2003

Druk nr 2003 Warszawa, 5 marca 2009 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Komisja Gospodarki GOS-020-1-2009

Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu Komisja Gospodarki wnosi projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy o gie!dach towarowych. Do reprezentowania stanowiska Komisji w pracach nad projektem ustawy zosta! upowa"niony pose! Antoni M#"yd!o .

Przewodnicz$cy Komisji (-) Wojciech Jasi%ski

Projekt

USTAWA z dnia

2009 r.

o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy o gie!dach towarowych

Art. 1. W ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z pó&n. zm.1)) wprowadza si# nast#puj$ce zmiany: 1) w art. 3 w pkt 42 kropk# zast#puje si# 'rednikiem i dodaje si# pkt 43-45 w brzmieniu: „43) jednostka wytwórcza – wyodr#bniony zespó! urz$dze% s!u"$cy do wytwarzania energii elektrycznej, opisany przez dane techniczne i handlowe; 44) uk!ad hybrydowy – jednostk# wytwórcz$ wytwarzaj$c$ energi# elektryczn$ albo energi# elektryczn$ i ciep!o, w której w procesie wytwarzania energii elektrycznej lub ciep!a wykorzystywane s$ no'niki energii wytwarzane oddzielnie w odnawialnych &ród!ach energii i w &ród!ach energii innych ni" odnawialne, pracuj$ce na wspólny kolektor oraz zu"ywane wspólnie w tej jednostce wytwórczej do wytworzenia energii elektrycznej lub ciep!a; 45) wspó!spalanie – wytwarzanie energii elektrycznej albo energii elektrycznej i ciep!a w jednostce wytwórczej, w której s$ spalane biomasa lub biogaz wspólnie z innymi paliwami.”; 2) po art. 9n dodaje si# art. 9o w brzmieniu: „Art. 9o. 1. Przedsi#biorstwa energetyczne: 1) zajmuj$ce si# wytwarzaniem energii elektrycznej w jednostkach wytwórczych znajduj$cych si# na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej o !$cznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie mniejszej ni" 100 MW lub 2) b#d$ce wytwórcami, do których stosuje si# przepisy ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powsta!ych u wytwórców w zwi$zku z przedterminowym rozwi$zaniem umów d!ugoterminowych sprzeda"y mocy i energii elektrycznej, bez wzgl#du na wielko'( mocy zainstalowanej elektrycznej - nie mog$, z zastrze"eniem ust. 3 i 4, zbywa( wytworzonej przez siebie energii elektrycznej w inny sposób, ni" poprzez sprzeda" na 1)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 21, poz. 124, Nr 52, poz. 343, Nr 115, poz. 790 i Nr 130, poz. 905 oraz z 2008 r. Nr 180, poz. 1112.

gie!dzie towarowej dzia!aj$cej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 pa&dziernika 2000 r. o gie!dach towarowych. 2. Przez !$czn$ moc zainstalowan$ elektryczn$, o której mowa w ust. 1, rozumie si# moc okre'lon$ w koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. 3. Obowi$zek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy: 1) energii elektrycznej dostarczanej przez wytwórców odbiorcom ko%cowym za pomoc$ linii bezpo'redniej; 2) energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych &ród!ach energii, z wy!$czeniem energii elektrycznej wytworzonej w technologii wspó!spalania lub w uk!adzie hybrydowym; 3) energii elektrycznej zu"ywanej przez wytwórców na potrzeby w!asne; 4) energii elektrycznej niezb#dnej do wykonywania przez operatorów systemów elektroenergetycznych ich zada% okre'lonych w ustawie. 4. Na wniosek przedsi#biorstwa energetycznego Prezes Urz#du Regulacji Energetyki mo"e zwolni( z obowi$zku, o którym mowa w ust. 1, energi# elektryczn$ sprzedawan$ na potrzeby wykonywania d!ugoterminowych zobowi$za% wynikaj$cych z umów zawartych z instytucjami finansowymi w celu realizacji inwestycji w nowe moce wytwórcze, je"eli nie spowoduje to istotnego zak!ócenia warunków konkurencji. 5. Przedsi#biorstwu energetycznemu, o którym mowa w ust. 1, wytwarzaj$cemu energi# elektryczn$ w odnawialnych &ród!ach energii w technologii wspó!spalania lub w uk!adzie hybrydowym nie przys!uguje wobec sprzedawcy z urz#du roszczenie o zakup tej energii elektrycznej na podstawie art. 9a ust. 6.”; 3) w art. 23 w ust. 2 po pkt 4 dodaje si# pkt 4a w brzmieniu: „4a) kontrolowanie wykonywania obowi$zku, o którym mowa w art. 9o;”; 4) w art. 56 w ust. 1 w pkt 16 kropk# zast#puje si# 'rednikiem i dodaje si# pkt 17 w brzmieniu: „17) nie przestrzega obowi$zku wynikaj$cego z art. 9o.”. Art. 2. W ustawie z dnia 26 pa&dziernika 2000 r. o gie!dach towarowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019, z pó&n. zm.2)) w art. 54 w ust. 1 w pkt 8 kropk# zast#puje si# 'rednikiem i dodaje si# pkt 9 w brzmieniu: „9) Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki – w zakresie niezb#dnym do kontroli wykonywania przez przedsi#biorstwa energetyczne obowi$zków okre'lonych w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne.”. Art. 3. 1. W terminie 30 dni od dnia og!oszenia ustawy: 2)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1537 i 1538, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 112, poz. 769 oraz z 2008 Nr 171, poz. 1056.

