÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄAd¸ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ±ÀPÀÛªÁVzÉ. ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ CxÀªÁ DyðPÁA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀĪÀÅ¢®è. EzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV fë ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀĹÜgÀvÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼À PÀqÉUÉ PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåð ¤zsÁðgÀuÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¤§ðAzsÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É EzÀgÀ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvɬÄzÉ. »ÃUÁV £ÁªÀÅ ¨sÀƨsÁUÀzÀ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤tðAiÀÄ w½¬Ä¸ÀĪÀ §UÉÎ w½AiÀĨÉÃPÀÄ. ¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ªÀÄtÄÚ, ªÁAiÀÄÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£ÀAvÀºÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ CªÀ£ÀwAiÀiÁUÀzÀAvÉ ¢ÃWÁðªÀ¢Aü iÀÄ°è CªÀ£w À AiÀiÁUÀzAÀ vÉ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ gÀÆrüU¼ À À ¥Àj«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀĹÜgU À Æ É ½¸ÀĪÀ CAvÀUÀðvÀ ¨sËwPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÁVzÉ. ¨sÀƨsÁUÀªÀ£ÀÄß CzÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß «ÄÃj §¼ÀPÉ ªÀiÁrzÀgÉ ªÀÄÄA¢£À ¥ÀjuÁªÀÄ CzÀgÀ CªÀ£ÀwAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ £ÉʸÀVðPÀ fë ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ PÀȶAiÀÄ GvÁàzÀPÀvÉ ºÁUÀÆ ªÀÄÆ®¸Ë®¨sÀåUÀ¼À PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉUÀ¼À°è E½vÀªÀÅAmÁUÀĪÀÅzÀÄ. d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ 7.2 ¤Ãj£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À£ÀÆß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ ¥ÀÈyéAiÀÄ ªÉÄð£À fêÀPÉÆÃnUÀ½UÉ ºÁUÀÆ ¸À¸Àå ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À G½«UÉ ¤ÃgÀÄ, CUÀvÀå«gÀĪÀ ªÀÄÆ® ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁVzÉ. ¤ÃgÀÄ fëUÀ¼À ¢£À ¤vÀåzÀ §¼ÀPU É É CUÀvåÀ ªÁzÀÄzÀÄ. EzÀ£ÄÀ ß ¤ÃgÁªÀj, d®«zÀÄåvï GvÁàz£ À ,É d®¸ÀAZÁgÀ, PÉÊUÁjPÉ, UÀȺÀ PÀÈvÀåU¼ À ÄÀ ªÀÄÄAvÁzÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÉÆAzÀÄ £À«ÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ ºÁUÀÆ CvÀåAvÀ CªÀÄÆ®å À A À vÀºÀ MAzÀÄ zÉñÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è EzÀgÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£Æ À 䮪ÁVgÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvz ¥ÁvÀæ ¥Àª æ ÀÄÄRªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvz À À d® ¸ÀA¥À£Æ À ä® d®¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß ªÉÄïÉäöÊ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®, ªÀÄvÀÄÛ CAvÀdð® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼A É zÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÉÄïÉäöÊ d® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀgÉ, £À¢, ¸ÀgÉÆêÀgÀ, PÉgÉ, ªÀÄvÀÄÛ a®ÄªÉÄUÀ¼ÀÄ. ªÀÄtÂÚ£À°è ¤ÃgÀÄ f£ÀÄUÀÄvÁÛ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PɼÀ ¸ÀÛgÀzÀ°è ¸ÀAUÀæºÀªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CAvÀdð®ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÀÆ ªÉÄïÉäöÊ ¤ÃgÀÄ C¥ÁgÀªÁVzÀÄÝ, CAvÀdð®QÌAvÀ®Æ ºÉZÀÄÑ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ C¥Àj«ÄvÀªÁzÀ d®¸ÀA¥À£Æ À 䮪À£ÄÀ ß EzÀÄ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ £À¢UÀ¼À eÁ®ªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. eÉÆvÉUÉ C¥ÁgÀªÁzÀ CAvÀdð® ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ªÉÊ«zÀåvɬÄzÉ. EwÛÃa£À wêÀæUÀwAiÀÄ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÝPÁAiÀÄðUÀ½AzÁV zÉñÀzÀ°è ¤Ãj£À §¼ÀPÉAiÀÄÄ ºÉZÁÑVzÉ. ¤gÀAvÀgÀªÀÇ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆgÉʸÀ®Ä ¤Ãj£À ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ §¼ÀPÉ, ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAgÀPÀëuÉUÁV ¸ÀªÀÄUÀæ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À CUÀvÀåvÉ EzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

112 ªÉÄïÉäöÊ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®

C¸ÀASÁåvÀ £À¢UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀµÄÀ Ö ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀvz À À «¥sÄÀ ®ªÁzÀ ªÉÄïÉäöÊ d®¸ÀA¥À£Æ À ä®PÉÌ MAzÀÄ ªÀgÀ¥Àæ¸ÁzÀªÁVªÉ. DzÁUÀÆå ¤Ãj£À ªÀÄÆ®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁ£ÀvɬĮè. ªÉÄïÉäöÊ ¤ÃjUÉ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀ ªÀÄÆ®ªÀÅ ªÀļÉAiÀiÁVgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvz À ° À è ªÁ¶ðPÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÀļÉAiÀÄÄ 118 ¸ÉA.«ÄÃ. UÀ¼ÁVgÀÄvÀz Û .É DzÀgÆ À zÉñÁzÀåAvÀ ªÀļÉAiÀÄÄ ¸ÀªÄÀ ªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁUÀÄwÛ®è. ¥À²ÑªÄÀ PÀgÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvz À À F±Á£Àå ¨sÁUÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è CvÀå¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀÄ¼É DUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ®qÁSïUÀ¼À°è PÀrªÉÄ ªÀļÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀ®èzÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ºÉaÑ£À ¨sÁUÀPÉÌ dÆ£ï ¤AzÀ ¸É¥ÀÖA§gï ªÀgÉV£À CªÀ¢üAiÀÄ°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÉAiÉÄà zÉñÀzÀ §ºÀÄ ¨sÁUÀªÀÅ E£ÀÄß½zÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ°è PÀrªÉÄ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄÄvÀÛz.É ªÉÄïÉäöÊ ¤Ãj£À JgÀq£ À ÃÉ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ªÀÄÆ® £À¢UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛª.É zÉñÀzÀ £À¢ ªÀåªÀ¸ÜÉ ¬ÄAzÀ ºÀjAiÀÄĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 1869 ©°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgï (©¹JA) UÀ¼ÉAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ. ªÉÄïÉäöÊ ¤ÃgÀÄ 690 ©.¹.JA. ªÀÄvÀÄÛ CAvÀdð® 433 ©.¹.JA. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1122 ©°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgï ¤ÃgÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÀÄzÉAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå ªÉÄïÉäöÊ d®¸ÀA¥À£ÀÆä® zÉñÁzÀåAvÀªÀÅ ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅ¢®è. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 60-65 gÀµÀÄÖ ªÉÄïÉäöÊ d® ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÀÅ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ½AzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. E£ÀÄß½zÀ ¨sÁUÀªÀÅ zÉñÀzÀ EvÀgÉ £À¢ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ½AzÀ ®¨sÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. CAvÀdð® ¸ÀA¥À£Æ À ä® ¨sÁgÀvz À ° À è ¥ÀÄ£À¨ð Às wðAiÀiÁUÀĪÀ MlÄÖ CAvÀdð® ¸ÀA¥À£Æ À ä® 433 ©°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgÀÄUÀ¼A É zÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀgÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 40 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ zÉñÀzÀ Cwà ºÉZÀÄÑ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÀ UÀAUÁ £À¢ §AiÀÄ°£À°è PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É C£ÀAvÀgÀ UÉÆÃzÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ §æºäÀ ¥ÄÀ vÀæ £À¢ ªÀ媸 À ÜÉ U¼ À ° À è PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É gÁdåU¼ À ° À è GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ UÀjµÀ× CAvÀdð® ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß (±ÉÃ.40) ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ £ÀAvÀgÀ ªÀĺÁgÁµÀÖç (±ÉÃ.8.7), DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ CAvÀdð®ªÀżÀî gÁdåUÀ¼ÀÄ. MAzÀÄ CAzÁf£À ¥ÀæPÁgÀ ±ÉÃ. 37.24 gÀµÀÄÖ ®¨sÀå«gÀĪÀ CAvÀdð® ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß FUÁUÀ¯Éà C©üªÀÈ¢üÞUÉƽ¸À¯ÁVzÉ. ¤ÃgÁªÀj ¸ÁªÀÄxÀåð ¨sÁgÀvÀzÀ°è ®¨sÀå«gÀĪÀ ¤Ãj£À ªÉÆvÀÛªÀ£ÁßzsÀj¹zÀ CAwªÀÄ ¤ÃgÁªÀj ¸ÁªÀÄxÀåð 139.9 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÉAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀÄ MlÄÖ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ ¸ÁUÀĪÀ½ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.75 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. DzÀgÉ £ÁªÀÅ E£ÀÆß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV F ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆArgÀĪÀÅ¢®è. DzÁUÀÆå ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÆ À ªÀÄÄAZÉ EzÀÝ zÉñÀzÀ ¤ÃgÁªÀj ¥Àz æ ÃÉ ±À 22.6 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÖÃÉ gÀÄUÀ½AzÀ 2008gÀ CAwªÀÄ ªÉüÉUÉ CzÀÄ 62.3 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ ºÉZÁÑVzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ±ÉÃ.44.2 ¨sÁUÀzµ À ÁÖVzÉ. ªÀÄÄAzÉAiÀÄÆ ¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀª æ £ À ÄÀ ß ºÉa¸ Ñ ÄÀ ªÀ CUÀvåÀ «zÉ. DzÀgÆ À ¨sÁgÀvª À ÅÀ EAzÀÄ ¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæ ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀgÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVzÉ. ¤ÃgÁªÀj CxÀ𠑸À¸åÀ U¼ À ÄÀ CxÀªÁ ¨É¼U É ½ À UÉ PÀÈvÀPª À ÁV ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ PÀ¯A É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀj’ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ .

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

113

CxÁðvï £À¢, d¯Á±ÀAiÀÄ, PÉg,É ¨Á«, ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ½AzÀ ¤ÃgÀ£ÄÀ ß PÀȶ ¨sÆ À «ÄUÉ ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÁVgÀÄvÀz Û .É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CAvÀdð® ªÀivÀÄÛ ªÉÄïÉäöÊ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀjUÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤ÃgÁªÀj CªÀ±ÀåPÀvÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sËUÉÆýPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀgÁUÀ° C°è £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ°è ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ EgÀĪÀÅ¢®.è d®¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö ªÀåvÁå¸À«gÀÄvÀÛz.É PÉ®ªÀÅ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ±ÀĵÀÌ ªÁAiÀÄÄUÀÄt«zÀÝg,É ªÀÄvÉÛ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è vÉêÀÅ ªÀÄvÀÄÛ DzÀæðvÁ ªÁAiÀÄÄUÀÄt«gÀÄvÀÛzÉ. CAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä ¥Áæx« À ÄPÀ CUÀvåÀ vU É ¼ À £ À ÄÀ ß FqÉÃj¸ÀĪÀ°è PÀÈvÀPª À ÁV ¨É¼U É ½ À UÉ ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁrPÉƼÀ¨ î ÃÉ PÀÄ. »ÃUÁV F PɼÀV£À PÁgÀtUÀ½AzÁV ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀÅ CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. 1)

ªÀļÉAiÀÄ ¸ÀégÆ À ¥À: C¤AiÀÄ«ÄvÀ, C¤²ÑvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¤Ãj£À PÉÆgÀvA É iÀÄÄAmÁUÀÄvÀz Û .É ¥ÀjuÁªÀĪÁV PÉ®ªÉǪÉÄä ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ, E£ÉÆߪÉÄä CzÀÄ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è C¯ÁàªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ. »ÃVgÀĪÁUÀ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ.

2)

ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀégÀÆ¥À: ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ºÉZÀÄÑ CªÀ±Àå. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ CxÀªÁ eÉÃr ªÀÄtÂÚ£À°è ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ PÀrªÉÄ.

3)

§gÀUÁ®zÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ: §gÀUÁ® ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ.

4)

Mt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¤ÃgÁªÀj: Mt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è 40 jAzÀ 50 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ, C°è ¤ÃgÁªÀj CªÀ±ÀåPÀvÉ JzÀÄgÁUÀÄvÀÛzÉ.

5)

«±ÉõÀ ¨É¼ÉUÀ½UÁV ¤Ãj£À CUÀvÀå: ¨sÀvÀÛ, ¸Ét§Ä, PÀ§Äâ ªÀÄÄAvÁzÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤Ãj£À CUÀvÀå«zÉ. CzÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÄSÁAvÀgÀ MzÀV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

6)

¸ÀÄzsÁjvÀ vÀ½ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¤ÃgÀÄ CUÀvÀå: ºÉƸÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj PÉÆqÀĪÀAvÀºÀ ¸ÀÄzsÁjvÀ vÀ½UÀ¼À£ÁßzsÀjvÀ ¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÀ½UÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ºÉZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄ«ÄvÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ CUÀvÀå. EzÀÄ ªÀÄ£ÀªÀjPÉAiÀiÁzÀzÀÄÝ ºÀ¹gÀÄPÁæAwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ.

7)

ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä C©üªÀÈ¢ÝUÁV: PÀȶAiÉÆA¢UÉ eÁ£ÀĪÁgÀÄ ¸ÁPÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä C©üªÀÈ¢Þ CUÀvÀå. CªÉ®èªÀÅUÀ½UÀÆ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ CvÀåUÀvÀå.

8)

d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÉZÀѼÀ: ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ ªÉÃUÀªÁV ¢éUÀÄtUÉƼÀÄîvÀÛ°zÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄѪÀj DºÁgÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ CUÀvÀå«zÉ, EzÀÄ ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÁzsÀå.

¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ¨sÆ À ¸ÀégÆ À ¥À, ªÀÄtÄÚ, ªÉÄïÉäöÊ CxÀªÁ CAvÀdð®UÀ¼À ®¨såÀ vÉ, ¨É¼U É ½ À UÉ vÉêÁA±ÀzÀ CªÀ±åÀ PÀvU É ¼ À ÄÀ ¨sÁgÀvz À À ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ ªÀÄÄRå CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ. ¨Á« ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ¨Á«, PÁ®ÄªÉ ºÁUÀÆ PÉgÉUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVªÉ.

114

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

1) ¨Á« ¤ÃgÁªÀj ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨Á«UÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀÅ Cw ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÉ. ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ zÉñÀzÀ°è Cw CUÀÎzÀ, CªÀ®A©vÀ ªÀÄvÀÄÛ d£À¦æAiÀĪÁzÀ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ªÀÄÆ®. J°è CAvÀdð®ªÀÅ ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁVgÀÄvÀÛzÉAiÉÆà D ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ gÀÆrüAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀdð®zÀ D¼À 15 «ÄÃ. «ÄÃjgÀĪÀÅ¢®è. ¥ÀAeÁ©¤AzÀ ©ºÁgÀzª À g À U É É «¸Àj Û ¹gÀĪÀ UÀAUÁ£À¢AiÀÄ ªÉÄÊzÁ£Àz° À è Cw ºÉZÄÀ Ñ ¨Á«UÀ¼ÄÀ PÉÃA¢æPÈÀ vÀªÁVªÉ. ¥ÀƪÀð gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀ, UÀÄdgÁvï, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ,PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ¼° À èAiÀÄÆ ¨Á«UÀ¼ÄÀ ZÀzÄÀ jzÀAvÉ ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. ¨Á« ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀª¨ É Á«UÀ¼ÄÀ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¤ªÀé¼À ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.78.8 ¨sÁUÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. gÁd¸ÁÛ£À, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ¥ÀAeÁ¨ï, ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼ÄÀ vÀªÄÀ ä ¤ªÀé¼À ¤ÃgÁªÀj ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ±ÉÃ.50PÀÆÌ ºÉZÄÀ Ñ ¨sÁUÀªÅÀ ¨Á« ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. ¨Á« ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¦æAiÀÄ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVzÀÄÝ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.60.7 ¨sÁUÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå PÀ°à¸ÀÄwÛªÉ. ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¸ÀtÚ ¤ÃgÁªÀj PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀrAiÀÄ°è UÀAUÁ £À¢AiÀÄ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è 1930 gÀ°PÀÌ PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼À£ÀÄß PÉÆgÉAiÀÄ®Ä ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EAzÀÄ zÉñÀzÀ°è ¸ÀgÀPÁj ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV ªÀiÁ°PÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ 45 ®PÀëPÀÆÌ ºÉZÀÄÑ PÉƼÀª¨ É Á«UÀ½ªÉ. «±ÉõÀªÁV ¥ÀA¥ï¸ÉmïUÀ¼ÄÀ gÉÊvÀjUÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁVªÉ. zÉñÀz° À è GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±ÀªÅÀ Cw ºÉZÀÄÑ PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉƼÀªÉ ¨Á« ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀzÀ ±ÉÃ. ¥Àª æ iÀ Át 35.6 ¨sÁUÀ. EzÀÄ GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±Àz° À è (77.5%) CwºÉa£ Ñ À ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°z è .É C£ÀAvÀgÀ ¥ÀAeÁ¨ï (67.3%), ©ºÁgÀ (49.1%), ¥À²ÑªÀħAUÁ¼À (36.1%), PÉÃgÀ¼À (28.5%), UÀÄdgÁvï (26.5%) EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ PÉƼÀªÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ. zÉñÀzÀ°è ¤ªÀé¼À ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.22.4 ¨sÁUÀªÀÅ EvÀgÉ ¨Á«UÀ½AzÀ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀnÖzÉ. UÉÆêÀ (73.9%), ªÀĺÁgÁµÀÖç (64.6%), gÁd¸ÁÛ£À (54.7%), UÀÄdgÁvï (50.9%), vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ (41.5%), ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥Àz æ ÉñÀ (37.1%) UÀ¼ÀÄ CªÀgÉÆúÀt PÀæªÀÄzÀ°è ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¨Á« ¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 1950-51gÀ°è ¨Á«UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼À ¤ªÀé¼À ¤ÃgÁªÀj ¥Àz æ ÃÉ ±À 5.97 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÖÉÃgÀÄUÀ¼ÄÀ . CzÀÄ 2007-08gÀ ªÉüÉUÉ 37.8 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ ºÉZÁѬÄvÀÄ. PÉƼÀªÉ ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV J¯ÉèqÉ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è «zÀÄåvï ¸Ë®¨sÀå MzÀV¸À¯ÁVzÉ. ¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåªÀÄ gÉÊvÀ ªÀUÀðzÀ°è ¥ÀA¥ï¸ÉmïUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ d£À¦æAiÀĪÁVªÉ. ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ªÀĺÀvÀÛgÀªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀzÀ°è ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄÄ AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ®Ä vÀ£Àß PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÉ. DzÁUÀÆå «Äw«ÄÃjzÀ CAvÀdð®zÀ §¼ÀP¬ É ÄAzÁV ¨s« À µÀåzÀ°è UÀA©üÃgÀªÁzÀ ¤Ãj£À D¨sÁªÀªÀÅ ¸ÀȶÖAiÀiÁUÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ«zÉ. «zÀÄåvï PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ rÃ¸É¯ï ¨É¯ÉAiÀÄ°è£À KjPɬÄAzÁV PÉƼÀªÉ ¨Á«AiÀÄ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ vÉÆAzÀgÉUÉƼÀUÁVzÉ.

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

115

2) PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁV ¤ÃgÁªÀj PÁ®ÄªÉ eÁ®ªÀżÀî zÉñÀUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀªÀÇ MAzÁVzÉ. PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ zÉñÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. zÉñÀzÀ ¤ªÀé¼À ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 37.8% ¨sÁUÀªÀÅ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀnÖzÉ. 1950-51 gÀ°èÀ ¤ªÀé¼À PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8.3 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀÄ CzÀÄ 2007-08gÀ ªÉüÉUÉ 16.6 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ KjvÀÄ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, bÀwÛøïUÀgïÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvÀ gÁdåUÀ¼À°è «¸ÁÛgÀªÁzÀ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ¥Àz æ ÃÉ ±À«zÉ. PÁ®ÄªÉUÀ¼À°è JgÀqÀÄ «zsÀ : i) ¥ÀæªÁºÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ: AiÀiÁªÀÅzÉà d¯Á±ÀAiÀÄ CxÀªÁ CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀzÉà £ÉÃgÀªÁV £À¢UÀ½AzÀ vÉÆÃrzÀ PÁ®ÄªÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÁºÀ PÁ®ÄªÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EªÀÅ ªÀļÉUÁ®zÀ°è ªÀiÁvÀæ vÀÄA§®àlÄÖ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. ii) ¸ÀªÀðPÁ°PÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ: ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¹, CUÀvÀå«zÁÝUÀ ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ¤«Äð¹zÀÀ d¯Á±ÀAiÀÄ CxÀªÁ CuÉPÀlÄÖUÀ½AzÀ vÉÆÃrgÀĪÀ PÁ®ÄªÉUÀ½UÉ ¸ÀªÀðPÁ°PÀ PÁ®ÄªÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¸ÀmÉèÃeï-UÀAUÁ £À¢ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥ÀzÀ £À¢UÀ¼À ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ªÁå¥ÀPÀªÁV gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ MlÄÖ ¥Àz æ ÉñÀzÀ°è 79% ¨sÁUÀªÀÅ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£À, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, CgÀÄuÁZÀ®¥ÀæzÉñÀ, ºÀjAiÀiÁt, ¥ÀAeÁ¨ï, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀ gÁdåUÀ¼À®Æè ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, bÀwÛ¸ÀUÀgï ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvÀ gÁdåUÀ¼À°èAiÀÄÆ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ¸ÁPÀµÀÄÖ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ CvÀåAvÀ ªÁå¥ÀPÀ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ°è ªÉÆzÀ®£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ºÀ®ªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛzÉ? CªÀÅ AiÀiÁªÀªÀÅ JAzÀgÉ; ªÀ¹ÛºÀvÀÄÛ«PÉ, CAvÀdð® ªÀÄlÖzÀ°è ºÉZÀѼÀ, ¯ÉÆêÀÄ£Á¼À (Capillary) QæAiÉÄUÀ½AzÀ ªÀÄt£ Ú À°è PÁëgÁA±ÀzÀ ºÉZÀѼÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ.

3) PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj ¸Áé¨sÁ«PÀ CxÀªÁ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ vÀUÀÄÎUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ PÀĽUÀ¼À°è ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹zÁUÀ PÉgÉUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CxÀªÁ gÉÊvÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÀÅ IÄvÀÄPÁ°PÀ ºÉƼÉUÀ½UÉ CqÀدÁV MqÀÄØUÀ¼À£ÀÄß (KjUÀ¼ÀÄ) ¤«Äð¹ PÉgÉUÀ¼À£ÀÄß PÀlÄÖªÀÅzÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èvÀÄÛ. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀz° À è PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj ºÉZÄÀ Ñ gÀÆrüAiÀÄ°èz.É C°è PÉgU É ¼ À À ¤ªÀiÁðtPÉÌ ¨sÆ À ¸Àg é Æ À ¥ÀªÅÀ C£ÀÄPÀÆ®PÀgª À ÁVzÉ. PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À (29.8%), vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåU¼ À ° À è ªÁå¥PÀ ª À ÁV gÀÆrüAiÀÄ°èz.É

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

116

EªÀÅ C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ªÉÆzÀ® ªÀÄÆgÀÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArªÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ°è PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ MlÄÖ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ±ÉÃ.66 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. EªÀÅUÀ¼À vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±À, ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À, ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå¸ÁÛ£ÀUÀ¼ÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ MAzÀÄ ¥ÀÄgÁvÀ£À ¤ÃgÁªÀj ¥ÀzÀÞwAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ £ÀÆå£ÀvÉUÀ½AzÁV PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀªÀÅ EwÛÃZÉUÉ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. 1960-61gÀ°èzÀÝAvÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ 4.6 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½AzÀ 2007-08gÀ ªÉüÉUÉ 1.5 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÖÉÃgÀÄUÀ½UÉ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è MlÄÖ ¤ÃgÁªÀj ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ±ÉÃ.3.2 ¨sÁUÀ ªÀiÁvÀæ PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀnÖzÉ. ¤¢ðµÀÖ CAvÀUÀðvÀ £ÀÆå£ÀvÉUÀ½AzÀ PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÉ: 1) PÉgÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃUÀ ºÀƽ¤AzÀ vÀÄA©PÉƼÀÄîvÀÛzÉ.2) §ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÉgÉUÀ¼ÀÄ IÄvÀÄPÁ°PÀ ºÁUÀÆ ªÀÄ¼É DzsÁjvÀªÁVªÉ. ¤ÃgÀÄ CUÀvåÀ «gÀĪÀ ¸ÀAzÀ¨ð Às zÀ°,è CAzÀgÉ ZÀ½UÁ® ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉùUÉAiÀÄ°è CªÀÅ §wÛºÆ É UÀĪÀªÅÀ . DzÀÝjAzÀ CªÀÅ CªÀ®A©vÀ ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®ªÀ®è. 3) PÉgÉUÀ¼ÀÄ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ d«ÄãÀ£ÀÄß DªÀj¹PÉÆArgÀÄvÀÛªÉ. CzÀ£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½UÉ §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀÀÄ¢vÀÄÛ. EvÀgÉ «zsU À ¼ À ÄÀ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è gÀÆrüUÉ §A¢gÀĪÀ EvÀgÉ ¤ÃgÁªÀj «zsÁ£ÀUÀ¼À°è ¹A¥ÀqÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ d£À¦æAiÀĪÁUÀÄwÛªÉ. ¹A¥Àqu À É ¤ÃgÁªÀj: «zÀÄåZQÑÀ Û CxÀªÁ EvÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÀU æ ¼ À À £Ég« À ¤AzÀ ¥ÀA¥ÀÄUÀ¼° À è ¤ÃgÀ£ÀÄß d«Ää£ÀªÀgÉUÉ vÀAzÀÄ ¸ÀƸÀÄ ¨Á¬ÄªÀżÀî a«ÄQ¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¨É¼ÉUÉ ¤ÃgÀÄ ¹AZÀ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÉà ‘¹A¥ÀqÀuÉ ¤ÃgÁªÀj’ F «zsÁ£ÀzÀ°è PÀrªÉÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß §¼À¹ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ vÉêÁA±ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ. F ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr À ¹PÉƼÀĪ î ÅÀ zÀÄ ªÉZz ÑÀ ÁAiÀÄPÀªÁVgÀÄvÀz Û .É EzÀÄ ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, gÁd¸ÁÛ£,À PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ d£À¦æAiÀĪÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ««zsÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ avÀæt, 1950-51 jAzÀ 2007-08 («Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼À°è ) ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ PÉgÉUÀ¼ÀÄ

¨Á«UÀ¼ÄÀ EvÀgÉ

1950-51 8.3 (39.8) 3.6 (17.3)

1960-61 10.4 (42.1) 4.6 (18.5)

1970-71 12.8 (41.3) 4.1 (13.2)

1980-81 15.3 (39.5) 3.2 (8.2)

1990-91 17.3 (36.6) 2.9 (6.2)

5.9 (28.1) 2.9 (14.2)

7.3 (29.6) 2.4 (9.8)

11.9 (38.2) 2.3 (7.3)

17.7 (45.7) 2.6 (6.6)

24.1 (51.01) 2.9 (6.2)

¸ÀÆZÀ£É : DªÀgÀtzÀ°è PÉÆnÖgÀĪÀ ¸ÀASÉå ±ÉÃPÀqÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.

2000-01 2007-08 16.0 16.5 (29.2) (26.5) 2.9 19.96 (4.6) (3.2)

33.1 (60.9) 3.3 (5.3)

37.8 (60.7) 6.01 (9.6)

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

117

ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀj EzÉÆAzÀÄ ºÉƸÀzÁV C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É AqÀ ¤ÃgÁªÀj ªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀiÁVzÀÄÝ, ªÀÄÆ®vÀB E¸ÉÃæ ¯ï£À°è C©üªÈÀ ¢Þ UÉÆAqÀzÄÀ Ý. ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉ EgÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è d£À¦A æ iÀĪÁUÀÄwÛz.É ¨sÁgÀvz À ° À è F ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ «zsÁ£Àª£ À ÄÀ ß 1970gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ EzÀÄ EwÛÃZÉUÉ ªÀiÁvÀæ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. 2005gÀ°è ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ 6.3 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÁVvÀÄÛ. F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è CvÀå®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤ÃgÀÄ ¥Éʦ£À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¨É¼ÀUÀ¼À ¨ÉÃgÀÄUÀ½UÉ CxÀªÁ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ°£À ¹Ã«ÄvÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌÀ ºÀ¤ ºÀ¤AiÀiÁV ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ. F «zsÁ£ÀzÀ°è ¤Ãj£À G½vÁAiÀÄ ºÉZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ EgÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ «±ÉõÀªÁzÀ vÁAwæPÀ eÁÕ£À ¨ÉÃPÁV®è. DzÀgÉ EzÀÄ J¯Áè ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. gÁd¸ÁÛ£À, ªÀiºÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ¼À°è ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀj ºÉZÀÄÑ gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. vÉAUÀÄ, zÁæQë, ¤A¨É eÁwAiÀÄ ºÀtÄÚ, vÀgÀPÁj ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÁÑV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. 7.3 ««zsÉÆzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß “««zsÉÆÃzÉÞñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É” UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ: ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ, d®«zÀÄåvï ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É, ¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæt, ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ, CgÀtÂåÃPÀgÀt, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ, d®¸ÀAZÁgÀ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ªÀÄ£ÀgA À d£É, ªÀ£åÀ fëUÀ¼À ¸ÀAgÀPëÀu,É ¥ÁætÂU½ À UÉ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀ PÀ°à¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ. CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ (AiÀÄÄ.J¸ï.J), mɤ¹ì £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ (n.«.J) ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹PÉÆAqÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1948gÀ°è ‘zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 ¸ÀA¸ÉÜ’AiÀÄ£ÀÄß (r.«.¹) ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. C£ÀAvÀgÀ zÉñÀzÀ°è F jÃwAiÀÄ C£ÉÃPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉwÛPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. 1. zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢AiÀÄÄ ºÀÆVè £À¢AiÀÄ G¥À£À¢. EzÀ£ÀÄß “§AUÁ¼ÀzÀ zÀÄ:RPÁj” £À¢ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVvÀÄÛ, KPÉAzÀgÉ F »AzÉ EzÀÄ ¥ÀæªÁºÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁVvÀÄÛ, zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢¬ÄAzÀ ºÉÆvÀÄÛvÀAzÀ Pɸj À ¤AzÀ ºÀÆVè £À¢ PÀtª  A É iÀÄ°è ºÀƼÀÄ ±ÉÃRgÀuA É iÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸Éå JzÀÄgÁUÀÄwÛvÄÀ .Û EzÀjAzÀ PÉƯÁÌvÀ §AzÀjUÀÆ zsPÀ ÌÉAiÀiÁUÀÄwÛvÄÀ .Û ¥Àª æ ÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ EvÀgÉ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À £ À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀPÁÌV PÉÃAzÀæ ¸ÀgPÀ ÁgÀªÅÀ , CA¢£À ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À ¸ÀgPÀ ÁgÀU¼ À Æ É A¢UÉ ¸ÀªiÀ Á¯ÉÆÃZÀ£É £Àq¹ É zÁªÉÆÃzÀgÀ PÀtª  U É É KQÃPÀÈvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹vÀÄ. »ÃUÁV CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ mɤÀ¹ì PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ««zsÆ É ÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÉÆAzÀ£ÄÀ ß gÀƦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À ¥Àx æ ª À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀ ««zsÆ É ÃzÉÞñÀ £À¢PÀtª Â É AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÆ DVzÉ. zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀtª Â É AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU À Æ É ½¸À®Ä 18£Éà ¥s§ É ª æ j À 1948 gÀAzÀÄ zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀtª Â É ¸ÀA¸ÉÜ (r.«.¹) AiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ, ¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæt, ¤ÃgÁªÀj C©üªÀÈ¢Þ, d® «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ, d®¸ÁjUÉ, CgÀtÂåÃPÀgÀt, ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½ vÀqÉ, M¼À£ÁqÀÄ «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÀgÀAd£Á ¸Ë®¨såÀ U¼ À £ À ÄÀ ß PÀ°à¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ. ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ CA¢£À ©ºÁgÀ gÁdåU¼ À ÄÀ dAnAiÀiÁV zÁªÉÆÃzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥À £À¢UÀ½UÉ F AiÉÆÃd£É ¤ªÀiÁðtªÀ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 4 CuÉPÀlÄÖUÀ¼ÀÄ, 3 d® «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÀ WÀlPÀ 3 xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï PÉÃAzÀU æ ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ 1 ¤ÃgÁªÀj MqÀÄØ ¤ªÀiÁðtªÀ£Æ É ß¼ÀUÆ É ArzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

118 CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉ F PɼÀPÀAqÀAwzÉ.

i). w¯ÉÊAiÀiÁ CuÉPl À ÄÖ : F CuÉPl À Ö£ÄÀ ß zÁªÉÆÃzÀgÀ G¥À £À¢AiÀiÁzÀ §gÁPÀgï £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀ GzÀÝ 366 «Äà ªÀÄvÀÄÛ UÀjµÀ× JvÀÛgÀ 30 «ÄÃ. EzÀgÀ ¤ÃgÀÄ ±ÉÃRgÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð 395 zÀ±À®PÀë WÀ£À «ÄÃlgï. EzÀÄ F ¥ÀæzÉñÀzÀ KPÉÊPÀ PÁAQæÃmï CuÉPÀlÄÖ. E°è JgÀqÀÄ «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÀÄÝ, CªÀÅ vÀ¯Á 200 Q.ªÁå. «zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀîªÀÅ. F DuÉPÀlÄÖ 40,000 ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°

ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¨s« À ¸ÀĪÀ ¥Àª æ ÁºÀU½ À AzÀ fêÀ ºÁ¤, eÁ£ÀĪÁgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼U É ¼ À ÄÀ £Á±ÀªÁUÀÄwÛzÄÀ Ýzj À AzÀ zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢AiÀÄ£ÀÄß ‘§AUÁ¼ÀzÀ zÀÄBRPÁj’ £À¢ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVvÀÄÛ.

i). PÉÆ£Ágï CuÉPl À ÄÖ: EzÀ£ÄÀ ß zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢AiÀÄ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ G¥À£¢ À AiÀiÁzÀ PÉÆ£Ágï £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. CzÀÄ eÁRðAqï£À ºÀeÁj¨ÁUï f¯ÉèUÉ ¸ÉÃjzÉ. F CuÉPÀmÉÖAiÀÄ GzÀÝ 3549 «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ UÀjµÀ× JvÀÛgÀ 49 «ÄÃ, EzÀÄ PÁAQæÃmï£À ¸ÉÆÃjPÉ £Á¯ÉAiÉÆA¢UÉ ¤«Äð¹zÀ ªÀÄtÂÚ£À CuÉPÀmÉÖ. EzÀgÀ ¤ÃgÀÄ ±ÉÃRgÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð 337 zÀ±À®PÀë WÀ£À «ÄÃlgï. EzÀÄ 1.4 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ PÀȶ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀz Û .É

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

119

iii). ªÉÄÊxÁ£ï CuÉPl À ÄÖ: EzÀ£ÄÀ ß zÁªÉÆÃzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ §gÁPÀgï £À¢UÀ¼À ¸ÀAUÀªÄÀ ¢AzÀ ¸À® é à ªÉÄïÁâUz À ° À è ºÀjAiÀÄĪÀ §gÁPÀgï £À¢UÉ PÀlÖ¯ÁVzÉ. EzÀÄ 144 «ÄÃ. GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ £À¢AiÀÄ vÀ¼À¥ÁAiÀÄ¢AzÀ UÀjµÀ× 94 «ÄÃ. JvÀÛgÀªÁVzÉ. EzÀgÀ UÀjµÀ× ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀ ¸ÁªÀÄxÀåð 1357 «Ä°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgï. vÀ¯Á 60 ªÉÄUÁªÁåmï ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî ªÀÄÆgÀÄ d® «zÀÄåvï WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß E°è ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. iv). ¥ÀAZÀvï »¯ï CuÉPÀlÄÖ: EzÀÆ ¸ÀºÀ zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢UÉ PÁAQæÃmï ¸ÉÆÃjPÉ £Á¯ÉAiÉÆqÀ£É ¤«Äð¹zÀ ªÀÄt£ Ú À CuÉPl À ÄÖ . F CuÉPn À £ Ö À GzÀÝ 2545 «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ £À¢AiÀÄ vÀ¼À ªÀÄlÖ¢AzÀ CzÀgÀ UÀjµÀ× JvÀg Û À 45 «ÄÃ. MlÄÖ ¤Ãj£À ¸ÀAUÀæºÀt ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ 1497 «Ä°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgï. EzÀÄ 40 ªÉÄUÁªÁåmï ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî MAzÀÄ d® «zÀÄåvï WÀlPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ºÁUÀÆ 2.8 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. v). zÀÄUÁð¥ÀÄgÀzÀ MqÀÄØ: gÁtÂUA À eï¤AzÀ (¥À²ÑªÄÀ §AUÁ¼À) ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 23 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ ¸Àܼz À ° À è F d¯Á±ÀAiÀÄ«zÉ. EzÀ£ÄÀ ß ¤ÃgÁªÀjUÁV ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀ» æ ¸À®Ä zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀ GzÀÝ 692 «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 12 «ÄÃ. PÉÆ£Ágï, w¯ÉÊAiÀiÁ, ªÉÄÊxÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÀvï »¯ï CuÉPÀlÄÖUÀ½AzÀ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß E°è ¸ÀAUÀ滸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAUÀ滹zÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß 2495 Q.«ÄÃ. GzÀÝzÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃgÁªÀjUÁV «vÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ ºÉZÁÑV ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ°è£À 4.75 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. eÁRðAqï gÁdåªÀÅ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÀÄÝ, ¤ÃgÁªÀj C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ ¤§ðA¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. zÁªÉÆÃzÀgÀ JqÀ zÀAqÉ PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ £ËPÁAiÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀjUÀ½UÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÀÄÝ, PÉƯÁÌvÀªÀ£ÀÄß zÁªÉÆÃzÀgÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ 137 Q.«ÄÃ. GzÀݪÁVzÀÄÝ, ªÀµÀðPÉÌ 20 ¯PÀë l£ï ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. 2. ¨sÁPÁæ-£ÀAUÀ¯ï ¨sÁPÁæ-£ÀAUÀ¯ï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£À gÁdåUÀ¼À MAzÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀmÉèÃeï £À¢UÉ JgÀqÀÄ CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV ¨sÁPÁæ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAUÀ¯ï JA§°è ¤«Äð¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ F AiÉÆÃd£ÉUÉ ¨sÁPÁæ £ÀAUÀ¯ï JAzÀÄ ºÉ¸Àj¸À¯ÁVzÉ. ¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀt æ , ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ , d®«zÀÄåvï GvÁàz£ À ,É CgÀtå ÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄt£ Ú À ¸ÀAgÀPu ëÀ U É ¼ À ÄÀ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÁVªÉ. »ªÀiÁZÀ®¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ¸ÀmÃèÉ eï £À¢UÉ ¨sÁPÁæ JA§°è CuÉPl À £ Ö ÄÀ ß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ 518 «ÄÃ. GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ 226 «ÄÃ. JvÀg Û ª À ÅÀ ¼Àz î ÄÀ Ý. £ÉÃgÀjÃwAiÀÄ°è£À UÀÄgÀÄvÀé CuÉPl À ÄÖ EzÁVzÉ. ¨sÁPÁæ CuÉPm À ¬ ÖÉ ÄAzÀ ¤«ÄðvÀªÁzÀ d¯Á±ÀAiÀĪÀÅ 1738 ZÀ.Q.«ÄÃ. «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß DªÀj¹zÀÄÝ 9867 «Ä°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgï ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÉ. F d¯Á±ÀAiÀĪÀ£ÀÄß “UÉÆëAzÀ ¸ÁUÀgÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¨sÁPÁæ CZÀÄÑPÀlÄÖ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ MlÄÖ «¹ÛÃtð 27.4 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀÄ. MlÄÖ PÁ®ÄªÉUÀ¼À GzÀÝ 1104 Q.«ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ G¥À£Á¯ÉUÀ¼À GzÀÝ 3360 Q.«ÄÃ. DVgÀÄvÀz Û .É F PÁ®ÄªÉU¼ À ÄÀ ºÀjAiÀiÁt, gÁd¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAeÁ¨ï£À PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀU¼ À ° À g è ÄÀ ªÀ 27.4 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ.

120

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁPÁæ CuÉPÀmÉÖ¬ÄAzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 13 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ vÀVΣÀ°è ¸ÀmÉèÃeï £À¢UÉ £ÀAUÀ¯ï JA§°è CuÉPÀlÖ£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ 305 «ÄÃ. GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ 29 «ÄÃ. JvÀÛgÀªÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À d¯Á±ÀAiÀĪÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £À¢ ¤ÃgÀ£ÀÄß 64 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀ ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀAUÀ¯ï PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ ¨sÁPÁæ ªÀÄÄRå PÁ®ÄªÉUÉ ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ. £ÀAUÀ¯ï PÁ®ÄªÉAiÀÄÄ ºÀjAiÀiÁtzÀ°è 26.4 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAeÁ©£À°è 50.2 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ CvÀå®à ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁgÀvz À À ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀPÌÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ D ¨sÁUÀzÀ PÀȶAiÀÄUÀwAiÀÄ°è ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥ÁvÀª æ » À ¹zÉ. MlÄÖ 1204 ªÉÄ.ªÁå. ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî £Á®ÄÌ d® «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÉÃjªÉ. CªÀÅUÀ¼° À è JgÀqÄÀ ¨sÁPÁæ CuÉPm À ÖÉAiÀÄ JgÀqÆ À §¢UÀ¼° À è ªÀÄvÀÄÛ E£ÉßgÀqÄÀ £ÀAUÀ¯ï PÁ®ÄªÉUÉ ¸ÉÃjzÀ UÀAUÀĪÁ® ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃlè JA§°èª.É ¥ÀAeÁ§, ºÀjAiÀiÁt, gÁd¸ÁÛ£À PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ £ÉgA É iÀÄ gÁdåUÀ½UÉ F d® «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ½AzÀ «zÀÄåZÀÑQÛ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. 3 »gÁPÀÄqï AiÉÆÃd£É EzÀÄ ªÀĺÁ£À¢AiÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀĺÁvÁéPÁAPÉë¬ÄAzÀ Mr±ÁzÀ°è ¤«Äð¹zÀ ««zsÆ É ÃzÉÝñÀ £À¢ PÀtª Â É AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. ªÀÄÆgÀÄ ««zsÀ ¸ÀܼU À ¼ À ° À è ªÀĺÁ£À¢UÉ CuÉPl À ÄÖU¼ À £ À ÄÀ ß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. ¸ÁA§¯ï¥ÀÄgÀ¢AzÀ 9.7 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ »gÁPÀÄqï JA§°è ªÀĺÁ£À¢ ªÉÄîÌtªÉUÉ ¤«Äð¸À¯ÁzÀ CuÉPÀlÄÖ 4801 «ÄÃ. GzÀݪÁVzÉ. £À¢AiÀÄ vÀ¼À¥ÁAiÀÄ¢AzÀ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ JvÀÛgÀ 61 «ÄÃ. EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À CvÀåAvÀ GzÀݪÁzÀ CuÉPl À ÄÖ. EzÀjAzÀ 650 ZÀ.Q.«Äà «¹ÛÃtðzÀ d¯Á±ÀAiÀĪÀÅ gÀÆ¥ÀUÆ É ArzÉ. EzÀÄ 810 PÉÆÃn WÀ£À «ÄÃlgï ¤Ãj£À ¸ÀAUÀº æ u À Á ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÉ. ªÀÄÆgÀÄ ºÀjªÀÅ PÁ®ÄªÉU¼ À ÄÀ AlÄ, JgÀqÄÀ JqÀzA À qÉ PÁ®ÄªÉU¼ À ÄÀ , MAzÀÄ §®zÀAqÉ PÁ®ÄªÉ. ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÁ®ÄªÉAiÀÄ GzÀÝ 147 Q.«ÄÃ. F PÁ®ÄªÉU½ À AzÀ 2.54 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. F AiÉÆÃd£É 270 ªÉÄ.ªÁå. ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî JgÀqÀÄ d®«zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

121

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

F AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÉÃjgÀĪÀ JgÀq£ À ÃÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£ÃÉ CuÉPl À ÄÖU¼ À £ À ÄÀ ß C£ÀÄPÀª æ ÄÀ ªÁV nPÁgÀ¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁgÀeï JA§°è ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀĺÁ£À¢AiÀÄ G¥À£À¢UÀ½UÉ ¤«Äð¸À®Ä AiÉÆÃf¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼A É zÀg,É E¨ï, ªÀÄAqï ªÀÄvÀÄÛ vɯï. ªÀĺÁ£À¢ ªÀÄÄRd ¨sÆ À «Ä ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 6.84 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¤ÃgÀ£ÀÄß MzÀV¸À§®èzÀÄ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ CuÉPÀlÄÖ nPÁgÀ¥ÁgÀªÀÅ 1271 «ÄÃ. GzÀݪÁVzÉ. EzÀPÌÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ 16 «zÀÄåvï d£ÀPÀ WÀlPÀU½ À zÀÄÝ vÀ¯Á 125 ªÉÄ.ªÁå. «zÀÄåvï GvÁࢸÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢ªÉ. £ÁgÀeï JA§°è ¤«Äð¹gÀĪÀ ªÀÄÆgÀ£É CuÉPÀmÉÖAiÀÄÄ 1353 «ÄÃ. GzÀݪÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ E°èAzÀ 386.2 Q.«Äà GzÀݪÁzÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆrzÀÄÝ CªÀÅ 5.4 ¯PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¤ÃgÁªÀj MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢ªÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ PɼÀPÀAqÀAwªÉ. 1. ¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæt.

3. d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£É.

2. ¤ÃgÁªÀj C©üªÀÈ¢Ý. . 4. £ËPÁAiÀiÁ£À, ªÀÄ£ÀgÀAd£É ¸Ë®¨sÀå ªÀÄvÀÄÛ CgÀtÂåÃPÀgÀt. 4. PÀȵÁÚ ªÉÄîÝAqÉ AiÉÆÃd£É GvÀg Û À PÀ£ÁðlPÀz° À è PÀȵÁÚ £À¢UÉ ¤«Äð¹gÀĪÀ Cw zÉÆqÀØ ««zsÆ É zÉÝñÀ £À¢ PÀtª Â É AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ JgÀqÀÄ CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ: D®ªÀÄnÖ ªÀÄvÀÄÛ £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ. D®ªÀÄnÖ CuÉPÀlÖ£ÀÄß §¸Àª£ À ¨ À ÁUÉêÁr vÁ®ÆèQ£À D®ªÀÄnÖ UÁæªÄÀ zÀ ¸À«ÄÃ¥À ¤«Äð¸À¯ÁVzÀÄÝ, £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ CuÉPl À ÄÖ ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ ªÀÄÄzÉÝéºÁ¼À vÁ®ÆèQ£À ¹zÁÝ¥ÀÄgÀ UÁæªÀÄzÀ §½ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. D®ªÀÄnÖ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ GzÀÝ 1578 «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ CzÀgÀ vÀ¼À ¥ÁAiÀÄ¢AzÀ 47.8 «ÄÃ. DVzÉ. ¤Ãj£À ¸ÀAUÀæºÀt ¸ÁªÀÄxÀåð 5295 «Ä.WÀ.«ÄÃ. £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ GzÀÝ 10637 «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ vÀ¼ÀªÀÄlÖ¢AzÀ 29.7 «ÄÃ. ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀt ¸ÁªÀÄxÀåð 1066 «Ä.WÀ.«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ. ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°: £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ CuÉPÀnÖ¤AzÀ ¤«ÄðvÀªÁzÀ d¯Á±ÀAiÀÄPÉÌ ‘§¸ÀªÀ¸ÁUÀgÀ’ JAvÀ®Æ ºÁUÀÆ vÀÄAUÀ ¨sÀzÀæ CuÉPÀmÉÖ¬ÄAzÀ ¤«ÄðvÀªÁzÀ d¯Á±ÀAiÀÄPÉÌ ‘¥ÀA¥À¸ÁUÀgÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸Àj¸À¯ÁVzÉ.

122

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ ºÀAvÀU¼ À ° À è ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀ®Ä AiÉÆÃf¸À¯ÁVzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß EµÀg Ö ° À A è iÉÄà ¥ÀÆtðUÉƽ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F AiÉÆÃd£É ¥ÀÆtðUÉÆAqÀ ªÉÄÃ¯É EzÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 6.22 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀz Û .É EzÀgÀ ¯Á¨sÀ ¥ÀqA É iÀÄĪÀ ¨sÁUÀU¼ À A É zÀgÉ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ f¯ÉA è iÀÄ ºÀÄ£ÀUÄÀ AzÀ, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ªÀÄvÀÄÛ dªÀÄRAr, ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ §¸ÀªÀ£À¨ÁUÉêÁr, ªÀÄÄzÉÝéºÁ¼À, ¹AzÀV ªÀÄvÀÄÛ EAr, ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèAiÀÄ CxÀtÂ, AiÀiÁzÀVj f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ, ±ÀºÁ¥ÀÄgÀ ºÁUÀÆ UÀÄ®âUÁð f¯ÉèAiÀÄ eÉêÀVð, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ zÉêÀzÀÄUÀð, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ¤é vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼ÀÄ. 2008gÀ ªÉüÉUÉ 5.90 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ ¤ÃgÁªÀj MzÀV¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ¯ÁVvÀÄÛ. D®ªÀÄnÖAiÀÄ°è ¤«Äð¸ÀĪÀ 6 d® «zÀÄåvï d£ÀPÀUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÉÃjªÉ. CªÀÅUÀ¼À ¸ÁܦvÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð 268 ªÉÄ.ªÁå.UÀ¼ÁVzÉ. 7.4 ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ fë ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À ¸ÀĹÜgÀvÉUÁV ¤ÃgÀÄ CvÀåAvÀ CªÀÄÆ®å ªÀÄvÀÄÛ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀÀ MAzÀÄ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁVzÉ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄļÀî ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁV ¥Àjt«Ä¸ÀÄwÛzÉ. ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ d£À¸ÀASÉå¬ÄAzÁV «ÄvÀªÁzÀ F ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ §¼ÀPÉ ¤gÀAvÀgÀªÀÇ ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. CzÀjAzÀ ¹» ¤Ãj£À gÀPÀëuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ UÀA©üÃgÀªÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¤ªÀðºÀuÉ, CgÀtå£Á±À, ºÉZÁÑUÀÄwÛgÀĪÀ ªÀiÁ°£Àå ºÁUÀÆ ªÀÄ¼É ºÀAaPÉAiÀÄ°è PÀAqÀħgÀĪÀ C¤²ÑvÀvÉUÀ½AzÁV ±ÀÄzÀÞ ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. DUÁUÉÎ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¨ÉùUÉ PÁ®zÀ°è ¤Ãj£À PÉÆgÀvA É iÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ ªÀÄÄA§gÀĪÀ ¢£ÀªiÀ Á£ÀU¼ À ° À è ¸ÀÄgÀQëvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉUÁV ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ CvÀåUÀvÀå. “¸ÀªÀÄxÀð¤ÃAiÀĪÁzÀ ¤Ãj£À §¼ÀPU É ÁV PÉÊUÉÆAqÀ PÀª æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPu ëÀ ”É J£ÀÄߪÀgÄÀ . EzÀÄ «ÄvÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ ¸ÀA¥À£Æ À 䮪À£ÄÀ ß «ªÉ à ZÀ £ É ¬ ÄAzÀ §¼À ¸ À Ä ªÀ Å zÀ P ÁÌ V ºÀ « Ää P É Æ AqÀ ¤AiÀ Ä AvÀ æ t , gÀ P À ë u É , ¤ªÀ ð ºÀ u É ªÀ Ä vÀ Ä Û PÁAiÀ Ä ð AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÁV F PɼÀV£À ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. 1. ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¤Ãj£À £ÀµÀÖzÀ PÀrvÀ: ¤gÁAiÀiÁ¸ÀªÁV ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀjAzÁUÀĪÀ C¥ÁgÀªÁzÀ ¤ÃgÀÄ ªÀåxÀðªÁUÀÄvÀÛz.É ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ªÀÄt£ Ú Æ É ¼ÀUÉ ¥Àª æ ÃÉ ²¸ÀĪÀÅzÀPÌÉ C£ÀĪÀŪÀiÁrPÉÆqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¤Ãj£À £ÀµÖÀª£ À ÄÀ ß ¸ÁPÀµÄÀ Ö PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀPÁÌV ¸ÀªÉÆãÀßw G¼ÀĪÉÄ, ªÉÄnÖ®Ä ¥ÀAQÛ ¨ÉøÁAiÀÄ, zsÀƽÃPÀj¸ÀÄ«PÉ, PÀȶ ºÉÆAqÀU¼ À A À vÀºÀ ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀº æ À ¸ÀégÆ À ¥ÀU¼ À À ¤ªÀiÁðt, vÉêÀUÆ É ½¸ÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÄÀ Û §¼ÀP,É gÁ¸ÁAiÀĤPÀ

123

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ¤AiÀÄAvÀætPÁjUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄtÂÚ£À°è ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÀÄ.

2. ¤ÃgÁªÀj¬ÄAzÁUÀĪÀ ¤Ãj£À £ÀµÀÖzÀ ¤AiÀÄAvÀæt: EzÀ£ÀÄß ºÀ¤ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄAvÀÄgÀÄ ¤ÃgÁªÀj¬ÄAzÀ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. C®èzÃÉ ¤Ãj£À ¸ÀÆjPÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqU É l À Ö®Ä PÁAQæÃmï PÁ®ÄªÉ CxÀªÁ ªÀÄÄaÑzÀ PÁ®ÄªÉU¼ À À §¼ÀP,É ªÀÄÄAeÁ£É CxÀªÁ ¸ÁAiÀÄAPÁ® ¤ÃgÀ£ÀÄß ¨É¼ÉUÀ½UÉ MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¤ÃgÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀAPÀgÀ vÀ½UÀ½AzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå. À è ºÁ¬Ä¸À®Ä, ªÁºÀ£U À ¼ À £ À ÄÀ ß vÉƼÉAiÀÄ®Ä ºÁUÀÆ PÀlÖqÀ 3. ¤Ãj£À ªÀÄgÀÄ §¼ÀP:É ¸ÀA¸ÀÌj¹zÀ ¤ÃgÀ£ÄÀ ß vÉÆÃlUÀ¼° CAvÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀéZÀÑvÉUÁV ¤ÃgÀ£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ±ÀÄzÀÞ ¤ÃgÀ£ÀÄß G½vÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. 4. ¤ÃgÀÄ ¥ÉÆïÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ: EzÀÄ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, ªÁtÂdå PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è ¤ÃgÀÄ ¥ÉÆïÁUÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. §¼ÀPA É iÀiÁzÀPÆ À qÀ¯ÃÉ £À°U è ¼ À £ À ÄÀ ß ¤°è¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÉÊ¥ÀÄUÀ¼À¯ÁèUÀĪÀ ¸ÉÆÃjPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÆqÀ¯Éà zÀÄgÀ¹ÛªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ËZÁ®AiÀÄUÀ¼À°è PÀrªÉÄ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¥ÀèµïUÀ¼À£ÀÄß §¼ÀPɪÀiÁr ¤Ãj£À ¥ÉÆïÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ. C®èzÉ, ¤ÃgÀ£ÀÄß ¥ÀæªÁºÀzÀAvÉ d«ÄãÀÄUÀ½UÉ ºÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÉÊÖ©qÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ C¤ªÁAiÀÄð ¸ÀAzÀ¨ð Às zÀ°è £ÉÃV®Ä ¸Á®ÄUÀ¼° À è ¤ÃgÀÄ ºÀjAiÀÄ®Ä CªÀPÁ±À ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ. EzÀjAzÀ ¤Ãj£À G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d®«°ÃPÀgÀt ¤AiÀÄAvÀætzÀ ¸ÁzsÀå«zÉ. ¥Àæw ºÀ¤ ¤ÃgÀ£ÀÄß §Ä¢ÝªÀAwPɬÄAzÀ §¼ÀPɪÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄrAiÀÄ®Ä AiÉÆÃUÀå ¤Ãj£À ºÉƸÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ. eÉÆvÉUÉ ±ÀÄzÀÞªÁzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß «ÄvÀªÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ£ÀÄß ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ §UÉÎ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå. d® «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuÉ d® «¨sÁdPÀzÀ CxÀð : E½eÁgÀ£ÀߣÀĸÀj¹ ««zsÉqÉUÉ ¤ÃgÀÄ ºÀjzÀĺÉÆUÀĪÀAvÉ ¥ÀævÉåÃQ¸ÀĪÀ JvÀÛgÀªÁzÀ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß d® «¨sÁdPÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EzÀÄ £À¢ §AiÀÄ®£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ UÀr gÉÃSÉ. d® «¨sÁdPÀUÀ¼À «¹ÛÃtð PÉ®ªÀÅ Q¯ÉÆà «ÄÃlgïUÀ½AzÀ £ÀÆgÁgÀÄ Q¯ÉÆà «ÄÃlgïÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹gÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ d® «¨sÁdPÀUÀ¼ÀÄ »ªÀiÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À°è £É¯ÉUÉÆArªÉ. EªÀÅ zÉñÀzÀ £À¢UÀ¼À GUÀªÀĸÁÜ£ÀUÀ¼ÁVªÉ. d® «¨sÁdPÀzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : d® «¨sÁdPÀUÀ¼ÀÄ £À¢UÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVªÉ. E°è GUÀªÀÄUÉÆAqÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ¤ÃgÁªÀj, d® «zÀÄåvï GvÁàzÀ£É, UÀȺÀ §¼ÀPÉ, M¼À£ÁqÀÄ d®ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀª Û .É F »£É߯ÉAiÀÄ°è zÉñÀzÀ ¨sÆ À GvÁàz£ À Á ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ GvÁàzPÀ v À A É iÀÄ°è d® «¨sÁdPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. d® «¨sÁdPÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CxÀð : “£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ PÀ¤µÀ× ºÁ¤AiÀiÁUÀĪÀ ºÁUÀÆ UÀjµÀ× GvÁàzÀ£ÉUÁV £É® ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À «ªÉÃZÀ£Á¥ÀÆt𠧼ÀPÉ”AiÀÄ£ÀÄß d® «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ ¤ªÁ¹UÀ¼À fêÀ£ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. d® «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ CªÀ±åÀ PÀvÉ : EwÛÃa£À ªÀµð À UÀ¼° À è ¨sÁgÀvz À À d¯ «¨sÁdPÀU¼ À ÄÀ ºÀ®ªÀÅ PÁgÀtUÀ½AzÀ ºÁ¤UÉƼÀUÁUÀÄwÛªÉ. GzÁ: CªÉÊeÁÕ¤PÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉ, CwAiÀiÁV ªÉÄìĸÀÄ«PÉ, CgÀtå£Á±À, UÀtÂUÁjPÉ,

124

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀUÁðªÀuÉ ¨ÉøÁAiÀÄ, ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ EvÁå¢. EzÀjAzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ §jzÁUÀÄvÀÛªÉ. d® «¨sÁdPÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉ gÁµÀÖçzÀ DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉUÁV CvÁåªÀ±ÀåPÀ. ªÉÆzÀ®Ä EAvÀºÀ “¸ÀªÀÄUÀæ d¯ «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuÉ”AiÀÄ£ÀÄß zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 ¤UÀªÀÄ (r.«.¹) ¢AzÀ 1949 gÀ°è C¼ÀªÀr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. d® «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ «zsÁ£ÀU¼ À ÄÀ : d£ÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgv À U É ½ À UÉ ºÉÆAzÁtÂPA É iÀiÁUÀĪÀAvÉ £É® ªÀÄvÀÄÛ d®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ. F PɼÀV£ÀªÀÅ d® «¨sÁdPÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉUÁV vÉUÉzÀÄPÉÆArgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀæªÀÄUÀ¼ÁVªÉ. 1. ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄè : PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨ÉùUÉAiÀÄ°è ¤ÃgÀ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ® GzÉÝñÀ¢AzÀ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¤Ãj£À ¸ÀAUÀæºÀ. À ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå PÀȶ : EªÀÅ ªÀÄt£ Ú À ¸ÀªPÀ ½ À vÀqU É l À ® Ö Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄt£ Ú À vÉêÁA±Àª£ À ÄÀ ß PÁAiÀÄÄÝPÆ É ¼À® î Ä 2. CgÀtå ÃPÀgt ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É Â ÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ®Äè UÀtU  ÁjPÉ : d® «¨sÁdPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É «£Á±ÀPÁj ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ 3. ªÉÊeÁÕ¤PÀ UÀtU F ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ. æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ : EªÀÅ §zÀÄUÀ¼À ¤ªÀiÁðt, ªÉÄnÖ®Ä ¥Áw, ªÀÄlÖzÀ §zÀÄUÀ¼ÄÀ , ¸ÀªÆ É Ã£Àßw G¼ÀĪÉÄ, ¥ÀnÖ 4. AiÀiÁAwæPÀ PÀª ¨É¼É ¥ÀzÞÀ w EvÁå¢UÀ¼£ À Æ É ß¼ÀUÆ É ArzÀÄÝ, d® «¨sÁdPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ E½eÁgÀÄUÀ¼° À è ªÀÄt£ Ú À ¸Àªv É ª À £ À ÄÀ ß ¤AiÀÄAw渮 À Ä C£ÀĸÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. 5. ¸ÁªÀðd¤PÀgÀÄ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉ : gÉÊvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÁAUÀ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ£Àß d®«¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ AiÀıÀ¹ìUÉ CvÀåUÀvÀå. ªÀÄ¼É ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄè CxÀð : ªÀiÁ£Àª,À ¥Áæt ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸åÀ UÀ¼À CªÀ±åÀ PÀvU É ½ À UÁV ªÀÄ¼É ¤Ãj£À ±ÉÃRgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀº æ u À U É É ªÀÄ¼É ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄè CxÀªÁ ¸ÀAUÀæºÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄ ºÀjzÀĺÉÆUÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀÄÄAZÉ ¨sÀÆ ªÉÄïÁãUÀzÀ°è CxÀªÁ vÀ¼ÀzÀ d°ÃAiÀÄ G¥À¸ÀÜgÀUÀ¼À°è ¤Ãj£À ±ÉÃRgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ PÉêÀ® ¤Ãj£À ®¨sÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀ®èzÉ PÀĹAiÀÄÄwÛgÀĪÀ CAvÀdð®zÀ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ. ¤Ãj£À ¤ªÀðºÀuÉ

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ

125

ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAgÀPÀëuÉ PÀæªÀÄUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ «zsÁ£À. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀAvÀºÀ C©üªÀȢ޲î gÁµÀÖçUÀ½UÉ CvÀåAvÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß PÉgÉ, PÀÄAmÉ, PÉƼÀ, ºÉÆAqÀUÀ¼ÉqÉUÉ ºÀj¸ÀĪÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. DzÀgÉ CAxÀºÀ gÀÆrüUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV Cj«£À PÉÆgÀvɬÄAzÁV PÀ¼ÉzÀ PÉ®ªÀÅ zÀ±ÀPÀUÀ½AzÀ ªÀÄgÉAiÀiÁUÀvÉÆqÀVzÀݪÀÅ. GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ : ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÞñÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ: •

ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè «zsÁ£ÀªÀÅ ¸ÀĪÀÄä£Éà ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß vÀqÉUÀlÄÖªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àª æ ÁºÀª£ À ÄÀ ß vÀ¦à¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ.

•

EzÀÄ CAvÀdð® ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£À¨sÀðwðUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨Á«UÀ¼À£ÀÄß ±ÀPÀÛUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.

•

EzÀÄ ¤Ãj£À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ºÁUÀÆ ªÉÄïÉäöÊ ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä.

•

PÉ®ªÉǪÉÄä CAvÀdð®ªÀÅ G¥ÁàUÀĪÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è CzÀ£ÀÄß ªÀÄ¼É ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄ諤AzÀ «ÄvÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ.

•

EzÀÄ CAvÀdð® ªÀiÁ°£ÀåªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁr, ¤Ãj£À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.

•

ªÉÄïÉä ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¹ ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

•

EzÀÄ PÀȶ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀĪÁUÀÄvÀz Û .É

ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉƬÄè£À «zsÁ£ÀU¼ À ÄÀ : ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè JgÀqÄÀ «zsÁ£ÀU¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. AiÀiÁªÀŪÀÅ JAzÀg;É 1) ¸Àé-¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ 2) ¥ÀgÀ¸ÁÜ£À ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ. 1. ¸Àé-¸ÁÜ£À ¥ÀzÀÞw : ©zÀÝ ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄ D ¸ÀܼÀzÀ°èAiÉÄà EAVºÉÆÃUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Àé¸ÁÜ£À ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè ¥ÀzÀÞw JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß C£ÉÃPÀ jÃwAiÀÄ°è ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ. •

M¼À f£ÀÄUÀÄ PÀĽUÀ¼ÀÄ : PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è PÀĽUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃr CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄ¼É ¤ÃgÀ£ÀÄß ±ÉÃRj¹, ¸ÀAUÀ滹PÉÆAqÀÄ CzÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀjUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ. F «zsÁ£ÀªÀÅ CAvÀdð®ªÀ£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀÅzÀPÀÆÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§®èzÀÄ.

•

¸ÀªÉÆãÀßw ¢uÉÚ ªÀÄvÀÄÛ vÀUÀÄÎUÀ¼ÀÄ : ¸ÀtÚ vÉÆgÉ CxÀªÁ ºÀ¼ÀîUÀ½UÉ CqÀدÁV MqÀÄØUÀ¼ÀÄ, vÀUÀÄÎUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ZÉPï qÁåªiÀ ïUÀ¼£ À ÄÀ ß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄ PÉƬÄè£À MAzÀÄ ¸Àg¼ À À ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÉZz ÑÀ À «zsÁ£ÀªÁVzÉ.

•

ªÉÄïÁÒªÀtÂAiÀÄ ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè : PÀlÖqÀUÀ¼À bÁªÀtÂÀ ªÉÄÃ¯É CxÀªÁ CAUÀ¼ÀzÀ°è ©Ã¼ÀĪÀ ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¨sÀÆUÀvÀ vÉÆnÖ (Sump) CxÀªÁ ¨Á« CxÀªÁ qÀæªÀiïUÀ¼À°è ±ÉÃRj¹ ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÀéZÀÑvÉUÉ, vÉƼÉAiÀÄ®Ä ªÀÄÄAvÁzÀ UÀȺÀ §¼ÀPÉUÉ §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

126 EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ ?

“ªÁlgïªÀiÁå£ï” JAzÉà ¥Àæ¹¢ÞAiÀiÁVgÀĪÀ ªÀiÁåUÀ¸À¸Éì ¥Àæ±À¹Û «eÉÃvÀ gÁeÉÃAzÀæ ¹AUïgÀªÀgÀÄ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ°è ZÉPïqÁåªÀiï ¤«Äð¹ ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄè£ÀÄß §ºÀ¼À £ÁeÉÆÃPÁV §¼À¹gÀÄvÁÛgÉ. 2. ¥Àg¸ À ÁÜ£À ¥ÀzÞÀw: ºÀjAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè«£À ªÉÆvÉÆA Û zÀÄ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. EzÀÄ ZÉPïqÁåªÀiï, §ÈºÀvï EAUÀÄ §ZÀÑ®Ä, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀ ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£À. EzÉÆAzÀÄ ªÉZz ÑÀ ÁAiÀÄPÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ©ü£ÀߪÁVªÉ. £ÀUÀgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è PÀlÖqU À ¼ À À bÁªÀtU  ¼ À À ªÉÄÃ¯É ©Ã¼ÀĪÀ ªÀÄ¼É ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ¥ÀÄ£Àgï ¨sw À ð PÀĽ, vÀUÄÀ Î, PÉƼÀªÉ ¨Á« ªÀÄvÀÄÛ ¨Á«UÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¸ÀAUÀæºÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÉÆgÀPÀ®Ä, CqÀØUÀlÄÖ, vÀqÉMqÀÄØ, vÉÆÃrzÀ ¨Á«AiÀÄ ¥ÀÄ£À¨sÀðwð, ¸ÀªÉÆãÀßw MqÀÄØ, EAUÀÄPÀĽ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ¼É ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄè PÀæªÀĪÀ£ÀÄß AiÀıÀ¹éUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ. £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè PÀæªÀĪÀ£ÀÄß PÀqÁØAiÀÄ UÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀiÁzÀj ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ I.

F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹

1.

¨sÀÆ §¼ÀPÉ JAzÀgÉãÀÄ ?

2.

AiÀiÁªÀ gÁdåªÀÅ ºÉZÀÄÑ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ?

3.

¥Á¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä JAzÀgÉãÀÄ?

4.

¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåð JAzÀgÉãÀÄ?

5.

ªÉÄïÉä d®¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß w½¹.

6.

¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ?

7.

¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÀiÁªÀ gÁdåªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¤ÃgÁªÀj ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ?

8.

¨Á« ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ ?

9.

PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ ?

10. PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ ? 11. ¹A¥ÀqÀuÉ ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ ? 12. ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ ?

¨sÆ À ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ 13. ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É JAzÀgÉãÀÄ? 14. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ««zsÉÆÃzÉÞñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É AiÀiÁªÀÅzÀÄ ? 15. ¨sÁPÁæ-£ÀAUÀ¯ï CuÉPÀlÖ£ÀÄß AiÀiÁªÀ £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ ? 16. ¨sÁPÁæ d¯Á±ÀAiÀÄzÀ ºÉ¸ÀgÉãÀÄ? 17. ¨sÁgÀvÀzÀ Cw GzÀݪÁzÀ CuÉPÀlÄÖ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? 18. ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ JAzÀgÉãÀÄ? 19.

d® «¨sÁdPÀ JAzÀgÉãÀÄ?

II. F PɼÀV£À ¥Àæw ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ªÀÄÆgÀÄ CxÀªÁ £Á®ÄÌ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹. 1) ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæPÀÈwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 2) ¤ÃgÁªÀj CªÀ±ÀåPÀvÉUÉ £Á®ÄÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß w½¹? 3) ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ? 4) ªÀĺÁ¥ÀÆgÀ (¥ÀæªÁºÀ) PÁ®ÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀð PÁ°PÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀªÉãÀÄ? 5) PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ? CzÀgÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÉÆgÀvÉUÀ¼À£ÀÄß w½¹? 6) ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹? 7) ¸ÀAgÀPÀëuÉ JAzÀgÉãÀÄ? GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr. 8) d® «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀgÉãÀÄ? 9) ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉƬÄè£À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹? 10) ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉƬÄè£À vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß w½¹? 11) d® «¨sÁdPÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹ 12) ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉƬÄè£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹ III. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 25 – 30 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹ 1) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 2) ¨sÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹. 3) ¨sÁgÀvÀzÀ d® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ. 4) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨Á«UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 5) ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

127

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

128

6) ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 7) ¨sÁgÀvÀzÀ EvÀgÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 8) ««zsÉÆÃzÉÞñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É JAzÀgÉãÀÄ? ¨sÁgÀvÀzÀ°è CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 9) zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀët ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 10) ¨sÁPÁæ £ÀAUÀ¯ï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß «ªÀj¹. 11) »gÁPÀÄqï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß «ªÀj¹. 12) PÀȵÁÚ ªÉÄîÝAqÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéöªÀ£ÀÄß «ªÀj¹. 13) ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß «ªÀj¹. 14) d® «¨sÁdPÀ ¤ªÀðºÀuÉ PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. 15) ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉƬÄè£À §UÉÎ «ªÀj¹. ¸À®ºÉ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ : 1) ¤ªÀÄä ¸ÀÄvÀÛ ªÀÄÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ªÀiÁzÀjAiÀÄ §UÉÎ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹. 2) ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ CUÀvÀåzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä D §UÉÎ vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ZÀað¹j. 3) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæPÁgÀzÀ ¤ÃgÁªÀjUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 ¤ªÀÄä 4) ºÀvÀÄÛ ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 ¤ªÀÄä n¥Ààt ¥ÀĸÀÛPÀzÀ°è CAn¹. 5) £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÀÄ¼É ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄè KPÉ CUÀvÀå«zÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀgÉÆA¢UÉ ZÀað¹, ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 D §UÉÎ n¥Ààt §gɬÄj.

* * * * *

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

129 CzsÁåAiÀÄ-8

ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ 8.1 ¨sÁgÀvz À ° À è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ ªÀĺÀvéÀU¼ À ÄÀ ¨sÁgÀvz À ° À è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¥ÀzÞÀ wAiÀÄÄ ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ gÀÆrüAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ªÀiÁ£Àª£ À À ¥ÀÅgÁvÀ£À ªÀÈwÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À gÁµÀÖçªÁVzÉ. F PɼÀV£À CA±ÀUÀ½AzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ ªÀĺÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. 1)

fêÀ£À ¤ªÀðºÀuÉUÉ ªÀÄÆ® DzsÁgÀ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶAiÀÄÄ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈwÛAiÀiÁVzÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 70PÀÆÌ ºÉZÄÀ Ñ d£ÀgÄÀ vÀªÄÀ ä fêÀ£Æ É Ã¥ÁAiÀÄPÁÌV ¥Àv æ åÀ PëÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÆ É ÃPÀª ë ÁV ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀ£ßÉ Ã CªÀ®A©¹zÁÝg.É

2)

DºÁgÀzÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ : ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀÅ d£ÀjUÉ CUÀvÀåªÁzÀ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ, ºÀtÄÚ, vÀgÀPÁj, ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð. ºÁUÀÆ ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ½UÉ ªÉÄêÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀÄ.

3)

GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À À ¥ÀÇgÉÊPÉ : GzÉÆåÃUÀª£ À Æ É ßzÀV¸ÀĪÀ°è PÀȶAiÀÄÄ MAzÀÄ zÉÆqÀØ GzÀåªÀĪÁVzÀÄÝ ºÉZÄÀ Ñ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±Àª£ À ÄÀ ß PÀ°à¸ÄÀ vÀÛz.É

4)

gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ® : gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É PÀȶAiÀÄÄ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.

5)

PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À À ªÀÄÆ® : PÀȶAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀz Û .É CAvÀºÀ PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ PÀȶ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ (Agro-based Industries) J£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁ: ºÀwÛ, §mÉÖ, ¸ÀPÀÌgÉ, ¸Ét©£À PÉÊUÁjPÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ .

6)

PÀAzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ® : gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀU½ À UÉ Cw ºÉa£ Ñ À ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ PÀAzÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß ªÀ媸 À ÁAiÀĪÀÅ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ, ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀÅ ºÉZÁÑV ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ. »ÃUÁV, ‘¨sÁgÀvÀzÀ DAiÀÄ-ªÀåAiÀĪÀÅ ªÀiÁ£ÀÆ줣À eÉÆvÉ dÆeÁl’ ªÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ.

7)

vÀÈwÃAiÀÄ ªÀÈwÛU½ À UÉ DzsÁgÀ : ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð, ¨ÁåAPÀÄ, «ªÉÄ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀÅ ºÉZÀÄÑ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

8)

DAvÀjPÀ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ GvÀà£ÀߪÀÅ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ E£ÉÆßAzÀPÉÌ ªÀåvÁ帪 À ÁVgÀÄvÀz Û .É ºÉZÄÀ Ñ GvÁࢸÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À AzÀ PÉÆgÀvÉ EgÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À UÉ ªÀ媸 À ÁAiÀÄ GvÀ£ à ßÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß DAvÀjPÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸Àg§ À gÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz Û .É GzÁ- ºÀw,Û ¸Ét§Ä, ZÀº,À PÁ¦ü ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ .

9)

gÀ¦üÛUÉ £ÉgÀªÀÅ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÉÆÃvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è PÉ®ªÀ£ÀÄß gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. CªÀÅ, ZÀºÀ, PÁ¦ü, ¸Ét§Ä, ºÉÆUɸÉÆ¥ÀÅöà, ¸ÀPÀÌgÉ, ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ.

10) gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀĺÀvÀé : zÉñÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄÄ ºÉZÁÑV GvÁàzÀPÀgÀÄ ºÁUÀÆ PÀȶPÀjAzÀ ¤zsÀðj¸À®àqÀĪÀÅzÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

130

PÀȶ «zsU À ¼ À ÄÀ PÀȶAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉ®ªÀÅ CA±ÀU¼ À ÄÀ ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄvÀª Û .É CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ ºÀªÁªÀiÁ£À, ªÀÄtÄÚ, ¨sÆ À ¸ÀégÆ À ¥ÀU¼ À ÄÀ , PÀȶUÉ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ, ¸ÀgÀPÀÄUÀ½UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ, ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, PÁ«ÄðPÀgÀ ®¨sÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀƧ¼ÀPÉ «zsÁ£À EvÁå¢UÀ¼ÄÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁVªÉ. ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÀ CA±ÀU¼ À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄðAzÀ, PÀȶAiÀÄ «zsÁ£ÀU¼ À ÄÀ «©ü£ÀߪÁVgÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ, zÉñÀzÀ ««zsÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ PÀȶ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èªÉ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ PɼÀPÀAqÀAwªÉ : 1) ¥ÁæaãÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ.

4) «Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄ

C) ªÀ®¸É fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ

5) vÉÆÃlUÁjPÉ ¨ÉøÁAiÀÄ

§) ¹ÜgÀ fêÀ£ÁzsÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ

6) Mt ¨ÉøÁAiÀÄ

2) ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ

7) DzÀæð ¨ÉøÁAiÀÄ

3) ªÁtÂdå ¨ÉøÁAiÀÄ

8) ¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ

1) ¥ÁæaãÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ PÀÄlÄA§zÀ §¼ÀPU É ÁV CxÀªÁ fêÀ£Æ É Ã¥ÁAiÀÄPÁÌV ºÁUÀÆ ªÁtÂdå GzÉÝñÀP® À z è É ¨É¼U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄĪÀ PÀȶ ¥ÀzÞÀ wUÉ “¥ÁæaãÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ” J£ÀÄߪÀgÄÀ . gÉÊvÀgÄÀ ¥ÁæaãÀ PÀȶ «zsÁ£ÀU¼ À £ À ÄÀ ß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀgÄÀ . F jÃwAiÀÄ PÀȶAiÀÄÄ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV gÀÆrüAiÀÄ°ègÀĪÀÅzÀÄ. CªÀÅ F±Á£Àå ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ¼ÄÀ , Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è gÀÆrüAiÀÄ°èz.É ¥ÁæaãÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ PÀȶAiÀÄ°è JgÀqÄÀ «zs.À CªÀÅ C) ªÀ®¸É fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §) ¹ÜgÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ. C) ªÀ®¸É fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ Cw ºÉZÄÀ Ñ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ CgÀtå ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è §ÄqÀPl À ÄÖ d£ÁAUÀzª À j À AzÀ gÀÆrüAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ MAzÀÄ ¥ÁæaãÀ ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÞÀ wAiÀiÁVzÉ. F ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ°è gÉÊvÀgÄÀ CgÀtåU¼ À À ªÀÄzsåÀ z° À è ¥ÉÇzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀU¼ À £ À ÄÀ ß PÀvÀÛj¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß vÉgÀªÀÅUÉƽ¸ÀĪÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀgÀÄ. PÉ®ªÀÅ ªÀµð À UÀ¼ª À g À U É Æ À F ¨ÉøÁAiÀÄ PÀª æ ÄÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgA É iÀÄÄvÀÛz.É C£ÀAvÀgÀ D ¥Àz æ ÃÉ ±Àª£ À ÄÀ ß ©lÄÖ ¨ÉÃgÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ CgÀtå ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ ¸ÀܼÁAvÀgÀ ºÉÆAzÀĪÀgÄÀ . ¨É¼U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉU,É ¨ÉÃmÉUÁjPÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ EvÁå¢ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è d£ÀgÀÄ vÀªÀÄä£ÀÄß vÉÆqÀV¹PÉÆArgÀÄvÁÛgÉ. F ¥ÀæPÁgÀzÀ PÀȶAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. GzÁ: F±Á£Àå ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è (C¸ÁìA) ‘gÀhÄƪÀiï’, Mr±ÁzÀ°è ‘PÉÆêÀÄ£ï’, PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è ‘¥ÉÇãÀªÀiï’, ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ‘¥ÉÇÃqÀÄ’, EvÁå¢. ªÀÄÄrUÉt¸ÀÄ (AiÀiÁªÀiïì), £É®UÀq¯ À ,É ©Ã£ïì, ¨Á¼Éºt À ÄÚU¼ À ÄÀ , ªÀįɣÁr£À ¨sv À ,ÛÀ §PïUÉÆâü, ªÉÄPÉÌeÆ É Ã¼À, ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉǪÉÄä vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÆß ¸ÀºÀ ªÀ®¸É ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ C¸ÁìA, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, £ÁUÁ¯ÁåAqï, ªÀÄtÂ¥ÀÅgÀ, wæ¥ÀÅgÀ, «ÄgÉhÆÃgÁA, CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀzÀ PÉ® ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ¼À°è gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

131

§) ¹ÜgÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ d£ÀgÄÀ MAzÀÄ ¤¢üðµÀÖ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ±Á±Àv é ª À ÁV £É¯¹ É gÀÆrü¹PÉÆArgÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÁæaãÀ PÀȶ ¥ÀzÞÀ wAiÀiÁVzÉ. E°è£À ¥ÁæPÀÈwPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½UÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁVgÀÄvÀÛªÉ. PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥Á¼ÀÄ©qÀzÉ ¥Àæw ªÀµÀðªÀÇ ¤gÀAvÀgÀªÁV ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ‘¹ÜgÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. F «zsÁ£ÀzÀ°è ºÉZÀÄѪÀj PÀȶ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß £ÉgÉAiÀÄ d£ÀjUÉ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ CxÀªÁ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À°è ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¹ÜgÀ fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è ºÁ®Ä, ªÀiÁA¸À, GuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆUÀ®Ä ªÀÄÄAvÁzÀ GvÀà£ÀßUÀ½UÁV ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ‘C¯ÉªÀiÁj ¥À±ÀÄ¥Á®£É’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. 2) ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ C¢üPÀ d£À ¸ÁAzÀv æ A É iÀÄļÀî ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ¨sÆ À »qÀĪÀ½AiÀÄ UÁvÀª æ ÅÀ aPÀÌzÁVzÀÄÝ. §ºÀ¼À ¸ÁAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÄÀ Ñ GvÁàzÀ£É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¨ÉøÁAiÀÄ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß ‘¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ºÉZÄÀ Ñ PÁ«ÄðPÀgÄÀ (±Àª æ ÄÀ ) ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼Àª£ À ÄÀ ß vÉÆqÀV¸ÀĪÀ PÀȶAiÀiÁVzÉ. aPÀÌ ¨sÆ À »qÀĪÀ½UÀ¼° À è ¨É¼ÉUÀ¼À UÀjµÀ× E¼ÀĪÀjAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀPÁÌV ºÉZÀÄÑ ±ÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß vÉÆqÀV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ®¨sÀå«gÀĪÀ ¸ÀtÚ vÀÄAqÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀµÀðzÀÄzÀÝPÀÆÌ ¸ÁUÀĪÀ½UÁV G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è gÉÊvÀgÀÄ eÁUÀgÀÆPÀvɬÄAzÀ ªÀÄtÚ£ÀÄß G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ JgÀqÀÄ CxÀªÁ JgÀqÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀgÀÄ. gÉÊvÀgÀÄ ¥Àæw WÀlPÀ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ºÉZÀÄÑ E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ aPÀÌ ¨sÀÆ»qÀĪÀ½AiÀįÉèà UÀjµÀ× GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀÅzÉà ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ UÀÄt®PÀët. F «zsÀzÀ°è, PÀȶ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ½AzÀ ¤ªÀð»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F PÀȶ ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ zÉñÀzÀ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ºÁUÀÆ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå«gÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀªÉð ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀÄzÀÄ. ¨sÀvÀÛªÀÅ ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. 3)

ªÁtÂdå ¨ÉøÁAiÀÄ

zÉòÃAiÀÄ §¼ÀPÉUÀ¼À®èzÉ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ PÀȶ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è GvÁࢸÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘ªÁtÂdå ¨ÉøÁAiÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. F jÃwAiÀÄ PÀȶAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨såÀ , ºÉZÄÀ Ñ «±Á®ªÁzÀ «gÀ¼À d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è gÀÆrüAiÀÄ°èz.É «¸ÁÛgª À ÁzÀ d«ÄãÀÄUÀ¼À°è, PÀrªÉÄ ±ÀæªÀÄ, zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À §¼ÀPÉ, ªÀiÁgÁlPÁÌV ºÀtzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼A É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. 4)

«Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄ

¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀzÀgÀ eÉÆvÉUÉ eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼À ¥Á®£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ PÀȶ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ‘«Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄ’ JAzÀÄ PÀgAÉ iÀÄĪÀgÄÀ . F ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ°è d«ÄãÀ£ÄÀ ß DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¨É¼U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼AÉ iÀÄĪÀzPÀ ® À z è É EvÀgÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼À ¥Á®£É, PÉÆý ¸ÁPÀuÉ, gÉõÉä PÀȶ, eÉãÀÄ ¸ÁPÀuÉ EvÁå¢. gÉÊvÀgÀÄ ¨É¼É ªÀÄvÀÄÛ eÁ£ÀĪÁgÀÄ ¸ÁPÀuÉ JgÀqÀÆ PÀqɬÄAzÀ ºÉZÀÄÑ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄĪÀgÄÀ . ¨sÁgÀvz À ° À è EzÀ£ÄÀ ß 1951 jAzÀ eÁjUÉ vÀg¯ À Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¥ÀZ æ ° À vÀªÁVgÀĪÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR gÁdåU¼ À AÉ zÀg,É gÁd¸ÁÛ£À, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ§, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ.

132

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

5) £ÉqÀÄvÉÆÃlzÀ ¨ÉøÁAiÀÄ MAzÉà vÀgº À z À À ºÀtzÀ ¨É¼A É iÀÄ£ÀÄß «±Á®ªÁzÀ ¨sÆ À «Ä CxÀªÁ vÉÆÃlUÀ¼° À è ¨É¼A É iÀÄĪÀÅzÀPÌÉ ‘£ÉqÄÀ vÉÆÃlzÀ ¨ÉøÁAiÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. «±ÉõÀ jÃwAiÀÄ ªÁtÂdå ªÀiÁzÀj ¨ÉøÁAiÀÄ. EzÀPÉÌ C¢üPÀ §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀÄzÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄjvÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ ªÀÄÄRåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è DzsÀĤPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊeÁÕ¤PÀ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £ÉqÀÄ vÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ, ZÀºÀ, PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ gÀ§âgï. 6) Mt ¨ÉøÁAiÀÄ PÀrªÉÄ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß (CAzÀgÉ 50 ¸ÉA.«Äà VAvÀ PÀrªÉÄ) ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ, ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ¹Ã«ÄvÀ CxÀªÁ E®èzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è gÀÆrüAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß ‘Mt ¨ÉøÁAiÀÄ’ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . F ¥ÀæPÁgÀzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ zÀRÍ£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä, ¥À²ÑªÀÄ gÁd¸ÁÛ£À, ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ±ÀĵÀÌ ªÀÄvÀÄÛ CgɱÀĵÀÌ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è gÀÆrüAiÀÄ°ègÀĪÀÅzÀÄ. PÁëªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §gÀUÁ®UÀ¼ÀÄ F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ E¼ÀĪÀj MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ°è ¥sÀ¸À®Ä ¤ÃqÀĪÀ ºÁUÀÆ §gÀªÀ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À§®è ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. eÉÆüÀ, ¸ÀeÉÓ, gÁV, JuÉÚPÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ Mt ¨ÉøÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. 7) DzÀæð ¨ÉøÁAiÀÄ ¸ÁPÀµÄÀ Ö ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ«®èzÃÉ ¨É¼U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄĪÀzPÀ ÌÉ vÀj ¨ÉøÁAiÀÄ CxÀªÁ DzÀð æ ¨ÉøÁAiÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è CAzÀgÉ 100 jAzÀ 150 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è JgÀqÀÄ CxÀªÁ §ºÀÄ ¨É¼É ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ gÀÆrüAiÀÄ°ègÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÀvÀÛ, PÀ§Äâ, ¸Ét§Ä, ZÀºÀ, PÁ¦ü, gÀ§âgï EvÁå¢ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀzÀjAzÀ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. 8) ¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÇgÉÊPɪiÀ Ár ¨É¼U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄĪÀÅzÀPÌÉ “¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ” J£ÀÄߪÀgÄÀ . ªÀiÁ£ÀÆ£ ì ï ªÀļÉAiÀÄÄ IÄvÀÄPÁ°PÀ, C¤²ÑvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¤AiÀÄ«ÄvÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨sÁgÀvz À ° À è F jÃwAiÀÄ PÀȶ «zsÁ£ÀªÅÀ CvÀ媱 À åÀ Pª À ÁVgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉZÀÄÑ «¸ÁÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ ¤ÃgÁªÀjUÉ M¼À¥ÀnÖzÉ. F ¥ÀæPÁgÀzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ ºÉZÁÑV GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ§, ºÀjAiÀiÁt, ©ºÁgÀ, Mr±Á, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåU¼ À ° À è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ C£ÉÃPÀ ºÀ®ªÀÅ gÁdåU¼ À ° À A è iÀÄÆ ¸ÀºÀ gÀÆrüAiÀÄ°èz.É

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

133

8.2 ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ ºÉƸÀ DAiÀiÁªÀÄ ºÀ¹gÀÄ PÁæAw æ ÃÉs zsU À ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ DzsÄÀ ¤PÀ PÀȶ P˱À®åzÀ C¼Àªr À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ CxÀð : ºÉZÄÀ Ñ E¼ÀĪÀjAiÀÄ ¨É¼É ¥À¨ DºÁgÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀPÉÌ ‘ºÀ¹gÀÄ PÁæAw’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ¤ÃqÀĪÀ vÀ½UÀ¼ÀÄ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ, ¤ÃgÁªÀj §¼ÀPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄÄ CªÉÄÃjPÀzÀ PÀȶ vÀdÕ£ÁzÀ £ÁªÀÄð£ï E ¨ÉÆïÁðUï¤AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1960gÀ°è ¥ÀjZÀAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgPÀ ÁgÀªÅÀ , 1960 gÀ ªÀÄzsåÀ ¨Ás UÀz° À è MAzÀÄ ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ f¯Áè PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ (DAiÀiïJr¦) ªÀ£ÄÀ ß ¥ÀjZÀ¬Ä¹vÀÄ. ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼° À è PÀª æ ÄÉ Ãt ºÉƸÀ vÀAvÀe æ ÁÕ£ª À ÅÀ DPÀ« æ ĹPÉÆArvÀÄ. ºÉZÄÀ Ñ E¼ÀĪÀj ¥À¨ æ ÃÉs zsU À ¼ À À ©ÃdUÀ¼£ À ÄÀ ß ‘¥ÀªÁqÀ ©Ãd’ UÀ¼A É zÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . EªÀÅ 1964-65 gÀ §gÀUÁ® ªÀµð À zÀ°è ªÉÆzÀ®Ä PÉëÃvÀz æ ° À è ¥ÀjÃQ븯 À Á¬ÄvÀÄ. ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ ? £ÁªÀÄð£ï C£Éð¸ïÖ ¨ÉÆïÁðUï ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ ©A©¸À®n à z Ö ÁÝg.É DzÀgÉ ªÀiÁ£ÀPÆ É ÃA§Ä ¸ÁA§¹ªÀ£ï ¸Áé«Ä£ÁxÀ£ï ¨sÁgÀwÃAiÀÄ vÀ½«eÁÕ¤ DVzÀÄÝ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è DvÀ£À£ÀÄß ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ¦vÁªÀĺÀ£A É zÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

UÉƧâgÀ ºÁPÀĪÀÅzÀÄ

¸À¹ ªÀÄr¬ÄAzÀ ¨sÀvÀÛzÀ ¥ÉÊgÀÄUÀ¼À£ÀÄß QüÀĪÀÅzÀÄ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ P˱À®åUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvz À ° À è ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÁgÁ¸ÀUl À Ä (¥ÁåPÃÉ eï) ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ ªÁVzÉ. EzÀgÀ ¸Ázs£ À É ªÀÄvÀÄÛ AiÀıÀ¸ÄÀ ì ºÀ®ªÀÅ CA±ÀU½ À AzÀ ¤zsð À j¸À®àqÄÀ ªÀÅzÀÄ, CªÀÅUÀ¼° À è ªÀĺÀvéÀzÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀU æ ¼ À £ À ÄÀ ß F PɼÀUÉ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. 1)

C¢üPÀ E¼ÀĪÀj vÀ½UÀ¼ÀÄ (HYV) : C¢üPÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄ vÀ½UÀ¼ÀÄ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ CrAiÀÄ°è ªÀĺÀvÀézÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÁVªÉ. gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼ÀÄ, C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ°è ¥ÀPÀéªÁUÀĪÀ, ¢é¨É¼ÉÀ ¨ÉøÁAiÀÄ, VqÀØPÁAqÀ,

134

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ZÀAqÀªÀiÁgÀÄvÀ ºÁ¤ ¤gÉÆÃzsÀPÀvÀé ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæwQæ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÁVªÉ.

2)

¤ÃgÁªÀj §¼ÀPÉ : ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¤²ÑvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ ¤Ãj£À ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀ®èzÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.

3)

gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À À §¼ÀPÉ : C¢üPÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀPÌÉ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ eÉÆvÉUÉ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj vÀ½UÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ UÉƧâgÀUÀ¼ÀÄ CUÀvÀå.

4)

QÃl ªÀÄvÀÄÛ Qæ«Ä£Á±ÀPÀUÀ¼À §¼ÀPÉ : zÉÆõÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¸À¸Àå ¸ÀAgÀPÀëuÁ PÀæªÀÄUÀ½AzÁV ¥Àæw ªÀµÀð ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 10 gÀµÀÄÖ ¨É¼É ºÁ¤AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ. EAvÀºÀ ¸ÀªÀĸÉåUÉ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ºÁUÀÆ ¸ÀÄzsÁjvÀ vÀ½UÀ¼À C¼ÀªÀrPÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è QÃl£Á±ÀPÀ, Qæ«Ä£Á±ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼É£Á±ÀPÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå.

5)

¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæ : gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ©ÃdUÀ¼À ¤UÀªÀÄ, PÀȶ G¢ÝªÉÄUÀ¼À ¤UÀªÀÄ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀºÀPÁgÀ C©üªÀÈ¢Þ ¤UÀªÀÄ EvÁå¢ gÉÊvÀjUÉ vÀªÀÄä ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArªÉ.

6)

SÁvÀj¥Àr¹zÀ PÀ¤µÀ× ¨É¯É : PÀȶ GvÁàzÀ£ÉUÉ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀPÉÌ EzÀÄ ªÀiÁ£ÀåvÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ½UÉ ¨ÉA§® ¨É¯É ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß 1964 gÀ°è zÉñÀzÁzÀåAvÀ C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ.

7)

PÀȶ ¸Á®zÀ ¸Ë®¨såÀ UÀ¼ÄÀ : ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀȶ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ°è ¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ Cw ¸ÀtÚ gÉÊvÀgÀ ¥Àª æ iÀ ÁtªÀÅ ºÉZÁÑVzÀÄÝ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä PÀȶAiÀÄ°è vÉÆqÀV¸À®Ä ºÀt«®è. ªÉÆzÀ®Ä CªÀgÀÄ §rØUÉ ºÀt PÉÆqÀĪÀ ¯ÉêÁ¢Ã«UÁgÀgÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©üvÀgÁVzÀÝgÀÄ, FUÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ, ªÁtÂdå ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæzÉòPÀ UÁæ«ÄÃt ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ gÉÊvÀjUÉ ¸ÀgÀ¼À PÀAvÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¸Á®zÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹ªÉ.

8)

UÁæ«ÄÃt «zÀÄå¢ÝÃPÀgÀt : DzsÀĤPÀ PÀȶ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è UÁæ«ÄÃt «zÀÄåwÛÃPÀgÀtªÀÅ CvÀåªÀ±ÀåPÀ. PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼ÄÀ /¥ÀA¥ï¸Émï½AzÀÀ ¤ÃgÉvÛ® À Ä, PÀȶ GvÀà£ßÀ ¸ÀA¸ÀÌgu À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAgÀPëu À ,É ¹A¥Àqu À É ¤ÃgÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ EvÀgÉ PÁAiÀÄð ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ¸ÀÄ®¨sÀzÀgÀzÀ «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ¥ÉÆgÉÊPÉ CªÀ±ÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

9)

UÁæ«ÄÃt gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ : CªÀÅ ºÀ¹gÀÄ PÁæAw AiÉÆÃd£ÉAiÀÄr PÀȶ GvÁàzÀ£É ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðzÀ ¥ÀæªÀÄÄR «¨sÁUÀªÁV ¥Àjt«Ä¹ªÉ. UÁæ«ÄÃt gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ £ÉgɺÉÆgÉAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUg À À PÉÃAzÀU æ ½ À UÉ ºÀ½U î ¼ À ÄÀ ¸ÀA¥ÀPð À ºÉÆAzÀ®Ä §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁVgÀÄvÀª Û .É ¤AiÀÄAwævÀ ªÀiÁgÀÄPÀmU ÖÉ ¼ À ÄÀ gÉÊvÀjUÉ vÀªÄÀ ä PÀȶ GvÀà£ßÀ ªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¸À®PÀgu À É ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPg À t À , gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄÄ ºÀ½î¬ÄAzÀ 5 Q.«ÄÃ. M¼ÀUÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ.

10) ªÀÄtÄÚ ¥ÀjÃPÉë : EzÀÄ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ¥ÀA æ iÉÆÃd£ÀU¼ À £ À ÄÀ ß «¸Àj Û ¸À®Ä PÉÊPÉÆAqÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ ºÉeÓÉAiÀiÁVzÉ. ««zsÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ÃdUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥sÀ®¥ÀæzÁAiÀÄPÀ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ CzÀgÀ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. 11) §ºÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ : MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥Àæw WÀlPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ ¥Àæw WÀlPÀ¢AzÀ C¢üPÀ GvÁàzÀ£É

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

135

EzÀgÀ UÀÄjAiÀiÁVzÉ. ºÉZÀÄÑ DzÁAiÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ GvÀà£ÀßUÀ¼À «ÄvÀªÀåAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ F PÁAiÀÄðPÀª æ ÀÄ C£ÀÄPÀÆ®. 12) PÀȶ AiÀiÁAwæÃPÀgt À : ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ AiÀıÀ¸ÄÀ ì PÀȶ AiÀiÁAwæÃPÀgt À zÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÁÑV CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀz Û .É AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ±ÀæªÀĪÀ£ÀÄß «ÄvÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ZÀÄgÀÄPÀÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ eÉÆvÉUÉ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ. 13) PÀȶ «±À« é zÁå®AiÀÄUÀ¼ÄÀ : PÀȶ «±À« é zÁå®AiÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ PÀȶ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÄÀ ªÀÄÆ®vÀB PÀȶ ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À AÉ iÀÄ°è vÉÆqÀVgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ gÉÊvÀjUÉ EzÀgÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß gÀªÁ¤¸ÀÄvÀÛªÉ. ºÀ¹gÀÄPÁæAwAiÀÄ AiÀıÀ¸ÀÄì ºÉZÁÑV F «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀiÁqÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß CªÀ®A©¹gÀÄvÀz Û .É EzÀPÌÉ ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ GvÀg Û À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ. ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ •

PÀȶ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ E¼ÀĪÀjAiÀÄ°è ºÉZÀѼÀ.

•

gÉÊvÀgÀ C¨sÀÄåzÀAiÀÄ : EzÀÄ ¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ Cw ¸ÀtÚ gÉÊvÀgÀ£ÀÆß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ CªÀgÀ DyðPÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. PÀȶ GvÁàzÀ£É ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À UÀ½PÉAiÀÄÄ EzÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.

•

JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ¨É¼É ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¨sÀƧ¼ÀPÉ.

•

PÀȶ ¨sÀÆ«ÄUÉ CUÀvÀåªÁzÀ CA±ÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ GvÀÛªÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ PÀȶ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ.

•

GvÀÛªÀÄ E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî ºÉƸÀ vÀ½UÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¯ÁVzÉ.

•

DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À DªÀÄzÀ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸À¯ÁVzÉ.

•

zÉñÀzÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.

•

¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV PÀȶ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.

•

UÁæ«ÄÃt GzÉÆåÃUÀzÀ ªÉÄïÉ, DAvÀjPÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ gÉÊvÀgÀ ªÀvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ°è ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjzÉ.

ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼ÀÄ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄÄ PÀȶ ªÀ®AiÀÄPÉÌ zÉÆqÀØ PÉÆqÀÄUÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÆß ºÉaѹzÉ. DzÀgÀÆ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæwPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅ PɼÀV£ÀAwªÉ. •

ºÉZÄÀ Ñ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À £ À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÅÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ.

•

ºÉZÀÄÑ ¨É¼É DªÀvÀð£À «zsÁ£À¢AzÀ PÀ¼ÉAiÀÄÄ ºÉZÁÑUÀĪÀÅzÀÄ.

•

C¢üPÀ Qæ«Ä£Á±ÀP,À QÃl£Á±ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À À §¼ÀP¬ É ÄAzÀ fêÀ ªÉÊ«zsåÀ vÉ £ÀµÖª À ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

•

CAvÀdð®zÀ°è gÁ¸ÁAiÀĤPÀU¼ À ÄÀ ¸ÉÃjPÉƼÀÄv î ª ÛÀ .É EzÀÄ £ÀªÄÀ ä DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É PÉlÖ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀÅzÀÄ.

•

gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À C¢üPÀ §¼ÀPɬÄAzÀ ªÀÄtÄÚ §gÀqÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À DgÉÆÃUÀåzÀ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

136 ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. •

¥ÁæzÃÉ ²PÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É ¼ À ÄÀ . CAzÀgÉ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄÄ PÉ®ªÀÅ gÁdåU¼ À À ªÉÄÃ¯É GvÀª Û ÄÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjzÉ. DzÀgÉ EvÀgÀ gÁdåUÀ¼À°è CzÀgÀ C£ÀÄPÀgÀuÉ PÀrªÉÄ.

E°èAiÀĪÀgÉUÉ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÀ 40 ¨sÁUÀPÉÌ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÉ. G½zÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è EA¢UÀÆ CzÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ«®è. ºÀ¹gÀÄ PÁæAw¬ÄAzÀ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¥ÀqÉzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ UÉÆâü ªÀÄvÀÄÛ PÉ® ªÀÄnÖUÉ ¨sÀvÀÛ ªÀÄÄRåªÁVªÉ. EvÀgÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¥ÀjuÁªÀĪÁV®è. CªÀÅUÀ¼À£ÀÆß ºÀ¹gÀÄPÁæAwAiÀÄ CrAiÀÄ°è vÀg¨ À ÃÉ PÀÄ. CzÀPÁÌV C°è ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ U¼ À £ À ÄÀ ß «¸Àj Û ¸ÀĪÀÅzÀÄ Cwà CªÀ±åÀ Pª À ÁVzÉ. CzÉà jÃw ¸ÀtÚ gÉÊvÀ£ÀÆ ¸ÀºÀ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.

eÉÊ«PÀ PÀȶ

(Organic farming)

ºÀ¹gÀÄ UÉƧâgÀ, «Ä±Àæt UÉƧâgÀ (PÀA¥Á¸ïÖ) §¼ÀPÉ ºÁUÀÆ eÉÊ«PÀ QÃl ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ MAzÀÄ «zsÀzÀ ¨ÉøÁAiÀÄ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß “eÉÊ«PÀ PÀȶ” J£ÀÄߪÀgÀÄ. gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ, QÃl£Á±ÀPÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀÈvÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀdåðªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀA¨sÁªÀå ¥Àj¸ÀjÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¥ÀjUÀt£ÉUÁV DgÀA¨sÀUÉÆArgÀĪÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ¸ÀÄgÀQv ë À ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀåPg À À DºÁgÀPÁÌV ºÉZÄÀ w Ñ g Û ÄÀ ªÀ ¨ÉÃrPÉ, ªÀÄt£ Ú À ¸Àé¸ÜÀ vÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥s® À ªÀvv ÛÀ A É iÀÄ ¥ÀÅ£ÁgÀÆ¥ÀtzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À CªÀ®A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ÄvÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀvÉAiÀÄ ªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÄîªÀ zÀȶ֬ÄAzÀ 21£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ MAzÀÄ ªÀÄÄRåªÁ»¤AiÀiÁV eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄÄ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÉ. C¥Àj«ÄvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÉÆA¢UÉ ««zsÀ eÉÊ«PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅzÀPÉÌ ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÀÛªÀÄ CªÀPÁ±À«zÉ. EzÀPÌÉ zÉñÀzÀ ««zsÀ PÀȶ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÄÀ ªÀÄÄRåPÁgÀt. ¨sÁgÀvz À À ºÀ®ªÀÅ ¨sÁUÀU¼ À ° À è PÀÈvÀPU À Æ É §âgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÁ¤PÀgÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QÃl£Á±ÀPU À ¼ À À £Ég« À ®èzÉ gÉÊvÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¨É¼U É ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄ®Ä, eÉÊ«PÀ ¥À±ÄÀ ¥Á®PÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊ£ÀÄUÁgÀgÄÀ OµÀzÀs ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætU  ¼ À À ZÉÆÃzÀPÀ ¸ÁæªÀ (ºÁªÉÆðãï)UÀ¼£ À ÄÀ ß §¼À¸z À ÃÉ vÀªÄÀ ä eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀuÉ ªÀiÁqÀ®Ä AiÉÆÃf¹zÁÝgÉ. F «zsÁ£ÀzÀ°è GvÁࢹzÀ DºÁgÀªÀÅ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ gÁ¸ÁAiÀ Ä ¤PÀ Dzs À j vÀ PÀ È ¶ GvÀ à £ À ß UÀ ½ UÉ ºÉ Æ Ã°¹zÁUÀ GvÀ Û ª À Ä UÀ Ä tªÀ Ä lÖ ºÁUÀ Æ ºÉ Z À Ä Ñ ¥ÉÇõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArgÀĪÀ §UÉÎ UÁæºÀPÀgÀÄ ªÀÄ£ÀUÀArgÀĪÀgÀÄ. F J¯Áè PÁgÀtUÀ½AzÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁ»¤ ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÁV ºÁUÀÆ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è C¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ zÀÈrüÃPÀj¸À®àlÖ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ eÉÊ«PÀ GvÁàzÀPÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀgÀÄ 5 ®PÀëPÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ 4.42 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼À°è eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄÄ «¸ÀÛj¹zÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ 3.88 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß zÀÈrüÃPÀÈvÀ eÉÊ«PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ CªÀÅ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀĪÀ½AiÉÄÃvÀgÀ PÀmÁªÀÅUÀ¼ÉgÀqÀjAzÀ®Æ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ zÀÈrüÃPÀÈvÀ eÉÊ«PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À°è J¯Áè ¥ÀæPÁgÀzÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, §¸ÀĪÀÄw CQÌ, ªÀiÁA¸À, ¢éz¼ À À zsÁ£Àå, ¸ÉÆÃAiÀiÁ CªÀg,É ¸Á¹ªÉ, ±ÉÃAUÀ, eÉãÀÄvÀÄ¥Àà, ZÀº,À ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð, PÁ¦ü, ºÀtÄÚ, vÀgPÀ ÁjUÀ¼ÄÀ , VqÀªÄÀ Æ°PÉ, ºÀwÛzÁgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ . ¨sÁgÀvz À ° À è eÉÊ«PÀ PÀȶ DAzÉÆî£ÀªÅÀ ºÉZÄÀ Ñ ªÉÄZÀÄÑUA É iÀÄ£ÀÄß ¥Àqz É ÄÀ PÉÆArzÀÄÝ CzÀÄ C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼° À è ªÁå¥ÀPª À ÁzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. PÀ£ÁðlPÀ

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

137

eÉÊ«PÀ PÀȶ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß DZÀgÀuÉUÉ vÀAzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÁdåªÁVzÀÄÝ, EzÀ£ÀÄß 24 ªÀiÁZïð, 2004 gÀAzÀÄ ¥ÁægA À ©ü¹vÀÄ. ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁV »ªÀiÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À, gÁd¸ÁÛ£,À ªÀĺÁgÁµÀÖç, GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±À, GvÀg Û ÁAZÀ®, PÀ£ÁðlPÀ ªÀ Ä vÀ Ä Û UÀ Ä dgÁvï gÁdåUÀ ¼ À ° è PÀ æ ª À Ä §zÀ Þ ªÁzÀ eÉ Ê «PÀ PÀ È ¶ AiÉ Æ Ãd£É PÀ A qÀ Ä §gÀ Ä vÀ Û z É . ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ ? ºÀ¹gÀÄ UÉƧâgÀ, «Ä±ÀætUÉƧâgÀ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ«PÀ QÃl ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ ºÁUÀÆ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ, QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼À£ÀÄß §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀzÉà C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ MAzÀÄ «zsÀªÉà eÉÊ«PÀ PÀȶ. eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄÄ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ ªÀÄvÀÄÛ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀdåð ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀUÆ É AqÀzÝÀ ®,è §zÀ¯ÁV CzÀÄ ªÀÄÆ®vÀB eÉÊ«PÀ ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß¼Àî PÀȶ ZÀlĪÀnPÉ, AiÀiÁAwæPÀ Dzsj À vÀªÁzÀÄzÀ®.è eÉÊ«PÀ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ «£Áå¸À ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£ÀªÀÅ «±ÉõÀªÁV eÉÊ«PÀ UÀÄtªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛzÉ, §zÀ¯ÁV £ÉʸÀVðPÀ fë¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÜÉ UÉ ¥Àw æ PÀÆ®ªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅ¢®è ºÁUÀÆ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±Àª£ À ÄÀ ß PÀ°à¸ÄÀ vÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgv À A É iÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÀÛz.É eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£A É iÀÄ »AzÉ CqÀVgÀĪÀ vÀvéÀªA É zÀgÉ ¨É¼U É ½ À VAvÀ ªÀÄtÚ£ÄÀ ß ¥ÉÇö¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀPæ ÈÀ w¬ÄAzÀ ¥Àqz É ÄÀ PÉÆAqÀzÝÀ £ÄÀ ß ªÀÄgÀ½ CzÀPÌÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÉà EzÀgÀ ªÀÄƯÁxÀð. eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄÄ ¸ÁzsÀ£Á ¤ªÀðºÀuÉUÉ ªÀiÁvÀæ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÝ®è, CzÀÄ PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ MAzÀÄ fë ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀævÁ ¹zÁÞAvÀªA É zÀÄ ¥Àw æ ¥Á¢¸ÀÄvÀz Û .É

CAUÁA±À PÀȶ

(Tissue Culture)

PÀÈvÀPÀ, «µÁtÄgÀ»vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇõÀPÀ DºÁgÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è MAzÀÄ fêÀPÉÆñÀ CxÀªÁ CAUÁA±À CxÀªÁ fë ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘CAUÁA±À PÀȶ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥Áæt PÉÆñÀUÀ¼À PÀȶUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄnÖUÉ CAUÁA±À PÀȶ ±À§ÝªÀ£ÀÄß ¸À¸ÀåUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. CAUÁA±À PÀȶAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ MAzÀÄ ºÉƸÀ DAiÀiÁªÀĪÁVzÀÄÝ, E°è £ÁªÀÅ ¸À¸Àå CAUÁA±ÀUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ¸ÀA§Azs¥ À l À ÖAvÉ ZÀað¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É MAzÀÄ ¸À¸Àå CAUÁA±À CxÀªÁ CzÀgÀ CAUÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥sÀ®¤ÃqÀzÀ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁzsÀåªÀÄ ¥Àæ£Á¼ÀzÀ°è ¸ÁUÀĪÀ ¸ÁUÀĪÀ½UÉ “¸À¸Àå CAUÁA±À PÀȶ” J£ÀÄߪÀgÀÄ. fëAiÀÄ ºÉÆgÀUÀqÉ £ÀqÉAiÀÄĪÀ PÀȶ. MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¸À¸Àå CAUÁA±À¢AzÀ ¥ÀÇtð ¸À¸ÀåªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ° DAUÀè ¨sÁµÉAiÀÄ ‘in-vitro’ (¯Áån£ï ±À¨ÁÝxÀðzÀ°è £À½PÉAiÀÄ°è JAzÀxÀð) JAzÀgÉ ¥Àæ£Á½PÉAiÉÆAzÀgÀ°è CxÀªÁ ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄzÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ JAzÀxÀð.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

138

¥ÀAæ iÉÆÃUÁ®AiÀÄzÀ°è CAUÁA±À PÀȶ CAUÁA±À PÀȶAiÀÄ C£ÀéAiÀÄUÀ¼ÀÄ (Application of Tissue Culture) ¸À¸Àå CAUÁA±À PÀȶ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀÅ ««zsÀ C£ÀéAiÀÄ (¥ÀæAiÉÆÃUÀ) ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. GzÁ: ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ媸 À ÁAiÀÄ ¤ªÀðºÀu,É vÉÆÃlUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ VqÀªÄÀ Æ°PÉU¼ À ÄÀ . ¸À¸åÀ CAUÁA±À PÀȶ C£ÀéAiÀÄ (¥ÀæAiÉÆÃUÀ)UÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ. Ø zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ vÀzÀÆæ¦ ¸ÀAvÁ£Á©üªÀÈ¢ÞUÁV ¸ÀÆPÀë÷ä ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ. Ø ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ CAUÀUÀ¼À «PÁ¸À ºÁUÀÆ EvÀgÉ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼À §UÉÎ ¥Àj²Ã®£É. Ø MAzÉà §UÉAiÀÄ AiÀÄÄUÀäPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî®Ä ¢éUÀÄt CUÀÄtÂvÀ GvÁàzÀ£É. Ø ªÀA±ÀªÁ» ªÀåvÁå¸ÀzÀ ¸ÀȶÖ. Ø OµÀ¢ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ªÀiË®åªÀżÀî G¥À ¸À¸ÉÆåÃvÀà£ÀßUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ. Ø ªÀ£Àå ¸ÀA§A¢ü ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ½AzÀ ¨É¼É ¸À¸Àå ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À ªÀA±ÀªÁ»¤UÉ ªÀUÁðªÀuÉ. Ø ¸À¸ÀåUÀ¼À ªÀA±ÀªÁ» AiÀiÁAwæÃPÀvÉ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

139

¸À¸Àå CAUÁA±À PÀȶAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. 1.

wêÀæUÀwAiÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ. CAzÀgÉ MAzÉà ªÀÄÆ® ¸À¸Àå CAUÁA±À¢AzÀ DgÀA©ü¹ MAzÉà ªÀµÀðzÀ°è ¸ÀºÀ¸ÁægÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀ§ºÀÄzÀÄ.

2.

QÃl ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀPÁgÀPÀUÀ½AzÀ ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ gÉÆÃUÀ ªÀÄÄPÀÛ ¸À¸ÀåUÀ¼À GvÁàzÀ£É ºÁUÀÆ gÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ QÃl ¤gÉÆÃzsÀPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À (¨É¼É) ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.

3.

¸ÀܼÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À G½vÁAiÀÄ. CAzÀgÉ ¸Àº¸ À ÁægÄÀ ¸À¸åÀ U¼ À £ À ÄÀ ß PÉ®ªÉà ZÀzg À À «ÄÃlgï «¹ÛÃtðªÀżÀî ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄzÀ°è ¨É¼É¸À§ºÀÄzÀÄ.

4.

ªÀµÀðzÁzÀåAvÀ ¨ÉÃrPÉUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¸ÀAvÁ£Á©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.

5.

Cw ¸ÀÆPÀë÷ä ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁUÁtÂPÉ PÁAiÀÄð ¸ÀÄ®¨sÀ.

6.

CUÀvÀåªÁzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß DAiÀÄÝ ¸ÀAvÁ£Á©üªÀÈ¢Þ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ°è CAUÁA±À PÀȶ ªÀ媸 À ÁAiÀÄzÀ ºÉƸÀ DAiÀiÁªÀĪÀ£ÄÀ ß UÀªÄÀ £Àz° À l è ÄÖPÆ É AqÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgPÀ ÁgÀªÅÀ CAUÁA±À PÀȶ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¥Àª æ ÀÄÄR ¥ÁvÀª æ À»¹zÉ. zÉñÀzÀ°è ªÁtÂdå jÃwAiÀÄ CAUÁA±À PÀȶAiÀÄÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV gÀÆrüUÉ §A¢zÉ. F §UÉÎ eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£À E¯ÁSÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÀÅ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArzÉ. EzÀÄ ¸ÀÆPÀë÷ä ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ vÀAvÀæeÁÕ£À ¥ÁPïðUÀ¼£ À ÄÀ ß ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅuÉU¼ À ° À è ºÁUÀÆ zɺ° À AiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀȶ ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À Á ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è £ÀAdÄgÉÆÃUÀ ¤tðAiÀĪÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtªÀÄlÖ ¤AiÀÄAvÀt æ ¥ÀA æ iÉÆÃUÁ®AiÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸Áܦ¹zÉ. C®èz,É zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÉƸÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtPÉÌ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀAvÉ VqÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀPÁÌV ºÁUÀÆ ªÀÄtÂÚ£À°è CAUÁA±À PÀȶAiÀÄ°è ¨É¼ÉzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À AiÀıÀ¹é ¸ÁÜ¥À£ÉUÁV 6 vÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¸À¯ÁVzÉ. £ÀÆgÁgÀÄ SÁ¸ÀV ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸À¸Àå ¸À¹UÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄwÛªÉ. »ÃUÉ ¨É¼É¹zÀ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸À¹UÀ¼À£ÀÄß DAvÀjPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉUÉ ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ UÀÄj¬ÄgÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 25 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß gÀ¥ÅÀs öÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À°è ¨Á¼É, K®QÌ, PÀ§Äâ, D®ÆUÉqÉØ, C®APÀgÀt ¸À¸Àå, CgÀtå ªÀÈPÀë ¥Àæ¨sÉÃzÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ ¸ÉÃjgÀÄvÀÛªÉ.

vÉÆÃlUÁjPÉ (Horticulture) EwÛÃZÉUÉ PÀȶ DzsÀjvÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ UÀÄjUÀ¼À°è vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄÄ MAzÁVzÀÄÝ ºÉZÄÀ Ñ ªÀĺÀvéÀª£ À ÄÀ ß ¥Àqz É ÄÀ PÉÆArzÉ. DAUÀè ¨sÁµÉAiÀÄ ‘Horticulture’ JA§ ±À§ÝªÅÀ ‘Hortus’ ªÀÄvÀÄÛ ‘Colere’ JA§ JgÀqÄÀ ¯Áån£ï ¨sÁµÁ ±À§ÝU½ À AzÀ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀªÁzÀÄzÀÄ. Hortuss JAzÀgÉ vÉÆÃl (Garden) JAvÀ®Æ ªÀÄvÀÄÛ Colere JAzÀgÉ ¸ÁUÀĪÀ½ JAzÀxÀð. CAzÀgÉ PÀæªÀħzÀÞªÁV vÉÆÃlUÀ¼À°è ºÀtÄÚ, vÀgÀPÁj, ºÀƪÀÅ, ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð, £ÉqÀÄ vÉÆÃ¥ÀÅ ¨É¼É, VqÀªÀÄÆ°PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÁ¹vÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀ PÀ¯ÉUÉ ‘vÉÆÃlUÁjPÉ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. FUÀ®Æ EvÀgÉ PÀȶ ¨É¼ÉUÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ DzÁAiÀÄQÌAvÀ vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ½AzÀ §gÀĪÀÅzÀÄ ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀzÀ°è «±ÉõÀ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.

140

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ PÀæªÀĪÁVzÀÄÝ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÁUÀĪÀ½ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀÄzsÁjvÀ vÀ½, QÃl£Á±ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À À §¼ÀPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À Æ É ß¼ÀUÆ É ArzÉ. EzÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ £ÀÄjvÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉ CUÀvÀå«zÉ. C¢üPÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß aPÀÌ ¨sÀÆ»qÀĪÀ½AiÀįÉèà ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¨sÁgÀvz À ° À è C©üªÈÀ ¢Þ ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¨sËUÉÆýPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÇgÀPÀªÁVªÉ. ««zsÀ vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä zÉñÀzÀ°è GvÀÛªÀĪÁzÀ ¸ÁªÀÄxÀåð«zÉ. PÀȶAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÀgÀ°è ªÉÊ«¢Þ÷åÃPÀgÀtªÀżÀî vÉÆÃlUÁjPÁ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ UÀÄgÀÄw¹zÉ. vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼U É ¼ À À GvÁàz£ À A É iÀÄ£ÀÄß ºÉa¸ Ñ ÄÀ ªÀÅzÀPÁÌV C¼Àªr À ¹zÀ vÀAvÀU æ ÁjPÉAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuA É iÀiÁUÀÄvÁÛ §A¢zÉ. EAzÀÄ, ¨sÁgÀvÀªÀÅ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è aãÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 23.2 «Ä°AiÀÄ£ï ºÉPÖÃÉ gÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è 257.3 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄß vÉÆÃlUÁjPÁ GvÀ£ à ßÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß GvÁࢹzÉ. EwÛÃZÉUÉ vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè GvÀÛªÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀiÁVzÉ. EzÀPÉÌ vÉÆÃlUÁjPÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½VgÀĪÀ C¥ÁgÀ ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ºÉaÑgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRå PÁgÀt.

vÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀĪÀ½ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ vÉÆÃlUÁjPÉ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è ºÀtÄÚ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀżÀîªÀÅ. CªÀÅ zÉñÀzÀ vÉÆÃlUÁjPÁ ¨É¼ÉUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 30 ¨sÁUÀ (76.4 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß)ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 2011-12 gÀ°è ¨sÁgÀvÀ 6.7 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥Àz æ ÉñÀzÀ°è ºÀtÄÚ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁVvÀÄÛ. EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄ ¥Àz æ ÉñÀzÀ°è ±ÉÃ. 29 ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÀz Û .É EwÛÃZÉUÉ zÉñÀz° À è ºÀtÄÚ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ PÉÃë vÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À U É ¼ À g É q À g À ® À Æè C¥ÁgÀªÁzÀ ªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ºÀtÄÚ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß C¥Àj«ÄvÀªÁV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄwÛzÉ. ºÀtÄÚ ¨É¼ÉUÀ½UÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß Dzsj À ¹ ¨sÁgÀvz À À ºÀtÄÚU¼ À £ À ÄÀ ß ªÀÄÆgÀÄ «zsU À ¼ À ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

141

CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. i) GµÀÚªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀGµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ : ªÀiÁªÀÅ, ¨Á¼É, ¤A¨É eÁwUÉ ¸ÉÃjzÀ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ (Citrus), C£Á£À¸ï, ¥ÀgÀAV, ¹Ã¨É, ¸À¥ÉÇÃl, ºÀ®¸ÀÄ, zÁæQë ªÀÄvÀÄÛ °aºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ. ii) ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ : ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¸ÉçÄ, ¥ÉÃgÀÄ ºÀtÄÚ, ¦ÃZï, ZÀPÉÆÃvÀ, d®ÝgÀÄ, ¨ÁzÁ«Ä ªÀÄvÀÄÛ DPÉÆæÃlÄUÀ¼ÀÄ F UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. iii)±ÀĵÀ̪À®AiÀÄzÀ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ : F UÀÄA¦£À°è C£ÉÆî, zÁ½A¨É, ZÉj, C£ÉÆߣÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À¯Áì ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛª.É ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÀiÁªÀÅ, ¨Á¼É, ¸À¥ÉÇÃl ªÀÄvÀÄÛ °A¨É ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅzÀgÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É ¥ÀgA À V ºÀtÄÚU¼ À À E¼ÀĪÀjAiÀÄ°è ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ ¸ÉçÄ, zÁæQ,ë QvÀ¯ Û É ªÀÄvÀÄÛ C£Á£À¸ïUÀ¼À GvÁàz£ À U É É ¥À¹ æ zÀÞªÁVzÉ. ¨Á¼É, ªÀiÁªÀÅ, ºÀĽºÀtÄÚ, ¥ÀgA À V, ¹Ã¨É, ¸ÉÃ§Ä ªÀÄvÀÄÛ C£Á£À¸ï ºÀtÄÚU¼ À À GvÁàz£ À É zÉñÀzÀ MlÄÖ ºÀtÄÚUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 82.8 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀtÄÚUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ CzÀÄ PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ. ºÀtÄÚ ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè ªÀĺÁgÁµÀÖç ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀzÉñÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EªÀÅ zÉñÀzÀ MlÄÖ ºÀtÄÚ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ±Éà 33.3 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtÄÚUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 26.7 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. EªÀÅUÀ¼À vÀgÀĪÁAiÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, UÀÄdgÁvï, PÀ£ÁðlPÀ, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, ©ºÁgÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, PÉÃgÀ¼À, Mr±Á, C¸ÁìA, dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ºÀtÄÚUÀ¼À°è ¨Á¼É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁªÀÅ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ. EªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ºÀtÄÚUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 58.4 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ¨Á¼É ºÀtÂÚ£À ¥Á®Ä ¥ÀæzsÁ£ÀªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ ºÀtÄÚUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.37.2 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁªÀÅ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÄÝ CzÀgÀ ¥Á®Ä ±ÉÃ. 21.2 ¨sÁUÀzÀµÁÖVgÀÄvÀÛzÉ. gÁdåªÁgÀÄ ºÀtÄÚ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉëÃvÀæ (¸Á«gÀ

±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át

GvÁàz£ À É (¸Á«gÀ l£ÀÄß)

±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át

ºÉPÉÖÃgÀÄ)

E¼ÀĪÀj (l£ÀÄß/ ºÉPÉÖÃjUÉ)

ªÀĺÁgÁµÀÖç

1560.0

23.3

10538.0

13.8

6.8

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

671.7

10.0

9841.1

12.9

14.7

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

332.0

5.0

8535.1

11.2

25.7

UÀÄdgÁvï

353.7

5.3

7522.4

9.8

21.3

PÀ£ÁðlPÀ

371.8

5.5

6428.1

8.4

17.3

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

142 GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

337.0

5.0

5795.1

7.6

17.2

©ºÁgÀ

299.2

4.5

3946.4

5.2

13.2

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

159.6

2.4

3391.3

4.4

21.3

¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À

216.6

3.2

3055.4

4.0

14.1

PÉÃgÀ¼À

296.1

4.4

2429.5

3.2

8.2

dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ

455.7

6.8

2329.9

3.0

5.1

Mr±Á

329.0

4.9

2154.4

2.8

6.5

EvÀgÉ

1321.8

19.7

10476.5

13.7

7.9

MlÄÖ

6704.2

100.0

76424.2

100.0

11.4

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ° ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÀiÁ«£ÀºÀtÄÚ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ°è ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. vÀgPÀ ÁjUÀ¼ÄÀ vÉÆÃlUÁjPÉ ¨ÉøÁAiÀÄ PÀª æ ÄÀ zÀ°è vÀgPÀ Áj ¨É¼U É ¼ À À ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄÄ MAzÀÄ C«¨sÁdå ¨sÁUÀªÁVzÉ. vÀgPÀ Áj ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑ¢AzÀ C¢üPÀ ¯Á¨sÀUÀ½¸ÀĪÀAvÀºÀªÀÅ, ºÉZÀÄÑ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀÄzÀ CUÀvÀå«zÉ. ««zsÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥Àj¹Üw ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À UÀÄtUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ ««zsÀ §UÉAiÀÄ vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ «gÀĪÀ ¨sÁUÀU¼ À ° À è ªÀµð À PÉÌ 3 jAzÀ 4 ¥s¸ À ® À £ÀÄß ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÀÄ. vÀgPÀ ÁjUÀ¼ÄÀ C¯Áઢ À A ü iÀÄ°è ¥s¸ À ® À £ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀÄÄAUÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AUÁgÀÄUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¨É¼A É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¢ÃWÁðªÀ¢ü ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ £ÀµÀÖªÁzÀAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨ÀsðUÀ¼À°è §zÀ°UÉ vÀgÀPÁj ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. F «zsÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉܬÄAzÀ vÀgPÀ Áj ¨É¼É ¨É¼A É iÀÄĪÀÅzÀ£ÄÀ ß “£ÀqÄÀ ¥s¸ À ® À Ä” J£ÀÄߪÀgÄÀ . C¯Áઢ À A ü iÀÄ°è ¥Àqz É À EAvÀºÀ ¥s¸ À ° À UÉ DPÀµð À tÂÃAiÀĪÁzÀ ¨É¯É zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¥À¥ æ A À ZÀz° À è aãÁzÀ vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ ¨sÁgÀvª À ÅÀ JgÀq£ À A É iÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR vÀgPÀ Áj GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8.9 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è 156 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. F GvÀà£ÀߪÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ GvÀà£ÀßzÀ°è ±ÉÃ. 13 ¨sÁUÀzÀµÁÖVgÀÄvÀÛzÉ. EwÛÃZÉUÉ vÀgÀPÁjUÀ¼À ¥Àæw ºÉPÉÖÃgÀÄ E¼ÀĪÀj ºÁUÀÆ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè ¸ÁPÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è ««zsÀ §UÉAiÀÄ vÀgPÀ ÁjUÀ¼£ À ÄÀ ß GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄwÛz.É ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀ vÀgPÀ ÁjUÀ¼A É zÀg;É FgÀĽî, mÉƪÀiÁåmÉÆ, §zÀ£É, D®ÆUÀqÉØ, J¯ÉPÉÆøÀÄ, ºÀƪÀÅPÉÆøÀÄ, ¨ÉAqÉ, §mÁt ªÀÄvÀÄÛ ©Ã£ïì. EªÀÅUÀ¼À°è D®ÆUÉqÉØAiÀÄÄ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ vÀgÀPÁj GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 27 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. vÀgÀĪÁAiÀÄ mÉƪÀiÁåmÉÆ (±ÉÃ.12), FgÀĽî (±ÉÃ.11), §zÀ£É (±ÉÃ.8), J¯ÉPÉÆøÀÄ (±ÉÃ.5.4) ºÀƪÀÅPÉÆøÀÄ (±ÉÃ.4.7), ¨ÉAqÉ, §mÁtÂUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

143

§mÁt ªÀÄvÀÄÛ ºÀƪÀÅPÉÆøÀÄUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ, §zÀ£É, J¯ÉPÉÆøÀÄ ªÀÄvÀÄÛ FgÀĽîUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ mÉƪÀiÁåmÉÆ ªÀÄvÀÄÛ D®ÆUÉqÉØUÀ¼À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ªÀÄÆgÀ£A É iÀÄzÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼À°è vÀgÀPÁj ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼ÀÄ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè ªÀÄÄA¢ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀªÀÅ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ vÀgÀPÁj GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 15 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ (±ÉÃ.12.7), ©ºÁgÀ (±ÉÃ.10), DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À (±ÉÃ.8), ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À (±ÉÃ. 6.5), UÀÄdgÁvï (±ÉÃ. 6.4), vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ (±ÉÃ. 5.8), ªÀĺÁgÁµÀÖç (±ÉÃ. 5.6), PÀ£ÁðlPÀ (±ÉÃ. 5) ªÀÄvÀÄÛ ºÀjAiÀiÁt (±ÉÃ. 3). F J¯Áè ºÀvÀÄÛ gÁdåUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃj zÉñÀzÀ MlÄÖ vÀgÀPÁj GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 83.4 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛªÉ. ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀÅgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À GvÁàz£ À U É É ¥À¹ æ zÀÞªÁVzÉ. ¥À¥ æ A À ZÀz¯ À ÃèÉ Cw ºÉZÀÄÑ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À GvÁàzÀ£É, §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ. vÉÆÃlUÁjPÁ ¨É¼ÉUÀ¼À°è ¸ÁA¨ÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ “¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À £ÁqÀÄ” ºÁUÀÆ ««zsÀ ¸ÁA¨ÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: PÀjªÉÄt¸ÀÄ, ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä, ±ÀÄAp, Cj¹£À, ¨É¼ÀÄî½î, K®QÌ eÉÆvÉUÉ ««zsÀ ªÀÈPÀë ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀÄ ¸ÁA¨ÁgÀUÀ¼À£ÀÆß ¸ÀºÀ GvÁࢸÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÉÄ£À¹£ÀPÁ¬Ä Cw ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁA¨ÁgÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÀÄÝ, CzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃ.25 ¨sÁUÀªÀ£ÀÆß ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 22 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛz.É EzÀPÌÉ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ°è C¥ÁgÀªÁzÀ ¨ÉÃrPÉ EzÉ. vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨É¼ÀÄî½îAiÀÄÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁVzÀÄÝ ¸ÁA¨ÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀz æ À°è ±ÉÃ. 8 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.21 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÅgÉʸÀÄvÀÛzÉ. Cj¹£ÀªÀÅ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¥Àª æ ÀÄÄR ¸ÁA¨ÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛªÁVzÀÄÝ, MlÄÖ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 19.6 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. «±Àé DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¸ÀA¸ÉÜ (F.A.O.) AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ±ÉÃ. 80 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. EwÛÃZÉUÉ «zÉòà ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ½UÉ ¨ÉÃrPÉ ªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. »ÃUÁV ¸ÁA¨ÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¨ÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥Á®Ä ºÉZÁÑVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À°è PÀjªÉÄt¸ÀÄ ‘¸ÁA¨ÁgÀUÀ¼À gÁd’ JAzÉà ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR «zÉòà «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀĪÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀgÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ PÉÃgÀ¼À, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀUÉÆArzÉ. DzÀgÉ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀjªÉÄt¸ÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.94 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ PÉÃgÀ¼À gÁdåªÉÇAzÀjAzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÉà jÃw ¨sÁgÀvÀzÀ K®QÌUÀÆ ¥À¥ æ ÀAZÀzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è C¥ÁgÀªÁzÀ ¨ÉÃrPɬÄzÉ. K®QÌAiÀÄ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ A À ZÀz¯ À èÃÉ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVzÉ. K®QÌAiÀÄ£ÀÄß ‘¸ÀĪÁ¹vÀ ¸ÁA¨ÁgÀU¼ À À gÁtÂ’ J£ÀÄߪÀgÄÀ . ¥À¥ æ A À ZÀzÀ ±ÉÃ.90 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö K®QÌ ¨sÁgÀv¢ À AzÀ GvÁàz£ À A É iÀiÁUÀÄvÀz Û .É F GvÁàzÀ£É ªÀÄÆgÀÄ gÁdåUÀ¼ÁzÀ PÉÃgÀ¼À, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ½AzÀ ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ K®QÌ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è CzsÀð¨sÁUÀªÀÅ gÀ¥Ás ÛUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

144

gÁdåªÁgÀÄ ¸ÁA¨ÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉÃë vÀæ (¸Á«gÀ ºÉPÉÖÃgÀÄ) DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À 292.8 UÀÄdgÁvï 551.7 gÁd¸ÁÛ£À 730.5 PÀ£ÁðlPÀ 265.1 ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À 299.9 vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ 157.3 D¸ÁìA 93.0 GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ 58.3 ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À 97.1 Mr±Á 123.9 PÉÃgÀ¼À 254.6 «ÄeÉÆÃgÁA 20.6 ªÀĺÁgÁµÀÖç 116.5 EvÀgÉ 151.2 MlÄÖ 3212.5

±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át 9.1 17.2 22.7 8.2 9.3 4.9 2.9 1.8 3.0 3.8 7.9 0.6 3.6 4.7 100.00

GvÁàz£ À É (¸Á«gÀ l£ÀÄß) 1129.3 882.1 871.6 502.5 461.2 426.4 261.6 202.0 207.7 187.5 112.8 115.0 106.5 485.3 5951.5

±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át 19.0 14.8 14.6 8.4 7.7 7.1 4.4 3.4 3.5 3.1 1.9 1.9 1.8 8.1 100.00

E¼ÀĪÀj (l£ÀÄß/ ºÉPÉÖÃjUÉ) 3.9 1.6 1.2 1.9 1.5 2.7 2.8 3.5 2.1 1.5 0.4 5.6 0.9 3.2 1.9

ªÉÄt¹£ÀPÁ¬ÄAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð. zÉñÀzÀ J¯Áè gÁdåUÀ¼À°èAiÀÄÆ ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä GvÁàz£ À A É iÀiÁUÀÄwÛz.É DzÀgÉ DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±ÀªÅÀ Cw ºÉZÄÀ Ñ ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÉAzÀgÉ; ªÀĺÁgÁµÀÖç, Mr±Á, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ. MmÁÖgÉ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, UÀÄdgÁvï, gÁd¸ÁÛ£À, PÀ£ÁðlPÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 3.21 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è 5.95 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

¥ÀŵÀà PÀȶ ªÁtÂdåzÀ GzÉÝñÀPÁÌV ««zsÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ºÀƪÀÅUÀ¼À ¨É¼É ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß ‘¥ÀŵÀà PÀȶ’ J£ÀÄߪÀgÄÀ . ªÁå¥ÁgÀPÁÌVAiÉÄà ¥ÀŵÀà ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¥Àj¥ÀÇtðvÉUÁV ºÀƪÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ª À ÃÉ ¥ÀŵÀà PÀȶ. ¨sÁgÀvz À ° À è ¥ÀÅgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ºÀƪÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄĪÀÅzÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èzÝÀ gÆ À , EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è ¥ÀŵÀà PÀȶAiÀÄÄ MAzÀÄ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ GzÉÆåÃUÀªÁV «PÁ¸ÀUÉÆArvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀȶ-ªÁAiÀÄÄUÀÄt ¥Àj¹ÜwAiÀÄÄ GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ ¥ÀŵÀàUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÁV §ºÀ¼À ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ. ¸Á¥ÉÃPÀëªÁzÀ ¸ÀÄ®¨sz À g À z À ° À è zÀÄrAiÀÄĪÀ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÄÀ zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ ªÉZª ÑÀ £ À ÄÀ ß «ÄvÀUÆ É ½¸À®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀŵÀàUÀ½UÉ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¨ÉÃrPÉAiÀÄÄ wêÀæUÀwAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ vÀ£Àß ¥ÀŵÀà GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÛ£ÀÄß «¸ÀÛj¹PÉƼÀî®Ä ºÉZÉÑZÀÄÑ ¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃqÀÄwÛzÉ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

145

F PɼÀV£À PÁgÀtUÀ½UÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀŵÀà PÀȶAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄwÛzÉ. i) EzÀÄ gÉÊvÀgÀ DzÁAiÀĪÀÅ ªÀÈ¢ÞUÉƽ¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÉ. ii) EzÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ªÀÄ»¼Á PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÆß vÉÆqÀV¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ UÁæ«ÄÃtgÀ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÀÛzÉ. iii)zÉñÀzÀ gÀ¥sÀÅöÛ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

DPÀµÀðtÂÃAiÀÄ ¥ÀŵÀà PÀȶ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ F GzÀåªÀÄzÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀ¢AzÀ ¥ÀŵÀà PÀȶAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÁV PÀæªÀÄ PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ¥ÀŵÀU à ¼ À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀÄĪÀÅzÀPÌÉ ¥À¹ æ zÀÞªÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ ªÀÄ°èU,É ZÀAqÀĪÀÄ°èU,É ¸ÉêÀAwUÉ, ¸ÀÄUÀAzsÀgÁd, PÁ¸ÀAzÀæ, £ÀPÀëvÀæ §tÚzÀ ºÀƪÀÅ (D¸ÀÖgï). F ¥ÀæªÀÄÄR ºÀƪÀÅUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄ PÉëÃvÀæªÀÅ ¨sÁgÀvz À À MlÄÖ ¥ÀŵÀà ¨É¼U É ¼ À À PÉÃë vÀz æ ° À è 2/3 ¨sÁUÀª£ À ÁߪÀj¹zÉ. ªÁtÂdå GzÉÝñÀPÁÌV ¨É¼A É iÀÄĪÀ ºÀƪÀÅUÀ¼A É zÀg,É UÀįÁ©, DPÉðqïì, PÀwÛVqÀ (UÁèrAiÉÆî¸ï), ¥Ál®, d§ðgÀ, °°è ªÀÄvÀÄÛ CAvÉÆjAiÀĪÀiï. EªÀÅ EwÛÃZÉUÉ ºÉZÀÄÑ ¥À¹ æ zÀÞUÉÆArªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©r ºÀƪÀÅUÀ¼À ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÉÆvÀÛPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C¢üPÀÈvÀ CAzÁdÄ w½¢®è. zɺÀ°, ªÀÄÄA§¬Ä, PÉÆ®ÌvÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÉ£ßÉ öÊUÀ¼A À vÀºÀ ªÀĺÁ£ÀUg À U À ¼ À ° À è IÄvÀÄPÁ®UÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV GvÀÛªÄÀ zÀeð É AiÀÄ ºÀƪÀÅUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ¨É¯É zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ°è «±Á®ªÁzÀ ¥ÀŵÀà PÀȶ PÉëÃvÀæ«zÉ. vÀgÀĪÁAiÀÄ CzÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ, ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À, UÀÄdgÁvï, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÄÀ §AUÁ¼ÀU¼ À ° À è PÀAqÀÄ §gÀĪÀÅzÀÄ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¥ÀŵÀà PÀȶ PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃ. 81.3 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ ©r ºÀƪÀÅUÀ¼À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 87.9 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. PÀvj ÛÀ ¹zÀ ºÀƪÀÅUÀ¼À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼ÀªÅÀ ¥Àx æ ª À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÅÀ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£z À ° À ª è .É ©r ºÀƪÀÅUÀ¼À ¥Áæ¥A À aPÀ ªÁå¥ÁgÀªÅÀ ¨É¼A É iÀÄÄwÛz.É ¨sÁgÀwÃAiÀÄ UÀįÁ© ªÀÄvÀÄÛ PÀwÛ VqÀzÀ ºÀƪÀÅUÀ½UÉ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ¨ÉÃrPɬÄzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

146

gÁdåªÁgÀÄ ºÀƪÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉÃë vÀæ

©r ºÀƪÀÅUÀ¼À

±ÉÃPÀqÀ

PÀvÀÛj¹zÀ ºÀƪÀÅUÀ¼À

±ÉÃPÀqÀ

(¸Á«gÀ

GvÁàz£ À É

¥Àª æ iÀ Át

GvÁàz£ À É

¥Àª æ iÀ Át

ºÉPÉÖÃgÀÄ)

(¸Á«gÀ l£ÀÄß)

(®PÀë ¸ÀASÉåUÀ¼À°è)

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

64.2

389.0

23.55

7099.4

9.5

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

62.3

332.8

20.15

0.0

-

PÀ£ÁðlPÀ

29.2

211.5

12.81

10388.0

13.8

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

15.6

150.7

9.12

0.0

-

UÀÄdgÁvï

16.0

135.5

8.20

0.0

-

ªÀĺÁgÁµÀÖç

18.9

104.0

6.30

7914.0

10.5

ºÀjAiÀiÁt

6.3

64.2

3.88

1269.5

1.7

¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À

23.9

63.9

3.87

25042.1

33.4

EvÀgÉ

47.2

200.2

12.12

23353.0

31.1

MlÄÖ

253.7

1651.8

100.00

75066.0

100.00

8.3 ¨sÁgÀvz À À ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨É¼U É ¼ À ÄÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÉÊ«zsÀåªÁzÀ ¨sÀƸÀégÀÆ¥À, ªÀÄtÄÚ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, d®¸ÀA¥À£ÀÆä®, PÀȶ «zsÁ£À, ¨É¼ÉAiÀÄ ¥ÀzÀÞw ªÀÄvÀÄÛ IÄvÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EªÀÅUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÁgÀvÀªÀÅ ««zsÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÁªÀÄxÀðªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß £Á®ÄÌ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ: 1) DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ 2) ªÁtÂdå CxÀªÁ ºÀtzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ 3) JuÉÚ PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 4) £ÉqÀÄ vÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ. 1) DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ d£ÀjUÉ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀåªÁzÀ DºÁgÀ MzÀV¸À®Ä ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ‘DºÁgÀ ¨É¼É’ UÀ¼A É zÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . CAvÀºÀ ¨É¼U É ¼ À À GvÀà£ßÀ UÀ¼ÄÀ DºÁgÀzÀ ««zsÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À À gÀÆ¥Àz° À è §¼À¸® À àqÄÀ vÀÛª.É GzÁ: CQÌ, ¨Éq æ ï, DºÁgÀ »lÄÖ EvÁå¢. ¨sÁgÀvÀzÀ°è DºÁgÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ¥Àª æ ÀÄÄR ¥ÁvÀª æ À»¸ÀÄvÀÛªÉ. zÉñÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁUÀªÅÀ DºÁgÀzÀ ¨É¼U É ½ À ®èzÉ EgÀĪÀÅ¢®è. zÉñÀzÀ J®è ¨sÁUÀU¼ À ° À è CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß MAzÀÄ KPÉÊPÀ ¨É¼A É iÀiÁV CxÀªÁ EvÀgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ «Ä±Àæ ¨É¼ÉAiÀiÁV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. zÉñÀzÀ°è MlÄÖ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ªÀÄÄPÁÌ®Ä ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ DªÀj¹ªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ MlÄÖ ªÀiË®åzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ CzsÀðzÀµÀÄÖ ¥Á®£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. 2011-12 gÀ°è

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

147

zÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 125.03 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À ¨É¼ÉUÀ½AzÀ DªÀj¹vÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 257.44 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁVvÀÄÛ. GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ§, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£,À DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ zÉñÀzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR DºÁgÀ zsÁ£ÀåU¼ À £ À ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. ªÉÄð£À gÁdåUÀ¼À°è GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ «¹ÛÃtð ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£z À ° À z è .É GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À 2011-12gÀ°è zÉñÀzÀ MlÄÖ DºÁgÀ ¨É¼U É ¼ À À «¹ÛÃtðzÀ ±ÉÃPÀqÀ 16.12 ¢AzÀ MlÄÖ DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 19.54 ¥Á®£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. zsÁ£ÀåUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß KPÀzÀ¼À zsÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀVðÃPÀj¸À¯ÁVzÉ. 1. KPÀz¼ À À zsÁ£ÀåUÀ¼ÄÀ : UÉÆâü, ¨sv À ,ÛÀ eÉÆüÀ, UÉÆë£ÀeÆ É Ã¼À, ¸ÀeÓÉ EvÁå¢ ¥Àª æ ÄÀ ÄR KPÀz¼ À À zsÁ£ÀåU¼ À ÁVªÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ 2011-12 gÀ°è 100.3 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è 242.2 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÀµÀÄÖ KPÀzÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢹvÀÄÛ. zÉñÀzÀ°è gÁd¸ÁÛ£À, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖç KPÀzÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. 2. ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ : PÀqÀ¯É, ºÉ¸ÀgÀÄ, GzÀÄÝ, CªÀgÉ, ºÀÄgÀĽ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆUÀj ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¢éz¼ À À zsÁ£Àå ¨É¼U É ¼ À ÁVªÉ. ¥À¥ æ A À ZÀz° À è ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¢éz¼ À À zsÁ£ÀåU¼ À £ À ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀ°è ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èz.É ¨sÁgÀvÀªÀÅ 2011-12 gÀ°è 24.5 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è 17.09 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÀµÀÄÖ ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢹzÉ. zÉñÀz° À è ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À, GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À, ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£U À ¼ À ÄÀ ¢éz¼ À À zsÁ£ÀåU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉZÄÀ Ñ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. zÉñÀzÀ°è ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ ºÉZÁÑV PÉÃAzÀæ zÀRÍ£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ Mt ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ.

¨sÀvÀÛ ¨sÀvÀÛªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. zÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ªÀÄÄPÁÌ®Ä ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ d£ÀgÀ fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀĪÀÅ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄ®àqÀĪÀ J®è ¨É¼ÉUÀ¼À «¹ÛÃtð ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À U É ¼ À g É q À g À ® À Æè ¨sv À ª ÛÀ ÅÀ ¥Àx æ ª À ÄÀ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ DºÁgÀ zsÁ£ÀåU¼ À À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 35 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ ¨É¼ÉUÀ¼À ¥ÀæzÉñÀzÀ ±ÉÃPÀqÀ 34 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ 2011-12 gÀ°è 43.97 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è 104.3 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÀµÀÄÖ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÁࢹzÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ – MgÉʸÀ ¸ÀmÉʪÁ, EzÀÄ ºÀÄ°è£À PÀÄlÄA§PÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. ¨sÀvÀÛzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è §ºÀÄvÉÃPÀ d£ÀjUÉ ¨sÀvÀÛªÀÅ ªÀÄÄRåªÁzÀ DºÁgÀ zsÁ£ÀåªÁVzÉ. EzÀÄ ««zsÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀð vÀAiÀiÁjPÉUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄzsÀåUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, ¹» ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ½UÉ DºÁgÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨sv À Ûz À À ºÉÆlÖ£ÄÀ ß (vËqÀÄ) ¥ÁætU  ¼ À À DºÁgÀªÁV §¼À¸¯ À ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ OµÀ¢U ü ¼ À À ªÀÄvÀÄÛ ¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è ºÉÆlÄÖ vÉÊ®ªÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÀvÀÛzÀ ºÉÆlÖ£ÀÄß ¥ÁåQAUïUÁV ºÁ¹UÉ vÀÄA§ÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹ªÉÄAmï eÉÆvÉAiÀÄ°è «Ä±ÀætPÁÌV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÀÄ®Äè eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ½UÉ DºÁgÀªÁV §¼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ,

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

148

UÀÄr¸À®ÄUÀ¼À ªÉÄïÁÒªÀtÂ, ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ¥ÁåQAUï, ºÀUÀÎUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ EvÁå¢UÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀvÀÛªÀÅ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÉÇõÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀgÀ ¸ÁUÀĪÀ½UÁV ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¨sËUÉÆýPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀ°è ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀĪÁV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. 1) ¨sÀvÀÛPÉÌ ¸ÀgÁ¸Àj 23° ¸É°ìAiÀĸï GµÁÚA±À CªÀ±Àå. ©vÀÛ£É ªÉüÉAiÀÄ°è 22° ¸É°ìAiÀĸï, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è 23°-25° ¸É°ìAiÀÄ¸ï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAiÀÄÄè ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è 30° jAzÀ 35° ¸É. GµÁÚA±ÀªÀÅ CUÀvÀå. 2) EzÀPÉÌ 100 jAzÀ 200 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É CªÀ±Àå. ªÀµÀðPÉÌ 100 ¸ÉA.«ÄÃ. UÀ½VAvÀ®Æ PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀj ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¨ÉɼÉAiÀħºÀÄzÀÄ. 3) ºÉÃUÁzÀgÀÆ EzÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀÅ CªÀ±ÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ ¨sÀvÀÛzÀ ¥ÉÊj£À vÀ¼ÀzÀ°è ¤ÃgÀÄ ¸ÀzÁPÁ® ¤AwgÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå. CzÀPÁÌV ¸ÀªÀÄvÀmÁÖzÀ ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀzÀAvÉ vÀqÉAiÀÄ®Ä UÀzÉÝUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ®Æ §zÀÄUÀ¼ÀÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. 4) ¨sÀvÀÛªÀÅ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ, eÉÃr ªÀÄvÀÄÛ eÉÃr «Ä²ævÀ ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀÄtÄÚUÀ¼À°è GvÀÛªÀĪÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. 5) eÉÆvÉUÉ PÀrªÉÄ PÀÆ°UÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÄÀ EzÀPÌÉ CUÀvåÀ . 6) ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀªÁV £ÉʸÀVðPÀ UÉƧâgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄÆ PÀÆqÀ CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ ? ¸ÁPÀµÀÄÖ GµÁÚA±À, ¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀÄ¼É , ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀvÀÛPÉÌ ºÉZÀÄÑ PÀÆ°UÁgÀgÀÄ CUÀvÀå«zÀÄÝ EzÀjAzÀ ºÉZÀÄÑ d£ÀjUÉ d£ÀjUÉ DºÁgÀ MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄ «zsÁ£À F PɼÀV£À ¨sÀvÀÛzÀ PÀȶ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÀÆrüAiÀÄ°èªÉ. i) ZÉ®ÄèªÀ «zsÁ£À : EzÀÄ ºÀzÀUÉƽ¹zÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è PÉʬÄAzÀ¯Éà ¨sÀvÀÛzÀ PÁ¼ÀÄUÀ¼À£ÀÄß JgÀZÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArzÉ. «gÀ¼À d£À¸A À SÉå EgÀĪÀ ¨ÉlÖ UÀÄqÀU Ø ¼ À À PÀrªÉÄ ¥s® À ªÀvÁÛzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è EzÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°ègÄÀ ªÀÅzÀÄ. EzÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ PÁ«ÄðPÀgÀÄ CUÀvÀå«gÀĪÀÅ¢®è. EzÀÄ Cw ¥ÀÅgÁvÀ£ÀªÁzÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. F «zsÁ£ÀzÀ°è ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ E¼ÀĪÀj PÀrªÉÄ.

¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ°è PÀ¼É vÉUÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ

vÉ£ÉAiÀÄļÀî ¨sÀvÀÛzÀ ¥ÉÊgÀÄ

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

149

ii) ¸Á®Ä ©qÀĪÀ «zsÁ£À : F «zsÁ£ÀzÀ°è ªÀļÉUÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÉÆqÀ£É ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½UÁV ºÀzU À Æ É ½¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É C£ÀAvÀgÀ ªÀÄt£ Ú ° À è ©ÃdUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸Á®Ä ©qÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. CzÀg° À è ©ÃdUÀ¼À C¥ÀªåÀ AiÀÄ«gÀĪÀÅ¢®è. F «zsÁ£ÀªÅÀ ºÉZÁÑV ¨sÁgÀvz À À ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥Àz° À è ªÀiÁvÀæ PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É EwÛÃZÉUÉ EzÀÄ vÀ£ßÀ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvAÉ iÀÄ£ÀÄß PÀ¼z É ÄÀ PÉÆArzÉ. iii) £Án ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£À : ¨sÀvÀÛzÀ ©ÃdªÀ£ÀÄß ¸À¹ ªÀÄrUÀ¼À°è ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ F «zsÁ£ÀªÀÅ DgÀA¨sÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 3 jAzÀ 4 ªÁgÀUÀ¼À vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÀvÀÛzÀ ¸À¹UÀ¼À£ÀÄß ¸À¹ªÀÄrUÀ½AzÀ ¨ÉÃgÀĸÀ»vÀ QvÀÄÛ ZÉ£ÁßV ºÀzÀUÉƽ¹zÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è £ÉqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. £Án ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ PÀ¼É ¤AiÀÄAvÀæt, ¤ÃgÀÄ ºÁ¬Ä¸ÀÄ«PÉ, QÃl ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£À ¥ÀÇgÉÊPÉ CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, EzÉÆAzÀÄ §ºÀ¼À ±ÀæªÀÄzÀ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ §AqÀªÁ¼À vÉÆqÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ EzÀÄ ºÉZÀÄÑ E¼ÀĪÀjAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¨sÀvÀÛzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ««zsÀ IÄvÀÄUÀ¼À°è ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV ¨sÀvÀÛzÀ «zsÀUÀ¼À°è ªÉÊ«zsåÀ v¬ É ÄzÉ. 1) ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀĪÀ PÁ®UÀ¼À£ÁßzsÀj¹, ¨sÀvÀÛzÀ ¨É¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ – D¸ï, CªÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃgÉÆ. D¸ï CxÀªÁ ±ÀgÀvÁÌ®zÀ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ªÉÄ-dÆ£ï wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ©vÀÛ£É ªÀiÁr ¸É¥ÀÖA§gï – CPÉÆÖçgï wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. DªÀÄ£ï CxÀªÁ ZÀ½UÁ®zÀ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß dÆ£ï-dįÉÊ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ©vÀÛ£É ªÀiÁr £ÀªÉA§gï-r¸ÉA§gï wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÁ®ªÁVzÉ. ¨ÉÆÃgÉÆ CxÀªÁ ¨ÉùUÉ ¨sv À Ûª À £ À ÄÀ ß £ÀªA É §gï – r¸ÉA§gï wAUÀ¼ÄÀ UÀ¼° À è ©vÀÛ£É ªÀiÁr ªÀiÁZïð-J¦æ¯ï wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. 2) ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß vÀUÀÄÎ¥ÀæzÉñÀ CxÀªÁ DzÀæð ¨sÀvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ CxÀªÁ ¨ÉlÖ-UÀÄqÀØ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨sÀvÀÛªÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. vÀUÄÀ Î ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ¨sv À ÛÀª£ À ÄÀ ß vÀUÄÀ Î ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è CxÀªÁ eËUÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É EzÉà CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ. EzÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÇgÉÊPɬÄAzÀÀ ªÀÄvÀÄÛ d£À¨sÀjvÀ vÀUÀÄÎ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è £Án ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÀ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. vÀUÀÄÎ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨sÀvÀÛzÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ EgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 90 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀ vÀUÀÄÎ ¥ÀæzÉñÀ CxÀªÁ DzÀæð ¨sÀvÀÛªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨ÉlÖ UÀÄqÀØ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ¨sv À ª ÛÀ £ À ÄÀ ß ¨ÉlÖ UÀÄqÀU Ø ¼ À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è E½eÁgÀ£ÄÀ ß ¸ÉÆÃ¥Á£À ¥ÀAQÛU¼ À A À vÉ ªÀÄlÖUÆ É ½¹ C°è ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. F «zsÀzÀ ¨sÀvÀÛzÀ ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄÄ ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ. ZÉ®ÄèªÀ «zsÁ£Àª£ À ÄÀ ß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀÄvÀz Û É ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV «gÀ¼À d£À¸AÀ SÉå¬ÄgÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ¨É¼AÉ iÀįÁUÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvz À ° À è ªÀÄÄAUÁgÀÄ IÄvÀÄ«£À CªÀ¢A ü iÀÄ°è 40.1 zÀ±® À PÀë ºÉPÖÃÉ gÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è 91.5 zÀ±® À PÀë l£ÀÄßUÀ¼µ À ÄÀ Ö

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

150

¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀ¯ÁVzÉ. »AUÁgÀÄ IÄvÀÄ«£À°è 2011-12 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è 3.9 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ 12.8 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÀµÀÄÖ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀ¯ÁVzÉ. ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀÄÄAUÁgÀÄ PÁ®zÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ »AUÁgÀÄ PÁ®zÀ°è PÀrªÉÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ºÀAaPÉ ¨sÁgÀvz À ° À è ¨sv À ÛÀzÀ ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄÄ ªÁå¥ÀPª À ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. F ¨É¼U É É ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¨sËUÉÆýPÁA±ÀU¼ À ÄÀ EgÀĪÀ°è, CzÀgÀ ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄÄ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. £À¢ ªÉÄÊzÁ£À, ªÀÄÄRd ¨sÆ À «Ä, ¥Àª æ ÁºÀ ªÉÄÊzÁ£À, F±Áå£Àå ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, zÀQët ¨sÁgÀvÀ, PÀgÁªÀ½ ¥ÀæzÉñÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. ¨sÁgÀvz À À J®è gÁdåUÀ¼° À èAiÀÄÆ ¨sv À Ûª À £ À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. CªÀÅUÀ¼° À è PÉ®ªÀÅ ºÉZÄÀ Ñ ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀÄvÀÛª.É CªÀÅ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAeÁ§. F gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ±ÉÃPÀqÀ 41.67 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 50.14 ¥Á®Ä ºÉÆA¢ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉÃë vÀæ

GvÁàz£ À É

¨sÁgÀvz À À

E¼ÀĪÀj

¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ

(zÀ±® À PÀë

(zÀ±® À PÀë

±ÉÃPÀqÀ

(PÉf/

PÉëÃvÀæ (%UÀ¼À°è)

ºÉPÉÖÃgÀÄ)

l£ÀÄß)

¥Àª æ iÀ Át

ºÉPÉÖÃjUÉ)

¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼

5.46

14.85

14.24

2719

48.2

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

5.95

14.03

13.44

2358

79.0

DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À

4.10

12.89

12.35

3146

97.5

¥ÀAeÁ§

2.82

10.54

10.11

3741

99.6

©ºÁgÀ

3.34

7.20

6.90

2158

56.7

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

2.01

6.89

6.61

3423

92.8

bÀwÛøïUÀgï

3.77

6.03

5.78

1597

31.7

Mr±Á

4.02

5.82

5.57

1448

46.8

PÀ£ÁðlPÀ

1.39

4.04

3.87

2897

75.2

EvÀgÉ

11.12

22.05

21.12

-

-

¨sÁgÀvÀ

43.97

104.32

100.00

2372

58.0

¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À : ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà Cw ºÉZÀÄÑ ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. «±Á®ªÁzÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉUÉ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

151

gÁdåzÀ MlÄÖ ¸ÁUÀĪÀ½ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ªÀÄÄPÁÌ®Ä ¨sÁUÀªÅÀ ¨sv À z ÛÀ À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥n À Öz.É ¨sv À ª ÛÀ £ À ÄÀ ß ªÀÄÆgÀÄ IÄvÀÄUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. i) D¸ï ii) DªÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ iii) ¨ÉÆÃgÉÆ. ªÉÄ⤥ÀÅgÀ, §gÀÄzÁé£ï, 24 ¥ÀgU À t À , §APÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀÆZï ©ºÁgï F gÁdåzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨sv À ÛÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À : ¨sÁgÀvz À ° À è JgÀq£ À ÃÉ ºÉZÄÀ Ñ ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. ¨sv À Ûz À À ¸ÁUÀĪÀ½ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ UÉÆÃgÀR¥ÀÅgÀ, §¹Û, ªÁgÁuÁ¹, C®ºÁ¨Ázï, ±Àºg À Á£À¥ÅÀ gÀ, CeÁªÀÄUÀgï ªÀÄvÀÄÛ ±ÀºÁdºÁ£ï¥ÀÅgÀ EvÁå¢ f¯ÉU è ¼ À ° À è ºÉZÄÀ Ñ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨sv À ÛÀ ¨É¼A É iÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁVªÉ. DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À : EzÀÄ ¨sÁgÀvz À ° À è ªÀÄÆgÀ£ÃÉ ºÉZÄÀ Ñ ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. F gÁdåzÀ°è UÉÆÃzÁªÀj-PÀȵÁÚ £À¢ ªÀÄÄRd ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ ¨sv À z ÛÀ À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀÆPÀª Û ÁVªÉ. ¥À²ª Ñ ÄÀ UÉÆÃzÁªÀj, ¥ÀǪÀð UÉÆÃzÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ PÀȵÀÚ ºÉZÄÀ Ñ ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ. EªÀÅ gÁdåzÀ°è CµÉÖà C®èzÉà zÉñÀzÀ°èAiÉÄà CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. UÀÄAlÆgÀÄ, PÀ£ÀÆð¯ï, ²æÃPÁPÀÄ®A, £É®ÆègÄÀ ªÀÄvÀÄÛ «±ÁS¥ÀlÖt ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ EvÀgÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR f¯ÉèU¼ À ÁVªÉ. ¥ÀAeÁ§ : EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À £Á®Ì£ÃÉ Cw ºÉZÄÀ Ñ ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. ¥Àw æ ºÉPÃÖÉ jUÉ ºÉZÄÀ Ñ E¼ÀĪÀj ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀg° À è ¥Àx æ ª À ÄÀ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É CAzÀg,É 37.4 QéAl¯ïUÀ¼¶ À z Ö .É CªÀÄÈvÀ¸g À ,À ¥ÁnAiÀiÁ®, gÉÆÃ¥Ágï, ¦gÉÆÃeï¥ÀÅgÀ ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀAeÁ§zÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR f¯ÉU è ¼ À ÁVªÉ.

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛà ? ¥ÀAeÁ§ gÁdåªÀÅ ‘§¸ÀĪÀÄw’ CQÌAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉUÉ ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁVzÉ. ©ºÁgÀ : ¨sÁgÀvz À ° À è ©ºÁgÀªÅÀ ¨sv À z ÛÀ À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è LzÀ£ÃÉ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¸ÁÜ£z À ° À z è .É gÁdåzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ, UÀAiÀiÁ, gÉÆúÁÖ¸ï, ¨sÉÆÃeï¥ÀÅgÀ, zÀ¨sÁðAUï, ZÀA¥ÁgÁ£ï, ¥ÀÇtÂðAiÀiÁ, ¨sÁUÀ®ÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁmÁß f¯ÉèUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ DgÀ£Éà ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. E°è ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ 34.2 QéAl¯ïUÀ¼À¶ÖzÀÄÝ, JgÀqÀ£Éà Cw ºÉZÀÄÑ E¼ÀĪÀj ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ gÁdå JA§ ºÉUÀνPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀPÌÉ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVzÉ, CzÀgÀ CrAiÀÄ°è C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ¤ÃqÀĪÀ vÀ½AiÀÄ §¼ÀP,É gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâg,À ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ gÉÊvÀjUÉ ®¨såÀ ªÁUÀĪÀAvÉ ªÀ媸 À ÜÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVgÀÄvÀz Û .É vÀAeÁªÀÇgÀÄ, GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët DPÁðmï f¯ÉèUÀ¼ÀÄ F gÁdåzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. wgÀģɯÉéð, wgÀÄagÀ¥À°è, ¸ÉîA, ªÀÄzÀÄgÉÊ, PÉƬĪÀÄvÀÆÛgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÅgÀA ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. bÀwÃÛ ¸ïUÀgï : zÉñÀz° À è ¨sv À z ÛÀ À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è bÀwÃÛ ¸ïUÀgï MAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR gÁdåªÁVzÉ. bÀwÃÛ ¸ïUÀgïzÀ°è ªÀĺÁ£À¢ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥À£¢ À UÀ½AzÀ GAmÁzÀ d¯Á£ÀAiÀÄ£À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ F gÁdåzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. §¸ÁÛgï, ©¯Á¸ÀÄàgÀ, zÀÄUÀð, ¸ÀUÀÄðd, gÁAiÀiï¥ÀÅgÀ, gÁAiÀiïUÀgï ªÀÄvÀÄÛ eÁAeïVgï ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÄRå f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

152

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛà ? DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ gÁdåªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ‘CQÌ ¥ÁvÉæ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ PÀ£ÁðlPÀ : PÀ£ÁðlPÀªÀÅ PÀ¼ÉzÀ PÉ®ªÀÅ ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÀvÀÛzÀ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÉ. gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, zÁªÀtUÉgÉ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, §¼Áîj, ²ªÀªÉÆUÀÎ, ªÀÄAqÀå ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ¥Àà¼À ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. EªÉ®èªÀÇ ¸ÉÃj, gÁdåzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 66 gÀµÀÄÖ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛªÉ. GvÀÛgÀ PÀ£ßÀ qÀ, UÀÄ®âUð À , AiÀiÁzÀVj, GqÀĦ, zÀQt ë PÀ£ßÀ qÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÁ¸À£À EvÀgÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨sv À ÛÀ GvÁࢸÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁVªÉ. EvÀgÉ : Mr±ÁzÀ°è PÀlPï, ¥ÀÅj, ¸ÀA§®ÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃgÁ¥ÀÅmï f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; D¸ÁìAzÀ°è PÁªÀÄgÀÆ¥ï, UÉÆîWÁmï, ¹¨ÁìUÀgï ªÀÄvÀÄÛ ®QÃ¥ÀÅgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°è, ZÀAzÀæ¥ÀÅgÀ, gÁªÀÄUÀqï, xÁuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉƯÁè¥ÀÅgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ EvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ aãÁzÀ vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅ zÀgÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. 2011-12 £ÉAiÀÄ ¸Á°£À°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ 104.3 zÀ±® À PÀë l£ÀÄßUÀ¼µ À ÄÀ Ö ¨sv À ª ÛÀ £ À ÄÀ ß GvÁࢹzÉ. EzÀÄ ¥À¥ æ A À ZÀzÀ MlÄÖ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 22 ¨sÁUÀ ªÁVzÉ. EAzÀÄ, ¨sÁgÀvÀªÀÅ vÀ£ÀUÉ ¸ÁPÁUÀĪÀµÀÄÖ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄ wÛzÉ. zÉñÀzÀ°è ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¨sÀvÀÛªÀÅ DAvÀjPÀªÁV G¥À¨Æ És ÃV¸À ®àqÄÀ vÀz Û ,É G½zÀ ¸À® é à ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ¨sv À ª ÛÀ £ À ÄÀ ß EvÀgÀ gÁµÀçU Ö ½ À UÉ gÀ¥ÅÀs öÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É

¥ÀæªÀÄÄR

¨s Á gÀ v À ª À Å GvÀ Û ª À Ä UÀ Ä t ªÀ Ä lÖ z À §¸À Ä ªÀ Ä w CQÌ A iÀ Ä £À Ä ß ªÀÄÄRåªÁV UÀ¯ïá gÁµÀÖçUÀ½UÉ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀ i ÁqÀ Ä wÛ z É . 2011-12 £É A iÀ Ä ¸Á°£À°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 32.12 ®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÀµÀÄÖ §¸ÀĪÀÄw CQÌAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 41 ®PÀë l£ÀÄß UÀ¼µ À ÄÀ Ö EvÀgÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ CQÌAiÀÄ£ÀÄß gÀ¥ÅÀs öÛ ªÀiÁrgÀÄvÀÛz.É

¸ÁzsÁgÀt

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

153

UÉÆâü ¨sÁgÀvz À ° À è UÉÆâüAiÀÄÄ ¨sv À ÛÀzÀ £ÀAvÀgÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À U É ¼ À ° À è JgÀq£ À ÃÉ ¸ÁÜ£z À ° À èz.É zÉñÀzÀ MlÄÖ ¸ÁUÀĪÀ½ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 19.7 gÀµÀÄÖ (29.9 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ) UÉÆâüAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥ÀnÖzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 34.4 ¨sÁUÀzµ À ÖÀ£ÄÀ ß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛz.É zÉñÀzÀ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀUÀ¼À°è UÉÆâüAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀ zsÁ£ÀåªÁVzÉ. EzÀgÀ°è ¥ÉÇæÃnãï, «l«Ä£ï ªÀÄvÀÄÛ PÁ¨ÉÆðúÉÊqÉÃæ lUÀ¼ÄÀ ¸ÀªÄÀ ÈzÀݪÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ vÉÆî£À DºÁgÀ MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ : nænPÀA, PÀÄlÄA§ : UÁæ«Ät (¥ÉÇAiÉÄù) ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ 1) UÉÆâü ªÀÄÆ®vÀB ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ »AUÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À°è EzÀÄ MAzÁVzÉ. 2) F ¨É¼ÉUÉ ¸ÁzsÁgÀt GµÀÚvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ¼É CUÀvÀå. EzÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è 10° ¸É°ìAiÀÄ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀĪÀ PÁ®zÀ°è 15° ¸É°ìAiÀĸï GµÁÚA±À CªÀ±Àå«gÀÄvÀÛzÉ. 3) ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 50 jAzÀ 75 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è UÉÆâüAiÀÄÄ ZÉ£ÁßV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. 50 ¸ÉA.«Ä.UÀ½UÀÆ PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è EzÀ£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¤ÃgÁªÀj CªÀ±ÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 85 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö ¨sÁgÀvz À À UÉÆâüAiÀÄÄ ¤ÃgÁªÀj £Ég« À ¤AzÀ ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É 4) UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ ªÀÄtÄÚU¼ À ° À è ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ PÀ¥ÀÅöà ªÀÄvÀÄÛ eÉÃr «Ä²ævÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼À°è ZÉ£ÁßV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÂÚ£À°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ EzÀ£ÄÀ ß ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É 5) ªÀiÁUÀĪÀ CªÀ¢A ü iÀÄ°è ªÉÆÃqÀ PÀ«zÀ vÀÄAvÀÄgÀÄ ªÀļÉAiÀÄÄ GvÀÛªÄÀ E¼ÀĪÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ. 6) ºÀƪÀÅ ©qÀĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è »ªÀĪÀÇ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀÄ §°AiÀÄĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è D°PÀ®Äè ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ ¨É¼ÉUÉ ºÁ¤PÀgÀ.

UÉÆâü ¨É¼ÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀ

vɣɪÀżÀî UÉÆâüVqÀ

154

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀzÀ°è UÉÆâüAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ UÉÆâüAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ : i) ¨Éæqï UÉÆâü ii) ªÀÄPÀgÉÆä UÉÆâü iii) JªÀÄägï UÉÆâü ªÀÄvÀÄÛ iv) ¨sÁgÀvz À À PÀÄ§Ó UÉÆâü. EªÀÅUÀ¼° À è ¨Éq æ ïUÉÆâüAiÀÄÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀ «zsª À ÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À À §ºÀÄvÉÃPÀ UÉÆâüAiÀÄÄ F «zsPÀ ÌÉ ¸ÉÃjgÀÄvÀÛz.É EzÀ£ÄÀ ß ºÉZÁÑV ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄt£ Ú À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÁzÀ ¸ÀmèÃÉ eï-UÀAUÁ ªÉÄÊzÁ£ÀU¼ À ° À è ¨É¼A É iÀÄĪÀgÄÀ . EzÀgÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄPÀgÆ É Ã¤ UÉÆâü ªÀĺÀvéz À ÁÝVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß ªÀÄÄRåªÁV PÀ¥ÅÀ öà ªÀÄtÚ£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄzsåÀ ¨sÁgÀvz À ° À è ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É ©vÀ£ Û É ªÀÄvÀÄÛ PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀĪÀ CªÀ¢A ü iÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÁgÀvz À ° À è UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß JgÀqÄÀ ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁ: ZÀ½UÁ®zÀ UÉÆâü ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀAvÀPÁ®zÀ UÉÆâü. ZÀ½UÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÀ°è ©vÀÛ£É ªÀiÁr ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉùUÉAiÀÄ°è PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ZÀ½UÁ®zÀ UÉÆâüAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÀ¸ÀAvÀ PÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÀ°è ©vÀÛ£É ªÀiÁr ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉùUÉAiÀÄ CAwªÀiÁªÀ¢üAiÀÄ°è PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀ¸ÀAvÀPÁ®zÀ UÉÆâü JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. EªÀÅUÀ¼À°è ZÀ½UÁ®zÀ UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÉZÁÑV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁUÀĪÀ½ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ UÉÆâüAiÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄ°è ªÀÄÆgÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅ i) ZÉ®ÄèªÀ À Æ É ½¹zÀ ªÀÄt£ Ú ° À è UÉÆâü PÁ¼ÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß ©vÀ£ Û É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz Û .É EzÀ£ÄÀ ß ZÉ®ÄèªÀ «zsÁ£À J£ÀÄߪÀgÄÀ . «zsÁ£À: ºÀzU ii) ¸Á®Ä ©qÀĪÀ «zsÁ£À : £ÉÃV® ¸Á°£À°è UÉÆâü PÁ¼ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄtÂÚUÉ ¸ÉÃj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ¸Á®Ä ©qÀĪÀ «zsÁ£À JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. iii) UÀĽAiÀÄ°è ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£À : £ÉÃV®ÄUÀ½AzÀ ªÀiÁrzÀ ¸Á®ÄUÀ¼À°è PÉʬÄAzÀ UÉÆâü PÁ¼À£ÀÄß ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀĽAiÀÄ°è ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£À J£ÀÄߪÀgÀÄ. ºÀAaPÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÉÆâü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥Àz æ ÉñÀªÀÅ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è UÉÆâüAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. UÉÆâü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. i) ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæzÉñÀ : EzÀgÀ°è GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, gÁd¸ÁÛ£À, ©ºÁgÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀRAqÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. ii)PÀ¥ÀÅöà ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæzÉñÀ : EzÀÄ ªÀĺÁgÁµÀÖç, UÀÄdgÁvï, ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, gÁd¸ÁÛ£À, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ UÉÆâü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ (2011-12) MlÄÖ UÉÆâü PÉëÃvÀæzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 86.15 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 90.38 ¨sÁUÀzÀµÀÖ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛª.É

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

155 UÉÆâü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj, 2011-12

gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉÃë vÀæ

GvÁàz£ À É

¨sÁgÀvz À À

E¼ÀĪÀj

¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ

(zÀ±® À PÀë

(zÀ±® À PÀë

±ÉÃPÀqÀ

(PÉf/

PÉëÃvÀæ (%UÀ¼À°è)

ºÉPÉÖÃgÀÄ)

l£ÀÄß)

¥Àª æ iÀ Át

ºÉPÉÖÃjUÉ)

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

9.73

30.29

32.26

3113

98.1

¥ÀAeÁ¨ï

3.51

17.21

18.32

4898

98.7

ºÀjAiÀiÁt

2.52

12.68

13.51

5030

99.4

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

4.89

10.58

11.27

2164

84.7

gÁd¸ÁÛ£À

2.94

9.32

9.92

3175

99.6

©ºÁgÀ

2.17

4.79

5.10

2206

92.1

UÀÄdgÁvï

1.35

4.10

4.37

3035

89.8

ªÀĺÁgÁµÀÖç

0.84

1.31

1.40

1558

73.9

EvÀgÉ

1.96

3.62

3.85

-

-

¨sÁgÀvÀ

29.90

93.90

100.00

3140

91.7

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ Cw ºÉZÀÄÑ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. F gÁdåzÀ Czsð À QÌAvÀ ºÉZÄÀ Ñ UÉÆâüAiÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ UÀAUÀ-WÁUÀæ ªÀÄvÀÄÛ UÀAUÀ-AiÀĪÀÄÄ£À £À¢UÀ¼À CAvÀgï £À¢ ªÉÄÊzÁ£ÀU¼ À ° À è «¸ÀÛj¹zÉ. CªÀÅ gÁdåzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 75 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ UÉÆâü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. UÉÆÃgÀR¥ÀÅgÀ Cw ºÉZÄÀ Ñ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉAè iÀiÁVzÉ. CzÉà ¥ÀPæ ÁgÀ «ÄÃgÀvï, §Ä®Azï±Àºg À ï, ªÉÆgÁzÁ¨Ázï, ±ÀºÁdºÁ£ï¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁ¤ì EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ¥ÀAeÁ¨ï : ¨sÁgÀvz À ° À è ¥ÀAeÁ¨ï JgÀq£ À ÃÉ Cw ºÉZÄÀ Ñ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. ¥ÀAeÁ¨ï£À UÉÆâü GvÁàz£ À A É iÀÄ°è wêÀæ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ°è ºÀ¹gÀÄ PÁæAw vÀAvÀe æ ÁÕ£ª À ÅÀ ºÉZÄÀ Ñ £Égª À Á¬ÄvÀÄ. ¥s® À ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚ, GvÀÛªÀÄ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ PÀȶ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄR UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÉAzÀgÉ, d®AzsÀgï, ®Æ¢üAiÀiÁ£À, ¸ÀAUÀÆægï, ¨sÀwAqÀ, ªÀÄvÀÄÛ CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ºÀjAiÀiÁt : EzÀÄ ªÀÄÆgÀ£Éà ¥ÀæªÀÄÄR UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ ºÉZÀÄÑ E¼ÀĪÀj ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ°è zÉñÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. CAzÀgÉ, ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ 50.30 QéAl¯ï. ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀĪÀÅ ºÀjAiÀiÁt gÁdåzÀ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÀàµÀÖªÁV UÉÆÃZÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ. PÀ£Àð¯ï, PÀÄgÀÄPÉëÃvÀæ, CA¨Á®, ¥ÁtÂ¥Àvï, ¸ÉÆãɥÉÃl ªÀÄvÀÄÛ gÉÆúÁÖPï UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ : zÉñÀzÀ°è UÉÆâüAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è EzÀÄ £Á®Ì£Éà ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÉ. ¸ÁUÀgï, «¢üõï, nPÁªÀiïUÀgï, ªÉÆgÉãÁ, ±ÉúÉÆÃgï ªÀÄvÀÄÛ UÁé°AiÀÄgï gÁdåzÀ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁVªÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

156

gÁd¸ÁÛ£À : zÉñÀzÀ°è LzÀ£ÉAiÀÄ ºÉZÀÄÑ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¥ÀæzÉñÀ, ªÀļÉAiÀÄ PÉÆgÀvA É iÀÄÄ gÁd¸ÁÛ£z À ° À è UÉÆâü ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß ¤§ðA¢ü¹gÀÄvÀz Û .É DzÀgÉ E°è PÉ®ªÀÅ ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉU¼ À £ À ÄÀ ß PÉÊUÉÆArgÀĪÀÅzÀjAzÀ UÉÆâüAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è UÀªÀÄ£ÁºÀð ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀiÁVzÉ. ºÀ£ÀĪÀiÁ£ÀUÀgï, UÀAUÁ£ÀUÀgÀ, PÉÆÃl, eÉÊ¥ÀÅgÀ, C¯Áégï, avÉÆÛÃgÀUÀgï, mÉÆAPï ªÀÄvÀÄÛ GzÀAiÀÄ¥ÀÅgÀ, gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ©ºÁgÀ : UÉÆâü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ©ºÁgÀ gÁdåªÀÅ zÉñÀzÀ°è DgÀ£Éà ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÉ. GvÀÛgÀ ©ºÁgÀ ªÉÄÊzÁ£Àz° À è ºÉZÄÀ Ñ UÉÆâüAiÀÄ GvÁàz£ À É PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É ¨sÆ É Ãd¥ÀÅgÀ, gÉƺÁÖ¸ï, ZÀA¥ÁgÀ£ï, £À®AzÁ, ¥Álß, ¨ÉUÀĸÀgÁ¬Ä, ¸ÀgÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¹ªÁ£ï UÉÆâü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÄRå f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. EvÀgÉ : UÀÄdgÁvï, ªÀĺÁgÁµÀçÖ, ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À, GvÀg Û ÁRAqÀ, »ªÀiÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀU¼ À ÄÀ UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ¨sÁgÀvÀzÀ EvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. UÀÄdgÁw£À°è ªÉĺÁ¸Á£Á, dÄ£ÁUÀqï, ¨sÁªÀ£ÀUÀgÀ, CªÉÄæð, ¨sÀgÀÆZï, gÁdPÉÆÃmï, ªÀÄvÀÄÛ SÉÃqÁ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°è £Á¹Pï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÇuÉ; ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ°è ©¨sÆ É ðªÀiï, §ÄgÀÄzÁé£ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĶðzÁ¨Ázï f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ; »ªÀiÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è PÁAUÁæ, ªÀÄAr ªÀÄvÀÄÛ G£Á f¯ÉèU¼ À ÄÀ ; PÀ£ÁðlPÀzÀ ©eÁ¥ÀÅgÀ, gÁAiÀÄZÀÆgÀ, ¨É¼ÀUÁ« ªÀÄvÀÄÛ zsÁgÀªÁqÀ f¯ÉU è ¼ À ° À A è iÀÄÆ ¸ÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄvÀz Û .É GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ

¥ÀæªÀÄÄR PÀrªÉÄ

¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ MlÄÖ UÉÆâü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 12 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ ¥ÀjZÀAiÀÄzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÉÆâüAiÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁ gÀuÉ PÀAqÀħA¢zÉ. CzÀgÀ °èAiÀÄÆ «±ÉõÀªÁV ªÀÄÆgÀÄ CA±ÀUÀ¼À°è. CAzÀgÉ, PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀjUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉÆArªÉ. 2011-12 gÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ 29.90 zÀ±À®PÀë

UÉÆâü ¨

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

157

ºÉPÖÉÃgÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±À¢AzÀ 93.90 zÀ±® À PÀë l£ÀÄßUÀ¼µ À ÄÀ Ö UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢹzÉ. ¥Àw æ ºÉPÖÉÃjUÉ ¸ÀgÁ¸Àj UÉÆâüAiÀÄ E¼ÀĪÀj 31.4 QéAl¯ïUÀ¼ÁVzÉ. »A¢£À ªÀµÀðUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ, EzÀÄ ºÉaÑUÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ zÉñÀzÀ°è UÉÆâüAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ 2010-11 gÀ°è 86.87 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ½AzÀ KjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. DzÀgÉ EvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ EA¢UÀÆ ºÉaÑUÉAiÀiÁV¯Áè. DzÁUÀÆå FUÀ ¨sÁgÀvÀ UÉÆâüAiÀÄ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸Á骮 À A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. UÉÆâüAiÀÄ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ªÀÄÆgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÁtÂdå ¨É¼U É ¼ À ÄÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛgÀÆ¥ÀzÀ°è CxÀªÁ CgÉ ¸ÀA¸ÀÌj¹ ¥ÀæQæAiÉÄUÉƼÀ¥Àr¹ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÁÌV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ‘ªÁtÂdå ¨É¼É’ UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ‘ºÀtzÀ ¨É¼É’ UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ ºÀwÛ, ¸Ét§Ä, PÀ§Äâ, vÀA¨ÁPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JuÉÚ PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è PÉ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁV ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è gÉÊvÀgÀÄ DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À §zÀ¯ÁV ºÉZÀÄÑ ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä DgÀA©ü¹gÀÄvÁÛgÉ. ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¨É¯É zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÉà F §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

PÀ§Äâ PÀ§Äâ ºÀÄ°è£À PÀÄlÄA§PÉÌ ¸ÉÃjzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ªÀÄÆ® ¨sÁgÀvª À ÁVzÉ. EzÀÄ 3.5 «ÄÃlgïUÀ¼µ À ÄÀ Ö JvÀg Û PÀ ÌÉ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. PÀ©â£À PÁAqÀªÀÅ zÀ¥ÀàªÀÇ ªÀÄvÀÄÛ UÀnÖAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀgÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ CA±À«gÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV PÀ§Äâ ¸ÀPÀÌgÉ, PÁPÀA© (UÀgï) ªÀÄvÀÄÛ RAqÀ¸ÁjUÀ¼À ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ©â£À MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 67 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö PÁPÀA© ªÀÄvÀÄÛ RAqÀ¸ÁjUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÄÀ ªÀÅzÀÄ. PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÀ 33 ¨sÁUÀªÀÅ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

EzÀ£ÄÀ ß w½¬Äj ! : ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸g À ÄÀ : ¸ÀSÁågÀªiÀ ï C¦ü¹£ÉÃgÀªiÀ ï ; PÀÄlÄA§ : UÁæ«ÄÃtÂAiÀÄ/ ¥ÉÇAiÉÄù PÀ©â£À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : ¸ÀPÀÌgÉ, PÁPÀA© ªÀÄvÀÄÛ RAqÀ¸ÁjUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä PÀ§Äâ ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®ªÀ¸ÀÄÛªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄzsÀå vÀAiÀiÁjPÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀÄ. PÀ©â¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ ¸ÀPÌÀg¬ É ÄAzÀ ¹» ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÄÀ , ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÄÀ , ¥Á£ÀPÀ (±Àg§ À vÀÄ)Û OµÀzÀs ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÀ§â£ÀÄß CgÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ CzÀgÀ PÁAqÀzÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ‘PÀ©â£À ¹¥Éà’ (Bagasse) J£ÀÄߪÀgÀÄ. PÀ©â£À ¹¥Éà ªÀÄvÀÄÛ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß EAzsÀ£ÀªÁV ºÁUÀÆ PÁUÀzÀ vÀAiÀiÁjPÉUÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÀ©â£À gÀ¸ÀªÀ£ÀÄß ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt¢AzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÁPÀA©AiÀÄAvÀºÀ G¥ÀªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À À vÀAiÀiÁjPÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÀ©£ â À ¨sÁUÀªÅÀ ªÉÄêÀÅ ªÀÄvÀÄÛ UÉƧâgU À ¼ À ÁVAiÀÄÆ ¸ÀºÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ ? ¸ÀA¸ÀÌöÈvÀzÀ ¸ÀPÀðgï ¢AzÀ ‘¸ÀPÀÌgÉ’ JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢zÉ. CxÀð: ¸ÀtÚ ºÀgÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ PÀZÁÑ ¸ÀPÀÌgÉUÉ DzsÁgÀªÁVzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

158 ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

1. PÀ§Äâ MAzÀÄ GµÀÚªÀ®AiÀÄ ºÁUÀÆ G¥ÉÇõÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ DzÀð æ ªÁAiÀÄÄUÀÄt CUÀvåÀ , eÉÆvÉUÉ 21° jAzÀ 28° ¸É°A ì iÀÄ¸ï ¸ÀgÁ¸Àj GµÁÚA±À«gÀ¨ÃÉ PÀÄ. 15° ¸É°A ì iÀĸïVAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ 40° ¸É°ìAiÀĸïVAvÀ ºÉaÑ£À GµÁÚA±ÀªÀÅ ¨É¼ÉUÉ ºÁ¤PÀgÀ. 2) EzÀPÉÌ 100 jAzÀ 150 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÀÄ¼É CªÀ±åÀ , CzÀÄ ¨É¼A É iÀÄĪÀ CªÀ¢A ü iÀÄ°è ¸ÀªÄÀ £ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁUÀ¨ÃÉ PÀÄ. EzÀgÀ ¸ÁUÀĪÀ½UÉ 100 ¸ÉA.«ÄÃ.UÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¤ÃgÁªÀj CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. 3) PÀ§Äâ §°AiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è ©¹°£AzÀ PÀÆrzÀ ºÀªÁªÀiÁ£À CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ºÀªÁUÀÄtªÀÅ ¸ÀPÀÌgÉ CA±ÀªÀÅ ºÉaÑUÉAiÀiÁUÀ®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄAdÄ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ PÀ©âUÉ ºÁ¤PÀgÀ, 4) PÀ§Äâ ««zsÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀħ®èzÀÄ, DzÀgÉ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀ¼ÀÄ «Ä²ævÀ eÉÃrªÀÄtÄÚUÀ¼À°è ZÉ£ÁßV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. F «zsz À À ªÀÄtÄÚ ¸ÀÄtÚ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀuÁA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ PÀ©â£À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀÄvÀÛz.É 5) PÀ§Äâ ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ §°AiÀÄ®Ä 10-12 wAUÀ¼ÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ªÀÄt£ Ú À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. DzÀÝjAzÀ PÀ©â£À ¨É¼ÉUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥Àª æ ÀiÁtzÀ UÉƧâgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À ÄÀ CªÀ±åÀ . 6) EzÀÄ ºÉZÄÀ Ñ ±Àª æ ÄÀ DzsÁjvÀ ¨ÉøÁAiÀĪÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ©vÀ£ Û U É ,É £Éq® À Ä, PÀ¼ÉQüÀ®Ä, ¤ÃgÀÄ ºÁ¬Ä¸À®Ä, PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÀ§â£ÀÄß PÁSÁð£ÉUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®Ä PÀrªÉÄ PÀÆ°UÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ ¸ÁPÀµÀÄÖ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ CªÀ±ÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. 7) PÁSÁð£ÉUÉ PÀ§â£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨såÀ , gÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ Qæ«Ä-QÃlUÀ¼À vÀqU É l À ÄÖ«PÉ, §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ PÀ©U â É AiÉÆÃUÀå ¨É¯É ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀÅzÀPÁÌV ¸ÀgÀPÁgÀzÀ ¥ÉÇæÃvÁìºÀzÁAiÀÄPÀ ¤Ãw ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ EvÀgÀ CªÀ±ÀåPÀ ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj ! PÀ©â¤AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß ‘PÉãï¸ÀÄUÀgï’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.