2.

3.

4.

5.

3)

1) przedsi#biorstwa energetyczne, o których mowa w art. 9o ust. 1 pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1, s$ obowi$zane przed!o"y( Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki: a) uwierzytelnione kopie umów zawartych przed up!ywem 14 dni od dnia og!oszenia ustawy, które uniemo"liwiaj$ lub mog$ uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, b) informacj#, które postanowienia umów, o których mowa w lit. a, i w jaki sposób uniemo"liwiaj$ lub mog$ uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1; 2) przedsi#biorstwa energetyczne, o których mowa w art. 9o ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1, s$ obowi$zane przed!o"y( Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki: a) uwierzytelnione kopie umów zawartych przed up!ywem 14 dni od dnia og!oszenia ustawy z podmiotami nie nale"$cymi do tej samej grupy kapita!owej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z pó&n. zm.3)), które uniemo"liwiaj$ lub mog$ uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, b) informacj#, które postanowienia umów, o których mowa w lit. a, i w jaki sposób uniemo"liwiaj$ lub mog$ uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1. Przedsi#biorstwo energetyczne nie mo"e si# powo!ywa( na umow#, która uniemo"liwia lub mo"e uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, je"eli w terminie okre'lonym w ust. 1 nie przed!o"y!o Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki uwierzytelnionej kopii tej umowy wraz z informacj$, o której mowa odpowiednio w ust. 1 pkt 2 albo w ust. 2 pkt 2. Umowy zawarte przez przedsi#biorstwa energetyczne, o których mowa w art. 9o ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1, przed up!ywem 14 dni od dnia og!oszenia ustawy z podmiotami nale"$cymi do tej samej grupy kapita!owej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, staj$ si# bezskuteczne z chwil$ wej'cia w "ycie art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, w zakresie, w jakim uniemo"liwia!yby lub mog!yby uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1. Umowy zawarte przez przedsi#biorstwa energetyczne po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia ustawy s$ niewa"ne w zakresie, w jakim uniemo"liwia!yby lub mog!yby uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1. Prezes Urz#du Regulacji Energetyki mo"e w drodze decyzji zakaza( wykonywania umowy, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a lub pkt 2 lit. a, w zakresie, w jakim uniemo"liwia!aby lub mog!aby uniemo"liwia( wykonywanie obowi$zku, o którym mowa w art. 9o ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, je"eli przemawiaj$ za tym wzgl#dy zapewnienia ochrony interesów odbiorców ko%cowych, skutecznej konkurencji lub zapobie"enia nadu"ywaniu przez wytwórc# uprawnie% wynikaj$cych z ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powsta!ych u wytwórców w zwi$zku z przedterminowym rozwi$zaniem umów

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2007 Nr 99, poz. 660 i Nr 171 poz. 1206.

6.

7.

8.

9.

10.

d!ugoterminowych sprzeda"y mocy i energii elektrycznej (Dz. U. Nr 130, poz. 905). Decyzje Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki, o których mowa w ust. 5, podlegaj$ natychmiastowemu wykonaniu, nie wcze'niej jednak ni" po wej'ciu w "ycie art. 9o ustawy zmienianej w art. 1. Przedsi#biorstwo energetyczne, które: 1) wykonuje umow# w zakresie dotkni#tym bezskuteczno'ci$, o której mowa w ust. 3, lub 2) zawiera umow# dotkni#t$ niewa"no'ci$, o której mowa w ust. 4, lub 3) wykonuje umow# w zakresie dotkni#tym niewa"no'ci$, o której mowa w ust. 4, lub 4) wykonuje umow# wbrew decyzji, o której mowa w ust. 5 oraz kierownik tego przedsi#biorstwa energetycznego podlegaj$ karze pieni#"nej na zasadach okre'lonych w art. 56 ust. 2 i ust. 3-7 ustawy zmienianej w art. 1, z tym zastrze"eniem, "e decyzje w sprawach kar podlegaj$ natychmiastowemu wykonaniu. Do post#powania przed Prezesem Urz#du Regulacji Energetyki w sprawach decyzji, o których mowa w ust. 5 i 7, stosuje si#, z zastrze"eniem ust. 9-10, przepisy Kodeksu post#powania administracyjnego. Od decyzji Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki w sprawach, o których mowa w ust. 5 i 7, s!u"y odwo!anie do S$du Okr#gowego w Warszawie – s$du ochrony konkurencji i konsumentów. Post#powania w sprawach odwo!a% od decyzji Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki, o których mowa w ust. 5 i 7, tocz$ si# wed!ug przepisów Kodeksu post#powania cywilnego o post#powaniu w sprawach gospodarczych.

Art. 4. Ustawa wchodzi w "ycie po up!ywie 3 miesi#cy od dnia og!oszenia, z wyj$tkiem art. 3 ust. 1, 3-6 i 8-10, które wchodz$ w "ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

UZASADNIENIE 1. Potrzeba i cel wprowadzenia ustawy, istniej!cy stan rzeczy Celem, który od kilku lat stawia sobie ustawodawca przyjmuj!c nowe ustawowe regulacje normuj!ce zasady funkcjonowania rynku energetycznego w Polsce jest ukszta"towanie wolnego rynku energii. Intencj! ustawodawcy jest doprowadzenie – na skutek przyj#cia stosownych regulacji i ich praktycznego stosowania przez organy administracji pa$stwowej – do zaistnienia mo%liwo&ci konkurowania pomi#dzy wytwórcami energii, co z kolei winno poci!gn!' za sob! popraw# efektywno&ci wytwórców i innych podmiotów sektora energetycznego, a w konsekwencji powinno doprowadzi' do ukszta"towania si# cen energii elektrycznej w Polsce na rynkowym poziomie. Intencj! ustawodawcy jest zatem usuni#cie wszelkich barier regulacyjnych, które uniemo%liwiaj! osi!gni#cie powy%szego efektu, którego beneficjentem maj! by' odbiorcy energii elektrycznej, zarówno wykorzystuj!cy j! do prowadzenia dzia"alno&ci gospodarczej, jak i gospodarstwa domowe. Opisane powy%ej za"o%enia leg"y równie% u podstaw uchwalenia w ubieg"ym roku ustawy z 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powsta"ych u wytwórców w zwi!zku z przedterminowym rozwi!zaniem umów d"ugoterminowych sprzeda%y mocy i energii elektrycznej (Dz. U. Nr 130, poz. 905), zwanej dalej „ustaw! o rozwi!zaniu KDT”. Celem tej ustawy – zgodnie z uzasadnieniem rz!dowego projektu przed"o%onego do Parlamentu – by"o stworzenie ustawowych podstaw do rozwi!zania umów d"ugoterminowych na mocy dobrowolnych porozumie$ stron, wyp"acania wytwórcom &rodków finansowych na pokrycie tzw. kosztów osieroconych, powstaj!cych po rozwi!zaniu tych umów oraz umo%liwienie im pozyskiwania tych &rodków. Uzasadnienie projektu ustawy o rozwi!zaniu KDT zawiera"o projekcj# dotycz!c! wzrostu cen energii elektrycznej w Polsce w kolejnych latach obowi!zywania tej regulacji, która to projekcja by"a kluczowa do stworzenia systemu rekompensat kosztów osieroconych maj!cych powsta' po stronie wytwórców. Podstawowym bowiem za"o%eniem ustawy o rozwi!zaniu KDT by"o zrekompensowanie wytwórcom obj#tym zakresem stosowania tej ustawy jedynie tych uszczerbków maj!tkowych, które mieli oni ponie&' na skutek ró%nicy pomi#dzy cenami energii wynikaj!cymi z zawartych i rozwi!zywanych na podstawie ustawy kontraktów d"ugoterminowych, a cenami, które mogli uzyska' sprzedaj!c energi# „uwolnion!” z kontraktów d"ugoterminowych na rynku. Poni%sza tabela przedstawia projekcj# wzrostu cen energii elektrycznej przyj#ta dla potrzeb uzasadnienia ustawy o rozwi!zaniu KDT oraz aktualne ceny energii na rynku.