PÀ©â£À ¨ÉøÁAiÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ®Ä PÀ§â£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß D¼ÀªÁV G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ZÉ£ÁßV

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

159

ºÀzÀUÉƽ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ§Äâ £ÉqÀĪÀÅzÀPÀÆÌ ªÀÄÄAavÀªÁVAiÉÄà UÉƧâgÀ C¼ÀªÀr¹gÀ¨ÉÃPÀÄ. PÀ©â£À vÀÄAqÀ£ÀÄß £ÉlÖªÉÄÃ®Æ EzÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄÄAlÄ. £ÉqÀĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è, PÀ©â£À zÀAl£ÀÄß 2 CxÀªÁ 3 VtÂÚUÀ½gÀĪÀAvÉ PÀvÀÛj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀvÀÛj¹zÀ VtÄÚUÀ½gÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ ‘¸Émïì’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á®ÄUÀ¼À°è £ÉqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨ÉùUÉ PÁ®PÀÆÌ ªÉÆzÀ®Ä F PÉ®¸ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÇtðUÉƽ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É PÀ§â£ÄÀ ß PÀmÁªÀÅ ªÀiÁrzÀ ªÉÄïÉ, ªÉÆzÀ®Ä £Án ªÀiÁrzÀ ªÀÄÆ® ¨ÉÃjgÀĪÀ CxÀªÁ zÀAn£À ¨sÁUÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÛ ¨É¼A É iÀįÁgÀA©ü¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JgÀq£ À ÃÉ ¨É¼É GvÁࢸÀĪÀÅzÀPÉÌ ‘PÀÆ¼É ¨É¼É ¥ÀzÀÞw’ (gÀlÆ£ï PÁæ¦AUï) J£ÀÄߪÀgÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁV gÀÆrüAiÀÄ°ègÀĪÀÅzÀÄ, KPÉAzÀgÉ EzÀgÀ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÉZÀѪÀÅ PÀrªÉÄ. ºÀAaPÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ©â£À ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ C¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ. zÉñÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè gÁdåUÀ¼À°èAiÀÄÆ PÀ§â£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, UÀÄdgÁvï, ©ºÁgÀ, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÁAZÀ®UÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ ¥Àz æ ÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 95.13 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ©â£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 96.55 gÀµÀÖ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛªÉ. PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉÃë vÀæ

GvÁàz£ À É

¨sÁgÀvz À À

E¼ÀĪÀj

¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ

(zÀ±® À PÀë

(zÀ±® À PÀë

±ÉÃPÀqÀ

(l£ÀÄß/

PÉëÃvÀæ (%UÀ¼À°è)

ºÉPÉÖÃgÀÄ)

l£ÀÄß)

¥Àª æ iÀ Át

ºÉPÉÖÃjUÉ)

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

2.16

128.82

36.02

59.6

93.1

ªÀĺÁgÁµÀÖç

1.02

81.86

22.89

80.1

100.0

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

0.38

39.28

10.98

102.8

100.0

PÀ£ÁðlPÀ

0.43

38.81

10.85

90.2

100.0

DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À

0.20

16.73

4.68

82.0

91.8

UÀÄdgÁvï

0.20

14.18

3.96

70.2

100.0

©ºÁgÀ

0.23

12.07

3.38

51.4

26.0

EvÀgÉ

0.46

25.93

7.26

-

-

¨sÁgÀvÀ

5.09

357.67

100.00

70.3

93.5

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ : GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ PÀ©â£À PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ zÉñÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÉÄîälÖzÀ UÀAUÁ-AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢UÀ¼À CAvÀgÀ £À¢ ªÉÄÊzÁ£À ªÀÄvÀÄÛ gÉÆúÀ¯ï-RAqï ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è PÀ©â£À ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ ºÉZÄÀ Ñ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÀÄÝ EªÉgq À g À À MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄÄ gÁdåzÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 70 gÀµÁÖVgÀÄvÀÛzÉ. gÁdåzÀ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀªÀÅ gÁdåzÀ°è PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ PÉÃAzÀæªÁV

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

160

gÀÆ¥ÀUÉÆArzÉ. ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ, ¸ÀªÀÄvÀmÁÖzÀ £É ® , ¸ÁPÀ µ À Ä Ö ¤ÃgÁªÀ j ¸Ë®¨s À å UÀ ¼ À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û ¸À P À Ì g É PÉ Ê UÁjPÉ A iÀ Ä C©ü ª À È ¢ÞUÀ ¼ À Ä ªÁå¥À P À PÀ § Äâ ¨É Ã ¸ÁAiÀ Ä PÉ Ì ¥ÀÇgÀPª À ÁzÀ ªÀÄÄRå CA±ÀU¼ À Á VgÀÄvÀª Û .É «ÄÃgÀvï, ªÀÄÄeÁ¥sg À ï £À U À g À , ªÉ Æ gÁzÁ¨Ázï, ¸À º À g Á£À Ä à g À , ©eÉ Æ ßÃgï, UÁfAiÀiÁ¨Ázï ªÀÄvÀÄÛ §gÉÊ° ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ.

PÀ§Äâ ¨É¼É ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ

ªÀĺÁgÁµÀçÖ : PÀ©â£À PÉÃë vÀæ ªÀ Ä vÀ Ä Û GvÁà z À £ É JgÀ q À gÀ°èAiÀÄÆ zÉñÀzÀ°è ªÀĺÁ gÁµÀÖçªÅÀ JgÀq£ À ÃÉ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ U¼ À À ¸ÀºÁAiÀÄ ¢AzÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÀÅöà ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀ©â£À ¸ÁUÀÄ ªÀ½AiÀÄÄ ºÉZÁÑV gÀÆrüAiÀÄ°èz.É PÉƯÁí¥ÅÀ gÀ, ¥ÀÅuÉ, CºÀäz£ À U À g À ,À £Á¹Pï, ¸ÉƯÁè¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÁAVè f¯ÉèUÀ½AzÀ C¢üPÀ PÀ©â£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄÆgÀ£Éà Cwà ºÉZÀÄÑ PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. EzÀÄ zÉñÀz° À A è iÉÄà ¥Àw æ ºÉPÖÃÉ jUÉ CvÀå¢Pü À E¼ÀĪÀj ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀÄ (102.8 l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ ). DPÁðmï, ¥ÉjAiÀiÁgï, ¸ÉîA, wgÀÄagÀ¥À½î ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. PÀ£ÁðlPÀ : zÉñÀzÀ°è £Á®Ì£Éà ¥ÀæªÀÄÄR PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. E°è PÀ©â£À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥ÀlÖ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁrVAvÀ ºÉaÑUÉ EgÀĪÀÅzÀÄ. DzÀgÉ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è £Á®Ì£ÃÉ ¸ÁÜ£z À ° À èz.É ¥Àw æ ºÉPÖÉÃjUÉ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁrVAvÀ PÀrªÉĬÄgÀĪÀÅzÉà EzÀPÉÌ PÁgÀtªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. §ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÀ§â£ÀÄß ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¨É¼A É iÀÄ®àqÄÀ vÀÛz.É ¨É¼U À Á«, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ªÀÄAqÀå, ©eÁ¥ÀÅgÀ, ²ªÀªÆ É UÀÎ ªÀÄvÀÄÛ avÀz æ ÄÀ UÀð ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À : ¨sÁgÀvz À À PÀ§Äâ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À LzÀ£A É iÀÄ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É ¥À²ª Ñ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀǪÀð UÉÆÃzÁªÀj, «±ÁR¥ÀlÖt ªÀÄvÀÄÛ £É®ÆègÀÄ PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ.

¨ PÀ§Ä⠨ɼÉAi

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

161

EvÀgÉ : UÀÄdgÁw£À°è ¸ÀÆgÀvï, ¨sÁªÀ£ÀUÀgÀ, gÁeïPÉÆÃmï, dÄ£ÁUÀqï ªÀÄvÀÄÛ eÁªÀÄ£ÀUÀgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; ©ºÁgÀzÀ°è UÀAiÀiÁ, ¸ÀgÀ£ï, zÀ¨sÁðAUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀmÁß f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; ºÀjAiÀiÁtzÀ°è CA¨Á¯Á, PÀ£Áð¯ï, PÉÊxÁ¯ï ªÀÄvÀÄÛ gÉƺÁÖPï f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAeÁ§zÀ°è d®AzsÀgÀ, ¥ÀnAiÀiÁ¯Á, ®Ä¢üAiÀiÁ£Á, ¦ügÉÆÃd¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. GvÁàz£ À É ¨Éæf¯ï£À vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è JgÀqÀ£Éà Cwà ºÉZÀÄÑ PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ. 2010-11 £Éà ¸Á°£À°è 4.88 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀÄ MlÄÖ PÀ©â£À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ M¼À¥ÀnÖvÀÄÛ. ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. EzÀÄ 2011-12 gÀ°è 5.09 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉ KjPÉAiÀiÁVzÉ. GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ 2010-11 gÀ°èzÀÝ 342.38 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ½AzÀ 2011-12 gÀ°è 357.67 zÀ±À®PÀë l£ÀÄßUÀ½UÉ ºÉaÑUÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ. DzÀgÀÆ zÉñÀzÀ°è ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ ¸ÀgÁ¸Àj E¼ÀĪÀj PÀrªÉÄ EzÉ. PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁPÁUÀzÀµÀÄÖ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ EzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ.

ºÀwÛ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ºÀwÛAiÀÄ ªÀÄÆ® ¸ÀܼÀªÉAzÀÄ £ÀA§¯ÁVzÉ. zÉñÀzÀ°è ¥ÀÅgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ EzÀ£ÀÄß ¨É¼A É iÀÄÄvÁÛ §A¢gÀÄvÁÛg.É EAzÀÄ dUÀw£ Û ° À è ¨sÁgÀvª À ÅÀ MAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÀZÁѺw À A Û iÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁµÀçÖªÁVzÉ. dUÀw£ Û ° À è Cw ºÉZÄÀ Ñ ºÀwÛ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥l À Ö ¥Àz æ ÃÉ ±Àª£ À ÄÀ ß ¨sÁgÀvª À ÅÀ ºÉÆA¢zÉ. DzÀgÉ ºÀwA Û iÀÄ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è EzÀÄ aãÁ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À vÀgÀĪÁAiÀÄ ªÀÄÆgÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ PÀrªÉÄ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ EzÀPÉÌ PÁgÀt. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj ! ¸À¸Àå «eÁÕ£À ¸ÀA§AzsÀªÁzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ : UÁ¹¦àAiÀÄA. PÀÄlÄA§ : ªÀįÉàù. G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÀÄwÛgÀĪÀ ºÀwÛAiÀÄÄ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ £Áj£À ¨É¼A É iÀiÁVzÉ. DºÁgÀzÀ vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ, ªÀÄ£ÀĵÀå£À EvÀgÀ ªÀÄÄRå CªÀ±åÀ Pª À A É zÀgÉ GqÀÄ¥ÀÅ. EzÀÄ §ºÀÄ¥Á®Ä ºÀwÛ¬ÄAzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. ºÀwÛ §mÉÖ PÉÊUÁjPÉUÉ EzÀÄ PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ ÛªÁV §¼ÀPA É iÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÁV EzÉÆAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR £Áj£À ºÁUÀÆ PÉÊUÁjPÉ ¨É¼AÉ iÀiÁVzÉ. ºÀwA Û iÀÄÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §mÉÖ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É C®èzÃÉ EvÀgÉ GzÉÝñÀU¼ À ° À A è iÀÄÆ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: dªÀÄSÁ£É vÀAiÀiÁjPÉ, ¥Àgz À ,É ºÀUÎÀ , ¢A§Ä ªÀÄvÀÄÛ PÀĵÀ£ï GzÉÝñÀPÉÌ. ºÀwÛAiÀÄ ©ÃdUÀ¼ÀÄ SÁzÀå vÉÊ®zÀ ªÀÄÄRå ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£À¸Ààw PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è ºÁUÀÆ zÀ£ÀUÀ¼À ªÉÄëUÁVAiÀÄÆ ¸ÀºÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ 1)

ºÀwÛAiÀÄÄ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÉÇõÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É. EzÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ GµÁÚA±À CUÀvÀå. ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è EzÀPÉÌ 21° jAzÀ 24° ¸É°ìAiÀĸï GµÁÚA±À CªÀ±Àå. GµÁÚA±ÀªÀÅ 20° ¸É°ìAiÀĸïVAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀgÉ ºÀwÛAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ PÀÄApvÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

2)

ºÀwÛUÉ ¸ÁzsÁgÀt ªÀļÉAiÀÄÄ CAzÀgÉ 50 jAzÀ 100 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É CªÀ±Àå. DzÀgÀÆ, PÀrªÉÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

162

ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è, ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è MlÄÖ ºÀwÛ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 36 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀnÖzÉ. 3)

PÀqÀÄ PÀ¥ÀÅöà ªÀÄtÄÚ ºÀwÛAiÀÄ ¨É¼ÉUÉ §ºÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ. »ÃUÁV F ªÀÄtÚ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV “PÀ¥ÀÅöà ºÀwÛAiÀÄ ªÀÄtÄÚ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. F ªÀÄtÄÚ vÉêÁA±ÀªÀ£ÀÄß »r¢lÄÖPÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EvÀgÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ªÀÄtÄÚU¼ À ° À A è iÀÄÆ EzÀ£ÄÀ ß ¨É¼A É iÀħºÀÄzÀÄ. GzÁ: eÉÃrªÀÄtÄÚ, ªÀÄgÀ¼ÄÀ «Ä²ævÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ.

4)

ºÀwÛUÉ UÉƧâgÀ ºÁUÀÆ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À §¼ÀPÉ CªÀ±Àå. ¨É¼ÉAiÀÄ DªÀvÀð PÀæªÀĪÀÅ ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

5)

ºÀwÛAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ PÀrªÉÄ zÀgÀzÀ°è ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ CªÀ±Àå. GzÁ: G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä, ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀ®Ä, ºÀwÛ ©r¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ d«Ää£À°è EvÀgÉ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ.

6)

»ªÀÄ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ, vÀA¥ÀÅ ºÀªÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ ºÀwÛ ¨É¼ÉUÉ ºÁ¤PÁgÀPÀ.

7)

ºÀwÛAiÀÄ VqÀªÀÅ gÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ Qæ«ÄQÃlUÀ½UÉ vÀÄvÁÛUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV, gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ QÃl £Á±ÀPÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±Àå.

8)

ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ©r¸ÀĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è ©¹°¤AzÀ PÀÆrzÀ MtºÀªÉ CªÀ±Àå.

¥ÀPÀéªÁzÀ ºÀwÛ

ºÀwÛAiÀÄ PÉëÃvÀæ

ºÀwÛAiÀÄ «zsU À ¼ À ÄÀ ºÀwAÛ iÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÅÀ J¼ÉAiÀÄ GzÀÝ, £ÁdÆPÀÄ, ¸ÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ §tÚU¼ À £ À Áßzsj À ¹gÀÄvÀz Û .É J¼ÉAiÀÄ GzÀݪ£ À Áßzsj À ¹, ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÀÝ J¼ÉAiÀÄ ºÀwÛ : EzÀÄ ±ÉÃæ µÀ× zÀeð É AiÀÄ «zsª À ÁVzÉ. EzÀÄ 3.8 ¸ÉAn«ÄÃlgÀÄUÀ½VAvÀ ºÉZÄÀ Ñ J¼ÉAiÀÄ GzÀݪ£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. KPÉAzÀgÉ EzÀÄ GzÀݪÁzÀ J¼É, £ÁdÆPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƼÀ¥ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÄÀ ß GvÀª Û ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CvÀÄåvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ §mÉÖ vÀAiÀiÁj¸À®Ä §¼À¸ÀĪÀgÀÄ. ¸ÀºÀdªÁV EzÀÄ ºÉZÀÄÑ DPÀµÀðPÀ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ºÀwÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ CzsÀðzÀµÀÄÖ GzÀÝ J¼É ºÀwÛUÉ M¼À¥ÀnÖzÉ. EzÀ£ÀÄß i)

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

163

¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, ªÀĺÁgÁµÀçÖ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼° À è ºÉZÄÀ Ñ ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀz Û .É ªÀÄzsÀåªÀÄ J¼ÉAiÀÄ ºÀwÛ : ºÀwÛAiÀÄ J¼ÉAiÀÄÄ 2.5 jAzÀ 3.8 ¸ÉAn«ÄÃlgÀÄ GzÀݪÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄzsÀåªÀÄ J¼ÉAiÀÄ ºÀwÛ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÀÄzsÀåªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ §mÉÖ vÀAiÀiÁjPÉUÁV EzÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß gÁd¸ÁÛ£À, ¥ÀAeÁ¨ï, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ EvÀgÉqÉUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ii)

iii) vÀÄAqÀÄ

J¼ÉAiÀÄ ºÀwÛ : EzÀÄ PÀrªÉÄ zÀeÉðAiÀÄzÁVzÀÄÝ, J¼ÉAiÀÄ GzÀݪÀÅ 2.5 ¸ÉAn«ÄÃlgÀÄUÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ EgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ §mÉÖ vÀAiÀiÁjPÉ, ºÁ¹UÉ-¢A§Ä, PÀÈvÀPÀ £Áj£ÉÆqÀ£É «Ä±Àæt ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄÄAvÁzÀ GzÉÝñÀU½ À UÉ §¼À¸ÄÀ ªÀgÄÀ . ¨sÁgÀvz À ° À è F ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ºÀwA Û iÀÄ GvÁàz£ À A É iÀÄÄ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£À ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ F ¥ÀæPÁgÀzÀ ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ºÀAaPÉ zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. UÀÄdgÁvï, ªÀĺÁgÁµÀÖç, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀjAiÀiÁt ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 78.9 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃPÀqÀ 76 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ºÀwÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉÃë vÀæ (zÀ±® À PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ)

¨sÁgÀvz À À ±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át

GvÁàz£ À É (zÀ±® À PÀë ¨Éïï)

¨sÁgÀvz À À ±ÉÃPÀqÀ ¥Àª æ iÀ Át

E¼ÀĪÀj ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ (PÉf/ PÉëÃvÀæ (%UÀ¼À°è) ºÉPÉÖÃjUÉ)

UÀÄdgÁvï

2.96

24.32

12.00

34.09

689

56.7

ªÀĺÁgÁµÀÖç

4.13

33.87

7.20

20.45

297

2.7

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

1.88

15.43

4.90

13.92

443

16.3

ºÀjAiÀiÁt

0.64

5.26

2.65

7.53

703

99.8

¥ÀAeÁ¨ï

0.56

4.60

2.30

6.53

698

100.0

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

0.71

5.80

2.00

5.68

482

44.2

gÁd¸ÁÛ£À

0.47

3.86

1.34

3.79

483

91.9

PÀ£ÁðlPÀ

0.55

4.55

1.20

3.41

368

17.5

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

0.13

1.09

0.45

1.28

575

28.6

EvÀgÉ

0.15

1.22

1.17

3.31

-

-

¨sÁgÀvÀ

12.18

100.00

35.20

100.00

491

35.3

UÀÄdgÁvï : ºÀwÛ ¨É¼A É iÀÄĪÀ PÉÃë vÀPæ ÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, UÀÄdgÁvï ¨sÁgÀvz À ° À è JgÀq£ À ÃÉ ¸ÁÜ£z À ° À g è ÄÀ ªÀÅzÀÄ. DzÀgÉ ºÀwA Û iÀÄ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¥Àx æ ª À ÄÀ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É ¥Àw æ ºÉPÃÖÉ jUÉ GvÀª Û ÄÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ EzÀPÌÉ PÁgÀtªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

164

CAzÀgÉ ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ 689 PÉ.f. EgÀĪÀÅzÀÄ. UÀÄdgÁvïzÀ°è ºÀwÛ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ GvÀÛªÀÄ ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ½ªÉ. §gÀÆZï, ¸ÀÄgÉÃAzÀgÀ£ÀUÀgÀ, MqÉÆÃzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CºÀäzÁ¨Ázï ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖç : zÉñÀzÀ°è ªÀĺÁgÁµÀÖçªÀÅ ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ PÀZÁÑ ºÀwÛ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è EzÀÄ JgÀq£ À ÃÉ ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. EzÀPÌÉ PÁgÀt ¥Àw æ ºÉPÖÉÃjUÉ PÀrªÉÄ E¼ÀĪÀj (297 PÉ.f./ ºÉPÖÃÉ gÀÄ). PÀ¥ÅÀ öà ºÀwÛ ªÀÄtÄÚ ªÀ®AiÀÄzÀ°è ºÀwÛ ¨É¼A É iÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ ºÉZÄÀ Ñ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. SÁAqÉñï, «zÀ¨ð Às ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀªÁqÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ ±ÉÃPÀqÀ 80 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ºÀwÛAiÀÄ GvÁàzÀ£É PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅ £ÀAzÉÃqÀ, AiÀĪÀlªÀiÁ¯ï, CªÀiÁæªÀw, d®UÁA, CPÉÆî ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀÄàgÀ f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EªÀÅ ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ. DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À : ¨sÁgÀvz À À ºÀwÛ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è EzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁV ªÀÄÆgÀ£A É iÀÄ ¸ÁÜ£z À ° À z è .É UÀÄAlÆgÀÄ, ¥ÀæPÁ±ÀA, C¢¯Á¨Ázï, PÀ£ÀÆð¯ï ªÀÄvÀÄÛ C£ÀAvÀ¥ÀÅgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è UÀÄAlÆgÀÄ, ¥ÀæPÁ±ÀA ºÀwÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ºÀjAiÀiÁt : ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀjAiÀiÁt ºÀwÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è £Á®Ì£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£À ºÉÆA¢zÉ. zÉñÀzÀ°è ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ CvÀå¢üPÀ ºÀwÛAiÀÄ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ ºÀjAiÀiÁtzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ, 703 PÉ.f. UÀÄUÁðA, »¸ÁìgÀ, gÉƺÀÖPï ªÀÄvÀÄÛ fAzï ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ Cw ªÀĺÀvÀézÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ¥À A eÁ¨ï : ºÀwÛAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀAeÁ¨ï LzÀ£Éà ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. gÁdåz° À è ºÀwA Û iÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ PÀrªÉÄ EzÉ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvz À À GvÁàz£ À U É É ºÉa£ Ñ À ¥Á®Ä ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ ºÀwÛAiÀÄ E¼ÀĪÀj (698 PÉf/ºÉPÉÖÃgÀÄ) GvÀÛªÀĪÁVgÀĪÀÅzÉà EzÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ. ¦üÃgÉÆÃeï¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀwAqÀ ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÀÄ.

ºÀwÛ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ

ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ : zÉñÀzÀ°è ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À MAzÀÄ ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. F gÁdåz° À è ºÉZÀÄÑ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ºÀwÛAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥n À z Ö .É DzÀgÉ GvÁàz£ À É PÀrªÉÄ EzÉ. EzÀPÉÌ PÁgÀt ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ PÀrªÉÄ E¼ÀĪÀj. CAzÀgÉ 482 PÉ.f. ºÁUÀÆ ¤ÃgÁªÀj PÉÆgÀvÉ EgÀĪÀÅzÀÄ. gÁdåz° À è ¥À Ç ªÀ ð ªÀ Ä vÀ Ä Û ¥À ² Ñ ª À Ä ¤ªÀ i Ágï,

¨sÁgÀvÀ ºÀwÛ

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

165

±ÁeÁ¥ÀÅgÀ, gÁeïWÀgï, gÁmÁèªÀiï, zÉêÁ¸ï, xÁgï ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ¥Á¯ï ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÄRå f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. PÀ£ÁðlPÀ : GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄÄ ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÄRå ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. zsÁgÀªÁqÀ, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, ©eÁ¥ÀÅgÀ, §¼Áîj, ¨É¼ÀUÁ«, avÀæzÀÄUÀð, ²ªÀªÉÆUÀÎ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄ®âUÁðUÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ°è ºÉZÀÄÑ ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. EvÀgÉ : gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ°è UÀAUÁ£ÀUÀgÀ f¯ÉèAiÀÄÄ Cw ºÉZÀÄÑ ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, wgÀģɯÉéð, wgÀÄagÁ¥À½î, ¸ÉîA, gÁªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÅgÀA ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀÄgÉÊ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ; GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÀÄxÀÄgÀ, «ÄÃgÀvï, §Ä®Azï±ÀºÀgï, C°UÀgï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀgÁ£ÀÄàgÀ; Mr±ÁzÀ°è PÉÆÃgÁ¥ÀÅmï ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀºÀAr; eÁRðAqïzÀ°è gÁAa ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀzÀ°è PÀpºÁgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ, zÉñÀzÀ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÁVªÉ. GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ zÉñÀzÀ°è ºÀwÛAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ 2010-11 gÀ°è 33.0 zÀ±À®PÀë ¨ÉïïUÀ½AzÀ 2011-12 gÀ°è 35.20 zÀ±À®PÀë ¨ÉïïUÀ½UÉÃjvÀÄ. (MAzÀÄ ¨Éïï = 170 PÉ.f.) ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ 2010-11 gÀ°è 499 PÉ.f. UÀ¼ÀµÀÄÖ zÁR¯ÁVzÉ. EzÀÄ 2011-12 gÀ°è 491 PÉ.f.UÉ ¸Àé®à PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ ºÀwÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 10 gÀµÀÄÖ MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ. DzÁUÀÆå ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ºÀwÛAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ºÉÆA¢zÉ, DzÀgÉ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è EzÀgÀ ¥Á®Ä CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ. EzÀPÉÌ ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ PÀrªÉĬÄgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRå PÁgÀt. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ºÀwÛAiÀÄ gÀ¥ÅÀs öÛ ªÀiÁqÀĪÀ CzÉà jÃw DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ zÉñÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ vÀÄAqÀÄ J¼ÉAiÀÄ ºÀwA Û iÀÄ£ÀÄß ©æl£ïUÉ gÀ¥ÅÀs öÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. GzÀÝ J¼ÉAiÀÄ ºÀwA Û iÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV AiÀÄÄ.J¸ï.J., ¸ÀÄqÁ£ï, Ff¥ïÖ EvÁå¢UÀ½AzÀ DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ 2011-12 gÀ°è 20.13 ®PÀë l£ÀÄß PÀZÁÑ ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁrzÉ ªÀÄvÀÄÛ 78,000 l£ÀÄß DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉÆArvÀÄÛ.

£ÉqÄÀ vÉÆÃlzÀ ¨É¼U É ¼ À ÄÀ «¸ÁÛgÀªÁzÀ vÉÆÃlUÀ¼ÀļÀî £ÉqÀÄ vÉÆÃ¥ÀÅUÀ¼À°è ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉqÀÄ vÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. CªÀÅ ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÁVgÀĪÀÅ¢¯Áè ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ©wÛzÀ£ÀAvÀgÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥sÀ¸À®£ÀÄß PÀÆqÀ®Ä 3-5 ªÀµÀðUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛªÉ. CªÀÅ MªÉÄä ¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÉ, 35-40 ªÀµð À UÀ¼ª À g À U É Æ À ªÀÄÄAzÀĪÀg¸ É ÄÀ vÀª Û .É MAzÉà (KPÀ) ¨É¼A É iÀÄ£ÀÄß ºÉZÄÀ Ñ «¸ÁÛgª À ÁzÀ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀz Û .É CªÀÅUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉU½ À UÉ ºÉa£ Ñ À ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ PÁ«ÄðPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ DgÀA©üPÀ §AqÀªÁ¼À vÉÆqÀV¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀÅ CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ZÀºÀ, PÁ¦ü, PÉÆÃPÉÆ ªÀÄvÀÄÛ gÀ§âgïUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £ÉqÀÄ vÉÆÃlzÀ ¨É¼U É ¼ À ÁVªÉ. ZÀº,À PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃPÉÆ GvÉÃÛ d£À PÉÆqÀĪÀ ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼À GvÁàz£ À U É É §¼À¸® À àqÄÀ vÀª Û .É CzÀPÁÌV, EªÀÅ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÁVªÉ.

ZÀºÀ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ°è ¥ÉÇzÉAiÀÄAvÀºÀ VqÀzÀ MtVzÀ J¯ÉUÀ½AzÀ ZÀºÀªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ¸ÀĪÁ¸À£É ªÀÄvÀÄÛ DºÁèzÀPÀ UÀÄtUÀ½UÁV ºÉZÀÄÑ ªÀĺÀvÀé«zÉ. ZÀºÀªÀÅ “yAiÉÄ£ï” JA§ ¥ÀzÁxÀðªÀ£ÀÄß

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

166

M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ZÀºÀªÀ£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÁ°£À eÉÆvÉ ¸ÉÃj¹ ¤Ãj£À°è PÀÄ¢¹zÀgÉ, ¸ÀÄ®¨sÀ ¨É¯ÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁèzÀPÀgÀ ¥Á¤ÃAiÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV ZÀºÀ ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÀ ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj : ZÀºÀªÀ£ÀÄß ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼À gÁt J£ÀÄߪÀgÀÄ. ZÀºÀ VqÀªÀÅ aãÁzÀ AiÀÄÄ£Áß£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁ¹. DzÀgÉ EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ D¸ÁìA UÀÄqÀØ UÁqÀÄUÀ¼° À A è iÀÄÆ PÀAqÀÄ §A¢vÀÄ.Û DzÀgÆ À , EzÀ£ÄÀ ß ¥Á¤ÃAiÀĪÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀA±ÉÆâü¹zÀÄÝ aãÁzÀ°.è 1838 ¸ÀĪÀiÁjUÉ, UË£Àðgï d£ÀgÀ¯ï «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï£À GvÉÛÃd£ÀzÀ ªÉÄÃgÉUÉ aãÁ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ZÀºÀ vÀ½UÀ¼£ À ÄÀ ß vÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ zÉñÀz° À A è iÉÄà ZÀºz À À VqÀU¼ À ÄÀ EgÀĪÀÅzÀ£ÄÀ ß PÀAqÀÄ »rAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. CA¢¤AzÀ ZÀºÀzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ D¸ÁìA ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆAqÀÄ PÀæªÉÄÃt CzÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀPÉÌ ºÀgÀrvÀÄ. EAzÀÄ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ZÀºÀ ¨É¼A É iÀÄ PÉëÃvÀz æ ° À è ¥À¥ æ A À ZÀz° À è JgÀq£ À ÃÉ ¸ÁÜ£z À ° À èz.É EzÀÄ 5.79 ®PÀë ºÉPÖÉÃgÀÄUÀ¼° À è ºÀgÀrgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ dUÀwÛ£À MlÄÖ ZÀºÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 17 ¥Á®£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ 1)

ZÀºz À À ¸À¸åÀ ªÅÀ GµÀª Ú ® À AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀGµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtUÀ¼° À è ZÉ£ÁßV ¨É¼A É iÀÄÄvÀz Û .É »ªÀÄgÀ»vÀ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ vÉêÀAiÀÄÄvÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt ªÀµÀð«rà EgÀĪÀÅzÀÄ ZÀºÀ VqÀUÀ½UÉ M¼ÉîAiÀÄzÀÄ.

2)

EzÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÁV ºÉZÀÄÑ GµÁÚA±ÀªÀÅ CvÀåUÀvÀå. EzÀÄ 20° jAzÀ 30° ¸É°ìAiÀĸï GµÁÚA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨ÉlÖUÀ¼À E½eÁgÀÄUÀ¼À°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. GµÁÚA±ÀªÀÅ 10° ¸É°ìAiÀĸïVAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ 35° ¸É°ìAiÀĸïVAvÀ ºÉZÁÑVzÀÝgÉ ZÀºÀ VqÀPÉÌ ºÁ¤PÀgÀ.

3)

EzÀPÌÉ 150 jAzÀ 250 ¸ÉA.«ÄÃ.£ÀµÄÀ Ö ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É CªÀ±åÀ . ªÀļÉAiÀÄÄ Erà ªÀµð À ¸ÀªÄÀ £ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÀÝgÉ GvÀª Û ÄÀ .

4)

ºÉZÄÀ Ñ DzÀð æ vÉ, C¢üPÀ E§â¤ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAeÁ£ÉAiÀÄ ªÀÄAdÄ ºÉƸÀ J¯ÉU¼ À ÄÀ ¨ÉÃUÀ£É aUÀÄgÀ®Ä ¥ÀÇgÀPª À ÁVgÀÄvÀª Û .É

5)

D¼ÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ, PÉƼÉvÀ eÉÊ«PÁA±ÀªÀżÀî CgÀtåzÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼À°è ZÀºÀzÀ VqÀUÀ¼ÀÄ ZÉ£ÁßV ¨É¼A É iÀÄÄvÀÛª.É

6)

VqÀzÀ vÀ¼ÀzÀ°è ¤ÃgÀÄ ¤®ÄèªÀÅzÀÄ ºÁ¤PÀgÀ. DzÀÝjAzÀ ¤ÃgÀÄ ¸ÀgÁUÀªÁV ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ, ¨ÉlÖUÀ¼À E½eÁgÀÄUÀ¼À°è ZÀºÀzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

7)

ZÀºÀ VqÀPÉÌ £ÉgÀ¼ÀÄ CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ, DzÀPÁgÀt ZÀºÀzÀ VqÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉgÀ¼ÀÄ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄgÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¨É¼¸ É ¯ À ÁUÀÄvÀÛz.É

8)

¸À¹UÀ¼À£ÀÄß £ÉqÀ®Ä, JvÀÛgÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄzÀAvÉ NgÀtUÉƽ¸À®Ä (Pruning) aUÀgÀÄ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À®Ä, ¸ÀA¸ÀÌj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇlÖtUÀ¼À°è vÀÄA§®Ä PÀrªÉÄ PÀÆ°UÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ¥ÀjtÂvÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ CUÀvÀå.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

167

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ ZÀºÁzÀ ¸À¸Àå «eÁÕ£À ¸ÀA§AzsÀ ºÉ¸ÀgÀÄ : PɪÉÄðAiÀiÁ yAiÀiÁ, PÀÄlÄA§ : yAiÉÄù

ZÀºÀ vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ

ZÀºÀ J¯ÉUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ

ZÀºÀ VqÀzÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ZÀºÀzÀ VqÀUÀ¼À°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄAlÄ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è JgÀqÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀz Û .É i) ¨ÉÆ»AiÀiÁ CxÀªÁ aãÁ ¥À¨ æ ÃÉs zÀ : EzÀÄ 1500 «ÄÃlgïUÀ½VAvÀ ºÉZÄÀ Ñ JvÀg Û ª À ÅÀ ¼Àî ¨ÉlU Ö ¼ À À E½eÁj£À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. VqÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ JvÀÛgÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ ºÁUÀÆ ªÀÄÈzÀĪÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄtÄ¥ÁzÀ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛª.É ii) D¸ÁìA ¥Àæ¨sÉÃzÀ : EzÀÄ VqÀØzÁzÀ ¥ÉÇzÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAzÀªÁzÀ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2400 «ÄÃlgïUÀ¼ÀµÀÄÖ JvÀÛgÀªÀżÀî ¥ÀæzÉñÀzÀªÀgÉUÀÆ ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EwÛÃZÉUÉ ¸ÀAPÀgÀvÀ½ (ºÉÊ©æqï) ZÀºÀzÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä DgÀA©ü¸À¯ÁVzÉ. ZÀºÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌj¸ÀĪÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀºª À £ À ÄÀ ß ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅ F PɼV À £ÀAwªÉ. i) PÀ¥ÅÀ öà CxÀªÁ ºÀĽ¹zÀ ZÀºÀ ii) ºÀ¹gÀÄ ZÀºÀ CxÀªÁ ºÀĽ¹®èzÀ ZÀºÀ ªÀÄvÀÄÛ iii) H¯ÁAUï ZÀº.À ¨sÁgÀvz À ° À è Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ZÀºÀªÀÅ PÀ¥ÀÅöà ZÀºÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹gÀÄvÀÛzÉ. aUÀÄgɯU É ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¹ 18 jAzÀ 24 WÀAmÉU¼ À ° À è ¨Ár¹, ¸ÀÄgÀĽUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ, C£ÀAvÀgÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 3 jAzÀ 4 WÀAmÉUÀ¼À°è ºÀĽ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ (PÀ¥ÀÅöà ZÀºÀPÁÌV). EzÀjAzÀ ¸ÀĪÁ¸À£É ªÀÄvÀÄÛ §tÚ ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀÅzÀÄ, C£ÀAvÀgÀ MtV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. MtV¹zÀ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß J¯É (J¸À¼ÀÄ), ZÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅr ZÀºÀUÀ¼ÉAzÀÄ ±ÉÃæ tÂUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

168 ºÀAaPÉ

¨sÁgÀvÀzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁUÀzÀ°è ZÀºÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV D¸ÁìA, ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À, »ªÀiÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ wæ¥ÅÀ gÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼° À è ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ MlÄÖ ZÀºÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 79.27 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ ZÀºÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 79.0 gÀµÖÀ£ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀÛª.É G½zÀ ZÀºÀ ¨É¼A É iÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ (±ÉÃPÀqÀ 20.73) ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À É (±ÉÃPÀqÀ 21) zÉñÀzÀ zÀQët ¨sÁUÀUÀ½AzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ZÀºÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÉëÃvÀæ (®PÀë

GvÁàzÀ£É (®PÀë

MlÄÖ ¨sÁgÀvÀzÀ %

ºÉPÉÖÃgÀÄ)

l£ÀÄß)

¥Àª æ iÀ Át

3.22

5.81

53.06

¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À

1.15

2.69

24.57

EvÀgÉ gÁdåUÀ¼ÀÄ

0.22

0.15

1.37

MlÄÖ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀ

4.59

8.65

79.0

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

0.80

1.63

14.88

PÉÃgÀ¼À

0.37

0.62

5.66

PÀ£ÁðlPÀ

0.02

0.05

0.46

MlÄÖ zÀQët ¨sÁgÀvÀ

1.19

2.30

21.0

¨sÁgÀvz À À MlÄÖ

5.79

10.95

100.0

D¸ÁìA

D¸ÁìA : D¸ÁìA ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà Cw ºÉZÀÄÑ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. zÉñÀzÀ ZÀºÀzÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è EzÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ZÀºÀ vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ §æºÀä¥ÀÅvÀæ PÀt廃 ªÀÄvÀÄÛ PÁZÁígÀ f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀĪÀiÁð£À¢ PÀtªÉUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. ®TA¥ÀÅgÀ, ¹¨ÁìUÀgï, zÀgÁæAUï, UÉƯï¥Ágï, PÁªÀiïgÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ £ËUÁAUï ¥ÀæªÀÄÄR ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À : EzÀÄ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. F gÁdåzÀ°è qÁfð°AUï, d¯ÉàöÊUÀÄj ªÀÄvÀÄÛ PÀÆZï ©ºÁgÀ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ¥ÀÇ°ðAiÀiÁ F gÁdåzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ ªÀĺÀvÀézÀ f¯ÉèAiÀiÁVzÉ. qÁfð°AUï f¯ÉèAiÀÄÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¥ÀjªÀļÀ ZÀºÀPÉÌ dUÀwÛ£ÁzÀåAvÀ ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁVzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è ZÀºÀzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. DzÀgÀÆ EzÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà ¥Àæw ºÉPÉÖÃjUÉ C¢üPÀ ZÀºÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ. CzÀÄ 25 QéAl¯ïUÀ¼ÀÄ. F gÁdåzÀ°è ¤Ã®Vj ªÀÄvÀÄÛ CuÁÚªÀįÉÊ ¨ÉlÖUÀ¼À

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

169 ±ÉÃæ tÂU¼ À ÄÀ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁVªÉ. PÉÃgÀ¼À: ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉÃgÀ¼À £Á®Ì£ÃÉ Cw ºÉZÄÀ Ñ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå ªÀÄvÀÄÛ zÀQt ë ¨sÁgÀvz À ° À è JgÀq£ À ÃÉ ºÉ Z À Ä Ñ ZÀ º À GvÁà ¢ ¸À Ä ªÀ Å zÁVzÉ . PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è PÉÆmÁÖAiÀĪÀiï, PÉÆ®èªÀiï, wgÀĪÀ£AÀ vÀ¥ÅÀ gÀ, ªÉÊ£ÁqÀÄ, ¥Á¯ïWÁmï, PÀt£ Ú ï zÉêÀ£ï ¨ÉlU Ö ¼ À ÄÀ , Qé¯Á£ï ºÉZÄÀ Ñ ZÀºÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ. PÀ£ÁðlPÀ : PÀ£ÁðlPÀªÀÇ ¸ÀºÀ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. ºÁ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ.

EvÀgÉ : GvÀÛgÁRAqÀzÀ qɺÁæqÀÆ£ï, C¯ÉÆäÃgï, £ÉʤvÁ¯ï ªÀÄvÀÄÛ UÀªÁð¯ï f¯ÉèU¼ À ÄÀ ; »ªÀiÁZÀ® ZÀ ¨sºÁÀ gÀ¥ÀæzvÉÃÀ ±ÀUÀ¼ÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ PÁAUÁæ PÀtª Â É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAr ZÀºÀ f¯É è U À ¼ À Ä ; eÁRðAqÀ z À gÁAa, ºÀeÁj¨ÁUï, f¯ÉU è ¼ À ° À è ¸À® é à ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ZÀºÀ GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄtÂ¥ÀÅgÀ, ¹QÌA, £ÁUÁ¯ÁåAqï, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ÄeÉÆÃgÁAUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è EvÀgÉ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ ZÀºÀzÀ GvÁàzÀ£É, G¥À¨sÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 28 gÀµÀÖ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ gÀ¦üÛ£À°è ±ÉÃPÀqÀ 15 gÀµÀÄÖ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. 1960-61 gÀ°è ZÀºÀzÀ PÉëÃvÀæªÀÅ 3.0 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÁVvÀÄÛ. CzÀÄ 2011-12 gÀ°è 5.8 ®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ½UÉÃjzÉ. ZÀºÀzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ 1960-61 gÀ°è 3 ®PÀë l£ÀÄßUÀ½AzÀ 2011-12 gÀ°è 10.95 ®PÀë l£ÀÄßUÀ½UÉ ºÉaÑzÉ. DgÀA¨sÀzÀ ªÀµÀðUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è FUÀ ZÀºÀzÀ GvÁàzÀ£É, PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀjAiÀÄ°è ºÉZÀѼÀªÀÅ PÀAqÀÄ §A¢zÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÁA¥ÀæzÁAiÀÄPÀªÁV Cw ºÉZÀÄÑ ZÀºÀ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀ zÉñÀ. DzÀgÉ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è ZÀºÀzÀ gÀ¦üÛ£À ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ, EzÀPÉÌ zÉòÃAiÀÄ §¼ÀPÉ ºÉaÑUÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ EvÀgÉ ZÀºÀ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀ zÉñÀUÀ¼ÁzÀ QãÀå, aãÁ, ²æîAPÀ ªÀÄvÀÄÛ EAqÉÆãÉõÀå ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è wêÀæ ¥ÉÊ¥ÉÇÃn ªÀiÁqÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

170

PÁ¦ü ZÀºÀzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ, PÁ¦üAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀ£Éà Cw ºÉZÀÄÑ ªÀĺÀvÀézÀ ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ®Ä ¨Á¨Á§ÄqÀ£ï ¸ÁºÉèï JA§ ªÀÄĹèªiÀ ï ¥sQÀ ÃgÀ£ÄÀ 17£Éà ±Àvª À iÀ Á£Àz° À è ªÉÄPÁÌ¢AzÀ PÉ®ªÀÅ PÁ¦ü ©ÃdUÀ¼£ À ÄÀ ß vÀAzÀÄ PÁ¦ü ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀ£ÄÀ , ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀzÀ aPÀ̪ÄÀ UÀ¼Æ À gÀÄ f¯ÉU è É ¸ÉÃjzÀ, EAzÀÄ ¨Á¨Á§ÄqÀ£ï ¨ÉlÖUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ ZÀAzÀæVj ¨ÉlÖUÀ¼À°è PÁ¦ü ¸À¹UÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 19 £Éà ±Àvª À Á£Àz° À è ©ænµÀjAzÀ PÁ¦ü ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ F ¨ÉlU Ö ¼ À ° À è PÀª æ ÄÀ §zÀÞªÁV PÁ¦üà J¸ÉÃÖ lÄUÀ¼A À vÉ ¥ÁægA À ¨sª À Á¬ÄvÀÄ. C£ÀAvÀgÀ EzÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è £ÉgÉAiÀÄ f¯ÉèUÀ½UÉ, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ «¸ÀÛj¸À®ànÖvÀÄ. PÁ¦üAiÀÄÄ GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ ¤vÀåºj À zÀt é ðzÀ ¸À¸åÀ . EzÀÄ ªÀÄgÀzA À vÉ ¨É¼A É iÀħ®èzÄÀ . DzÀgÉ PÁ¦ü ºÀtÄÚU¼ À £ À ÄÀ ß QüÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV, ¸ÁzsÁgÀt JvÀÛgÀzÀ°è EgÀĪÀAvÉ CzÀ£ÀÄß PÀvÀÛj¹ ¥ÉÇzÉAiÀÄAvÉ ¨É¼É¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁ¦ü ªÉÆzÀªÉÆzÀ®Ä OµÀzsÀzÀAvÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀàqÀÄwÛvÀÄÛ. C£ÀAvÀgÀ ¥Á¤ÃAiÀĪÁV §¼ÀPÉUÉ §A¢zÉ. KPÉAzÀgÉ EzÀÄ PɦÃü £ï JA§ ªÀ¸ÄÀ Ûª£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. CzÀgÀ ¸ÉêÀ£É DºÁèzª À £ À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É PÁ¦ü ºÀtÄÚU½ À AzÀ ©ÃdUÀ¼£ À ÄÀ ß ¨ÉÃ¥Àðr¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É C£ÀAvÀgÀ ©ÃdUÀ¼£ À ÄÀ ß MtV¹, ºÀÄjzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅr ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz Û .É F PÁ¦ü ¥ÀÅrAiÀÄ£ÀÄß ©¹ ¤ÃgÀ°è ºÁ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÀÌgÉAiÉÆA¢UÉ «Ä±Àæt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ GvÀÛªÀÄ ¥Á¤ÃAiÀĪÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÁzÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÁå¥ÀPÀªÁV ¦æAiÀĪÁzÀ ¥Á¤ÃAiÀĪÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. PÁ¦üAiÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ PÁ¦üAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ½ªÉ, CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. 1) gÉÆç¸ÀÖ PÁ¦ü : EzÀÄ PÀrªÉÄ UÀÄtªÀÄlÖzÁÝVzÉ. DzÀgÉ ºÉZÀÄÑ E¼ÀĪÀj ¤ÃqÀĪÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀªÁVzÉ. EzÀÄ gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsPÀ À ±ÀQÛAiÀÄļÀîzÁÝVzÉ. ¨sÁgÀvz À À MlÄÖ PÁ¦ü GvÁàz£ À A É iÀÄ°è 2010-11 gÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 68.9 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 51.1 ¨sÁUÀªÀÅ gÉÆç¸ÀÖ PÁ¦üAiÀÄzÁVgÀÄvÀÛzÉ. 2) CgÉéPÀ PÁ¦ü : EzÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ°è GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄzÁVgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ EzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV gÉÆÃUÀUÀ½UÉ vÀÄvÁÛUÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¼ÀĪÀj PÀrªÉÄ. MlÄÖ PÁ¦ü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 31.1 gÀµÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ PÁ¦ü PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 49 gÀµÀÖ£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. 3) ¯ÉÊ©ÃjPÀ PÁ¦ü : EzÀÄ §°µÀ× VqÀªÁVzÀÄÝ ºÉZÄÀ Ñ ºÀtÄÚU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆAzÀÄvÀz Û .É zÉñÀz° À è EzÀÄ CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àª£ À ÄÀ ß DªÀj¹zÉ. ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ 1) PÁ¦ü GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. »ÃUÁV, EzÀPÉÌ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ DzÀæð ªÁAiÀÄÄUÀÄt CªÀ±Àå. 2) F ¨É¼ÉUÉ C¢üPÀ CAzÀgÉ 15° jAzÀ 30° ¸É°ìAiÀĸï GµÁÚA±ÀªÀÅ CUÀvÀå. PÀ¤µÀ× GµÁÚA±À ºÁ¤PÀgÀ. 3) ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 150 jAzÀ 200 ¸ÉA.«ÄÃ.UÀ¼ÀµÀÄÖ ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ªÀµÀðzÀÄzÀÝPÀÆÌ ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ. 4) ºÉZÀÄÑ eÉÊ«PÁA±À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁgÀd£ÀPÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ D¼ÀªÁzÀ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚ PÁ¦ü ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀÄvÀÛªÉ. PÁqÀÄ PÀrzÀÄ «¸ÀÛj¸À®àlÖ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÀÄtÄÚ PÁ¦ü ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ GvÀÌöȵÀÖªÁzÀÄzÀÄ.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

171

5) PÁ¦ü VqÀUÀ½UÉ £ÉgÀ¼ÀÄ CªÀ±Àå, KPÉAzÀgÉ £ÉÃgÀªÁzÀ ¸ÀÆAiÀÄð£À QgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¨sÀ¸ÀªÁV ©Ã¸ÀĪÀ ªÀiÁgÀÄvÀU¼ À ÄÀ PÁ¦ü VqÀU½ À UÉ ºÁ¤PÀg.À CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß £Ég¼ À ÄÀ ¤ÃqÀĪÀ VqÀU½ À AzÀ gÀQ¸ ë ¯ À ÁUÀÄvÀz Û .É CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ ¹®égï, NPï ªÀÄvÀÄÛ ºÀ®¹£À ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ. F ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¦ü VqÀUÀ¼À ¸Á®ÄUÀ¼À ªÀÄzsÀåzÀ°è ¨É¼¸ É ¯ À ÁUÀÄvÀÛz.É 6) ªÀÄAdÄ, 30° ¸É°ìAiÀĸïVAvÀ ºÉaÑ£À GµÀÚvÉ ªÀÄvÀÄÛ VqÀzÀ vÀ¼ÀzÀ°è ¤ÃgÀÄ ¤®ÄèªÀÅzÀ£ÀÄß PÁ¦ü VqÀUÀ¼ÀÄ ¸À»¸ÀĪÀÅ¢¯Áè. EªÉ®è PÁ¦ü VqÀUÀ½UÉ ºÁ¤PÀgÀ. 7) ¤ÃgÀÄ ¤®èzÉà ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¨ÉlÖzÀ E½eÁgÀÄ PÁ¦ü ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. 8) PÁ¦ü ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ªÀiÁUÀĪÀ ªÉüÉAiÀÄ°è Mt ºÀªÉ EgÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå. 9) PÁ¦ü ¸ÁUÀĪÀ½UÁV UÉƧâgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀÅ CªÀ±ÀåªÁVgÀĪÀÅzÀÄ. 10) QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼À §¼ÀPÉ CvÀåUÀvÀå, KPÉAzÀgÉ DUÁUÉÎ PÁ¦ü VqÀUÀ½UÉ QÃl ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ vÀUÀ®ÄvÀÛªÉ. 11) PÁ¦ü ©vÀÛ£ÉUÉ, £Án ªÀiÁqÀ®Ä, JvÀÛgÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄzÀAvÉ PÀvÀÛj¹ NgÀtUÉƽ¸À®Ä, ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß QüÀ®Ä, ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß MtV¸À®Ä, ±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇlÖtUÀ¼À£ÀÄß PÀlÖ®Ä C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ°è zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å«gÀĪÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ zÉÆgÉAiÀĨÉÃPÀÄ. EzÀ£ÀÄß w½¬Äj ! ¸À¸Àå«eÁÕ£À ¸ÀA§AzsÀ ºÉ¸ÀgÀÄ : CgÉéPÁ PÁ¦ü; PÀÄlÄA§ : gÀÆ©AiÉÄù

PÁ¦ü ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß¼Àî PÁ¦üVqÀ

PÁ¦ü ºÀtÄÚUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ

ºÀAaPÉ ¨sÁgÀvÀzÀ zÀQët ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÁ¦ü vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. CzÀÄ «±ÉõÀªÁV ªÀÄÆgÀÄ gÁdåUÀ¼À°è M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ; PÀ£ÁðlPÀ, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÁ¦ü ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 92 gÀµÀÄÖ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÁ¦ü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 97.79 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EªÀÅ zÉñÀzÀ°è ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁV PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸  ® À ànÖª.É G½zÀ ¸Àé®à ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À A É iÀÄÄ C¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀªÁV PÁ¦ü ¨É¼A É iÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À AzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. GzÁ- DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À, Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ F±Á£Àå ªÀ®AiÀÄzÀ gÁdåU¼ À ÁzÀ £ÁUÁ¯ÁåAqÀ, «ÄeÉÆÃgÀA,

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

172

D¸ÁìA, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ. ¸Àé®à ¨sÁUÀ ªÀĺÁgÁµÀÖç ªÀÄvÀÄÛ CAqÀªÀiÁ£ï-¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁ¦ü GvÁàzÀ£É, 2012-13 (®PÀë l£ÀÄßUÀ¼À°è) gÁdåUÀ¼ÀÄ

CgÉéPÀ

gÉÆç¸ÀÖ

MlÄÖ

MlÄÖ ªÉÆvÀÛPÉÌ ±ÉÃPÀqÀ

PÀ£ÁðlPÀ

0.77

1.53

2.30

72.33

PÉÃgÀ¼À

0.02

0.63

0.65

20.44

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

0.13

0.04

0.17

5.35

C¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À

0.06

-

0.06

1.88

¨sÁgÀvÀ

0.98

2.20

3.18

100.0

PÀ£ÁðlPÀ : ¨sÁgÀvz À ° À è PÀ£ÁðlPÀªÅÀ Cw ºÉZÄÀ Ñ PÁ¦ü GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. ¥Àw æ ºÉPÖÉÃjUÉ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj (10.3 QéAl¯ïUÀ¼ÀÄ) AiÀÄ£ÀÆß ¸ÀºÀ EzÀÄ GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. PÁ¦ü vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖ¢AzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1370 «ÄÃlgïUÀ¼µ À ÄÀ Ö JvÀÛgz À ° À è 125-150 ¸ÉAn«ÄÃlgïUÀ¼µ À ÄÀ Ö ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. gÁdåzÀ°è PÉÆqÀUÀÄ Cw ºÉZÀÄÑ PÁ¦ü GvÁࢸÀĪÀÅzÁVzÉ, gÁdåzÀ MlÄÖ PÁ¦ü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 52.17 gÀµÖÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. aPÀ̪ÄÀ UÀ¼Æ À gÀÄ JgÀq£ À ÃÉ ¸ÁÜ£z À ° À èz,É PÀ£ÁðlPÀzÀ MlÄÖ PÁ¦ü GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 33.48 ¥Á®£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ºÁ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ PÁ¦ü GvÁࢸÀĪÀ EvÀgÉ ªÀĺÀvÀézÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. PÉÃgÀ¼À : PÉÃgÀ¼À JgÀq£ À ÃÉ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÁ¦ü GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. PÁ¦ü vÉÆÃlUÀ¼ÄÀ ªÉÊ£ÁqÀÄ, mÁæªA À PÉÆÃgï, EqÀÄQÌ, ¥Á®WÁmï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆmÁÖAiÀÄA f¯ÉèUÀ¼À°è ºÉZÁÑV PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÉÊ£ÁqÀÄ ºÉZÀÄÑ «¸ÁÛgÀªÁzÀ PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : ¨sÁgÀvz À ° À è vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄÆgÀ£ÃÉ Cw ºÉZÄÀ Ñ PÁ¦ü GvÁࢸÀĪÀÅzÁVzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è ¤Ã®Vj, ¥À¼À¤ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉêÀgÁAiÀiï ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ, GzÀPÀªÀÄAqÀ®, ªÀÄzsÀÄgÉÊ, wgÀÄagÁ¥À½î ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ PÁ¦ü GvÁࢸÀĪÀ ªÀĺÀvÀézÀ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. EvÀgÉ : ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ ¸ÀvÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀvÀßVj f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÁ¦üAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼A É iÀįÁUÀÄvÀz Û .É C¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁVgÀĪÀ DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À, Mr±Á, F±Á£Àå gÁdåU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CAqÀªiÀ Á£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ PÁ¦ü ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ PÁ¦ü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 3.6 GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¦ü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ºÉZÀѼÀªÀÅ PÀAqÀħA¢zÉ. 2012-13 £Éà ¸Á°£À°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ 3.18 ®PÀë l£ÀÄßUÀ¼µ À ÄÀ Ö PÁ¦ü GvÁࢹzÉ. EzÀg° À è gÉÆç¸ÀÖ PÁ¦ü ¥À¨ æ ÃÉs zÀ¢ À AzÀ ±ÉÃPÀqÀ 68.86 ¥Á®£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ ±ÉÃPÀqÀ 31.14 gÀµÄÀ Ö CgÉéPÀ ¥À¨ æ ÃÉs zÀ¢ À AzÀ GvÁࢸÀ¯ÁVzÉ. EªÀÅ ¨sÁgÀvz À ° À è ¨É¼A É iÀÄĪÀ PÁ¦üAiÀÄ ªÀÄÄRå ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 49 gÀµÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃPÀqÀ 51 gÀµÀÄÖ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ C£ÀÄPÀæªÀĪÁV

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

173 PÁ¦ü ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ M¼À¥ÀnÖgÀÄvÀÛzÉ.

PÁ¦ü ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀ PÁ¦ü

¨sÁgÀvz À ° À è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 70 gÀµÄÀ Ö PÁ¦ü GvÀà£ÀߪÀÅ EvÀgÀ gÁµÀÖçUÀ½UÉ gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÁÌV ®¨sÀåªÁUÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ ±É à PÀ q À 30 gÀ µ À Ä Ö zÉ Ã ±À z À ° è G¥À ¨ s É Æ ÃV¸À ¯ ÁUÀ Ä wÛ z É . ¥À æ ¥ À A ZÀ z À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ gÀ¦üÛ£À ¥Á®Ä PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÀ 4 gÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÁ¦ü gÀ¥sÀÅöÛ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ «zÉòà «¤ªÀÄAiÀÄ UÀ½PÉ JgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ ªÀĺÀvz éÀ À ºÉZ¼ ÑÀ ª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¥À¥ æ A À ZÀzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvz À À PÁ¦üAiÀÄÄ ºÉZÄÀ Ñ ¥ÀS æ ÁåwAiÀÄ°èz,É KPÉAzÀgÉ EzÀgÀ gÀÄa ªÀÄvÀÄÛ «Ä±Àt æ zÀ ªÀÄÄRå UÀÄtUÀ¼ÄÀ , PÁgÀt. 201112 £Éà ¸Á°£À°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ 2.12 ®PÀë l£ÀÄß PÁ¦üAiÀÄ£ÀÄß gÀ¥ÀÅs öÛ ªÀiÁrzÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ PÁ¦üAiÀÄÄ ©æl£ï, dªÀÄð¤, ¥sÁæ£ïì, £ÁªÉð, ¹éÃqÀ£ï, ºÀAUÉÃj, AiÀÄÄUÉƸÁè«AiÀiÁ, EgÁPï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå ¥ÁZÀå gÁµÀÖçUÀ½UÉ gÀ¥sÁÛUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ UÀ¼ÄÀ I PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹. 1.

ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÉAzÀgÉãÀÄ ?

2.

fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ JAzÀgÉãÀÄ ?

3.

ªÀ®¸É ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÀÄß CxÉðʹ.

4.

Mt¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ AiÀiÁªÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀÛ ?

5.

‘ºÀ¹gÀÄ PÁæAw’ JAzÀgÉãÀÄ ?

6.

CAUÁA±À PÀȶ JAzÀgÉãÀÄ ?

7.

eÉÊ«PÀ PÀȶAiÀÄ£ÀÄß CxÉðʹ.

8.

vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

174 9.

ªÀĸÁ¯ÉUÀ¼À (¸ÁA¨ÁgÀ) gÁd AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?

10. £ÀqÀÄ ¥sÀ¸À®ÄUÀ¼À CxÀðªÉãÀÄ ? 11.

¨sÁgÀvÀzÀ°è §¸ÀĪÀÄw CQÌAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉUÉ AiÀiÁªÀ gÁdåªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæSÁåwAiÀiÁVzÉ ?

12. DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À CxÀðªÉãÀÄ ? 13. vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼À CxÀ𠫪Àj¹. 14. PÀÆ¼É ¥ÀzÀÞw JAzÀgÉãÀÄ ? 15. ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRå ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. II PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹. 1.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀ®¸É ¨ÉøÁAiÀÄzÀ ««zsÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

2.

«Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀĪÉAzÀgÉãÀÄ ? ¨sÁgÀvÀzÀ°è CzÀÄ AiÀiÁªÁUÀ ¥ÀjZÀ¬Ä¸À®ànÖzÉ ?

3.

C¸ï, DªÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃgÉÆ JAzÀgÉãÀÄ ?

4.

vÀUÀÄÎ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

5.

»AUÁgÀÄ ¨É¼ÉAiÀiÁV ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß AiÀiÁPÉ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ ?

6.

¨sÁgÀvÀzÀ°è UÉÆâüAiÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzÀÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

7.

PÀ©â£À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ ?

8.

PÀ¥ÀÅöà ªÀÄtÄÚ ºÀwÛAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ºÉZÀÄÑ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅzÀÄ, KPÉ ?

9.

ZÀºÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ ±ÀæªÀÄ DzsÁjvÀ ¨É¼É JAzÀÄ KPÉ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ ?

10. gÉÆç¸ÀÖ «zsÀzÀ PÁ¦üAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. III. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹. 1.

¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀĪÉAzÀgÉãÀÄ ? CzÀgÀ ªÀÄÄRå UÀÄtzsÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

2.

¸À¸ÀåzÀ CAUÁA±À PÀȶAiÀÄ ªÀÄÄRå ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

3.

ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ n¥Ààt §gɬÄj.

4.

vÉÆÃlUÁjPÉ ¨ÉøÁAiÀÄ JAzÀgÉãÀÄ ? ¨sÁgÀvÀzÀ°è CzÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

5.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀŵÀà PÀȶAiÀÄ §UÉÎ «ªÀj¹.

ªÀ媸 À ÁAiÀÄ

175

6.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀvÀÛzÀ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

7.

UÉÆâüAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ CªÀ±ÀåPÀ ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆâü ¸ÁUÀĪÀ½ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

8.

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ©â£À ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É §UÉÎ «ªÀj¹.

9.

ºÀwÛAiÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½UÉ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀ ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ ? ºÀwÛ ¥Àæ¨sÉÃzsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

10. PÁ¦ü ¸ÁUÀĪÀ½AiÀÄÄ zÀQt ë ¨sÁgÀvz À ° À è ºÉZÄÀ Ñ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀĪÀÅzÀPÌÉ PÁgÀtUÀ¼£ À ÄÀ ß PÉÆr ªÀÄvÀÄÛ ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. ¸ÀÆa¹zÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ •

¤ÃªÀÅ ªÁ¸ÀªÁVgÀĪÀ ¸ÀܼPÀ ÌÉ ¸À«ÄÃ¥Àz° À ègÄÀ ªÀ vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ ¨sÃÉ n PÉÆr ªÀÄvÀÄÛ D §UÉÎ ªÀg¢ À ¹zÀÝ¥r À ¹.

•

PÁ¦ü ºÀtÄÚUÀ½AzÀ ºÉÃUÉ PÁ¦ü ¥ÀÅrAiÀiÁV ¸ÀA¸ÀÌj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

•

¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ªÀÄä ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ UÀÄgÀÄw¹..

•

¤ªÀÄä ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è EgÀĪÀAvÀºÀ CAUÁA±À PÀȶ ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr ªÀÄvÀÄÛ C°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀAvÀºÀ ¨É¼ÉUÀ¼À «ªÀgÀªÁzÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr CzÀgÀ ªÀgÀ¢ vÀAiÀiÁj¹.

•

¤ªÀÄä vÉÆÃlzÀ°è PÉ®ªÉÇAzÀÄ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ »r¬Äj.

•

MAzÀÄ aîzÀ°è ««zsÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ªÀĸÁ¯É zsÁ£ÀåUÀ¼£ À ÄÀ ß ºÁQ ªÀÄvÀÄÛ «Ä±Àt æ ªÀiÁr ªÀÄ£À §AzÀAvÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁrzÀ (Randomly) ªÀĸÁ¯É zsÁ£ÀåPÉÌ ºÉ¸Àj¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

176

CzsÁåAiÀÄ - 9 R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ 1. R¤dUÀ¼ÄÀ ¦ÃpPÉ: ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀĪÁzÀ ¨sÀÆgÀZÀ£É¬ÄAzÁV ¨sÁgÀvÀªÀÅ ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ R¤d ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvz À À R¤dUÀ¼° À è §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö ¥É°AiÉÆeÉƬÄPï AiÀÄÄUÀzÀ CªÀ¢A ü iÀÄ°è GvÀàwÛAiÀiÁzÀªÅÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CVßd£Àå ªÀÄvÀÄÛ gÀÆ¥ÁAvÀgÀ ²¯ÉUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. UÀtÂUÁjPÉAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¥Áæx« À ÄPÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÀÄÝ, vÀ£Æ À ä®PÀ ¨sÆ À UÀ¨ð Às ¢AzÀ R¤dUÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆgÀ vÉUA É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. F R¤d ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ PÉÊUÁjPÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ CUÀvÀåªÁzÀ PÀZÁÒ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ° R¤d: ¤UÀ¢üvÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ eÉÊ«PÀ CxÀªÁ CeÉÊ«PÀ £ÉʸÀVðPÀ ªÀ¸ÀÄÛ«UÉ “R¤d” J£ÀÄߪÀgÀÄ. C¢gÀÄ:

¯ÉÆúÀ CxÀªÁ CªÀÄÆ®åªÁzÀ R¤dªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä £ÉʸÀVðPÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀ WÀ£ÀªÀ¸ÀÄÛ.

R¤dUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ: gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É R¤dUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À £ À ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ: (i) ¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÄÀ (ii) C¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÄÀ . CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß F PɼÀPÀAqÀAvÉAiÀÄÆ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. R¤dUÀ¼ÀÄ

¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÀÄ

PÀ © â u ÁA±À ª À Å ¼À î R¤dUÀ ¼ À Ä PÀ © â u É Ã vÀ g À R¤dUÀ ¼ À Ä GzÁ: PÀ©ât C¢gÀÄ, GzÁ: vÁªÀÄ,æ ¨ÁPÉöì Êmï EvÁå¢ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï EvÁå¢

C¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÀÄ

EAzs À £ À R¤dUÀ ¼ À Ä GzÁ: PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, £ÉʸÀVðPÀ C¤® EvÁå¢

EAzs À £ É Ã vÀ g À R¤dUÀ ¼ À Ä GzÁ: C¨sÀæPÀ, ¸ÀÄtÚzÀPÀ®Äè, UÁæ¥ÊÉs mï EvÁå¢

¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÄÀ ¯ÉÆúÀzÀ ªÀÄÆ®ªÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß PÀ©âuÁA±ÀªÅÀ ¼Àî ªÀÄvÀÄÛ PÀ©âuÃÉ vÀgÀ R¤dUÀ¼£ À ÁßV «AUÀr§ºÀÄzÀÄ. PÀ©âuÁA±ÀzÀ R¤dUÀ¼ÉAzÀgÉ, PÀ©âtzÀ CA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ R¤dUÀ¼ÀÄ. GzÁ: PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï, EvÁå¢. PÀ©âuÉÃvÀgÀ R¤dUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉ PÀ©âtzÀ CA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀzÀ R¤dUÀ¼ÀÄ, GzÁ: vÁªÀÄæ, ¨ÁPÉìöÊmï EvÁå¢.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

177

C¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÀÄ eÉÊ«PÀ CxÀªÁ CeÉÊ«PÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁzÀªÀÅ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß R¤d EAzsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ EAzsÀ£ÉÃvÀgÀ R¤dUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. eÉÊ«PÀ C¯ÉÆúÀ R¤dUÀ¼ÀÄ ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzs£ À U À ¼ À ÁVªÉ CxÀªÁ ¨sÆ À MqÀ°£À°è ºÀÄzÀÄVºÉÆÃVgÀĪÀ ¸À¸åÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætU  ¼ À À CªÀ±ÃÉ µÀU½ À AzÀ GvÀw à A Û iÀiÁzÀªÅÀ . GzÁ: PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®, EvÁå¢. CeÉÊ«PÀ C¯ÉÆúÀ R¤dUÀ¼ÉAzÀgÉ, C¨sÀæPÀ, ¸ÀÄtÚzÀPÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ UÁæ¥sÉÊmï. UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ: R¤d ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ F PɼÀV£À PÉ®ªÀÅ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. (i)

¥ÀÈyéAiÀÄ ªÉÄÃ¯É R¤dUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅ¢®è.

(ii)

J¯Áè R¤dUÀ¼ÀÄ PÀæªÉÄÃt ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛªÉ.

¯ÉÆúÀzÀ R¤dUÀ¼ÄÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¦ÃpPÉ: PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ºÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀ©âuÁA±ÀªÀżÀî ¯ÉÆúÀzÀ R¤d. EzÀÄ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ ÛªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ DzsÄÀ ¤PÀ £ÁUÀjPÀvA É iÀÄ ¨É£ßÉ ®Ä¨ÁVgÀÄvÀÛz.É MAzÀÄ zÉñÀzÀ d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖª£ À ÄÀ ß PÀ©âtzÀ C¢j£À GvÁàz£ À É ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPA É iÀÄ ªÀÄÆ®PÀ C¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. PÀ©ât CzÀÄj£À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ: PÀ©âuÁA±ÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÁßzsÀj¹ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ £Á®ÄÌ «zsÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. 1) ªÀiÁåUÀßmÉÊmï: EzÀÄ GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÁVzÀÄÝ, EzÀgÀ°è PÀ©âuÁA±ÀªÀÅ ±ÉÃ. 72 ¨sÁUÀzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ §tÚ PÀAzÀÄ CxÀªÁ PÀ¥ÁàVgÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß “PÀ¥ÀÄà C¢gÀÄ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ eÁRðAqÀ, UÉÆêÁ, PÉÃgÀ¼À, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÁÑV zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ±ÉæõÀ× DAiÀĸÁÌAvÀ UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ “ªÀiÁåUÀßmÉÊmï” JAzÀÄ PÀÆqÁ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. 2) ºÉªÀÄmÉÊmï: F ¥ÀæPÁgÀzÀ C¢gÀÄ ±ÉÃ. 60 jAzÀ 70 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ PÀ©âuÁA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ §tÚ PÉA¥ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÄÀ ß “PÉA¥ÀÄ C¢gÀÄ” JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . EzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁV DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À, eÁRðAqï, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ¼À°è zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. 3) °ªÉÆ£ÉÊmï: EzÀÄ ºÀ¼¢ À CxÀªÁ PÀAzÀÄ §tÚª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ, EzÀg° À è PÀ©âuÁA±ÀzÀ ¥Àª æ iÀ Át ±ÉÃ. 40 jAzÀ 60 ¨sÁUÀzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ. ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ gÁtÂUÀAeï, GvÀÛgÀRAqÀzÀ UÀgïªÁ¯ï, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÀÄÄeÁ¥ÀÄgÀ f¯Éè ªÀÄvÀÄÛ »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀzÀ PÁAUÁæ PÉƼÀîzÀ°è ºÉZÀÄÑ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. 4) ¹qÀgÊÉ mï: EzÀg° À è ¸ÀÄtÚzÀ CA±À ºÉag Ñ ÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ EzÀÄ MAzÀÄ PɼÀ zÀeð É AiÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÁUÀÄvÀz Û .É EzÀgÀ°è PÀ©âuÁA±ÀªÀÅ ±ÉÃ. 40 jAzÀ 50 ¨sÁV«gÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ°è PÀ©âtzÀ PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÀÄÑ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß PÀAzÀÄ §tÚzÀ PÀ©âtÚzÀ C¢gÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.

178

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ºÀAaPÉ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÀªÀÄÈzÀÞ PÀ©âtzÀ C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. 2012-13gÀ CAzÁf£À ¥ÀæPÁgÀ zÉñÀzÀ°è 25 ©°AiÀÄ£ï l£ÀÄß PÀ©ât C¢gÀÄ ¤PÉëÃ¥À EzÉ. ¨sÁgÀvÀ GvÀÛªÄÀ zÀeð É AiÀÄ ªÀiÁåUÉßmÉÊmï ªÀÄvÀÄÛ ºÉªÄÀ mÉÊmï ¥ÀPæ ÁgÀzÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ PÀAqÀħAzÀgÀÆ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV eÁRðAqï, Mr±Á, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, bÀwÛ¸ÀUÀgï, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆêÁ gÁdåUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ PÀ©âtzÀ C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è£À ±ÉÃ. 95 ¨sÁUÀªÀÅ F gÁdåUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. G½zÀ ±ÉÃ. 5 ¨sÁUÀªÀÅ EvÀgÀ gÁdåUÀ¼ÁzÀ ªÀĺÁgÁµÀÖç, DAzs¥ Àæ z Àæ ÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁìA gÁdåUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. Mr±Á: zÉñÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ PÀ©ât C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.47 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß GvÁࢸÀÄvÀz Û .É EzÀÄ GvÀª Û ÄÀ zÀeð É AiÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄUÀ¼ÁzÀ ªÀiÁåUßÀ mÉÊmï ªÀÄvÀÄÛ ºÉªÄÀ mÉÊmï «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. gÁdåzÀ CvÀå¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¨ÉlÖUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀÄAzÀgÀWÀqÀ, ªÀÄAiÀÄÆgÀ ¨sÀAeï, QAiÉ Æ ÃAeÁí g À , PÀ l Pï ªÀ Ä vÀ Ä Û PÉÆÃgÁ¥Àmï f¯ÉèUÀ¼ÀÄ CvÀå¢üPÀ ¥À æ ª À i ÁtzÀ ° è PÀ © â t zÀ C¢gÀ Ä GvÁàzÀ £ É A iÀ i ÁUÀ Ä vÀ Û z É . E°è GvÁàz£ À AÉ iÀiÁUÀĪÀ PÀ©t â zÀ C¢gÀ£ÄÀ ß eɪiÀ ï±ÉqÄÀ g à ,À zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ, gÀÆgÉ̯Á ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆPÁgÉÆ PÀ©t â ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊPÁjPÉUÀ½UÉ ¥ÀÆgÉʸÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. bÀwÛøÀUÀgï: ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ PÀ©ât C¢j£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è Mr±ÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£À z À ° è z À Ä Ý, zÉ Ã ±À z À MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.21 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀzÀÄ. §¸ÁÛgÀ f¯ÉèAiÀÄ ¨ÉʯÁ¢¯ï ªÀÄvÀÄÛ d§®ÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄUïðf¯ÉA è iÀÄ zÀº° À è gÁeÁígïUÀ¼ÄÀ gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ GvÁࢸÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁVgÀÄvÀª Û .É F gÁdåzÀ°è GvÁࢸÀĪÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ©¯Á¬ÄAiÀÄ°ègÀĪÀ »AzÀĸÁÜ£À PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉUÉ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

179

eÁRðAqï: F gÁdåªÀÅ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.13 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ zÉñÀzÀ°è 3£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¹AUï¨sÀƪÀiï f¯ÉèAiÀÄ §ÄzsÁ§ÄgÀÄ, PÉÆmÁªÀÄn§ÄgÀÄ, gÁeÉÆj§ÄgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¥Á®ªÀÄÄ f¯ÉèAiÀÄ qÉƯÁÖUÀAeïUÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ PÀ©ât C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÀeÁj¨ÁUï. zsÀ£À¨Ázï ªÀÄvÀÄÛ gÁAa f¯ÉèUÀ¼ÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀªÀÅ. ¹AUÀ¨sÀƪÀiï f¯Éè GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. E°è GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀĪÀ C¢gÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÀA¥À¤ (IISCO) ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆPÁgÉÆ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ½UÉ ¥ÀÆgÉʸÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ£ÁðlPÀ: PÀ£ÁðlPÀªÀÅ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 4 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ºÉªÀÄmÉÊmï ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁåUÀßmÉÊmï JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀ©âtzÀ C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ PÀÄzÀÄgɪÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ PɪÄÀ ätU Ú ÄÀ Ar, §¼Áîj f¯ÉA è iÀÄ ¸ÀAqÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀ¥ÃÉ mÉ, avÀz æ U À ÄÀ ð f¯ÉA è iÀÄ ºÉƸÀzÄÀ UÀð, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ ºÀÄ°AiÀÄÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ C®¸ÀÆgÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. E°è GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀĪÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÄÀ ß «±ÉéñÀégA À iÀÄå PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ (VISL) ªÀÄvÀÄÛ fAzÁ® PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ ¥ÀÆgÉʸÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ£ÁðlPÀªÀÅ C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÀÄß d¥Á£À ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ zÉñÀUÀ½UÉ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀÄvÀz Û .É gÁdåªÁgÀÄ PÀ©ât C¢j£À GvÁàzÀ£É 2011-12 gÁdåUÀ¼ÄÀ Mr±Á UÉÆêÁ bÀwÛøÀUÀgï eÁRðAqï PÀ£ÁðlPÀ DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À ªÀĺÁgÁµÀÖç ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ gÁd¸ÁÜ£À ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ

GvÁàz£ À É ±ÉÃPÀqÁ (zÀ.®.l£ÀÄßUÀ¼° À )è ¥Àª æ iÀ Át 67.0 33.4 30.5 18.9 13.2 01.8 01.5 01.2 00.4

40.1 19.0 18.3 11.4 07.9 01.1 00.9 00.7 00.2

167.28

100.00

PÀ©âtzÀ C¢j£À ¸ÀAUÀæºÀ

PÀ©âtzÀ C¢j£À GvÁàz£ À Á ¥Àª æ ÈÀ wÛ 1950-51 jAzÀ 2011-12 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£É (zÀ.®.l£ïUÀ¼À°è)

1950-51

60-61

70-71

0-81

90-91

2000-01

10-11

11-12

4.1

18.7

34.3

41.6

54.9

80.6

136.4

167.2

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

180

ªÁå¥ÁgÀ: PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÁå¥ÀgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀgÀPÀÄ DVzÉ. CzÀ£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è 5£Éà ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÉ. ¨sÁgÀvÀ vÀ£Àß MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 50 jAzÀ 60 ¨sÁUÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÀÄß d¥Á£À, PÉÆÃjAiÀÄ, aãÀ C.¸ÀA. ¸ÀA¸ÁÜ£À, ¥ÉÆïÉAqï, eÉPÉÆ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆèêÉÃQAiÀiÁ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ gÁµÀÖçUÀ½UÉ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ¦ÃpPÉ: ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï PÀ©ât ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄR «Ä±Àæ ¯ÉÆúÀzÀ R¤dªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ UÀnÖAiÀiÁVzÀÄÝ, PÀ¥ÀÄà §tÚªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ £ÉʸÀVðPÀ DPÉìöÊqÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÀÄß PÀgÀV¸À°PÉÌ ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÁßV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. G¥ÀAiÉÆÃUÀ: ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï£ÀÄß ºÉZÁÑV GQÌ£À PÁptåvA É iÀÄ£ÀÄß ºÉa¸ Ñ ® À Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀÄPÀÄÌ ¤gÉÆÃzsPÀ ª À ÁV¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. C®èzÉ EzÀ£ÀÄß «zÀÄåvï ¨Áålj, §tÚ, ªÁ¤ð¸ï, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ, PÁå°PÉÆ ¦æAnAUï, OµÀ¢ü, ¦AUÁt ªÀ¸ÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è PÀ¥ÀÄà J£Á«Ä¯ï vÀAiÀiÁjPÉ ºÁUÀÆ ©èÃaAUï ¥ÀÄr, J¯ÉQÖçÃPÀ¯ï, UÁdÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. DzÀÝjAzÀ EzÀ£ÀÄß “Jack of all Traders” JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ: ¸ÉʯÉÆêÉįÁ£É, ¨Áæ£ÉÊmï, ¥ÉÊgÀƮĸÉÊmï ªÀÄvÀÄÛ ºÁ®AqÉÊmï EªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 90 ¨sÁUÀ ¸ÉʯÉÆêÉįÁ£É ªÀÄvÀÄÛ ¨Áæ£ÉÊmï C¢gÀÄUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è fA¨Á¨Éé (D¦üæPÀ) zÀ £ÀAvÀgÀ JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 406 zÀ±À®PÀë l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ GvÁࢸÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À ¤PÉëÃ¥À«zÉ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. DzÀgÉ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨Éf æ ¯ï, UÁ姣ï zÀQëtD¦PÀ ªÀÄvÀÄÛ D¸ÉÖçðAiÀÄ zÉñÀUÀ¼À vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ 5£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è ±ÉÃ.99 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ Mr±Á, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ½AzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ¼ÀÄ MnÖUÉ ¸ÉÃj zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 50 ¨sÁUÀ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀªÀÅ. Mr±Á: F gÁdåªÀÅ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ªÉÆzÀ®£É ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 40.4 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è zÉñÀzÀ¯Éèà 3£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÄÝ. ±ÉÃ.24.1 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ ¸ÀÄAzÀgÀWÀgï, PÁ¼ÀºA À r ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃgÁ¥ÀÄmï f¯ÉU è ¼ À ° À è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. C®èzÉ ¨ÉƯÁAVgï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA§®ÄàgÀ f¯ÉU è ¼ À ° À A è iÀÄÆ ¯ÁålgÉÊmï ¤PÉëÃ¥ÀUÀ½AzÀ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖç: F gÁdåªÀÅ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À°è £Á®Ì£Éà ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 27.7 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀz Û .É ¥Àª æ ÄÀ ÄR ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ªÀ®AiÀĪÀÅ £ÁUÀÄg à À ªÀÄvÀÄÛ ¨sAÀ qÁgÀ f¯ÉU è ¼ À ° À è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

181

GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ gÀvÀßVj f¯ÉèAiÀÄ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À: EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 27.6 gÀµÖÀ£ÄÀ ß GvÁࢹ, zÉñÀz° À è 2£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£z À ° À èz.É F gÁdåzÀ°è ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ ºÉZÁÑV ¨Á¯ÁÎmï, cAzÁég,À d§®ÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉêÁ¸ï f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÀ£ÁðlPÀ: ¨sÁgÀvÀzÀ 5£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 5.79 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀzÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è GvÀÛgÀPÀ£ÀßqÀ, ²ªÀªÉÆUÀÎ, §¼Áîj, avÀæzÀÄUÀð ªÀÄvÀÄÛ vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À: ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 13.8 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. «±ÉõÀªÁV ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ²æÃPÁPÀļÀA, «±ÁR¥ÀlÖt, £É®ÆègÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀqÀ¥Àà f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. EvÀgÉ: ªÉÄîÌAqÀ gÁdåUÀ¼À®èzÉ ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢gÀÄ zÉñÀzÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°èAiÀÄÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀz Û .É gÁd¸ÁÛ£z À À GzÀAiÀÄ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ §£À¸ég À ,À eÁRðAqÀzÀ ¹AUÀ¨Æ Às ªÀiï ªÀÄvÀÄÛ zs£ À Áâzï, UÀÄdgÁvÀzÀ ªÀqÉÆÃzÀgÀ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ «ÄqÁߥÀÄgÀ, ©ºÁgÀzÀ UÀAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁAUÉÊgï f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. GvÁàzÀ£É: ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀ 5£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. 2010-11 £Éà ¸Á°£À°è ¨sÁgÀvz À À MlÄÖ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàz£ À É 23.22 ®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ CzÀÄ 201112£Éà ¸Á°£À°è 23.49 ®PÀë l£ÀÄßUÀ½UÉ KjvÀÄ. ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï GvÁàzÀ£É ªÀµÀð¢AzÀ ªÀµÀðPÉÌ ºÉZÁÑUÄÀ vÀz Û .É gÁdåªÁgÀÄ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À GvÁàzÀ£É 2011-12 gÁdåUÀ¼ÄÀ

GvÁàz£ À É ±ÉÃPÀqÁ (000l£ÀÄßUÀ¼À°è) ¥Àª æ iÀ Át

ªÀĺÁgÁµÀÖç

649.9

27.7

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

648.9

27.6

Mr±Á

565.7

24.1

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

322.1

13.8

PÀ£ÁðlPÀ

136.1

05.8

eÁRðAqï

18.3

00.8

gÁd¸ÁÛ£À

7.5

00.4

UÉÆêÁ

1.6

00.1

2349.03

100.00

¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

182

ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï C¢j£À GvÁàz£ À Á ¥Àª æ ÈÀ wÛ ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£É (zÀ.®.l£ïUÀ¼À°è)

1950-51

60-61

70-71

0-81

90-91

2000-01

10-11

11-12

13.98

14.05

18.41

15.32

13.88

15.95

23.22

23.49

ªÁå¥ÁgÀ: EwÛÃZÉUÉ zÉñÀzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¥sÉgÉÆæ-ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛgÀĪÀÅzÀjAzÀ §¼ÀPÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑVzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàz£ À AÉ iÀÄ°è ±ÉÃ. 80 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß zÉñÀz° À è §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀĪ î ÅÀ zÀjAzÀ gÀ¦£ Ûü À ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è E½ªÀÄÄRªÁVzÉ. G½zÀ ±ÉÃ. 20 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ d¥Á£À, ¥sÁæ£ïì, ©æl£ï, C.¸ÀA. ¸ÀA¸ÁÜ£À, (AiÀÄÄ.J¸ï.J.) PÉ£ÀqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É°ÓAiÀÄA gÁµÀÖçUÀ½UÉ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

¨ÁPÉìöÊmï ¦ÃpPÉ: ¨ÁPÉìöÊmï C®Æå«Ä¤AiÀÄA vÀAiÀiÁjPÉUÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR C¢gÀÄ. EzÀÄ C®Äå«Ä¤AiÀÄA£À DPÉìöÊqÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¤¢ðµÀÖ R¤dªÀ®è. DzÀgÉ «±ÉõÀªÁV ºÉÊqÉæÃmÉqï C®Äå«Ä¤AiÀÄA DPÉöì Êqï£ÀÄß¼Àî MAzÀÄ ²¯É. EzÀÄ eÉÃrAiÀÄAvÀºÀ ªÀ¸ÄÀ ª Û ÁVzÀÄÝ, PÀ©âuÁA±ÀzÀ ¥Àª æ iÀ ÁtPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV £À¸ÄÀ UÉA¥ÀÄ (¥Ál®ªÀtð) ©½ CxÀªÁ PÉA¥ÀÄ §tÚªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. G¥ÀAiÉÆÃUÀ: ¨ÁPÉöì Êmï C¢gÀ£ÄÀ ß ªÀÄÄRåªÁV C®Æå«Ä¤AiÀÄA vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¯ÉÆúÀªÀÅ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ºÀUÀÄgÀªÁVzÀÄÝ ©gÀĸÁVgÀÄvÀÛzÉ. vÀÄPÀÄÌ »rAiÀÄ¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ M¼ÉîAiÀÄ «zÀÄåvï ªÁºÀPÀvÀé UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß «zÀÄåvï ¥Àæ¸ÀgÀtPÁÌV, «zÀÄåvï G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, ¸ÀéAiÀÄA ZÁ°vÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, gÉʯÉé ¨ÉÆÃV, ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£É §¼ÀPÉAiÀÄ ¥ÁvÉæUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°: C®Æå«Ä¤AiÀÄA£ÀÄß ««zsÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è CAzÀgÉ ZÀªÀÄZɬÄAzÀ »rzÀÄ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ ªÀgÉUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß “20£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ CzÀÄãvÀ ¯ÉÆúÀ” ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀÄ ªÀÄÄRåªÁV l¶ðAiÀÄj ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀzÀ ºÁUÀÆ ¯ÁålgÉÊl ²¯Á¸ÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä, ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½ wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ¨ÁPÉìöÊmï ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ zÉñÀUÀ¼À°è 5£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£À ºÉÆA¢zÉ. zÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2500 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß ¤PÉëÃ¥À«zÉ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ ¤PÉëÃ¥ÀzÀ ±ÉÃ. 8 ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. Nr¸Á (55.3%), DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ (24.8%), ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ (6%), gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨ÁPÉìöÊmï ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ.80.1 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. G½zÀzÀÄÝ ªÀĺÁgÁµÀÖç, UÀÄdgÁvï, ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁRðAqïUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. Mr±Á: F gÁdåªÀÅ ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À ¤PÉëÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ zÉñÀzÀ¯Éèà ¥ÀæxÀªÀÄ

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

183 gÁdåªÁgÀÄ ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À GvÁàzÀ£É 2011-12 gÁdåUÀ¼ÄÀ

GvÁàz£ À É ±ÉÃPÀqÁ (000l£ÀÄßUÀ¼À°è) ¥Àª æ iÀ Át

Mr±Á

5045

39.2

bÀwÛøïUÀgï

2365

18.4

ªÀĺÁgÁµÀÖç

1937

15.1

eÁRðAqï

1830

14.3

UÀÄdgÁvï

843

06.6

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

617

04.8

UÉÆêÁ

84

00.7

PÀ£ÁðlPÀ

83

00.7

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

69

00.6

12877

100.0

¨sÁgÀvz À À MlÄÖ

¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨ÁPÉìöÊmï ¤PÉëÃ¥ÀzÀ ±ÉÃ. 55.3 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 39.2 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß F gÁdå ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁPÉìöÊmï ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁV PÁ¼ÀºÀAr, ¸ÀÄAzÀgÀWÀgï, PÉÆÃgÁ¥ÀÄmï, ¨ÉÆîAVÃgï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA§®ÄàgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. bÀw¸ Û U À g À ï: ¨sÁgÀvz À À 2£Éà ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨ÁPÉöì Êmï GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 18.4 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV ©¯Á¸À¥ÀÄgÀ, zÀÄUïð, ¸ÀUÀÄðd ªÀÄvÀÄÛ gÁdUÀgï f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖç: ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è 3£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 15.1 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV gÀvÀßVj, PÉƯÁè¥ÀÄgÀ, xÁuÉ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀvÁgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. eÁRðAqï: F gÁdåªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ £Á®Ì£Éà ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÁPÉìöÊmï GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 14.3 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ. gÁdåzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨ÁPÉìöÊmï ¤PÉëÃ¥ÀªÅÀ ¼Àî f¯ÉèU¼ À A É zÀg.É gÁAa, ¯ÉÆúÁqÁðUÀ, ¥Á®ªÀÄÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀĪÀiÁè. UÀÄdgÁvï: ªÀÄvÉÆAÛ zÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨ÁPÉöì Êmï C¢gÀ£ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàz£ À AÉ iÀÄ°è ±ÉÃ. 6.6 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÉAzÀgÉ, eÁªÀÄ£ÀUÀgÀ, dÄ£ÁUÀqÀ, SÉÃqï, PÀbï ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁªÀ£ÀUÀgÀ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

184

ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À: F gÁdåz° À è ¨ÁPÉöì Êmï C¢j£À ¤PÉÃë ¥ÀªÅÀ ºÉZÄÀ Ñ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À A É zÀg,É ±Àºz À Æ É Ã¯ï, ªÀÄAqÀè, gÉêÁ, ¨Á¯ÁÎmï ªÀÄvÀÄÛ d§®ÄàgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ. EvÀgÉ: DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥ÀƪÀð UÉÆÃzÁªÀj, ¥À²ÑªÀÄ UÉÆÃzÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ «±ÁR¥ÀlÖt f¯ÉèUÀ¼ÀÄ, vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÀÄzÀÄgÉÊ, ¸ÉîA, ªÀÄvÀÄÛ ¤Ã®Vj f¯ÉèUÀ¼ÀÄ, PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÀuÁÚ£ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wgÀĪÀ£ÀAvÀ¥ÀÄgÀ, PÀ£ÁðlPÀzÀ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ, ¨É¼ÀUÁ« ªÀÄvÀÄÛ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ, UÉÆêÁzÀ PÀÆå¥ÉªÀiï ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀPÉÆãÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ, C®ºÁ¨Ázï, §AqÁ, «ÄÃgÀd¥ÀÄgÀ, ªÀÄvÀÄÛ ªÁgÀuÁ¹ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ. GvÁàzÀ£É: ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 6£Éà ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ. 201213£Éà ¸Á°£À°è EzÀgÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ ¥Àª æ iÀ Át 15360 ¸Á«gÀ l£ÀÄß. DzÀgÉ »A¢£À ªÀµð À PÉÌ ºÉÆð¹zÁUÀ ±ÉÃ. 13 gÀµÀÄÖ ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À GvÁàzÀ£É ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.

¨sÁgÀvz À À ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À GvÁàz£ À Á ¥Àª æ ÈÀ wÛ ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ

1950-51

60-61

70-71

0-81

90-91

2000-01

10-11

11-12

68

476

1517

1955

4984

7993

15150

12877

GvÁàzÀ£É (zÀ.®.l£ïUÀ¼À°è)

ªÁå¥ÁgÀ: zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨ÁPÉìöÊmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 80gÀµÀÖ£ÀÄß C®Æå«Ä¤AiÀÄA vÀAiÀiÁjPÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. EwÛÃZÉUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉZÁÑVgÀĪÀ DAvÀjPÀ ¨ÉÃrPɬÄAzÁV CzÀgÀ gÀ¦üÛ£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. DzÀgÀÆ ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è CAzÀgÉ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 20 gÀµÀÖ£ÀÄß El°, d¥Á£À, ©æl£ï, ªÀÄvÀÄÛ dªÀÄð¤ zÉñÀUÀ½UÉ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ.

a£Àß (§AUÁgÀ) ¦ÃpPÉ : §AUÁgÀ ª À Å CvÀ å ªÀ Ä Æ®åªÁzÀ ¯ÉÆúÀªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ a£ÀߪÀÅ ºÉÆA¢gÀĪÀ «±ÉõÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÁzÀ ªÀÄÈzÀÄvÀé, ºÉƼÀ¥ÁzÀ ºÀ¼À¢ §tÚ ºÁUÀÆ Q®Ä§Ä ¤gÉÆÃzsÀPÀ ±ÀQÛUÀ¼É PÁgÀt. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¨ÉtZÀÄ PÀ®ÄèUÀ¼À ¸ÀÛgÀ CxÀªÁ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄt£ Ú À ¤PÉÃë ¥ÀU¼ À ° À è zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. EzÀgÀ «ÄvÀªÁzÀ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¢ÃWÀð ¨Á½PɬÄAzÁV ºÉZÀÄÑ ¨É¯É ¨Á¼ÀĪÀ ¯ÉÆúÀªÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. G¥ÀAiÉÆÃUÀ: a£ÀߪÀ£ÄÀ ß D¨sg À t À UÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, UÀrAiÀiÁgÀ, ¥ÀzÀPÀUÀ¼À, OµÀ¢ü G¢ÝªÉÄAiÀÄ°è, zÀAvÀ aQvÉ,ì dj vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÁå¥ÁgÀz° À è ºÁUÀÆ §AUÁgÀª£ À ÄÀ ß ºÀtzÀ «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ ªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. »AzÉ EzÀ£ÀÄß £ÁtåUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.

a£ÀßzÀ UÀtU  ÁjPÉ

ºÀAaPÉ: a£ÀßzÀ ¤PÉÃë ¥ÀªÅÀ ªÀÄÄRåªÁV PÀ£ÁðlPÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÉÃgÀ¼,À ©ºÁgÀ, bÀwÃÛ ¸ÀUg À ,À eÁRðAqï,

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

185 gÁd¸ÁÛ £ À , ªÀ Ä zs À å ¥À æ z É Ã ±À ªÀ Ä vÀ Ä Û ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀz Û .É EwÛÃZÉUÉ gÁAiÀÄZÀÆj£À ºÀnÖ a£ÀßzÀ UÀt ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ vÀĪÀÄPÀÆj£À ¨É¼ÁîgÀ UÀt ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ a£ÀßzÀ GvÁàz£ À AÉ iÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢ªÉ. gÁAiÀÄÄZÀÆj£À ºÀnÖ a£ÀßzÀ UÀt ¥Àz æ ÃÉ ±À 3 jAzÀ 7 Q.«ÄÃ. GzÀÝ, 1 jAzÀ 2 Q. «ÄÃ. CUÀ ® «¹Û à tðªÀ £ À Ä ß ºÉÆA¢zÀÄÝ, EzÀgÀ°è DgÀÄ a£ÀßzÀ ¨ÉtZÀÄ PÀ°£ è À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À zÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼° À è NPÉ° (Oakely) JA§ ¨ÉtZÀÄPÀ°£ è À ¥Àz æ ÃÉ ±À ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀzÄÀ Ý, EzÀÄ 1998 jAzÀ ºÀnÖ UÉÆïïØ ªÉÄÊ£ïì PÀA¥À¤ °«ÄmÉqïUÉ ¸ÉÃjPÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À: EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À JgÀq£ À ÃÉ ¥ÀæªÀÄÄR a£ÀߪÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 7.06 zÀ±® À PÀë l£ÀÄß a£ÀßzÀ ¤PÉÃë ¥Àª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ, EzÀjAzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 37000 Q.UÁæA. a£Àß zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÉAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. F gÁdåz° À è ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁV a£ÀßzÀ ¤PÉÃë ¥ÀU¼ À ÄÀ C£ÀAvÀ¥ÄÀ gÀ f¯ÉèAiÀÄ gÁªÀÄVj, avÀÆÛgÀ f¯ÉèAiÀÄ ©¸À£ÁlªÀiï ªÀÄvÀÄÛ ¥À®ZÀÆÒgÀ, PÀ£ÀÆð¯ï f¯ÉèAiÀÄ eÉÆ£ÀßVj, ªÁgÀAUÀ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀð UÉÆÃzÁªÀj f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. eÁRðAqï: ¨sÁgÀvÀzÀ 3£Éà ¥ÀæªÀÄÄR a£ÀߪÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. 2010-11£Éà ¸Á°£À°è 14 Q. UÁæA. a£ÀߪÀ£ÀÄß GvÁࢹvÀÄÛ. ¹AUÀ¨sÀƪÀiï f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀħtðgÉÃSÁ £À¢AiÀÄ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÂÚ£À°è ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆêÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. EvÀgÉ: »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀzÀ ¹ªÀiÁè ªÀÄvÀÄÛ ©¯Á¸À¥ÀÄgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢ ¥ÁvÀæzÀ GzÀÝPÀÆÌ dªÀÄÄä PÁ²äÃgÀzÀ PÁVð¯ï f¯ÉA è iÀÄ qÁæ¸ï£À°è ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢ ¥ÁvÀ,æ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¤Ã®Vj ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆg Û ÄÀ , C¸ÁìA gÁdåzÀ ®QA¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹¨ÁìUg À ï, gÁd¸ÁÛ£z À À GzÀAiÀÄ¥ÀÄgÀ f¯Éè ªÀÄvÀÄÛ PÉÃgÀ¼À gÁdåzÀ ¥ÀÄgÀhiÁ ªÀÄvÀÄÛ bÀ©AiÀiÁgÀ £À¢ zÀAqÉUÀ¼À°è ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ a£ÀßzÀ ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. GvÁàzÀ£É: ¨sÁgÀvÀzÀ°è a£ÀßzÀ ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 39.02 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß EzÉ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. DzÀgÉ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ a£ÀßzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt §ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ. (±ÉÃ.0.78) F ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ zÀQët D¦üæPÁzÀ 60 ¥ÀlÄÖ, PÉ£ÀqÁzÀ 22 ¥ÀlÄÖ, ªÀÄvÀÄÛ D¸ÉÖçðAiÀiÁzÀ 5 ¥ÀlÄÖ PÀrªÉÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

186

a£ÀßzÀ GvÁàz£ À Á ¥Àª æ ÈÀ wÛAiÀÄ£ÀÄß UÀªÄÀ ¤¹zÁUÀ ¨sÁgÀvz À ° À è 1951 jAzÀ 1991gÀ ªÀgU É É a£ÀßzÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ ¥Àª æ iÀ ÁtªÀÅ ¤gÀAvÀgª À ÁV E½ªÀÄÄRªÁVgÀÄvÀÛz.É 2012-13£Éà ¸Á°£À°è zÉñÀzÀ a£ÀßzÀ GvÁàz£ À É 1588 Q.UÁæA. EzÀÝgÉ CzÀÄ 1996-97£Éà ¸Á°£À°è 2710 Q.UÁæA. DVvÀÄÛ. zÉñÀzÀ MlÄÖ a£ÀßzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 99 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö PÀ£ÁðlPÀ¢AzÀ GvÁàz£ À A É iÀiÁUÀÄvÀÛz.É

a£ÀßzÀ GvÁàz£ À Á ¥Àª æ ÈÀ wÛ ªÀµð À UÀ¼ÄÀ

1951

1961

1971

1981

1991

2001

2011

2012

2013

GvÁàz£ À É

7041

4868

3656

2495

2208

2105

2615

2239

1588

(zÀ.®.l£ïUÀ¼° À )è

ªÁå¥ÁgÀ: ¨sÁgÀvÀ vÀ£Àß ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʹPÉƼÀî®Ä a£ÀߪÀ£ÀÄß EvÀgÀ zÉñÀUÀ¼ÁzÀ ©æl£ï, ¸Ë¢ CgÉéAiÀÄ, PÀĪÉÊvï, dªÀÄð¤, ¨É°ÓAiÀÄA, ªÀÄvÀÄÛ ºÁAUïPÁAUï gÁµÀÖçUÀ½AzÀ DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀ Cw ºÉZÀÄÑ a£ÀߪÀ£ÀÄß Rjâ ªÀiÁqÀĪÀ zÉñÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. a£ÀßzÀ ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ±ÉÆâü¸ÀĪÀ PÁAiÀÄð zÉñÀzÀ°è EAzÀÆ PÀÆqÁ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÉ.

2. ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ¦ÃpPÉ: ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÉAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÀQÛAiÀÄ §¼ÀPÉ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀªÁzÀÄzÀÄ. ¥ÀU æ w À JA§ UÁ°UÀ¼ÄÀ ±ÀQÛAiÀÄ ºÀjªÀÅ£ÉÆA¢UÉ ¸ÁUÀÄvÀÛª.É ¥À¸ æ ÄÀ ÛvÀ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ°è PÉÊUÁjQÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ £ÀUj À ÃPÀgt À UÀ¼À ¨É¼ª À t À U  A É iÉÆA¢UÉ ±ÀQÛAiÀÄ ªÀĺÀvéÀªÇÀ ¸ÀºÀ ¨É¼¢ É zÉ. ¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®zÀ°è ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ PÉêÀ® EAzsÀ£ÀUÀ¼ÁV CqÀÄUÉ ªÀÄ£ÉAiÀÄ §¼ÀPÉUÉ ¹Ã«ÄvÀUÉÆArzÀݪÀÅ. EAzÀÄ PÉÊUÁjPÉ, ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄ, ¸ÁjUÉ-¸ÀA¥ÀPÀð ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÁVªÉ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ C¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®UÀ¼£ À Áßzsj À ¹ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß JgÀqÄÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR UÀÄA¥ÀÄUÀ¼£ À ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. i) ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ii) ªÁtÂeÉåÃvÀgÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ i) ªÁtÂdå ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À UÀÄA¦UÉ PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, £ÉʸÀVðPÀ C¤®, d® «zÀÄåZÀÒQÛ, CtıÀQÛ, ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ËgÀ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. ii) ªÁtÂeåÉ ÃvÀgÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À UÀÄA¦£À°è GgÀĪÀ®Ä (PÀnÖU)É , E¢Ý®Ä, ¨Égt À  (¸ÀUt À ) ¥ÁætU  ¼ À À ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ vÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀĪÀªÀÅ. ¸À¨ é Ás ªÀª£ À Áßzsj À ¹ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß JgÀqÄÀ ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À £ À ÁßV «AUÀqu À É ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ. PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ ºÀAvÀPÀÆÌ ªÀÄÄAZÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÀÝ ±ÀQÛAiÀÄ

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

187

ªÀÄÆ®UÀ½UÉ ¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À äU¼ À ÄÀ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . GzÁ: PÀ°èzÝÀ ®Ä, ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA, £ÉʸÀVðPÀ C¤® ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåZÀÑQÛ. EªÀÅUÀ¼À°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄÄVzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÀºÀªÀÅ. EwÛÃZÉUÉ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹PÉÆArgÀĪÀ ±ÀQÛ ªÀÄÆ®UÀ½UÉ C¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. GzÁ: ¸ËgÀ±ÀQÛ, ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ, ¸ÀªÀÄÄzÀæ C¯ÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÀÆG¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ«PÀ C¤®.

PÀ°èzÀÝ®Ä ¦ÃpPÉ: PÀ°èzÀÝ®Ä MAzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV GjAiÀÄĪÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ (eÉÊ«PÁA±À) ªÀ¸ÀÄÛªÁVzÉ. EAUÁ®ªÀÅ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁVgÀĪÀ F EAzsÀ£À R¤dªÀÅ PÀt²¯ÉUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. PÀ°èzÀÝ®Ä zÀ»¸ÀĪÀAvÀºÀ ¨ÁµÁéA±À, vÉêÁA±À, EAUÁ®, d®d£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ §Æ¢UÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. GvÀàw:Û PÀ°z è ÝÀ®Ä eÉÊ«PÁA±ÀU½ À AzÀ GvÀw à AÛ iÀiÁzÀÄzÀÄ. ¨sÆ À PÀ®à AiÀÄÄUÀªÁzÀ PÁ¨ÉÆÃ𤠥sg É ¸ À ï CªÀ¢Aü iÀįÁèzÀ ¥ÀÈyéAiÀÄ a¦à£À ¸ÁÜ£À¥À®èl¢AzÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ ¨sÀÆ MqÀ°£À PɸÀgÀÄ CxÀªÁ ªÀÄrØUÀ¼À vÀ¼ÀzÀ°è ºÀÄzÀÄV ºÉÆìÄvÀÄ. »ÃUÉ ºÀÄzÀÄV ºÉÆÃVzÀÝ ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ C¢üPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ MvÀÛqÀUÀ½UÉƼÀ¥ÀlÄÖ vÀgÀĪÁAiÀÄ PÀ°èzÀݯÁV gÀÆ¥ÀUÉÆArvÀÄ. ªÀĺÀvÀé: ¨sÁgÀvÀzÀ°è MlÄÖ «zÀåvï ±ÀQÛAiÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 70 gÀµÀÄÖ ±ÀQÛAiÀÄÄ PÀ°èzÀÝ°¤AzÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀz Û .É EzÀg° À è ±ÉÃ. 94 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö ±ÀQAÛ iÀÄ£ÀÄß PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸Ázs£ À U À ¼ À ÄÀ G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄv î ª ÛÀ .É PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ , ««zsÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ G¢ÝªÄÉ UÀ¼ÄÀ zÉñÀz° À è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀ°z è ÝÀ ®£ÀÄß §ºÀĪÁV CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛª.É PÀ°èzÝÀ ®Ä MAzÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ±ÀQÛ ¸Ázs£ À À ºÁUÀÆ C£ÉÃPÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ G¢ÝªÄÉ UÀ½UÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀ®èzÉÃ, C£ÉÃPÀ G¥ÉÆÃvÀàwÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: qÁA§gÀÄ, £Á奰 ÛÀ £ï, CªÉÆäAiÀiÁ C¤®, PÉÆîUÁå¸,À ¨É£ÁÓ¯ï EvÁå¢. F G¥Àª¸ À ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ««zsÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ° À è PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÁßV §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, §tÚUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, PÀÈvÀPÀ gÀ§âgï, ¥Áè¹ÖPï ªÀÄvÀÄÛ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ: §ºÀÄG¥ÀAiÉÆÃV UÀÄtUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ PÀ°èzÀÝ®è£ÀÄ “PÀ¥ÀÄà ªÀdæ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. PÀ°èzÀÝ°£À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ EAUÁ®zÀ ¥ÀæªÀiÁt, §tÚ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁRzÀ ¥ÀæªÀiÁt ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß £Á®ÄÌ ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À £ À ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ i) DAvÀ¸ æ ÊÉ mï ii) ©lÄ«Ä£À¸ï iii) °UÉßöÊmï ªÀÄvÀÄÛ iv) ¦Ãmï. i) DAvÀ¸ æ ÊÉ mï : EzÀÄ CvÀåAvÀ ±ÉæõÀ× zÀeÉðAiÀÄ PÀ°èzÀÝ®Ä, EzÀgÀ°è ±ÉÃ. 80 jAzÀ 90 ¨sÁUÀ EAUÁ®«gÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ §tÚ PÀ¥ÀÄà, MvÉÆÛvÁÛzÀ PÀtUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀptªÁVgÀÄvÀÛzÉ. CVß ¸ÀàµÀðPÉÌ ¨ÉÃUÀ£É ºÀwÛPÉƼÀî¢zÀÝgÀÆ MªÉÄä ºÀwÛPÉÆAqÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ PÁ® ¤Ã° eÁé¯ÉUÀ½AzÀ GjzÀÄ ºÉZÀÄÑ ±ÁRªÀ£ÀÄß ¤Ãr ºÉÆUÉ gÀ»vÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ §Æ¢AiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀgÀ ¤PÉëÃ¥ÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄ. CzÀÄ ªÀÄÄRåªÁV dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ gÁdåzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. F PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß ¸ÉAlæ¯ï »ÃnAUï, ºÀqÀUÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁAiÀÄ®gïìUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ii) ©lÄ«Ä£À¸ï: ±ÁRPÉÆ̼¥ À r À ¹zÀ vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ ©lÄ«Ä£ï ©qÀÄUÀqAÉ iÀiÁUÀĪÀ MAzÀÄ «zsz À À PÀ°z è ÝÀ ®£ è ÄÀ ß

188

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

‘©lÄ«Ä£À¸ï’ JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁVzÉ. EzÀÄ ±É. 50 jAzÀ 80 ¨sÁUÀ EAUÁ®ªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ C¥Àj«ÄvÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ºÉÆwÛ GjAiÀħ®èzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀµÀÄÖ ±ÁRªÀ£ÀÄß GvÀàwÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ¸ÁzsÁgÀt PÀpt ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÄÀ à ªÀtð¢AzÀ PÀÆrzÉ. F «zsz À À PÀ°z è ÝÀ °¤AzÀ PÉÆÃQAUï PÀ°z è ÝÀ ®Ä, PÀ°z è ÝÀ ®Ä C¤® ºÁUÀÆ GV PÀ°èzÀÝ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ºÉZÁÑV PÀ©ât, GQÌ£À PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï GvÁàz£ À U É ÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvz À ° À è F «zsz À À PÀ°èzÝÀ ®Ä C¥ÁgÀªÁV ®¨såÀ «zÉ ªÀÄvÀÄÛ Cw ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀÄzÀÄ. iii) °UÉßöÊmï : EzÀÄ PÀrªÉÄ zÀeð É AiÀÄ PÀ°z è ÝÀ ®Ä, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ ºÉZÄÀ Ñ ¸À¸åÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀzÀ PÀnU Ö A É iÀÄAvÀºÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz.É EzÀg° À è EAUÁ®A±ÀzÀ ¥Àª æ iÀ Át ±ÉÃ. 40-55 ¨sÁUÀ «gÀÄvÀÛz.É EzÀÄ PÀ¥ÄÀ à §tÚ¢AzÀ PÀAzÀÄ ªÀtÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ºÉZÀÄÑ vÉêÁA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ PÀrªÉÄ ±ÁRªÀ£ÀÄß ¤Ãr, ºÉZÀÄÑ ºÉÆUÉ ªÀÄvÀÄÛ §Æ¢AiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ EzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀÈvÀPÀ £ÁgÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ, gÀ¸ÀUÉƧâgÀ PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁSÉÆÃvÀà£Àß «zÀÄåZÀÒQÛ GvÁࢸÀ°PÉÌ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. iv) ¦Ãmï: EzÀÄ ¸À¸ÁåA±À ªÀ¸ÀÄÛ PÀ°èzÀݯÁV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀAvÀzÁÝVzÉ. EzÀÄ CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ zÀeð É AiÀÄ PÀ°z è ÝÀ ¯ÁVzÀÄÝ, EzÀg° À è ±ÉÃ. 40 gÀµÄÀ Ö EAUÁ®A±À«gÀÄvÀz Û .É EzÀÄ PÀ¥ÄÀ à CxÀªÁ PÀAzÀÄ §tÚªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, Gj¹zÁUÀ PÀrªÉÄ ±ÁRªÀ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. DzÀgÉ ºÉZÀÄÑ ºÉÆUÉ ªÀÄvÀÄÛ §Æ¢AiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÁV EzÀ£ÄÀ ß ºÉZÁÑV xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZQÑÀ Û vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸Á¬Ä¤PÀ UÉƧâgÀzÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ°z è ÝÀ °£À ¤PÉëÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvz À ° À è zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÁzÀ PÀ°èzÝÀ ®Ä ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß CzÀgÀ GvÀàwÛ ºÁUÀÆ PÁ®zÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É JgÀqÀÄ ªÀUÀðUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. i) UÉÆAqÁé£À PÀ°èzÝÀ ®Ä ¥Àz æ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ ii) l¶ðAiÀÄj PÀ°èzÝÀ ®Ä ¥Àz æ ÃÉ ±À. i) UÉÆAqÁé£À PÀ°z è ÝÀ°£À ¥Àz æ ÃÉ ±À : UÉÆAqÁé£À PÀ°z è ÝÀ ®Ä ¤PÉÃë ¥ÀzÀ ªÉÆvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À U É ¼ À ° À è ¨sÁgÀvz À ¯ À ÃèÉ ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 98 ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 99 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæzÉñÀzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ªÀÄÄRåªÁV ©lÄ«Ä£À¸ï ¥ÀæPÁgÀzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ºÉZÁÑV zÁªÉÆÃzÀg£ À ¢ À , ¸ÉÆ£Á£À¢, ªÀĺÁ£À¢, UÉÆÃzÁªÀj£À¢ ªÀÄvÀÄÛ ªÁzsÁð£À¢ PÀtª  U É ¼ À ° À è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. F PÀ°z è ÝÀ ®Ä ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ ªÀÄÄRåªÁV eÁRðAqï, Mr±Á, ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À, bÀw¸ Û U À g À ï, ªÀĺÁgÁµÀçÖ ªÀÄvÀÄÛ DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À gÁdåUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ii) l¶ðAiÀÄj PÀ°èzÀÝ°£À ¥ÀæzÉñÀ: l¶ðAiÀÄj PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV EzÀgÀ°è EAUÁ®zÀ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄ EzÀÄÝ, vÉêÁA±À ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ágïUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÀÄÑ. C¸ÁìA, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ, £ÁUÁ¯ÁåAqï, dªÀÄÄäPÁ²äÃgÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£À, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ gÁdåUÀ¼À°è C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ±ÉÃ. 2 ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃ. 1 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz.É ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ°èzÀÝ°£À ºÀAaPÉAiÀÄÄ PÉ®ªÉà gÁdåUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. C¥ÁgÀªÁzÀ PÀ°z è ÝÀ ®Ä ¤PÉÃë ¥ÀªÅÀ eÁRðAqï, bÀwÃÛ ¸ÀUg À ï, ªÀĺÁgÁµÀÖç, Mr±Á, ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À, DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

189

¥À²ÑªÀħAUÁ¼ÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 96 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. G½zÀ PÀ°èzÀÝ°£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ F±Á£Àå gÁdåUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. EAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÉAzÀgÉ eÁRðAqï, bÀwÛøÀUÀgï, Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ. EªÀÅ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°èzÀÝ®Ä GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 84.3 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. PÀ°èzÀÝ®Ä GvÁࢸÀĪÀ EvÀgÉ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À A É zÀgÉ zs£ À Áâzï, ºÀeÁj¨ÁUï, zÀĪÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ ¥À¯ÁªÀÄ f¯ÉU è ¼ À ÄÀ . zs£ À ÁâzÀ f¯ÉA è iÀÄ “gÀhÄjAiÀiÁ” PÀ°z è ÝÀ ®Ä ¥ÀæzÉñÀªÀÅ zÉñÀzÀ¯Éèà CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÈzÀÞ PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. EzÀgÀ «¹ÛÃtð ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 453 ZÀ.Q.«ÄÃ. EzÀÄÝ, EzÀ£ÀÄß “CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¯ÉÆúÁA¸À¨sÀjvÀ PÀ°èzÀÝ°£À GUÁæt” ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. Mr±Á: ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀ£ÉÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ°èzÀÝ°£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀżÀî ¥ÀæzÉñÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. MlÄÖ zÉñÀzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 24.34 ¨sÁUÀªÀÅ F gÁdåzÀ°èzÉ. DzÀgÉ EzÀÄ ªÀÄÆgÀ£ÉÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ°èzÀÝ®Ä GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 19.5 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄR PÀ°z è ÝÀ ®Ä ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À A É zÀg,É qÉAPÀ£Á¯ï, ¸ÁA§®ÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄAzÀgW À q À À f¯ÉU è ¼ À ÄÀ . EªÀÅUÀ¼° À è qÉAPÀ£Á¯ï f¯ÉA è iÀÄ “vÀ¯ÁÑgï” PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÀæzÉñÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ, EzÀgÀ PÉëÃvÀæ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 518 ZÀ.Q.«ÄÃ. UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À: EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°z è ÝÀ °£À ¤PÉÃë ¥Àz° À è ±ÉÃ. 8.31 gÀµÄÀ Ö ºÉÆA¢zÀÄÝ, zÉñÀzÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 13.2 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ°è PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼À ¸Á°£À°è £Á®Ì£ÉÃAiÀÄzÁVzÉ. F gÁdåzÀ°è PÀ°èzÝÀ ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀªÅÀ ¹¢ü, ±Àºz À Æ É Ã¯ï, ¨Élįï, aAzÁégÀ ªÀÄvÀÄÛ £Àg¹ À AUÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèU¼ À ° À è ºÉZÁÑV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ±Àºz À Æ É Ã® ªÀÄvÀÄÛ ¹¢ü f¯ÉèU¼ À ° À ègÄÀ ªÀ “¹AUËæ°” PÀ°èzÝÀ ®Ä ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ CvÀåAvÀ «±Á®ªÁVzÀÄÝ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 300 Q.«ÄÃ. GzÀÝPÉÌ ºÀgÀrzÉ. DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À: EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 7.6 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃ. 9.7 gÀµÀÄÖ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ°èzÀÝ°£À GvÁàzÀ£É 2011-12 gÁdåUÀ¼ÄÀ bÀwÛøïUÀgï

GvÁàz£ À É ±ÉÃPÀqÁ (zÀ.®.l£ÀÄßUÀ¼° À )è ¥Àª æ iÀ Át 113.9 31.3

eÁRðAqï

109.6

20.3

Mr±Á

105.5

19.5

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

71.1

13.2

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

52.2

09.7

ªÀĺÁgÁµÀÖç

39.2

07.3

¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼

24.2

04.5

GvÀÛgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À

16.2

03.0

EvÀgÉ

7.1

01.3

540.00

100.0

¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

190

GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄ vÀÛzÉ. F gÁdåzÀ°è PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ¥ÀƪÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ UÉÆÃzÁªÀj, C¢¯Á¨Ázï, PÀjÃA £ÀUÀgÀ, ªÁgÀAUÀ¯ï ªÀÄvÀÄÛ RªÀÄäªÀiï f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖç: F gÁdåzÀ°è PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ZÀAzÁæ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ ªÁzÀð£À¢ PÀtªÉ, ¨É¯ÁègÀ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁgÉÆÃgÀ, AiÀĪÀvïªÀiÁ¯ï f¯ÉèAiÀÄ ªÀÅ£ï ¥ÀæzÉñÀ ºÁUÀÆ £ÁUÀ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ PÁA¦Öà ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À: ¥À²ÑªÀħAUÁ¼À gÁdåªÀÅ zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 10.43 ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 4.5 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F gÁdåzÀ°è PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ ºÉZÁÑV §APÀÄgÀ, §ÄgÀÄzÁé£À, ¥ÀÆ°ðAiÀiÁ, ©gÀ¨sÀƪÀiï qÁdð°AUï ªÀÄvÀÄÛ d®¥ÉÊUÀÄj f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. “gÁtÂUÀAeï” F gÁdåzÀ Cw zÉÆqÀØzÁzÀ ¥Àæ¹zÀÞ PÀ°èzÀÝ®Ä UÀt ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. EzÀgÀ «¹ÛÃtð ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1500 ZÀ.Q.«ÄÃ. EgÀÄvÀz Û .É

¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ¦ÃpPÉ: d®d£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ EAUÁ®UÀ¼À£ÀÄß¼Àî vÉÊ® gÀÆ¥ÀzÀ «Ä±Àæt ªÀ¸ÀÄÛªÉà ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA. EzÀgÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ. ±ÉÃ. 90-95 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ d®d£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ EAUÁ®UÀ½ªÉ. “Petroleum” JA§ ¥ÀzÀªÀÅ “Petra” (¥ÉmÁæ) ªÀÄvÀÄÛ “Oleum” (N°AiÀÄA) JA§ JgÀqÀÄ ¯Áån£ï ¨sÁµÁ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀªÁzÀzÀÄ. “Petra” JAzÀgÉ PÀ®Äè (Rock) ªÀÄvÀÄÛ “Oleum” JAzÀgÉ JuÉÚ “Oil” JAzÀxÀð. DzÀÝjAzÀ EzÀ£ÀÄß PÀ¯ÉèuÉÚ JAvÀ®Æ ºÁUÀÆ R¤d vÉÊ® JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ªÀĺÀvÀé: AiÀÄAvÀæUÀ¼À ZÁ®£Á ªÀ¸ÀÄÛªÁV ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz Û .É EzÉÆAzÀÄ CqÀPª À ÁzÀ ºÁUÀÆ C£ÀÄPÀÆ®PÀgª À ÁzÀ zÀª æ À EAzs£ À ª À ÁVzÀÄÝ, ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ°è PÁæAwÃAiÀÄ£Éßà ¸À馅 ªÀiÁrzÉ. ««zsÀ ¥ÉmÆ É æ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀz Û .É GzÁ: gÀ§âgï, §tÚzÀ ªÀ¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥Áè¹ÖPïUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, C®èzÉ DºÁgÀzÀ §tÚ, ¸ÉÆàÃlPÀUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÄzÀt æ ±Á», ZÀ®£ÀavÀæ ¥ÉÆÃmÉÆÃUÁæ¦ü, ¸ËAzÀAiÀÄð zÀæªÀå, ªÁ¤ðµï, §tÚ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÀæUÀ¼À QïÉuÉÚ EvÁå¢. EzÀgÀ DAiÀÄPÀnÖ£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ºÁUÀÆ ºÀ®ªÀÅ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ EzÀ£ÀÄß ‘zÀª æ a À £Àß’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ: ¨sÁgÀvz À ° À è ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA£ÀÄß ªÉÆzÀ°UÉ 1860gÀ°è ¸ÀA±ÉÆâü¸¯ À Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvz À À ªÉÆzÀ® ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ¨sÁ«AiÀÄ£ÀÄß 26 ªÀiÁZÀð, 1867gÀAzÀÄ C¸ÁìA gÁdåzÀ ªÀiÁPÀÄA JA§°è PÉÆgÉAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÉÄAzÀgÉ 1889 gÀ°è D¸ÁìA£À ¢UÁâ¬Ä JA§°è vÉÊ®zÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀzÄÀ Ý, 1953gÀ ªÀgU É Æ À ¢UÁâ¬Ä ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÇÉ AzÉà ¨sÁgÀvz À À ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA GvÁࢸÀÄwÛzÝÀ KPÉÊPÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÁVvÀÄ.Û zÉñÀzÀ°è vÉÊ® ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀĪÀÅzÀgÀ ¸À®ÄªÁV ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ MAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ ¤zÉÃð±À£Á®AiÀÄ “vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVð C¤® ¸ÀA¸ÉÜ” AiÀÄ£ÀÄß (M.J£ï.f.¹) 14 CUÀ¸ïÖ, 1956gÀAzÀÄ gÀa¹vÀÄ. vÀgÀĪÁAiÀÄ ¥sɧæªÀj 1959gÀ°è DAiÀįï EArAiÀiÁ °«ÄmÉqï (M.L.J¯ï) £ÀÄß ¸Áܦ¹vÀÄ. ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvz À ° À è ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA ¤PÉÃë ¥ÀzÀ ¥Àª æ iÀ Át §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö PÀrªÉÄ. ¨sÁgÀvz À ° À è ºÉÆgÀvU É AÉ iÀħºÀÄzÁzÀ PÀZÁÑ vÉÊ®zÀ ¤PÉëÃ¥ÀªÀÅ 759.6 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀgÀ°è ¨ÁA¨É ºÉÊ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvï gÁdåUÀ¼À°è 337.7 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. G½zÀ vÉÊ® ¤PÉëÃ¥À D¸ÁìA, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ gÁdåUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ PÀZÁÑ vÉÊ®zÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥Á®Ä ±ÉÃ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

191 ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀZÁÑ vÉÊ®zÀÀ GvÁàzÀ£É 2011-12 gÁdåUÀ¼ÄÀ

GvÁàz£ À É ±ÉÃPÀqÁ (®.l£ÀÄßUÀ¼° À )è ¥Àª æ iÀ Át

PÀq¯ À ÁZÉ ¥Àz æ ÃÉ ±À ¨ÁA¨ÉÊ ºÉÊ

163.3

42.7

eÉ.«.¹. (¥Éöæ Ê. °.)

37.3

9.2

gÁd¸ÁÛ£À

65.5

17.1

UÀÄdgÁvÀ

57.8

15.2

C¸ÁìA/£ÁUÀ¯ÁåAqï

50.3

13.2

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

3.1

00.8

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

2.5

00.6

CgÀÄuÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À

1.2

00.3

EvÀgÉ

3.0

00.8

540.00

100.0

PÀq° À ÃZÉ ¥Àz æ ÃÉ ±À

¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ

0.5 ¨sÁUÀ ªÀiÁvÀæ. ¨ÁA¨ÉºÉÊ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀZÁÑ vÉÊ®ªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ PÀZÁÑ vÉÊ®zÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 42.7 gÀµÀÖ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀzÀÄ. EzÀÄ ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ RAqÁªÀgÀt ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÀÄÝ, ªÀÄÄA§¬Ä ¤AzÀ ªÁAiÀĪÀåPÉÌ 176 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ°èzÉ. F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ 2500 ZÀ.Q.«ÄÃ. «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 491 zÀ.®. l£ÀÄßUÀ¼ÀµÀÄÖ vÉÊ® ¤PÉëÃ¥À«zÉ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. E°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1400 «ÄÃlgï D¼Àz° À g è ÄÀ ªÀ vÉÊ®£ÀÄß ºÉÆgÀvU É A É iÀÄ°PÉÌ «±ÉõÀªÁzÀ vÀAvÀe æ ÁÕ£ª À £ À ÄÀ ß C¼Àªr À ¸À¯ÁVzÀÄÝ, CzÀ£ÄÀ ß “¸ÁUÀgÀ ¸ÁªÀiÁæmï” JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁVzÉ. 2012-13£Éà ¸Á°£À°è EzÀgÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ ¥ÀæªÀiÁt 21.8 zÀ.®. l£ÀÄß. EzÀÄ C£ÉÃPÀ vÉÊ® ¨sÁ«UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: §¸ÉìãÀ, ¤Ã®ªÀiï, ¥À£Áß, gÀvÁß ªÀÄvÀÄÛ »ÃgÁ. C¸ÁìA: ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀĪÁV ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA£ÀÄß 1867gÀ°è C¸ÁìA gÁdåzÀ ªÀiÁPÀÄA JA§°è ¸ÀA±ÉÆâü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ ªÉÆzÀ® vÉÊ® ¨Á«AiÀÄ£ÀÄß 1869gÀ°è ¢UÁâ¬Ä JA§°è vÉÆÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. C¸ÁìA gÁdåz° À è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 172.5 zÀ.®. l£ÀÄß ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA (±ÉÃ. 22.7) ¤PÉÃë ¥À«zÉ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. CzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 13.2 gÀµÀÖ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. ¢UÁâ¬Ä, £ÀºÀPÁðwAiÀiÁ, gÀÄzÀæ¸ÁUÀgÀ, ¹¨ÁìUÀgï ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄVæÃf£ïUÀ¼ÀÄ C¸ÁìA gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR vÉÊ® GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. UÀÄdgÁvï: F gÁdå zÉñÀzÀ MlÄÖ vÉÊ® ¤PÉëÃ¥ÀzÀ°è ±ÉÃ. 17.82 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 15.2 ¨sÁUÀzµ À Ö£ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀz Û .É F gÁdåzÀ vÉÊ® ¤PÉÃë ¥ÀªÅÀ UÀ¼ÄÀ ºÉa£ Ñ À

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

192

¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è wÃgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀz Û .É GzÁ: CAPÀ¯ÃÉ ±Àég,À PÁåA¨É, PÀ¯Æ É Ã®, ªÉĺÁì£ï ªÀÄvÀÄÛ £ËUÁA. EªÀÅUÀ¼À°è CAPÀ¯ÉñÀégÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁåA¨É ¥ÀæªÀÄÄRªÀzÀªÀÅ. ¥ÀƪÀð PÀgÁªÀ½AiÀÄ vÉÊ® ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ: DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ UÉÆÃzÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ PÀȵÁÚ£À¢, vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À PÁªÉÃj£À¢ §AiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄÈzÀÞ vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤®UÀ¼À ¤PÉëÃ¥À«zÉ. EvÀgÉ: GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀzÀ gÁA¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ ©¯Á¸À¥ÀÄgÀ vÁ®ÆèPÀÄ, gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAeÁ§ gÁdåzÀ eÁ鮪ÀÄÄT ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è vÉÊ® ¤PÉëÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛªÉ. GvÁàzÀ£É: 2011-12£Éà ¸Á°£À°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉmÉÆæðAiÀÄAzÀ GvÁàzÀ£É 380.9 ®PÀë l£ÀÄßUÀ¼ÁVvÀÄÛ. F GvÁàz£ À A É iÀÄÄ ¥À¥ æ A À ZÀzÀ GvÁàz£ À U É É ºÉÆð¹zÀgÉ §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö PÀrªÉÄ. DzÀgÉ EwÛZU É É ¨sÁgÀvª À ÅÀ M.J£ï.f.¹. ªÀÄvÀÄÛ M.L.J¯ï. ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÀZÁÑ vÉÊ®zÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹPÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. DªÀÄzÀÄ: ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀZÁÑvÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÁéªÀ®A§£ÉÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢¹®è. ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¥Àæw ªÀµÀð C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀZÁÑ vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀªÀÅ «zÉñÀUÀ½AzÀ DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. ªÀÄÄRåªÁV ¸Ë¢ CgÉéAiÀÄ, EgÁ£ï, EgÁPï, PÀĪÉÊvï, gÀµÁå ªÀÄvÀÄÛ PÀdPÀ¸ÁÛ£ÀUÀ½AzÀ DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀî¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DªÀÄzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À°è PÀZÁÑ vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ. vÉÊ® ±ÀÄ¢ÝÃPÀgÀt PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ: ¨sÀÆUÀ¨sÀð¢AzÀ vÉÊ® ¨Á«UÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ºÉÆgÀ vÉUÉAiÀÄĪÀ vÉÊ® ±ÀÄzÀÞªÁVgÀĪÀÅ¢®è. CzÀÄ C£ÉÃPÀ C±ÀÄzÀÞ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À «Ä±ÀætªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ CzÀ£ÀÄß ‘PÀZÁÑ vÉÊ®’ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . F PÀZÁÑ vÉÊ®ªÀ£ÄÀ ß ±ÀÄ¢ÝÃPÀgt À PÉÆ̼¥ À r À ¸À¨ÃÉ PÀÄ. ±ÀÄ¢ÞÃPÀgt À UÉƽ¹zÀ ªÉÄÃ¯É ««zsÀ G¥Àª¸ À ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. GzÁ: ©lĪÀÄ£ï, røÉïï, ¹ÃªÉÄJuÉÚ, QïÉuÉÚ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è 22 vÉÊ® ±ÀÄ¢ÝÃPÀgÀt PÉÃAzÀæUÀ½ªÉ. CªÀÅ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. PÀæ.¸ÀA. ±ÀÄ¢ÝÃPÀgÀt PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ

gÁdåUÀ¼ÀÄ

¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ªÀµÀð

1)

§gˤ (L.M.¹)

©ºÁgÀ

1964

2)

©£Á (©.¦.¹.J¯ï)

ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±À

2011

3)

¨ÉÆAUÉÊUÁ£À (©.Dgï.¦.J¯ï)

C¸ÁìA

1979

4)

¢UÁã¬Ä (L.M.¹)

C¸ÁìA

1901

5)

ªÀr£ÁgÀ (E.M.J¯ï)

UÀÄdgÁvï

2009

6)

PÉÆìÄè (L.M.¹)

UÀÄdgÁvï

1965

7)

UÀĪÀºÁw (L.M.¹)

C¸ÁìA

1962

8)

ºÁ°ØAiÀiÁ (L.M.¹)

¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À

1975

9)

eÁªÀÄ£ÀUÀgÀ (Dgï.L.J¯ï)

UÀÄdgÁvï

1999

10)

eÁªÀÄ£ÀUÀgÀ (J¸ï.E.dqï)

UÀÄdgÁvï

2008

11)

PÉÆaÑ (©.¦.¹.J¯ï)

PÉÃgÀ¼À

1966

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

193

12)

ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ (JA.Dgï.¦.J¯ï)

PÀ£ÁðlPÀ

1998

13)

ªÀÄxÀÄgÁ (L.M.¹)

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

1982

14)

ªÀÄÄA¨ÉÊ (©.¦.¹.J¯ï)

ªÀĺÁgÁµÀÖç

1954

15)

£ÁjªÀÄ£ÀªÀiï (¹.¦.¹.J¯ï)

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

1994

16)

£ÀĪÀiÁ°UÀgï (J£ï.Dgï.J¯ï)

C¸ÁìA

1990

17)

¥ÁtÂ¥v À ï (L.M.¹)

ºÀjAiÀiÁt

1998

18)

ªÀÄÄA¨ÉÊ (©.¦.¹.J¯ï)

ªÀĺÁgÁµÀÖç

1955

19)

¥ÁgÀ¢Ã¥ï (L.M.¹.J¯ï)

Mr±Á

2006

20) vÀn¥ÁPÀ (M.J£ï.f.¹)

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

2002

21)

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

1957

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

1969

«±ÁR¥ÀlÖtA (ºÉZï.¦.¹.J¯ï)

22) ªÀÄ£Á°(¹.¦.¹.J¯ï)

¸Áé¨Ás «PÀ C¤®

194

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸Áé¨Ás «PÀ C¤®

¦ÃpPÉ: ¥ÀæªÀÄÄRªÁV «ÄÃxÉãÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ C¤® gÀÆ¥ÀzÀ ºÉÊqÉÆæà PÁ§ð¤ßUÉ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤® (£ÉʸÀVðPÀ C¤®) J£ÀÄߪÀgÄÀ . EzÀÆ ¸ÀºÀ ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA GvÁàz£ À Á ¥ÀQæ A æ iÉÄAiÀÄAvÉ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É CAzÀgÉ fêÁªÀ±ÉõÀUÀ¼À «WÀl£É¬ÄAzÀ GvÀàwÛAiÀiÁzÀ d®d£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ EAUÁ®UÀ¼À «Ä±Àæt ªÀ¸ÀÄÛªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ vÉÊ®QÌAvÀ ºÀUÄÀ gÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ vÉÊ® ¸Àg Û z À À ªÉÄïÁâUz À ° À è ¨sÆ À a¦à£À M¼À¸g ÛÀ z À À DPÀgz À ° À è ¸ÀAUÀº æ u À A É iÀiÁVgÀÄvÀz Û .É EzÀÄ ºÀUÄÀ gÀªÁVzÀÄÝ, vÉÊ®zÀ ªÉÄïÁâUz À ° À è ¸ÀAZÀAiÀÄUÉÆArgÀĪÀÅzÀjAzÀ vÉÊ® ¨Á«AiÀÄ£ÀÄß PÉÆgÉzÁUÀ ªÉÆzÀ°UÉ C¤® D£ÀAvÀgÀ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ºÉÆgÀ §gÀÄvÀÛzÉ. ¸Áé¨Ás «PÀ C¤®ªÀ£ÄÀ ß C£ÉÃPÀ GzÉÝñÀU½ À UÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀgÄÀ . GzÁ: ±ÁR, ¨É¼PÀ ÄÀ , gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛªÁV, xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛ vÀAiÀiÁjPÉ, UÀtÂUÁjPÉ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ, ¸ÁàAdÄ PÀ©âtUÀ¼À GvÁàz£ À É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ . EwÛÃZÉUÉ CqÀÄUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁºÀ£U À ¼ À À EAzs£ À ª À ÁV “zÀ« æ ÃPÀj¹zÀ ¸Áé¨Ás «PÀ C¤®” (J¯ï.J£ï.f) ªÀ£ÄÀ ß ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. GzÁ: PÁgÀÄ, DmÉÆà jPÁë, EvÁå¢. EzÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéZÀÒvɬÄAzÁV EzÀ£ÀÄß “21£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀĺÀvÀézÀ EAzsÀ£À” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤® ¤PÉëÃ¥ÀzÀ C£ÉéõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁࢸÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤® ¸ÀA¸ÉÜ (M.J£ï.f.¹) ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ vÉÊ® °«ÄmÉqï (M.L.J¯ï) ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. MAzÀÄ CAzÁf£À ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ 1330.26 ©°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgïUÀ¼ÀµÀÄÖ (©.¹.JA) ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤® ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁ¶ðPÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 47 ©°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgïUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®zÀ ¤PÉëÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀqÀ¯ÁZÉ (Off Shore) ¨sÁgÀvÀzÀ°è £ÉʸÀVðPÀ C¤®zÀ GvÁàzÀ£É 2011-12 gÁdåUÀ¼ÄÀ

GvÁàz£ À É

±ÉÃPÀqÁ (zÀ.®.WÀ.À «ÄÃUÀ¼° À è) ¥Àª æ iÀ Át

PÀq¯ À ÁZÉ ¥Àz æ ÃÉ ±À eÉ.«.¹. (¥Éöæ Ê.°.)

20910

43.9

¨ÁA¨ÉºÊÉ PÀq° À ÃZÉ C¸ÁìA UÀÄdgÁvï DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

17565

36.9

2905 2173 1364 1285

05.2 04.6 02.8 02.7

wæ¥ÄÀ gÀ

644

01.4

gÁd¸ÁÛ£À

590

01.3

£ÁUÁ¯ÁåAqï

459

00.9

¨sÁgÀvz À À MlÄÖ

47895

100.0

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

195

ªÀÄvÀÄÛ PÀq° À ÃZÉ (On Shore) ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ¨ÁA¨ÉºÉÊ: EzÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®zÀ ¤PÉëÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É JgÀqÀgÀ®Æè zÉñÀzÀ°èAiÉÄà ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ £ÉʸÀVðPÀ C¤®zÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 81 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¨ÁA¨ÉºÉÊ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ. EvÀgÉ: UÀÄdgÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁìA gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®zÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è C£ÀÄPÀæªÀĪÁV JgÀqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£ÃÉ ¸ÁÜ£U À ¼ À £ À ÄÀ ß ¥Àq¢ É gÀÄvÀÛª.É C®èzÉ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÀÄAUÀ®A, DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À °AUÁè, gÁd¸ÁÛ£z À À eÉʸÀ¯ÁägÀ, wæ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ½AzÀ G½zÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤® ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. GvÁàzÀ£É: 2011-12gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®zÀ GvÁàzÀ£É 47.9 ©°AiÀÄ£ï WÀ£À «ÄÃlgï (©.¹.JA) UÀ¼ÁVvÀÄÛ. EwÛÃZÉUÉ zÉñÀzÀ°è £ÉʸÀVðPÀ C¤®PÉÌ ¨ÉÃrPÉ ºÉZÁÑzÀAvÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ £ÉʸÀVðPÀ C¤®zÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¥ÀA æ iÀÄvÀß ªÀiÁrzÉ. DzÁUÀÆå £ÉʸÀVðPÀ C¤®QÌgÄÀ ªÀ ªÁ¸Àª Û À ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉòÃAiÀÄ ¤ÃrPÉU¼ À À £ÀqÄÀ ªÉ vÀÄA¨Á CAvÀg« À zÉ. F PÉÆgÀvA É iÀÄ£ÀÄß vÀÄA§ÄªÀÅzÀPÁÌV £ÉʸÀVðPÀ C¤®ªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀªÀÅ DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛzÉ. M.J£ï.f.¹. ªÀÄvÀÄÛ M.L.J¯ï. ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀPÁÌV PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArªÉ.

«zÀÄåZÀÒQÛ ¦ÃpPÉ: «zÀÄåZÀÑQÛAiÀÄÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁVzÀÄÝ, CzÀ£ÀÄß ¤ÃgÀÄ, PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤® ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ R¤dUÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄwÛzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ PÉÊUÁjPÉ, PÀȶ, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð À UÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É vÀ£ßÀ zÉà DzÀ ¥À¨ æ Ás ªÀª£ À ÄÀ ß ©ÃgÀÄvÀÛz.É «zÀÄåZÀQÑ Û vÀ¯ÁªÁgÀÄ §¼ÀPA É iÀÄ ¥Àª æ iÀ ÁtªÀÅ D gÁµÀÖçzÀ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ C°èAiÀÄ d£À fêÀ£ª À ÄÀ lÖª£ À ÄÀ ß ¤zsð À j¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR C¼ÀvÉUÉÆïÁVgÀÄvÀÛzÉ. GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ «zÀÄåZQÑÀ A Û iÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À £ À ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼A É zÀg,É d®«zÀÄåZÀÒQÛ, ±ÁSÉÆÃvÀà£ßÀ «zÀÄåZÀÒQÛ (xÀªÄÀ ð¯ï) ªÀÄvÀÄÛ ¥Àgª À iÀ ÁtÄ «zÀÄåZÀÒQÛ, C®èzÉ «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥Àª£ À À ±ÀQÛ, ¸ËgÀ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆG¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ¬ÄAzÀ®Æ GvÁࢸÀ§ºÀÄzÀÄ.

1. d® «zÀÄåZÀÒQÛ ¦ÃpPÉ: gÀ¨sÀ¸À¢AzÀ zsÀĪÀÄÄPÀĪÀ ¤Ãj£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ «zÀÄåZÀÑQÛAiÀÄ£ÀÄß d®«zÀÄåZÀÑQÛ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. CvÀåAvÀ ªÉÃUÀ¢AzÀ zsÀĪÀÄÄPÀĪÀ ¤Ãj£À §®ªÀ£ÀÄß l¨ÉÊð£ï CxÀªÁ (wgÀÄUÀĪÀ ZÀPÀæ) ¤UÁð°UÀ¼À ªÉÄÃ¯É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀjAzÀ «zÀÄåvïZÀÒQÛ GvÀw à AÛ iÀiÁUÀÄvÀz Û .É d® «zÀÄåvïZÀÒQÛAiÀÄÄ ¥À¼AÉ iÀÄĽPÉ EAzs£ À U À ½ À VAvÀ Cw CUÀÎzÀ zÀgz À ° À è ®¨såÀ ªÁUÀĪÀÅzÀÄ. AiÀÄAvÀU æ ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀéZÒÀ ªÁVqÀĪÀÅzÀÄ, £À«ÃPÀj¸À§®è ±ÀQÛ ªÀÄÆ®, ¸ÀÄ®¨sª À ÁV ¸Àܼ¢ À AzÀ ¸ÀܼPÀ ÌÉ gÀªÁ¤¸À§ºÀÄzÀÄ, ºÉZÄÀ Ñ ±ÁR ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQA Û iÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀAvÀºÀ MAzÀÄ ±ÀQA Û iÀiÁVgÀÄvÀz Û .É EzÀ£ÄÀ ß PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è ºÉZÁÑV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ ««zsÀ §UÉAiÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀ¢AzÀ EzÀ£ÀÄß “©½AiÀÄ PÀ°èzÝÀ ®Ä” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. d® «zÀÄåZÀÒQÛ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ: 1)

¤gÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ CUÀvÀå. »ÃUÁV ¤ÃgÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ¸Àªð À PÁ°PÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.

196

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

2)

£À¢AiÀÄ ¤ÃgÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ JvÀÛgÀ¢AzÀ d®¥ÁvÀzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è MªÉÄä¯É zsÀĪÀÄÄPÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.

3)

¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä £À¢UÉ CuÉPÀlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ d¯Á±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¨ÉÃPÀÄ.

4)

GvÁàzÀ£É ªÀiÁrzÀ d®«zÀÄåZÀÒQÛUÉ ºÀwÛgÀzÀ°èAiÉÄà «±Á® ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ¸Ë®¨sÀå«gÀ¨ÉÃPÀÄ. KPÉAzÀgÉ EzÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀPÉÌ §gÀĪÀÅ¢®è.

5)

C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉ CUÀvÀå, d¯Á±ÀAiÀÄUÀ¼À ¤ªÀiÁðt, AiÀÄAvÀæUÀ¼À Rjâ, ¥Àæ¸ÀgÀt ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ºÀt RZÀÄð ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀĪÀÅzÀÄ.

6)

d®«zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ GvÁàz£ À U É É ¸ÀÆPÀª Û ÁzÀ ¸Àܼ,À vÁAwæPÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgPÀ ÁgÀzÀ £Égª À ÅÀ ¸ÀºÀ zÉÆgÉAiÀĨÉÃPÀÄ.

¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ£ÀUÀ¼ÁzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¤®UÀ¼À PÉÆgÀvɬÄAzÁV d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ C¤ªÁAiÀÄðªÁVzÉ. CzÀgÀ®Æè ¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀ ¨sÁUÀzÀ°è PÀ°èzÀÝ®Ä CxÀªÁ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA PÉÆgÀvÉ EgÀÄvÀÛzÉAiÉÆà C°è d® «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉ CUÀvÀåªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ 1897gÀ°è qÁdð°AUï §½ (¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À) d®«zÀÄåvï ¸ÁܪÀgÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀgÀÆ ¨sÁgÀvÀzÀ°è d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀ GvÁàzÀ£É 1902gÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ²ªÀ£À ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ §½ PÁªÉÃj £À¢ ¥ÁvÀæzÀ°è ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. zÉñÀzÀ°è 1947gÀ ªÀgÉUÀÆ d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVgÀ°®è. ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ £ÀAvÀgÀ zÉñÀzÀ AiÉÆÃfvÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀnÖlÄÖPÉÆAqÀÄ d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄqÉUÉ ºÉZÀÄÑ D¸ÀQÛ ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ¥ÀæZÀÒ£Àß: C¢üPÀÈvÀ CAzÁeÉÆAzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåð 309.4 zÀ.®. Q.ªÁå. UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ £Á®ÄÌ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¥ÀæZÀÒ£Àß d®±ÀQÛ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ : i) »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀæzÉñÀ, ii) ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ, iii) ªÀÄzsÀå ¨sÁgÀvÀ ¥ÀæzÉñÀ ºÁUÀÆ iv) bÉÆÃl £ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¥ÀæzÉñÀ. ºÀAaPÉ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è d®«zÀÄåZÀÒQÛ C¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ. GzÁ: DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ¥ÀAeÁ§, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Mr±Á. EªÀÅUÀ¼À°è DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À: F gÁdåªÀÅ d® «zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. EzÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 3272 ªÉÄ. ªÁå. d® «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. £ÁUÁdÄð£À ¸ÁUÀgÀ, PɼÀªÀÄlÖzÀ ¹Ã¯ÉÃgÀÄ, ªÉÄîälÖzÀ ¹Ã¯ÉÃgÀÄ, ªÀÄZÀPÀÄAzÀ, ²æñÉÊ®A ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀĸÁUÀgÀUÀ¼ÀÄ F gÁdåzÀ d®«zÀÄåZÀÒQÛ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀU æ ¼ À ÄÀ . PÀ£ÁðlPÀ: EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdåªÁVzÀÄÝ, ¸ÀĪÀiÁgÀ 2944 ªÉÄ.ªÁå. d®«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. ±ÀgÁªÀw £À¢ ¥ÁvÀæzÀ°ègÀĪÀ ªÀĺÁvÁäUÁA¢ü, ±ÀgÁªÀw ªÀÄvÀÄÛ °AUÀ£ÀªÀÄQÌ d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, PÁªÉÃj £À¢ ¥ÁvÀæzÀ°ègÀĪÀ ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ, vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ £À¢ ¥ÁvÀz æ ° À g è ÄÀ ªÀ vÀÄAUÀ¨z Às Áæ «zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÄÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀªÅÀ . EªÀÅUÀ¼® À z è É D®ªÀÄnÖ, PÁ½, £ÁUÀghÀ Äj ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÁæ d®«zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ EvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÁVªÉ. ¥ÀAeÁ¨ï: E°è MlÄÖ £Á®ÄÌ d® «zÀÄåvï PÉÃAzÀU æ ½ À zÀÄÝ, CªÀÅ ¸ÀmÃèÉ eï £À¢AiÀÄ ¥ÁvÀz æ ° À è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀª Û .É GzÁ: UÀAUÀƪÁ¯ï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃlè. EªÀÅUÀ¼À MlÄÖ d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£É 2403 ªÉÄ. ªÁå. UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

197

ªÀĺÁgÁµÀçÖ: F gÁdåzÀ ¯ÉÆ£ÀªÁ®zÀ°g è ÄÀ ªÀ mÁl «zÀÄåZÒÀ QÛ eÁ®ªÀÅ ªÀÄÆgÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR d®«zÀÄåvïUÁgÀU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. GzÁ: PÉÆÃ¥Á°, ©ªÀ¥ÀÄj ªÀÄvÀÄÛ ©ügÀ. F gÁdå ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2874 ªÉÄ.ªÁå. d®«zÀÄåvï GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄîÌAqÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄA§¬Ä ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À 112 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ «zÀÄåvï ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ: F gÁdåzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV d® «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ UÀÄqÀØUÁqÀÄ f¯ÉèUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛª.É ªÉÄlÆÖgÄÀ , ¥ÉÊPÁgÀ, ¥Á¥À£Á±ÀA, ¥ÉjAiÀiÁgï PÀÄAzÀí ªÀÄvÀÄÛ PÉÆrAiÀiÁgÀU¼ À ÄÀ F gÁdåzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR d® «zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À MlÄÖ d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£É 1995 ªÉÄ.ªÁå. UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. Mr±Á: EzÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1883 ªÉÄ.ªÁå. d®«zÀÄåvï£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀz Û .É »gÁPÀÄqï, ©ÃªÀÄPÀÄqï, ¨Á°ªÉÄ® ªÀÄvÀÄÛ jUÁ°UÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR d® «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. EvÀgÉ C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è d® «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÉAzÀgÉ dªÀÄÄä-PÁ²äÃgÀ, »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ.

2. xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛ ¥À½AiÀÄĽPÉ EAzs£ À U À ¼ À ÁzÀ PÀ°z è ÝÀ ®Ä, ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÁ¤®UÀ¼£ À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¹ GvÁࢸÀĪÀ «zÀÄåZÒÀ QÛUÉ “xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛ” JAzÀÄ PÀgAÉ iÀįÁVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß ¥Àgª À iÀ ÁtÄ «zÀ¼£ À À ªÀÄvÀÄÛ PÀnU Ö É (¸ËzÉ)UÀ½AzÀ®Æ GvÁࢸÀ§ºÀÄzÀÄ. xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ d®«zÀÄåZÒÀ QÛVAvÀ ©ü£ßÀ ªÁzÀ PÉ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛ vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀU¼ À À ¤ªÀiÁðtPÉÌ vÀU® À ĪÀ DgÀA©üPÀ §AqÀªÁ¼À PÀrªÉÄ, ºÁUÀÆ ¤ªÀiÁðtzÀ CªÀ¢üAiÀÄÆ PÀrªÉÄ. DzÀgÀÆ PÉ®ªÀÅ C£Á£ÀÄPÀÆ®UÀ½ªÉ ±ÁR ¤ÃqÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð PÀrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÁ ªÉZÀÑ C¢üPÀ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°: ¨sÆ À «ÄAiÀÄ°è ºÀÄzÀÄV ºÉÆÃVgÀĪÀ C½zÀ fëUÀ¼ÄÀ «WÀl£Á £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄUÀ½AzÀ ¥À¼AÉ iÀÄĽPÉ EAzs£ À U À ¼ À ÄÀ GvÀàwAÛ iÀiÁUÀÄvÀª Û .É ¤AiÀÄAvÀæt CA±ÀUÀ¼ÀÄ: xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÁV PÉ®ªÀÅ ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ CªÀ±ÀåPÀ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, i) C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA CxÀªÁ £ÉʸÀVðPÀ C¤®UÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀĨÉÃPÀÄ, ii) xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛ vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀª£ À ÄÀ ß ¤«Äð¸À®Ä «±Á®ªÁzÀ ¸ÀܼÁªÀPÁ±À¨ÃÉ PÀÄ, iii) «¥ÀÄ®ªÁzÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è «zÀÄåZÀÒQÛUÉ C¥ÁgÀªÁzÀ ¨ÉÃrPÉ EzÉ. DzÀgÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄwÛ®è. PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ d®«zÀÄåZÀÒQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvɬÄzÉ. zÉñÀzÀ ºÀ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ®¨sÀå«®è. EAvÀºÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è zsÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ §ºÀ¼À ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ. «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ¨sÁgÀvÀªÀÅ C¥ÁgÀªÁzÀ GV PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

198

zÉñÀz° À è xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É ½¸À®Ä ¥ÀA æ iÀÄvÀß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV EvÀgÉ «zÀÄåZÒÀ QÛ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁzÀ d®«zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛUÀ½VAvÀ Cw ªÉÃUÀzÀ UÀwAiÀÄ°è xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è MAzÀÄ zÁR¯ÉAiÀiÁV PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ MlÄÖ «zÀÄåvï ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è ±ÉÃ. 71.3 ¨sÁUÀ ºÁUÀÆ MlÄÖ «zÀÄåvï GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 79.6 ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛ¬ÄAzÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄwÛz.É zÉñÀzÀ xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ GvÁàz£ À AÉ iÀÄÄ 1950-51gÀ°z è ÝÀ 2779 ©°AiÀÄ£ï Q.ªÁå. UÀ½AzÀ 2007-08gÀ ªÉüÉUÉ 590 ©°AiÀÄ£ï f.ºÉZï.qÀ§Æèöå. UÀ½UÉ ºÉZÁÑVzÉ.

xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉU¼ À À «zsU À ¼ À ÄÀ EAzs£ À U À ¼ À À §¼ÀPA É iÀÄ£Áßzsj À ¹ xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉU¼ À £ À ÄÀ ß ªÀÄÆgÀÄ «zsU À ¼ À ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. 1)

PÀ°z è ÝÀ®Ä DzsÁjvÀ xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÄÀ : GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ j»Azï, N§æ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAQ, bÀwÃÛ ¸ÀUg À ï£À PÉÆgÀ§, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ PÉÆÃvÉUÀÄAqÀªÀiï ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀÄUÀÄAqÀªÀiï, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ §ÄAzÉÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥sg À PÀ ÌÀ , ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ «AzÁåZÀ®, ¸ÁvÀÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹AUËæ°, Mr±ÁzÀ vÀ¯ÁÒgï, PÀ£ÁðlPÀzÀ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §¼Áîj.

2)

vÉÊ® DzsÁjvÀ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ: C¸ÁìA£À £ÀºÀPÁðwAiÀÄ, UÀÄdgÁw£À zsÀĪÀtð ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄPÉÊ.

3)

£ÉʸÀVðPÀ C¤® DzsÁjvÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ: gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ CAvÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ zÁ¢æ ªÀÄvÀÄÛ OgÀAiÀiÁ.

ºÀAaPÉ: zÉñÀzÀ AiÀiÁªÀ ¥Àz æ ÉñÀªÀÅ d®«zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£ÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ¨sËUÉÆýPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆÃæ vÁìºÀ zÁAiÀÄPÀªÁV®èªÇÉ CAvÀºÀ PÀqÉ xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï ºÀAaPÉ «±ÉõÀªÁzÀ ªÀĺÀvª éÀ £ À ÄÀ ß ¥Àq¢ É zÉ. EAzÀÄ ¨sÁgÀvz À ° À è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 318 xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÁ PÉÃAzÀU æ ½ À ªÉ. CªÀÅUÀ¼° À è §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö d®«zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ½AzÀ zÀÆgÀz° À ª è .É ªÀĺÁgÁµÀÖç: ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdå ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ MlÄÖ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 18 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. ZÉÆüÀ, mÁæA¨É, PÉƯÁè¥ÀÄgÀ, ZÀAzÁæ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ GdåAiÀĤUÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ. UÀÄdgÁvï: F gÁdåz° À è d®«zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ GvÁàz£ À U É É ºÉZÄÀ Ñ CªÀPÁ±À«®è. »ÃUÁV xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ GvÁàz£ À É CvÁ媱 À åÀ Pª À ÁVzÉ. EAzÀÄ ¨sÁgÀvz À À JgÀq£ À A É iÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåZÒÀ QÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. ¥ÀæªÀÄÄR xÀªÀÄð¯ï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ ¨Á£Á¸ï, UÁA¢ü £ÀUÀgÀ, ¸À§gÀäw, ¥ÉÆÃgÀ§AzÀgï, SÁAqÀè ªÀÄvÀÄÛ CºÀäzÁ¨ÁzÀ. DAzsæÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À: F gÁdåzÀ°è ¸ÁPÀµÀÄÖ GvÀÛªÀÄ PÀ°èzÀÝ®Ä ¤PÉëÃ¥À«zÉ. EzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV vÀ£Àß xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï£ÀÄß ºÉZÄÀ Ñ C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¹PÉÆArzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ ªÀÄÆgÀ£A É iÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. gÁªÀÄUÀÄAqÀªÀiï, PÉÆÃvÉUÀÄAqÀªÀiï, £É®ÆègÀÄ, «dAiÀĪÁqÀ, ¨sÀzÁæZÀ®A, gÁAiÀÄ¯ï ¹ÃªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÀÄUÀÄgÀÄ UÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï GvÁࢸÀĪÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVªÉ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

199

¥À²ÑªÄÀ §AUÁ¼À: §ÄAzÉïï, PÉÆîÌv,À zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ, ªÀÄĶðzÁ¨Ázï, ©¨sÆ À ðªÀiï, ¥sg À PÀ ÌÀ , UËj¥ÀÄgÀ, PÀ®WÁmï, ªÉÄfAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ nmÁUÀgïUÀ¼ÀÄ F gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ: ¨sÁgÀvz À À £Á®Ì£ÃÉ ¥Àª æ ÄÀ ÄR xÀªÄÀ ð¯ï «zÀÄåvï GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. £ÉʪÉð, ªÉÄlÆÖgÄÀ , J£ÉÆßgÉ, vÀÄvÀPÀÄr ªÀÄvÀÄÛ ZÉ£ÉßöÊUÀ¼ÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÀÄÄRå xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ. EvÀgÉ: ¨sÁgÀvÀzÀ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ; GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀzÀ UÉÆÃgÀR¥ÀÄgÀ, dªÁºÀgÀ¥ÀÄgÀ, jºÁAzÀ, SÁ£À¥ÀÄgÀ, gÁªÀĸÁUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆgÀzÀ¨ÁzÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀzï ¸ÁvÀÄàgÀ, ¹AUËæ°, ªÀÄvÀÄÛ CªÀÄgÀ PÀAlPÀ, eÁRðAqïzÀ zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ, ¸ÀħtðgÉÃR ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÁæ¥ÀÄgÀ, ºÀjAiÀiÁtzÀ ¥sÀjzÁ¨Ázï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁtÂ¥Àmï, ¥ÀAeÁ©£À ¨sÀnAzÁ ªÀÄvÀÄÛ gÀÆ¥À£ÀUÀgÀ, gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ PÉÆÃl, CAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À¯Á£À ºÁUÀÆ PÀ£ÁðlPÀzÀ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §¼Áîj. GvÁàzÀ£É: zÉñÀzÀ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£Á ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄÆ®vÀB PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ DqÀ½vÀPÌÉ ¸ÉÃjgÀÄvÀz Û .É 1975gÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ xÀªÄÀ ð¯ï PÁ¥ÉÆÃðgÉñÀ£ï °«ÄmÉqï£ÀÄß (J£ï.n.¦.¹.J¯ï) xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

3. ¥Àgª À iÀ ÁtÄ ±ÀQÛ AiÀÄÄgÉäAiÀÄA, xÉÆÃjAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄm è Á¤AiÀÄAUÀ¼A À vÀºÀ ¥Àgª À iÀ ÁtÄ R¤dUÀ¼À «zÀ¼£ À ¢ À AzÀ GvÁࢸÀĪÀ «zÀÄåvÀ£ÀÄß ‘¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ «zÀÄåZÀÒQÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ zÉñÀzÀ°è d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÆA¢UÉ «zÀÄåZÀÒQÛ UÁV ¨ÉÃrPÉAiÀÄÄ ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. ¨ÉÃrPÉUÉ vÀPÀÌAvÉ «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀzÉ zÉñÀzÀ°è «zÀÄåvï C¨sÁªÀªÀÅ vÀ¯É zÉÆÃjzÉ. zÉñÀzÀ «zÀÄåvï ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀ PÁÌV ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «zÀÄåZÀÒQÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀ«Ää PÉƼÀî¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è ¥Àgª À iÀ ÁtÄ «zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ GvÁàz£ À U É É CUÀvåÀ ªÁzÀAvÀºÀ AiÀÄÄgÉäAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ xÉÆÃjAiÀÄAUÀ¼AÀ vÀºÀ R¤dUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. eÉÆvÉUÉ ¨sÁgÀvÀªÀÅ CUÀvÀåªÁzÀ vÀAvÀæ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. DzÀgÉ zÉñÀzÀ MlÄÖ «zÀÄåvï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 3 ¨sÁUÀªÀÅ ªÀiÁvÀæ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ¬ÄAzÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. DzÀgÀÆ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀªÀÇ MAzÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À À ¥À¥ æ x æÀ ª À ÄÀ ¥Àgª À iÀ ÁtÄ «zÀÄåvï GvÁàz£ À Á PÉÃAzÀª æ ÅÀ ªÀÄÄA§¬ÄUÉ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ vÁgÁ¥ÀÄgÀz° À è 1969gÀ°è CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ¢AzÀ DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ. EAzÀÄ zÉñÀzÀ°è MlÄÖ 7 ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ vÀAiÀiÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ½ªÉ. CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. 1) ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°è ªÀÄÄA§¬Ä ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ vÁgÁ¥ÀÄgÀ. EzÀÄ C.¸ÀA. ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ¢AzÀ 1969gÀ°è ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ¸ÁܦvÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð 1400 ªÉÄ. ªÁå.UÀ¼ÀÄ. 2) gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ°è PÉÆÃlPÉÌ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ gÁuÁ ¥ÀævÁ¥À ¸ÁUÀgÀ (gÁªÀvï¨sÀmï)zÀ°è ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆAqÀzÀÄÝ. 1973 gÀ°è CzÀgÀ ¸ÁܦvÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð 1180 ªÉÄ. ªÁå. UÀ¼ÀÄ. 3) vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è ZÉ£ÉßöÊUÉ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ PÀ¯ÁàPÀA ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ PÉÃAzÀæzÀ ¸ÁÜ¥À£É 1984 ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð 440 ªÉÄ.ªÁå.UÀ¼ÀÄ. 4) GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ £ÀgÉÆÃgÀzÀ §½ EgÀĪÀ £ÀgÉÆÃgÀ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «zÀÄåvï PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð 1991 ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð 440 ªÉÄ.ªÁå. 5) UÀÄdgÁvÀzÀ PÁPÁæ¥ÁgÀzÀ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ PÁPÁæ¥ÁgÀ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «zÀÄåvï PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆAqÀ

200

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀµÀð 1993 ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð 440 ªÉÄ.ªÁå. 6) PÀ£ÁðlPÀzÀ PÉÊUÁzÀ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ PÉÊUÁ (PÁgÀªÁgÀ) ¥Àgª À iÀ ÁtÄ ±ÀQÛ PÉÃAzÀ,æ ¸ÁÜ¥£ À A É iÀiÁzÀ ªÀµð À 2000 ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À Á ¸ÁªÀÄxÀåð 660 ªÉÄ.ªÁå.UÀ¼ÄÀ . 7) vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è EwÛÃZÉUÉ DgÀA¨sÀUÉÆAqÀ PÀAzÀ£ÀPÀÄ®A ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «zÀÄåZÀÒQÛ PÉÃAzÀæ ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆArzÀÄÝ, (2013) EzÀgÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð 1000 ªÉÄ.ªÁå.UÀ¼ÀÄ. ºÉƸÀ ¥Àgª À iÀ ÁtÄ «zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉ Ã AzÀ æ U À ¼ À £ À Ä ß ¸Áܦ¸À ® Ä ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgPÀ ÁgÀ AiÉÆÃf¹zÉ. GzÁ: DAzs À æ ¥ À æ z É Ã ±À z À ²æñÉÊ®A, gÁd¸ÁÛ£z À À eÉÊ¥ÀÄgÀ, vÀ « ļÀ Ä £Ár£À vÀ Ä vÀ P À Ä r, Mr±ÁzÀ vÀ ¯ ÁÒgï ªÀ ÄvÀ Ä Û ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ PÉÆ®ÌvÀ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 6£Éà ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «zÀÄåZÒÀ QÛ GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀ. EzÀgÀ MlÄÖ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É 17.8 ©°AiÀÄ£ï Q.ªÁå. UÀ ¼ À Ä . ¨s Á gÀ v À z À ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «zÀÄåvï GvÁà z À £ É U É GvÀ Û ª À Ä ªÁzÀ ¨s« À µÀå«zÉ. 4. C¸ÁA¥À æ z Á¬ÄPÀ ±À Q Û ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ, ¥À½AiÀÄĽPÉ ªÀÄvÀÄÛ R¤d ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹zÀ EvÀgÉ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ½UÉ ‘C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è ¸ËgÀ±ÀQÛ, ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ, eÉÊ«PÀ C¤®, ¸ÀªÀÄÄzÀæ C¯ÉUÀ¼ÀÄ, eÉÊ«PÀ gÁ², ¨sÀÆG¶ÚÃAiÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ªÀÄÄVAiÀÄzÀ ºÁUÀÆ £À«ÃPÀj¸À§®è ¸Àé¨sÁªÀzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ. ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ F «zsz À À ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ C¥ÁgÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀª Û .É ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ ªÀÄÄPÀª Û ÁzÀªÅÀ . ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÉßûUÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ fë ¥Àj¸ÀgÀ ªÀ媸 À ÜÉ UÉ ºÁ¤AiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è. CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß £ÀUg À À ªÀÄvÀÄÛ UÁæªiÀ ÁAvÀgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À g É q À PÀ Æ À Ì ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ. F J¯Áè C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À »£É߯ÉAiÀÄ°è EwÛÃZÉUÉ C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArªÉ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

201

EAzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ EzÉ. EwÛÃZÉUÉ «zÀÄåvï §¼ÀPÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ºÉZÁÑVzÉ. »ÃUÁV vÀÄvÁðV ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ CªÀ±åÀ . C¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ªÉÆzÀ®Ä DzsåÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. vÀ£Æ À ä®PÀ zÉñÀzÀ «zÀÄåvï ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀå«zÉ. CAzÀgÉ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt gÀÆ¥ÀzÀ°è «zÀÄåvï£À ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. »ÃUÁV EAvÀºÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÁ媱 À åÀ P.À J) ¸ËgÀ±ÀQÛ (Solar energy) ¸ËgÀ±ÀQÛ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. J¯Áè fêÀ ¸ÀAPÀÄ®UÀ½UÀÆ ¸ÀÆAiÀÄð£ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀ. ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ ªÀÄ£ÀĵÀå ««zsÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛzÁÝ£É. EzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ £À«ÃPÀj¸À§®è, ªÀÄÄVAiÀÄzÀ, ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû ºÁUÀÆ ¸ÀĹÜgv À A É iÀÄļÀî ±ÀQA Û iÀÄ ªÀÄÆ®. EzÀ£ÄÀ ß EAzÀÄ ««zsÀ GzÉÝñÀU½ À UÁV §¼À¹PÉƼÀ¯ î ÁUÀÄwÛz.É GzÁ: ¤ÃgÀÄ PÁ¬Ä¸À®Ä, DªÀgt À vÁ¥ÀPÀ (Space heaping) ¨sn À Ö E½¸ÀĪÀ WÀlPÀ, ºÀªÁ ¤AiÀÄAvÀt æ , CrUÉ, «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ EvÁå¢. ¨sÁgÀvª À ÅÀ GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ zÉñÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ C¥ÁgÀªÁzÀ ¸ËgÀ±QÀ ÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄĪÀ ¸ÁzsåÀ vÉ EzÉ. ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À PÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ªÀµÀðzÀ J¯Áè PÁ®zÀ°èAiÀÄÆ zÉñÀzÀ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¨sÁUÀzÀ°è ©¹°£À ªÁvÁªÀgt À «gÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀµð À zÀ°è 300 jAzÀ 330 ¢£ÀU¼ À ° À è ¸ÀÆAiÀÄð£À ¥ÀPæ Á±À«gÀÄvÀÛz.É ¥ÀÈyéAiÀÄ ªÁAiÀÄÄUÉÆüÀªÅÀ ¥ÀqA É iÀÄĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ËgÀ±QÀ ÛAiÀÄ ¥Àª æ iÀ Át ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¥Àw æ ZÀzg À À «ÄÃlgïUÉ 1353 Q.ªÁå. UÀ¼ÄÀ . ¨sÁgÀvz À À ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊ ¥Àqz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¸ËgÀ±QÀ ÛAiÀÄ ¥Àª æ iÀ Át ¢£ÀPÌÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2.2 næ°AiÀÄ£ï Q.ªÁå. UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ°è ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ ªÀµÀð«rà ªÉÆÃqÀgÀ»vÀ DPÁ±À«gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ EzÀÄ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀ. vÀgÀĪÁAiÀÄ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, bÀwÛøÀUÀgï, zɺÀ°, ºÀjAiÀiÁt, eÁRðAqï, ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀUÀ¼ÀÄ EvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ËgÀ±ÀQÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°. DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ wgÀĪÀÄ®zÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÁzÀ ¸ËgÀ GV M¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. ¸ËgÀ±QÀ A Û iÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR «zsÁ£ÀU½ À AzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrPÉƼÀ¯ î ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¸ËgÀ ±ÁSÉÆÃvÀ£ à ßÀ ±ÀQÛ, ¸ËgÀ ¥ÉÆÃmÉÆêÉÇïÁÖ¬ÄPï ªÀÄvÀÄÛ ¢éw¸ÀA±ÉèõÀuÁ «zsÁ£À. ¨sÁgÀvÀzÀ ºÀ®ªÀÅ §UÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹PÉƼÀî¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: ¸ÉÆïÁgÀ ªÁlgï »Ãlgï, ¸ËgÀ CqÀÄUÉ M¯É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ. i) ¸ËgÀ ±ÁSÉÆÃvÀà£Àß ±ÀQÛ: F «zsÁ£ÀzÀ°è ¸ËgÀ ¸ÀAUÁæºÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÁgÀUÀ¼À £ÉgÀ«¤AzÀ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ±ÁSÉ Æ ÃvÀ à £ À ß (xÀ ª À Ä ð¯ï) ±À Q Û A iÀ Ä £ÁßV ¥À j ªÀ w ð¸À ¯ ÁUÀ Ä ªÀ Å zÀ Ä . EzÀ £ À Ä ß C£É à PÀ GzÉ Ý Ã±À U À ½ UÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: ¤ÃgÀÄ DªÀgÀuÁ vÁ¥ÀPÀ, CqÀÄUÉUÁV, PÀmÁªÀÅ ªÀiÁrzÀ ¨É¼É MtV¸À®Ä,

202

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæQæAiÉÄ, ¤Ãj£À C¥À®ªÀtÂÃPÀgÀt, ¤ÃgÉvÀÛ®Ä, D¸ÀàvÉæ, ªÀ¸ÀwUÀȺÀ, «zÀÄåvï GvÁàzÀ£É, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ. EzÉÆAzÀÄ ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÉð ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ¸ËgÀ±ÀQÛ §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ «zsÁ£À. EzÀjAzÀ PÉ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®UÀ½ªÉ. GzÁ: PÀrªÉÄ ¥Àj¸Àgª À iÀ Á°£Àå, PÀrªÉÄ ªÉZ,ÑÀ £ÀµÖÀzÀ G½vÁAiÀÄ, EvÁå¢. ¨sÁgÀvz À ° À è EzÀ£ÄÀ ß £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀiÁAvÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. ii) ¸ÉÆïÁgï ¥ÉÆÃmÉÆà ªÉÇïÁÖ¬ÄPï: EzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà l¨ÉÊð£ïUÀ¼ÀAvÀºÀ ZÁ®£Á ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸ÀzÉ ºÁUÀÆ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ JqÉ ªÀiÁrPÉÆqÀzÉ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV «zÀÄåZÀÒQÛUÉ ¥ÀjªÀwð¹PÉƼÀÄîªÀ vÀAvÀe æ ÁÕ£.À ¨sÁgÀvz À ° À è 10 ®PÀPë Æ À Ì ºÉa£ Ñ À ¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÉÆïÁgï ¥ÉÆÃmÉÆêÉÇïÁÖ¬ÄPï ªÀ媸 À ÜÉ U¼ À £ À ÄÀ ß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ. F ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß C£ÉÃPÀ GzÉÝñÀU½ À UÁV §¼À¸¯ À ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: UÀȺÀ, ©Ã¢ ¢Ã¥À, ¤ÃgÉv® ÛÀ Ä, mÉ°PÀªÄÀ Æå¤Pɵ£ À ï, §ºÀÄ zÀÆgÀz° À g è ÄÀ ªÀ UÁæªÄÀ UÀ½UÉ, MAn ªÀÄ£É, D¸Àv à ,æÉ UÀÄqÀU Ø ÁqÀÄUÀ¼À ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ , ªÀÄgÀĨsÆ À «Ä ªÀÄvÀÄÛ ¢éÃ¥ÀU¼ À ° À A è iÀÄÆ F «zsÁ£ÀzÀ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ §¼ÀPÉ ºÉZÁÑVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃmÉÆà ªÉÇïÁÖ¬ÄPïUÀ¼À CAzÁdÄ ¸ÁªÀÄxÀåð ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgïUÉ 20 ªÉÄ.ªÁå. UÀ¼ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÉÆÃmÉÆêÉÇïÁÖ¬ÄPï PÉÃAzÀæªÀÅ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ §ªÀÄðgï JA§ UÁæªÀÄzÀ°è 150 ªÉÄ.ªÁå. ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÉÆA¢UÉ ¸ÁÜ¥£ À U É Æ É ArvÀÄ. C£ÀAvÀgÀ GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ C°UÀgï ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ PÀ¯Áåt¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ï f¯ÉèAiÀÄ ¸ÁgÉʸÁ¢ UÁæªÀÄUÀ¼À°è vÀ¯Á 100 ªÉÄ.ªÁå. ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ JgÀqÀÄ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¥ÉÆÃmÉÆà ªÉÇïÁÖ¬ÄPï AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°. ²æà ¸Á¬Ä¨Á§ ¸ÀA¸ÁÜ£À læ¸ïÖ (ªÀĺÁgÁµÀÖç) ¥À¥ æ AÀ ZÀz¯ À èÃÉ Cw zÉÆqÀØ ¸ËgÀ±QÀ Û ªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀjAzÀ ¥Àw æ ¢£À 50000 d£ÀjUÉ Hl vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

©) ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ªÀiÁgÀÄvÀU¼ À ÄÀ ©Ã¸ÀĪÁUÀ «zÀÄåZÒÀ QÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÀÄ. ¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß zÉÆÃtÂUÀ¼À ¸ÀAZÁgÀ, zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß »lÄÖ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÉvÀÄÛªÀÅzÀPÁÌV §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. EAzÀÄ EzÉÆAzÀÄ C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. ¥ÀªÀ£À±ÀQAiÀÄÄ £ÉʸÀVðPÀªÀÇ, C¥Àj«ÄvÀªÀÇ, ªÀiÁ°£Àå gÀ»vÀ, ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éß» ºÁUÀÆ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀAvÁzÀÄÝ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß AiÀiÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåZÒÀ QÛU½ À UÉ ¥ÀjªÀwð¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ zÀÆgÀzÀ d£À«gÀ¼v À A É iÀÄļÀî UÁæªÄÀ UÀ½UÀÆ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ºÁUÀÆ ¥À½AiÀÄĽPÉ EAzsÀ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è ¥Àª£ À ± À QÀ AÛ iÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ EwÛÃa£ÀzÄÀ . CzÀ£ÄÀ ß EwÛÃZÉUÉ CAzÀgÉ 1990 jAzÀ ¥ÁægAÀ ©ü¸¯ À ÁVzÉ. EAzÀÄ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥Àª£ À À ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è ¥À¥ æ A À ZÀz¯ À èÃÉ LzÀ£A É iÀÄ ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ±ÀQÛ ¥ÀæZÀ£ÀßvÉAiÀÄļÀî «±Á®ªÁzÀ ¥ÀªÀ£À ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CzÀÄ 45000 ªÉÄ.ªÁå. JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. CzÀÄ ºÉZÁÑV vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, UÀÄdgÁvï, ªÀĺÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ, gÁd¸ÁÛ£À, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ Mr±Á gÁdåUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. DgÀA¨sz À ° Às è ¥Àª£ À ± À QÀ Û ¥sÁªÀÄðUÀ¼£ À ÄÀ ß PÀgÁªÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀ ¸ÀܼU À ¼ À ° À è ¸Áܦ¸À¯ÁVvÀÄÛ. vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ EvÀgÉ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À èAiÀÄÆ PÉÃAzÀæ ¸ÀgPÀ ÁgÀzÀ £Ég« À £ÉÆA¢UÉ ¥Àª£ À ± À QÀ ÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀ®Ä PÀª æ ÄÀ PÉÊUÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. EAzÀÄ zÉñÀzÀ 28 gÁdåUÀ¼À°è 500 ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

203

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ: EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 40 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, PÀ£ÁåPÀĪÀiÁj, wgÀģɯÉéð ªÀÄvÀÄÛ wgÀÄ¥ÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀªÀ£À ¥sÁªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÀÄ. UÀÄdgÁvï: ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. gÁdå ¸ÀPÁðgÀªÀÅ C¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞUÁV vÉÆÃjzÀ C¥ÁgÀ D¸ÀQÛAiÀÄ ¥s® À ªÁV ¥Àª£ À À ±ÀQÛ GvÁàz£ À Á ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è ºÉZÀÄÑ ªÀÈ¢ÞAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EvÀgÉ : ªÀĺÁgÁµÀÖçªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄÆgÀ£Éà ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ GvÁࢸÀĪÀ gÁdå. ¸ÁvÀß JA§°è F gÁdåzÀ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæ«zÉ. ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀzÀ zÉêÁ¸À ¨sÁUÀzÀ (¨sÀÆ¥Á¯ï) £ÁUÀØ ¨ÉlÖ, PÉÃgÀ¼ÀzÀ gÀªÄÀ PÀÌ¯ï ªÉÄqÀÄ, DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, PÀ£ÁðlPÀz° À è UÀzU À PÀ ÌÉ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ PÀ¥v àÀ U À ÄÀ qÀØ ªÀÄvÀÄÛ avÀz æ ÄÀ UÀðPÉÌ ¸À«ÄÃ¥À«gÀĪÀ eÉÆÃVªÀÄnÖ ºÁUÀÆ gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ eÉʸÀ¯ÁägÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ. EAzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¸ÁܦvÀ «zÀÄåZÀÒQÛ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è ±ÉÃ. 8.5 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¥ÀªÀ£À ±ÀQ¬ Û ÄAzÀ PÀÆrzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ «zÀÄåvï GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃ. 1.6 ¨sÁUÀªÅÀ ¥Àª£ À À ±ÀQ¬ Û ÄAzÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄwÛz.É EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°.