cena energii przyj#ta do kalkulacji kosztów osieroconych cena przyj#ta przez prof. Mielczarskiego i ARE S.A. cena sprzeda%y (wraz z KDT) I kw.'08 160,79 z"/MW cena sprzeda%y (po rozw. KDT) II kw. '08 146,15 z"/MW cena sprzeda%y (po rozw. KDT) III kw. '08 149,92 z"/MW &rednia cena energii elektrycznej przy 50% poziomie kontraktacji na 2009 r. (dane z monitoringu na dzie$ 31.10.08) 220 z"/MW

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

103,04

110,26

128,00

130,94

133,96

137,04

140,19

143,41

146,71

150,09

153,54

157,07

160,68

164,38

168,16

172,03

175,98

180,03

184,17

110,50

138,30

141,20

147,70

149,10

151,30

152,20

154,50

157,20

163,80

166,30

169,70

170,10

170,00

160,79

146,15

149,92

220,00

ceny sprzeda"y na rynku wytwórców 235,00

220,00

205,00

190,00

175,00

160,00

145,00

130,00

115,00

100,00 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

cena energii przyj#ta do kalkulacji kosztów osieroconych cena przyj#ta przez prof. Mielczarskiego i ARE SA cena sprzeda%y (wraz z KDT) I kw.'08

160,79 z"/MWh

cena sprzeda%y (po rozw. KDT) II kw. '08

146,15 z"/MWh

cena sprzeda%y (po rozw. KDT) III kw. '08

149,92 z"/MWh

&rednia cena energii elektrycznej przy 50% poziomie kontraktacji na 2009 r. (dane z monitoringu na dzie$ 31.10.08)

220 z"/MWh

Wykres przedstawia projekcj# ceny sprzeda%y przyj#t! do modelu kosztów osieroconych. Dla roku 2007 wynosi ona 103,04 z"/MWh i w kolejnych latach rok do roku nast#pnego zak"adany jest jej wzrost &rednio o 2,3%. Dla roku 2025 wynosi ona 184,17 z"/MWh. Zosta"a równie% przedstawiona &cie%ka ceny sprzeda%y obliczona do roku 2020 przez prof. Mielczarskiego i ARE SA, która jak wida' na wykresie jest na znaczenie wy%szym poziomie, tj. dla roku 2007 wynosi 110,50 z"/MWh i wzrasta, do roku 2020 &rednio o 53%, w którym wynosi ona 170.00 z"/MWh. Z powy%szego wykresu wynika, i% ceny energii elektrycznej przyj#te do &cie%ki kosztów osieroconych s! zdecydowanie na ni%szym poziomie w porównaniu do cen sprzeda%y energii przez wytwórców. Ceny sprzeda%y energii przez wytwórców s! z kolei ni%sze ni% ceny energii sprzedawanej przez spó"ki obrotu do innych spó"ek obrotu i odbiorców ko$cowych. Takie przypadki s! w szczególno&ci widoczne w grupach pionowo skonsolidowanych, w których wytwórcy sprzedaj! ca"! wytworzon! energi# do spó"ek obrotu tej samej grupy kapita"owej w oparciu o ceny transferowe, na ogó" istotnie ni%sze ni% ceny kszta"towane na rynku kontraktów bilateralnych, rynku gie"dowym czy bilansuj!cym. W takiej sytuacji nadwy%ki &rodków s! kumulowane na poziomie grupy a sam wytwórca zwraca si# z wnioskiem o wyp"at# zaliczek na poczet kosztów osieroconych. Ustawa o rozwi!zaniu KDT w obecnym kszta"cie nie daje Prezesowi URE ani %adnemu innemu organowi mo%liwo&ci weryfikacji takich antyrynkowych zachowa$ wytwórców oraz ich grup kapita"owych. W konsekwencji wytwórcy otrzymuj! zaliczki na poczet kosztów osieroconych, co jest – niezale%nie od poziomu cen energii elektrycznej – (ród"em dodatkowych, znacznych obci!%e$ dla odbiorców energii (op"ata przej&ciowa). Ilustracj! tego stanu jest porównanie zachowa$ wytwórców w I i II kwartale 2008 r. Ustawa o rozwi!zaniu KDT obowi!zuje od dnia 1 kwietnia 2008 r. W I kwartale 2008 r. obowi!zywa"y