KµÁå RAqÀzÀ¯Éèà Cw zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ 150 ªÉÄ.ªÁå. ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî ¥ÀªÀ£À d«ÄãÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÀÅ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÀÄÄ¥ÀàAzÁ¯ï£À°z è .É ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É ¹) eÉÊ«PÀ C¤® eÉÊ«PÀ C¤®ªÀÅ «±ÉõÀªÁV ¸ÀUÀt ªÀÄvÀÄÛ ªÀåxÀð eÉÊ«PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ GvÁࢸÀĪÀ C¤®ªÁVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß ºÉZÁÑV UÁæ«ÄÃt ¥Àz æ ÃÉ ±À UÀ¼À°è UÀȺÀ §¼ÀPÉUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÁðAiÀÄÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ªÀåxð À eÉÊ«PÀ ¥ÀzÁxÀð UÀ¼ÀÄ ¥ÀÈxÀPÀgÀtUÉƼÀÄîªÀ «zsÁ£À¢AzÀ ©qÀÄUÀqÉ AiÀiÁUÀĪÀ «ÄxÉÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ EAUÁ®UÀ¼À£ÀÄß¼Àî F C¤®ªÀ £ À Ä ß ±À Q Û A iÀ Ä ªÀ Ä Æ®ªÁV §¼À P É ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ¸ÀZ é ÒÀ ªÀżÀz î ÄÀ Ý, ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è CrUÉUÁV ªÀÄvÀÄÛ ¢Ã¥ÀUÀ½UÉ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ. C®èzÉ «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉUÉ røɯï EAf£ïUÀ¼À §zÀ°UÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ. eÉÊ«PÀ C¤® vÀAvÀæeÁÕ£ÀPÉÌ ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÀÛªÀÄ ¨sÀ«µÀå«zÉ. zÉñÀzÀ°è ªÀµÀðPÉÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1 jAzÀ 1.5 zÀ±À®PÀë l£ÀÄß ¸ÉUÀt zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÉAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß eÉÊ«PÀ C¤®zÀ GvÁàzÀ£ÉUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ. zÉñÀzÁzÀåAvÀ eÉÊ«PÀ C¤® WÀlPÀU¼ À ÄÀ ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. DzÀgÉ gÁd¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV zÉñÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°èªÉ. eÉÊ«PÀ C¤®zÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¨sÁgÀvÀ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

204

¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ “¨sÁgÀwÃAiÀÄ £À«ÃPÀgÀt «zÀÄåvï C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀA¸ÉÜ’’ (L.Dgï.E.r.J) ªÀÄÆ®PÀ ¸À©ìr ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ §rØzÀgÀzÀ°è DyðPÀ £ÉgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÉ. r) ¨sÀÆ G¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ EzÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR C¸ÁA¥Àæ zÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®. ¨sÆ À CAvÀgÁ¼À ¢AzÀ GvÀw à AÛ iÀiÁUÀĪÀ ±ÁR¢AzÀ ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÉà ¨sÆ À G¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ EzÀ£ÄÀ ß ©¹ ¤ÃgÀÄ a®ÄªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ UÉøÀgï UÀ½AzÀ®Æ (Geysers) GvÁࢸÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀgÀ GvÁàzÀ£ÉUÉ ºÀ®ªÀÅ «zsÁ£ÀU¼ À £ À ÄÀ ß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. CªÀÅUÀ¼° À è ¥ÀæªÀÄÄR ªÁzÀ «zsÁ£ÀªÉAzÀgÉ. ¨sÀƪÉÄïÉäöÊAiÀÄ ¹Ã½PÉUÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ £ÉʸÀVðPÀªÁV ºÉÆgÀºÆ É ªÀÄÄäªÀ GV CxÀªÁ ºÀ¨A É iÀÄ£ÀÄß (Steam) §¼À¹ GvÁࢸÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨sÀÆUÀ¨sÀð ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄÄ 350 PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ©¹ ¤ÃgÀÄ a®ÄªÉÄ ¨sÀÆ G¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É ªÀ®AiÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹zÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁV ¨sÆ À G¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ GvÁàz£ À Á PÉÃAzÀU æ ¼ À ÄÀ dªÀÄÄä-PÁ²äÃgÀ, »ªÀiÁZÀ® ¥Àz æ ÃÉ ±À, GvÀg Û ÁAZÀ®, eÁRðAqï, ªÀÄvÀÄÛ bÀwÛøÀUÀgï gÁdåUÀ¼À°èªÉ. »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀzÀ PÀÄ®Äè f¯ÉèAiÀÄ ªÀÄtÂPÀgÀuï JA§°è ºÉƸÀ ¨sÀÆG¶ÚÃAiÀÄ WÀlPÀªÇÉ AzÀ£ÄÀ ß (5 Q.ªÁå) ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ. FUÁUÀ¯ÃÉ dªÀÄÄä-PÁ²äÃgÀzÀ ®qÁPï£À°ègÄÀ ªÀ ¥ÀÄUÀ PÀtª  A É iÀÄ°è 4.5 ªÉÄ.ªÁå. ªÀÄvÀÄÛ bÀwÛøÀUÀgï£À vÀlÖ ¥Át §½ 300 Q.ªÁå. ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¨sÀÆG¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ GvÁàzÀ£Á ¸ÁܪÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀ CAzÁdÄ ¥ÀæQæAiÉÄ CAwªÀÄUÉÆArzÉ. E) G§âgÀ«½vÀ ±ÀQÛ

G§âgÀ«½vÀ ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É

¸À ª À Ä ÄzÀ æ z À ¤ÃgÀ Ä ¤gÀ A vÀ g À ª ÁV KgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E½AiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ GvÀ£ à ßÀ ªÁUÀĪÀ ±ÀQÛUÉ G§âgÀ «½vÀ ±ÀQÛ J£ÀÄߪÀgÀÄ. G§âgÀªÀÅ ªÉÄïÉÃjzÁUÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÀz æ À ¤ÃgÀÄ ªÀÄÄ£ÀÄßUÀÎvz ÛÀ .É E½vÀ GAmÁzÁUÀ CzÀÄ PɼV À ½AiÀÄÄvÀz Û .É EzÀjAzÀ G§âgÀ ªÀÄvÀÄÛ E½vÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ CAvÀgÀªÉÃ¥ÀðqÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ G§âgÀ«½vÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀ®Ä £ÉgÀªÁUÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄSÁA±ÀªÁV ¥Àjt«Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ. vÉgz É À «±Á® ¸ÀªÄÀ ÄzÀU æ ½ À VAvÀ QjzÁzÀ C½ªÉU¼ À ÄÀ (Estuaries) G§âg« À ½vÀ ±ÀQAÛ iÀÄ GvÁàz£ À U É É ¸ÀÆPÀÛ

ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ¥sÀ®PÁjAiÀiÁUÀĪÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀÄ¢ÃWÀðªÁzÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀªÀÅ G§âgÀ«½vÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

205

CvÀÄåvª ÛÀ ÄÀ ªÁzÀ CªÀPÁ±À PÀ°¹ à zÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è 8000-9000 ªÉÄ. ªÁå. £ÀµÄÀ Ö G§âgÀ «½vÀ ±ÀQA Û iÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð«zÉ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. zÉñÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀ UÀÄdgÁw£À PÀZï ªÀÄvÀÄÛ RA¨ÁvÀPÁj, ¥ÀƪÀð PÀgÁªÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ ¸ÀÄAzÀgÀ§£À, eÉÆvÉUÉ CAqÀªÀiÁ£À-¤PÉÆèÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ®PÀë ¢éÃ¥ÀUÀ¼À wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß G§âgÀ«½vÀ ±ÀQÛAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. 4. ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ F ªÉÆzÀ°UÉ R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À GvÀàwÛ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À U É ¼ À £ À ÄÀ ß PÀÄjvÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. FUÀ £ÁªÀÅ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉUÀ¼À §UÉÎ ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt. CxÀð: ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ‘¸ÀAgÀPÀëuÉ’ JA§ ±À§ÝªÀÅ ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉUÁV £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G½¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. C®èzÉ R¤d, ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, ªÀÄtÄÚ, CgÀtå ªÉÆzÀ¯ÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À «£Á±À CxÀªÁ «Äw«ÄjzÀ ±ÉÆõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAvÀæ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÁ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°: ¤ªÁðºÀPÀ, ¤AiÀÄAvÀæt CxÀªÁ £ÉgÀªÉÃjPÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ R¤dUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ. ¥ÀPæ ÀÈwAiÀÄ°è CªÀÅUÀ¼À GvÀàwÛ «ÄvÀªÁzÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼À ¥ÀÄ£À¨sÀðwð C¸ÁzÀå. CªÀÅ ¤ªÀiÁðtUÉƼÀÄîªÀÅzÀPÉÌ ®PÁëAvÀgÀ ªÀµÀðUÀ¼Éà ¨ÉÃPÁUÀĪÀÅzÀÄ. UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÁzÀ ¸ÀAUÀw JAzÀgÉ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ §¼ÀPÉ ªÀiÁrzÀ CªÀ¢üAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtQÌAvÀ CªÀÅUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛAiÀiÁUÀ®Ä vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ CªÀ¢ü §ºÀ¼À ¸ÀÄ¢ÃWÀðªÁzÀÄzÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtªÉAzÀgÉ. ²ÃWÀæUÀwAiÀÄ PÉÊUÁjQÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ UÀtÂUÁjPÁ PÁæAw. ªÀiÁ£ÀªÀ£À §AiÀÄPÉUÀ¼ÀÄ C¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV ºÉZÁÑzÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÁUÀĪÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ «ªÉÃa¸ÀzÉ R¤dUÀ¼£ À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ R¤d ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ §jzÁUÀÄwÛª.É CªÀÅUÀ¼° À è PÉ®ªÀÅ CªÀ£w À UÉÆAqÀÄ ªÀÄvÉÛ PÉ®ªÀÅ ¤µÀçàAiÉÆÃdPÀªÁUÀÄvÀª Û .É eÉÆvÉUÉ EAzÀÄ PÁAiÀÄð¤gÀvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÊUÁjPÉU¼ À ° À è §¼ÀPA É iÀiÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥À¸ æ ÄÀ v Û À «zÀÄåZÒÀ QÛU¼ À ° À è PÉ®ªÀÅ R¤d ¸ÀA¥ÀvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀAgÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ, UÀȺÀ PÀÈvÀå, ¸ÁjUÉ-¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè «zsÀzÀ ¸ÉêÁ ZÀlĪÀnPÉU½ À UÀÆ CUÀvåÀ . ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 95 gÀµÄÀ Ö ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ¥À¼A É iÀÄĽPÉ EAzs£ À U À ½ À AzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀª Û .É GzÁ: PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÁ¤®. DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À ¤PÉëÃ¥ÀzÀ ªÉÆvÀÛ «ÄvÀªÁzÀÄzÀÄ. ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ ¨ÉÃrPÉ ¤gÀAvÀgÀªÀÇ ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. DzÀgÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ §jzÁUÀÄwÛªÉ. »ÃUÁV CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ CvÀåUÀvÀå. ¸ÀAgÀPÀëuÁ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ: R¤d ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À «ªÉÃZÀ£Á²Ã® §¼ÀPAÉ iÀÄ PÀª æ ÄÀ UÀ¼AÉ zÀgÉ i) ¤gÀAvÀgª À ÁzÀ CªÀÅUÀ¼À ºÁ¼ÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ, ii) JZÀÑjPɬÄAzÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ iii) PÀrªÉÄ zÀgz À ° À è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ

206

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ R¤dUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §zÀ°UÁV EvÀgÉà PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀÄ. R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÁV F PɼÀPÀAqÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÀÄzÀÄ. 1)

ºÉƸÀ R¤dUÀ¼À GvÁàzÀ£É: ¥ÀæªÉò¸À¯ÁUÀzÀ JvÀÛgÀªÀżÀî ¥ÀªÀðvÀ, ¸ÁUÀgÀvÀ¼À, zsÀÄæ«ÃAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄUÀ¼ÀAvÀºÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è C£ÉéõÀuÉ ªÀiÁr, C°è zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÁzÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀ vÉUA É iÀÄĪÀÅzÀÄ.

2)

UÀtU ÁjPÁ ¸ÀAzÀ¨ð Às zÀ°è ¸ÀAgÀPëÀ uÉ: UÀt PÁAiÀiÁðZÀgu À AÉ iÀÄ ¸ÀAzÀ¨ð Às zÀ°è R¤dUÀ¼À ¤PÉÃë ¥Àª£ À ÄÀ ß ¸ÀAgÀQ¸ ë ÄÀ ªÀÅzÀÄ. GzÁ: PÀ°z è ÝÀ ®Ä ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤®UÀ¼ÄÀ ºÁ¤UÉƼÀUÁUÀÄvÀª Û .É ºÁUÀÆ MªÉÆäªÄÉ ä CVß C£ÁºÀÄvÀ¢AzÀ £ÀµÀÖPÉÆ̼ÀUÁUÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ ºÁ¤AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀlÄÖªÀÅzÀÄ.

3)

¥ÀÆtð ¥ÀæªÀiÁtzÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ: C¢gÀÄUÀ½AzÀ UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¯ÉÆúÁA±À ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀPÁÌV DzsÀĤPÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. UÀtÂUÀ½AzÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ªÀåxÀðªÁUÀzÀAvÉ ¥ÀÆtðªÁV ºÉÆgÀ vÉUÉAiÀĨÉÃPÀÄ.

4)

R¤dUÀ¼À£ÀÄß §ºÀÄ GzÉÝñÀUÀ½UÁV §¼ÀPÉ: R¤dUÀ½AzÀ UÀjµÀ× G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÉÃPÀÄ.

5)

¸ÀĨsz À ª æÀ ÁzÀ GUÁæt: R¤dUÀ¼£ À ÄÀ ß ¨sÆ À «Ä¬ÄAzÀ ºÉÆgÀvU É z É À ªÉÄÃ¯É CªÀÅUÀ¼À UÀÄtzsª À ÄÀ ðUÀ½UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥Àw æ PÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁUÀzA À vÉ CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀªÁV ¸ÀAUÀ» æ ¸À¨ÃÉ PÀÄ. CAvÀºÀ CºÀð UÉÆÃzÁªÀÄÄUÀ¼À ¤ªÀiÁðt CUÀvåÀ .

6)

R¤dUÀ¼À ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÁV C£ÉéõÀuÉ: §ºÀ¼À «ÄvÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀAvÀºÀ R¤dUÀ¼À §zÀ°UÁV ¨ÉÃgÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß C£ÉéõÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvÀå. GzÁ: ¯ÉÆúÀUÀ½UÉ §zÀ¯ÁV ¥Áè¹ÖPï, PÀ°èzÀÝ®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÉÊ®UÀ½UÉ §zÀ¯ÁV xÀªÀÄð¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ.

7)

R¤dUÀ¼À ¥ÀÄ£À§ð¼ÀP:É ¯ÉÆúÀU¼ À À ¥ÀÄ£À§ð¼ÀPÉ CxÀªÁ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvð À £À PÀª æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀÄ «zsÁ£ÀªÁVzÀÄÝ, vÀ£ÀÆä®PÀ R¤d ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸À§ºÀÄzÀÄ.

8)

±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛªÁV §¼ÀPÉ: PÀ°èzÀÝ®Ä, PÀZÁÑ vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤®UÀ¼ÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀµÉÖà C®è. CªÀÅUÀ½AzÀ CªÀÄÆ®åªÁzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ ®¨sÀåªÁUÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ±ÀQÛ GvÁàzÀ£ÉUÉ ªÀiÁvÀæ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.

9)

ªÀiÁ°£Àå ¤µÉÃzÀ: UÀtÂUÁjPÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄvÀÛªÉ. EzÀ£ÀÄß «ÄvÀUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ.

10) ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï ªÀÄÆ®zÀ EAzs£ À U À ¼ À À C©üªÈÀ ¢Þ: ¥À½AiÀÄĽPÉ EAzs£ À U À ¼ À A À vÀºÀ PÉ®ªÀÅ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAvÀºÀªÀÅ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸ÀĪÀAvÀºÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÁåªÀ±ÀåPÀ. eÉÆvÉUÉ £À«ÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉAiÀÄÆ CUÀvÀå. 11) «Ä±Àæ §¼ÀPAÉ iÀÄÆ CUÀvåÀ : C®èzÉ «ÄvÀªÁzÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀAvÀºÀ R¤dUÀ¼£ À ÄÀ ß ¯ÉÆúÀU¼ À Æ É A¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃf¹ ºÉƸÀ ¯ÉÆúÀª£ À ÄÀ ß ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀÄ. GzÁ: a£ÀßzÉÆA¢UÉ vÁªÀÄæ «Ä±Àt æ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ gÉÆïïØUÉÆïïØ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.

R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

207

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°. £À«ÃPÀj¸À§®è ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß “¨sÀ«µÀåzÀ ±ÀQÛ ªÀÄÆ®” UÀ¼ÉAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. KPÉAzÀgÉ CªÀÅ ªÀÄÄVAiÀÄzÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°£Àå ªÀÄÄPÀÛªÁzÀªÀÅ. 1.

F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹.

1)

R¤d JAzÀgÉãÀÄ?

2)

C¢gÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß CxÉÊð¹.

3)

UÀtÂUÁjPÉ JAzÀgÉãÀÄ?

4)

GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?

5)

¨ÁPÉìöÊmï C¢j¤AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ ¯ÉÆúÀzÀ ºÉ¸ÀgÉãÀÄ?

6)

AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß 20£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ CzÀÄãvÀ ¯ÉÆúÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ?

7)

¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ JAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J°è a£ÀßzÀ GvÁàzÀ£É DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ?

8)

¨sÁgÀvÀzÀ Cw ºÉZÀÄÑ a£Àß GvÁࢸÀĪÀ gÁdå AiÀiÁªÀÅzÀÄ?

9)

¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ R¤dUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

10) AiÀiÁªÀ R¤dªÀ£ÀÄß “PÀ¥ÀÄà ªÀdæ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ? 11) AiÀiÁªÀ «zsÀzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄzÁVzÉ? 12) gÀhÄjAiÀiÁ KvÀPÉÌ ¥Àæ¹¢ÞAiÀiÁVzÉ? 13) AiÀiÁªÀ gÁdåzÀ°è vÀ¯ÁÑgï PÀ°èzÀÝ®Ä UÀt EzÉ? 14) ±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 15) ¸ËgÀ±ÀQÛ JAzÀgÉãÀÄ? 16) eÉÊ«PÀ C¤® JAzÀgÉãÀÄ? 17) ¨sÀÆG¶ÚÃAiÀÄ ±ÀQÛ JAzÀgÉãÀÄ? 2.

F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæw ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 3 jAzÀ 4 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.

1)

C¢gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ R¤dUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀªÉãÀÄ?

2)

R¤dUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR «zsÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

3)

R¤dUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

4)

PÀ°èzÀÝ°£À «zsÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

208 5)

¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR a£Àß GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

6)

¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀ gÁdåUÀ¼À°è UÉÆAqÁé£À PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÀæzÉñÀUÀ½ªÉ?

7)

xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÑQÛ vÀAiÀiÁjPÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

8)

eÉÊ«PÀ C¤®ªÀÅ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛ ºÉÃUÉ?

9)

¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

10) ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ ¥sÁªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 11) ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉAiÉÄÃ? 3.

F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæw ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 25 jAzÀ 30 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.

1)

R¤dUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉãÀÄ? CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

2)

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ©âtzÀ C¢j£À GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ §UÉÎ «ªÀj¹.

3)

¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï G¥ÀAiÉÆÃUÀ, ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

4)

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨ÁPÉìöÊmï ºÀAaPÉ, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

5)

¨sÁgÀvÀzÀ°è a£ÀßzÀ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É §UÉÎ «ªÀj¹.

6)

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ°èzÀÝ°£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ, ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É PÀÄjvÀÄ ZÀað¹.

7)

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀZÁÑ vÉÊ®zÀ GvÀàwÛ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

8)

¨sÁgÀvÀzÀ xÀªÀÄð¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

9)

¨sÁgÀvÀzÀ°è C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

10) R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. ZÀlĪÀnPÉ 1.

¤ÃªÀÅ ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¨sÁUÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ R¤dUÀ¼À ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

2.

¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ CzÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR R¤d ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¸Àj¹.

3.

¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÁ PÉÃAzÀæPÉÌ ¤ªÀÄä G¥ÁzsÁåAiÀÄgÉÆA¢UÉ ¨ÉÃn ¤Ãr ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ªÀg¢ À AiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÝ¥r À ¹.

¸ÁjUÉ- ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ

247 CzsÁåAiÀÄ -11

¸ÁjUÉ- ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀÅ ««zsÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£À ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA¥ÀPÀð-¸ÀAªÀºÀ£À ¸ÉÃvÀĪÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÁjUÉAiÀÄÄ d£ÀgÀÄ,¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ¸ÁV¹zÀgÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzÀåªÀĪÀÅ ¸ÀAzÉñÀ,ªÀiÁ»w ºÁUÀÆ «ZÁgÀUÀ¼À «¤ªÀÄAiÀÄ PÀ°é¸ÀĪÀÅzÁVzÉ. ¸ÁjUÉ: GvÀÛªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÀÎ zÀgÀzÀ ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀAvÀºÀ «±Á®ªÁzÀ zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁUÀĪÀ CA±ÀU¼ À ° À è ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁzÀÄzÀÄ. ¸ÁjUÉAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ¸Áé¨Ás «PÀ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä, PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢ÞUÉ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉ, ¨É¯ÉUÀ¼À ¹ÜgÀvÉ PÁ¥ÁqÀ®Ä ªÁå¥ÁgÀ ªÀ»ªÁlÄUÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞU,É ªÀiÁgÀÄPÀmÖU É ¼ À À «¸Àg Û u À ,É ¨É¯U É ¼ À À ¹Ügv À É PÁ¥ÁqÀ®Ä,ªÁå¥ÁgÀ ªÀ»ªÁlÄUÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞU,É GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À ªÀÈ¢ÞUÉ,zÉñÀzÀ gÀPÀëuÉUÉ, PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀAZÁgÀPÉÌ zɱÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ KPÀvÉ PÁ¥ÁqÀ®Ä , GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ,¥ÁæPÀÈwPÀ «¥ÀàvÀÄÛUÀ¼À ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀjºÁgÀ ºÁUÀÆ gÀPÀëuÉ MzÀV¸À®Ä, ¥ÀæªÁ¸ÉÆÃzÀåªÀÄ GvÉÛÃd£ÀPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ. ¸ÁjUÉ «zsÁ£ÀU¼ À ÄÀ : ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀªÁV ¨sÁgÀvz À ° À è ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁV ªÀÄÆgÀÄ «zsz À À ¸ÁjUÉAiÀÄ «zsÁ£ÀU½ À ªÉ. CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ 1) ¨sÆ À ¸ÁjUÉ 2) d®¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ 3) ªÁAiÀÄĸÁjUÉ, ¨sÀÆ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ C¹ÜvÀézÀ°èzÉ. gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄzÁzÀgÉ,gÉ樀 ¸ÁjUÉ ºÁUÀÆ ªÁAiÀÄĸÁjUÉ D £ÀAvÀgÀ §¼ÀPÉUÉ §A¢zÉ. PÉç¯ï ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉªÀiÁUÀð ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ EwÛÃZÉUÉ gÀÆrüU§ É AzÀ DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÁjUÉ ªÀiÁzÀåªÄÀ UÀ¼ÁVªÉ.

¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ

¨sÀÆ ¸ÁjUÉ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ

gÉ樀 ¥ÉÊ¥ï¯ÉÊ£ïUÀ¼ÀÄ

d®¸ÁjUÉ M¼À£ÁqÀÄ d®¸ÁjUÉ

PÀgÁªÀ½ ¸ÁjUÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ¸ÁjUÉ

ªÁAiÀÄĸÁjUÉ gÁ¶ÖçÃAiÀĪÁAiÀÄĸÁjUÉ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀĪÁAiÀÄĸÁjUÉ

¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¨sÀÆ ¸ÁjUÉ ¨sÆ À ¸ÁjUÉAiÀÄ ¸ÁA¥Àz æ ÁAiÀÄPÀ «zsÁ£ÀU¼ À A É zÀgÉ ¥À®QÌ,JwÛ£U À Ár ªÀÄvÀÄÛ PÀÄzÀÄgÉ dlPÁ§Ar,¨ÉʹPÀ¯ïUÀ¼ÄÀ , PÉʬÄAzÀ J¼ÉAiÀÄĪÀ jPÁëUÀ¼ÀÄ, ¨ÉʹPÀ¯ï jPÁëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ mÁæªÀiïìUÀ¼ÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

248

¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ-§¸ÀÄìUÀ¼ÀÄ,mÁåQìUÀ¼ÀÄ,£ÀUÀgÀ gÉ樀 ¸ÁjUÉ, Që¥Àæ gÉ樀 ¸ÁjUÉ (ªÉÄmÉÆæÃ-ªÀiÁ£ÉÆà gÉÊ®Ä) ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ¸ÀéAiÀÄAZÁ°vÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ.

¥Àæ¸ÀÄÛvÀ DzsÀĤPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¨sÀÆ ¸ÁjUÉ gÀ¸ÛÉ ¸ÁjUÉ: AiÀiÁªÀÅzÉà zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è gÀ¸¸ ÛÉ ÁjUÉAiÀÄ ¥ÁvÀª æ ÅÀ §ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ.¨ÁgÀvz À À gÀ¸ÉÛ eÁ®ªÀÅ ªÁå¥ÁgÀ, ¸ÁjUÉ, ¸ÁªÀiÁf£À ¸ÀªÀÄUÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÁzÀåAvÀ fêÀ£ÁrAiÀÄAvÉ ¥À¸Àj¹zÉ. EzÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ªÉʲµÀåvÉ,«¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À ±ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ ¸ÀºPÀ ÁjAiÀiÁVzÉ. C®èzÉ d£ÀgÄÀ , ¸ÀgPÀ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉU¼ À À ¸ÁUÁtÂPU É É ¥ÀÆgÀPª À ÁVzÉ. EvÀgÉ ¸ÁjUÉ «zsÁ£ÀU½ À VAvÀ gÀ¸ÉÛ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ªÀÄ£É-ªÀÄ£ÉAiÀÄ ¨ÁV°UÉ d£ÀgÀÄ,¸ÀgÀPÀÄ,¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ ¸Ázs£ À ª À ÁVzÉ. F J¯Áè PÁgÀtUÀ½AzÀ EwÛÃa£À ªÀµð À UÀ¼° À è ¥ÀA æ iÀiÁtÂPg À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgPÀ ÄÀ -¸ÉêÉU¼ À À ¸ÁUÁtÂPA É iÀÄÄ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÁÑV CªÀ®A©ü¹gÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħA¢zÉ. ¥ÁæªÀÄÄRå: ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ F PɼÀPÀAqÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. 1)

ºÀwÛgÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÁgÀt CAvÀgÀªÀżÀî ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ°è gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ §ºÀĪÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.

2)

gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀĪÀ,CUÀÎzÀ zÀgÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ Cw ²ÃWÀæªÁV ªÀģɬÄAzÀ ªÀÄ£ÉUÉ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÁjUÉ ªÀiÁzsÀåªÀĪÁVzÉ.

3)

¨ÉÃUÀ£É PÉqÄÀ ªÀAvÀºÀ vÀgPÀ Áj, ºÀtÄÚ, ªÀÄvÀÄÛ ºÁ®£ÀÄß gÀ¸ÛÉ ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀÄ®¨sª À ÁV ¸ÁV¸À§ºÀÄzÀÄ.

4)

PÀZÁÑ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÁSÁð£ÉUÀ½AzÀ ¹zÀÞªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀjUÉ vÀ®Ä¦¸À®Ä gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.

5)

gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ,PÉÊUÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ, PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀÄ®¨sª À ÁV ¸ÀA¥ÀPð À ªÉÃ¥Àðr¸ÀÄvÀÛz.É

6)

EzÀÄ ºÉZÀÄÑ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.

7)

10 £Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CAvÀåzÀ ªÉüÉUÉ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ zÉñÀzÀ ±Éà 85 gÀµÀÄÖ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃ.65 gÀµÀÄÖ ¸ÀgÀPÀÄ-¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä GzÉÝò¸À¯Á¢ÝvÀÄ

8)

gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è EzÀgÀ ¥ÁvÀæªÀÅ CªÀÄÆ®åªÁzÀÄzÀÄ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

209 CzsÁåAiÀÄ – 10

PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀjZÀAiÀÄ : PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀݪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÁßV ¥ÀgÀªÀwð¸ÀĪÀ ¥ÀQæ A æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÁjPÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ DzsÀĤPÀ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ªÀÄÆ® ®PÀëtUÀ¼ÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtzÀ DzsÁgÀ¢AzÀ MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖª£ À ÄÀ ß C¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ §ºÀĪÀÄÄRåªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ ¸ÀAPÉëæ¸À§ºÀÄzÀÄ. •

EªÀÅ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ AiÀÄAvÀæzÀAvÉ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉ, §qÀvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ. EªÀÅUÀ½AzÀ ¸ÁA¥Àz æ Á¬ÄPÀ ¸ÀªiÀ ÁdªÀÅ DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀªiÀ ÁdªÁV ¥ÀjªÀvð À £É ºÉÆAzÀÄvÀz Û .É

•

MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ CzÀgÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ¬ÄAzÀ ¤zsÀðj¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.

•

DAvÀjPÀªÁV §¼ÀPA É iÀiÁUÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥Ás U Û ÄÀ ªÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨sÁgÀvz À ° À è PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀÅ ºÉZÀÄÑ ªÀĺÀvÀé ¥ÀqÉ¢zÉ.

•

PÉÊUÁjPÁ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR gÀ¦üÛ£À ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ ±ÉÃ.78 gÀµÀÄÖ «zÉò «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄwÛª.É

•

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ¸ÀA é iÀÄAZÁ°vÀ ªÁºÀ£,À ºÀqU À ÄÀ , «ªÀiÁ£À, CAvÀjPÀ£ ë ËPÉU¼ À ÄÀ , PÀȶAiÀÄ ¸À®PÀgu À ,É PÀA¥ÀÆålgïUÀ¼ÄÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.

PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÀVðÃPÀgÀt : PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ®¨sÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß Dzsj À ¹ªÉ. PÀȶ PÀZÁѪ¸ À ÄÀ ,Û R¤d, CgÀuÆ É åÃvÀ£ à ßÀ , ¸ÁUÀgÆ É ÃvÀ£ à ßÀ , vÁAwæPv À É ºÁUÀÆ C¢üPÀ d£À¸A À SÉå ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ ªÀÄAiÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À À C©üªÈÀ ¢ÞUÉ CªÀPÁ±Àª£ À ÄÀ ß ¤ÃrªÉ. EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀAQ륪 ÛÀ ÁV PÀȶ DzsÁjvÀ, R¤d DzsÁjvÀ, CgÀtå DzsÁjvÀ, ¥ÉmÆ É Ãæ gÀ¸ÁAiÀĤPÀ, eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ EvÁå¢AiÀiÁV ªÀVðÃPÀj¸À¯ÁVzÉ. PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt

PÀȶ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ , GzÁ: ºÀwÛ§mÉÖ, ¸ÀPÀÌgÉ, ¸Ét§Ä

R¤d DzsÁjvÀ CgÀtå DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ , PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ , GzÁ: PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GzÁ: PÁUÀzÀ GPÀÄÌ, C®Æå«Ä¤AiÀÄA, ¹ªÉÄAmï

¥ÉmÆ É Ãæ PÉ«ÄPÀ¯ï PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ GzÁ: gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgU À ¼ À ÄÀ

eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ GzÁ: PÀA¥ÀÆålgï, ¸Á¥sïÖªÃÉ gï vÀAiÀiÁjPÉ

EvÀgÉ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ GzÁ: ¸ÀéAiÀÄA ZÁ°vÀªÁºÀ£À gÉʯÉé JAf£ï AiÀÄAvÉÆÃæ ¥À PÀgt À UÀ¼ÄÀ , ZÀªÆ É ðÃzÀåªÄÀ

210

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

10.1 PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À À ¨É¼ª À t À ÂUA É iÀÄÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀAQÃtð CA±ÀU¼ À À MlÄÖUÆ À qÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀĪÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß PÉÊUÁjPÁ ¸ÁܤÃPÀgÀt CA±ÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. À ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ : ¸ÁܤÃPÀgt À CA±ÀU¼ À ÄÀ MAzÀÄ PÉÊUÁjPɬÄAzÀ ªÀÄvÉÆA Û zÀPÌÉ ªÀåvÁ帪 À ÁUÀÄvÀz Û .É PÉÊUÁjPÁ • PÀZÁѪ¸ ¸ÁܤÃPÀgÀt CA±ÀUÀ¼À°è PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛ«£À ®¨sÀåvÉAiÀÄ ¸Á«ÄÃ¥ÀåvÉ CxÀªÁ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄÄ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ¯ÃÉ §ºÀÄvÉÃPÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ PÀZÁªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À UÉ ºÀwg Û z À ° À è £É¯U É Æ É ArgÀÄvÀª Û .É PÀZÁѪ¸ À ÄÀ « Û £À ¨É¯AÉ iÀÄÄ ¹zÀÞª¸ À ÄÀ « Û £À GvÁàz£ À Á ªÉZª ÑÀ £ À ÄÀ ß ¤zsð À j¸ÀÄvÀz Û .É PÀZÁªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ J¯ÉèqÉAiÀÄÆ zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. CxÀªÁ MAzÉqÉ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀܽÃAiÀĪÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀgÉ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ, PÀZÁѺÀwÛ, PÀ§Äâ EvÁå¢.

•

±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ : PÉÊUÁjPÉUÀ¼À AiÀÄAvÀæUÀ¼À ZÁ®£ÉUÉ ±ÀQÛ¸ÁzsÀ£ÀªÀÅ CvÀåUÀvÀåªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ PÉÊUÁjPÁ ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. C£ÉÃPÀ §UÉAiÀÄ ±ÀQÛªÀÄÆ®UÀ½ªÉ. GzÁ: PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, £ÉʸÀVðPÀ C¤®, d®«zÀÄåZÀÒQÛ EvÁå¢. • ¤ÃgÀÄ : PÉ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ «±ÉõÀªÁV PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ, C®Æå«Ä¤AiÀÄA, PÁUÀzz À À PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À PÀZÁÒªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt CxÀªÁ vÀA¥ÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ GzÉÝñÀPÁÌV C¢üPÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ¤ÃgÀÄ CUÀvåÀ . EAvÀºÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £À¢UÀ¼ÄÀ CxÀªÁ ¸ÀgÆ É ÃªÀgU À ¼ À À ¸À«ÄÃ¥Àz° À è ¸ÁÜ¥£ À U É Æ É ArgÀÄvÀª Û .É

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

211

•

ªÁAiÀÄÄUÀÄt : PÉ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÁܤÃPÀgÀtªÀÅ ªÁAiÀÄÄUÀÄt¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉUÉ DzÀæð ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ.

•

PÁ«ÄðPÀgÀÄ : PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è PÀrªÉÄ PÀÆ°UÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ ¥ÀjtÂvÀ PÁ«ÄðPÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ. ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À GvÁàzÀ£Á ªÉZÀÑzÀ ªÉÄÃ¯É PÁ«ÄðPÀgÀ ªÉZÀѪÀÅ ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ.

•

ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ : PÉÊUÁjPÁ ¹zÀÞªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÀiÁgÁlPÁÌV ¸ÀܽÃAiÀÄ «±Á®ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ CªÀ±ÀåPÀ.

•

¸ÁUÁtÂPÉ : PÀZÁÒªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÁSÁð£ÉUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹zÀÞªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ¸ÁV¸À®Ä ¸ÀºÀ GvÀÛªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÀÎzÀgÀzÀ ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ CªÀ±ÀåPÀ.

•

§AqÀªÁ¼À : PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢ÞUÉ C¢üPÀ §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ CUÀvÀå.

•

¸ÀgÀPÁgÀzÀ ¤Ãw : zÉñÀzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ GvÉÛÃd£À ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ vÉjUÉ «£Á¬Äw, PÀrªÉÄ zÀgÀzÀ°è «zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÉñÀ£À ¤ÃrPÉ, ¸ÀºÁAiÀÄzsÀ£À, ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀå ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ¨ÉÃPÀÄ.

EvÀgÉ : ªÉÄîÌAqÀªÅÀ UÀ¼® À èzÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉÆÃzÀå«ÄUÀ¼À M®ªÀÅ, ¤ªÉñÀ£À ªÀÄvÀÄÛ PÀlÖqU À ¼ À À ¨É¯É, ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥À, gÁdQÃAiÀÄ ¤zsÁðgÀ EvÁå¢UÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀz Û .É 10.2 ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è PÉÊUÁjPÉU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±Àª£ À ÄÀ ß ‘PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±À’ J£ÀÄßvÁÛg.É ¸Àg¼ À ª À ÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±Àª£ À ÄÀ ß ‘PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±À’ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄÄvÁÛg.É PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ J¯Éq è É C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è. CªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ CA±ÀU½ À gÀĪÀ PÉ®ªÉà ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛª.É §ºÀÄvÉÃPÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ¥Àg¸ À àÀgÀ ¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. MAzÀÄ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ GvÀà£ÀߪÀÅ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÉÊUÁjPÉUÉ ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛªÁV§ºÀÄzÀÄ. ºÀ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ½AzÁV PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉà ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. •

ªÀÄÆ® §ÈºÀvï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥£ À É ªÀÄvÀÄÛ D PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛªÄÀ ÄvÀÛ C£ÉÃPÀ G¥À PÉÊUÁjPÉU¼ À À C©üªÈÀ ¢Þ.

•

C¢üPÀ £ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉ.

•

¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀðeÁ® ªÀåªÀ¸ÉÜ.

•

«±Á®ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸Ë®¨sÀå.

•

C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢gÀĪÀ PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ.

•

E°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀÄ §ºÀĪÁV PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹zÀÄÝ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ UËtªÁVgÀÄvÀª Û .É

•

PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ.

212

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

•

vÁAwæPÀvÉ, ¸ÀªÀÄxÀð DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÀÄÆ® ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.

•

d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀÅ GvÀÛªÀĪÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ 1. ºÀÆVè – PÉÆ®ÌvÁ ¥ÀæzÉñÀ 2. ªÀÄÄA§¬Ä - ¥ÀÄuÉ ¥ÀæzÉñÀ 3. CºÀäzÁ¨Ázï-ªÀqÉÆÃzÀgÀ ¥ÀæzÉñÀ 4. ªÀÄzsÀÄgÉÊ - PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¥Àz æ ÉñÀ 5. bÉÆÃl£Á£ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¥À¸ æ ÀܨÀsÆ«Ä ¥Àz æ ÉñÀ 6. zɺÀ° -«ÄÃgÀvï ¥ÀæzÉñÀ, 7. «±ÁR¥ÀlÖt-UÀÄAlÆgÀÄ ¥ÀæzÉñÀ 8. PÉÆ®èA – wgÀĪÀ£ÀAvÀ¥ÀÄgÀ ¥ÀæzÉñÀ 1. ºÀÆVè – PÉÆ®ÌvÁÛ ¥Àz æ ÃÉ ±À : ºÀÆVè PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À CvÀåAvÀ ºÀ¼A É iÀÄ PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÁVzÉ. EzÀÄ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À gÁdåzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ºÀÆVè £À¢AiÀÄ GzÀÝPÀÆÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 75 Q.«ÄÃ.ªÀgU É ,É GvÀg Û z À ° À è £ÉʺÁw¬ÄAzÀ zÀQt ë zÀ°è §qïÓ §qïÓ ªÀÄvÀÄÛ G®Ä¨ÉjAiÀiÁzÀªg À U É É ºÀgr À zÉ. PÉÆ®ÌvÁªÀÅ EzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæªÁVzÉ. F PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ C£ÉÃPÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ •

PÉÆ®ÌvÁ §AzÀgÀÄ ¸Ë®¨sÀå

• UÀAUÁ ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¥ÀÄvÁæ £À ¢ UÀ ¼ À ¥s À ® ªÀ v ÁÛ z À »£ÁßqÀ Ä ¥Àz æ ÃÉ ±À. • ¸Ét§Ä, ZÀºÀ, R¤dUÀ¼ÀÄ ªÀ Ä ÄAvÁzÀ PÀ Z ÁÑ ¥ À z ÁxÀ ð UÀ ¼ À zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ. • ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èAiÉÄà zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ªÀÄvÀÄÛ zÁªÉÆÃzÀgÀ PÀtªɬÄAzÀ ¸ÀÄ®¨sÀzÀgÀzÀ CUÀÎzÀgÀzÀ d®«zÀÄåZÀÒQÛ ¥ÀÆgÉÊPÉ. • ©ºÁgÀ ZÀwÃÛ ¸ïUÀgïÀ ªÀÄvÀÄÛ Mr±Á gÁdåUÀ½AzÀ CUÀÎzÀgÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ. • PÉÆ®ÌvÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À AzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmA ÖÉ iÀÄ ®¨såÀ v.É • ºÀÆVè £À¢¬ÄAzÀ ®¨sÀåªÁUÀĪÀ C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

213

•

GvÀÛªÀÄ ¨ÁåAQAUï ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À ®¨sÀåvÉ

•

DgÀA¨sÀzÀ°èAiÉÄà ©ænµÀjAzÀ zÉÆgÉvÀ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ PÀıÀ®vÉ,ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ

F ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÉAzÀgÉ; ¸Ét§Ä, ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ gÉõÉä dªÀ½, PÁUÀzÀ, EAf¤AiÀÄjAUï J¯ÉPÁÖç¤Pïì, OµÀzU Às ¼ À ÄÀ , C®Æå«Ä¤AiÀÄA, ¦AUÁt ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ ZÀªÄÀ ð, ¨ÉʹPÀ¯ï, røɯï AiÀÄAvÀU æ ¼ À ÄÀ , gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ, ºÀqÀUÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ, gÀ§âgï, ¥Áè¹ÖPï ªÀ¸ÀÄÛ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉ ¸ÁªÀÄVæ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. 2. ªÀÄÄA§¬Ä - ¥ÀÄuÉ ¥Àz æ ÃÉ ±À : EzÀÄ ªÀĺÁgÁµÀÖçz° À è C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvz À ° À A è iÉÄà CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÁzÀ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. EzÀÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ §ÈºÀ£ÀßUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ°£À G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼ÁzÀ PÀįÁð, WÁmïPÉÆÃ¥Àgï, «¯É ¥Á¯Éð, eÉÆÃUÉñÀéj, CAzsÃÉ j, xÁuÉ, ¨sÁAqÀÄ¥ï, PÀ¯Áåuï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄuÉ ºÁUÀÆ ¸ÀÄvÀÛ°£À G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼ÁzÀ QQð, ¦A¦æ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. F PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁVgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ •

¥ÁægÀA¨sÀzÀ°èAiÉÄà ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á¹ð zÉÆgÉvÀ ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄUÀ½AzÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ

•

ªÀÄÄA§¬Ä §AzÀgÀÄ ¸Ë®¨sÀå.

•

CvÀÄåvÀÛªÀÄ gÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀå ºÁUÀÆ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀåªÀ¸ÉÜ.

•

PÀZÁÑ ºÀwÛAiÀÄ ®¨sÀåvÉ.

•

¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À°è£À d®«zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ.

•

¨ÁåAQAUï ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ.

F ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀĪÁzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. DzÀgÀÆ ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ E°è ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ. E¤ßvÀgÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÉAzÀgÉ GuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ gÉõÉä dªÀ½, PÀÈvÀPÀ gÀ§âgï, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, ªÀ£¸ À àÀw, ¸ÉÆÃ¥ï, gÀ§âgï, ¥Áè¹ÖPï, vÉÊ® ±ÀÄ¢ÞÃPÀgt À , J¯ÉQÖçP¯ À ï JAf¤AiÀÄjAUï ¸ÀPÌÀ g,É ¹ªÉÄAmï, OµÀzU Às ¼ À ÄÀ PÁgï, EvÀgÉ ¸ÀéZÁ°vÀªÁºÀ£À, ¨ÉʹPÀ¯ïUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. 3. CºÀäzÁ¨Ázï- ªÀqÉÆÃzÀgÀ ¥ÀæzÉñÀ : EzÀÄ UÀÄdgÁvï gÁdåzÀ°èzÀÄÝ, PÁåA¨É DSÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À £ À Æ É ß¼ÀUÆ É ArzÉ. F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÉÊUÁjPÁ PÉÃAzÀU æ ¼ À ÄÀ AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ CºÀäzÁ¨Ázï, ªÀqÆ É ÃzÀgÀ PÉÆAiÀiÁ°, §gÀÆZï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆgÀvï. EªÀÅUÀ¼À°è CºÀäzÁ¨Ázï ªÀÄÄA§¬Ä £ÀAvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛVgÀt PÉÃAzÀæªÁVzÉ. F PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ: • PÀZÁÑ ºÀwÛAiÀÄ ®¨sÀåvÉ. • PÁAqÁè §AzÀj£À ¸Ë®¨sÀå. • ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUÀgÀPÉÌ ºÉÆð¹zÀ°è PÀrªÉÄ fêÀ£À ªÉZÀÑ. • CUÀÎzÀgÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄjvÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉ. • ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ¸Á«ÄÃ¥ÀåvÉ.

214

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ • ¨ÁåAQAUï ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉêÁzÉë ¸Ë®¨sÀå

F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ºÀwÛ§mÉÖ GzÀåªÀÄzÀ°è ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. E°è£À E¤ßvÀgÀ PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀgÉ: GuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ gÉõÉä dªÀ½, ªÀdU æ ¼ À £ À ÄÀ ß PÀvj ÛÀ ¸ÀÄ«PÉ, PÁUÀz,À ¥ÉmÆ É Ãæ -gÁ¸ÁAiÀĤPÀU¼ À ÄÀ , ºÁ°£À GvÀ£ à ßÀ , JAf¤AiÀÄjAUï, røɯï AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ, vÉÊ® ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt EvÁå¢. 4. ªÀÄzsÀÄgÉÊ- PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ- ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¥ÀæzÉñÀ F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢ÞºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ GvÀÛgÀzÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj¤AzÀ zÀQëtzÀ°è ªÀÄzsÀÄgÉʪÀgÉUÉ ºÀgÀrzÉ. E°è£À ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÉ PÉÃAzÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ; ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ªÀÄAqÀå, ZÉ£ÉßöÊ, PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, ªÀÄzsÀÄgÉÊ, ²ªÀPÁ², wgÀÄa£Á¥À½î ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄzÀÄPÉÆÃmÉÖöÊ. F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ºÀw§ Û mÉÖ gÉõÉä, ¸ÀPÌÀg,É ZÀªÄÀ ð, AiÀÄAvÉÆÃæ ¥ÀPg À t À gÀ§âgï, «zÀÄåvï ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, mÉ°¥sÉÆãï, gÉʯÉé PÉÆÃZïUÀ¼ÀÄ, vÉÊ® ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. ZÉ£ÉßöÊ ªÀÄzsÀÄgÉÊ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄUÀ¼ÀÄ. EªÀÅ ªÀÄÄRå ºÀwÛ§mÉÖ vÀAiÀiÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVªÉ. ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è »AzÀƸÁÜ£ï ªÉĶ£ï lƯïì,(HMT) EArAiÀÄ£ï mÉ°¥ÉÆ£ï PÉÊUÁjPÉ,(ITI) »AzÀƸÁÜ£ï KgÉÆãÁnPïì °«ÄmÉqï (HAL), ¨sÁgÀvÀ J¯ÉPÁÖç¤Pï °«ÄmÉqï ( BEL)EvÁå¢UÀ½ªÉ. ¥À¸ æ ÄÀ v Û À EzÀÄ ¸Á¥sïÖªÃÉ gï GzÀåªÄÀ PÉÌ ºÉ¸g À ÁVzÉ. 5. bÉÆÃl £ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¥ÀæzÉñÀ : F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ eÁRðAqï ºÁUÀÆ CzÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉÆAqÀAwgÀĪÀ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ §r±Á gÁdåUÀ¼À ¨sÁUÀU¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. eɪiÀ ïµÉqï¥ÀÄgÀªÅÀ F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ PÉÊUÁjPÁ PÉÃAzÀª æ ÁVzÉ. EvÀgÀ PÉÊUÁjPÁ PÉÃAzÀU æ ¼ À AÉ zÀgÉ ¨ÉÆPÁgÉÆ, zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ, PÀÄ°Ö, »ÃgÁ¥ÀÄgÀ, C¸À£ï¸ÉÆïï, gÁtÂUÀAeï, gÀhÄjAiÀiÁ, ¹A¢üæ, zsÀ£À¨Ázï, ºÀeÁj¨ÁUï, avÀÛgÀAd£ï ªÀÄvÀÄÛ gÁAa. F PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁVgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ: • ¸ÀªÄÀ ÈzÀÞªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÀ°z è ÝÀ ®Ä, PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï, ¨ÁPÉöì Êmï, C¨sPæÀ À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄtÚzPÀ ® À Äè. • PÉÆ®ÌvÁ §AzÀj£À ¸Á«ÄÃ¥ÀåvÉ. • GvÀÛªÀÄ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ ¸Ë®¨sÀå. • ¸ÁPÀµÀÄÖ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ. • CUÀÎzÀgÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ. • zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ¹UÀĪÀ d®«zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåZÀÒQÛ. • «±Á®ªÁzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ F PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ §ÈºÀvï PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀĪÁVzÀÄÝ, E°è PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ, gÉʯÉé PÉÆÃZïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆÃPÉÆêÉÆÃnªïì EvÁå¢ PÉÊUÁjPÉUÀ½ªÉ. DzÀÝjAzÀ¯Éà EzÀ£ÀÄß “¨sÁgÀvÀzÀ gÀÆígï PÀt廃 ¥ÀæzÉñÀ” JA§ÄzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVªÉ. F ¥ÀæzÉñÀzÀ E¤ßvÀgÀ ªÀÄÄRå PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÉAzÀgÉ: PÀȶ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, PÁUÀzÀ, E¯ÉQÖçPï ªÉÊgïUÀ¼ÀÄ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, ¹ªÉÄAmï, UÁdÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉgÁ«ÄPï.PÀ 6. zɺÀ°-«ÄÃgÀvï ¥ÀæzÉñÀ : F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, zɺÀ° ªÀÄvÀÄÛ ºÀjAiÀiÁtzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÀºÀgÀ£ï¥ÀÄgÀ, ¥sÀjÃzÁ¨Ázï, CA¨Á® zɺÀ°, ªÉÆâ£ÀUÀgÀ ªÀÄxÀÄgÁ, ¥ÁtÂ¥Àvï

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

215

ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ F ªÀ®AiÀÄzÀ°èªÉ. zɺÀ°AiÀÄÄ EzÀgÀ ªÀÄÄRå PÉÃAzÀæªÁVzÉ. CUÀÎzÀgÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ «±Á® ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ, ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀå EvÁå¢ CA±ÀUÀ¼ÀÄ F ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVªÉ. 7. «±ÁR¥ÀlÖt UÀÄAlÆgÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±À : F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ §ºÀÄvÉÃPÀªÁV DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ UÉÆÃzÁªÀj, PÀȵÁÚ£¢ À ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ «±ÁR¥ÀlÖt, UÀÄAlÆgÀÄ, «dAiÀĪÁqÀ, gÁdªÀÄÄA¢æ PÀ£ÀÆð®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÁ±ÀA f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. «±ÁR¥ÀlÖt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄZÀ°Ã¥ÀlÖt §AzÀgÀÄ ¸Ë®¨sÀå, PÀȶ C©üªÀÈ¢Þ, PÀ°èzÀÝ®Ä ¥ÀÆgÉÊPÉ, GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð, CUÀÎzÀgÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ºÁUÀÆ «±Á® ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ¸Ë®¨såÀ UÀ¼ÄÀ F PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁVªÉ. F ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è£À ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÉÊUÁjPÉU¼ À A É zÀgÉ CQÌ VgÀtÂUÀ¼ÀÄ, ¹ªÉÄAmï, ºÀwÛ§mÉÖ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, ºÀUÀÄgÀªÁzÀ JAf¤AiÀÄjAUï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ºÀqÀUÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ. 8. PÉÆ®èA – wgÀĪÀ£AÀ vÀ¥ÄÀ gÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À : EwÛÃaUÉ F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÉÊUÁjPÁ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÁV ºÉÆgÀºÆ É «Ääz.É EzÀÄ PÀtÆÚgÀÄ, PÀ°èPÉÆÃmÉ, PÉÆaÑ, PÉÆmÁÖAiÀÄA, J£ÁðPÀÄ®A, C¯É¦à, C¯ÉéìÄ, PÉÆ®èA ªÀÄvÀÄÛ wgÀĪÀ£A À vÀ¥ÄÀ gÀU¼ À £ À Æ É ß¼ÀUÆ É ArzÉ. F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ R¤d ªÀ®AiÀÄ¢AzÀ zÀÆgÀz° À g è ÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ E°è£À PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ §ºÀÄvÉÃPÀªÁV PÀȶ, «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ®WÀÄ JAf¤AiÀÄjAUï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. ºÀwÛ§mÉÖ, ¸ÉÆÃ¥ï, UÁè¸ï, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, gÀ§âgï, «ÄãÀÄ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ, C®Æå«Ä¤AiÀÄA, ¹ªÉÄAmï vÉÊ® ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ vÉAV£À £Áj£À GvÀà£Àß vÀAiÀiÁjPÉ EvÁå¢ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. PÀgÁªÀ½ wÃgÀzÀ ¥Àj¸ÀgÀ, vÉÆÃlUÁjPÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ ºÁUÀÆ d®«zÀÄåZÀÒQÛ ¥ÀÆgÉÊPÉ EvÁå¢ CA±ÀUÀ¼ÀÄ F ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁVªÉ.

10.3 ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆ® PÉÊUÁjPÉ JAzÀÄ ªÀtÂð¸À¯ÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ F PÉÊUÁjPɬÄAzÀ ¥ÀÆgÉʸÀ¯ÁUÀĪÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ, ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, ºÀqÀUÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ, d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÉÃvÀÄªÉ ¤ªÀiÁðt, PÀlÖqÀ, ¸ÁjUÉ G¥ÀPÀgÀt AiÀÄAvÀæUÀ¼À ©r¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ G¥ÀPÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ CªÀ®A©vÀªÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ¯Éà PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPÉAiÀÄÄ MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè PÉÊUÁjPÁUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ªÀÄÆ® ¸Ë®¨sÀåUÀ½UÁV PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£Éßà CªÀ®A©¹zÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? GPÀÄÌ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ PÀ¯AÉ iÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ w½¢vÀÄ.Û zɺ° À AiÀÄ°ègÄÀ ªÀ C±ÉÆÃPÀ¸AÛÀ ¨sÀ (Qæ.¥ÀÆ. 319) ªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¯ÉÆúÀ¤ªÀiÁðt P˱À®åvÉAiÀÄ zÉÆåÃvÀPÀªÁVzÉ.

216

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¸ÁévÀAvÀæöå¥ÀƪÀðzÀ DzsÀĤPÀ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼ÀÄ DzsÄÀ ¤PÀ PÁ®zÀ°è CAzÀgÉ 1830 gÀ°è vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À zÀQt ë DPÁðmï f¯ÉA è iÀÄ ¥ÉÆÃmÉÆðãÉÆêÁ ªÀÄvÀÄÛ 1833 gÀ°è ªÀÄ®¨Ágï PÀgÁªÀ½AiÀÄ ¨ÉÊ¥ÉÆgÉ ºÁUÀÆ ¸ÉîA ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛj£À°è E¢°£À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁzÀ GQÌ£À ¸Áܪg À U À ¼ À £ À ÄÀ ß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀA æ iÀÄvÀßUÀ¼ÄÀ £Àq¢ É zÀݪÅÀ . DzÀgÉ E¢Ý°£À PÉÆgÀv¬ É ÄAzÁV F ¥ÀA æ iÀÄvÀßUÀ¼ÄÀ AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ°®è. •

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ AiÀıÀ¹é GQÌ£À PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ 1870 gÀ°è ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ PÀÄ°Ö JA§°è ‘¨ÉAUÁ¯ï LgÀ£ï PÀA¥É¤ °«ÄmÉqï’ JA§ ¸ÀA¸ÉܬÄAzÀ ¸ÁܦvÀUÉÆArvÀÄ. ¸Àé®à PÁ®zÀ £ÀAvÀgÀ CzÀÄ ªÀÄÄaÑ ºÉÆÃzÀgÀÆ ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÄ GQÌ£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ºÉƸÀ ±ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹vÀÄ.

•

1907 gÀ°è mÁmÁ LgÀ£ï CAqï ¹Öïï PÀA¥É¤AiÀÄÄ eÁRðAqï gÁdåzÀ eɪÀiïµÉqï¥ÀÄgÀzÀ°è F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹vÀÄ.

•

1919 gÀ°è ¢ EArAiÀÄ£ï LgÀ£ï CAqï ¹Öïï PÀA¥É¤AiÀÄÄ ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼ÀzÀ §£ïð¥ÀÄgÀ JA§°è GQÌ£À ¸Áܪg À ª À £ À ÄÀ ß ¸Áܦ¹vÀÄ.

•

1923 gÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdå “¢ ªÉÄʸÀÆgÀÄ LgÀ£ï & ¹ÖÃ¯ï ªÀPïìð” PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀzÁæªÀwAiÀÄ°è ¸Áܦ¹vÀÄ.

¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀ : ¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀ C£ÉÃPÀ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ GQÌ£À GvÁàzÀ£ÉUÉ DzÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀÝjAzÀ £ÀÆvÀ£À GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼ÀÄ gÀÆPÉð¯Á (1955) zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ (1956), ©ü¯ÁAiÀiï (1957), ¨ÉÆPÁgÉÆà (1965), ¸ÉîA (1981), ºÁUÀÆ «±ÁR¥Àlt Ö (1990) UÀ¼° À è ¥ÁægA À ¨sU À Æ É AqÀªÅÀ . EªÀÅ zÉñÀz° À g è ÄÀ ªÀ CwzÉÆqÀz Ø ÁzÀ GPÀÄÌ GvÁàz£ À Á WÀlPÀU¼ À ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ‘¥Áæx« À ÄPÀ GPÀÄÌ GvÁàzPÀ g À ÄÀ ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À®èzÉ C£ÉÃPÀ «Ä¤ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRå GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è GvÁࢸÀ®àlÖ PÀZÁÑ GPÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ vÁådå PÀ©âtzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹ªÉ. DzÀÝjAzÀ EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ‘¢éwÃAiÀÄ GvÁàzPÀ g À ÄÀ ’UÀ¼A É zÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É ¥À¸ æ ÄÀ ÛvÀ ¢éwÃAiÀÄ GvÁàzPÀ À PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ºÉZÁÑV GQÌ£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è vÉÆqÀV¹PÉÆArzÀÄÝ ±ÉÃ. 68.5 ¨sÁUÀzÀµÀÖ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ©ÃqÀÄ PÀ©âtzÉÆA¢UÉ ªÀÄÈzÀÄ PÀ©âtªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛªÀÄ PÀ°èzÀÝ°£À §zÀ®Ä EvÀgÉ PɼÀzÀeÉðAiÀÄ PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß §¼À¹ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ PÀ©âtªÀ£ÀÄß ªÀÄÈzÀÄ PÀ©âtªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄÈzÀÄ PÀ©ât GvÁࢸÀĪÀ gÁµÀÖçªÉ¤¹PÉÆArzÉ. EzÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ GPÀÌ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀPÀÆÌ ¸ÀºÀ §¼À¸¯ À ÁUÀÄvÀÛz.É zÉñÀzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉÃë vÀU Àæ ¼ À g É q À g À ° À A è iÀÄÆ ¸ÁܦvÀªÁVªÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ GPÀÄÌ ¥Áæ¢Pü ÁgÀªÅÀ (¢ ¹éïï DzsÁjn D¥sï EArAiÀiÁ °«ÄmÉqï-SAIL) 1973 gÀ°è ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ©ü¯ÁAiÀiï, zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ, gÀÆPÉð¯Á, ¨ÉÆPÁgÉÆà ¨sÀzÁæªÀwUÀ¼À°ègÀĪÀ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ ¸ÉîAUÀ¼À°ègÀĪÀ «Ä±Àæ GPÀÄÌ WÀlPÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀz Û .É eɪiÀ ïµÀqï¥ÀÄgÀz° À g è ÄÀ ªÀ mÁmÁ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ (TISCO) SÁ¸ÀV PÉëÃvÀæzÀ Cw zÉÆqÀØ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

217

1990 gÀ £ÀAvÀgÀ : F CªÀ¢üAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀzÀ CªÀ¢üAiÀiÁVzÉ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è SÁ¸ÀV PÉëÃvÀz æ ° À è C£ÉÃPÀ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ¸Áܦ¸À®àlÖªÅÀ . EªÀÅUÀ¼° À è PÀ£ÁðlPÀzÀ ºÉƸÀ¥ÃÉ mÉAiÀÄ vÉÆÃgÀtUÀ¯ï §½ EgÀĪÀ fAzÁ¯ï PÉÊUÁjPÉ, bÀwÛøïUÀÀgïÀ gÁdåzÀ gÁAiÀiïUÀgï£À°ègÀĪÀ GPÀÄÌ WÀlPÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ qÁ°é ªÀÄvÀÄÛ Nr±ÁzÀ zÀĨÁjAiÀÄ°ègÀĪÀ GPÀÄÌ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. ¸ÁܤÃPÀgt À : PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ‘PÀZÁÒªÀ¸ÄÀ Û DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ’ JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ, PÀ°èzÀÝ®Äè, ¸ÀÄtÚzÀPÀ®Äè, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ªÀÄvÀÄÛ qÁ¯ÉÆêÉÄÊmïUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRå PÀZÁÒªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁVªÉ. PÀ°èzÀÝ®Ä zÉÆgÉAiÀÄ¢zÀÝ°è d®«zÀÄåZÀÒQÛ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤®UÀ¼À£ÀÄß EAzsÀ£ÀªÁV §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ°z è ÝÀ ®Ä ªÀÄÄRå ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÁVzÀÄÝ, F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁܤÃPÀgt À zÀ ªÉÄÃ¯É ¥À¨ æ Ás ªÀ ©ÃjªÉ. DzÀÝjAzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ PÀ°èzÀÝ®Ä CxÀªÁ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è £É¯ÉUÉÆArªÉ. ºÀAaPÉ : ¨sÁgÀvz À ° À è MA¨sv À ÄÀ Û ¸ÀªÄÀ UÀæ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉU½ À ªÉ. EªÀÅUÀ¼ÄÀ PÀ°z è ÝÀ ®Ä CxÀªÁ PÀ©ât C¢gÀÄ UÀt ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è £É¯ÉUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ. mÁmÁ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉÉ (TISCO), eɪiÀ ïµÉqï¥ÀÄgÀ : EzÀÄ zÉñÀzÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ zÉÆqÀØ GPÀÄÌ ¸Áܪg À ª À ÁVzÉ. EzÀÄ eÁRðAqï gÁdåzÀ eɪiÀ ïµÉqï¥ÀÄgÀz° À èz.É EzÀ£ÄÀ ß 1907 gÀ°è ¥ÁægA À ©ü¸¯ À Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ SÁ¸ÀV PÉëÃvÀæzÀ Cw zÉÆqÀØ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. «±ÉéñÀégÀAiÀÄå PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÀA¥É¤ °«ÄmÉqï (VISL) ¨sz À Áæªw À : EzÀÄ 1923 gÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sz À Áæªw À AiÀÄ°è ¸Áܦ¸À®ànÖvÄÀ . EzÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ²ªÀªÆ É UÀÎ f¯ÉA è iÀÄ°èzÄÀ Ý, F GPÀÄÌ ¸Áܪg À ª À ÅÀ PÀ©âtzÀ C¢gÀ£ÄÀ ß ¨Á¨Á§ÄqÀ£ïVj (PɪÄÀ ätÄÚUÄÀ Ar), ²ªÀªÆ É UÀÎ f¯Éè¬ÄAzÀ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ MqÉv£ À z À ° À è£À CgÀtåUÀ½AzÀ ªÀÄgÀzÀ E¢Ý®£ÀÄß, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄtÚzÀPÀ®è£ÀÄß ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. eÉÆÃUïd®¥ÁvÀzÀ §½ d®«zÀÄåvï WÀlPÀª£ À ÄÀ ß ¸Áܦ¹zÀ C £ÀAvÀgÀ F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ «zÀÄåvï PÀĮĪÉÄUÉ ¥ÀjªÀwð¸À®ànÖvÄÀ . 1989 gÀ°è EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ GPÀÄÌ ¥Áæ¢üPÁgÀPÉÌ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ, (IISCO) - §£ïð¥ÀÄgÀ : EzÀ£ÀÄß 1919 gÀ°è ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ §£ïð¥ÀÄgÀ JA§°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ eɪiÀ ïµÉqï¥ÀÄgÀzÀ mÁmÁ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ zÉñÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ Cw zÉÆqÀØ GPÀ Ä Ì ¸ÁܪÀ g À ª ÁVzÉ C£ÉÃPÀ ªÀµÀðUÀ¼ÀZÀgÉUÉ zÉñÀz° À è EªÉgq À ÃÉ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÆgÀÄ ¥Àv æ åÉ ÃPÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ PÀÄ°Ö, »ÃgÁ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ §£ïð¥ÀÄgÀU¼ À ° À è £É¯¹ É ªÉ.

218

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ »AzÀƸÁÜ£À GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ, gÀ Æ PÉ ð ® : dªÀ Ä ð¤ zÉ Ã ±À z À ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀzÉÆA¢UÉ F ¸ÁܪÀgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtð UÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 1955 gÀ°è F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ Mr±ÁzÀ ±ÀASï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃAiÉįï JA§ ¨ÁæºäÀ t £À¢AiÀÄ G¥À£¢ À UÀ¼À ¸ÀAUÀªÄÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ §½ ¸ÁÜ¥£ À U É Æ É ArvÀÄ. ¨ÉÆPÁgÉÆ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ : GvÁàzÀ £ Á ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà Cw zÉÆqÀz Ø ÁzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÉĤ¹zÉ. EzÀÄ eÁRðAqï gÁdåzÀ ¨ÉÆPÁgÉÆ JA§°èz.É EzÀÄ gÀµÁå zÉñÀzÀ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀzÉÆqÀ£É 1972 gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ.

©ü¯ÁAiÀiï GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ : EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉÃë vÀz æ À Cw zÉÆqÀØ GPÀÄÌ GvÁàzÀ£Á WÀlPÀªÁVzÉ. EzÀ Ä bÀ w Û Ã ¸ïUÀ g ï gÁdåzÀ gÁAiÀiï¥ÀÄgÀzÀ §½ EgÀĪÀ ©ü¯ÁAiÀiï JA§°èzÉ. EzÀ£ÀÄß gÀµÁå zÉñÀzÀ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ zÉÆqÀ£É ¸Áܦ¹zÀÄ, 1957 gÀ°è GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ GPÀÄÌ GvÁàzÀ£ÉUÉ CUÀvÀåªÉ¤¸ÀĪÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÀ©âtzÀ C¢j£À ¤PÉëÃ¥ÀUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÉÆA¢zÉ. zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ : ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ zÀÄUÁð¥ÀÄgÀzÀ°ègÀĪÀ F GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ©ænµï ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀzÉÆA¢UÉ ¸Áܦ¸À¯ÁVzÀÄÝ 1956 gÀ°è vÀ£Àß PÁAiÀiÁðgÀA¨sÀ ªÀiÁrvÀÄ. ¸ÉîA GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ : EzÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¸ÉîA£À°èzÉ. EzÀÄ 1982 jAzÀ vÀ£Àß GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægA À ©ü¹vÀÄ. EzÀgÀ ¸ÁÜ¥£ À U É É CUÀvåÀ ªÁzÀ vÁAwæPÀ £Égª À £ À ÄÀ ß ¥sÁ£ æ ïì zÉñÀ¢AzÀ ¥ÀqA É iÀįÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ¥Àz æ Ás £ÀªÁV ¸ÉÖãï¯É¸ï ¹Öïï C£ÀÄß GvÁࢸÀÄwÛzÉ. «±ÁR¥ÀlÖt GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉ : EzÀÄ PÀgÁªÀ½ wÃgÀzÀ°è £É¯É¹gÀĪÀ zÉñÀzÀ KPÉÊPÀ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ «±ÁR¥ÀlÖtzÀ°è £Áå±£ À ¯ À ï E¸Àávï ¤UÀªÄÀ ¢AzÀ ¸Áܦ¸À®ànÖz.É EzÀÄ 1990 gÀ°è 3 zÀ±® À PÀë l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðzÉÆA¢UÉ GvÁàzÀ£Á PÁAiÀÄð DgÀA©ü¹vÀÄ. £ÀÆvÀ£À GPÀÄÌ vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ : ºÉZÁÑzÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ SÁ¸ÀV

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

219

À gvÀ ¨Ás

ÀÄÄ Ai

PÉæÃ

£ï

PÉëÃvÀæzÀ°è £ÀÆvÀ£À GPÀÄÌ WÀlPÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÉÆæÃvÁ컹vÀÄ. 1991 gÀ°è £ÀÆvÀ£À PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀ Ä WÉ Æ ÃµÀ u É AiÉ Æ A¢UÉ , C£É à PÀ GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ £ÀÆvÀ£À GPÀ Ä Ì WÀ l PÀ U À ¼ À £ À Ä ß ¥Áæ g À A ©ü ¸ À ® Ä D¸À Q Û AiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀgÀÄ. SÁ¸ÀV PÉëÃvÀæzÀ PÉ®ªÀÅ

¥ÀæªÀÄÄR GPÀÄÌ vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ. • fAzÁ¯ï «dAiÀ Ä £À U À g À ¹Ö à ¯ï °«ÄmÉqï(JVSL) : F WÀlPÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ vÉÆÃgÀtUÀ¯ï JA§°èzÉ. EzÀ£ÀÄß K¦æ¯ï 2001 gÀ°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. • J¸Áìgï ¹ÖÃ¯ï °«ÄmÉqï (ESL): ¯Á¨sÀzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ EzÀÄ zÉñÀzÀ £Á®Ì£ÉAiÀÄ CwzÉÆqÀØ SÁ¸ÀV gÀAUÀzÀ GPÀÄÌ WÀlPÀªÁVzÉ. EzÀÄ UÀÄdgÁvï gÁdåzÀ ºÀfgÁ JA§°èzÉ. • E¸Ààvï EAqÀ¹çÖÃ¸ï °«ÄmÉqï(IIL) : EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ SÁ¸ÀV PÉëÃvÀæzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ GPÀÄÌ WÀlPÀªÁVzÉ. EzÀÄ ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ gÀvÀßVj f¯ÉèAiÀÄ qÁ°é JA§°èz.É • ¤Ã¯ÁZÀ® E¸Ààvï ¤UÀªÀÄ ¤AiÀÄ«ÄvÀ (NINL) : EzÀÄ Mr±Á gÁdåzÀ zÀĨÁjAiÀÄ°ègÀĪÀ £ÀÆvÀ£À GPÀÄÌ WÀlPÀªÁVzÉ. «Ä¤ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼ÀÄ : EªÀÅ ªÀÄÈzÀÄ GPÀÄÌ vÀAiÀiÁjPÉAiÉÆA¢UÉ «Ä±Àæ GQÌ£À vÀAiÀiÁjPÉUÉ ºÉ¸ÀgÁVªÉ. ¥À¸ æ ÄÀ v Û À 199 C¢üPÈÀ vÀ «zÀÄåvï Dzsj À vÀ HzÀÄ PÀĮĪÉÄUÀ¼£ À ÄÀ ß 7.8 zÀ±® À PÀë l£ïUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÉÆA¢UÉ ¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁVzÉ. EªÀÅ FUÁUÀ¯Éà PÁAiÀiÁðgÀA¨sÀ ªÀiÁrzÀÄÝ, ªÁtÂdå GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÉ. EªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §ÈºÀvï GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉU½ À AzÀ zÀÆgÀz° À ègÄÀ ªÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À èª.É EªÀÅ zÉÆqÀØ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¸Áܦ¸À®Ä C¢üPÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ PÉÆgÀvɬÄgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°èzÀÄÝ C°èAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄwÛªÉ. GvÁàz£ À É : aãÁ, d¥Á£ï, CªÉÄjPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀµÁå zÉñÀU¼ À À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ A À ZÀz° À èAiÉÄà LzÀ£A É iÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ GvÁàzÀPÀ gÁµÀÖçªÉ¤¹zÉ. SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ gÀAUÀUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ C£ÉÃPÀ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£ÉAiÉÆA¢UÉ, GPÀÄÌ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ UÀt¤ÃAiÀĪÁV ºÉaÑzÉ. 1981 gÀ°è zÉñÀzÀ GPÀÄÌ

220

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

GvÁàzÀ£É PÉêÀ® 8.80 zÀ±À®PÀë l£ïUÀ¼À¶ÖzÀÄÝ CzÀÄ 2008-09 ªÉüÉUÉ 57.16zÀ±À®PÀë l£ïUÀ½UÉÃjvÀÄ. EwÛÃZÉUÉ ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÉêÀ® zÉòÃAiÀÄ §¼ÀPÉUÁV ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ gÀ¦üÛUÁVAiÀÄÆ ¸ÀºÀ GPÀÌ£ÀÄß GvÁࢸÀÄwÛzÉ. ªÁå¥ÁgÀ : EwÛÃa£À ªÀµð À UÀ¼ª À g À U É É ¨sÁgÀvÀ zÉñÀªÅÀ ¥À¥ æ A À ZÀzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÌ£ÄÀ ß DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀĪ î À ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçUÀ¼À°è MAzÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ FUÀ EzÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ GPÀÌ£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ gÁµÀÖçªÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. 2004-05 gÀ°è MlÄÖ gÀ¦üÛ£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 4.4 zÀ±À®PÀë l£ïUÀ¼À¶ÖzÀÄÝ, CzÀÄ 2008-09 ªÉüÉUÉ 8.4 zÀ±À®PÀë l£ïUÀ½UÉÃjvÀÄ. ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉ ªÀiÁ£Àª£ À À ªÀÄÆ® CªÀ±åÀ Pv À U É ¼ À ¯ À Æ É Aè zÁzÀ GqÀÄ¥À£ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀg° À è ºÀw§ Û mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. ¥ÁæaãÀ £ÁUÀjPÀvA É iÀÄ PÁ®¢AzÀ®Æ ºÀwÛ§mÉÖAiÀÄ §¼ÀPA É iÀÄÄ ¸Àªð É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÉ. PÉÊUÁjPÁ PÁæAw¬ÄAzÁV PÉʬÄAzÀ vÀAiÀiÁj¸À®àqÀÄwÛzÀÝ §mÉÖUÀ¼À §zÀ¯ÁV AiÀÄAvÀæUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁgÁUÀĪÀ §mÉÖUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀAvÀºÀ PÁæAwPÁgÀPÀ §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ. £Áj£À J¼ÉU½ À AzÀ §mÉÖU¼ À £ À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀ£ ÄÀ ß `dªÀ½ GzÀåªÀÄ’ J£ÀÄßvÁÛgÉ. dªÀ½ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉ, gÉõÉä, GuÉÚ, ¸Ét§Ä ªÀÄvÀÄÛ PÀÈvÀPÀ £Áj£À §mÉÖ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, dªÀ½ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è ºÀwÛ §mÉÖ Cw ªÀÄÄRå ±ÁSÉAiÀiÁVzÉ. ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : dªÀ½ GzÀåªÀĪÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ Cw zÉÆqÀØ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÁà¢vÀªÁUÀĪÀ dªÀ½ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À°è ±ÉÃPÀqÁ 50 ¨sÁUÀªÀÅ ºÀwÛ§mÉÖAiÀiÁVzÉ. ¥ÀævÀåPÀëªÁV 35 zÀ±À®PÀëQÌAvÀ®Æ C¢üPÀ d£ÀjUÉ ºÀwÛVgÀtÂUÀ¼À°è, AiÀiÁAwæPÀ ªÀÄUÀÎUÀ¼À°è ºÁUÀÆ PÉʪÀÄUÀÎUÀ¼À°è GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß PÀ°à¹zÉ. ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ®PÁëAvÀgÀ d£ÀgÄÀ ºÀwÛ GvÁàz£ À ,É §tÚ ºÁPÀĪÀ ¥ÀQæ A æ iÉÄ, ¹zÀÞ GqÀÄ¥ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ ªÀiÁvÀª æ ® À z è É dªÀ½ GzÀåªÄÀ zÀ AiÀiÁAwæPÀ «¨sÁUÀzÀ°èAiÀÄÆ vÉÆqÀV¹PÉÆArgÀĪÀgÀÄ. PÀȶAiÀÄ £ÀAvÀgÀ EzÀÄ GzÉÆåÃUÀ ¥ÀÆgÉÊPÁ PÉëÃvÀæzÀ°è ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. EzÀ®èzÉ, ºÀwÛ §mÉÖAiÀÄ gÀ¦üÛ¤AzÀ zÉñÀªÀÅ ±ÉÃPÀqÀ 17 gÀµÀÄÖ «zÉò «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄwÛzÉ. ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ PÉʪÀÄUÀÎUÀ¼ÀÄ, AiÀÄAvÀæ ZÁ°vÀ ªÀÄUÀÎUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ VgÀt «¨sÁUÀ JA§ ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÄRå ¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. C©üªÀÈ¢Þ : zÉñÀzÀ ªÉÆzÀ® DzsÀĤPÀ ºÀwÛ VgÀtÂAiÀÄÄ PÉÆ®ÌvÁzÀ §½ EgÀĪÀ ¥ÉÆÃmïðUÁè¸ÀÖgï JA§°è 1818 gÀ°è ¸Áܦ¸À®ànÖvÀÄ. DzÀgÉ F VgÀtÂAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ PÁ® G½AiÀÄ°®è. ªÉÆzÀ® AiÀıÀ¹é DzsÀĤPÀ ºÀwÛ §mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ 1854 gÀ°è ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥Á¹ð GzÀå«ÄAiÀiÁzÀ ¹.J£ï.¢ªÁgï JA§ÄªÀªÀjAzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. CºÀªÀÄzÁ¨Ázï£À°è 1861 gÀ°è ±ÀºÁ¥ÀÄgï VgÀt ªÀÄvÀÄÛ 1863gÀ°è, PÁå°PÉÆ VgÀtÂUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆAqÀªÀÅ. EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ dªÀ½ GzÀåªÀÄzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ºÉUÀÄÎgÀÄvÁVzÉ. 1914 gÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ ¥ÁægA À ¨s¢ À AzÁV EzÀÄ ªÀÄvÀÛµÄÀ Ö ¨É¼ª À t À U Â É ºÉÆA¢vÀÄ. ºÀwÛ VgÀtU  ¼ À À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ 271 PÉÌÃjvÀ®èzÉ 2.6 ®PÀë d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹vÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÉÆzÀ® ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞ, ¸ÀézÉò ZÀ¼ÀĪÀ½, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁzÀ vÉjUÉAiÀÄ ¤ÃwUÀ½AzÁV F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¨É¼ª À t À U  AÉ iÀÄÄ ªÀÄvÀµ Û ÄÀ Ö ªÉÃUÀª£ À ÄÀ ß ¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁ¬ÄvÀÄ. ¢éwÃAiÀÄ ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ CªÀ¢Aü iÀÄ°è ºÀwÛ §mÉU Ö ½ À UÉ ºÉZÁÑzÀ ¨ÉÃrPɬÄAzÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁévAÀ vÁæöå£AÀ vÀgÀ F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ºÉZÄÀ Ñ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹vÀÄ. EzÀjAzÁV ºÀwÛVgÀtÂUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ 2009-10 gÀ ºÉÆwÛUÉ 1062 PÉÌÃjzÀÄÝ EªÀÅ zÉñÀzÁzÀåAvÀ 76 £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

221

¸ÁܤÃPÀgÀt: ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ ¥À æ ª À Ä Ä±ÁA±À U À ¼ É A zÀ g É : ªÀiÁgÀÄPÀm,ÖÉ PÀZÁѺw À ,Û DzÀð æ ºÀªÁªÀiÁ£À, ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£Æ À ä®, ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀå CUÀÎzÀgÀzÀ PÀıÀ® PÁ«ÄðPÀgÀÄ, §AqÀªÁ¼À, G¥ÀPÉÊUÁjPÉ UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §AzÀgÄÀ ¸Ë®¨såÀ EªÀÅUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÉÊUÁjPÁ «¨sÁUÀUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÀrªÉÄ zÀgÀzÀ°è ¤ªÉñÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉÊPÉ, §tÚUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À ®¨sÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ‘ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. C®èzÉ ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁܤÃPÀgÀtªÀÅ C¢üPÀ ¥ÀjªÀvÀð£Á ²Ã®ªÁVzÀÄÝ ¤gÀAvÀgÀªÁV §zÀ¯ÁUÀĪÀ CA±ÀUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄvÀÛz.É ºÀAaPÉ : ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. CzÀgÀ ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉ F PɼV À £ÀAwzÉ. ªÀĺÁgÁµÀçÖ : EzÀÄ zÉñÀz° À A è iÉÄà CvÀå¢Pü À ºÀw§ Û mÉA Ö iÀÄ£ÀÄß GvÁ颸ÀÄvÀz Û .É ºÀw§ Û mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ªÀĺÁgÁµÀÖçªÅÀ E¤ßvÀgÀ gÁdåU½ À VAvÀ ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èz.É EzÀÄ zÉñÀzÀ ±ÉÃPÀqÁ 39.38 gÀµÄÀ Ö «Ä¯ï §mÉÖAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃPÀqÀ 10.79 gÀµÀÄÖ ºÀwÛ zÁgÀAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°èAiÉÄà 169 ºÀwÛVgÀtÂUÀ½zÀÄÝ EªÀÅ ªÀÄÄA¨ÉÊ, ¥ÀÄuÉ, ¸ÁAVè, £ÁUÀ¥ÀÄgÀ, ¸ÉƯÁè¥ÀÄgÀ, PÉƯÁí¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ d®UÁAªï EvÁå¢ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. ªÀÄÄA¨ÉÊ ¨sÁgÀvz À À ¥Àª æ ÄÀ ÄR ºÀw§ Û mÉÖ GvÁàz£ À Á PÉÃAzÀª æ ÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ¯ÃÉ EzÀ£ÄÀ ß ‘¨sÁgÀvz À À ªÀiÁåAZɸÀÖgï’ ªÀÄvÀÄÛ ‘¨sÁgÀvÀzÀ PÁl£ÉÆÃ¥ÉÆ°¸ï’ (ºÀwÛAiÀÄ £ÀUÀgÀ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°è ºÀwÛ §mÉÖ VgÀtÂUÀ¼À PÉÃA¢æÃPÀgÀtPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ªÀÄÄRå CA±ÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ. 1.

UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖçUÀ¼ÉgÀqÀÆ zÉñÀzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ GvÁàzÀPÀ gÁdåUÀ¼ÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ ªÀÄÄA§¬Ä £ÀUÀgÀªÀÅ PÀZÁÑ ºÀwÛ ¥ÀÆgÉÊPÉUÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ »£ÁßqÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

2.

E°è£À DzÀæð ºÀªÁªÀiÁ£ÀªÀÅ £ÀƮĪÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃAiÀÄĪÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÉ.

3.

ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUg À ª À ÅÀ GvÀÛªÄÀ gÀ¸ÛÉ ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¸ÀA¥ÀPð À eÁ®ªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀ®èzÉ §AzÀgÄÀ ¸Ë®¨sÀå¢AzÁV ¸ÀÄ®¨sÀªÁV PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹zÀÞ GvÀà£ÀßUÀ¼À gÀªÁ£ÉUÉ ºÁUÀÆ DªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

4.

GvÁàzÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀéZÀÒUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ §tÚ ºÁPÀĪÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ E°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.

222

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀU¼ À ÄÀ

5.

F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¨ÁåAQAUï ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ §AqÀªÁ¼À PÉÆgÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉå PÀAqÀÄ §gÀĪÀÅ¢®è.

6.

ªÀåªÀºÁgÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåðPÉÌ ºÉ¸ÀgÁVgÀĪÀ ¥Á¹ð ªÀÄvÀÄÛ §¤AiÀiÁ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ d£ÀgÀÄ E°è ºÉZÁÑV £É¯É¹zÁÝgÉ.

7.