2024

2025

jeszcze ceny z kontraktów d"ugoterminowych – cena sprzeda%y w tym kwartale wynios"a 160,79 z"/MWh i by"a wy%sza od ceny przyj#tej do modelu o 45,82%, przy czym cena modelowa nie zawiera akcyzy. Po rozwi!zaniu umów KDT w II kwartale 2008 r. cena sprzeda%y spad"a w stosunku do ceny z I kwarta"u o 9,11%, a stosunku do ceny modelowej dla roku 2008 wzros"a o 32,55%. Obni%enie cen sprzeda%y przez wytwórców w II kwartale po wej&ciu ustawy o rozwi!zaniu KDT nie przek"ada si# na spadek cen dla odbiorców, s"u%y natomiast maksymalizacji wyp"at rekompensat. Z danych za III kwarta" 2008 r. wida', i% cena sprzeda%y ma tendencj# wzrostow! w stosunku do II kwarta"u 2008 r. – nast!pi" wzrost o 2,58%, natomiast w stosunku do ceny modelowej dla tego roku wzros"a ona o 35,97%. Nadwy%ki &rodków odk"adaj! si# w postaci wy%szych mar% na obrocie energi!. Monitoring kontraktacji na 2009 r. (dane na dzie$ 31 pa(dziernika 2008 r.) i cen energii w obrocie hurtowym wskazuje, i% zakontraktowano ok. 51 TWh energii z okre&lon! cen! - &rednio 220 z"/MW, tj. 30% ca"orocznego zapotrzebowania odbiorców, przy czym ok. 60 TWh nie zosta"o przez wytwórców zakontraktowane. Z tego wzgl#du istniej! powa%ne obawy, %e ceny energii dalej b#d! ros"y. Konstrukcja ustawy o rozwi!zaniu KDT zosta"a oparta na za"o%eniach wolnego, konkurencyjnego rynku energii elektrycznej. Pojawienie si# na rynku energii elektrycznej grup pionowo skonsolidowanych stworzy"o mo%liwo&' dzia"a$ zagra%aj!cych konkurencji, a tym samym zagrozi"o prawid"owemu wykonywaniu przepisów ustawy. W wyniku konsolidacji przewa%aj!ca cz#&' energii elektrycznej nie jest kierowana na rynek konkurencyjny i s"u%y zaopatrzeniu ich w"asnych przedsi#biorstw obrotu i ich odbiorców ko$cowych. Na tzw. rynku dokupywane s! przez grupy skonsolidowane jedynie niedobory energii elektrycznej. Obecnie wi#kszo&' krajowego obrotu energi! jest dokonywana wewn!trz grup skonsolidowanych, pomi#dzy podmiotami nale%!cymi do jednej grupy. Daje to grupie mo%liwo&' korzystnego – dla grupy - kszta"towania relacji cenowych pomi#dzy cen! sprzeda%y energii elektrycznej przez wytwórc# do przedsi#biorstwa obrotu, a cen! oferowan! przez przedsi#biorstwo obrotu odbiorcy ko$cowemu. O takich praktykach &wiadcz! informacje uzyskane z rynku energii elektrycznej w I po"owie 2008 r. Dane jednostkowe s! w posiadaniu Prezesa URE. Z danych tych wynika, %e wytwórcy grup kapita"owych nie dzia"aj! na rynku konkurencyjnym. Szczególnie dotyczy to potentata krajowego, grupy PGE, która dysponuje nadwy%kami mocy produkcyjnych ponad potrzeby w"asne oraz posiada ponad 60% udzia" w sprzeda%y energii elektrycznej, ale nadwy%ki sprzedaje za po&rednictwem spó"ek obrotu. Na gruncie obowi!zuj!cych przepisów ustawy o rozwi!zaniu KDT nie ma sposobu na przeciwdzia"anie opisanym praktykom. Rozliczanie wytwórców w ramach programu pomocowego odbywa si# indywidualnie, aczkolwiek bez mo%liwo&ci wy"!czenia z programu tego wytwórcy, który nie uczestniczy w rynku konkurencyjnym. Brak jest tak%e mo%liwo&ci ich rozliczenia na poziomie skonsolidowanym, co powoduje, %e nadwy%ka finansowa zostaje realizowana w innym segmencie grupy w celu maksymalizacji rekompensat. Organy pa$stwowe nie maj! tak%e uprawnie$ do weryfikacji wielko&ci wnioskowanych przez wytwórców zaliczek na poczet rekompensaty kosztów osieroconych. Wyeliminowanie opisanych powy%ej mankamentów, których znaczenie ro&nie wraz z przewidywanym gwa"townym wzrostem cen energii elektrycznej, powinno spowodowa' istotne zredukowanie kosztów osieroconych a tym samym znacz!c! obni%k# op"at za energi# elektryczn! dla odbiorców ko$cowych, zw"aszcza odbiorców przemys"owych.