¥À²ª Ñ ÄÀ WÀlÖU¼ À ° À è GUÀªÄÀ ªÁUÀĪÀ C£ÉÃPÀ £À¢UÀ½AzÀ ®¨såÀ ªÁUÀĪÀ ¸ÁPÀµÄÀ Ö d®«zÀÄåvï ¸Ë®¨såÀ zÉÆA¢UÉ F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ CtıÀQÛ GvÁàzÀ£Á WÀlPÀUÀ¼À£ÀÆß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ºÀwÛ§mÉÖ GvÁézÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÉÃAzÀæªÁVzÀÄÝ, ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ £ÀÄjvÀ ºÁUÀÆ PÀıÀ® PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

UÀÄdgÁvï : EzÀÄ zÉñÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ §mÉÖ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÉ¤¹zÉ. F gÁdåªÀÅ 120 ºÀwÛ VgÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ EªÀÅ CºÀªÀÄzÁ¨Ázï, §gÉÆÃqÀ, gÁeïPÉÆÃmï, ¨sÁªÀ£ÀUÀgÀ, ¸ÀÆgÀvï,§gÀÆZï, PÀ¯ÉÆÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆÃgï§AzÀgïUÀ¼À°èªÉ. CºÀªÀÄzÁ¨Ázï £ÀUÀgÀ MAzÀgÀ°èAiÉÄà 45 ºÀwÛ VgÀtÂUÀ½zÀÄÝ, EzÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀAvÀgÀ JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUÀgÀzÀAvÉAiÉÄà EzÀÆ ¸ÀºÀ ºÀ®ªÀÅ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÄÝ, ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ §mÉÖ £ÉÃAiÉÄÎAiÀÄ°è ¢ÃWÀð EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : zÉñÀzÀ°èAiÉÄà EzÀÄ CvÀå¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀwÛ§mÉÖ VgÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F gÁdåzÀ°è 893 ºÀwÛ VgÀtÂUÀ½ªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, ªÀÄzsÀÄgÉÊ, ¸ÉîªÀiï, wgÀÄ¥ÀÆgÀÄ, wgÀģɯÉéð, ZÉ£ÉßöÊ, «gÀzsÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉƯÁèaUÀ¼À°èªÉ. PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ £ÀUÀgÀªÀÅ 323 ºÀwÛ VgÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ CwªÀÄÄRå ºÀwÛVgÀt PÉÃAzÀæªÉ¤¹zÉ. EzÀ£ÀÄß zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁåAZɸÀÖgï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, gÁdåªÀÅ ¥ÀAZÉ ¹ÃgÉUÀ¼ÀÄ, ¨Éqï²ÃmïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §¤AiÀÄ£ïUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÉ ºÉ¸ÀgÁVzÉ. PÀ£ÁðlPÀ : EzÀÄ zÉñÀzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ºÀw§ Û mÉÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ gÁdåU¼ À ¯ À Æ É A è zÁVzÉ. E°è 54 ºÀwV Û gÀtU  ½ À zÀÄÝ EªÀÅ zÁªÀtUÉg,É ºÀħâ½,î §¼Áîj, UÉÆÃPÁPï, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ¨ÉAUÀ¼Æ À gÀÄ, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ UÀzU À ï, ªÀÄvÀÄÛ UÀÄ®âUÁðUÀ¼° À ª è .É zÁªÀtUÉgÉ £ÀUÀgÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀÄÄRå ºÀwÛ §mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À : ºÉa£ Ñ À ¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀwÛVgÀtU  ¼ À ÄÀ F gÁdåzÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ ¨sÁUÀz° À è C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É ArzÉ. ªÁå¥ÀPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ¬ÄAzÁV F gÁdåzÀ°è ºÀwÛ §mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. PÁ£ÀÄàgÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ºÀwÛ PÉÊUÁjPÁ PÉÃAzÀª æ ÁVzÉ. EvÀgÀ ªÀÄÄRå PÉÃAzÀU æ ¼ À A É zÀg,É DUÁæ, §gÉÊ°, D°WÀgï, ªÉÆgÁzÁ¨Ázï, ªÁgÁt¹, ªÀÄxÀÄgÀ ªÉÆâ£ÀUÀgÀ, UÁfAiÀiÁ¨Ázï, «ÄÃgÀvï, gÁªÀiï¥ÀÄgÀ, EmÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ ®PÉÆßà EvÁå¢. ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ : F gÁdåzÀ°è 52 ºÀwÛ §mÉÖ VgÀtÂUÀ½zÀÄÝ ºÀwÛ §mÉÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è £Á®Ì£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. ºÀwÛVgÀt EAzÉÆÃgï, UÁé°AiÀÄgï, GdӬĤ, ¨sÀÆ¥Á¯ï ªÀÄvÀÄÛ d§â®ÄàgÀUÀ¼À°èªÉ. EAzÉÆÃgï F gÁdåzÀ ªÀÄÄRå ºÀwÛVgÀtÂUÀ¼À PÉÃAzÀæªÁVzÉ. ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À : F gÁdåzÀ°è PÀZÁÑ ºÀwÛAiÀÄ GvÁàzÀ£É E®è¢zÀÝgÀÆ C¢üPÀ ºÀwÛ§mÉÖ, VgÀtÂUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. ºÉZÁÑV PÉÆ®ÌvÁÛ ºËgÁ ªÀÄvÀÄÛ 24 ¥ÀgÀUÀt f¯ÉèUÀ¼À°èªÉ. PÉƯÁÌvÀÛ CwªÀÄÄRå ºÀwÛdªÀ½ PÉÃAzÀª æ ÁVzÉ. EvÀgÉ : gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ eÉÊ¥ÀÄgÀ, eÉÆÃzsï¥ÀÄgÀ, © ü ¯ ü ÁégÀ, ºÀjAiÀiÁtzÀ »¸Áìgï ¥ÀAeÁ¨ï£À CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ®Æ¢üAiÀiÁ£À DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ ªÁgÀAUÀ¯ï, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, PÀjÃA£ÀUg À ,À gÁªÀÄUÀÄAqÀA, UÀÄAvÀP¯ À ï ªÀÄvÀÄÛ wgÀÄ¥Àw

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

223 ºÁUÀ Æ zÉ º À ° EªÀ Å zÉñÀzÀ E¤ßvÀgÀ ªÀÄÄRå ºÀ w Û § mÉ Ö PÉ Ê UÁjPÁ PÉÃAzÀU æ ¼ À ÁVªÉ.

GvÁàzÀ £ É : ¨sÁgÀvÀªÀÅ aãÁzÉñÀzÀ £À A vÀ g À ¥À æ ¥ À A ZÀ z À ° è JgÀqÀ£Éà Cw ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ §mÉÖ GvÁࢸÀĪÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. ¥À¥ æ A À ZÀzÁzÀåAvÀ zÉñÀªÅÀ ºÀwÛAiÀÄ GqÀÄ¥ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉUÉ ºÉ¸ÀgÁVzÉ. E°è UÀÄtªÀÄlÖzÀ PÀZÁÑ ºÀwÛAiÀÄ ®¨sÀåvÉ, ªÁå¥ÀPÀ ªÀ i ÁgÀ Ä PÀ m É Ö ªÀ Ä vÀ Ä Û CUÀÎzÀgÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉ EvÁå¢ C£ÀÄ PÀ Æ ®PÀ g À CA±À U À ¼ À Ä PÀAqÀħgÀÄvÀª Û .É DzÀÝjAzÀ ºÀwÛ§mÉÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgª À ÁV ºÉZÄÀ v Ñ ° ÛÀ zÉ. 2009-10 gÀ°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ 1277 zÀ±À®PÀë «ÄÃlgïUÀ¼ÀµÀÄÖ ºÀwÛ §mÉÖAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ 3078 zÀ±À®PÀë Q.UÁæAUÀ¼ÀµÀÄÖ ºÀwÛAiÀÄÄ zÁgÀªÀ£ÀÄß GvÁࢹvÀÄÛ. MlÄÖ §mÉÖAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀĺÁgÁµÀÖç ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvï gÁdåUÀ¼À ¥Á®Ä ±ÉÃPÀqÀ 43 gÀ¶ÖzÉ. GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÀÅ zÉñÀzÀ DAvÀjPÀ ¨ÉÃrPÉUÁV UÀȺÀ§¼ÀPÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À®éqÀÄwÛzÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ JgÀq£ À AÉ iÀÄ d£À¨j Às vÀ zÉñÀªÁVzÀÄÝ ªÀÄvÀÄÛ GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ°è £É¯U É Æ É ArgÀĪÀÅzÀjAzÁV CzÀÄ ºÀwÛ §mÉÖAiÀÄ CwzÉÆqÀØ UÁæºÀPÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. ºÀwÛVgÀt ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV ºÉaÑzÉ. zÉñÀzÁzÀåAvÀ d£ÀgÀÄ ºÀwÛ §mÉÖAiÀÄ GqÀÄ¥ÀÄ zsÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀªÉðøÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¨sÁgÀvÀ ¹zÀÞ GqÀÄ¥ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉUÀÆ ºÉ¸ÀgÁVzÉ. ªÁå¥ÁgÀ : aãÁ zÉñÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀwÛ§mÉÖ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. GvÁàzÀ£ÉAiÉÆA¢UÉ gÀ¦üÛ£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÇ ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉZÀÄÑwÛzÉ. PÉʪÀÄUÀÎzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉÆA¢UÉ J¯Áè «zsz À À ºÀwÛAiÀÄ §mÉÖU¼ À À gÀ¦Û£ ü À ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è ºÉZ¼ ÑÀ ª À ÁVzÉ. MlÄÖ gÀ¦Û£ ü À DzÁAiÀÄzÀ°è ¹zÀÝGqÀĦ£À ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ¥Á®Ä ±ÉÃPÀqÀ 17 ¨sÁUÀzÀ¶ÖzÉ.

224

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀU¼ À ÄÀ

CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ª À ÅÀ ¨sÁgÀvz À À ºÀwÛ dªÀ½UÉ CwzÉÆqÀØ UÁæºPÀ À gÁµÀÖ窤 É ¹zÉ. ¨ÁAUÁèzÃÉ ±ÀªÅÀ PÀ¸ÀÆw¬ÄAzÀ ªÀiÁrzÀÀ ªÀ¸ÀÛçUÀ¼À Cw zÉÆqÀØ UÁæºÀPÀgÁµÀÖçªÁVzÉ. E¤ßvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR DªÀÄzÀÄ zÉñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ zÀQët PÉÆjAiÀiÁ, xÁAiÉÄèAqï,d¥Á£ï, gÀµÁå, PÉ£ÀqÁ,AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï ªÀÄvÀÄÛ D¦üæPÁzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ. ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ§Äâ, ¸ÀPÀÌgÉ UÉqÉØ, CxÀªÁ ¹» CA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨É¼É¬ÄAzÀ GvÁࢸÀ§ºÀÄzÁVzÉ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvz À ° À è ¸ÀPÌÀgAÉ iÀÄ£ÀÄß PÀ©¤ â AzÀ GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄwÛz.É CxÀªð À tªÉÃzÀzÀ PÁ®¢AzÀ¯ÃÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¸ÀPÀÌgÉ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄÄ w½¢zÀÝ §UÉÎ ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ ªÀÄÆ®¸ÀܼÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ¥ÁæaãÀ PÁ®zÀ°è PÉêÀ® ¨É®è ªÀÄvÀÄÛ RAqÀ¸Áj ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄwÛzÀÄÝ 19£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è DzsÀĤPÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? PÀ©â£À gÀ¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¸ÀAUÀ滹 ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁV¸À®Ä CzÀ£ÀÄß ºÀgÀ¼ÀÄ gÀÆ¥ÀPÉÌ ªÀiÁ¥Àðr¸ÀĪÀ «zsÁ£Àª£ À ÄÀ ß PÀAqÀÄ »rzÀÝzÄÀ Ý ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ. ¸ÀܽÃAiÀĪÁV ¨sÁgÀvz À ° À è EAvÀºÀ ºÀg¼ À ÄÀ gÀÆ¥ÀzÀ ¸ÀPÌÀgA É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è JA§ÄzÁV PÀgA É iÀįÁUÀÄwÛzÄÀ Ý, EzÀÄ DAUÀè¨Ás µÉAiÀÄ PÁåAr JA§ÄzÀgÀ ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ : ºÀwÛ§mÉÖ GzÀåªÀÄzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀPÌÀ gÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¨sÁgÀvz À À JgÀq£ À A É iÀÄ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÀȶ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ 3 ®PÀëPÀÆÌ C¢üPÀ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß PÀ°é¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉ 2.5 PÉÆÃn PÀ§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀÄ F PÉÊUÁjPɬÄAzÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ. ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ªÀÄÄRå G¥À GvÀà£ÀßUÀ¼À°è PÀ©â£À ¹¥Éà ªÀÄvÀÄÛ PÁPÀA©UÀ¼ÀÄ §ºÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ PÁUÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀå vÀAiÀiÁjPÁ ¥Á¤ÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À ° À è §¼À¸ÄÀ ªÀ ªÀÄÄRå PÀZÁѪ¸ À ÄÀ U Û ¼ À ÁVªÉ. ¸ÀPÌÀgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ OµÀ¢Ãü AiÀÄ GvÀà£ßÀ UÀ¼ÄÀ , PÁqïð¨ÉÆÃqïð vÀAiÀiÁjPÉ, ¨ÉÃPÀj ªÀÄvÀÄÛ ¹»wAr GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆö¸ÀÄvÀÛªÉ. C©üªÀÈ¢Ý : ¨sÁgÀvÀzÀ°è 20£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÆzÀ® zÀ±ÀPÀzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ. ªÉÆzÀ°UÉ 1903 jAzÀ 1905 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ©ºÁgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è ¸Áܦ¸À®àlÖªÀÅ. C £ÀAvÀgÀ zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è C£ÉÃPÀ ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£É DgÀA¨sÀUÉÆAqÀªÀÅ. 1951 gÀ°è PÉêÀ® 138 gÀ¶ÖzÀÝ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ 2009-10 gÀ ªÉüÉUÉ 490 PÉÌÃjzÀªÀÅ. ¸ÁܤÃPÀgÀt CA±ÀUÀ¼ÀÄ : ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ PÀZÁѪ¸ À ÄÀ ª Û ÁVgÀĪÀ PÀ§â£ÄÀ ß CªÀ®A©¹zÉ. PÀ§Äâ ºÉZÄÀ Ñ vÀÆPÀª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ, PÀrªÉÄ ¨É¯É ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÀÌgu À A É iÀÄ°è vÀÆPÀª£ À ÄÀ ß PÀ¼z É ÄÀ PÉƼÀĪ î À PÀZÁѪ¸ À ÄÀ ª Û ÁVzÉ. PÀ©â£° À g è ÄÀ ªÀ ¹»CA±À (¸ÀÄPÉÆÃæ ¸ï)ªÀÅ §®Ä¨ÉÃUÀ D«AiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ ¢ÃWÀðPÁ® ¸ÀAUÀ滹qÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. 1 l£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉ GvÁࢸÀ®Ä 10 l£ÀÄß PÀ§Äâ CUÀvÀå«zÉ. EzÀ®èzÉ EzÀ£ÀÄß §ºÀÄzÀÆgÀzÀªÀgÉUÉ ¸ÁV¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. KPÉAzÀgÉ zÀÆgÀ ºÉZÁÑzÀµÀÄÖ ¸ÁUÁtÂPÉ ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ªÉZÀÑ ºÉZÀѼÀªÁUÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ PÀ§Äâ ¨ÉÃUÀ MtV ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ¯Éà ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

225

EzÀ®èzÉ ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¸ÀÄ®¨sÀzÀgÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ, §AqÀªÁ¼À, CUÀÎzÀgÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ EvÁå¢UÀ¼ÀÄ CUÀvÀå«zÉ. ºÀAaPÉ : C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ ºÀAvÀzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀªÁV zÉñÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è CzÀgÀ°èAiÀÄÆ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀ gÁdåUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. ¨sÁgÀvÀ: gÁdåªÁgÀÄ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼À ¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ GvÁézÀ£É, 2011-12 gÁdåUÀ¼ÀÄ

PÁSÁð£ÉUÀ¼À ¸ÀASÉå

GvÁàz£ À É (®PÀë l£ïUÀ¼À°è)

GvÀÛgÀzÀ

MlÄÖ GvÁàz£ À AÉ iÀÄ°è£À ±ÉÃPÀqÀ ¥ÀæªÀiÁt

ªÀĺÁgÁµÀÖç

152

89.8

34.1

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

120

69.7

26.5

PÀ£ÁðlPÀ

53

38.7

14.7

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

41

23.8

9.0

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

35

11.4

4.3

UÀÄdgÁvï

18

10.0

3.8

ºÀjAiÀiÁt

15

4.9

1.9

©ºÁgÀ

09

4.5

1.7

¥ÀAeÁ¨ï

15

3.9

1.5

EvÀgÉ

46

6.9

2.6

¨sÁgÀvÀ

495

263.4

100.0

UÀAUÀ £À¢ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è PÀ©â£À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁUÀĪÀ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚ, ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå, C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÄÀ , ¤Ãj£À ®¨såÀ v,É ¸ÀܽÃAiÀÄ «±Á®ªÁzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ ¥ÀÇgÀPª À ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ¯ÃÉ F ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉ ºÉZÁÑV PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ‘UÉÆÃgÀSï¥ÀÄgÀ’ f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß ‘¨sÁgÀvÀzÀ eÁªÁ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. KPÉAzÀgÉ EAqÉÆãÉõÁåzÀ eÁªÁ ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀAvÉAiÉÄà E°è ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV £É¯ÉUÉÆArªÉ. EwÛÃa£À ªÀµð À UÀ¼° À è ¸ÀPÌÀgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥£ À É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð §zÀ¯ÁªÀuA É iÀiÁVzÉ. ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ zÀQëtzÀ gÁdåUÀ¼ÁzÀ ªÀĺÁgÁµÀÖç, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÉ®AUÁtUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ “¨sËUÉÆýPÀ ªÀÄgÀĺÀAaPÉ” JAzÀÄ ªÀtÂð¸À¯ÁVzÉ. ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À ¥À®èlªÀÅ F PɼÀPÀAqÀ PÁgÀtUÀ½AzÁVzÉ. 1. zÀQët ¨sÁgÀvz À À gÁdåUÀ¼ÄÀ GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ°ègÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ £É¯U É Æ É ArgÀĪÀÅzÀjAzÁV PÀ©â£À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ PÀȶUÉ CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 2. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ F gÁdåUÀ¼À°è PÀ©â£À E¼ÀĪÀjAiÀÄÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ½VAvÀ®Æ ºÉZÁÑVzÉ. 3. ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À ªÁå¥ÀPÀ ºÉZÀѼÀ¢AzÁV zÀQëtzÀ gÁdåUÀ¼À°è «±Á®ªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ PÀ©â£À

226

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀU¼ À ÄÀ

¸ÁUÀĪÀ½UÉ M¼À¥ÀnÖzÉ. EzÀjAzÀ C¢üPÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArªÉ. 4. GµÀª Ú ® À AiÀÄzÀ°g è ÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ GvÀg Û À ¨sÁgÀvz À À gÁdåU½ À UÉ ºÉÆð¹zÁUÀ zÀQt ë zÀ PÁSÁð£É gÁdåU¼ À ° À è PÀ§Äâ ¨ÉÃUÀ£É PÀmÁ«UÉ §gÀĪÀÅzÀ®èzÉ, PÀ§â£ÀÄß CgÉAiÀÄĪÀ CªÀ¢üAiÀÄÄ ¢ÃWÀðªÁVzÉ. 5. d®«zÀÄåZÀÒQÛ ¥ÀÆgÉÊPÉ, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ. ºÀAaPÉ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ : F gÁdåzÀ°è 120 ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ½zÀÄÝ, EzÀÄ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ¥Àq¢ É zÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 26.5% gÀµ£ ÖÀ ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀPÌÀgÉ PÁSÁð£ÉU¼ À ÄÀ ºÉZÁÑV UÉÆÃgÀSï¥ÀÄgÀ, §¹ÛUÉÆAqÀ, ®R£Ë, «ÄÃgÀvï, C®ºÁ¨Ázï, ªÀÄÄeÁ¥sÀgï£ÀUÀgÀ, ¸ÀºÀgÁ£ï¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÄàgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. PÀ§Äâ CgÉAiÀÄĪÀ CvÀå®à CªÀ¢üAiÀÄ ºÉÆgÀvÁV G½zÀ J¯Áè ¸ÁܤÃPÀgÀt CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ gÁdåzÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖç : F gÁdåªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà CvÀå¢üPÀ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ 152 ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, zÉñÀzÀ°è£À MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 34.1 % gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉU¼ À ÄÀ ¸ÀPÌÀgïªÁr, ¸ÀPÌÀgï£ÀUg À ï, ²æÃ¥ÀÄgÀ, PÉƯÁè¥ÄÀ gÀ, ¸ÀvÁgÀ, ¥ÀÄuÉ, ±ÉÆïÁ¥ÀÄgï, ªÀÄvÀÄÛ £Á¹PïUÀ¼° À ª è .É PÀ£ÁðlPÀ : F gÁdåzÀ°è 53 ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ½zÀÄÝ zÉñÀ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢ªÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 14.7 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄAqÀå, ¥ÁAqÀª¥ À ÄÀ gÀ, PÉƼÉÃî UÁ®, ZÀÄAZÀ£PÀ m À ,ÖÉ £ÀAd£ÀUÆ À qÀÄ, UËj©zÀ£Æ À gÀÄ, ¨É¼U À ÁA, ²ªÀªÆ É UÀÎ, PÀA¦è, ºÉƸÀ¥ÃÉ mÉ, ¸ÀAPÉñÀég,À »jAiÀÄÆgÀÄ, ºÁ¸À£,À aPÉÆÌÃr, ºÁªÉÃj, zÁªÀtUÉg,É ¨sÁgÀw£ÀUg À ,À ¸À«ÄÃgÀªÁr ªÀÄvÀÄÛ ºÀħâ½îU¼ À ° À è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÉZÀѼÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨sÀ«µÀåzÀ°è E£ÀßµÀÄÖ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁUÀĪÀ ¨sÀgÀªÀ¸É EzÉ. DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À : EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è F gÁdåªÀÅ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è 5£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÀÄÝ 35 ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ C¢üPÀªÁV ¥ÀƪÀð UÉÆÃzÁªÀj, ¥À²ÑªÀÄ UÉÆÃzÁªÀj, «±ÁR¥ÀlÖt, PÀȵÁÚ, ªÉÄÃqÀPï ªÀÄvÀÄÛ avÀÆÛgÀÄ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. ©ºÁgÀ : ©ºÁgÀ gÁdåªÀÅ EwÛÃa£ÀªÀgÉUÀÆ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÄÝ, FUÀ 8£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. E°è£À ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄeÁ¥sÀgï£ÀUÀgÀ, zÀ¨sÁðAUÀ, ¨ÁUÀ®ÄàgÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : F gÁdåzÀ°è PÉêÀ® 41 ¸ÀPÌÀ gÉ PÁSÁð£ÉU½ À zÁÝUÆ À å EzÀÄ zÉñÀz° À è ¸ÀPÌÀ gÉ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è 4£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ¥Àq¢ É zÉ. F gÁdåªÅÀ zÉñÀz° À A è iÉÄà PÀ§Äâ CgÉAiÀÄĪÀ ¢ÃWÀð CªÀ¢A ü iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. zÉñÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj 149 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ PÀ§Äâ CgÉAiÀÄĪÀ CªÀ¢üUÉ ºÉÆð¹zÀ°è E°è£À PÀ§Äâ CgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÁ¶ðPÀ CªÀ¢üAiÀÄÄ 214 ¢£ÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët DPÁðmï, PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, wgÀÄa£Á¥À½î ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀÄ£Áxï¥ÀÄgÀªÀiï f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. UÀÄdgÁvï : F gÁdåzÀ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è F gÁdåzÀ ¥Á®Ä ±ÉÃPÀqÀ 3.8 gÀ¶ÖzÉ. ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆgÀvï, ¨sÁªÁ£ÀUÀgÀ, dÄ£ÁUÀqÀ

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

227

¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ºÀAaPÉ

ªÀ Ä vÀ Ä Û gÁeïPÉ Æ Ãmï f ¯ É è U À ¼ À ° è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. EvÀgÉ : ¸ÀPÌg À AÉ iÀÄ£ÀÄß GvÁà ¢ ¸À Ä ªÀ zÉ Ã ±À z À E¤ßvÀ g À gÁdåUÀ ¼ À Ä AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ; ºÀjAiÀiÁt, ¥ÀAeÁ¨ï, GvÀÛgÁAZÀ®, ªÀ Ä zs À å ¥À æ z É Ã ±À ªÀ Ä vÀ Ä Û Mr±Á.

GvÁàz£ À É : ¨Éf æ ¯ï zÉñÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°èAiÉÄà ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ª À £ À ÄÀ ß ¥Àq¢ É zÉ. PÀ©£ â À ªÁ¶ðPÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ªÉÄÃ¯É zÉñÀzÀ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀ µ À ð ¢AzÀ ªÀ µ À ð PÉ Ì Kj½vÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ°è 1951 gÀ°è 1 ®PÀë l£ïUÀ¼À¶ÖzÀÝ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁéz£ À AiÀÄÄ 2011-12 ªÉüÉUÉ 263.5 ®PÀë l£ÀÄßUÀ½UÉ ºÉaÑzÉ. PÀ©â£À PÀȶ ¥Àz æ ÉñÀzÀ ºÉZÀѼÀ ¸ÀܽÃAiÀĪÁV ¹UÀĪÀ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ°è E£ÀÆß C£ÉÃPÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°à¹ªÉ. MlÄÖ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ¥Àw æ ªÀµð À ªÀÇ KjPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛ°zÉ. ªÁå¥ÁgÀ : ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ gÀ¥sÁÛUÀĪÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À°è ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄÆ MAzÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ CvÀå¢üPÀ ¸ÀPÀÌgÉ GvÁࢸÀĪÀ gÁµÀÖçªÁVzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ, CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ ªÁå¥ÁgÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ¤gÁ±ÁzÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. EzÀPÉÌ §ºÀÄvÉÃPÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ «±Á®ªÁzÀ DAvÀjPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÉÄà ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVzÉ. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀªÀÅ CvÀå®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CgÀ¨ï gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ, ©æl£ï PÉ£ÀqÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀv¢AzÀ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß PÉƼÀÄîªÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÁVªÉ. ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ªÀÄÆ® PÉÊUÁjPÉUÀ¼À¯ÉÆèAzÁVzÉ. ¸ÀÄtÚPÀ®Äè, eÉÃr, ¹°PÁ ªÀÄvÀÄÛ

228

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

f¥ÀA ì UÀ¼À «Ä±Àt æ ¢AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ ªÀ¸ÄÀ ª Û ÃÉ ¹ªÉÄAmï DVzÉ. ««zsÀ ¤ªÀiÁðtzÀ PÁAiÀÄðPÉÌ EzÀÄ CvÀåUv À åÀ ªÁVzÉ. PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À £ÀAvÀgÀ ºÉZÀÄÑ ¨ÉÃrPÉAiÀÄļÀî ªÀ¸ÀÄÛªÁVzÉ. gÀ¸ÉÛ, ¸ÉÃvÀĪÉ, CuÉPÀlÄÖ, PÀlÖqÀ, PÁ®ÄªÉ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ J¯Áè «zsÀzÀ ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¹ªÉÄAmï CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À A À vÀºÀ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉñÀz° À è ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ DyðPÀ ¨É¼ª À t À U  A É iÀÄ°è ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥ÁvÀª æ £ À ÄÀ ß ªÀ»¸ÀÄvÀz Û .É ¹ªÉÄAmï GvÁàz£ À É ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPAÉ iÀÄ ¥Àª æ iÀ ÁtªÀÅ zÉñÀzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ zÉÆåÃvÀPª À ÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® ¨sÁgÀvPÀ ÌÉ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ CvÁ媱 À åÀ Pª À ÁVzÉ. C®èzÉ PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ, ¸ÁjUÉ, ªÁå¥ÁgÀ EvÁå¢UÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ® DyðPÀ «¨sÁUÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¹ªÉÄAmï CvÀåUÀvÀå. EzÀjAzÁV ¨sÁgÀvÀªÀÅ EAzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀPÀ gÁµÀÖçªÁVgÀĪÀÅzÀ®èzÉ, EzÀÄ C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¹ªÉÄAmï §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÄÛªÀiÁqÀĪÀ gÁµÀÖçªÀÇ DVzÉ. DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÆA¢UÉ ¹ªÉÄAmï §¼ÀPÉAiÀÄÆ ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉZÀÄÑvÀÛ°zÉ. »ÃUÁV ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ zÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÉUÀ¼À¯ÉÆèAzÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ : ¨sÁgÀvz À À ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ EwºÁ¸À 11 zÀ±PÀ U À ¼ À µ À ÄÀ Ö ºÀ¼A É iÀÄzÀÄ. ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ¹ªÉÄAmï vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀªÅÀ zÀQt ë ¨sÁgÀvz À ° À è 1904 gÀ°è ZÉ£ßÉ öÊ ¸À«ÄÃ¥Àz° À g è ÄÀ ªÀ gÁtÂ¥ÃÉ mï JA§°è ¥ÁægAÀ ¨sª À Á¬ÄzÀgÆ À CvÀå®à CªÀ¢üAiÀÄ°è EzÀÄ ªÀÄÄZÀÑ®ànÖvÀÄ. C£ÀAvÀgÀ 1914 gÀ°è UÀÄdgÁw£À ¥ÉÆÃgï§AzÀgï JA§°è ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£Á WÀlPÀzÀ ¸ÁÜ¥À£É AiÀıÀ¹éAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÁ EwºÁ¸ÀzÀ°è £ÀÆvÀ£À ±ÀPA É iÀÄ£ÀÄß vÉg¬ É ÄvÀÄ. 1914 jAzÀ 1916 gÀ CªÀ¢A ü iÀÄ°è E£ÉßgÀqÄÀ ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU¼ À ÄÀ ªÀÄzsåÀ ¥z æÀ ÃÉ ±ÀzÀ PÀnß ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ ¯ÁSÉíj JA§°è ¸Áܦ¸À®àlÖªÀÅ. PÀæªÉÄÃt ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ 20£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ DgÀA¨sÀzÀ zÀ±PÀ U À ¼ À ° À è ¤zsÁ£ÀªÁV C©üªÈÀ ¢ÞUÆ É ArvÀÄ. 1934 gÀ°èzÀÝ 11 ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉUÀ¼À°è ºÀvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ MAzÀÄUÀÆr C¸ÉÆùAiÉÄÃmÉqï ¹ªÉÄAmï PÀA¥É¤ °«ÄmÉqï (ACC) £ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀÅ. 1947 gÀ°è zÉñÀzÀ°è PÉêÀ® 18 ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉUÀ½zÀݪÀÅ. zÉñÀzÀ°è ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¤dªÁzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. 1951 gÀ°è zÉñÀz° À è 3.17 zÀ±® À PÀë l£ï UÀ¼µ À ÄÀ Ö ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî 21 ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU½ À zÀݪÅÀ . ¸ÁévA À vÁæöå£A À vÀgz À À ¨sÁgÀvz À ° À è ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£Á CªÀ¢A ü iÀÄ°è ¸Àªð À vÉÆêÀÄÄR C©üªÈÀ ¢Þ ZÀlĪÀnPɬÄAzÁV ¹ªÉÄAmïUÁV vÀÄvÀÄð ¨ÉÃrPÉAiÀÄÄAmÁ¬ÄvÀÄ. 1965-66gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è 12.1 zÀ±À®PÀë l£ïUÀ¼À ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî 42 ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉU½ À zÀݪÅÀ . 20£ÉAiÀÄ ±Àvª À iÀ Á£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ JgÀqÄÀ zÀ±PÀ U À ¼ À ° À è ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU¼ À À ¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ¢éUÀÄtUÉÆArvÀÄ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ zÉñÀzÀ°è 153 ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉUÀ½zÀÄÝ 219.51 zÀ±® À PÀë l£ïUÀ¼µ À ÄÀ Ö GvÁàz£ À Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. EzÀ®èzÉ zÉñÀz° À è 99 «Ä¤ ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU½ À zÀÄÝ 11.10 «Ä.ªÉÄ.l£ïUÀ¼µ À ÄÀ Ö ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. DzÀÝjAzÀ¯ÃÉ ±Àvª À iÀ Á£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆgÀÄ zÀ±PÀ z À À CªÀ¢Aü iÀÄ°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ AÀ ZÀz° À Aè iÉÄà 2£ÉAiÀÄ CwzÉÆqÀØ ¹ªÉÄAmï GvÁàzPÀ À gÁµÀçÖª¤ É ¹zÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ AÀ ZÀz° À Aè iÉÄà aãÁzÉñÀzÀ £ÀAvÀgÀ JgÀqÀ£Éà CwzÉÆqÀØ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀPÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉ ¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß UÀ½¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¹ªÉÄAmï£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. ¸ÁܤÃPÀgÀt CA±ÀUÀ¼ÀÄ : ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ªÀÄÆ®vÀB PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀgÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ vÀÆPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, GvÁàzÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è vÀªÀÄä vÀÆPÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

229

¸ÀÄtÚPÀ®Äè EzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛªÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 1 l£ï ¹ªÉÄAmï GvÁࢸÀ®Ä 1.5 l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ ¸ÀÄtÚP° À £ è À CUÀvåÀ «zÉ. DzÀÝjAzÀ ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁܤÃPÀgt À ªÀÅ ¸ÀÄtÚP° À £ è À ¤PÉÃë ¥À¢AzÀ ¤zsð À j¸À®q à ÄÀ vÀz Û .É PÀ¥Éà a¥ÀÄàUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼À ºÉÆgÀ PÀªÀZÀUÀ¼ÀÄ, C®Äå«Ä£Á, eÉÃr, f¥ÀìA EvÁå¢ ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀ E¤ßvÀgÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁVªÉ. F PÉÊUÁjPÉUÉ C¢üPÀ §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CUÀvÀå«zÉ. PÀ°èzÀ®è£ÀÄß EAzsÀ£À gÀÆ¥ÀzÀ°è §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀ®èzÉ PÀĮĪÉÄUÀ¼À°è ¹ªÉÄAmï£ÀÄß ¸ÀÄqÀ®Ä ¸ÀºÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸Á«ÄÃ¥ÀåvÉ, CUÀÎzÀgÀzÀ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¸ÁjUÉ ¸Ë®¨sÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄjvÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. ºÀAaPÉ : ¨sÁgÀvÀ zÉñÀzÀ°è£À ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£É C¢üPÀªÁV ¸ÀÄtÚPÀ°è£À ¤PÉëÃ¥ÀUÀ½gÀĪÀ ºÁUÀÆ «±Á® ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ EgÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. ¹ªÉÄAmï GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÄRå gÁdåU¼ À A É zÀg;É DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À, gÁd¸ÁÛ£,À ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, UÀÄdgÁvï, bÀwÛøïUÀgï, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖç, F 8 gÁdåUÀ¼ÄÀ ±ÉÃPÀqÀ 80 gÀµÀÄÖ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ 92 §ÈºÀvï ¹ªÉÄAmï vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. gÁd¸ÁÛ£À : F gÁdåªÀÅ 10 ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ ±ÉÃPÀqÀ 18.9 gÀµÄÀ Ö MlÄÖ ¹ªÉÄAmï GvÁà z À £ É A iÀ Ä £À Ä ß ºÉ Æ A¢zÉ . zÉ Ã ±À z À ° è £ À gÁdåUÀ ¼ É A zÀ g É ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥À æ x À ª À Ä ¸ÁÜ£À ª À £ À Ä ß ¥À q É ¢ zÉ . ¥ÀæªÀÄÄR ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¯ÁSÉÃj, PÉÆÃmÁ, avÀÆg Û ïWÀgï, §£Á¸ï, GzÀAiÀiï¥ÀÄgÀ, ±ÀA¨sÄÀ ¥ÀÄgÀ, ¥Á° ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÁAiÀiï ªÀiÁzsÉÆÃ¥ÀÄgïUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À : EzÀÄ zÉñÀzÀ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÄÝ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¹ªÉÄAmï GvÁàz£ À AÉ iÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 16.5 gÀµ£ ÖÀ ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ CvÀå¢Pü À ¸ÀASÉåAiÀÄ ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F gÁdåªÅÀ ¸ÀÄtÚP® À £ è ÄÀ ß ºÉZÁÑV GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ.

230

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ «dAiÀĪÁqÀ, ZÀAzÁæ¥ÀÄgÀ, PÀȵÁÚ, ¹ªÉÄAmï £ÀUÀgÀ, vÁAqÀÆgÀÄ, vÁqÀ¥w À ,æ C£ÀAvÀ¥ÄÀ gÀA, ¸ÀļÀÆg î ÄÀ ¥ÉÃmÉ, £Á¯ÉÆÎAqÀ, gÁªÀÄUÀÄAqÀA, gÁªÀiÁ¥ÀÄgÀA ªÀÄvÀÄÛ D¢¯Á¨ÁzïUÀ¼° À ª è .É ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ : EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ £Á®Ì£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå ¹ªÉÄAmï GvÁࢸÀĪÀ gÁdåªÁVzÉ. E°è 9 ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉUÀ½zÀÄÝ zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 10.8 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ°èAiÉÄà C¢üPÀ ¸ÀÄtÚP° À è£À ¤PÉëÃ¥Àª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ¸ÁvÁß, PÀnß, §£ïªÉÆÃgï, ¨ÉïÁ, gÉêÁ, EmÁ¹ð ªÀÄvÀÄÛ «PÀæªÀiï£ÀUÀgïUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ : ¹ªÉÄAmï WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ¼À°è ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥Àq¢ É zÉ. DzsÄÀ ¤PÀ ¹ªÉÄAmï GvÁàz£ À A É iÀÄ EwºÁ¸ÀªÅÀ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár¤AzÀ ¥ÁægA À ¨sª À Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 11.7% gÀµÀÄÖ ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀîzÁÝVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 10.2 gÀµÀÄÖ ¥Á®£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀÄPÀj, zÁ°äAiÀiÁ¥ÀÄgÀªÀiï, vÁ®ÆPÁ¥ÀnÖ, CjAiÀiÁ®ÆgÀÄ PÀgÀÆgÀÄ, wgÀÄaÑ, gÁeÁ£ÀUÀgÀ, CgÀPÉÆÃtA EvÁå¢UÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. UÀÄdgÁvï : EzÀÄ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è AiÀıÀ¹éUÀ½¹zÀ gÁdå. EzÀÄ zÉñÀzÀ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 8 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F gÁdåªÀÅ 10 §ÈºÀvï ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ CªÀÅ CºÀªÀÄzÁ¨Ázï, CA§ÄeÁ£ÀUÀgÀ, zÁégÀPÁ£ÀUÀgÀ, ¥ÉÆÃgï §AzÀgï, CAPÀ¯ÉñÀégï «ÄxÁ¥ÀÄgÀ ¨sÁªÁ£ÀUÀgÀ EvÁå¢UÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. bÀwÛøïUÀgï : F gÁdåzÀ°è 9 zÉÆqÀØ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£Á zÉñÀzÀ WÀlPÀUÀ½zÀÄÝ zÉñÀzÀ 5.4% gÀµÀÄÖ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ gÁAiÀiï¥ÀÄgÀ, ¯É¯ÁÝ, ªÀÄAzsÁgÀ, ©¯Á¸ï¥ÀÄgÀ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆãÁ¢üUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. PÀ£ÁðlPÀ : EzÀÄ 7 §ÈºÀvï ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ, zÉñÀzÀ MlÄÖ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 5.3 gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F gÁdåªÀÅ «±Á®ªÁzÀ ªÁå¥ÀPÀ ¹ªÉÄAmï ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢ªÉ. PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV UÀÄ®âUÀð ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀ ±ÀºÀ¨Ázï, ªÁr, ¸ÉÃqÀA, ªÀiÁ¼ÀSÉÃqï, PÀÄgÀÄPÀÄAl ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ, ¨sÀzÁæªÀw ºÁUÀÆ CªÀÄä¸ÀAzÀæUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. EvÀgÉ : ¹ªÉÄAmï GvÁࢸÀĪÀ ¨sÁgÀvÀzÀ E¤ßvÀgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ; ªÀĺÁgÁµÀÖç 7 zÉÆqÀØ ¹ªÉÄAmï WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ zÉñÀzÀ ±ÉÃ.5.7 gÀµÀÄÖ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¸ÀÄtÚP° À è£À ¤PÉëÃ¥ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ 4 ¹ªÉÄAmï WÀlPÀU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À gÁdåzÀ°è 8 ¹ªÉÄAmï WÀlPÀUÀ½ªÉ ºÁUÀÆ eÁRðAqï gÁdåªÀÅ 4 ¹ªÉÄAmï WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß MlÄÖ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 2.5 gÀ¶ÖzÉ. EvÀgÀ ªÀÄÄRå ¹ªÉÄAmï GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÉAzÀgÉ Mr±Á, ©ºÁgÀ, ºÀjAiÀiÁt, ¥ÀAeÁ¨ï ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁìA GvÁàzÀ£É : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¹ªÉÄAmï GvÁézÀ£ÉAiÀÄ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°èAiÉÄà aãÁ zÉñÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ ¹ªÉÄAmï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 6.2 gÀµÀÖ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀªÀÅ GvÁ颸ÀĪÀÅzÀÄ. C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÁægA À ¨sz À À ºÀAvÀz° À è ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ ¹ªÉÄAmï GvÁàz£ À A É iÀÄÄ Cw PÀrªÉÄ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°z è ÝÀ ªÅÀ . £ÀAvÀgÀzÀ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ ºÉaÑzÉ. 1950-51 gÀ°è 27 ®PÀë l£ïUÀ¼À¶ÖzÀÝ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ 2009-10gÀ ªÉüÉUÉ 189.1 ®PÀël£ÀÄß UÀ½UÉ ºÉZÁѬÄvÀÄ. ªÁå¥ÁgÀ : ¨sÁgÀvÀ vÀ£ßÀ ¸ÀÄvÀ® Û Æ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ gÁµÀÖçU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¹ªÉÄAmïUÁV

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

231

ªÁå¥PÀ À ªÀiÁgÀÄPÀmÖA É iÀÄ eÉÆvÉUÉ «±Á®ªÁzÀ DAvÀjPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖA É iÀÄ£ÀÆß ºÉÆA¢zÉ. DzÀÝjAzÀ ¥À¥ æ A À ZÀz° À è £ÀªÄÀ ä zÉñÀªÀÅ ¹ªÉÄAmï gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçªÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. ²æîAPÁ, ¨ÁAUÁèzÉñÀ, ªÀÄAiÀÄ£Áägï, EAqÉÆãÉõÁå, £ÉÃ¥Á¼À, ¥ÁQ¸ÁÛ£,À ªÀÄzsåÀ ¥ÁæZåÀ zÉñÀU¼ À ÄÀ , DUÉßÃAiÀÄ KµÁå zÉñÀU¼ À ÄÀ ªÀÄÄRå UÁæºPÀ À gÁµÀçÖU¼ À ÁVªÉ.

C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉ C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÁࢸÀ®àqÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ©âuÉÃvÀgÀ ¯ÉÆúÀªÁVzÉ. PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÉÊUÁjPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¯ÉÆúÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°èAiÉÄà ¨sÁgÀvÀªÀÅ 6£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ªÀÄÄRå PÀZÁÒªÀ¸ÀÄÛªÁzÀ ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀ£À ¤PÉëÃ¥ÀªÀ£ÀÄß C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÉÆA¢zÉ. G¥ÀAiÉÆÃUÀU¼ À ÄÀ : C®Æå«Ä¤AiÀÄA ªÁå¥PÀ ª À ÁV ºÉZÄÀ Ñ §¼ÀPAÉ iÀiÁUÀĪÀ ¯ÉÆúÀªÁVzÉ. EzÀgÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀv Û AÉ iÀÄÄ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀĪÁVzÀÄÝ ¸ÀtÚ ZÀªÄÀ ZÀ¢AzÀ »rzÀÄ CAvÀjPÀë £ËPÉU¼ À À ºÁUÀÆ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUº æÀ U À ¼ À À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ EzÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ ºÀUÀÄgÀvÀé, CUÀÎzÀgÀ, EvÀgÉ ¯ÉÆúÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV «Ä±ÀæªÁUÀĪÀ jÃw, C¢üPÀ GµÀª Ú ÁºÀPv À ,éÀ vÀÄPÀÄÌ ¤gÉÆÃzsPÀ v À É CvÀÄåvª ÛÀ ÄÀ ¥Àw æ ¥s® À £ÀUÄÀ tªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ºÉZÄÀ Ñ G¥ÀAiÀÄÄPÀv Û AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F ºÀUÄÀ gÀ¯Æ É ÃºÀªÅÀ «±ÉõÀ ªÀiˮ媣 À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ ºÉZÁÑV «ªÀiÁ£ÀU¼ À À vÀAiÀiÁjPÉ gÉʯÉ,é DmÉÆêÉƨÉʯï, ºÀqÀUÀÄ, §¸ïUÀ¼À ºÉÆgÀ PÀªÀZÀUÀ¼ÀÄ, PÀlÖqÀ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ ¸ÀA§A¢üvÀ ¤ªÀiÁðt ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ºÁUÀÆ UÀȺÉÆÃ¥ÀAiÉÆÃV ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¯ÉÆúÀªÀ£ÀÄß C¢üPÀªÁV «zÀÄåvï ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À°è eÉÆvÉUÉ ¥ÁåPÉÃfAUï ºÁUÀÆ ªÀtðzÀæªÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÁtåUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ. GPÀÄÌ, vÁªÀÄæ, vÀªÀgÀ, ¹Ã¸À EvÁå¢UÀ½UÉ ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁV §ºÀÄvÉÃPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è EzÀ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀjAzÁV d£À¦æAiÀĪÁVzÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄÃ? ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ CAvÀgÁ¼ÀzÀ°è C®Æå«Ä¤AiÀÄA Cw ºÉZÁÑV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¯ÉƺÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄèd£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹°PÁ£ïUÀ¼À £ÀAvÀgÀ C¢üPÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀªÀÇ DVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ : zÉñÀzÀ ªÉÆzÀ® C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ 1942 gÀ°è ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ C¸À£ï¸ÉÆÃ¯ï §½ dAiÀÄPÁAiÀiï £ÀUÀgÀ JA§°è ¸Áܦ¸À®ànÖvÀÄ. EzÉà CªÀ¢üAiÀÄ°è PÉÃgÀ¼À gÁdAiÀÄ C¯ÉéÃ¬Ä JA§°è C®Æå«Ä£Á¢AzÀ C®Äå«Ä¤AiÀÄA ¯ÉÆúÀªÀ£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¸ÀĪÀ ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀÄ ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt WÀlPÀªÉÇAzÀ£ÀÄß ¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CªÀ¢A ü iÀÄ°è FVgÀĪÀ C®Æå«Ä¤AiÀÄA WÀlPÀUÀ¼À ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆvÀ£À PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß zÉñÀzÀ EvÀgÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è CAzÀgÉ gÀvÀßVj, »gÁPÀÄqï gÉÃtÄPÀÆl, ªÉÄlÆÖgÄÀ , ¨É¼U À Á«, PÉƨÁð ªÀÄvÀÄÛ CAUÀįïUÀ¼° À è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¥À¸ æ ÄÀ ÛvÀ zÉñÀz° À è 9 §ÈºÀvï C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàzÀ£Á WÀlPÀUÀ½ªÉ. ¸ÁܤÃPÀgÀt CA±ÀUÀ¼ÀÄ : C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉUÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ ¸ÁܤÃPÀgÀt ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ «zÀÄåvï ¥ÀÆgÉÊPÉ, ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ®¨sÀåvÉ, §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ «zÀÄåvï ¥ÀÆgÉÊPÉ : C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ±ÀQÛ ªÀÄÆ® DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÉ CvÀÄåvÀÛªÀÄ GzÁºÀgu À A É iÀiÁVzÉ. ¥Àw æ l£ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàz£ À U É É 18753 Q.ªÁå.UÀ¼µ À ÄÀ Ö «zÀÄåvï ±ÀQA Û iÀÄ CªÀ±åÀ P« À zÉ.

232

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

DzÀÝjAzÀ CUÀÎzÀgÀzÀ°è «zÀÄåvï ®¨sÀåvÉAiÀÄÄ C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀz Û .É ºÉa£ Ñ À C®Æå«Ä¤AiÀÄA vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀU¼ À ÄÀ «±ÉõÀªÁV d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸À«ÄÃ¥Àz° À g è ÄÀ vÀz Û .É ¨ÁPÉìöÊmï ®¨sÀåvÉ : ¨ÁPÉìöÊmï C¢gÀÄ C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉUÉ CvÀåUÀvÀåªÁzÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛªÁVzÉ. ¥Àæw 1 l£ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁࢸÀ®Ä 6 l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ ¨ÁPÉìöÊmï C¢j£À CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ. DzÀÝjAzÀ PÉ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ ¨ÁPÉìöÊmï UÀt ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è £É¯ÉUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ. E¤ßvÀgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ : C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ EvÀgÀ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀgÉ; ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, PÉÆÃPï, PÁ¹ÖPï ¸ÉÆÃqÁ, PÁå°ìAiÀÄA ¥sÉÆèÃgÉÊqï ªÀÄvÀÄÛ C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¥sÉÇèÃgÉÊqï. EzÀgÉÆA¢UÉ C¢üPÀ §AqÀªÁ¼À,«±Á®ªÁzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ vÀAvÀæeÕÁ£À E¤ßvÀgÀ CUÀvÀå CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ. ªÉÄîÌAqÀ CA±ÀU¼ À À PÁgÀtUÀ½AzÁV C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÀvA É iÀÄÄ ±ÀQª Û ÄÀ Æ®WÀlPÀU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁPÉöì Êmï UÀt ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è £É¯ÉUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ±ÀQÛªÀÄÆ®UÀ¼À°è d®«zÀÄåvï CvÀåAvÀ CUÀÎzÀgÀªÀżÀîzÁÝVzÉ. GvÁéz£ À Á ¥ÀQæ Aæ iÉÄ : C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¯ÉÆúÀªÀ£ÀÄß ¨ÁPÉìöÊmï CzÀj¤AzÀ ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ JgÀqÀÄ ºÀAvÀzÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ªÉÆzÀ® ºÀAvÀzÀ°è ¨ÁPÉìöÊmï C¢j¤AzÀ C®Æå«Ä£Á UÀnÖUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É JgÀq£ À A É iÀÄ ºÀAvÀz° À è C®Äå«Ä£Á¢AzÀ C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¯ÉÆúÀª£ À ÄÀ ß GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ E£ÀÆß ««zsÀ GvÀà£ßÀ UÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwð¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É F JgÀqÆ À «zsz À À ¸ÀA¸ÀÌgu À A É iÀÄ£ÀÄß ¥Àv æ åÉ ÃPÀ WÀlPÀU¼ À ° À è PÉÊUÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÀAaPÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄÄ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ «zÀÄåvï ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁPÉìöÊmï ®¨sÀåvÉAiÉÆA¢UÉ ¤PÀl ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. zÉñÀzÀ C®Æå«Ä¤AiÀÄA WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ dAiÀÄPÁAiÀiïÀ£ÀUÀgÀ, PÉÃgÀ¼ÀzÀ C®Ä¥ÀÄgÀA (C¯ÉéìÄ), vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÉÄlÆÖgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨É¼ÀUÁ«, Mr±ÁzÀ »gÁPÀÄqï ªÀÄvÀÄÛ zÁªÀÄ£ïeÉÆÃr, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ gÉÃtÄPÀÆmï, bÀwÛøïUÀqÀzÀ PÉƨÁð ºÁUÀÆ ªÀĺÁgÁµÀçÖzÀ gÀvßÀ VjAiÀÄ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß LzÀÄ PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÄÀ Ý CªÀÅUÀ¼A É zÀgÉ »AzÀƸÁÜ£ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥É¤, EArAiÀÄ£ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥À¤, £ÁåµÀ£À¯ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥É¤, ¨sÁgÀvÀ C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥É¤, ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÁæ¸ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥À¤, ¢ ªÉÃzÁAvï UÀÆ¥ æ ï 2008 gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁVzÉ. C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàzÀ£É, 2009 (¸Á«gÀ l£ïUÀ¼À°è) PÀA¥É¤

WÀlPÀ EgÀĪÀ ¸ÀܼÀ

f¯Éè

gÁdå

GvÁàz£ À É (¸Á«gÀ l£ïUÀ¼° À )è

»AzÀƸÁÜ£ï

gÉÃtÄPÀÆmï

gÉÃtÄPÀÆmï

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥É

»gÁPÀÄqï

¸ÀA¨Á¯ï¥ÀÄgÀ

Mr±Á

C¯ÉéìÄ

PÉÃgÀ¼À

134.9

zsÃÉ £ïPÀ£¯ À ï

Mr±Á

362.0

(HINDALCO)

C®Ä¥ÀÄgÀA

389.1

£ÁåµÀ£À¯ï C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥É¤ (NALCO)

CAUÀįï

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

233

¨sÁgÀvï C®Æå«Ä¤AiÀÄA PÀA¥É¤ (MALCO)

ªÉÄlÆÖgÀÄ

ªÉÄlÆÖgÀÄ

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

23.2

Mr±Á

82.0

¨sÁgÀvÀ

1447.0

ªÉÃzÁAvï C®Æå«Ä¤AiÀÄA °«ÄmÉqï

¸ÀÄUÀÄðd eÁ¸ÀÄðUÀÄqÀ -

9 C®Æå«Ä¤AiÀÄA WÀlPÀU¼ À ° À è PÉêÀ® 3 WÀlPÀU¼ À ÄÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉÃë vÀz Àæ ° À è MAzÀÄ WÀlPÀªÅÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀg Û AÀ UÀz° À è ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ 5 WÀlPÀUÀ¼ÀÄ SÁ¸ÀV gÀAUÀzÀ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. GvÁàzÀ£É : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 3.4gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÀ¼z É À zÀ±PÀ ¢ À A¢ÃaUÉ GvÁàz£ À AÉ iÀÄ°è ºÉZ¼ ÑÀ ª À ÁVzÉ. 1991-92 gÀ°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ 5.14 ®PÀë l£ïUÀ¼µ À ÄÀ Ö C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁࢹvÀÄ.Û C£ÀAvÀgÀ GvÁàz£ À A É iÀÄ°è ¸À® é à ªÀÄnÖUÉ KjPÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. 2001-02 gÀ°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ 11.2 ®PÀl ë £ïUÀ¼µ À ÄÀ Ö C®Æå«Ä¤AiÀÄA C£ÀÄß GvÁࢹvÀÄ. EzÀÄ 2010-11 gÀ°è 16.3 ®PÀë l£ïUÀ½UÉ KjPÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. E¢ÃUÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥À¥ æ ÀAZÀzÀ 6£ÉAiÀÄ CwzÉÆqÀØ C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàzÀPÀ gÁµÀÖçªÁVzÀÄÝ, C®Æå«Ä£Á GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁVzÉ. GvÁàzÀ£ÉAiÉÆA¢UÉ ¨ÉÃrPÉAiÀÄÆ ºÉZÀѼÀUÉÆArzÉ. zÉñÀzÀ §lÄ C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. DzÀÝjAzÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ C®Æå«Ä¤AiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ C®Æå«Ä¤AiÀÄA GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛzÉ. ¥ÉmÉÆæÃ- gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉ ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA£À ªÀÄÆ®ªÀ¸ÄÀ U Û ½ À AzÀ ¥ÀqA É iÀÄĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤP PÉÊUÁjPÉU À ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÄÀ Û «Ä±Àt æ ¢AzÀ ¥ÉmÉÆÃæ gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. F gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÈvÀPÀ £ÁgÀÄ, PÀÈvÀPÀ gÀ§âgï, PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ PÀ©âuÃÉ vÀgÀ ¯ÉÆúÀU¼ À ÄÀ , ¥Áè¹PÖ ï, §tÚU¼ À ÄÀ , QÃl£Á±ÀP,À OµÀzU Às ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ OµÀ¢Ãü AiÀÄ GvÀ£ à ßÀ UÀ¼A À vÀºÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÉmÉÆæà gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è MAzÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ Cw ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ. EzÀÄ OµÀ¢üÃAiÀÄ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ, PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðt, PÀȶ, ¥ÁåPÉÃfAUï, dªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ DmÉÆêÉƨÉʯïUÀ¼ÄÀ EvÁå¢ GvÁàzPÀ À PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀz Û .É ¸ÁªÀAiÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀU½ À UÉ ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄÄ wêÀævÀgÀzÁÝVzÀÄÝ EzÀ£ÀÄß gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ½AzÀ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ PÀµÀÖPÀgÀ. EzÉà ªÉüÉUÉ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ wêÀæªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ. PÀZÁÑ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA¤AzÀ ««zsÀ §UÉAiÀÄ G¥ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄwÛzÀÄÝ, EªÀÅ ºÉƸÀ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MmÁÖV ¥ÉmÉÆæà gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÀÄÄA¨ÉÊ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀªÀÅ ¥ÉmÉÆæà gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ PÉÃAzÀæ ¸ÀܼÀªÁVzÉ. E¤ßvÀgÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ CªÀÅgÉÃAiÀÄ (GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À), eÁªÀiï£ÀUg À ,À UÁAzsÁgÀ, ºÀfgÁ(UÀÄdgÁvï),gÀvßÀ Vj (ªÀĺÁgÁµÀçÖ), ºÁ°ØAiÀiÁ(¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À) ªÀÄvÀÄÛ «±ÁR¥ÀlÖt (¹ÃªÀiÁAzÀæ)UÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. gÁ¸ÁAiÀĤPÀU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÆ É Ãæ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ «¨sÁUÀzÀ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ CrAiÀÄ°è F PɼPÀ A À qÀ ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ.

234

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

• EArAiÀÄ£ï ¥ÉmÉÆæà PÉ«ÄPÀ¯ï PÉÆÃ-D¥ÀgÉÃnªï °«ÄmÉqï(IPCL) : EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ gÀAUÀzÀ DqÀ½vÀzÀ°èzÀÄÝ ¥Á°ªÀÄgïì, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, PÀÈvÀPÀ £ÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £Áj£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É • ¥ÉmÉÆææü¯ïì PÉÆÃ-D¥ÀgÉÃnªï °«ÄmÉqï(PCL) : EzÉÆAzÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ PÀA¥É¤ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃPÁgÀgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ¥Á°AiÉĸÀÖgï £Áj£À J¼É ªÀÄvÀÄÛ £ÉʯÁ£ï £Áj£À J¼ÉAiÀÄ£ÀÆß GvÁࢸÀĪÀ JgÀqÀÄ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄdgÁw£À ªÀqÉÆÃzÀgÁ ªÀÄvÀÄÛ £À¯ÁÞjUÀ¼À°è ºÉÆA¢zÉ. • ¸ÉAlæ¯ï E£ïìnlÆåmï D¥sï ¥Áè¹PÖ ïJAf¤AiÀÄjAUï mÉPÁß®f (CIPET): EzÀÄ PÀÈvÀPÀ £ÁgÀÄ, ¥Á°ªÀÄgïì, J¯Á¸ÀÖªÄÀ ¸ïð ªÀÄvÀÄÛ ¸À¥ïs ðPÀÖAmï EAlgÀ«ÄÃrAiÉÄmï EvÁå¢ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥ÉmÆ É Ãæ gÁ¸ÁAiÀĤPÀU¼ À À GvÁàz£ À A É iÀÄ PÀÄjvÀÄ D¼ÀªÁzÀ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. PÀÈvÀPÀ £ÁgÀÄ : EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ §UÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÛçUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è ªÁå¥ÀPÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ EªÀÅUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁgÁzÀ ªÀ¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ «²µÀÖ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß CAzÀgÉ PÁoÀtåvÉ, ¨Á½PÉ, PÁAiÀÄð¥ÀlÄvÀé, ¸ÀÄ®¨sÀ MUÉvÀ, §tÚUÀ¼À »ÃjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤jUÉUÀlÖ¢gÀÄ«PÉ ºÁUÀÆ PÀÄUÀ΢gÀÄ«PÉ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EAvÀºÀ §mÉÖUÀ¼ÀÄ CzÀgÀ°èAiÀÄÆ ¥ÀlÖt ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀzÀ°è£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è ºÉZÀÄÑ d£À¦æAiÀĪÁVzÉ. ¢éwÃAiÀÄ ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ PÀÈvÀPÀ £Áj£À (£ÉʯÁ£ï) §mÉÖUÀ¼À PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÁzÀgÀÆ, ¤dªÁzÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄÄ 1960 gÀ°è GAmÁ¬ÄvÀÄ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è GAmÁzÀ wêÀæ ¥ÀæUÀwUÉ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt PÉÃAzÀU æ ¼ À À GvÁéz£ À Á ¥ÀQæ A æ iÉÄAiÀÄ°è ¹UÀĪÀ GvÀé£ßÀ UÀ¼ÄÀ PÁgÀtªÁVªÉ. £ÉʯÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥Á°AiÉĸÀÖgï J¼ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ WÀlPÀU¼ À ÄÀ PÉÆÃmÁ, ¦A¦æ, ªÀÄÄA¨ÉÊ, ªÉÆâ£ÀUg À ,À ¥ÀÄuÉ, GdӬĤ, £ÁUÀ¥ÄÀ gÀ ªÀÄvÀÄÛ GzsÁ£ÀU¼ À ° À ª è .É ¥Á°ªÀĸïð : ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÄÀ FxÉÊ°£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆ¥ æ ° É £ïUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁgÁUÀÄvÀª Û .É EªÀŪÉà vÉÊ®±ÀÄ¢ÞÃPÀgt À PÉÃAzÀæUÀ¼À°è PÀZÁÑvÉÊ®ªÀ£ÀÄß ±ÀÄ¢ÞÃPÀj¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ G¥ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁVªÉ. ¥Áè¹ÖPï PÉÊUÁjPÉUÉ CUÀvåÀ «gÀĪÀ PÀZÁѪ¸ À ÄÀ U Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¥Á°ªÀĸïð MzÀV¸ÀÄvÀz Û .É ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼° À è ¥Á° FxÉÊ°£ï JA§ÄzÀÄ ªÁå¥PÀ ª À ÁV §¼À¸ÀĪÀ xÀªÉÆÃð¥Áè¹ÖPï DVzÉ. DzsÀĤPÀ fêÀ£ÀzÀ°è ¥Áè¹ÖPï Cw G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀ PÉÊUÁjPÁ GvÀà£ÀߪÁVzÉ. ¥Áè¹ÖPï ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ zÉñÀzÁzÀåAvÀ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ UÁæºÀPÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉlPÀĪÀ ¨É¯A É iÀÄ°è MzÀV¸ÀÄvÀz Û .É 20,000 PÀÆÌ C¢üPÀ WÀlPÀU¼ À ÄÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ ¥Áè¹ÖPï GvÀà£ßÀ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è vÉÆqÀV¹PÉÆArªÉ. EªÀÅUÀ¼° À è ±ÉÃ.75 gÀµÄÀ Ö ¨sÁUÀzµ À ÄÀ Ö WÀlPÀU¼ À ÄÀ ¸ÀtÚ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÁVzÀÄÝ EªÀÅ MlÄÖ ¥Á°ªÀÄgï §¼ÀPÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÁ 25% gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¢ £ÁåµÀ£À¯ï DUÁð¤Pï PÉ«ÄPÀ¯ï EAqÀ¹ÖçAiÀÄ¯ï °«ÄmÉqï (NOCIL) JA§ÄzÀÄ ªÉÆzÀ® £Áå¥sÁÛ DzsÁjvÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉ EzÀÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°èzÉ. ¥Áè¹ÖPï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ E¤ßvÀgÀ ªÀÄÄRå WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ, §gˤ, ªÉÄlÆÖgÀÄ, ¦A¦æ ªÀÄvÀÄÛ j±ÁæUÀ¼À°èªÉ. ¥Áè¹ÖPï ¸ÀA¸ÀÌgÀt PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ zÉñÀzÀ UÁæºÀPÀgÀ «¸ÀÛøvÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ®¨sÀå«gÀĪÀ ««zsÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉlPÀĪÀ ¨É¯ÉAiÀÄ°è GvÁࢸÀÄvÀÛªÉ. F WÀlPÀU¼ À À ¥À¸ æ ÄÀ v Û À ¸ÁܦvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ 6.7 zÀ±® À PÀë l£ïUÀ¼¶ À Öz.É F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ±ÉÃPÀqÁ 15 gÀµÄÀ Ö ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÀåPÀëªÁV 3 zÀ±À®PÀëzÀµÀÄÖ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹zÉ. F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ 3.6 zÀ.®.l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ ¥ÉæöʪÀiï ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ 1.4 zÀ.®.l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀfð£ï ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¸ÀÌj¸ÀÄvÀÛzÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

235

«zÉò ªÁå¥ÁgÀ : ¥À¥ æ A À ZÀz° À è ¨sÁgÀvª À ÅÀ PÀZÁÒvÉÊ®ªÀ£ÄÀ ß DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀĪ î À Cw zÉÆqÀØ gÁµÀçÖªÁzÀgÆ À , E¢ÃUÀ ¥ÉmÉÆæà gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçªÀÇ DVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀÅUÀ½AzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ G¥ÀGvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. 2007 jAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉò ªÁå¥ÁgÀzÀ°è ¥ÉmÉÆæà gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¨É¼ª À t À ÂUA É iÀÄ ºÀAvÀª£ À ÄÀ ß ¥Àª æ ÃÉ ²¹zÉ. ¥À¸ æ ÄÀ v Û À ¥ÉmÆ É Ãæ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼A É iÀÄÄwÛª.É ªÁtÂeÆ É åÃzÉÝñÀPÁÌV GvÁ颸À¯ÁUÀĪÀ ¥ÉmÉÆæà gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀgÉ PÀZÁÑvÉÊ®, £Áå¥sÁÛ, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA C¤®, ¹ÃªÉÄJuÉÚ, UÁå¸ÉÆð£ï, FxÉÊ£ï, £ÉʸÀVðPÀ C¤®, zÁæªÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæ¥Éãï. DmÉÆêÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉ DmÉÆêÉƨÉʯï JA§ ¥ÀzÀªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÉà AiÀiÁAwæÃPÀÈvÀ ¸ÀéAiÀÄAZÁ°vÀ ªÁºÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À¯ÁUÀĪÀAvÉ «£Áå¸À UÉƽ¹gÀĪÀÅzÀÄ JAzÀÄ C£ÀéAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. DmÉÆêÉƨÉʯï vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄÄ §ÈºÀvï PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÀÄÝ ªÉÆÃmÁgï ¸ÉÊPÀ¯ï, ªÉÆÃmÁgï PÁgïUÀ¼ÀÄ, §¸ï, læPï ªÀÄvÀÄÛ mÁæPÀÖgïUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ AiÀiÁAwæPÀÈvÀ ©r¨sÁUÀUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉAiÀÄÄ F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ «²µÀÖ ¥Àª æ ÀÄÄR ®PÀëtªÁVzÉ.

ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå ®PÀëUÀ¼À°è

C©üªÀÈ¢Þ : ¸ÁévÀAvÀæöå¥ÀƪÀðzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀ zÉñÀzÀ°è ¤dªÁzÀ CxÀðzÀ°è DmÉÆêÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ C¹Ûvéz À ° À g è ° À ®è. PÉêÀ® DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉÆAqÀ ©r¨sÁUÀU½ À AzÀ eÉÆÃqÀuÉ PÁAiÀÄðªÀÅ £ÀqA É iÀÄÄwÛvÄÀ .Û d£Àg¯ À ï ªÉÆÃmÁ¸ïð °«ÄmÉqï JA§ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ 1928 gÀ°è ªÀÄÄA¨ÉÊ §½ læPïUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁgïUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægA À ©ü¹vÀÄ. ¥sÆ É Ãqïð ªÉÆÃmÁgï PÀA¥É¤ °«ÄmÉqï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ 1930 gÀ°è ZÉ£ßÉ öÊ£À°,è 1931 gÀ°è ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°è PÁgïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ læPïUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. 1947 gÀ°è PÀįÁð (ªÀÄÄA¨ÉÊ) JA§°è ¦æëÄAiÀÄgï DmÉÆà ªÉƨÉÊ¯ï °«ÄmÉqï ºÁUÀÆ 1948 gÀ°è GvÀÛgÀ¥ÁqÁ (PÉƯÉÆÌvÁ) JA§°è »AzÀƸÁÜ£ï ªÉÆÃmÁgïì °«ÄmÉqï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¸ÁÜ¥£ À ¬ É ÄAzÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¤dªÁzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¥ÁægAÀ ¨sª À Á¬ÄvÀÄ. PÀ¼ÉzÀ ªÀÄÆgÀÄ zÀ±ÀPÀUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è DmÉÆêÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀªÀÄ£ÁºÀð ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÉ. EAzÀÄ EzÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ DPÀµÀðtÂÃAiÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À¯ÉÆèAzÁVzÉ.

236

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀzÀ°è DmÉÆêÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ªÁå¥ÀPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁµÀÖçU¼ À ¯ À Æ É A è zÁVzÉ. ¥Áå¸A É dgï PÁgïUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ªÁºÀ£U À ¼ À À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvª À ÅÀ ªÁ¶ðPÀªÁV 3.9 zÀ±® À PÀPë Æ À Ì C¢üPÀ ªÁºÀ£U À ¼ À £ À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸ÀÄwÛz.É EwÛÃa£À ªÀiÁ»w ¥ÀPæ ÁgÀ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è ¨Éf æ ¯ï zÉñÀª£ À ÄÀ ß «ÄÃj¹zÀÄÝ ¥À¥ æ A À ZÀz° À A è iÉÄà 6£ÉAiÀÄ CwzÉÆqÀØ ¥Áå¸A É dgï ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÁ gÁµÀÖçªÁVzÀÄÝ ±ÉÃPÀqÀ 16 jAzÀ 18 gÀµÀÄÖ ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. KµÁå RAqÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Áå¸ÉAdgï ªÁºÀ£ÀUÀ¼À gÀ¦üÛ£À°è d¥Á£ï ºÁUÀÆ PÉÆjAiÀiÁ zÉñÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ 40 zÀ±À®PÀëPÀÆÌ C¢üPÀ ¥Áå¸ÉAdgï ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÁ¶ðPÀªÁV 3.7 zÀ±® À PÀëPÆ À Ì C¢üPÀ ¸ÀéZÁ°vÀ ªÁºÀ£U À ¼ À ÄÀ GvÁàz£ À A É iÀiÁUÀÄwÛzÄÀ Ý, zÉñÀªÅÀ ¥À¥ æ A À ZÀz° À èAiÉÄà aãÁ zÉñÀzÀ £ÀAvÀgÀ Cw ªÉÃUÀAiÀÄÄvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ DmÉÆêÉƨÉÊ¯ï ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. ¸ÉƸÉÊn D¥sï EArAiÀÄ£ï DmÉÆêÉƨÉÊ¯ï ªÀiÁå£ÀÄ¥sÁåPÀÑg¸ À ïð ¥ÀPæ ÁgÀ ªÁ¶ðPÀ ªÁºÀ£U À ¼ À À ªÀiÁgÁlªÀÅ 2015 gÀ ªÉüÉUÉ 4 zÀ±À®PÀëUÀ½UÉÃgÀĪÀÅzÉAzÀÄ AiÉÆf¸À¯ÁVzÉ. ¸ÁܤÃPÀgt À CA±ÀU¼ À ÄÀ : DmÉÆà ªÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¨É¼ª À t À U  U É É C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ ¥ÀÆgÀPÀ CA±ÀU¼ À A É zÀgÉ 1. C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ, UÁdÄ, C®Æå«Ä¤AiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ EAzsÀ£À ¥ÀÆgÉÊPÉ. 2. ¥ÀjtÂvÀ PÀıÀ® PÁ«ÄðPÀgÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. 3. CvÀÄå£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¥Àjtw . 4. C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ. 5. «±Á®ªÁzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ. F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ GPÀÌ£ÄÀ ß ªÀÄÆ®PÀZÁѪ¸ À ÄÀ ª Û ÁV §¼À¸ÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ EzÀÄ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÌ£ÄÀ ß GvÁࢸÀĪÀ PÉÃAzÀæUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è £É¯ÉUÉÆArzÉ. mÉÊgïUÀ¼ÀÄ, lÆå¨ïUÀ¼ÀÄ, ¸ÉÆÖÃgÉÃeï ¨ÁåljUÀ¼ÀÄ, ¥ÉÊAmïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ ¸À«ÄÃ¥Àz° À ègÄÀ ªÀÅzÀÄ F PÉÊUÁjPÉUÉ ªÀgz À Á£Àª£ É ßÀ §ºÀÄzÀÄ. §AzÀgÄÀ £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ. ¤zsÁ£ÀªÁV DmÉÆêÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DzsÁjvÀªÁUÀÄwÛzÄÀ Ý, vÀAiÀiÁgÁzÀ ªÁºÀ£U À ½ À UÉ ¹zÀÞªiÀ ÁgÀÄPÀmA ÖÉ iÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÄÀ DzÀåvAÉ iÀÄ£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄÄwÛª.É ºÀAaPÉ : ªÀÄÄA¨ÉÊ, ZÉ£ÉßöÊ, eɪÀiïµÉqï¥ÀÄgÀ, d§®ÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆîÌvÁ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ DmÉÆêÉƨÉʯï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ªÀÄÄRå PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀªÁV J¯Áè «zsÀzÀ læPïUÀ¼ÀÄ, §¸ïUÀ¼ÀÄ, ¥Áå¸ÉAdgï, wæZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀÆÌlgïUÀ¼À£ÀÄß ®R£Ë, ¸ÀvÁgÀ ¥ÀÄuÉ, PÁ£ÀÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ CºÀªÀÄzÁ¨ÁzïUÀ¼À°è GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. d£À¦Aæ iÀÄ ªÁtÂdå ªÁºÀ£U À ¼ À À vÀAiÀiÁgÀPÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï£À (vÉ®AUÁt) mÁmÁ EAf¤AiÀÄjAUï ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆÃPÉÆêÉÆÃnªï PÀA¥À¤ °«ÄmÉqï, ªÀÄzsåÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀzÀ ¦æÃvÀªiÀ ï¥ÀÄgÀ, ¥ÀAeÁ¨ï£À D¸Àð£ï ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÀÄeÁð¥ÀÄgÀUÀ¼À°èªÉ. ªÀÄÄA¨ÉÊ£À ¦æëÄAiÀĪÀiï DmÉÆêÉƨÉÊ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»ÃAzÀæ, ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»ÃAzÀæ ZÉ£ÉßöÊ£À°ègÀĪÀ C±ÉÆÃPï ¯ÉïÁåAqï °«ÄmÉqï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÖöåAqÀqïð ªÉÆÃmÁgï ¥ÁæqÀPïÖ÷ì D¥sï EArAiÀiÁ °«ÄmÉqï PÉÆ®ÌvÁzÀ »AzÀƸÁÜ£ï ªÉÆÃmÁ¸ïð °«ÄmÉqï, ¨ÉAUÀ¼Æ À j£À lAiÉÆÃmÁ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄuÉAiÀÄ §eÁeï

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

237

mÉA¥ÉÆà °«ÄmÉqï EvÁå¢. ¥ÀæªÀÄÄR ¥Áå¸ÉAdgï PÁgï vÀAiÀiÁgÀPÀgÀÄ UÀÄgïUÁAªï (ºÀjAiÀiÁt) §½ EgÀĪÀ ªÀiÁgÀÄw GzÉÆåÃUÀ °«ÄmÉqï, »AzÀƸÁÜ£ï ªÉÆÃmÁ¸ïð (PÉÆîÌvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ZÉ£ÉßöÊ), ªÀÄÄA¨ÉÊ §½ EgÀĪÀ ¦æëÄAiÀÄgï DmÉÆà ªÉƨÉʯïì, ZÉ£ÉßöÊ£À°ègÀĪÀ ¸ÁÖöåAqÀqïð ªÉÆÃmÁgïì ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ¢ ¸À£ïgÉʸï PÉÊUÁjPÉ, EgÀÄAUÀ PÉÆmÉöÖ Ê (vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ) §½ EgÀĪÀ ºÀÄAqÉÊ ªÉÆÃmÁ¸ïð EArAiÀiÁ, ¸ÀÄeÁð¥ÀÄgÀz° À g è ÄÀ ªÀ (GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±À) qÉêÉÇà ªÉÆÃmÁgï PÀA¥À¤ ¦A¦æ §½ EgÀĪÀ ¨É¯ÉÆÌ EvÁå¢. ªÀÄÄA¨ÉÊ §½AiÀÄ ªÀÄ»ÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»ÃAzÀæ PÀA¥É¤AiÀÄÄ fÃ¥ïUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæªÀÄÄR ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ ªÀÄÄA§¬Ä, ¥ÀÄuÉ, £ÀªÀzɺÀ°, PÁ£ÀÄàgÀ, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, ZÉ£ÉßöÊ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgïUÁAªï (ªÉÆÃmÁgï ¸ÉÊPÀ¯ï), D¼Áégï (¸ÀÆÌlgï) J£ï¦üïïØ, §eÁeï DmÉÆÃ, ¸ÀÄgÀhÄÄQ ªÉÆÃmÁ¸ïð, »ÃgÉÆúÉÆAqÁ, n.«.J¸ï. AiÀĪÀĺÁ- J¸ÁÌmïð EªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¦æAiÀÄ ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÁ PÀA¥É¤UÀ¼ÁVªÉ. ¥ÀÄuÉAiÀÄ §eÁeï mÉA¥ÉÆ, ªÀÄÄA¨ÉÊ §½ EgÀĪÀ ¨sÁgÀvï DmÉÆêÉƨÉʯïì¥ÁæqÀPïÖ÷ì EªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR wæZÀPÀæ ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVªÉ. GvÁàzÀ£É : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀĪÁzÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄwÛzÉ. GzÁ: ªÁtÂdå ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÁzÀ §¸ï læPï, mÉA¥ÉÆÃ, wæZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. ¥Áå¸ÉAdgï ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃlgï¸ÉÊPÀ¯ï, ¸ÀÆÌlgï, ªÉÆ¥Éqï, EvÁå¢. 2012-13 gÀ°è ¨sÁgÀvz À À DmÉÆêÉƨÉʯï GzÀåªÄÀ ªÀÅ 20.6 zÀ.®.ªÁºÀ£U À ¼ À £ À ÄÀ ß GvÁࢹvÀÄ. CªÀÅUÀ¼° À è ±ÉÃPÀqÀ 15.7 gÀµÀÄÖ (3.2 zÀ.®) ªÁtÂdå ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, 4.0% gÀµÀÄÖ (8.3®PÀë) PÁgïUÀ¼ÀÄ, 4.1% gÀµÀÄÖ (8.4®PÀë) ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ 76.7% gÀµÀÄÖ (15.7zÀ.®) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°èAiÉÄà ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÁtÂdå ªÁºÀ£ÀUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è LzÀ£ÉAiÀÄ CwzÉÆqÀØ gÁµÀÖçªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR DmÉÆêÉƨÉʯï GvÁàzÀPÀ gÁµÀÖç ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥sÀÛ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. 2009-10 gÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ 521.8 ®PÀë ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁrvÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è ±ÉÃPÀqÀ 76.2% gÀµÀÄÖ ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÁVªÉ. ¥À¥ æ ÀAzÀ°è ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥ÀsÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è, ¨sÁgÀvÀªÀÅ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß, ¥Áå¸ÉAdgï ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è 11£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÄ. Cw zÉÆqÀØ wæZÀPÀæ ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÁ gÁµÀÖçªÉ¤¹zÉ. DmÉÆêÉƨÉʯï GzÀåªÀĪÀÅ ªÉÃUÀAiÀÄÄvÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÁPÀµÀÄÖ CªÀPÁ±ÀUÀ½ªÉ. eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ»w vÀAvÀe æ ÁÕ£ª À ÅÀ ¨sÁgÀvz À ° À è CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼A É iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ PÉÊUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ JAvÀ®Æ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. KPÉAzÀgÉ F GzÀåªÀÄPÉÌ ¨ÉÃgÉ®è PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ½VAvÀ®Æ vÁAwæPÀ ¥Àjtw ºÉÆA¢zÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ±ÀQÛ CªÀ±ÀåPÀvÉ EgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ zÉñÀzÀ DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ fêÀ£± À ÊÉ °AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÄÀ ß ©ÃjzÉ. F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ°è ±ÀQÛ±Á° DAiÀÄÄzsÀªÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. ¸Á¥sïÖªÉÃgï ªÀÄvÀÄÛ ºÁqïðªÉÃgïUÀ¼ÀÄ eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ªÀÄÄRå ¨sÁUÀU¼ À ÁVªÉ. zÉñÀzÀ ¸ÀªÄÀ UÀæ GvÀà£ßÀ zÀ°è ¸Á¥sïÖªÃÉ gï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ 2 ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÉÃgï JA§ÄzÀÄ PÀA¥ÀÆålgï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ C¨sËwPÀ CAUÀªÁVzÀÄÝ, £ÁªÀÅ CzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. EzÀ£ÀÄß PÀA¥ÀÆålgï£À°è C¼ÀªÀr¹gÀĪÀ ¥ÉÆæÃUÁæA ªÀÄvÀÄÛ DeÉÕUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ JAzÀÄ ªÀtÂð¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ J¯ÉPÁÖç¤Pï GzÀåªÀÄzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ.

238

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

C©üªÈÀ ¢Ý : ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1994-95 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è ¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ°èzÀÝgÀÆ 2000 gÀ £ÀAvÀgÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ. 1995-96 gÀ°è ªÁ¶ðPÀ ªÀ»ªÁlÄ 4190 PÉÆÃn gÀÆ.UÀ¼À¶ÖzÀÄÝ 2004-05 gÀ ªÉüÉUÉ CzÀÄ 63,371 PÉÆÃngÀÆUÀ½UÉÃjvÀÄ. DzÀÝjAzÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀÅ Cw ªÀÄÄRå PÉÊUÁjPÉUÀ¼À¯ÉÆèAzÁ¬ÄvÀÄ. ¥Á²ÑªÀiÁvÀå gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁ£Àå ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀ®èzÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀÄzÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀzÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛªÉ. ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ gÀ¦üÛ£À DzÁAiÀÄ UÀ½¸ÀĪÀ «¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ½AzÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸À®Ä zÉñÀzÀ ««zÉqÉUÀ¼À°è C£ÉÃPÀ ‘¸Á¥sïÖªÉÃgï mÉPÁß®f ¥ÁPïð’ (STP) UÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ. ¸Á¥sïÖªÉÃgï mÉPÁß®f ¥ÁPïð ºÀAaPÉAiÀÄ £ÀPÉëAiÀÄ°è zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ¼À°è F PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. J¸ï.n.¦ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÄRå ªÀiÁUÀðªÀÇ DVzÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÉÃgïUÀ¼À ªÉÆvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åUÀ¼ÉgÀqÀgÀ°èAiÀÄÆ ¢éUÀÄtUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ ¤dPÀÆÌ Cw±ÀAiÀĪÁzÀ ¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ. C®èzÉ F GzÀåªÀĪÀÅ CªÉÄjPÁzÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï PÉëÃvÀQæ ÌAvÀ JgÀqÀÄ ¥ÀlÄÖ «¸Àg Û u À A É iÀiÁVzÉ. EwÛÃaUÉ «±Àé¨ÁåAPï K¥Àðr¹zÀ ¸À«ÄÃPÉA ë iÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÃÉ gïUÀ½UÉ C¥ÁgÀ ¨ÉÃrPɬÄgÀĪÀÅzÀÄ UÁæºPÀ g À ÄÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ PÀA¥ÀÆålgï ©r¨sÁUÀU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀg° À è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥É¤UÀ¼ÀÄ ¥Àæ¹zÀÞªÁVªÉ. ¨sÁgÀvz À ° À è PÀA¥ÀÆålgï GzÀåªÄÀ zÀ AiÀıÀ¹U ì É ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°g è ÄÀ ªÀ UÀtv  z À À £ÉÊ¥ÀÄtåvÉ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVzÉ. GvÁàzÀ£Á ªÉZÀÑzÀ C£ÀÄPÀÆ®ªÀÇ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÁgÀt. ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀjtvÀ PÁ«ÄðPÀ §®zÀ §UÉÎ DPÀ¶ðvÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ ¸Àµ à ª ÖÀ ÁVzÉ. CªÉÄÃjPÁzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvª À ÅÀ ¥À¥ æ A À ZÀz° À A è iÉÄà JgÀqÀ£ÉAiÀÄ Cw ºÉZÀÄÑ DAUÀè¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ. EzÀ®èzÉ 1800 PÀÆÌ C¢üPÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½zÀÄÝ, ªÁ¶ðPÀªÁV 67,785 PÀÆÌ ºÉaÑ£À vÁAwæPÀ ªÀÈwÛ¥ÀgÀjUÉ vÀg¨ À ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛª.É «£Áå¸À ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ºÁUÀÆ ¤zsÀðjvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À C£ÀĵÁ×£À, ¨ÁåAQAUï «ªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¯ÉêÁzÉë AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, PÀÈvÀPÀ ²ÃWÀæ UÀæºÀt ±ÀQÛ (PÀA¥ÀÆålgï¤AzÀ ¤ªÀð»¸À®àqÀĪÀ ªÀiÁ£ÀªÀ §Ä¢Þ ±ÀQÛ CUÀvÀå«gÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ LzÀ£ÉAiÀÄ ¦Ã½UÉAiÀÄ PÀA¥ÀÆålgï eÁ® EvÁå¢ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ vÀdÕ ¥ÀjtÂvÀgÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¹zÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ eÁUÀwPÀ ªÀiÁ£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è 43 zÉñÀUÀ¼À ¥Àw æ ¶×vÀ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À AiÉÆÃd£ÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ vÀAvÀe æ ÁÕ£À PÉÊUÁjPÉÆÃzÀåªÄÀ UÀ¼ÄÀ ¥ÀÆtðUÉƽ¹ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÆ PÀA¥ÀÆålgïUÀ¼ÀÄ CAvÀeÁð® ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ºÀAaPÉ : ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ EAzÀÄ zÉñÀzÁzÀåAvÀ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. DzÁUÀÆå zÀQët ¨sÁgÀvÀ gÁdåUÀ¼ÁzÀ PÀ£ÁðlPÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ F GzÀåªÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¥ÀÆtð ºÀvÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. C£ÉÃPÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ F gÁdåUÀ¼À°è ¸ÁܦvÀªÁVzÀÄÝ EªÀÅ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÀÄÄA¨ÉÊ, ¥ÀÄuÉ, ZÉ£ÉßöÊ, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, PÉÆîÌvÁ zɺÀ° ªÀÄvÀÄÛ £ÉÆAiÀiÁØUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. EzÀ®z è É J¯Áè «±Àé«zÁ央AiÀÄUÀ¼° À è ¸Á¥sïÖªÃÉ gï vÀAvÀe æ ÁÕ£z À À CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÌÉ §UÉÎ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

239 ¥ÀæªÀÄÄR ¸Á¥sïÖªÉÃgï ªÀÄvÀÄÛ ºÁqïðªÉÃgï GvÁàzÀPÀ PÀA¥É¤UÀ¼ÉAzÀgÉ-

D¯ÉÆÖøï, E£ï¥sÉÆù¸ÀÖªÀiïì, «¥ÉÆÃæ , rfl¯ï JQé¥ïªÉÄAmï(¨sÁgÀvÀ),eɤ ó vï PÀA¥ÀÆål¸ïð, mÁmÁ ºÀ¤ªÉ¯ï, AiÀÄƤPÁ¥ïð EAqÀ¹çÖøï, J¸ÉqÁ EAqÀ¹çÖøï, E£ï¥sÆ É Ã¹¸ï, ©.E.J¯ï.¸Á¥sïª Ö ÃÉ gï ¦.J¸ï.L.qÁmÁ EvÁå¢. EªÀÅ eÁUÀwPÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVzÀÄÝ ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀªÀÄä GvÁàzÀ£Á £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀªÀÅ CzÀgÀ°èAiÀÄÆ «±ÉõÀªÁV ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ Cw¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀÄ PÉÃAzÀæªÁVzÉ. EzÀjAzÁVAiÉÄà EzÀ£ÀÄß ¹°PÁ£ï ªÁå° D¥sï EArAiÀiÁ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÀÄÆ®vÀB CªÉÄjPÁzÀ PÁå°¥sÉÆäðAiÀiÁzÀ ¹°PÁ£ï PÀtªÉAiÀÄÄ F GzÀåªÀÄPÉÌ ºÉ¸ÀgÁVzÀÄÝ, ¨ÉAUÀ¼Æ À gÀ£ÄÀ ß EzÉà ºÉ¸j À ¤AzÀ PÀgA É iÀįÁVzÉ. ¨ÉAUÀ¼Æ À gÀ®èzÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ªÀÄAUÀ¼Æ À gÀÄ, GqÀĦ, ºÀħâ½î EvÁå¢UÀ¼À°è ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀÄzÀ ¨sÀ«µÀå : ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ «zÉò «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß UÀ½¹PÉÆqÀĪÀ ªÀÄÄRåªÀÄÆ®ªÁVzÉ. ºÁUÀÆ GzÉÆåÃUÀªÀPÁ±ÀUÀ½gÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉëÃvÀæªÀÇ DVzÉ. ªÁ¶ðPÀªÁV vÀg¨ À ÃÉ w ºÉÆA¢zÀ 40000PÀÆÌ C¢üPÀ L.n.ªÀÈwÛ¥g À j À UÉ ¨ÉÃrPÉ EgÀĪÀÅzÉAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ. L.n.ªÀÈwÛ¥ÀgÀjUÉ EgÀĪÀ ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ¸ÀàµÀÖ C¸ÀªÀÄvÉÆî£À EgÀĪÀÅzÀjAzÁV F PÉëÃvÀæªÀÅ d£ÀjUÉ C£ÉÃPÀ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Á¥sïÖªÉÃgï GzÀåªÀĪÀÅ 1990 jAzÀ®Æ C¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß PÁtÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¤zsð À j¸ÀĪÀ°è ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¥ÁvÀz æ Ás jAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvª À ÅÀ eÁÕ£ÁzsÁjvÀ ¸Á¥sïª Ö ÃÉ gï C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»w vÀAvÀe æ ÁÕ£À ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÉêÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¸À°¸ è ÄÀ ªÀÅzÀg° À è ¸Àz à Ás ðvÀäPª À ÁV CvÀÄå£ßÀ vÀ ªÀÄlÖz° À g è ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¤gÀƦ¹zÉ. gÀ¥ÄÀs Û : ¨sÁgÀvÀzÀ gÀ¦üÛ£À°è ¸Á¥sïÖªÉÃgï ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀgÀPÁVzÉ. ¸Á¥sïÖªÉÃgï gÀ¥sÀÛ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ¨sÁgÀvÀzÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï mÉPÁß®f ¥ÁPïð(STP) UÀ¼À£ÀÄß 1995 gÀ°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï ¸ÀA§A¢ü ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À gÀ¥sÀÄÛ «¨sÁUÀªÀÅ “PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÉÃgï ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À ¸Éêɔ UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.

240

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀzÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï ¸ÉêÉUÀ¼À gÀ ¥ s À Ä Û U À ¼ À Ä ªÀ i Á»w vÀ A vÀ æ e ÁÕ £ À ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ, ªÁtÂdå ¸ÀA§A¢üvÀ ºÉÆgÀUÄÀ wÛUÉ ¸ÉêÉU¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ EªÀÅUÀ¼À ªÀiË®åªÀÅ 2011-12 gÀ°è 51.8 ©°AiÀÄ£ïUÀ¼À¶ÖzÀÄÝ, ±ÉÃPÀqÁ 14.5 gÀµÀÄÖ ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ. PÀA¥ÀÆålgï ¸ÉêÉUÀ¼À gÀ¥sÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ MlÄÖUÀÆr C£ÀÄPÀª æ ÀĪÁV ±ÉÃPÀqÁ 75.2 gÀµÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃPÀqÀ 24.8 gÀ µ À Ä Ö ºÉ Æ A¢ªÉ . CªÉ Ä jPÁ ¨sÁgÀv¢ À AzÀ ¸Á¥sïª Ö ÃÉ gï ¸ÉêÉU¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ CwzÉÆqÀØ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀiÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ qÁmÁ ¸ÀA¥ÀPÀð eÁ®ªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÃÉ gï gÀ¥£ ÛÀs ÄÀ ß CxÀªÁ ¨sËwPÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀ£ÄÀ ß ¥ÉÆÃæ vÁ컸ÀÄvÀÛz.É L.n.PÉëÃvÀæzÀ¯ÁèVgÀĪÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ «¨sÁUÀUÀ½UÉ CzÀgÀ°èAiÀÄÆ DyðPÀ PÉëÃvÀæzÀ G¥À«¨sÁUÀUÀ½UÉ «¸ÀøÛ vÀ ¯Á¨sª À £ À ÄÀ ß vÀAzÀÄPÉÆnÖz.É F PÉÃë vÀª æ ÅÀ PÉêÀ® §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À ÄÀ ªÀiÁvÀª æ ® À z è É E¤ßvÀgÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀÄvÀÛzÉ. 10.4 GvÁàzÀPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É GzÁjÃPÀgÀt, SÁ¸ÀVÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ‘eÁUÀwÃPÀgÀt’ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ “¥Àæ¥ÀAZÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤gÁvÀAPÀ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À ºÀjªÀÅ EªÀÅUÀ¼Æ É A¢UÉ vÀAvÀe æ ÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ CjªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¥Àg¸ À àÀgÀ «¤ªÀÄAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄUÀÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ” JAzÀxð À . 1990 gÀ DgÀA¨sÀzÀ°è «zÉò §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ ¥ÀæªÉò¸À®Ä ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ zÉòÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÁUÀ eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É GAmÁUÀ®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. eÁUÀwÃPÀgÀtªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À À ««zsÀ PÉëÃvÀU æ ¼ À ° À è CAzÀgÉ GPÀÄÌ, OµÀzÀs GvÀà£ßÀ UÀ¼ÄÀ , ¥ÉmÆ É Ãæ °AiÀÄA, gÁ¸ÁAiÀĤPÀU¼ À ÄÀ , dªÀ½, ¹ªÉÄAmï, ªÀÄvÀÄÛ ©.¦.N (Business Process Out Sourcing) EvÁå¢UÀ¼° À è GAmÁ¬ÄvÀÄ. EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ PÉëÃvÀæzÀ°è CzÀgÀ°èAiÀÄÆ «±ÉõÀªÁV ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð eÁ®zÀ°è GAmÁzÀ wêÀæ ¥ÀæUÀw¬ÄAzÁV eÁUÀwÃPÀgÀtªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ ºÉaÑvÀÄ. 1991 gÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ vÀ£Àß

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

241

DyðPÀ ¤ÃwAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ zÉñÀzÉƼÀUÉ «zÉòÃAiÀÄ £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉUÉ C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆnÖvÄÀ . GzÁjÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ •

FVgÀĪÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ

•

C¸ÀàµÀÖvÉ CxÀªÁ zÀħð®vÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ

•

GvÁàzÀPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀvÉAiÀÄ°è£À ¸ÀĹÜgÀ ¨É¼ª À t À ÂUA É iÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÆ É ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è PÉÊPÉÆAqÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀæªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ;

•

PÉÊUÁjPÁ gÀºÀzÁj ¥ÀvÀæªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ

•

«zÉò vÀAvÀæeÁÕ£ÀPÉÌ GavÀ ¥ÀæªÉñÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.

•

«zÉò §AqÀªÁ¼À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ.

•

§AqÀªÁ¼À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀÅzÀÄ

•

vÉgÉzÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ.

•

ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV GvÀà£Àß vÀAiÀiÁjPÉUÉ ¤µÉÃzsÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÁgÀUÉÆAqÀ PÉÊUÁjPÁ ¸ÁܤÃPÀgÀt AiÉÆÃd£É.

eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ : eÁUÀwÃPÀgÀtªÀÅ F PɼÀPÀAqÀ ªÀÄÆgÀÄ «zsÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. •

DyðPÀ eÁUÀwÃPÀgÀt – EzÀÄ GvÁàzÀ£É, «¤ªÀÄAiÀÄ, ºÀAaPÉ ºÁUÀÆ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À PÀÄjvÀ ¹zÀÞvÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.

•

gÁdQÃAiÀÄ eÁUÀwÃPÀgÀt – CAvÀgÀgÁdå gÁdQÃAiÀÄ- DyðPÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À ¨É¼ÀªÀuÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁUÀwPÀ ¥Àj«ÄwAiÉƼÀUÉ EvÀåxÀðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQA Û iÀÄ ªÀÄÆ®PÀ C¼Àªr À ¹PÉƼÀĪ î À ¸ÀAeÉÕU¼ À £ À ÄÀ ß ªÀåPU ÛÀ Æ É ½Ã¸ÀĪÀÅzÀÄ EvÁå¢ ªÀ媸 À ÜÉ U¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀz Û .É

•

¸ÁA¸ÀÌøwPÀ eÁUÀwÃPÀgÀt- EzÀÄ GvÁàzÀ£É, «¤ªÀÄAiÀÄ ºÁUÀÆ WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ,CxÀð,£ÀA©PÉ,DAiÉÄÌ C©ügÀÄa ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åUÀ¼£ À ÄÀ ß ¥Àw æ ¤¢ü¸ÄÀ ªÀ ¸ÀAeÉÕU¼ À £ À ÄÀ ß ªÀåPÀÛUÆ É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ EvÁå¢ ªÀåªÀ¸ÜÉ U¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀÛz.É ¥ÀæªÀÄÄRªÁV eÁUÀwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¥ÀÆgÀPÀ ¸ÀA§AzsÀ«zÀÄÝ, EzÀjAzÁV ¥Àlt Ö UÀ¼° À è §zÀ¯ÁªÀuÉ £ÀUg À À ¥ÀjªÀvð À £É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖz° À è GAmÁUÀĪÀ ¸ÁAzs© À ðPÀ eÁUÀwÃPÀgt À zÀ ¥À¨ æ Ás ªÀ.

eÁUÀwÃPÀgt À zÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÄÀ : F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ GzÁjÃPÀgt À , SÁ¸ÀVÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgt À JA§ ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÄRå DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ 1.

gÀºÀzÁj ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀĺÁPÀĪÀÅzÀÄ

242

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀU¼ À ÄÀ

•

gÀPÀëuÉ, AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀzÀ §UÉÎ PÁ¼Àf EvÁå¢UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ 6 PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ G½zÉ®èªÀÅUÀ½UÉ PÉÊUÁjPÁ gÀºÀzÁj ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀĺÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

•

1956 jAzÀ®Æ EzÀÝ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉëÃvÀæPÉÌ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 17 jAzÀ 4PÉÌ PÀrvÀUÆ É ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

•

¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¨sÀzÀævÁ «¨sÁUÀ ºÁUÀÆ gÉ樀 ¸ÁjUÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉëÃvÀz æ À°èAiÉÄà G½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

•

¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À°è ¨sÁUÀ±ÀB ¥Á®ÄUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀjUÉ DºÁé£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ¤zsÀðj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

•

ºÉƸÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä EgÀĪÀ CrØ DvÀAPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ UÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĪÀÄw CUÀvÀå«®èzÀ «¨sÁUÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà PÉÊUÁjPÉUÉ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉUÉ ¥ÀƪÁð£ÀĪÀÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ CUÀvÀå«®è¢gÀĪÀÅzÀÄ. PÉêÀ® ¤UÀ¢vÀ Cfð £ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄ£À« ¸À°èPÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

2.

«zÉò £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉ : (Foreign Direct Investment) (FDI)

•

£ÀÆvÀ£À PÉÊUÁjPÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è «zÉò £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄÄ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖz° À è DyðPÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀézÉò §AqÀªÁ¼ÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

•

vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ, eÁUÀwPÀ ªÀÄlÖzÀ°è DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÁ eÁuÉä, C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ, £ÉʸÀVðPÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ §¼ÀPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀézÉò PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀjUÉ «zÉòà £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À PÉÆgÀvÉ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.

•

ªÉÄîÌAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ «zÉòà §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß GzÁjÃPÀgÀtUÉƽ¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ «zÉòà §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ zÉñÀzÉƼÀUÉ £ÉÃgÀªÁV ¥ÀæªÉò¸À®Ä ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ C£ÀĪÀÄw ¤ÃrzÉ.

•

¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ PÉÊUÁjPÁ gÀAUÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ WÉÆö¹zÉ.

•

¥Àj¸ÀgÀzÀ PÁgÀt¢AzÁV §ÈºÀvï £ÀUÀgÀzÉƼÀUÉ CxÀªÁ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä «gÉÆâü¹zÉ.

3.

SÁ¸ÀV §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉ

•

zÉòÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ gÀAUÀz° À è£À SÁ¸ÀV §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉzÁgÀg£ À ÄÀ ß DPÀ¶ð¸À®Ä PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß GzÁjÃPÀgÀtUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

•

£ÀÆvÀ£À «¨sÁUÀU¼ À ÁzÀ UÀtU  ¼ À ÄÀ , zÀÆgÀ ¸ÀA¥ÀPð À eÁ®, ºÉzÁÝj ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuU É ¼ À £ À ÄÀ ß SÁ¸ÀV PÀA¥É¤UÀ½UÉ vÉgÉAiÀįÁ¬ÄvÀÄ.

•

EµÉÖ¯Áè jAiÀiÁ¬ÄwUÀ¼À £ÀAvÀgÀªÀÇ «zÉò £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄÄ ¤jÃQëvÀ ªÀÄlÖzÀ°è®è.

•

C£ÀĪÀÄw ¥ÀqÉzÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊd «zÉò £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄ £ÀqÀÄªÉ zÉÆqÀØ CAvÀgÀ«zÉ. «zÉò ¸ÀºA À iÉÆÃUÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÄÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ºÉZ¼ ÑÀ ª À ÁVzÀÝgÆ À §AqÀªÁ¼ÀzÀ §ºÀÄ ¨sÁUÀªÅÀ zÉòÃAiÀÄ GvÀà£ßÀ UÀ¼ÄÀ ,

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

243

ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÉêÉU¼ À ÄÀ , J¯ÉPÁÖç¤Pïì ªÀÄvÀÄÛ J¯ÉQçÖP¯ À ïì ¸À®PÀgu À U É ¼ À ÄÀ , DºÁgÀ ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ qÉÊj GvÀ£ à ßÀ UÀ½UÁV §¼ÀPA É iÀiÁUÀÄwÛz.É eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ •

eÁUÀwÃPÀgÀtªÉAzÀgÉ zÉñÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ DyðPÀvÉAiÉÆqÀ£É («°Ã£ÀUÉƽøÀĪÀÅzÀÄ) ªÉÄüÉʸÀĪÀÅzÀÄ, LPÀåUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ JAzÀxÀð.

•

MAzÀÄ zÉñÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ zÉñÀPÉÌ §AqÀªÁ¼À, PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸À»vÀ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À ¸ÀÄUÀªÀÄ ¸ÁUÀuÉ, ªÁå¥ÀPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ vÀAvÀU æ ÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ zÉòAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀzÉñÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀàzsÉðAiÀÄÄ ºÉZÀÑ®Ä eÁUÀwÃPÀgÀtªÀÅ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.

¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖAvÉ EzÀÄ F PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ½UÉ C£ÀéAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. •

¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß «zÉò PÀA¥É¤UÀ½UÉ MzÀV¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ «zÉò £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉUÉ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

•

¨sÁgÀvÀPÉÌ §ºÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÀA¥É¤UÀ¼À ¥ÀæªÉñÀPÉÌ EgÀĪÀ CqÉvÀqÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

•

¨sÁgÀvÀzÉƼÀUÉ «zÉò ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀzÉÆqÀ£É ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥É¤UÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÉò¸À®Ä C£ÀĪÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÉñÀUÀ¼À°è ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä GvÉÛÃd£À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.

•

¥Áæx« À ÄPÀªÁV ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ vÀqU É ¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀÄAPÀ PÀlÄÖªÅÀ zÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ wêÀv æ g À ª À ÁzÀ GzÁjÃPÀgÀtzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.

•

DªÀÄzÀÄ vÉjUÉAiÀÄ «ÄwAiÀÄ£ÀÄß UÀt¤ÃAiÀĪÁV PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ

•

gÀ¥£ ÛÀs ÄÀ ß GvÉÃÛ f¸À®Ä GavÀ PÉÆqÀÄUÉU¼ À À §zÀ¯ÁV «¤ªÀÄAiÀÄzÀgÀ ºÉÆAzÁtÂPAÉ iÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉƼÀĪ î ÅÀ zÀÄ.

eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É eÁUÀwÃPÀgÀtªÀÅ ºÀ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ßAlÄ ªÀiÁrzÉ. EzÀÄ PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ C¥ÁgÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ §AqÀªÁ¼Àª£ À ÄÀ ß vÀA¢vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvz À À DyðPÀvÉAiÀÄÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä GvÉÛÃf¹vÀÄ. eÁUÀwÃPÀgÀt¢AzÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ «zÉò PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÁV zÉñÀzÀ C£ÉÃPÀ d£ÀjUÉ, GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ zÉñÀzÀ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃV¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À À ªÉÄÃ¯É eÁUÀwÃPÀgt À ¢AzÁV «zÉò PÀA¥É¤UÀ¼Æ É qÀ£É CvÀÄå£ßÀ vÀ ªÀÄlÖzÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgz É À vÁAwæPv À A É iÀÄ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ ºÁUÀÆ EzÀjAzÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À vÁAwæPÀ eÕÁ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß GzÁjÃPÀgÀtUÉƽ¸À®Ä eÁjUÉƽ¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ½AzÁV ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÆÃlåAvÀgÀ d£ÀvÉUÉ ºÉƸÀ CzsÁåAiÀĪÀ£Éßà vÉgɬÄvÀÄ. F DyðPÀ ¥ÀªÀðPÁ®zÀ CªÀ¢üAiÀÄÄ DyðPÀ gÀAUÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè PÉÃë vÀU æ ¼ À ° À è MmÁÖgÉ DyðPÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É CzÀÄãvª À ÁzÀ ¥À¨ æ Ás ªÀª£ À ÄÀ ß ©ÃjzÉ.

244

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀU¼ À ÄÀ

EzÀ®èzÉ eÁUÀwPÀ DyðPÀvÉAiÉƼÀUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀvÉ £ÉÊd CxÀðzÀ°è «°Ã£ÀªÁ¬ÄvÀÄ. £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É eÁUÀwÃPÀgÀt¢AzÀ GAmÁzÀ £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ; EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è «zÉò PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀézÉò PÀA¥É¤UÀ¼À £ÀqÄÀ «£À ¸Àz à ð És AiÀÄ£ÀÄß ºÉa¹ Ñ vÀÄ. «zÉò ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼ÄÀ , ¨sÁgÀwÃAiÀÄ GvÀ£ à ßÀ UÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀ°è GvÀª Û ÄÀ ªÁVzÀÄÝzj À AzÁV UÁæºÀPÀgÀÄ «zÉò ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÉƼÀî §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß PÀÄVιvÀÄ. EzÀÄ «±ÉõÀªÁV OµÀzsÀ GvÀà£Àß vÀAiÀiÁjPÉ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjvÀÄ. PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É eÁUÀwÃPÀgÀt¢AzÀ GAmÁzÀ £ÀPÁgÀvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV vÀAvÀæeÁÕ£À DUÀªÀÄ£ÀªÀÅ CªÀ±ÀåPÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV «±ÉõÀªÁV OµÀzsÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¹ªÉÄAmï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è §ºÀÄvÉÃPÀ d£ÀgÀ£ÀÄß GzÉÆåÃUÀUÀ½AzÀ vÉUz É ÄÀ ºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀªÀÇ ªÀÄvÀÄÛ £ÀPÁgÁvÀäPÀªÀÇ DVzÉ JA§ÄzÀÄ ¸Á©ÃvÀÄ ¥Àr¹zÉ. ¨sÁgÀvz À À PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ eÁUÀwÃPÀgt À ªÀÅ ¯Á¨sz À ÁAiÀÄPÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÉ ºÉÆgÀvÀÄ ªÀiÁgÀPÀªÀ®èzÀ DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ eÁjUÉƽ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÉÃPÀÄ. «zÉò ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ •

PÉ®ªÀÅ ¯Á¨sz À ÁAiÀÄPÀªÁVgÀĪÀ «¨sÁUÀU½ À UÉ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ºÉa£ Ñ À ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ¤Ãr ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß PÀqÉUÀt¹zÁUÀ «zÉò ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀzÉÆqÀ£É EgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀªÀÅ ªÀÄÄjzÀÄ ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ.

•

C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉñÀU¼ À À £ÀqÄÀ «£À CAvÀgz À ° À è ºÉZ¼ ÑÀ ª À ÅÀ AmÁUÀĪÀÅzÀÄ.

•

¸ÀézÉò §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ «zÉò £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄ §ºÀĨsÁUÀªÀÅ FUÁUÀ¯Éà C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À ¥Á¯ÁVzÉ. 1991-2000 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è PÉÊUÁjPÉÆÃzÀå«ÄUÀ¼À MlÄÖ AiÉÆÃfvÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ°è PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåPÉÌ ±ÉÃ.23, ±ÉÃ. 17 gÀµÀÄÖ UÀÄdgÁvï gÁdåPÉÌ, ±ÉÃ. 7 gÀµÀÄÖ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ºÁUÀÆ ±ÉÃPÀqÁ 6 gÀµÀÄÖ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¥Á¯Á¬ÄvÀÄ. G½zÀ gÁdåUÀ½UÉ GzÁjÃPÀgÀtzÀ ¯Á¨sÀ PÀrªÉÄ.

•

C¢üPÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀPÌÉ MlÄÖ §AqÀªÁ¼Àz° À è PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÀ 8 gÀµÄÀ Ö ¥Á®Ä ªÀiÁvÀæ zÀQÌz.É

•

ºÀ®ªÁgÀÄ jAiÀiÁ¬ÄwUÀ¼À £ÀqÀĪÉAiÀÄÆ F±Á£Àå gÁdåUÀ¼ÀÄ AiÉÆÃfvÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ°è PÉêÀ® ±ÉÃPÀqÀ 1 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ªÀiÁvÀæ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ.

•

vÉgÉzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁdåUÀ¼ÉÆqÀ£É DyðPÀªÁV zÀħð®«gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆð¸À®Ä ¸ÁzsåÀ «®è EªÀÅ PÉÊUÁjPÁ §AqÀªÁ¼ÀPÌÉ ¥À¸ æ ÁÛ¥U À ¼ À £ À ÄÀ ß DPÀ¶ð¸À®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀĪÀÅ¢®èªÁzÀÝjAzÀ F gÁdåUÀ¼ÀÄ vÉÆAzÀgÉUÀ½UÉƼÀUÁUÀÄvÀÛªÉ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ

245

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ UÀ¼ÄÀ I. F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ MAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹. 1.

PÉÊUÁjPÉ JAzÀgÉãÀÄ?

2.

AiÀiÁªÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆ® PÉÊUÁjPÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ?

3.

‘¨sÁgÀvÀzÀ eÁªÁ’ JAzÀÄ AiÀiÁªÀ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ?

4.

¨sÁgÀvÀzÀ PÀȶ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

5.

PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀªÉAzÀgÉãÀÄ?

6.

eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß CxÉÊð¹.

7.

¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ‘¹°PÁ£ï ªÁå°’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ?

8.

¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ £Áå¥sÁÛ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

9.

¨sÁgÀvÀzÀ CwzÉÆqÀØ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

10. PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÉÃgï JAzÀgÉãÀÄ? II. F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 4 jAzÀ 5 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹ 1.

±ÀÄzÀÞ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C±ÀÄzÀÞ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß w½¹, GzÁºÀgÀuÉ PÉÆr.

2.

ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ‘¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁåAZɸÀÖgï’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÉãÀÄ?

3.

PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸Á¥sïÖªÉÃgï mÉPÁß®f ¥ÁPïðUÀ¼ÀÄ J°èªÉ?

4.

C®Æå«Ä¤AiÀÄA£À G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹.

5.

¨sÁgÀvÀzÀ PÀA¥ÀÆålgï ¸Á¥sïÖªÉÃgï£À ¨sÀ«µÀåzÀ §UÉÎ §gɬÄj.

6.

DmÉÆêÉƨÉʯï GzÀåªÀĪÀÅ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¸À«ÄÃ¥À £É¯ÉUÉƼÀî®Ä PÁgÀtªÉãÀÄ?

7.

ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ. KPÉ?

8.

PÀ©â£À G¥À GvÀà£ÀßUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? w½¹.

9.

¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ £Á®ÄÌ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ ¸ÁܪÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

10. PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛ DzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉAiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÉãÀÄ?

246

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀU¼ À ÄÀ

III. F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 20 jAzÀ 30 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹ 1.

PÉÊUÁjPÁ ¸ÁܤÃPÀgÀtzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹.

2.

¨sÁgÀvÀzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

3.

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉAiÀÄ §UÉÎ ZÀað¹.

4.

¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¥ÉmÉÆæÃ-gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

5.

eÁÕ£ÁzsÁjvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

6.

¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄÄA§¬Ä -¥ÀÄuÉ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹.

7.

¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ½UÉ ¸ÀܼÁAvÀgÀUÉƼÀî®Ä PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

8.

eÁUÀwÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÉãÀÄ?

9.

¨sÁgÀvÀzÀ DmÉÆêÉƨÉʯï GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

10. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¹ªÉÄAmï PÉÊUÁjPÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ 1. ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ PÁSÁð£ÉUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr ªÀÄvÀÄÛ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹. 1.

««zsÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹.

2.

ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ ««zsÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

3.

¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è F PɼÀPÀAqÀ PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄw¹.

(1) dªÀiïµÉqï¥ÀÄgÀ

(6) CºÀªÀÄzÁ¨Ázï

(2) zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ

(7) ®Æ¢üAiÀiÁ£À

(3) gÀÆPÉð®

(8) PÉÆîÌvÀ

(4) «±ÁR¥Àlt Ö

(9) ªÀÄĶðzÁ¨Ázï

(5) ªÀÄÄA¨ÉÊ

(10) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

278

CzsÁåAiÀÄ-12 ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À ¥Àj¸ÀgÀ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ MAzÀÄ fë, ªÀåQÛ CxÀªÁ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ fêÀ£À «zsÁ£À CxÀªÁ PÁAiÀÄðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ £ÉgÉ-ºÉÆgÉAiÀÄ J¯Áè CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£Àå CxÀðzÀ°è ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ, £ÀªÀÄä£ÀÄß ¸ÀÄvÀÄÛªÀgÉ¢gÀĪÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ J¯Áè ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä ¥Àj¸ÀgÀ JA§ ¥ÀzÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁVzÉ. ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV JgÀqÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ½ªÉ. 1. ¸Áé¨sÁ«PÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ 2. ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ CxÀªÁ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸ÀgÀ. ¸Áé¨Ás «PÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¨sÆ À ¨sÁUÀ, d®¨sÁUÀ, ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®, fêÀªÄÀ AqÀ® F £Á®ÄÌ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ ¨sÀƸÀégÀÆ¥À, ²¯É, ªÀÄtÄÚ, R¤dUÀ¼ÀÄ, PÀgÁªÀ½, £À¢ªÀåªÀ¸ÉÜ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt ¸ÀªÀÄƺÀ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀªÁzÀÄzÀÄ. d£À¸A À SÉå, zsª À ÄÀ ð,¸ÀPÁðgÀ, gÁdQÃAiÀÄ ªÀ媸 À ÜÉ , ºÀ½,î ¥ÀlÖt, £ÀUg À U À ¼ À ÄÀ , ªÀ媸 À ÁAiÀÄ, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð, ²PÀët, «eÕÁ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÕÁ£À ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ CA±ÀUÀ½AzÀ PÀÆrgÀÄvÀz Û .É ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå ªÀiÁ°£Àå JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀÄ PÉnÖgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä §¼À¸À¯ÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À ««zsÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ ºÁ¤PÁgÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqÉUÉÆAqÀÄ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀÄ ¸ÀªÄÀ vÉÆî£À vÀ¥ÄÀ àªÅÀ zÀÄ. EzÀjAzÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ vÀ£ßÀ ¸ÀéZÒÀ vÉ PÀ¼z É ÄÀ PÉÆAqÀÄ ªÀiÁ£Àª¤ À UÉ ªÀiÁvÀª æ ® À èzÉ EvÀgÀ J¯Áè fêÀUÀ¼À C¹ÜvÀéPÉÌ zsÀPÉÌAiÀiÁV ºÁ¤PÁgÀPÀªÁV ¥Àjt«Ä¹gÀĪÀÅzÀÄ. EzÉà ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀiÁ°£ÀåªÁVzÉ. ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀiÁ°£Àåz° À è ºÀ®ªÀÅ «zsU À ½ À ªÉ. ªÀiÁ°£Àå PÁgÀPU À ¼ À ÄÀ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ°è ¸ÁUÁtÂAiÀiÁV, ºÉÃUÉ ºÀgr À PÉƼÀÄîvª ÛÀ ÇÉ Ã CzÀPÌÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£À媣 À ÄÀ ß ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå, d®ªÀiÁ°£Àå, ¨sÆ À ªÀiÁ°£Àå ªÀÄvÀÄÛ ±À§ÞªiÀ Á°£ÀåªA É zÀÄ «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. d®ªÀiÁ°£Àå ¤ÃgÀÄ J¯Áè §UÉAiÀÄ fëUÀ½UÉ CvÁåªÀ±åÀ PÀ. ªÀiÁ£Àª£ À À AiÀiÁªÀÅzÉà ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ ¤Ãj£À UÀÄtªÀÄlÖªÅÀ KgÀÄ¥ÉÃgÁzÀ°è CzÀ£ÀÄß d®ªÀiÁ°£ÀåªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¤Ãj£À ¨sËwPÀ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÁUÀÆ eÉÊ«PÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ ºÉÆAzÀĪÀªÀÅ. EzÀjAzÀ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀåPÉÌ ºÁ¤AiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¢£À ¤vÀåzÀ §¼ÀPÉ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, ªÁtÂdå ºÁUÀÆ EvÀgÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂ, ¸À¸Àå CxÀªÁ EvÀgÀ d°ÃAiÀÄ fëUÀ½UÉ ºÁ¤AiÀÄÄAmÁUÀĪÀÅzÀÄ d®ªÀiÁ°£ÀåªÁVzÉ. EzÀjAzÀ ¤ÃgÀÄ vÀ£ßÀ ¸ÀA é iÀÄA ±ÀÄ¢ÞÃPÀgt À ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß PÀ¼z É ÄÀ PÉÆAqÀÄ ªÀÄ°£ÀvÉ ºÉÆAzÀĪÀÅzÀÄ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

279

UÀAUÁ PÀÄA¨sÀ ªÉÄüÀ- Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥À«vÀæ £À¢. ¤Ãj£À ªÀiÁ°£ÀåzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ: d®ªÀiÁ°£ÀåªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÉʸÀVðPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁzÀ ¨sÀÆ ¸Àªv É ,À ¨sÆ À ¸Àg Û U À ¼ À À eÁgÀÄ«PÉ, C¤®UÀ¼ÄÀ , ªÀÄtÄÚ, R¤dUÀ¼ÄÀ , ¥Áæt, ¸À¸åÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ vÁådåU¼ À ÄÀ d®ªÀiÁ°£ÀåPÌÉ PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ. ¥À¸ æ ÄÀ v Û À d®ªÀiÁ°£ÀåªÅÀ £ÉʸÀVðPÀ PÁgÀtUÀ½VAvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ZÀlĪÀnPÉU½ À AzÀ¯ÃÉ ºÉZÁÑV ¸ÀA¨s« À ¸ÀÄvÀz Û .É ªÀiÁ£ÀªÀ£Éà d®ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ §ºÀÄ ªÀÄÄRå PÁgÀtPÀvÀð£ÁVgÀĪÀÅzÀÄ ±ÉÆÃZÀ¤ÃAiÀÄ ¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ. ªÀiÁ£Àª£ À ÄÀ vÀ£ßÀ PÉÊUÁjPÉ, PÀȶ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ ¤vÀåªÇÀ d®ªÀiÁ°£Àå GAlĪÀiÁqÀÄwÛzÁÝ£.É d®ªÀiÁ°£ÀåzÀ°è PÉÊUÁjPÉ ¥ÁvÀæªÉà §ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ. PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛ ªÀiÁqÀĪÀ vÁådåUÀ¼ÀÄ, PÀ®Ä¶vÀ ¤ÃgÀÄ, «µÀPÁj C¤®UÀ¼ÀÄ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ G½PÉUÀ¼ÀÄ, C£ÉÃPÀ ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ, zsÀƼÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆUÉ EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀÄ°£ÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ°£ÀåzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zsÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ°£ÀåzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ°£ÀåzÀ°è ¨sÁVAiÀiÁVgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ°£ÀåzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ

ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå

¸À®ágï DPÉìöÊqï (So2So3) £ÉÊmÉÆæÃd£ï DPÉìöÊqï, PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï, ºÉÊqÉÆæà PÁ§ð£ï, CªÉÆäAiÀiÁ, ¹Ã¸À, PÀ¯ÁßgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨Éj°AiÀÄA

PÀ°èzÀÝ®Ä,¥ÉmÉÆæÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ røɯï zÀºÀ£À, PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ, WÀ£ÀvÁådå «¯ÉêÁj, ZÀgÀAr ¤ÃgÀÄ ºÀjAiÀÄÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ

d®ªÀiÁ°£Àå

PÉlÖªÁ¸À£É, ¤Ãj£À°è PÀgÀV ¸ÁV¸À®àqÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ, CªÉÆäAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆjAiÀiÁ, £ÉÊmÉæÃmï,PÉÆèÃgÉÊqï, ¥ÀÆègÉÊqï, PÁ¨ÉÆð£ÉÃmïì, JuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ Væøï, QÃl£Á±ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ Qæ«Ä

ZÀgÀAr¤ÃgÀÄ,£ÀUÀgÀUÀ¼À PÉƼÀZÉ ¤ÃgÀÄ, PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ§gÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¤ÃgÀÄ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CtıÀQÛ GvÁàzÀ£Á WÀlPÀUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

280 £Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ, mÁ夣ï, ¤Ãj£À°ègÀĪÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ,¸À¯ÉáÃmï,¹Ã¸À, CgÉì¤Pï, ¥ÁzÀgÀ¸À, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï ºÁUÀÆ gÉÃrAiÉÆ «QgÀt ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ ¨sÆ À ªÀiÁ°£Àå

ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼À ªÀÄ® ªÀÄÆvÀæ ªÉÊgÁtÄ, ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ, PÉƼÉvÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ, QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À G½PÉ CA±ÀUÀ¼ÀÄ, PÁëgÀAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ, ¥ÀÆègÁAiÀÄqïì ªÀÄvÀÄÛ CtÄ-«QgÀt ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÄÀ

ªÀiÁ£Àª£ À À C£À¢Pü ÈÀ vÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ , ¥ÀjµÀÌgÀuÉ ªÀiÁqÀzÉ PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ ºÁPÀ®àqÀĪÀ vÁådåUÀ¼ÀÄ, QÃl ªÀÄvÀÄÛ Qæ«Ä£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ §¼ÀPÉ

±À§Þ ªÀiÁ°£Àå

C¸ÀºÀ¤ÃAiÀÄ ±À§Þ

«ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, ªÉÆÃmÁgÀÄ UÁrUÀ¼ÀÄ, gÉÊ®ÄUÁrUÀ¼ÀÄ, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzsÀĤPÀ ¥ÀæZÁgÀ eÁ»gÁvÀÄ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ

PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ©Ã¼ÀĪÀ ¤Ãj£À°è DªÀÄèUÀ¼ÀÄ,¯ÉÆúÀzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÀAiÀÄ£ÉÊqï ªÀÄvÀÄÛ ¸À¯ÉáÃmï gÁ¸ÁAiÀĤPÀU¼ À ÄÀ d®¨sÁUÀU¼ À ° À è ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀjAzÀ d®ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ fë-¥Àj¸ÀgÀ ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄÄ £Á±ÀUÆ É ¼ÀĪ î ÅÀ zÀÄ. DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ, PÁUÀzÀ PÉÊUÁjPÉ , ZÀªÀÄð ºÀzÀUÉƽ¸ÀĪÀ PÉÊUÁjPÉ, §tÚ, dªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß PÀ®Ä¶vÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR G¢ÝªÉÄUÀ¼ÀÄ. EAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ PÉëÃvÀæ¢AzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀ ªÀiÁ°£ÀåzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ CvÀå¢üPÀªÁVªÉ. ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU½ À AzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâg,À Qæ«Ä£Á±ÀPU À ¼ À ÄÀ d®¨sÁUÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÉÃgÀÄwÛª.É ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ¬ÄAzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ Qæ«Ä ºÁUÀÆ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ºÉaÑzÉ. F gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÂÚ£À ªÀÄÆ®PÀ CAvÀdð®ªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj CAvÀdð®zÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ºÀjAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ £ÉÊmÉæÃmï ¥Àª æ iÀ ÁtªÀÅ ºÉZ¼ ÑÀ ª À ÁVzÉ. wÃxÀðAiÀiÁvÉæ, zsÁ«ÄðPÀ ªÉÄüÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªÁ¸ÉÆÃzÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ®Æ ¸ÀºÀ d®ªÀiÁ°£Àå GAmÁUÀÄwÛz.É ¨sÁgÀvz À À ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ°è ºÀjAiÀÄĪÀ §ºÀÄvÉÃPÀ £À¢UÀ¼® É ª è ÇÀ vÉgz É À ZÀgAÀ rUÀ¼AÀ wzÀÄÝ, ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À §¼ÀPÉUÉ AiÉÆÃUÀåªÁV®è. £ÀUÀgÀ-¥ÀlÖtUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÁUÀÆ d£À zÀlÖuɬÄAzÁV M¼ÀZÀgÀArUÀ¼À ¤ÃgÀÄ vÀUÀÄÎ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÀjzÀÄ d®¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj ¤ÃgÀÄ PÀ®Ä¶vÀUÉƼÀÄîwÛzÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

281

UÀAUÁ ªÀÄvÀÄÛ AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢UÀ¼À ªÀiÁ°£ÀåzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ : £À¢ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå

ªÀiÁ°£ÀåUÉÆArgÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ°£ÀåzÀ ¸ÀégÀÆ¥À

ªÀiÁ°£Àå GAlĪÀiÁqÀĪÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À jÃw

(GvÀÛgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À,

J) PÁ£ï¥ÀÄgÀzÀ PɼÀ ¥Àª æ ÁºÀ

1.PÁ£ï¥ÀÄgÀ ¥Àlt Ö zÀ

PÁ£ï¥ÀÄgÀ, C®ºÁ¨Ázï,

©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ

©) ªÁgÀuÁ¹AiÀÄ Pɼ¥ À ª æÀ ÁºÀ

PÉÊUÁjPÉU½ À AzÀ ªÀiÁ°£Àå

ªÁgÀuÁ¹, ¥Álß ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ®ÌvÁÛ

¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À)

¹) ¥sg À PÀ ÁÌ ¨ÁågÉÃeï

2. £ÀUÀgÀUÀ¼À UÀȺÀ vÁådåUÀ¼ÀÄ

£ÀUg À U À ¼ À À UÀȺÀ vÁådåUÀ¼ÄÀ C¥ÁgÀ

3. £À¢UÀ¼° À è vÉð§gÀĪÀ

¥Àª æ iÀ ÁtzÀ°è £À¢UÉ

ºÉtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀvÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ

©qÀÄUÀqA É iÀiÁUÀÄwÛª.É

UÀAUÁ

AiÀĪÀÄÄ£Á (zɺ° À ªÀÄvÀÄÛ

J) zɺ° À ¬ÄAzÀ dA§¯ï

1.ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ

zɺ° À ªÀĺÁ£ÀUg À ª À ÅÀ ¨sÁj

GvÀg Û À ¥Àz æ ÃÉ ±À)

£À¢AiÀĪÀgV É £À ¨sÁUÀ

gÁdåU¼ À ÄÀ AiÀĪÀÄÄ£Á ¤ÃgÀ£ÄÀ ß

¥Àª æ iÀ ÁtzÀ UÀȺÀ vÁådå ªÀÄvÀÄÛ

©) ªÀÄxÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ DUÀæ

¤ÃgÁªÀj GzÉÝñÀU½ À UÉ

M¼ÀZg À A À r ¤ÃgÀ£ÄÀ ß AiÀĪÀÄÄ£ÉUÉ

§¼ÀPÉ ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀÄ.

¸ÉÃj¸ÀÄwÛz.É

2.PÀȶ ZÀlĪÀnPÉU½ À AzÀ £À¢ ¤ÃgÀÄ PÀ®Ä¶vÀUÆ É ArzÉ. 3.UÀȺÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ vÁådåUÀ¼ÀÄ AiÀĪÀÄÄ£ÉUÉ ¸ÉÃj AiÀĪÀÄÄ£ÉAiÀÄÄ vÉgz É À ZÀgA À rAiÀiÁVzÉ.

d®ªÀiÁ°£ÀåzÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ: ªÀiÁ£ÀªÀ, ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£Àå fëUÀ¼À DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É d®ªÀiÁ°£Àå PÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæwPÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄ GAlĪÀiÁqÀÄwÛªÉ. PÀ®Ä¶vÀ ¤Ãj£À ¸ÉêÀ£É¬ÄAzÀ Cw¸ÁgÀ, PÀgÀĽ£À PÁ¬Ä¯ÉUÀ¼ÀÄ, ºÉ¥m À ÊÉ n¸ï ºÁUÀÆ EvÀgÉ gÉÆÃUÀU¼ À ÄÀ GAmÁUÀÄvÀÛª.É «±Àé DgÉÆÃUÀå ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀg¢ À AiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ ¨sÁgÀvz À ° À è ±Éà 25 gÀµÀÄÖ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ PÀ®Ä¶vÀ ¤Ãj£À ¸ÉêɣɬÄAzÀ¯Éà §gÀÄvÀÛªÉAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå ªÁAiÀÄgÁ²AiÀÄ°è ¸ÉÃ¥ÀðqÉUÉƼÀÄîwÛgÀĪÀ C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ºÉÆUÉ, «µÀ¥ÀÆjvÀ C¤®UÀ¼ÀÄ, zsÀƽ£À PÀtUÀ¼ÄÀ , PÁªÀ¼,À PÉlª Ö Á¸À£É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ½AzÀ ªÁAiÀÄĪÀÄ°£ÀUÆ É ¼ÀÄw î z Û .É EzÀ£ÄÀ ß ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå PÀgA É iÀįÁVzÉ.

282

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ¸ÀƸÀĪÀ ¸À»¸À®¸ÁzsÀåªÁzÀ «µÀ¥ÀÆjvÀ ºÉÆUÉ ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ : ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå ºÀ®ªÀÅ PÁgÀtUÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. 1) PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ røÀ¯ï £ÀAvÀºÀ ºÀ®ªÀÅ ±ÀQÛ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À «Äw «ÄÃjzÀ Gj¸ÀÄ«PÉ.

ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁ°£ÀåzÀ ««zsÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

283

¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ? Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀ dUÀwÛ£À 10 £À¢UÀ¼ÀÄ • ¹mÁgÀªiÀ ï £À¢- EAqÉÆãÉòAiÀiÁ

eÉÆÃqÁð£ï -E¸Éæïï

• UÀAUÁ£À¢-¨sÁgÀvÀ

AiÀiÁAUï-mÉÊ-QAiÀiÁAUï- ZÉÊ£Á

• ªÀiÁ£ïvÁAd -jAiÀiÁZÀ£É¯ÉÆ £À¢ CeÉðAmÉÊ£Á

ªÀiÁj¯ÉÆêÁ£À¢-¦ü°¥ÉÊ£ïì

• §ÄjUÀAUÁ£À¢-¨ÁAUÁèzÃÉ ±À

¸Ágï£ÉÆ £À¢-El°

• AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢ -¨sÁgÀvÀ

«Ä¹ì¹ì¦à £À¢ -C.¸ÀA.¸ÀA.

ªÀÄÆ® :- °¸ïÖ qÉÆøï PÁªÀiï ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ? Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀ dUÀwÛ£À 10 £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ •

CºÁéeï -EgÁ£ï

PÉgïªÀiÁ£ï µÁ-EgÁ£ï

• G¯Áè£ï §lÆgï-ªÀÄAUÉÆðAiÀiÁ

¥ÉµÁªÀgï -¥ÁQ¸ÁÛ£À

• ¸À£Á£ïzÁeï-EgÁ£ï

UÁ§ÆgÉÆãï -¨ÉÆÃlìªÁ£À

• ®Æ¢üAiÀiÁ£À-¨sÁgÀvÀ

AiÀiÁ ¸Ëeï -EgÁ£ï

• PÉÖlÖ -¥ÁQ¸ÁÛ£À

PÁ£ï¥ÀÄgÀ-¨sÁgÀvÀ

ªÀÄÆ® : W.H.O 2) PÉÊUÁjPÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ ºÉaÑ£À ¥Àª æ ÀiÁtzÀ «µÀ¥ÀÆjvÀ C¤®UÀ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqÉUÉÆAqÀÄ ªÁAiÀÄÄgÁ² ¸ÉÃgÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ. 3)UÀtU  ÁjPɬÄAzÀ ¨sÁj ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ zsÆ À ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqA É iÀiÁV ªÁAiÀÄÄ«£À°è «Ä±Àª æ ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ. 4)ªÁAiÀÄÄgÁ²AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄ°£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¸À®ágï DPÉìöÊqï, £ÉÊmÉÆæÃd£ï, EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï, EAUÁ®zÀ ªÀiÁ£ÁPÉöì Êqï, ¹Ã¸À ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯ÁßgÀÄ PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉU½ À AzÀ «¸Àdð£ÉUÆ É AqÀÄ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ® ¸ÉÃ¥ÀðqÉAiÀiÁV ªÁAiÀÄÄgÁ² ªÀÄ°£ÀUÉƼÀÄîwÛzÉ. ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£ÀåzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀlÖt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå GAmÁVzÉ. EzÀjAzÀ d£Àg° À è G¹gÁlzÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÄÀ , £ÉUr À , £Àgz À ˧ð®å PÀAqÀÄ §gÀÄwÛz.É £ÀUg À U À ¼ À ° À è zÀlÖ ºÉÆUɬÄAzÀ PÁªÀ¼À-¸ÁäUï,DªÀÄè ªÀÄ¼É ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ GµÁÚA±ÀzÀ KjPÉ GAmÁUÀÄwÛzÉ.

284

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄïÁUÀĪÀ ªÀiÁgÀPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ

±À§ÞªÀiÁ°£Àå C¸ÀºÀ¤ÃAiÀĪɤ¸ÀĪÀ ±À§ÞªÀ£ÀÄß ±À§ÞªÀiÁ°£ÀåªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. C»vÀPÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ±À§ÞªÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ ±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåªA É zÀÄ ¥ÀjUÀt¸  § À ºÀÄzÀÄ. EzÀPÌÉ PÁgÀt ±À§ÞzÀ wêÀv æ É CxÀªÁ PÀPð À µÀv.É EzÀÄ £ÀªÄÀ UÉ ¨sËwPÀ, zÉÊ»PÀ, ºÁUÀÆ ªÀiÁ£À¹PÀ MvÀÛqÀ ºÁUÀÆ QjQjAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

zɺÀ° £ÀUÀgÀzÀ ªÁºÀ£À zÀlÖuÉ PÀtðPÀoÉÆÃgÀ C¸ÀºÀ¤ÃAiÀÄ ¸ÉÊgÀ£ï ±À§Þ

EA¢£À vÀAvÀe æ ÁÕ £À AiÀÄÄUÀªÅÀ ºÉƸÀ ºÉƸÀ «©ü£Àß AiÀÄAvÀæUÀ¼À D«µÁÌgPÀ ÌÉ PÁgÀtªÁVzÉ. AiÀÄAvÀU æ ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃmÁgÀÄ ªÁºÀ£U À ¼ À À ±À§ÞªÅÀ EAzÀÄ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À d£ÀgÀ fêÀ£ÀzÀ C«¨sÁdå CAUÀªÁVzÉ. vÁAwæPÀ P˱À®å, Që¥U æÀ w À AiÀÄ PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢Þ, vÁAwæPÀ ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼A É iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ d£À¸A À SÉå ±À § ÞªÀ i Á°£À å ªÀ £ À Ä ß ªÀ Ä vÀ Û µ À Ä Ö G®âtUÉƽ¹zÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

285

±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÄÀ : ±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåªÅÀ ««zsÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀz Û .É CªÀÅUÀ¼AÉ zÀgÉ 1)PÉÊUÁjPÉU¼ À ÄÀ , AiÀiÁAwæÃPÀÈvÀ PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¼ÉAiÀÄ PÀlÖqÀUÀ¼À£ÀÄß £É®¸ÀªÀĪÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, «ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ 2) ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÉÊgÀ£ï, ««zsÀ zsÁ«ÄðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è §¼À¸ÀĪÀ zsÀé¤ ªÀzsÀðPÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ 3) ¨sÁj ¥ÀæªÀiÁtzÀ ±À§ÞªÀiÁ°£ÀåªÀÅAlĪÀiÁqÀĪÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀAZÁgÀ. 4) §AzÀgÄÀ UÀ¼° À è ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß vÀÄA§ÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ E½¸ÀĪÀ ZÀlĪÀnPÉU½ À AzÀ®Æ ¸ÀºÀ ±À§Þ ªÀiÁ°£Àå ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ . ±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåzÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : ±À§ÞzÀ wêÀævÉAiÀÄ£ÀÄß qɹ§¯ï (dB) ªÀiÁzsÀåªÀÄ¢AzÀ C¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. £ÁUÀjÃPÀvÉ ºÁUÀÆ DzsÀĤPÀ fêÀ£ÀzÉÆqÀ£É ±À§ÞªÀiÁ°£ÀåªÀÅ ºÁ¸ÀĺÉÆPÁÌVzÉ. ««zsÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ±À§ÞzÀ wêÀævÉ d£ÀgÀ ªÀiÁ£À¹PÀ ºÁUÀÆ zÉÊ»PÀ DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É GAlĪÀiÁqÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À ¥ÀnÖ¬ÄAzÀ w½AiÀħºÀÄzÀÄ. ±À§ÞzÀ wêÀævÉ ªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ GAmÁUÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ±À§ÞzÀ wêÀævÉ

¥ÀjuÁªÀÄ

65 qɹ§¯ï

¸ÁzsÁgÀt

80 qɹ§¯ï

Qj Qj

88 qɹ§¯ï

ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ PÉýzÀgÉ QªÀÅqÀvÀ£À

110 qɹ§¯ï

¸À»¸À®¸ÁzsÀå

135 qɹ§¯ï

£ÉÆêÀÅ

¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉ?Û dUÀw£ Û À CwºÉZÄÀ Ñ ªÀÄ°£ÀUÆ É AqÀ zÉñÀU¼ À ÄÀ gÁåAPï

zÉñÀ

CO2 ©qÀÄUÀqÉ ¥Àª æ iÀ Át

1.

ZÉÊ£Á

2395 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 44 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

2.

AiÀÄÄ.J¸ï.J.

1403 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 11 gÀµÀÄÖ E½PÉ

3.

¨sÁgÀvÀ

596 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 43 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

4.

gÀµÁå

449 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 2 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

5.

d¥Á£ï

336 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 1 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

6.

dªÀÄð¤

200 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 4 gÀµÀÄÖ E½PÉ

7.

Eg磕

159 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 19 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

8.

zÀQët PÉÆjAiÀiÁ

157 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 22 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

9.

EAqÉÆãÉòAiÀiÁ

146 «Ä°AiÀÄ£ï §£ÀÆßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 52 gÀµÀÄÖ ºÉZÀѼÀ

10.

PÉ£q À Á

144 «Ä°AiÀÄ£ï l£ÀÄßUÀ¼ÄÀ

±ÉÃ. 4 gÀµÀÄÖ E½PÉ

ªÀÄÆ®: Cxïð ¥Á°¹ E£ïìnlÆåmï

5 ªÀµð À CªÀ¢Aü iÀÄ°è ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

286

ªÁAiÀÄÄ ªÀÄvÀÄÛ ±À§Þ ªÀiÁ°£Àå PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä K£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ •

£ÁªÀÅ §¼À¸ÀĪÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ CwAiÀiÁV ºÉÆUÉ GUÀļÀÄ¢gÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

•

£ÀªÀÄä £ÉgɺÉÆgÉAiÀĪÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßûvÀgÀÄUÀ¼ÀÄ zÀUÀ zÀUÀ GjAiÀÄĪÀ CVßeÁé¯É GAlĪÀiÁqÀzÀAvÉ CjªÀÅ ªÀÄÆr¹, ªÀÄ£ÀªÉÇ°¸ÀĪÀÅzÀÄ. mÉÊAiÀÄgïUÀ¼ÀÄ E®èªÉ ¥Áè¹ÖPï ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉAQ ºÀaÑ ¸ÀÄqÀĪÀÅzÀjAzÀ «µÀPÁj C¤®UÀ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqÉUÉÆAqÀÄ UÁ½AiÀÄ°è ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. DzÀÄzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß Gj¸ÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.

•

¢Ã¥ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¥ÀmÁQUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅ¢®èªÉAzÀÄ ¥ÀæweÉÕªÀiÁr ¥Á°¸À¨ÉÃPÀÄ.

•

£ÀªÀÄä £ÉgɺÉÆgÉAiÀĪÀgÀÄ «±ÉõÀªÁV gÁwæAiÀÄ ªÉüÉAiÀÄ°è ±À§Þ E®èªÉ UÀ®¨sÉ GAlĪÀiÁrzÀgÉ CAvÀªÀgÀ ªÀÄ£ÀªÉÇ°¹ ªÉÄ®ÄzsÀé¤AiÀÄ°è n.«., gÉÃrAiÉÆ, ªÉÄÊPï¸Émï EvÀgÉ §¼À¸À®Ä w½¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÀºÀPÀj¸À¢zÀÝgÉ ¥ÉÆðøÀjUÉ zÀÆgÀÄ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß PÁqÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À°è ±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåªÀÇ ¸ÀºÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀÄPÁj ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. £ÀUÀgÀUÀ¼À ªÁºÀ£À zÀlÖuÉ ªÀÄvÀÄÛ ±À§ÞªÀiÁ°£Àå¢AzÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£Àg° À è C¢üPÀ gÀPz ÛÀ Æ É vÀq Û ,À £ÀgÀ z˧ð®å, G¹gÁlzÀ vÉÆAzÀg,É C¸Àª Û iÀ ÁzÀAvÀºÀ SÁ¬Ä¯ÉU¼ À ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁUÀÄwÛzÄÀ Ý, £ÀUÀgÀUÀ¼À ¸ÁªÀiÁ£Àå fêÀ£À zÀĸÀÛgÀªÁUÀÄwÛzÉ. zÀlÖ ªÁºÀ£À ¸ÀAZÁgÀ d£ÀgÀ £ÉªÀÄä¢ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAwAiÀÄ£ÀÄß PÉr¹, ºÀ®ªÀÅ ªÉÃ¼É C¥ÀWÁvÀUÀ½UÀÆ PÁgÀtªÁVzÉ. ±À§ÞªÀiÁ°£ÀåzÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄ¢AzÀ ¥À±ÀÄ-¥ÀQë ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÆ ºÉÆgÀvÁV®è. CªÀÅUÀ¼À GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀðªÀÇ ¸ÀºÀ PÀÄAnvÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ £À²¸ÀÄwÛªÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ ? ªÉƨÉÊ¯ï ¥sÆ É Ã£ïUÀ¼À ««zsÀ jAUï mÉÆãï vÀgAÀ UÀU¼ À ÄÀ UÀħâaU Ñ ¼ À ÄÀ CªÀ¸Á£ÀzÀ CAaUÉ vÀ®Ä¥À®Ä PÁgÀtªÁVªÉ.

WÀ£À vÁådå AiÀiÁªÀÅzÉà §UÉAiÀÄ C£ÀUÀvÀåªÁzÀ CxÀªÁ ©¸ÁrzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÁådåªÀ¸ÄÀ ÛUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÁ¸Àz,À ªÁtÂdåz,À PÉÊUÁjPÉU¼ À ,À UÀtU  ÁjUÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ媸 À ÁAiÀÄzÀ »ÃUÉ ªÀiÁ£Àª£ À À ZÀlĪÀnPÉU½ À AzÀ ©¸ÁqÀ®àlÖ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¥ÉÃ¥Àgï,UÁf£À ¨Ál®ÄUÀ¼ÀÄ, ¥Áè¹ÖPï ¨Ál¯ï ªÀÄvÀÄÛ PÀªÀgïUÀ¼ÀÄ, PÀ©âtzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ªÁºÀ£ÀzÀ ©r¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, UÀȺÀ¤ªÀiÁðt ¥ÀjPÀgÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀvÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ, DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ EvÁå¢ ºÀ®ªÀÅ §UÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ©Ã¢AiÀÄ°è E®èªÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀzÀ°è ºÀgÀqÀ®ànÖzÀÄÝ, ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄwÛzÝÀ °è CAvÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß WÀ£À vÁådå ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À A É zÀÄ ¥ÀjUÀt¸  ¯ À ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À ¤ªÀðºÀu,É ¸ÀéZÒÀ vÉ ºÁUÀÆ ¥Àj¸Àgz À À ¤ªÀðºÀuU É É Cw CUÀvåÀ ªÁVzÉ. vÁådå ªÀ¸ÄÀ U Û ¼ À À GvÁéz£ À A É iÀÄ£ÀÄß ªÀ媹 À Üvª À ÁV ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ, ±ÉÃRj¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ, «AUÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÀÄ£Àgï GvÁézÀ£ÉUÉ §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß vÁådå ªÀ¸ÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ M¼ÀUÉÆArzÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

287

WÀ£ÀvÁådåzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ: JgÀqÀÄ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ WÀ£À vÁådåªÀÅ ¤ªÀiÁðtªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÁ¸À¸ÀܼÀzÀ vÁådå ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À ÄÀ -ªÁ¹¸ÀĪÀ ªÀÄ£É ºÁUÀÆ ¥Àz æ ÉñÀzÀ°è CqÀÄUÉ vÀAiÀiÁj ºÁUÀÆ DºÁgÀ §r¸ÀÄ«PɬÄAzÀ GAmÁUÀĪÀ vÁådå PÁUÀzÀ, ¥Áè¹ÖPï, §mÉÖ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÁ¸À¸ÀܼÀzÀ vÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ. PÉÊUÁjPÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ©Ã¼ÀĪÀ GzÁºÀgÀuÉUÉ: ZÀªÀÄð ºÀzÀ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÁUÀĪÀ vÁådåUÀ¼ÀÄ-§tÚ,gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ¥Áè¹ÖPï GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ, gÀ§âgï ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À ÄÀ , ¯ÉÆúÀzÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ R¤d vÁådåUÀ¼£ À ÄÀ ß PÉÊUÁjPÁ vÁådåUÀ¼A É zÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ: vÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV ±ÉÃRj¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ, «¯ÉêÁj ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå. E®è¢zÀÝ°è ºÀ®ªÁgÀÄ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄvÀÛªÉ.

288

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¨ÉAUÀ¼Æ À gÀÄ £ÀUg À z À À WÀ£À vÁådå gÁ²AiÀÄ MAzÀÄ £ÉÆÃl

1) WÀ£À vÁådåUÀ½AzÀ zÀĪÁð¸À£É GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÉÆtUÀ¼ÀÄ, ºÀzÀÄÝUÀ¼ÀÄ, E°UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉƼÉîUÀ¼ÀÄ G®âtUÉÆAqÀÄ mÉÊ¥sÁ¬Äqï, Cw¸ÁgÀ, ªÀįÉÃjAiÀiÁ, PÁ®gÁ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ SÁ¬Ä¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀgÀqÀÄvÀÛªÉ. 2) vÁådåUÀ¼ÀÄ gÀ¸ÉÛUÀ¼À°è ºÀgÀr, UÁ½AiÀÄ°è vÀÆj ºÉÆÃV, ¤Ãj£À°è ¸ÉÃj ªÀiÁ°£Àå GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÉǪÉÄä CAvÀdð®ªÀÇ ¸ÀºÀ ªÀÄ°£ÀUÉƼÀÄîvÀÛzÉ. 3) £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À PÉÊUÁjPÁ vÁådåUÀ¼ÀÄ,gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ZÀgÀAr ¤ÃgÀÄ £À¢UÀ¼À°è ¨ÉgÀvÀÄ ¸ÀéZÀÑ ¤ÃgÀÆ ¸ÀºÀ ªÀÄ°£ÀªÁUÀÄvÀz Û .É EAvÀºÀ ¤Ãj£À ¸ÉêÀ£¬ É ÄAzÀ d£ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À±ÄÀ -¥ÀQë ¥ÁætU  ¼ À À DgÉÆÃUÀåªÅÀ KgÀÄ ¥ÉÃgÁV gÉÆÃUÀ -gÀÄf£ÀUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄvÀÛªÉ. £ÀUg À À vÁådå «¯ÉêÁj : £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è C¥ÁgÀ ¥Àª æ iÀ ÁtzÀ ªÉÊ«zÀåªÄÀ AiÀÄ vÁådåU¼ À ÄÀ AmÁUÀÄvÀª Û .É £ÀUg À À vÁådå ¤ªÀðºÀuÉ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ UÀA©ügÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀUÀ¼ÁzÀ ªÀÄÄA¨ÉÊ, PÉÆ®ÌvÁÛ ZÉ£ÉÊ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ EvÁå¢ £ÀUÀgÀUÀ¼À ±ÉÃ. 90 gÀµÀÄÖ vÁådåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀæºÀªÀiÁr «¯ÉêÁj ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. WÀ£À vÁådåUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj¸ÀÌj¹, ¥ÀævÉåÃQ¹ ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. vÁådåUÀ¼À£ÀÄß UÉƧâgÀªÁV, GgÀĪÀ¯ÁV ªÀÄvÀÄÛ ±ÁR «zÀÄåvï GvÁࢸÀ®Ä §¼À¸ÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ¥ÉÃ¥Àgï, ¥Áè¹ÖPï ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï GvÁàzÀ£ÉUÉ §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. C®èzÉ PÉ®ªÀÅ vÁådåUÀ½AzÀ eÉÊ«PÀ C¤®ªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ¸ÀA¸ÀÌj¸ÀzÀ vÁådåUÀ½AzÀ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®PÉÌ «ÄxÉãï£ÀAvÀºÀ «µÀPÁj C¤®UÀ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄwÛªÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

289

ªÀÄtÂÚ£À ªÀiÁ°£Àå (¨sÆ À ¸Àªv É )À ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀAqÀħgÀĪÀ vɼÄÀ ªÁzÀ CxÀªÁ ¸Àr®ªÁzÀ ¥Àzg À ª À ÃÉ ªÀÄtÄÚ. ªÀÄtÄÚ ¸À¸åÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀöë ä fëUÀ¼À ¨É¼ª À t À U  U É É CUÀvåÀ ªÁzÀ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ. ¸À¸åÀ U½ À AzÀ GvÁࢸÀ®àqÄÀ ªÀ DºÁgÀªÀÅ fêÀ ªÀÄAqÀ®zÀ J¯Áè ¥ÁætÂUÀ½UÉ DzsÁgÀªÁVzÀÄÝ, eÉÊ«PÀ ªÀÄAqÀ®zÀ C¹ÜvÀéPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è GAmÁVgÀĪÀ D»vÀPÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ºÁUÀÆ UÀÄtªÀÄlÖzÀ°è£À PÀĹvÀªÀ£ÀÄß ªÀÄtÂÚ£À ªÀiÁ°£Àå JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ªÀÄtÂÚ£À ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ CzÀgÀ GvÁézÀ£Á ±ÀQÛAiÀÄÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. ºÀjAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, UÁ½, »ªÀÄ, ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ C¯É ªÉÆzÀ¯ÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ PÀvÀÈUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÚ£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV ¸ÀªÉ¹ ¸ÁV¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À C£ÉÃPÀ QæAiÉÄUÀ½AzÀ®Æ ¸ÀºÀ ªÀÄtÂÚ£À ªÀiÁ°£Àå GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. ®PÁëAvÀgÀ ªÀµð À UÀ½AzÀ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀĪÀ ¸ÀÆPÀëöäªÁzÀ ªÀÄtÄÚ PÉ®ªÉà UÀAmÉU¼ À ° À è CxÀªÁ ¢£ÀU¼ À ° À è ¸ÁV¸À®àlÄÖ ªÀÄt£ Ú À GvÁézÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ PÀÄApvÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄìĸÀĪÀÅzÀÄ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå £Á±À ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ ºÉZÁÑUÀ®Ä PÁgÀtªÁVªÉ. PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ¤Ãj£À §¼ÀPɬÄAzÀ vÀUÀÄÎ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¤ÃgÀÄ vÀÄA© C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVªÉ. PÉ®¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ eËUÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀgÉ, PÉ®ªÀÅ PÁëgÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄtÂÚ¤AzÀ PÀÆrªÉ. C®èzÉ ªÀÄtÂÚ£À vÉƼɸÀÄ«PɬÄAzÀ eÉÊ«PÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ D¼ÀPÉÌ ¸ÁV¸À®àlÖ ªÀÄtÂÚ£À ªÀÄ°£ÀvÉ GAmÁVzÉ. EªÉ®è PÁgÀtUÀ½AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶUÉ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©Ã¼ÀÄ ©¢ÝgÀĪÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. ««zsÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ ©Ã¼ÀÄ ©¢ÝgÀĪÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁªÀgÄÀ ¥Àª æ iÀ Át ºÉZÁÑV PÀȶUÉ ®¨såÀ «gÀĪÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É MvÀq Û À ºÉZÁÑUÄÀ wÛz.É KjPÉAiÀiÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß F ªÀÄÄA¢£À CAQ-CA±ÀUÀ½AzÀ w½AiÀħºÀÄzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ «AUÀqÀuÉ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ

±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ ¨sËUÉÆýPÀ «¹ÛÃtð

¸Áé¨sÁ«PÀªÁV ¸ÀªÉvÀPÉÆÌüÀUÁVgÀĪÀ ¨sÀÆ«Ä

2.4

¸Áé¨sÁ«PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ ªÀiÁ°£ÀåPÉÆ̼ÀUÁVgÀĪÀ ¨sÀÆ«Ä

7.51

ªÀiÁ£ÀªÀ¤AzÀ ªÀiÁ°£ÀåªÁVgÀĪÀ ¨sÀÆ«Ä

5.88

MlÄÖ ªÀiÁ°£ÀåUÉÆArgÀĪÀ ¨sÀÆ«Ä

15.79

§AdgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉøÁAiÉÄÃvÀgÀ ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä

2.18

MlÄÖ ©Ã¼ÀÄ ¨sÆ À «Ä

17.97

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

290

CgÀtå£Á±À ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉà GzÉÝñÀUÀ½UÉ «ªÉÃZÀ£É¬Ä®èzÉ C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrAiÀÄĪÀÅzÀÄ E®èªÉ vÉgÀªÀÅUÉƽ¸ÀĪÀÅzÉà CgÀtå£Á±ÀªÁVzÉ. CgÀtå£Á±À¢AzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ fë £É¯ÉUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ ¤£ÁðªÀĪÁUÀÄwÛª.É

«ªÉÃZÀ£É¬Ä®èzÉ ªÀÄgÀ-VqÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrzÀÄ ¤£ÁðªÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛgÀĪÀ zÀȱÀå CgÀtå £Á±ÀPÌÉ PÁgÀtUÀ¼ÄÀ : ªÀiÁ£Àª£ À À ºÀ®ªÁgÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÄÀ CgÀtå£Á±ÀPÌÉ ªÀÄÆ®PÁgÀtªÁVªÉ CgÀtå£Á±ÀPÉÌ ªÀÄÄRåPÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ: 1) CgÀtå PÀrzÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¥À±ÀÄ¥Á®£É ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. 2) gÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ºÁUÀÆ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É. 3) ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ vÀ£Àß ªÀ¸ÀwUÁV ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrzÀÄ ºÀ½î-¥ÀlÖtUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ,GgÀĪÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¦ÃoÉÆÃ¥ÀPg À t À UÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, PÉÊUÁjP,É d¯Á±ÀAiÀÄ, PÁ®ÄªÉU¼ À À ¤ªÀiÁðt, UÀtU  ÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ . ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : ¥ÁæPÀÈwPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀªÁzÀ CgÀtå £Á±À ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£ÉUÉ PÁgÀtªÁVzÉ. CgÀtå£Á±ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ-

»ªÀiÁ®AiÀÄzÀ¯ÁèVgÀĪÀ C¥ÁgÀ CgÀtå£Á±ÀªÉà 2013 gÀ PÉÃzÁgï£Áxï£À°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ ¥ÀæªÁºÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

291

1)

¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚ ¸ÀªÉvÀPÉÆ̼ÀUÁV ªÀÄtÂÚ£À°è£À ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ vÉƼÉzÀÄ ºÉÆÃUÀÄwÛªÉ.

2)

CgÀtå£Á±À¢AzÀ fêÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ E®èzÀAvÁV ªÀ£Àå fëUÀ¼ÀÄ CªÀ¸Á£ÀzÀ CAaUÉ vÀ®Ä¦ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt ¸ÀAPÀÄ®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ CgÀtå£Á±À¢AzÀ §jzÁUÀÄwÛªÉ.

3)

CgÀtå £Á±À¢AzÀ ªÀÄ¼É PÀrªÉÄAiÀiÁV ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ°è §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. §gÀUÁ®UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁUÀÄwÛªÉ. ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁUÀÄwÛªÉ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ GµÁÚA±À ºÉZÁÑUÀÄwÛzÀÄÝ, ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ vÉêÁA±ÀªÇÀ ¸ÀºÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛz.É

CgÀtå ¸ÀAgÀPëÀ uÉ: CgÀtå£Á±À ªÀiÁ£Àª£ À À C¹ÜvéPÀ ÌÉ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ. ¥ÁæPÈÀ wPÀ ¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÉUÁV CgÀtå£Á±Àª£ À ÄÀ ß vÀqÉUÀlÖ®Ä PÀæªÀÄ PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ•

CgÀtå ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ.

•

CgÀtå ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉ vÀqÉUÀlÄÖªÀÅzÀÄ.

•

CgÀtå ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤µÉâü¸ÀĪÀÅzÀÄ.

•

CgÀtåUÀ¼À°è ªÀÄgÀ PÀrAiÀÄĪÁUÀ §°vÀ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ vÉUÉzÀÄ, D ¸ÀܼÀUÀ¼À½è ºÉƸÀ VqÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼¸ À ÄÀ ªÀÅzÀÄ.

•

CgÀtå ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ªÉÄÃAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.

•

CgÀtå ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è UÀtU  ÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d¯Á±ÀAiÀÄUÀ¼À ¤ªÀiÁðtªÀ£ÄÀ ß vÀqU É l À ÄÖªÅÀ zÀÄ.

•

VqÀ-ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀ -G½¸ÀĪÀ §UÉÎ d£ÀgÀ°è CjªÀÅ ªÀÄÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.

PÉƼÀUÉÃjUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà £ÀUg À À ªÀÄvÀÄÛ ¥Àlt Ö UÀ¼° À è C£À¢Pü ÈÀ vÀªÁV PÀ¼¥ À É UÀÄtªÀÄlÖ¢AzÀ ¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀÄ ºÉÆ®¹¤AzÀ PÀÆrgÀĪÀ ªÀ¸Àw ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß PÉƼÀUÉÃj JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÉƼÀUÃÉ jUÀ¼À UÀÄt-®PÀt ë UÀ¼ÄÀ ºÉZÄÀ Ñ PÀrªÉÄ J¯Éq è U É ¼ À ° À è MAzÉà DVzÀÝgÆ À CªÀÅUÀ¼À «¹ÛÃtðzÀ°è ªÀiÁvÀæ ªÀåvÁå¸À«gÀÄvÀÛz.É PÉƼÀUÉÃjUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §qÀªÀUÀðzÀ d£ÀgÀ ªÁ¸À¸ÜÀ ¼ª À ÁVzÀÄÝ, GvÀª Û ÄÀ DgÉÆÃUÀå gÀPu ëÀ Á ªÀ媸 À ÜÉ , ¸ÀZ é ÒÀ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, ªÀ媹 À ÜvÀ «zÀÄåZÒÀ QÛ ¸Ë®¨sÀå, PÁ£ÀÆ£ÀÄ gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ½AzÀ ªÀAavÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀ¼À¥É PÉƼÀUÃÉ jUÀ¼À C£ÁgÉÆÃUÀåPÀgÀ fêÀ£À ±ÉÊ°AiÀÄ MAzÀÄ £ÉÆÃl UÀÄtªÀÄlÖ¢AzÀ ¤«ÄðvÀªÁVgÀĪÀÅzÀ®èzÉ PÉ®ªÀÅ ªÀÄÄjzÀÄ ©Ã¼ÀĪÀ eÉÆÃ¥ÀrUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ.

292

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

±ÉÃPÀqÁ 5 gÀµÄÀ Ö £ÀUg À z À À d£ÀgÄÀ PÉƼÀUÃÉ jUÀ¼° À è £É¯¹ É zÁÝg.É

zsÁgÀ«-KµÁåRAqÀzÀ¯Éèà Cwà «¸ÁÛgÀªÁzÀ PÉƼÀUÉÃj ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ? zsÁgÀ« PÉƼÀUÉÃjAiÀÄ°è ¥Àæw 1440 d£ÀjUÉ MAzÀÄ ±ËZÁ®AiÀÄ ªÀiÁvÀ« æ zÉ !

¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ: EwÛÃaUÉ £ÉÆAzÀt ªÀÄvÀÄÛ d£ÀUÀtw DAiÀÄÄPÀÛgÀÄ ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrgÀĪÀ CAQ-CA±ÀUÀ¼À ¥ÀPæ ÁgÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 33 ®PÀë d£ÀgÄÀ CxÀªÁ £ÀUg À À ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£À¸A À SÉåAiÀÄ°è ±ÉÃ. 5 gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ PÉƼÀUÉÃjUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉAzÀÄ w½zÀÄ §A¢zÉ. PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ zÉñÀzÀ°è ªÀĺÁgÁµÀÖç, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ¼À £ÀAvÀgÀ PÉƼÀUÉÃjUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è 7 £Éà ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. d£ÀUÀtwAiÀÄ CAQCA±ÀU¼ À À ¥ÀPæ ÁgÀ PÀ¼z É À 10 ªÀµð À UÀ¼° À è PÉƼÀUÃÉ jUÀ¼° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¸ÀASÉå 3.39 ®PÀz ë µ À ÄÀ Ö ºÉZÁÑVgÀÄvÀz Û .É E°è UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁzÀ E£ÉÆßAzÀÄ «ZÁgÀªÃÉ £ÉAzÀgÉ 2 £Éà zÀeð É ¥ÀlÖtUÀ¼À PÉƼÀUÃÉ jUÀ¼° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¥Àª æ iÀ Át ºÉZÁÑVzÉ. GzÁºÀgu À U É ,É vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ ¥ÀlÖtzÀ°è 52,429 d£ÀgÄÀ PÉƼÀUÃÉ jUÀ¼° À è £É¯¹ É zÀÝg,É ºÀÄt¸ÀÆgÀÄ mË£ï 31,227 d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. …..... §¸ÀÄìUÀ¼ÀÄ E°èAiÀÄ CAa£À°è ªÀiÁvÀæ ¸ÀAZÀj¸ÀÄvÀÛªÉ. zsÁgÀ« ªÀÄÄA¨ÉÊ£ÀUÀgÀzÀ PÉÃAzÀæ ¨sÁUÀzÀ°èzÉ. CmÉÆÃjPÁëUÀ¼ÀÄ F ªÀ¸Àw ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀAZÀj¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®èzÀµÀÄÖ Cw QjzÁzÀ gÀ¸ÉÛ ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ wæ ZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀAZÁgÀªÀ£ÀÄß E°è ¤µÉâü¸À¯ÁVzÉ. F ¥ÀæzÉñÀzÀ°è 90 Cr CUÀ®zÀ MAzÉà MAzÀÄ ªÀÄÄRå gÀ¸ÉÛ¬ÄzÀÄÝ, CzÀÆ ¸ÀºÀ CwPÀæªÀÄ¢AzÀ vÀ£Àß CUÀ® GzÀÝzÀ°è CzsÀðzÀµÀÄÖ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. E°èAiÀÄ QjzÁzÀ UÀ°èU¼ À ÄÀ MAzÀÄ ¨ÉʹPÀ¯ï ¸ÀAZÁgÀPÆ À Ì ¸ÁzsåÀ «®èzµ À ÄÀ Ö QjzÁVªÉ. zsÁgÀ«AiÀÄ ªÀÄ£ÉU¼ À ® É èªÇÀ JgÀqÄÀ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ CAvÀ¹Û¤AzÀ PÀÆrzÀÝgÀÄ vÁgÀ¹AiÀÄ UÁgÉAiÀÄÄ ©zÀÄÝ ºÉÆÃV vÀÄPÀÄÌ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¸ÀgÀ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀUÉ JzÀÄÝ PÁtÄwÛzÀÄÝ, AiÀiÁªÀ PÀëtzÀ¯ÁèzÀgÀÆ ªÀÄÄjzÀÄ ©Ã¼ÀĪÀ ¹ÜwAiÀÄ°èªÉ. E°èAiÀÄ ªÀÄ£ÉU¼ À À PÉÆoÀrUÀ¼® É ª è £ À ÄÀ ß ¨ÁrUÉUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÀÄÝ, ¥Àw æ PÉÆoÀrAiÀÄ°èAiÀÄÆ 10 jAzÀ 12 d£ÀgÄÀ ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝg.É F avÀætªÀÅ ¥ÀƪÀð «PÉÆÖÃjAiÀÄ£ï ®AqÀ¤ß£À PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÁ¸À¸ÀܼÀzÀAvÉ UÉÆÃZÀgÀªÁUÀÄwÛzÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

293

E°èAiÀÄ d£ÀgÀ ±ÀæªÀÄzÀ ¨ÉªÀj¤AzÀ ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUÀgÀzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÈ¢Þ¸ÀÄwÛzÀÝgÀÆ, zsÁgÀ«AiÀÄ d£ÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ Cwà PÉlÖ ¥Àj¸Àgz À ° À è ¥ÁætU  ¼ À A À vÉ fë¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ £ÉÆë£À ¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ. F ¥Àz æ ÃÉ ±ÀªÅÀ VqÀ-ªÀÄgÀU½ À ® À z è É ©¹°¤AzÀ PÀÆrzÀÄÝ, C®è°è gÁ² gÁ²AiÀiÁV ©¢ÝgÀĪÀ PÉƼÉvÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. ZÀgÀAr ¤ÃgÀÄ C®è°è ±Á±Àévª À ÁV £É¯É ¤AwzÀÄÝ, zsÁgÀ« PÁUÉ, E°, ºÉUÎÀ tUÀ¼À vÀªg À ÄÀ ªÀÄ£ÉAiÀiÁzÀgÆ À ¨sÁgÀvz À À CvÀåAvÀ ±ÉÃæ µÀ,× ¸ÀÄAzÀgÀ, G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ PÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ E°è vÀAiÀiÁgÁUÀÄvÀÛªÉ. £ÁdÆPÁzÀ ¸ÉgÁ«ÄPïì, UÀrUÉ, PÀÄrPÉ, djà PÀ¸ÀÆw¬ÄAzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ §mÉÖUÀ¼ÀÄ, ZÀªÀÄð¢AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÄÀ , ªÉʨsª À A À iÀÄÄvÀªÁzÀ ¥sÁå±£ À ï §mÉU Ö ¼ À ÄÀ , ¯ÉÆúÀ¢AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ ¸ÀÄAzÀgÀ PÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼ÄÀ , £ÀAiÀĪÁzÀ PÀĸÀj PÉ®¸ÀzÀ D¨sÀgÀtUÀ¼ÀÄ, ªÀÄgÀzÀ ¸ÀÄAzÀgÀ PÉvÀÛ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¦ÃmÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ EAzÀÄ zÉñÀ-«zÉñÀzÀ ²æêÀÄAvÀgÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß C®APÀj¹ªÉ. E°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ d£ÀgÄÀ ««zsÀ PÀ¸§ À ÄUÀ¼° À è vÉÆqÀVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨ÉÃqÀªÁzÀ G½PÉ PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÄÀ gÁ²gÁ²AiÀiÁV ¸ÀAUÀæºÀªÁVªÉ. ZÀªÀÄðUÁjPÉAiÀÄ G½PÉ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ PÀqÉ 20 «ÄÃlgïUÀ½UÀÆ JvÀÛgÀPÉÌ ¸ÀAUÀæºÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. E°è J¯Éè°èAiÀÄÆ gÁ² gÁ² UÁ¨ÉÃðeï£À ¸ÀAUÀæºÀªÉÃ............ PÉƼÀUÃÉ j ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ MAzÉà ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ UÀÄA¥ÀÄ ªÀÄ£ÉU¼ À ÁVzÀÄÝ, CvÀåAvÀ PÀ¼¥ À É UÀÄtªÀÄlÖzÀ vÁvÁÌ°PÀ ¤ªÀiÁðtUÀ¼ÄÀ . F ªÀÄ£ÉU¼ À ÄÀ ºÀÄ°è£À CxÀªÁ vÉAV£À UÀjUÀ¼£ À ÄÀ ß §¼À¹ ¤«Äð¹gÀĪÀ UÀÄr¸À®ÄUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃ¥ÀrUÀ¼ÉAzÀÆ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ PÉƼÀUÉÃjUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ GzÉÆåÃUÀ §AiÀĹ £ÀUÀgÀUÀ½UÉ ªÀ®¸É §AzÀªÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£É ¨ÁrUÉ zÀgÀªÀÅ ºÉZÁÑVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀ®¹UÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀrªÉÄ ¨ÁrUÉ ¹UÀĪÀ PÉƼÀUÉÃjUÀ¼À°è £É¯¸ É ÄÀ vÁÛg.É PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ : PÉlÖ ¸À¤ßªÉ±ÀUÀ¼À°è PÉƼÀUÉÃjUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtUÉÆArzÀÄÝ, d£ÀªÀ¸ÀwUÉ AiÉÆÃUÀåªÁVgÀĪÀÅ¢®è. E°ègÀĪÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ »Ã£ÁAiÀÄ ¹ÜwAiÀÄ°èzÀÄÝ, UÁ½ ¨É¼ÀQ£À PÉÆgÀvÉ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, ±ËZÁ®AiÀÄUÀ¼ÀAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ½AzÀ ªÀAavÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ QjzÁVzÀÄÝ eÉÆÃ¥ÀrUÀ¼ÀÄ ¸À Ä ®¨s À ª ÁV ¨É A Q DPÀ ¹ ä P À U À ½ UÉ vÀ Ä vÁÛ U À Ä vÀ Û ª É . PÉ Æ ¼À U É Ã jUÀ ¼ À Ä ¸À P Áðj ¸À Ü ¼À U À ¼ À ° è C£À ¢ ü P À È vÀ ª ÁV ¤ªÀiÁðtUÉƼÀĪ î ÅÀ zÀjAzÀ d£Àzl À t Ö Â C¥ÁgÀªÁVgÀÄvÀz Û .É PÉƼÀUÃÉ j ¤ªÁ¹UÀ½UÉ ¤UÀ¢vÀ GzÉÆåÃUÀ«®è¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ d£ÀgÄÀ C£À¢Pü ÈÀ vÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÁzÀ C¥ÀgÁzsÀ ©PÁël£É,ªÉñÁåªÁnPÉ, PÉÆ¯É ¸ÀÄ°UÉAiÀÄAvÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªiÀ Ád WÁvÀPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è vÉÆqÀUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ½ªÉ. PÉƼÀUÉÃjUÀ¼À ªÁvÁªÀgÀt C»vÀPÀgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛªÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÁvÁªÀgÀt¢AzÀ E°èAiÀÄ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀAavÀgÁV, ªÀiÁzÀPÀ ªÀ帤 À UÀ¼ÁV PÀÄrvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨Á¯Á¥ÀgÁzsz À A À vÀºÀ ¸ÀªiÀ Ád ¨Á»gÀ PÀÈvÀåU¼ À ° À è vÉÆqÀU§ À ºÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ C±ÁAw GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉƼÀUÃÉ jªÁ¹UÀ¼ÄÀ C¸ÀAWÀnvÀ PÉÃë vÀU æ ¼ À ° À è PÉ®¸ÀªiÀ ÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ºÉa£ Ñ À C¥ÁAiÀÄUÀ½zÀÄÝ, PÀrªÉÄ PÀÆ°AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄÄvÁÛg.É E°èAiÀÄ ªÁvÁªÀgt À ªÀÇ ¸ÀºÀ DgÉÆÃUÀåPg À ª À ÁV®èzÀ PÁgÀt ºÀ®ªÀÅ ªÀiÁgÀPÀ gÉÆÃUÀU½ À UÉ ¸ÀÄ®¨sª À ÁV §°AiÀiÁUÀÄvÁÛg.É

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

294

AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ: ¨sÁgÀvÀzÀ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹ eÁjUÉ vÀgÀÄvÀÛzÉ. d£ÀgÀ fêÀ£ª À ÄÀ lÖ ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ xÀðªÁV §¼À¹PÉƼÀ¨ î ÃÉ PÁVzÉ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®£ à U É ½ À UÉÀ £ÀÄUÀÄtªÁV zÉñÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄÄ gÀÆ¥ÀÄUÉƼÀÄîvÀÛzÉ. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀÄ C£ÀĵÁÖ£ÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÁVgÀÄvÁÛgÉ. ªÉÆzÀ® ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 1951-52 jAzÀ 1955-56 gÀªÀgÉUÉ C£ÀĵÁÖ£ÀUÉÆArzÉ. EwÛÃZÉUÉ ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¥ÀÆtðUÉÆArzÀÄÝ, ºÀ£ÉßgÀqÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ eÁjUÉƼÀÄîªÀ ºÀAvÀzÀ°èzÉ. AiÉÆÃd£Á ¥ÀjPÀ®à£É: AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ M§â ªÀÛQÛ CxÀªÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÁ£ÀÄ ªÀÄÄAzÉ K£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀÄÄAavÀªÁVAiÉÄà ¤zsÀðj¹PÉƼÀÄîªÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ. EzÀÄ ¤zsÀðj¹zÀ UÀÄj ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ «¢ü«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĵÁÖ£À ¸ÀÆvÀæUÀ¼À aAvÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. AiÉÆÃd£Á «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ: (Approaches to planning) PÉëÃwæÃAiÀÄ / ¥ÁæzÉòPÀ : JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ AiÉÆÃd£Á «zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ-PÉëÃwæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæzÉòPÀ AiÉÆÃd£É. CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, PÉÊUÁjPÉ, ¤ÃgÁªÀj, ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðt, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð À , ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉ »ÃUÉ ««zsÀ PÉëÃvÀU æ ¼ À À ¸Àªð À vÉÆêÀÄÄR C©üªÈÀ ¢ÞUÉ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹, eÁjUÉ vÀAzÀÄ C£ÀĵÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÉà PÉëÃwæAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ (Sector plans). PÉëÃvÀæ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ««zsÀ PÉëÃvÀU æ À¼À ºÁUÀÆ ¥Àz æ ÉñÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è KgÀÄ¥ÉÃgÀÄ GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢Þ ¸Á¢ü¹zÀgÉ, PÉ®ªÀÅ »AzÉ ©Ã¼ÀÄvÀÛªÉ. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è£À F jÃwAiÀÄ ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU À É PÁgÀtUÀ¼£ À ÄÀ ß AiÉÆÃd£ÁPÁgÀgÄÀ ¥Àj²Ã°¹, ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÉÊ«zsåÀ vÉ ªÀÄvÀÄÛ DzÀåvU É ¼ À £ À ÄÀ ¸ÁgÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À £ À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¹, PÁAiÀÄðUÀvÀ ªÀiÁr ¥ÀæUÀwAiÀÄ°è£À ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À§ºÀÄzÀÄ. F jÃwAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁæzÉòPÀ AiÉÆÃd£É JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¤¢ðµÀÖUÀÄj AiÉÆÃd£É (Target Area Planning) :- MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ¥ÀæzÉñÀ CxÀªÁ ¨sÁUÀzÀ CxÀªÁ UÀÄA¦£À C©üªÈÀ ¢ÞUÁV «±ÉõÀ «zsÁ£ÀU¼ À £ À Æ É ß¼ÀUÆ É AqÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÉà ¤¢ðµÀÖ UÀÄj AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À À ««zsÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À À DyðPÀ ¨É¼ª À u À U É A É iÀÄ°è C¸ÀªiÀ Á£Àv¬ É ÄzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ ¤¢ðµÀÖ GzÉÝñÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ EAzÀÄ Cw CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. CAvÀºÀ AiÉÆd£ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ CZÀÄÑPÀlÄÖ ¥ÀæzÉñÁ©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É, §gÀ¦ÃrvÀ ¥ÀæzÉñÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¥ÀæzÉñÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ. ¸ÀtÚ»qÀĪÀ½ gÉÊvÀgÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ Cw ¸ÀtÚ gÉÊvÀgÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ mÁUÉðmï UÀÄA¦£À PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ. UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ : 5£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è F PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ ªÀÅ zÉñÀzÀ 15 ¨ÉlÖUÁqÀÄ f¯Áè ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ÁzÀ GvÀÛgÀ

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

295

¥ÀæzÉñÀ, C¸Áì«Ä£À ªÉÄÊQgï ¨ÉlÖ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ PÀZÁgï ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ qÁfð°AUï f¯Éè ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¤Ã®Vj ¨ÉlU Ö ¼ À £ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É AqÀÄ eÁjUÉÆArzÉ. UÀÄqÀU Ø ÁqÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À £ è À ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß ¥Àj¥ÀÆtðªÁV §¼À¹PÉÆAqÀÄ C°èAiÀÄ ¥Àj¸ÀgPÀ ÌÉ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀĪÀ vÉÆÃlUÁjPÉ, ZÀºÁvÉÆÃlUÁjPÉ, ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉ, PÉÆý¸ÁUÁtÂPÉ, CgÀtåUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ ºÁUÀÆ UÁæ«ÄÃt PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤Ãr UÀÄqÀØUÁqÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉƼÀÄîªÀÅzÉà F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄjAiÀiÁVzÉ.

§gÀ¦ÃrvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ: F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ ªÀÄÄRå GzÉÞñÀªÉãÉAzÀgÉ - §gÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄÄ DºÁgÀ zsÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼ÀÄ, ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð, ¤ÃgÀÄ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ ªÉÄÃ¯É GAmÁUÀĪÀ ªÀiÁgÀPÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÉà DVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ §gÀ¦ÃrvÀ ¥Àz æ ÃÉ ±ÀU¼ À ° À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ ¸Àªð À vÉÆêÀÄÄR C©üªÈÀ ¢Þ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÆß ¸ÀºÀ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. 5£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è PÁAiÀÄðUÀvÀªÁVgÀĪÀ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÀÆ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, CgÀtå C©üªÀÈ¢Þ, ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢Ý PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉÆArgÀĪÀ eÉÆvÉUÉ UÁæªÀiÁAvÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼ÁzÀ «zÀÄåZÀÒQÛ, gÀ¸ÉÛ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ®ªÀÅ ¸ÉêÁ ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä DzÀåvÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÁVzÉ.

296

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvz À À AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ (1967) zÉñÀz° À è DUÁUÉÎ §gÀPÌÉ vÀÄvÁÛUÄÀ ªÀ 67 f¯ÉèU¼ À £ À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ §gÀ¦ÃrvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ CgÉ ±ÀĵÀÌ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀĵÀÌ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÁzÀ gÁd¸ÁÛ£À, UÀÄdgÁvï ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄzsÀå¥Àz æ ÉñÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ ªÀÄgÁlªÁqÀ ¨sÁUÀ DAzs¥ Àæ z Àæ ÉñÀzÀ gÁAiÀÄ¯ï ¹ÃªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÉ®AUÁt ¥À¸ æ ÀܨÀÆ s «Ä, PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À, vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À JvÀÛgÀzÀ ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ M¼À£ÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.

¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï §¼ÀPÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåUÉƼÀîzÀAvÉ §¼À¸ÀĪÀÅzÉà ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥Àj¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À°è ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ PÀ®à£É Cw ªÀÄÄRå ºÁUÀÆ ºÉZÄÀ Ñ ¥À¸ æ ÄÀ Ûvª À ÁVzÉ. F PÀ®à£A É iÀÄ£ÀÄß 1987gÀ AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï £ÉõÀ£ïì£À ªÀ¯ïØð J£ï«gÁ£ïªÉÄAmï PÀ«ÄµÀ£ï£À CzsÀåPÀë £ÁªÉð zÉñÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀÄÆVzÀÝ §æAmï¯ÁåAqï 1987 gÀ°è ¤ÃrzÀ CªÀgï PÁªÀÄ£ï ¥ÀÆåZÀgï ªÀgÀ¢AiÀÄ°è ¤ÃrgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁVzÉ. F ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß §æAmï¯ÁåAqï j¥ÉÆÃmïð JAzÀÆ À À CUÀvåÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀÄÄA¢£À d£ÁAUÀzÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÄÀ ß ºÁ¼ÀĪÀiÁqÀzÉ ¸ÀºÀ PÀgA É iÀįÁVzÉ. F ªÀg¢ À AiÀÄAvÉ EA¢£À ªÀiÁ£Àª£ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀ£ßÉ Ã ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÄAzÀÄ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ. CAzÀgÉ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼ÄÀ ªÀiÁ£Àª£ À À EA¢£À CUÀvåÀ U¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä Cw CªÀ±ÀåPÀ. DzÀgÉ, EzÀPÁÌV DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°è ¥ÀgÀ¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄ ªÀiÁqÀzÉ ªÀÄÄA¢£À d£ÁAUÀzÀ »vÀ PÁAiÀÄĪÀÅzÀÆ ¸ÀºÀ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ: F ¥ÀÈyéAiÀÄ°è£À §ºÀÄvÉÃPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ «ÄvÀªÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À AiÉÆÃfvÀ §¼ÀP¬ É ÄAzÀ ªÀiÁvÀÀæ CªÀÅ ¢ÃWÁðªÀ¢AiÀĪÀgU É É ¨Á½PÉUÉ §gÀÄvÀÛª.É DzÀg,É CªÀÅUÀ¼À Që¥æÀ §¼ÀP¬ É ÄAzÀ EAzÀÄ CªÀÅ ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆUÀÄwÛªÉ. EzÀjAzÀ ªÀÄÄA¢£À d£ÁAUÀPÉÌ F ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ®¨sÀåvÉ EgÀĪÀÅ¢®è. DzÀÄzÀjAzÀ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ JzÀÄgÁUÀĪÀ CqÉvÀqÉ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß F ªÀÄÄA¢£ÀAvÉ ¥Àj²Ã°¸À§ºÀÄzÀÄ. d£À¸AÀ SÉå : «±ÀézÀ d£À¸ÀASÉå wêÀU æ ÀwAiÀÄ°è KjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. F ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è 6 ©°AiÀÄ£ï EzÀÝ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉå ªÀÄÄA¢£À 50 ªÀµÀðUÀ¼À°è 10 jAzÀ 11 ©°AiÀÄ£ï DUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬÄzÉ. EzÀjAzÀ ¨sÀ«µÀåzÀ°è PÀÄrAiÀÄĪÀ ¸ÀéZÀÒ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ zsÁ£Àå GvÁézÀ£ÉUÉ ªÀåªÀ¸ÁAiÉÆÃUÀå ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÉÆgÀvÉ GAmÁV ¥Àj¹Üw PÀptªÁUÀ°zÉ. §qÀv£ À À : ¥À¥ æ A À ZÀz° À è EAzÀÄ ±ÉÃ. 25 gÀµÄÀ Ö d£ÀgÄÀ MAzÀÄ ºÉÆwÛ£À HlPÀÆÌ ¥Àgz À ÁqÀÄwÛzÄÀ Ý, §qÀv£ À z À ° À è ¨ÉAzÀÄ ºÉÆÃUÀÄwÛzÁÝgÉ. EzÀÄ £ÀªÀÄä ªÀÄÄA¢£À §ºÀÄzÉÆqÀØ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ. C¸ÀªiÀ Á£Àv:É d£À ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°è£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ C¥Ë¶ÖPÀvÉ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ vÉÆqÀPÁVzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ AiÉÆÃUÀåªÁzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÉÆgÀvÉ GAmÁUÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ¨ÉøÁAiÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉUÉ ¥ÀPæ ÀÈwAiÀÄ°è GAmÁVgÀĪÀ KgÀÄ ¥ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ vÉÆqÀPÁVªÉ. ºÀ¹ªÀÅ, C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, DºÁgÀzÀ ¨ÉÃrPÉ,C¥Ë¶ÖPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ §qÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß Cw ²ÃWÀæ ºÁUÀÆ ºÉZÁÑV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ £Á±ÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ. ¨sÀ«µÀåzÀ°è fêÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ DzÀåvÉAiÀÄ «µÀAiÀĪÁUÀ¨ÉÃPÁVzÉ. PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉ: EzÀÄ dUÀwÛ£À §ºÀÄvÉÃPÀ ¨sÁUÀUÀ¼À ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀªÁ®Ä. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀªÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÁUÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¥Àæw E§âgÀ°è M§âgÀÄ 2025 gÀ ªÉüÉUÉ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À wêÀæ PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀÅzÀÄ ¤²ÑvÀªÁVzÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

297

DgÉÆÃUÀå: ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀåªÀÇ ¸ÀºÀ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è ªÀÄgÀtzÀ zÀgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrPÉƼÀ¨ÉÃPÁVzÉ. d£ÀgÀ£ÀÄß PÁqÀĪÀ ªÀiÁgÀPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À ¤ªÀÄÆð®£É ªÀiÁqÀ®Ä ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvÉ ¨ÁgÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. LzÀÄ ªÀµÀðUÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄPÀ̼À ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄĪÀ vÁAiÀÄA¢gÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. EAzsÀ£À ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉ: ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ EAzsÀ£À ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ Cwà CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀĪÁUÀ CªÀÅUÀ¼À PÉÆgÀvÉ zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ. EAzsÀ£À ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÁzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆÃæ °AiÀÄA ¸Áé¨Ás «PÀ C¤®UÀ¼À §¼ÀPÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV KjPÉAiÀÄ UÀwAiÀÄ°èzÉ. «±Áé¸ÁºÀð, ¸ÀĹÜgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû ±ÀQÛ ¸ÁzsÀ£À ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀaÑ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ. GzÁ: ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ §¼ÀPÉ §¼À¹zÀAvÉ ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß »vÀ«ÄvÀªÁV §¼À¸À¨ÉÃPÁVzÉ. CgÀtå£Á±À: ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ §ºÀÄzÉÆqÀØ vÉÆqÀPÄÀ CgÀtå£Á±À. dUÀwÛ£À CgÀtåzÀ ¥Àª æ iÀ Át ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ «¸Àg Û u À É ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ºÀvÁÛgÄÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. ¸Áé¨Ás «PÀ fë £É¯U É ¼ À ÄÀ ¤£ÁðªÀĪÁV fêÀ ªÉÊ«zsåÀ vA É iÀÄ £Á±ÀPÌÉ PÁgÀtªÁVzÉ. EzÀjAzÀ ªÀÄÄA§gÀĪÀ ªÀµð À UÀ¼° À è CgÀtå ¨sÆ À «Ä «¸Àg Û u À É dgÀÆgÁV DUÀ¨ÉÃPÀÄ. GvÀÛªÀÄ ¥Àj¸ÀgÀPÁÌV CgÀtåUÀ¼À ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¤ªÀðºÀuÉ EA¢£À vÀÄvÀÄð PÀæªÀĪÁVzÉ. ¥ÉmÉÆæÃ¯ï §¼ÀPÉ: vÉÊ® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV KgÀÄwÛzÀÝ, ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå GAmÁVgÀĪÀÅzÀÄ DvÀAPÀzÀ ¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ. ¥sÀÈyé ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀUÀ¼À°è ªÁAiÀÄÄUÀÄt §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ ªÀÄÄRå ZÀaðvÀ «µÀAiÀĪÁVzÉ. PÀÆåmÉÆà ¥ÉÆÃæ mÉÆÃPÁ¯ï ¤tðAiÀÄzÀAvÉ ºÀ¹gÀĪÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ GAlĪÀiÁqÀĪÀ C¤®UÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉZÁÑV GvÁࢸÀĪÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ. ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄPÉÌ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå PÁgÀtªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ªÁAiÀÄÄUÀÄt §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÁUÀÆ fëUÀ¼À C¹ÜvÀéPÉÌ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ.

¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ vÀAvÀU æ ¼ À ÄÀ : GvÀÛªÄÀ vÀAvÀe æ ÕÁ£ÀzÀ D¼Àªr À PÉ PÀrªÉÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ. EAvÀºÀ vÀAvÀe æ ÕÁ£À ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÝUÉ ¥ÉÆÃæ vÁìºz À ÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. J¯ï ¦.f ªÀÄvÀÄÛ ¹.J£ï.f AiÀÄAvÀºÀ ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû EAzsÀ£À ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ GAlĪÀiÁqÀĪÀ C¤®UÀ¼À GvÁézÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÁVzÉ. ¸ÀªÀÄUÀæ UÁæ«Ät C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. §¼À¹zÀAvÉ ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀ¢gÀĪÀ ¸ËgÀ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛAiÀÄAvÀºÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ zÉñÀªÀÅ DzsÀåvÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀÆAiÀÄð£À C¥ÁgÀ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ £ÀªÀÄä zÉñÀPÉÌ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄÄ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁzÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ ºÀ¹gÀÄ C©üªÀ¢ÞAiÀÄAvÀºÀ ªÁvÁªÀgÀt ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ PÀȶAiÀÄ°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ UÉƧâgÀUÀ¼À §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁådåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àg識ÀPU É É ¥ÉÆÃæ vÁìºÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉÆ£ÉAiÀÄzÁV zÉñÀzÀ ¥Àw æ AiÉƧ⠥Àe æ A É iÀÄÆ ¸Áé¨Ás «PÀ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß §ºÀÄ JZÀÑjPɬÄAzÀ §¼À¹ ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÉÄà ¸ÀA¥ÀwÛ£À UÀ½PÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ, EzÉÆAzÀÄ ¸ÀªÀÄxÀð C£ÀĵÁÖ£ÀzÀ «²µÀÖ aAvÀ£ÉAiÀÄ zÀȶÖPÉÆãÀ. EA¢£À d£ÀgÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸ÀĪÀ DvÀÄgÀzÀ°è ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ zsÀPÉÌAiÀiÁUÀzÀAvÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À d£ÁAUÀzÀ ¨sÀ«µÀåzÀ PÀ¯ÁåtPÁÌV ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁr,eÉÆÃ¥Á£À ªÀiÁrqÀĪÀÅzÉà ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

298

¥ÀjPÀ®é£ÉAiÀiÁVzÉ. d£ÀgÀ «ªÉÃPÀAiÀÄÄvÀ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé¢AzÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ PÀ®à£É¬ÄAzÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ, ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£É vÀ£ÀÆä®PÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ°è £ÀªÉÄä®ègÀ ¨sÀ«µÀåzÀ £ÉªÀÄä¢AiÀÄÆ ¸ÀºÀ CqÀVzÉ.

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ UÀ¼ÄÀ 1)

PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÀÄ ¥ÀzÀ CxÀªÁ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹. 1. ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå JAzÀgÉãÀÄ? 2. d®ªÀiÁ°£Àå JAzÀgÉãÀÄ? 3. AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢AiÀÄ AiÀiÁªÀ ¥ÁvÀæzÀ°è ªÀiÁ°£ÀåªÀÅ ºÉZÁÑVzÉ? 4. ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå JAzÀgÉãÀÄ? 5. ±À§Þ ªÀiÁ°£Àå JAzÀgÉãÀÄ? 6. WÀ£À vÁådåUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 7. PÉƼÀUÉÃjUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ? 8. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß w½¹. 9. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀgÉãÀÄ?

2)

PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹. 1. ªÀiÁ°£Àå PÁgÀPÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 2. ªÀiÁ°£ÀåzÀ «zsÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 3. d®ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 4. ªÀiÁ£ÀªÀ£À DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É d®ªÀiÁ°£Àå GAlĪÀiÁqÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 5. UÀAUÁ £À¢AiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀÄ°£ÀUÉÆArzÉ. D gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 6 .UÀAUÁ £À¢AiÀÄ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 7. AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢AiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ gÁdåUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ªÀÄ°£ÀUÉÆArzÉ. D gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

299

8. ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£ÀåzÀ PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 9. ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£ÀåzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 10. ±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 11. ±À§Þ ªÀiÁ°£ÀåzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 12. WÀ£À vÁådå GAmÁUÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 13 WÀ£À vÁådåUÀ½AzÀÄmÁUÀĪÀ zÀĵÀÖjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 14. ¨sÀƸÀªÉvÀ GAmÁUÀĪÀ jÃwAiÀÄ£ÀÄß CxÉð¹j. 15. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀÆ ¸ÀªÉvÀPÀÆ̼ÀUÁV ©Ã¼ÀÄ ©¢ÝgÀĪÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 16. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ D¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ vÀAvÀæUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 3)

PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 25 jAzÀ 30 ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹.

1.

¨sÁgÀvÀzÀ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À vÁådå «¯ÉêÁj PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

2.

WÀ£À vÁådåUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ½UÉ ºÉÃUÉ §¼À¹PÉƼÀÀÄzÀÄ? ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀUÀ¼À PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À DgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

3.

PÉƼÀUÉÃjUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ DgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹.

4.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀÆ ªÀiÁ°£Àå GAmÁUÀĪÀ jÃwAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

5.

¨sÀÆ ªÀiÁ°£ÀåªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ vÀqÉUÀlÖ§ºÀÄzÀÄ?

6.

AiÉÆÃd£É JA§ ¥ÀzÀzÀ CxÀðªÉãÀÄ? AiÉÆÃd£Á «zsÁ£ÀzÀ JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

7.

¤¢ðµÀÖ UÀÄj AiÉÆÃd£É JAzÀgÉãÀÄ? ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÄ KPÉ CªÀ±ÀåPÀ? F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ £Á®ÄÌ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

8.

¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÝAiÀÄ ¥ÀjPÀ®é£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

9. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

300 ¸ÀÆa¹zÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :1)

¢£À ¤vÀåªÀÇ ¤ÃªÀÅ ªÀģɬÄAzÀ ºÉÆgÀUÉ ©¸ÁqÀĪÀ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr.

2)

aA¢ Dj¸ÀĪÀªÀgÀÄ PÀ¸À ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀæºÀ ªÀÄqÀĪÀ ¨sÁªÀavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹j.

3)

£ÀUÀgÀ vÁådåUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀPÉÌ ¨ÁgÀzÀªÀÅ JAzÀÄ w½zÀÄ PÉÆArgÀÄ«gÁ? vÁådåUÀ¼À£ÀÄß JµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ ««zsÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀPÉÌ §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ?

4)

£ÀUÀgÀ vÁådå ©¸ÁrgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤Ãr, CzÀgÀ ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¤ªÀðºÀuÉ §UÉÎ ¸À®ºÉ ¤Ãrj.

¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÄÀ , AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ-¨sËUÉÆýPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À

«¨sÁUÀ- ¹

¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀÛç

301

302

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

303

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ CzsÁåAiÀÄ-13

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À À ¤gÀÆ¥ÀuÉ 13.1) zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ - ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ¦ÃpPÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¸ÁAzÀævÉ ºÀAaPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArzÉ. ««zsÀ ¨É¼U É ¼ À À GvÁàz£ À ,É ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ, R¤dUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ GvÀà£ßÀ UÀ¼Æ À ¸ÀºÀ ¸ÉÃjªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÉ®èªÀÇ CAQ CA±ÀUÀ¼À CxÀªÁ zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. F CAQ CA±ÀUÀ¼À CxÀªÁ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ? F zÀvÁÛA±ÀUÀ½AzÀ CxÀð¥ÀÆtð ªÀiÁ»w ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ºÉÃUÉ ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ? ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæ¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ? EzÀgÀ §UÉÎ ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÁUÀ¯ÁzÀgÀÆ «ZÁgÀ ªÀiÁrgÀÄ«gÁ?. ¤ÃªÀÅ ««zsÀ §UÉAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃr¢ÝÃgÁ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀAiÉÆÃV¹¢ÝÃj. GzÁºÀgÀuÉ: zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀzÀ ¥Àæw ªÁvÉðAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR £ÀUÀgÀUÀ¼À D ¢£ÀzÀ GµÁÚA±ÀªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÁÛgÉ. F CzsÁåAiÀÄzÀ°è zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À «µÀAiÀiÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀÄvÀÄÛ J®è ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. zÀvÁÛA±ÀU¼ À À CxÀð: AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¸Àܼz À À CxÀªÁ ªÀ¸ÄÀ « Û £À ¸ÀAUÀwUÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ CAQAiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÁPÀg ë U À ¼ À £ À ÄÀ ß CAQ-CA±ÀUÀ¼ÀÄÀ CxÀªÁ zÀvÁÛA±À J£ÀÄߪÀgÀÄ.GzÁ; ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ, gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉgÉUÀ¼ÀÄ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CAQ ¸ÀASÉåU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀoåÀ gÀÆ¥Àz° À A è iÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÀAUÀ» æ ¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É zÀvÁÛA±ÀªÅÀ ªÀiÁ»wAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀ£ÄÀ ß ¸ÀÄ®¨sª À ÁzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è «±Éèö¸À®Ä ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ. zÀvÁÛA±ÀzÀ CªÀ±åÀ PÀvÉ : ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛzÀ CzsåÀ AiÀÄ£Àz° À è £ÀPU ëÉ ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ D¯ÉÃRUÀ¼ÄÀ ªÀĺÀvz éÀ À ¸Ázs£ À U À ¼ À ÁVªÉ. d£À¸A À SÉå ¨É¼ª À t À ÂU,É ¸ÁAzÀv æ É ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, PÉÊUÁjPÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß £ÀPëÉ ªÀÄvÀÄÛ D¯ÉÃRUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ CvÀÄåvÀÛªÀĪÁV «ªÀj¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀÈyéAiÀÄ°ègÀĪÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼À ªÀÄzsÉå ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ«gÀÄvÀÛzÉ. C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À QæAiÉÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀªÁV «ªÀj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sËUÉÆýPÀªÁV «±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. GzÁºÀgu À :É AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À è£À ¨É¼É ªÀiÁzÀj C¨såÀ ¹¸À®Ä ¨É¼É ¥Àz æ ÃÉ ±À, ¨É¼É E¼ÀĪÀj, GvÁàz£ À ,É ¤ÃgÁªÀj ¥Àz æ ÃÉ ±À, ªÀÄ¼É ¥Àª æ iÀ Át, gÀ¸U À Æ É §âg,À Qæ«Ä£Á±ÀPU À ¼ À À §¼ÀPÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ºÉÆAzÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. CzÉà jÃw d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¸ÁAzsÀævÉ, ªÀ®¹UÀgÀ ¸ÀASÉå, d£ÀgÀ GzÉÆåÃUÀ, ¸ÀA§¼À, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ ¨sËUÉÆýPÀ «±ÉèõÀuÉAiÀÄ°è zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¥ÁvÀæ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±Àª£ À ÄÀ ß CzÀgÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄðAzÀ JgÀqÄÀ ¥ÀPæ ÁgÀU¼ À £ À ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. 1) ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ

2) ¢éwÃAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

304 ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛÃ?

AiÀiÁªÀ ªÀåQÛ PÉëÃvÀæ ¸À«ÄÃPÉë £Àq¸ É ÄÀ vÁÛ£Æ É Ã DvÀ££ À ÄÀ ß ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ À CxÀªÁ ±ÉÆâü¸ÄÀ ªÀªÀ JAzÀÄ PÀgAÉ iÀÄÄvÁÛg.É ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ £ À ÄÀ ¸À«ÄÃPÉë ªÀiÁqÀÄvÁÛ£,É CªÀ±åÀ PÀ zÀvÁÛA±Àª£ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀÄvÁÛ£,É «±ÉÃè ¶¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ CAwªÀĪÁV CUÀvÀå ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ£É. 1) ¥ÁæxÀ«ÄPÀ zÀvÁÛA±ÀzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ: ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀ, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀ UÀÄA¥ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜ CxÀªÁ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæxÀªÀĪÁV ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¥Áæx« À ÄPÀ zÀvÁÛA±À JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . EªÀÅ ªÀÄÆ® ¸ÀégÆ À ¥Àz° À g è ÄÀ vÀª Û É ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæx« À ÄPÀ ªÀiÁ»wAiÀiÁVgÀÄvÀª Û .É ¥ÁæxÀ«ÄPÀ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ ¸ÀAUÀ滸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. C) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ §) «ÃPÀëuɬÄAzÀ PÀ) ¥Àæ±ÁߪÀ½UÀ½AzÀ

qÀ) EvÀgÉ

C) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ : zÀvÁÛA±À ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ°è ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ ¸ÀAzÀ±ÀðPÀ£ÀÄ ¥ÀæwªÁ¢¬ÄAzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À «ªÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥À± æ ßÉ UÀ½UÉ GvÀg Û À ¥ÀqAÉ iÀÄĪÀ CªÀPÁ±À ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£.É F «zsÁ£Àz° À è ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ £ À ÄÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥Àw æ ªÁ¢¬ÄAzÀ £ÉÃgÀ ¸ÀAªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÁµÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É. E°è ¸ÀAzÀ±ÀðPÀ£ÀÄ ¥Àæ±ÁߪÀ½UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀBgÀa¸ÀĪÀ CªÀPÁ±À ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£É DzÁUÀÆå ¸ÀAzÀ±ð À PÀ£ÄÀ d£ÀgÆ É A¢UÉ ¸ÀAzÀ±ð À £À £Àq¸ É ÄÀ ªÁUÀ PÉ®ªÀÅ ªÀÄÄAeÁUÀgÆ À PÀvÉ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. 1)

¸ÀAzÀ±ð À PÀ£ÄÀ ¥Àw æ ªÁ¢¬ÄAzÀ ¥ÀqA É iÀħAiÀĸÀĪÀ ªÀiÁ»wUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¸ÀAUÀwUÀ¼À ¤RgÀªÁzÀ ¥ÀnÖ ¹zÀÞ¥r À ¹gÀ¨ÃÉ PÀÄ.

2)

¸ÀAzÀ±Àð£À £ÀqɸÀĪÀ ªÀåQÛAiÀÄÄ ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀàµÀÖvÉ ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.

3)

¸ÀÆPÀëöävÉAiÀÄļÀî AiÀiÁªÀÅzÉà ¥Àæ±ÉßAiÀÄ£ÀÄß PÉüÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀæwªÁ¢UÀ¼À£ÀÄß «±Áé¸ÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß UË¥ÀåªÁVqÀĪÀÅzÁVAiÀÄÆ ¨sÀgÀªÀ¸É ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.

4)

¸ÀAzÀ±ð À PÀ£ÄÀ »vÀPg À ª À ÁzÀ ªÁvÁªÀgt À ¤«Äð¸À¨ÃÉ PÀÄ. DUÀ ªÀiÁvÀæ ¥Àw æ ªÁ¢UÀ¼ÄÀ AiÀiÁªÀÅzÉà C£ÀĪÀiÁ£À«®èzÉ ¸ÀAUÀwUÀ¼À §UÉÎ «ªÀgÀuÉ ¤ÃqÀĪÀgÀÄ.

5)

¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉüÀ®Ä §¼À¸ÀĪÀ ¨sÁµÉAiÀÄÄ ¸ÀgÀ¼ÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À¨sÀåvɬÄAzÀ PÀÆrgÀ¨ÉÃPÀÄ. DUÀ ¥ÀæwªÁ¢AiÀÄÄ ¥ÉæÃgÀuɬÄAzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä M¦àPÉƼÀÄîªÀ£ÀÄ.

6)

¥ÀæwªÁ¢AiÀÄ zsÁ«ÄðPÀ ¨sÁªÀ£ÉUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé©üªÀiÁ£ÀPÉÌ zÀPÉÌAiÀiÁUÀĪÀAxÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉüÀ¨ÁgÀzÀÄ.

7)

¸ÀAzÀ±ð À £Àz° À è ¥Á¯ÉÆÎAqÀÄ vÀªÄÀ ä CªÀÄÆ®åªÁzÀ ªÉüÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀAaPÉÆArzÀÝPÁÌV CªÀjUÉ zs£ À åÀ ªÁzÀU¼ À £ À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ PÀÈvÀdÕvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹.

§) «ÃPÀëuɬÄAzÀ : F «zsÁ£Àz° À è ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CxÀªÁ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÄÀ £ÉÃgÀªÁV PÉÃë vÀæ «ÃQë¸ÄÀ ªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ zÀvÁÛA±À ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀÄvÀª Û .É PÉÃë vÀæ ¸À«ÄÃPÉë ªÀÄÆ®PÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÁzÀ ¨sÆ À ¸ÀégÆ À ¥ÀU¼ À ÄÀ , d¯Á£ÀAiÀÄ£À

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

305

ªÀåªÀ¸ÉÜ, ªÀÄtÄÚUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåªÀUÀðUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÉëÃvÀæ «ÃPÀëuÉAiÀÄ°è ¥Á¯ÉÆÎAqÀ ªÀåQÛAiÀÄÄ «µÀAiÀÄzÀ vÁwéPÀ w¼ÀĪÀ½PÉ ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÁåðdåªÁzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ zsÉÆÃgÀuÉ ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. PÀ) ¥Àæ±ÁߪÀ½UÀ½AzÀ : ¥Àæ±ÁߪÀ½AiÀÄÄ ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ°è Cw ºÉZÁÑV §¼À¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è ¸ÀÄ®¨sÀ ¥À± æ ßÉ UÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀA¨sª À ¤ À ÃAiÀÄ §ºÀÄ DAiÉÄÌ GvÀg Û U À ¼ À £ À ÄÀ ß ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É §gÉAiÀįÁVgÀÄvÀz Û É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwªÁ¢UÀ¼ÀÄ §ºÀÄ DAiÉÄÌ GvÀÛgÀUÀ¼À°è ¸ÀjAiÀiÁzÀÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄvÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÉà jÃw ¥À± æ ÁߪÀ½ gÀa¸ÀĪÁUÀ ¥Àw æ ªÁ¢UÀ¼ÄÀ vÀªÄÀ ä C©ü¥ÁæAiÀÄ w½¸À®Ä ¸ÁPÁUÀĪÀµÄÀ Ö eÁUÀ ©qÀ¯ÁUÀÄvÀz Û .É F «zsÁ£ÀªÅÀ «±Á®ªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ºÉZÀÄÑ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. ºÉZÀÄÑ zÀÆgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÀiÁ»w ¥ÀqA É iÀÄ®Ä CAZÉ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¥À± æ ÁߪÀ½ PÀ¼ÄÀ »¹ ¤UÀ¢vÀ ¢£ÁAPÀzÆ É ¼ÀUÉ ªÀiÁ»w vÀÄA© ªÀÄgÀ½¸À®Ä ªÀÄ£À« ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. ªÀiÁ»w CxÀªÁ ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV £ÀªÀÄÆ¢¹gÀ¨ÉÃPÀÄ. F «zsÁ£ÀªÀÅ PÉêÀ® CPÀg ë ¸ À j ÛÀ UÉ ªÀÄvÀÄÛ «zÁåªA À vÀjUÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ. ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ £ À ÄÀ ¥À± æ ÁߪÀ½ gÀa¸ÀĪÁUÀ F PɼV À £À PÉ®ªÀÅ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. 1)

¥Àæ±ÉßUÀ¼À ¸ÀASÉå PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.

2)

¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ¤RgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàµÀÖªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. DUÀ ªÀiÁvÀæ ¥ÀæwªÁ¢AiÀÄÄ vÀPÀët ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàµÀÖªÁV GvÀÛj¸À§®è.

3)

¥Àæ±ÉßUÀ¼À ¸ÀgÀt ¸ÁªÀiÁ£Àå¢AzÀ ¤¢ðµÀÖzÀ PÀqÉUÉ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.

4)

¥Àæ±ÉßAiÀÄÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ GvÀÛgÀ ¸ÀÆa¸ÀĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ.

5)

¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ¸ÀĽªÀÅ ¤ÃqÀĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ ±ÉqÆ À å¯ï («ªÀgÀ ¥ÀnÖ) : zÀvÁÛA±À CxÀªÁ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À°è EzÀÆ MAzÀÄ. EzÀÄ

¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ ¤ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀÄvÀÛz.É ¥À± æ ÁߪÀ½ ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ°è ¥Àw æ ªÁ¢AiÀÄÄ GvÀÛgÀ ¤ÃrzÀgÉ ±ÉqÀÄå¯ï£À°è vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉzÀ JtÂPÉzÁgÀ ªÀiÁvÀæ ¥ÀæwªÁ¢UÉ ¥Àæ±Éß PÉý GvÀÛgÀ §gÉAiÀĨÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ±ÉqÀÆå¯ï «zsÁ£Àz° À è CPÀëg¸ À Ûg À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPëg À ¸ À Ûj À AzÀ®Æ ªÀiÁ»w ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ ¥À± æ ÁߪÀ½ «zsÁ£ÀQÌAvÀ ±ÉqÀÆå¯ï ºÉZÀÄÑ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁVzÉ. qÀ) EvÀgÉ 1. zÀÆgÀªÁt ¸ÀAzÀ±ð À £À : F ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ £ À ÄÀ zÀÆgÀªÁt ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ» æ ¸ÀÄvÁÛ£.É EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀAzÀ±ð À £À ªÀÄvÀÄÛ CAZÉ ¥À± æ ÁߪÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ªÉZz ÑÀ ÁAiÀÄPÀªÁVzÀÄÝ, PÀrªÉÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ¹§âA¢¬ÄAzÀ ªÀiÁ»w ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÁVzÉ. DzÁUÀÆå F «zsÁ£ÀªÅÀ PÉ®ªÀÅ £ÀÆå£v À U É ¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. 1)

¥ÀæwªÁ¢UÀ¼ÀÄ «ZÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛj¸À®Ä PÀrªÉÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ.

2)

zÀÆgÀªÁt ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢gÀĪÀªÀjUÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

3)

zÀÆgÀªÁt ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀ¢®è.

2. D¹Û C¼ÀvÉ (Measuring Properties): F «zsÁ£ÀzÀ°è ¨sÀÆ D¹ÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

306

zÀvÁÛA±À gÀÆ¥Àz° À è ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÁVzÉ. E°è ªÀÄt£ Ú À UÀÄt®PÀt ë ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£À UÀÄtªÀÄlÖª£ À ÄÀ ß QmïUÀ¼À (sKit) ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ C¼ÉAiÀįÁUÀĪÀzÀÄ. 2. ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½AzÀ ¸ÀAUÀ滸À®àlÖ ªÀÄvÀÄÛ «±Éèö¸À®àlÖ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀ£ÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄÆ®¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ §zÀ¯ÁV ¢éwÃAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ£ÀÄ. ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. 1) ¥ÀæPÀnvÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 2) C¥ÀæPÀnvÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ. 1) ¥ÀæPÀnvÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ C) CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀæPÀl£ÉUÀ¼ÀÄ : CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ ¥ÀæPÀluÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅUÀ¼À°è «±Àé DgÉÆÃUÀå ¸ÀA¸ÉÜ (WHO), DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¸ÀA¸ÉÜ (FAO), ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁµÀÖçUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É (UNDP), ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁµÀÖçUÀ¼À ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀA¸ÉÜ (UNESCO), ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀæPÀluÉUÀ¼ÀÄ ªÁ¶ðPÀ ªÀgÀ¢ ¥ÀĸÀÛPÀ, UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀg¢ À UÀ¼£ À ÄÀ ß ¥ÀPæ n À ¸ÀÄvÀÛª.É §) ¸ÀgPÀ Áj ¥ÀPæ l À uÉU¼ À ÄÀ : ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß MzÀV¸ÀĪÀ°è ¸ÀgPÀ ÁgÀzÀ ¥ÀPæ l À £ÉU¼ À ÄÀ CvÀåAvÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄRªÁVªÉ. PÉÃAzÀæ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ ««zsÀ ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ, gÁdå ¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ®WÀÄ (District Bulletins) ¥ÀPæ l À £ÉU¼ À ÄÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¸ÀgPÀ Áj ¥ÀPæ l À £ÉU¼ À ÁVªÉ. ¨sÁgÀvz À À d£ÀUt À w ªÀg¢ À AiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀĺÁ£ÉÆÃAzÀuÁ¢üPÁj PÁAiÀiÁð®AiÀĪÀÅ ¥ÀæPÀn¸ÀÄvÀÛzÉ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁzÀj ¸À«ÄÃPÉë ªÀgÀ¢, ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀgÀ¢, ªÀÄvÀÄÛ CAQ CA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß DAiÀiÁ gÁdå ¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀn¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ DAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀ ªÀgÀ¢UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn¸ÀÄvÀÛªÉ. PÀ)

CgÉ-¸ÀgÀPÁj ¥ÀæPÀluÉUÀ¼ÀÄ : ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ, ¤UÀªÀÄ/ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÁ©üªÀÈ¢Þ ¥Áæ¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR CgÉ ¸ÀgÀPÁj ¥ÀæPÀl£ÉUÀ¼ÁVªÉ.

qÀ) SÁ¸ÀV ¥ÀPæ l À uÉU¼ À ÄÀ : ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À Á ªÀg¢ À UÀ¼ÄÀ , ¸À«ÄÃPÉU ë ¼ À ÄÀ , ªÁ¶ðPÀ ªÀg¢ À ¥ÀĸÀPÛ U À ¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀA æ xÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀPæ n À ¸ÀÄvÀª Û .É E) ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÉUÀ¼ÀÄ : ¢£À¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÉUÀ¼ÀÄ ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn¸ÀÄvÀÛªÉ ºÁUÀÆ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæPÀl£ÉUÀ¼ÁVªÉ.

2) C¥ÀPæ n À vÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ vÀAiÀiÁj¹zÀ C£ÉÃPÀ ¥Àæ§AzsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ¤SÁ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼° À è ¥ÀPæ l À UÉƼÀîzÉ ºÁUÉ G½¢gÀÄvÀª Û .É EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß AiÀiÁgÁzÀgÆ À vÀªÄÀ ä GzÉÝñÀU½ À UÉ §¼À¹zÀgÉ DUÀ CªÀÅ C¥ÀæPÀnvÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ. C¥ÀæPÀnvÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀnvÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ¤RgÀvÉ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ C) ¸ÀgÀPÁj PÁUÀzÀ ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ : ¸ÀgÀPÁgÀzÀ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ, ¥Àæ§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß, vÀ¤SÁ

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

307

ªÀg¢ À UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀA æ xÀU¼ À £ À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¹ CªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¥ÀPæ n À ¸ÀzÉ PÁ¥ÁrPÉÆAqÀÄ §A¢gÀÄvÀÛª.É EªÀÅUÀ¼£ À ÄÀ ß ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÁßV §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. §) CgÉ-¸ÀgÀPÁj zÁR¯ÉUÀ¼ÀÄ : ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÀ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÁ E¯ÁSÉU½ À AzÀ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀ ªÀg¢ À UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÄÀ vÀAiÀiÁj¸À®àlÄÖ ¸ÀAgÀQ븮 À àqÄÀ vÀÛª.É PÀ)

SÁ¸ÀV PÁUÀzÀ ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ : PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ, ªÁå¥Áj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ, ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÉÄÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ C£ÉÃPÀ C¥ÀæPÀnvÀ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁUÀzÀ ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ.

13.2) ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ - gÉÃSÁ¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ - ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃR HzÀéð¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ - ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR. ¤ÃªÀÅ ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ D¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ avÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀPÉëUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃr¢ÝÃj. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼À ªÀÄzsÉå CxÀð ¥ÀÆtð ºÉÆðPÉ ªÀiÁqÀ®Ä D¯ÉÃRUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ avÀæUÀ¼À gÀÆ¥Àz° À è ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É EªÀÅ £ÀªÄÀ ä UÀ» æ ¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ºÉa¸ Ñ ÄÀ vÀª Û .É D¯ÉÃRUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀƦ¸À®l à Ö UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV vÉÆÃj¸À§ºÀÄzÀÄ/CxÉÊð¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EªÀÅ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß G½¸ÀÄvÀÛªÉ. zÀvÁÛA±ÀU¼ À ÄÀ ¨sËUÉÆýPÀ UÀÄt®PÀt ë UÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuA É iÀÄ£ÀÄß ªÀtð  ¸ÀÄvÀª Û .É ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ dÕgÄÀ EwÛÃa£À ¢£ÀU¼ À ° À è zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV §¼À¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ®èµÉÖ C®èzÉ D¯ÉÃRUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ avÀæUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°èAiÀÄÆ vÉÆÃj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ : zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV PÁtĪÀ ªÀiÁzÀjUÀ¼ÁzÀ gÉÃSÁ¯ÉÃR, ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR, £ÀPëÉ ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁPÀÈwUÀ¼À gÀÆ¥Àz° À è ªÀUÁð¬Ä¸ÀĪÀz£ À ÄÀ ß zÀvÁÛA±ÀU¼ À À ¤gÀÆ¥ÀuÉ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄĪÀgÄÀ . zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß EAxÀªÀÅUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÉÆÃj¸ÀÄzÀjAzÀ ¨sËUÉÆýPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV w½zÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. D¯ÉÃR ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁPÀÈw gÀa¸ÀĪÁUÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èqÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ¸ÀÆPÀÛ ªÀiÁzÀj, ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀæªÀiÁt, vÀ¯É §gÀºÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆaPÉ. gÉÃSÁPÀÈwUÀ¼À gÀZÀ£É gÉÃSÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. •

MAzÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ DPÀÈwUÀ¼ÄÀ : gÉÃSÁ¯ÉÃRUÀ¼ÄÀ , ¸ÀA Û ¨sÁ¯ÉÃRUÀ¼ÄÀ §ºÀÄgÉÃSÁ¯ÉÃRUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ »¸ÉÆÃÖ UÁæªiÀ ï F UÀÄA¦£À°è §gÀÄvÀÛªÉ.

•

JgÀqÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ gÉÃSÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ : EzÀgÀ°è ªÀÈvÀÛgÉÃSÁPÀÈw ªÀÄvÀÄÛ DAiÀÄvÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ.

•

ªÀÄÆgÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ gÉÃSÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ : F UÀÄA¦£À°è WÀ£ÁPÀÈw ªÀÄvÀÄÛ UÉÆüÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ.

•

£ÁªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV awæ¸ÀĪÀ PÉ®ªÀÅ gÉÃSÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß C¨sÀ幸ÉÆÃt CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ.

•

gÉÃSÁ¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ

•

¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

308 gÉÃSÁ¯ÉÃR

gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀÅ PÁ®PÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁzÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À À PÀª æ iÀ Á£ÀÄUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀƦ¸À®Ä CvÀåAvÀ AiÉÆÃUÀåªÁVzÉ. GzÁ: d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀ, GµÁÚA±À, ªÀÄ¼É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ. gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. 1)

¸ÀgÀ¼À gÉÃSÁ¯ÉÃR

2)

eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃR

3)

§ºÀÄ gÉÃSÁ¯ÉÃR

gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ 1)

¥ÀæªÀiÁtzÀ DAiÉÄÌ: gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¸ÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä PÉÆnÖgÀĪÀ CAQ¸ÀASÉåUÀ¼À°è UÀjµÀ× ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× ªÉÆvÀÛUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß DAiÉÄ̪ÀiÁrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.

2)

PÉÆnÖgÀĪÀ CAQ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtð CAQUÀ¼À£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹ ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀtUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ.

3)

D¯ÉÃR ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀë (x-axis) ªÀÄvÀÄÛ ®A¨sÁPÀë(Y-axis) ªÀ£ÀÄß J¼ÉAiÀĨÉÃPÀÄ. £ÀAvÀgÀ PÁ®PÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁzÀ ZÀ®PÀU¼ À À PÀª æ iÀ Á£ÀÄUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÄÀ vÀ¯ÁPÀz ë U À ÄÀ Al UÀÄgÀÄw¸À¨ÃÉ PÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt CxÀªÁ ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß ®A¨sÁPÀëzÀUÀÄAl UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ.

4)

ªÀµð À ,wAUÀ¼ÄÀ , f¯Éè ªÀÄvÀÄÛ gÁdåU¼ À ª À ÁgÀÄ ªÉÆvÀU Û ¼ À £ À ÄÀ ß ¥Àª æ iÀ ÁtPÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁV ®A¨sÁPÀz ë U À ÄÀ Al ¸ÀܼU À ¼ À £ À ÄÀ ß ©AzÀÄ«¤AzÀ UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÉ J®è ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀAvÉ gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß J¼ÉAiÀĨÉÃPÀÄ DUÀ £ÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ D¯ÉÃR gÀZÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. C¨sÁå¸À/¥ÀæAiÉÆÃUÀ : F PɼÀUÉ PÉÆnÖgÀĪÀ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. ¨sÁgÀv:À d£À¸AÀ SÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ 1951-2011

ªÀµÀð

d£À¸AÀ SÉå (zÀ±® À PÀëUÀ¼° À )è

1951

361

1961 1971

439 548

1981

683

1991

843

2001

1026

2011

1210

¸Àg¼ À g À ÃÉ SÁ C¯ÉÃR.

¨sÁgÀvÀ: d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ. 1951-2011

309

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃR

eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀÅ JgÀqÀÄ «©ü£Àß ZÀ®PÀUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ½AzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ. GzÁ : £ÀUÀgÀ & UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ««zsÀ gÁdåUÀ¼À, zÉñÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ªÀµÀðUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀ EvÁå¢. D¯ÉÃRzÀ°ègÄÀ ªÀ JgÀqÆ À ZÀ®PÀU¼ À £ À ÄÀ ß JgÀqÄÀ «©ü£ßÀ §tÚzÀ D¯ÉÃRUÀ½AzÀ CxÀªÁ «©ü£Àß ªÀiÁzÀj D¯ÉÃRUÀ½AzÀ vÉÆÃj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ(-) CxÀªÁ ZÀzÀÄjzÀ(- - -) gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ. C¨sÁå¸À/¥ÀæAiÉÆÃUÀ : F PɼÀUÉ PÉÆlÖgÀĪÀ CAQ CA±ÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ : £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ (zÀ±À.®PÀëUÀ¼ÀÄ) ªÀµÀð

£ÀUÀgÀ d£À¸ÀASÉå

UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉå

1951

62

298

1961

79

360

1971

109

439

1981

160

525

1991

213

630

2001

286

740

2011

377

833

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

310 ¸ÀAÛ ¨sÁ¯ÉÃR

ZÀ®PÀUÀ¼À£ÀÄß PÀA§UÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¸ÀĪÁUÀ PÉ®ªÀÅ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. 1) J®è PÀA§UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁ£À CUÀ® ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. 2) J®è PÀA§UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. 3) PÀA§UÀ¼ÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁV vÉÆÃgÀĪÀAvÉ §tÚUÀ½AzÀ CxÀªÁ ªÀiÁzÀjUÀ½AzÀ UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ. •

¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR

•

eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR

•

¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR

¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR ZÀ®PÀUÀ¼À£ÀÄß vÀPÀët ºÉÆðPÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß gÀa¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉ CxÀªÁ E½PÉ PÀª æ ÄÀ zÀ°è eÉÆÃr¹ ¸ÀA Û ¨sÁ¯ÉÃR gÀa¸À®Ä CªÀPÁ±À«zÉ. DzÁUÀÆå PÁ®PÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁzÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀwAiÀÄ CªÀ¢üUÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. C¨sÁå¸À : F PɼÀV£À CAQ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ : zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀ (zÀ.®.ºÉPÉÖÃgÀÄ) ªÀµÀð

¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀ

1951

20.85

1961

24.66

1971

31.10

1981

38.72

1991

47.80

2001

54.65

2011

57.00

eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR JgÀqÀÄ ZÀ®PÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ªÉÆvÀÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆðPÉ ªÀiÁqÀ®Ä eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃRUÀ¼À£ÀÄß £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉå, ¥ÀÄgÀĵÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁPÀëgÀvÁ ¥ÀæªÀiÁt

311

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ CxÀªÁ ¨É¼É ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼É GvÁàzÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ.

C¨sÁå¸À / ¥ÀæAiÉÆÃUÀ : F PɼÀUÉ PÉÆlÖgÀĪÀ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ : ¸ÁPÀëgÀvÁ ¥ÀæªÀiÁt (¥Àæw±ÀvÀ) ªÀµÀð

¥ÀÄgÀĵÀ

ªÀÄ»¼É

1951

27.16

8.86

1961

40.40

15.35

1971

45.96

21.97

1981

56.38

29.76

1991

64.13

39.29

2001

75.85

54.16

2011

82.14

65.46

13.3 ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁPÀÈw zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀĪÀ D¯ÉÃRUÀ¼À°è ªÀÈvÀÛgÉÃSÁPÀÈwAiÀÄÄ MAzÀÄ. EzÀ£ÀÄß «¨sÀfvÀ ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁPÀÈw,ªÀÈvÀÛ£ÀPÉë JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¸ÀAUÀwAiÀÄ MlÄÖ ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀAvÉ

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

312

ªÀÈvÀÛª£ À ÄÀ ß J¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É £ÀAvÀgÀ CzÀgÀ WÀlPÀU¼ À À ªÉÆvÀÛU¼ À À ¥Àª æ iÀ ÁtPÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁV wædå, ªÀÈvÀÛRAqÀU¼ À £ À ÁßV «¨sf À ¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É PÉÆnÖgÀĪÀ CAQ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß PÉÆãÀUÀ¼À£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÁUÀ F PɼÀV£À ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ªÉÆvÀÛ MlÄÖ ªÉÆvÀÛ

X 360

C¨sÁå¸À : F PɼÀV£À CAQ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁPÀÈw gÀa¹. ªÀÈvÀÛgÉÃSÁPÀÈwAiÀÄ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ «zsÁ£À 1)

PÉÆnÖgÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉ PÀæªÀÄzÀ°è eÉÆÃr¸À¨ÉÃPÀÄ.

2)

PÉÆõÀ×PÀzÀ°è PÉÆnÖgÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß rVæUÀ¼À£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄ.

3)

ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß gÀa¹ CzÀgÀ°è ««zsÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ªÉÆvÀÛUÀ½UÉ C£ÀĸÁgÀªÁV rVæUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀ : ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ- 2011

¨sÁgÀvÀ : ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ- 2011 ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ

¥Àw æ ±ÀvÀ

PÁ®ÄªÉ

29.2

¨Á«/ PÉƼÀªÉ ¨Á«

60.9

PÉgÉ

4.6

EvÀgÉ

5.3

MlÄÖ

100

ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ

¥Àw æ ±ÀvÀ

rVæU¼ À ° À è ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄ

PÉgÉ

4.6

= 16.560

EvÀgÉ

5.3

= 19.080

PÁ®ÄªÉ

29.2

= 105.120

¨Á«/PÉƼÀªÉ ¨Á« 60.9

= 219.240

MlÄÖ

100

3600

gÀZ£ À Á «zsÁ£À 1)

ªÀÈvÀÛgÉÃSÁPÀÈwUÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ 4 CxÀªÁ 5 ¸ÉA.«ÄÃ. wædåªÀżÀî ªÀvÀÄð®ªÀ£ÀÄß gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.

2)

ªÀvÄÀ ð®zÀ PÉÃAzÀ© æ AzÀÄ«¤AzÀ ªÀvÄÀ ð®zÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁV 90 rVæ PÉÆãÀª£ À ÄÀ ß ¥Àj¢üUÉ vÀ®Ä¥ÀĪÀAvÉ J¼ÉAiÀĨÉÃPÀÄ.

3)

ªÀvÀÄð®zÀ°è J®è ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß rVæUÀ¼À°è KjPÉ PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀwAiÀÄ°è UÀrAiÀiÁgÀzÀ ¢QÌ£À°è gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.

4)

ªÀvÀÄð®zÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß «©ü£Àß §tÚUÀ½AzÀ vÉÆÃj¸À¨ÉÃPÀÄ.

313

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ 5)

J®è ªÉÆvÀÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV ¸ÀÆaPÉAiÀÄ° è ¸ÀàµÀÖªÁV PÁtĪÀAvÉ §tÚUÀ½AzÀ

vÉÆÃj¸À¨ÉÃPÀÄ.

13.4) ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀe æ ÁÕ£:À - f.DAiÀiï.J¸ï-PÀ®à£,É ¨sÁUÀU¼ À ÄÀ , gÁå¸Àg Ö ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉPg ÖÀ ï. f.¦.J¸ïPÀ®à£É, ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ. f.¦.J¸ï.¥ÀjPÀæªÀIJîvÉ (C£Àé¬ÄPÀ). zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ-CxÀð, ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ. ¦ÃpPÉ ‘¸ÉàöAiÀįï (Spatial) JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¸Éàøï(Spac)JA§ ¥ÀzÀ¢AzÀ §A¢zÉ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁUÀª£ À ÄÀ ß ‘¸ÉÃà ¸ï’ EzÀÄ ¨ËUÉÆýPÀªÁV ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÁzÀ ¨sÆ À ªÉÄïÉäöÊ£À ªÉÄÃ¯É ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀĪÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ, ¨sËwPÀªÁV C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ æ ÁÕ £ÀªÅÀ ’ ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß zÀvÁÛA±ÀU¼ À ÄÀ ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À ÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ ‘¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀe ¸ÀAUÀ滸À®Ä, ±ÉÃRj¸À®Ä, ¥ÀÄ£ÀB ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî®Ä, vÉÆÃj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ «±Éèö¸À®Ä vÁAwæPÀ ªÀiÁ»wAiÀiÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÀÄwÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ, f.¦.J¸ï, f.CAiÀiï.J¸ï, rfl¯ï £ÀPÁë±Á¸ÀæöÛ ªÀÄvÀÄÛ qÉÃmÁ ¨ÉÃ¸ï ªÀiÁå£ÉÃdªÉÄAmï ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß MlÄÖ ¸ÉÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w ªÀåªÀ¸ÉÜ(f.DAiÀiï.J¸ï) ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ UÀtPÀAiÀÄAvÀæ DzsÁjvÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÁVzÀÄÝ, ¸Á¥sïÖªÉÃgï, ºÁgïتÉÃgï, zÀvÁÛA±À, PÁAiÀÄð«zsÁ£À, £ÉmïªÀPïð ºÁUÀÆ d£Àg£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. F vÀAvÀe æ ÁÕ£ª À ÅÀ ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸À®Ä, ±ÉÃRj¸À®Ä, ¥ÀÄ£ÀB ¥ÀqA É iÀÄ®Ä, «±ÉÃè ¶¸À®Ä, ªÀiÁzÀj gÀa¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃj¸À®Ä §¼ÀPA É iÀiÁUÀÄvÀz Û É

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

314

ºÁUÀÆ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. EAzÀÄ ±ÉÊPÀt ë P À CzsåÀ AiÀÄ£Àz° À è f.DAiÀiï.J¸ï CvÀåAvÀ ªÀĺÀvéz À À PÉÃë vÀª æ ÁVzÀÄÝ, UÀtPÀAiÀÄAvÀæ G¢ÝªÄÉ AiÀÄ°è CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼A É iÀÄÄwÛz.É ªÀiÁ»w vÀAvÀe æ ÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ DzsÄÀ ¤PÀ CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÆ® ¸Ë®¨såÀ U¼ À À ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¨sÁUÀªÁVzÉ. CzÉà jÃw ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ , ¨sÆ À UÀ¨ð Às ±Á¸ÀçÛ , ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£,À d®UÉÆüÀ, ªÀ媸 À ÁAiÀÄ, UÀtPÀ«eÁÕ£,À ¸ÀASÁå±Á¸ÀçÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ ªÀÄÄAvÁzÀ «eÁÕ£ÀUÀ½AzÀ PÁ®à¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ±Á¹ÛçPÀ §®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. f.DAiÀiï.J¸ï. ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ (CAUÀUÀ¼ÀÄ) Components of GIS 1. zÀvÁÛA±À (Data): ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¨sËUÉÆýPÀ, ¨sËUÉÆýPÉÃvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. C. ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±À (Spatial Data): ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀܼÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ (CPÁëA±À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA±À) zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±À JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. GzÁ: ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁÜ£À, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, PÀȵÀÚgÁd¸ÁUÀgÀ CuÉPÀlÄÖ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ.

§. ¨sËUÉÆýPÉÃvÀgÀ CxÀªÁ ®PÀëtUÀ¼À zÀvÁÛA±À(Non Spatial Data): ¨sËUÉÆýPÀ ¸À Ü ¼À P É Ì ¸À A §A¢ü ¸ À z À zÀ v ÁÛ A ±À U À ¼ À £ À Ä ß ¨sËUÉÆýPÉÃvÀgÀ zÀvÁÛA±À JAzÀÄ PÀgA É iÀÄÄvÁÛg.É PÀ. ¤gÀAvÀgÀ zÀvÁÛA±À(Continous Data): ¤¢ðµÀÖ UÀrgÉÃSÉ ºÉÆA¢®èzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀ zÀvÁÛA±À J£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁ: ªÀÄtÄÚ, ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®, GµÁÚA±À, ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ JvÀÛgÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼ÄÀ . 2. ¸Á¥sÀÖªÉÃgï : UÀtPÀAiÀÄAvÀæ £ÀqÉAiÀÄ®Ä PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃf¹gÀĪÀAvÉ ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ» æ ¸À®Ä, ±ÉÃRj¸À®Ä, ¥ÀQæ ¬ æ ĸÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ £ÀPU ëÉ ¼ À £ À ÄÀ ß gÀa¸À®Ä f.DAiÀiï.J¸ï. ¸Á¥sÖª À ÃÉ gï C¼Àªr À ¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É DPïð f. DAiÀiï.J¸ï, DPïð E£ÉÆá, DAiÀiï.f.DAiÀiï.J¸ï, ¥ÀæªÀÄÄR ¸Á¥sïÖªÉÃgïUÀ¼ÁVªÉ. 3. ºÁgïتÉÃgï: ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæ¬Ä¸ÀĪÀ vÀAvÀæªÁzÀ ¸ÉAlæ¯ï ¥ÉÆæøɹìAUï AiÀÄĤmï(CPU), ªÀiÁ¤lgï, Qà ¨ÉÆÃqÀð, ªÀi˸ï, ¦æAlgï, ¸ÁÌöå£Àgï ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼ÄÀ f.DAiÀiï.J¸ï vÀAvÀe æ ÁÕ£PÀ ÌÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ CA±ÀU¼ À ÁVªÉ. 4. d£ÀgÀÄ(People) : zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä, ¥ÀæQæ¬Ä¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ «±Éèö¸À®Ä P˱À®åAiÀÄÄPÀÛ d£ÀgÀÄ M¼ÀUÉÆArgÀÄvÁÛgÉ.

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

315 5. «±ÉÃè µÀu(É Analysis) : CxÀð¥ÀÆtð ªÀiÁ»w ¥ÀqA É iÀÄ®Ä, ««zsÀ §UÉAiÀÄ «±ÉèõÀuU É É f.DAiÀiï.J¸ï. ¥ÀQæ A æ iÉÄAiÀÄÄ CªÀ±åÀ PÀ. 1. zÀvÁÛA±À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ(Capture Data) : ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀPÉëAiÀÄ ºÁgïØ ¥Àæw (¸ÀܼÀ ¸ÀégÀÆ¥À £ÀPÉëUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ) rfl¯ï zÀvÁÛA±À(PÀÈvÀPÀ G¥ÀUº æÀ À ¥Àw æ gÀÆ¥À ªÀÄÆ®PÀ) PÉÃë vÀæ PÁAiÀÄð (f.¦.J¸ï. ªÀÄÆ®PÀ) ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±À (¥ÀPæ n À vÀ ¥ÀnU Ö ¼ À À ªÀÄÆ®PÀ) ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CxÀªÁ UÀÄA¥ÀÄUÀ½AzÀ ¸ÀAUÀ» æ ¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. 2. zÀvÁÛA±À ±ÉÃRj¸ÀĪÀÅzÀÄ(Stroing Data) : ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß

rfl¯ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹ UÀtPÀ AiÀÄAvÀz æ ° À è ±ÉÃRj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ «±ÉÃè ¶¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. f.DAiÀiï.J¸ï. vÁAwæPÀ ¥ÀjPÀª æ ÄÀ ²Ã®vÉ AiÀÄ°è zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß UÀtPÀAiÀÄAvÀz æ ° À è ±ÉÃRj¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåAvÀ ¥Àª æ ÄÀ ÄR ªÁVzÉ. f.DAiÀiï.J¸ï. £À°è zÀvÁÛA±À ±ÉÃRj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ CzÀÄ ¸ÁܤPÀ ªÀÄvÀÄÛ ®PÀëtUÀ¼À ¸ÁAPÉÃwPÀ ¸ÀAzÉñÀ MzÀV¸ÀÄvÀz Û .É 3. PÉüÀÄ CxÀªÁ ¥À² æ ߸ÀÄ(Query) : MªÉÄä f. DAiÀiï.J¸ï.PÁAiÀÄð ¥ÁægÀA©¹vÉAzÀgÉ CzÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀz Û .É DUÀ F PɼV À £ÀAvÉ ¸Àg¼ À À ¥À± æ ßÉ UÀ¼£ À ÄÀ ß PÉüÀ®Ä ¥ÁægA À ©ü¸¨ À ÃÉ PÀÄ. GzÁ: MAzÀÄ ¸ÀܼÀzÀ°è CgÀtåzÀ «¹ÛÃtð JµÀÄÖ? JgÀqÀÄ ¸ÀܼÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ JµÀÄÖ? J°è PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄPÉÌ ¨sÀÆ«Ä G¥ÀAiÉÆÃUÀz° À z è ?É CzÉà jÃw «±ÉÃè µÀuÁvÀäPÀ ¥À± æ ßÉ UÀ¼£ À ÄÀ ß PÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁ: ºÉƸÀ PÀlÖqU À ¼ À £ À ÄÀ ß PÀlÖ®Ä J°è

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

316

¤ªÉñÀ£À ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ? PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ªÀÄtÄÚ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? E°è ºÉzÁÝj ¤«Äð¹zÀgÉ ºÉÃUÉ ¸ÀAZÁgÀ MvÀÛqÀ ©Ã¼À§ºÀÄzÀÄ? ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ.

4.

«±É è à µÀ u É (Analysis) :

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

317

C. ¸Á«Ä¥Àå «±ÉÃè µÀuÉ (Proximity Analysis) : ¤¢ðµÀÖ CAvÀgz À ° À g è ÄÀ ªÀ ®PÀt ë UÀ¼£ À ÄÀ ß PÀAqÀÄ »rAiÀÄ®Ä ¸Á«Ä¥Àå «±ÉèõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è K¤zÉ CxÀªÁ ¸Á«Ä¥ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ D ¸ÀܼÀªÀÅ ¤ÃªÀÅ ¸Áܦ¸À¨ÉÃPÉA¢gÀĪÀ GzÉÝñÀPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉAiÉÄà JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁ: ªÀåªÀºÁgÀ, ±Á¯É, PÀ¸À ¸ÀAUÀ滸À®Ä, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀܼÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ »rAiÀÄ®Ä ¸Á«Ä¥Àå «±ÉèõÀu¬ É ÄAzÀ «ªÀgu À É ¥ÀqA É iÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¥Àª æ ÄÀ ÄR ¤Ãj£À ªÀÄÆ®¢AzÀ 100 «ÄÃlgÀ CAvÀgz À ° À è JµÀÄÖ ªÀÄ£ÉU½ À ªÉ? CAUÀr¬ÄAzÀ 10 Q.«ÄÃ. CAvÀgz À ° À è MlÄÖ JµÀÄÖ UÁæºPÀ j À zÁÝg?É ¨Á«¬ÄAzÀ 500 «ÄÃlgÀ CAvÀgÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄ AiÀiÁªÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èzÉ? JA§ ªÀiÁ»w ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÀÄ. §. NªÀígï¯Éà «±ÉèõÀuÉ : EzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁtĪÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀiÁVzÀÄÝ ¨sËwPÀªÁV MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÀzÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ «±ÉèõÀuÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðZÀgÀuÉ CªÀ±ÀåPÀ. EzÀÄ ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ, E½eÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåªÀUÀðUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. PÀ. £ÉmïªÀPïð «±ÉèõÀuÉ : £ÉmïªÀPïð «±ÉèõÀuA É iÀÄÄ CAZÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©AzÀÄUÀ½AzÀ PÀÆrzÀÄÝ ¨sÀÆ«ÄwAiÀÄ°è MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CAZÀÄ AiÀiÁªÀ dAPÀë£ïUÀ¼ÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ ©AzÀÄ«£À°èªÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½¸ÀÄvÀz Û É ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀ CAZÀÄUÀ¼ÄÀ CzÀ£ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀª Û É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß dAPÀë£ï w½¸ÀÄvÀÛz.É 5. vÉÆÃj¸ÀÄ(Display) : £ÀPÉëUÀ¼ÀÄ, avÀæUÀ¼ÀÄ, D¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀnÖUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è «±ÉèõÀuÉ ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ EªÉ®èªÀÅUÀ¼À ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ UÀtPÀAiÀÄAvÀæzÀ ªÀiÁ¤lgï ªÉÄÃ¯É vÉÆÃj¸À®àqÀÄvÀÛªÉ CzÀ£ÀÄß F PɼÀV£À avÀz æ ° À è PÁt§ºÀÄzÀÄ.

318

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

6. Omï¥ÀÄmï(MlÄÖ vÀAiÀiÁj): EzÀÄ f.DAiÀiï.J¸ï PÁAiÀÄðzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀªÁVzÀÄÝ £ÀPU ëÉ ¼ À ÄÀ , zÀvÁÛA±À ¥ÀnÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄ¢æ¹ ºÁqïð ¥ÀæwAiÀÄ£ÁßV ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß zÁR¯ÉAiÀiÁV ±ÉÃRj¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀeÁð®zÀ°è C¥ï¯ÉÆÃqï ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ EzÀjAzÀ f.DAiÀiï.J¸ï. §¼ÀPz É ÁgÀjUÉ ¸ÀºPÀ ÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É

ªÉPÖÀgï ªÀiÁzÀj (Vector formats) ªÉPÀÖgï zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zÉðñÀPÀUÀ¼À (co-ordinates) ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ eÉÆvÉ CxÀªÁ MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¤zÉðñÀPÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ.

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

319

1.

©AzÀÄUÀ¼ÄÀ (Points) : ªÉPg ÖÀ ï zÀvÁÛA±ÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¤gÀƦ¸ÀĪÀ°è CvÀåAvÀ ¸Àg¼ À À «zsÁ£ÀªÁVzÉ. ¤zÉðñÀPU À ¼ À £ À ÄÀ ß D¼À eÉÆvÉ(dingle pairs)AiÀÄAvÉ ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀtÚ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ ®PÀt ë UÀ¼£ À ÄÀ ß vÉÆÃj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀz Û .É GzÁ : MAn VqÀ, ¨Á«, «zÀÄåvï PÀA§ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ .

2.

gÉÃSÉ CxÀªÁ ªÀÈvÀÛzÀ ¨sÁUÀ(Lines or Arcs) : EªÀÅ bÉÃzÀ ©AzÀÄ«£ÀAvÉ ¥ÁægÀA¨sÀUÉƼÀÄîvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ£ÉUÆ É ¼ÀÄîvÛÀz.É ¤zÉðñÀPU À ¼ À £ À ÄÀ ß zÁgÀ CxÀªÁ vÀAwAiÀÄAvÉ ¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É gÉÃSÁ «zsÁ£Àz° À ègÄÀ ªÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ , gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ, £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ .

3.

§ºÀ Ä ¨s À Ä eÁPÀ È w CxÀ ª Á ¥À æ z É Ã ±À U À ¼ À Ä (Polygons): ¤zÉ ð ñÀ P À U À ¼ À £ À Ä ß EPÀ Ì m ÁÖ z À PÀ Ä t P É A iÀ Ä AvÉ (Loops)¤gÀƦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß CvÀåAvÀ «±Á®ªÁzÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀƦ¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: ¸ÀgÉÆêÀgÀ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¨sÀÆ«Ä, CgÀtå¥ÀæzÉñÀ EvÁå¢.

gÁå¸ÀÖgï ªÀiÁzÀj : (Raster formats) ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß ¸ÀtÚ eÁ®UÀ¼À£ÁßV (ZËPÀlÄÖ) «¨sÁV¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß gÁå¸ÀÖgï zÀvÁÛA±À ªÀiÁzÀj J£ÀÄߪÀgÄÀ . ¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀU¼ À À ¤zsÁðgÀªÅÀ ¥Àw æ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀtÚ eÁ®UÀ¼À gÉÃSÁ ¨sÄÀ eÁPÀÈwUÀ¼£ À ÄÀ ß CªÀ®A©¹gÀÄvÀz Û É EzÀjAzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÀܼÀzÀ°ègÀĪÀ Cw ¸ÀtÚ UÁvÀæzÀ ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ. UÁvÀæªÀ£ÀÄß PÀ¤µÀ× £ÀPÁë WÀlPÀ (MMU) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¸ÁªÀiÁ£Àå ¤AiÀĪÀÄzÀAvÉ eÁ®zÀ UÁvÀæªÀÅ PÀ¤µÀ× £ÀPÁë WÀlPÀ UÁvÀæzÀ CzsÀðQÌAvÀ PÀrªÉÄ EgÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀtÚ eÁ®ªÀÅ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆtð, §zÀ¯ÁUÀĪÀ ©AzÀÄ«£À £ÀA§gÀÄ (floating point number) CxÀªÁ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß (Code Value) ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. ªÀiË®åªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀܼÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÀAUÀw CxÀªÁ ®PÀëtUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt CxÀªÁ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. J®è ¸ÀtÚ eÁ®UÀ¼À ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV ¯ÉPÀÌ ªÀiÁqÀ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ. (GzÁ: ¸ÀªÉÆãÀßvÁ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀªÉÆõÀÚvÁ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĪÀ馅 gÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ). CxÀªÁ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀnÖUÀ¼À°ègÀĪÀ PÉÆÃqï £ÀA§gïUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. (¥À n Ö U À ¼ À ° è g À Ä ªÀ zÀ v ÁÛ A ±À U À ¼ À ªÀVðÃPÀgt À CxÀªÁ £ÀPU ëÉ ¼ À ° À g è ÄÀ ªÀ §tÚzÀ ºÀ®UÉ) gÁå¸ÀÖgï qÉÃmÁ¨ÉøÀ£À°è ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¸ÀtÚ eÁ® zÀ°èAiÀÄ ««zsÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¥À æ v É å ÃPÀ PÀ q À v À U À ¼ À ° è ±É Ã Rj¸À §ºÀ Ä zÀ Ä (£À P Áë ¥À z À g À Ä UÀ ¼ À Ä ) GzÁ: MAzÉà ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå ¥À æ P ÁgÀ U À ¼ À £ À Ä ß ¨É à gÉ ¨É à gÉ ¥ÀzÀgÀÄUÀ¼À£ÁßV ±ÉÃRj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

320

¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À ªÀåªÀ¸ÉÜ (f.¦.J¸ï.) ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀAPÉÃvÀ DzsÁjvÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ G¥ÀUÀæºÀ DzsÁjvÀ ¸ÀAZÁgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÀPÀëuÁ E¯ÁSÉAiÀĪÀgÄÀ C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¹zÀgÄÀ . ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄÄ ¨sÆ À «Äw±Á¸Àçz Û À wæ¨ÄÀs dzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¯ÉPÁÌZÁgÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¤zsð À j¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

¸ÀܼÀzÀ ªÀiÁ»w ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä wæPÉÆãÀ «ÄwAiÀÄ ªÀiÁzÀj

f.¦.J¸ï G¥ÀPÀgÀt

f.¦.J¸ï.£À ªÀĺÀvÀé •

EzÀÄ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ¸ÁÜ£ÀzÀ ¤RgÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. («ÄÃlgï¤AzÀ «Ä°«ÄÃlgï).

•

EzÀÄ ªÉÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

•

f.¦.J¸ï. G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ªÀåQA Û iÀÄĨsÆ À «ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉà ¥Àz æ ÃÉ ±Àz° À z è ÝÀ gÆ À G¥ÀUº æÀ À ¸ÀAPÉÃvÀU¼ À £ À ÄÀ ß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ£É. (ªÁAiÀÄÄAiÀiÁ£À, ¨sÀÆAiÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÀæAiÀiÁ£ÀzÀ°è)

•

f.¦.J¸ï. G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ªÀåQÛ PÀrªÉÄ zÀgÀzÀ°è EzÀgÀ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ£É.

•

f¦J¸ï ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÀÄ (vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ) ¢£ÀzÀ 24 WÀAmÉ zÉÆgÀPÀÄvÀÛªÉ.

•

¥ÀæzÉñÀ (¸ÀܼÀ) zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À°è MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

f¦J¸ï ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ: 1) ¨ÁºÁåPÁ±À ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ (The Space Segment): f¦J¸ï G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß GqÁªÀuÉ ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 20200Q.«Ä. (¨sÆ À «ÄAiÀÄ wædåzÀ ªÀÄÆgÀÄ ¨ÁjVAvÀ C¢üP)À JvÀÛgz À ° À è ¸Áܦ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É 24 PÁAiÀÄð¤gÀvÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ DgÀÄ PÀPÀë ¸ÀªÀÄvÀ®UÀ¼À°è ¥Àæw ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è PÀ¤µÀ× 4 G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀĨsÁdPÀ ªÀÈvÀÛPÉÌ 63 rVæ NgÉAiÀiÁV ¸ÁܤPÀj¸À¯ÁVzÉ. ¥ÀÈyé ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sËUÉÆýPÀ ¥Àz æ ÉñÀ CxÀªÁ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¤RgÀªÁzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî®Ä PÀ¤µÀ× 4 G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ CqÉvÀqÉUÀ½®èzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¤gÀAvÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É G¥ÀUº æÀ ª À ÅÀ ¨sÆ À «ÄAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ MAzÀÄ ¥Àj¨sª æÀ ÄÀ uÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¸À®Ä 11 WÀAmÉ 58

321

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

¤«ÄµÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄAiÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. F G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À PÀPÉëAiÀÄÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ ¨sÀƪÀÄzsÀågÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀªÀiÁ£À CAvÀgÀzÀ°è ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ.

GPS Nominal Constellations 24 Satellites in 6 Orbital Planes 4 Satellites in each plane 20200 km Altitudes, 55 Degree Inclination

2) ¤AiÀÄAvÀt æ «¨sÁUÀ (The Control Segment) : F «¨sÁUÀªÅÀ G¥ÀUº æÀ PÀ ÌÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉU¼ À £ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÀz Û .É «±ÉõÀªÁV DgÉÆÃUÀåPg À À ªÉÄðéZÁgÀu,É zÀÄgÀ¸ÁܪiÀ Á¥ÀP,À G¥ÀUº æÀ U À ¼ À À DzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt æ , UÀrAiÀiÁgÀ zÉÆõÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. ¥À¥ æ A À ZÀz° À è 5 f¦J¸ï ¨sÆ À ¤AiÀÄAvÀu æ Á PÉÃAzÀU æ ½ À ªÉ. 1) ºÀªÁ¬Ä. 2) PÉƯÉÆgÉqÉƹàçAUï. 3) C¸É£Àå£ï ¢éÃ¥À. 4) rAiÀiÁUÉÆà UÁ¹ðAiÀiÁ. 5) PÁéd¯Éãï. 3) §¼ÀPÉzÁgÀgÀ «¨sÁUÀ (The User Segment): EzÀÄ §¼ÀPÉzÁgÀ, ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀ, £ÁUÀjÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ «Ä°ljAiÀÄ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¸ÀªÀÄÆzÁAiÀĪÁVzÉ. §¼ÀPÉzÁgÀ «¨sÁUÀªÀÅ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À J¯Áè UÁæºÀPÀgÀ£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArgÀÄvÀz Û .É UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ°è ªÀåvÁ師 À zÀÄÝ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ «£Áå¸À ¸Àg¼ À ª À ÁVgÀÄvÀz Û .É «²µÀª Ö ÁzÀ j¹ªÀgï, KAmÉãÁ, ¦üæ JA¦è¥sÁAiÀÄgï, gÉÃrAiÉÆ ¹UÀ߯ï, ªÉÄÊPÉÆæÃ¥ÉÆæøɸÀìgï, ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæzÀ±ÀðPÀ ¸ÁzsÀ£À, zÀvÁÛA±À gÉPÁrðAUï WÀlPÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï ¥ÀÆgÉÊPÉ M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. f¦J¸ï j¹ªÀgï PÁtĪÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ CPÁëA±À, gÉÃSÁA±À, ¥ÀæzÉñÀzÀ JvÀÛgÀ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. (UÀt£É ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ) EzÀÄ MAzÀÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÁÜ£ÀzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw PÀët¢AzÀ PÀëtPÉÌ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. f.¦.J¸ï ¥ÀjPÀæªÀÄ ²Ã®vÉ CxÀªÁ C£Àé¬ÄPÀ (GPS Applications)

1)

¸À A ZÁgÀ (Navigation) : ¸À A ZÁgÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è f¦J¸ï ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ C£ÉÃPÀ WÀAmÉUÀ¼À ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ G½vÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. d®¨sÁUÀU¼ À À PɼU À q À É £ÀÆgÀÄ «Äà D¼ÀzÀ ªÀgÉV£À ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß, £ÀPÉëAiÀÄ ªÉÄð£À ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸ÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ, gÀ¸ÉÛUÀ¼À PÀÆqÀÄ«PÉ, C¥À W ÁvÀ U À ¼ À ¸À Ü ¼À U À ¼ À £ À Ä ß, ²¯Á gÀ Z À £ É U À ¼ À ªÀ i Á»w, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. f¦J¸ï ¨sÀƪÀiÁUÀð, ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀð, d®ªÀiÁUÀð ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¨sÁUÀU¼ À ° À è ¸Àg¼ À À ºÁUÀÆ ¸ÀÄ®¨sÀzÀ ¸ÀAZÁgÀ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

322

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

2) zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ ªÀÄvÀÄÛ fLJ¸ï : f¦J¸ï ¸ÁܤÃPÀgÀtªÀÅ zÀÆgÀ¸ÀAªÉâ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°èAiÀÄ ¥sÆ É ÃmÉÆÃUÁæªÄÉ Ãnæ ªÀÄvÀÄÛ ªÉʪÀiÁ¤PÀ ¸ÁÌöå¤AUï, PÁAvÀ ªÀiÁ¥À£À ªÀÄvÀÄÛ «rAiÉÆà vÀAvÀe æ ÁÕ£U À ¼ À £ À ÄÀ ß KQÃPÀj¸ÀÄvÀz Û .É rf¦J¸ï vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ CUÀvÀåªÁzÀ ¤RgÀvÉUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹ ¤²ÑvÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è CxÀªÁ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ ªÀiÁr £ÀAvÀgÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ avÀæªÀ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÁVzÉ. ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CvÀåAvÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸ÀAUÀ滸À®Ä f.¦J¸ï. ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À §¼ÀPÉzÁgÀgÀ ¸ÀªÀÄƺÀªÀÅ f¦J¸ï ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¸ÀAUÀ滹zÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ fLJ¸ï C£Àé¬ÄPÀUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä ¸ÁzsÀå. §¼ÀPÉzÁgÀgÀÄ PÀrªÉÄ ¸ÀܼÀzÀ°è C¢üPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 ¥ÀÄ£ÀB ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå. 3) ªÉÆÃdt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ/ £ÀPëÉ UÀ¼£ À ÄÀ ß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ(Surveying & Mapping) : f¦J¸ï ºÉÆA¢zÀ ªÀiÁ¥ÀPU À ¼ À ÄÀ G£ÀßvÀ ¤RgÀvÉ ºÉÆA¢zÀÄÝ ¸ÀÆPÀª Û ÁzÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ PÀª æ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß C¼Àªr À ¹PÉÆArgÀÄvÀz Û .É EzÀjAzÀ ªÉÆÃdt ºÁUÀÆ £ÀPÁë PÁAiÀÄð ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀå. rf¦J¸ï ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÀ ¤RgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁ°PÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ. f¦J¸ï£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¨sÀÆPÀĹvÀ, PÁrÎZÀÄÑ, vÉÊ®¸ÉÆgÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸Àgz À À C¥ÁAiÀÄUÀ¼À £ÀPU ëÉ ¼ À £ À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¸ÁzsåÀ . GvÀª Û ÄÀ zÀeð É AiÀÄ f¦J¸ï j¹ªÀgï §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ ªÁ¸À¸ÁÜ£z À À £ÀPU ëÉ ¼ À £ À ÄÀ ß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ. ¤gÀAvÀgÀ ZÀ®£Á±Á¸ÀçÛ vÀAvÀU æ ¼ À £ À ÄÀ ß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¤RgÀªÁzÀ ¨sÆ À ¸ÀégÆ À ¥À £ÀPÉëUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À®Ä ¸ÁzsÀå. 4) ¨sÆ À ªÀiÁ¥À£À UÀtv  ± À Á¸ÀçÛ : GvÀª Û ÄÀ zÀeð É AiÀÄ f¦J¸ï vÀAvÀe æ ÁÕ£À §¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ ¨sÆ À ªÀiÁ¥À£À £ÀPÉëUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÁVzÉ. 5) ¸ÉãÁPÁAiÀÄð: f¦J¸ï ªÀÄÆ®vÀB ¸ÉãÁPÁAiÀÄðzÀ ¸ÁܤÃPÀgt À PÁÌV C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¸À¯ÁVzÉ. f¦J¸ï ªÁAiÀÄĸÉãÁ¥ÀqÉ, d®¸ÉãÁ¥ÀqÉ ºÁUÀÆ ¨sÀƸÉãÁ¥ÀqÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÁVzÉ. zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâ (Remote Sensing) zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâAiÀÄÄ MAzÀÄ «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯A É iÀiÁVzÀÄÝ, MAzÀÄ ªÀ ¸ À Ä Û , ¥À æ z É Ã ±À CxÀ ª Á ®PÀ ë t UÀ¼Æ É A¢UÉ £ÉÃgÀ ¸ÀA¥ÀPð À ºÉÆAzÀzÉ CzÀgÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «±Éèö¸ÀĪÀ ªÀiÁzsÀåªÀĪÁVzÉ. F J®è ªÀiÁ»w AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAªÉÃzÀ£À ªÀÄvÀÄÛ zÁR¯Áw ¥Àæw¥sÀ®£À CxÀªÁ ±ÀQÛAiÀÄ ºÉÆgÀ aªÀÄÄä«PÉ ¬ÄAzÀ ¥ÀQæ A æ iÉÄ, «±ÉÃè µÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C£Àé¬ÄPÀUÉƽ¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÀÈvÀPÀ G¥ÀUº æÀ À CxÀªÁ «ªÀiÁ£ÀU¼ À ° À è PÁåªÀÄgÁ CxÀªÁ ¸ÀAªÉÃzÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀÄÆ®PÀ F ¸ÁzsÀ£ÀªÀÅ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀz Û .É

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ

323

¨sÀƪÉÄïÉäöÊUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ««zsÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä CªÀ±ÀåªÁVgÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À®Ä PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÀȶ, CgÀtå, £ÀUÀgÀ ¨sÀƧ¼ÀPÉ, d®¨sÁUÀ, £ÉʸÀVðPÀ «PÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À§ºÀÄzÁVzÉ. F jÃw ¸ÀAUÀ滹zÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DzsÁgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ £ÀPÉëUÀ¼ÀgÀZÀ£É, ªÉÄðéZÁgÀuÉ, CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄÄAvÁzÀ ¨sÀƪÉÄïÉäöÊUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ GvÀª Û ÄÀ ªÁVgÀÄvÀz Û .É KPÉAzÀgÉ «¸ÁÛgÀ ¥Àz æ ÃÉ ±À M¼ÀUÆ É ¼ÀÄ« î PÉ, ¤gÀAvÀgÀ ¸ÀAzÀ±ð À £À, ºÉZÄÀ Ñ ¤RgÀv,É PÁ®«ÄwAiÀÄ°è ®¨såÀ v,É PÀrªÉÄ ±Àª æ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËUÉÆýPÀ ªÀiÁ»w ªÀ媸 À ÜÉ vÀAvÀe æ ÁÕ£PÀ ÌÉ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªA À vÉ rfl¯ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ±ÉÃRj¸À®Ä ¸ÁzsÀå. zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâAiÀÄ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ 1)

±ÀQAÛ iÀÄ ªÀÄÆ® CxÀªÁ ¥Àw æ ¥s® À £À(A) (Energy Source or illuminations) : ±ÀQA Û iÀÄÄ zÀÆgÀ¸A À ªÉâAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄÆ®ªÁVzÀÄÝ ¨sÀƪÉÄïÉäöÊ£À (GzÉÝòvÀ UÀÄj) ªÀiÁ»w ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥Àæw¥sÀ®£À CxÀªÁ «zÀÄåvïPÁAwÃAiÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

2)

«QgÀt ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®(B) (Radiation and the Atmosphere): GzÉÝòvÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä ±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÀÅ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ ªÀÄÆ®PÀ ZÀ°¸ÀÄvÀÛ, ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ eÉÆvÉUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwQæAiÉÄ ºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÀAªÉÃzÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄ PÀëtzÀ°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ QæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.

3)

UÀÄjAiÉÆA¢UÉ ¥Àw æ QæAiÉÄ (Interaction with the Target): ±ÀQA Û iÀÄÄ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ ªÀÄÆ®PÀ ZÀ°¹zÁUÀ CzÀÄ GzÉÝòvÀ UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ «QgÀtzÉÆA¢UÉ ¥ÀæwPÀæ¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.

4)

¸ÀAªÉÃzÀ£U À ½ À AzÀ ±ÀQAÛ iÀÄ zÁR¯Áw (D) Recording of Energy by the Sensor): GzÉÝòvÀ UÀÄj¬ÄAzÀ ±ÀQÛAiÀÄÄ ºÉÆgÀa«ÄäzÁUÀ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀtUÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÀAUÀ» æ ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ zÁR°¸À®Ä ¸ÀAªÉÃzÀ£U À ¼ À ÄÀ CªÀ±åÀ P.À

5)

¥Àæ¸ÁgÀ, ¹éÃPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄ (E) Transmission, reception and Processing): ¸ÀAªÉÃzÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ zÁR¯ÁzÀ ±ÀQÛAiÀÄÄ vÀPÀët «zÀåvï PÀtUÀ¼ÁV UÁæºÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄ £ÀqÉAiÀÄĪÀ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄvÀÛzÉ. C°è zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæwgÀÆ¥ÀUÀ¼ÁV ¥ÀjµÀÌøvÀUÉƼÀÄîvÀÛªÉ.

6)

«ªÀgu À É ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃè µÀuÉ (Interpretation and Analysis) (F) : GzÉÝòvÀ UÀÄjAiÀÄ ªÀiÁ»w ¥ÀqA É iÀÄ®Ä ¥ÀjµÀÌøvÀ ¥ÀæwgÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß zÀȱÀå ªÀÄvÀÄÛ rfl¯ï CxÀªÁ «zÀÄåvï PÀtUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è «ªÀj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

7)

C£Àé¬ÄPÀ (G) Application zÀÆgÀ¸ÀAªÉâAiÀÄ CAwªÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ZÉ£ÁßV CxÉÊð¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß §UɺÀj¸À®Ä C£Àé¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

324

ªÀiÁzÀj C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ C¨sÁå¸À-1 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ : DAiÀÄÝ f¯ÁèªÁgÀÄ ¨sÀvÀÛzÀ PÉëÃvÀæ (ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼À°è) f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

PÉëÃvÀæ

§¼Áîj

122721

zÁªÀtUÉgÉ

130208

ªÉÄʸÀÆgÀÄ

123803

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ

164925

²ªÀªÆ É UÀÎ

131070

ªÀÄAqÀå

88657

C¨sÁå¸À-2 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ : DAiÀÄÝ f¯ÁèªÁgÀÄ d£À¸ÀASÉå (®PÀëUÀ¼À°è)-2011 f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

d£À¸AÀ SÉå

¨É¼U À Á«

47.8

¨ÁUÀ®PÉÆÃl

18.9

©eÁ¥ÀÆgÀ

21.8

©ÃzÀgÀ

17.0

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ

19.3

zsÁgÀªÁqÀ

18.5

C¨sÁå¸À-3 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ : DAiÀÄÝ ¨É¼ÉUÀ¼À ¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É PÉëÃvÀæ (®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ)-2011 ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ

¤ªÀé¼À ©vÀÛ£É PÉëÃvÀæ

¨sv À ÛÀ

358.64

eÉÆüÀ

30.55

325

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ ¸ÀeÓÉ

86.38

ªÉÄPÉÌeÉÆüÀ

75.84

±ÉÃAUÁ

49.84

¸ÉÆÃAiÀiÁ©Ã£À

93.35

C¨sÁå¸À-4 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ : DAiÀÄÝ f¯ÉèUÀ¼À zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ(¥Àæw±ÀvÀ) f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

2001

2011

§¼Áîj

22.41

24.92

UÀÄ®§UÁð

21.76

17.94

²ªÀªÆ É UÀÎ

13.10

6.88

©eÁ¥ÀÄgÀ

17.51

20.38

ªÉÄʸÀÆgÀÄ

15.75

13.39

PÉÆïÁgÀ

14.46

11.04

C¨sÁå¸À-5 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ : DAiÀÄÝ f¯ÉèUÀ¼À zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ (1000 ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ) f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

2001

2011

¨É¼U À Á«

960

969

¨ÁUÀ®PÉÆÃl

980

984

©eÁ¥ÀÄgÀ

950

954

©ÃzÀgÀ

949

952

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ

983

992

PÉÆ¥Àà¼À

983

983

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

326

C¨sÁå¸À-6 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr gÉÃSÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ : DAiÀÄÝ f¯ÉèUÀ¼À ¥ÀÄgÀĵÀ, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ d£À¸ÀASÉå( ®PÀëUÀ¼À°è) f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ

ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ

ºÁªÉÃj

8.2

7.8

²ªÀªÆ É UÀÎ

8.8

8.7

ªÉÄʸÀÆgÀÄ

15.1

14.9

¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

50.2

46.0

§¼Áîj

12.4

12.2

UÀÄ®§UÁð

13.0

12.6

C¨sÁå¸À-7 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ : DAiÀÄÝ gÁdåªÁgÀÄ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£É (¥Àæw±ÀvÀ) gÁdåUÀ¼ÀÄ

GvÁàz£ À É

¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼À

15.80

DAzs¥ æÀ z æÀ ÃÉ ±À

12.71

GvÀg Û ¥ À z æÀ ÃÉ ±À

11.91

¥ÀAeÁ§

10.86

Mj¸Áì

7.31

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ

7.08

PÀ£ÁðlPÀ

3.70

C¨sÁå¸À-8 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ : zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ (¸Á«gÀ ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ) ªÀµÀð

ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ

1951

966

1961

959

327

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ 1971

957

1981

963

1991

960

2001

965

2011

968

C¨sÁå¸À-9 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ : zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ PÀ§Äâ GvÁàzÀ£É (zÀ.®PÀë l£ïUÀ¼À°è) ªÀµÀð

GvÁàz£ À É

1951

57.05

1961

110.0

1971

126.36

1981

156.24

1991

241.04

2001

286.00

2011

310.0

C¨sÁå¸À-10 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ: DAiÀÄÝ f¯ÉèUÀ¼À zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ d£À¸ÁAzsÀævÉ (¥Àæw ZÀzÀgÀ Q.«ÄÃ.) f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

2001

2011

gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ

288

303

¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ(UÁæªÀiÁAvÀgÀ)

380

441

aPÀ̧¼Áî¥ÀÄgÀ

273

298

PÉÆïÁgÀ

346

384

AiÀiÁzÀVgÀ

183

224

UÀÄ®§UÁð

198

233

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

328

C¨sÁå¸À-11 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ: zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ ¸ÁPÀëgÀvÉ ¥ÀæªÀiÁt (¥Àæw±ÀvÀ ) ªÀµÀð

¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ

ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ

1961

36.2

14.2

1971

41.6

21.0

1981

48.8

27.7

1991

67.3

44.3

2001

76.1

56.9

2011

82.9

68.1

C¨sÁå¸À-12 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ eÉÆÃr ¸ÀÛA¨sÁ¯ÉÃR gÀa¹. PÀ£ÁðlPÀ: DAiÀÄÝ f¯ÁèªÁgÀÄ ¸ÁPÀëgÀvÉ ¥ÀæªÀiÁt (¥Àæw±ÀvÀ )-2011 f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ

ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ

zÀQt ë PÀ£ßÀ qÀ

93.31

84.80

ºÁªÉÃj

83.89

70.65

vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ

82.05

66.45

ªÀÄAqÀå

78.14

62.10

PÉÆ¥Àà¼À

78.21

56.22

¨ÁUÀ®PÉÆÃl

80.16

58.55

C¨sÁå¸À-13 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁPÀÈw gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ: gÉʯÉé UÉÃdÄUÀ¼À «zsÀUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt-2012 «zsÀUÀ¼ÀÄ

¥Àw æ ±ÀvÀ

¨ÁæqïUÉÃd

86

«ÄÃlgÀUÉÃd

10

£ÁågÉÆÃUÉÃd

4

329

¨sËUÉÆýPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉ C¨sÁå¸À-14F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁPÀÈw gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ: DAiÀÄÝ ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀæ (®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄ) ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ

PÉëÃvÀæ

DºÁgÀzsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ

35.5

¢éz¼ À z À Ás £ÀåUÀ¼ÄÀ

16.4

JuÉPÚ Á¼ÀÄUÀ¼ÀÄ

12.0

ªÁtÂdå¨É¼U É ¼ À ÄÀ

11.0

EvÀgÉ

5.1

C¨sÁå¸À-15 F PɼÀUÉ PÉÆlÖ CAQ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁPÀÈw gÀa¹. ¨sÁgÀvÀ: CUÀ® DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝjUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt-2011 «zsÀUÀ¼ÀÄ

¥Àw æ ±ÀvÀ

MAzÀÄ QgÀÄzÁj

21

JgÀqÀÄ QgÀÄzÁj

54

£Á®ÄÌ/DgÀÄ/JAlÄ QgÀÄzÁj

25

16. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 17. ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 18. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 19. f.DAiÀiï.J¸ï. £À ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 20. f.DAiÀiï.J¸ï. £À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 21. f.¦.J¸ï.£À ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 22. f.¦.J¸ï.£À C£Àé¬ÄPÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 23. zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâAiÀÄ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 24. zÀÆgÀ ¸ÀAªÉâAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß §gɬÄj.

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

330

¢éwÃAiÀÄ ¦.AiÀÄÄ.¹. ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ £ÀÆvÀ£À ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ ¥ÀwPæ É I. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ½UÉ MAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹

1 x 10=10

1.

¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è C¢üPÀ d£À£À ¥ÀæªÀiÁt«gÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

2.

UÀtÂUÁjPÉ JAzÀgÉãÀÄ?

3.

gÀµÁå¢AzÀ GqÁªÀuÉUÉÆAqÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀzÀ ºÉ¸ÀgÉãÀÄ?

4.

ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夹.

5.

¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀªÀżÀî gÁdå AiÀiÁªÀÅzÀÄ?

6.

»ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀmÉèÃeï £À¢UÉ CqÀدÁV ¤«Äð¹gÀĪÀ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ ºÉ¸ÀgÉãÀÄ?

7.

CAUÁA±À PÀȶ JAzÀgÉãÀÄ?

8.

¢UÁãAiÀÄ KvÀPÉÌ ¥Àæ¹¢Þ?

9.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ®£É ºÀwÛ§mÉÖ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß J°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

10. AiÀiÁªÀ £À¢AiÀÄ zÀqÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÉƯÉÆÌvÀÛ §AzÀgÀÄ EzÉ.

I.I. AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ºÀvÀÄÛ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 2-3 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹. 11.

2x10=20

¢éwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀÈwÃAiÀÄ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

12. ªÀÄgÀ PÀrAiÀÄĪÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄÄ ²ÃvÀ ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚªÀ®AiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è KPÉ C©üªÀÈ¢ÞºÉÆA¢zÉ? 13. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß w½¹. 14. ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀjµÀ× ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× HDI ºÉÆA¢gÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 15. PÁ¦üAiÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 16. AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ £Á®ÄÌ ¯ÉÆúÀ R¤dUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 17. ¸ÁA¥ÀæzÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁA¥ÀæzÁAiÀÄPÀ ±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. 18. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄÄRå gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. 19. gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj. 20. ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ gÀ¥sÁÛUÀĪÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ.

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ ¥ÀwPæ É

331

21. ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? 22. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GzÁºÀgÀuÉ ¸À»vÀ ªÁåSÁ夹.

III. PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ 8 ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 20-25 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.

5 x 8 =40

23. ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. 24. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 25. d£À¸ÀASÁå DªÀvÀðªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹. 26. d®¸ÁjUÉ PÀÄjvÀÄ n¥Ààt §gɬÄj. 27. ¨sÁgÀvÀzÀ vÀéjvÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹ 28. ªÀ®¸É JAzÀgÉãÀÄ? EzÀgÀ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. 29. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ-§¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹. 30. PÀȵÀÚ ªÉÄ®ÝAqÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ n¥Ààt §gɬÄj. 31. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹. 32. ¨sÁgÀvÀz°è UÉÆâü ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. 33. ¨sÁgÀvÀzÀ gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ §UÉÎ n¥Ààt §gɬÄj. 34. PÉƼÉÀUÉÃjUÀ¼ÀÄAmÁUÀ®Ä PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. IV AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ ¥Àæ±ÉßUÉ GvÀÛj¹.

1x10=10

35. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹. 36. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. V AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ 2 ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹ 37. F PɼÀV£À CAQCA±ÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛ C¯ÉÃRªÀ£ÀÄß gÀa¹j.

2x10=20

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

332 ¨sÁgÀvÀ: DAiÀÄÝ ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À PÉëÃvÀæ (®PÀë ºÉPÀÖgïUÀ¼À°è) ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ

«¹ÛÃtð

zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ

35.5

¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ

16.4

JuÉÚ ©ÃdUÀ¼ÀÄ

12.0

ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ

11.0

EvÀgÉ

5.1

38. a) PɼÀPÀAqÀ CAQCA±ÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼À gÉÃSÁ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß gÀa¹j. PÀ£ÁðlPÀ : DAiÀÄÝ f¯ÉèUÀ¼À°è ¨sÀvÀÛzÀ PÉëÃvÀæ (ºÉPÉÖÃgï£À°è) f¯Éè

«¹ÛÃtð

§¼Áîj

122,721

zÁªÀtUÉgÉ

130,208

ªÉÄʸÀÆgÀÄ

123,803

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ

164,925

²ªÀªÆ É UÀÎ

131,070

ªÀÄAqÀå

88,657

b) PɼÀPÀAqÀ CAQCA±ÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ MAzÀÄ HzsÀé ¸ÀÛA¨sÁgÉÃSÁ gÀa¹j. ¨sÁgÀvÀ: zÀ±ÀPÀªÁgÀÄ PÀ§Äâ GvÁàzÀ£É (zÀ.® l£ÀÄßUÀ¼À°è) ªÀµÀð

GvÁàz£ À É

1951

57.05

1961

110.0

1971

126.36

1981

156.24

1991

241.04

2001

286.00

2011

310.00

ªÀiÁzÀj ¥À± æ ßÉ ¥ÀwPæ É 39. PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ 2 ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹. (a) ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄ CAQ-CA±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹. (b)

fLJ¸ï £À ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

(c)

f¦J¸ï £À ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

333

334

ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçzÀ ªÀÄƯÁA±ÀUÀ¼ÀÄ