Podkre&li' nale%y, i% zgodnie z uzasadnieniem rz!dowego projektu ustawy o rozwi!zaniu KDT proces rozwi!zywania kontaktów d"ugoterminowych mia" by' projektem generuj!cym w d"u%szej perspektywie korzy&ci dla odbiorców ko$cowych. Uzasadnienie projektu ww. ustawy zawiera"o w tej materii jednoznaczne stwierdzenia, z których wynika"o, %e „Sam proces rozwi!zania KDT powinien by' w krótkim okresie neutralny dla odbiorców ko$cowych, a w d"ugookresowej perspektywie przynie&' im wymierne korzy&ci. [...] W przypadku gdyby cena energii elektrycznej w pierwszych dwóch latach funkcjonowania programu wzros"a znacz!co, to korzy&ci dla odbiorców ko$cowych nie wyst!pi"yby w tym okresie. Jednak pojawi! si# one w takim przypadku ju% w 2009 r. w postaci spadku ca"o&ci obci!%e$ odbiorców wynikaj!cych z op"aty przej&ciowej i ceny energii elektrycznej. D"ugookresowo w przypadku utrzymywania si# cen energii elektrycznej powy%ej poziomu przyj#tego do kalkulacji kosztów maksymalnych, obci!%enia odbiorców ko$cowych z tytu"u op"aty b#d! zbli%one do zera, nie b#dzie potrzeby zbierania op"aty. D"ugookresowym skutkiem programu b#dzie tak%e z"agodzenie dla odbiorców ko$cowych wzrostów cen wynikaj!cych z innych procesów na rynku energii elektrycznej”. Nie ulega w!tpliwo&ci, %e wskazane powy%ej intencje ustawodawcy dotycz!ce planowanego ukszta"towania sytuacji rynkowej po rozwi!zaniu kontraktów d"ugoterminowych nie zosta"y spe"nione. Analiza cen energii elektrycznej oferowanych na rynku w listopadzie 2009r. (dane wg Urz#du Regulacji Energetyki) w kontek&cie tez zawartych w uzasadnieniu ustawy o rozwi!zaniu KDT wskazuje, i% osi!gni#te obecnie pu"apy cenowe winny oznacza' zako$czenie realizacji programu rekompensaty kosztów osieroconych poniesionych przez wytwórców w zwi!zku z przedterminowym rozwi!zaniem umów d"ugoterminowych sprzeda%y mocy i energii elektrycznej. Tymczasem z dost#pnych danych wynika, %e pomimo osi!gni#cia wysokiego poziomu cen energii, wytwórcy nadal %!daj! rekompensat, co dowodzi, i% w praktyce prawa do otrzymania rekompensaty kosztów osieroconych jest nadu%ywane. Nie ulega w!tpliwo&ci, i% powy%sze sygnalizowane przez regulatora rynku energetycznego nieprawid"owo&ci zwi!zane z wyp"at! rekompensat przyznanych na podstawie ustawy o rozwi!zaniu KDT s! w znacznej cz#&ci pok"osiem przyj#cia i wykonania przez Rz!d RP Programu dla elektroenergetyki z 2006 r. Efektem wykonania tego programu rz!dowego by"a konsolidacja pionowa przedsi#biorstw energetycznych b#d!cych spó"kami Skarbu Pa$stwa, dokonana sk!din!d wbrew negatywnym opiniom Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki. Wyniki monitoringu rynku energii elektrycznej prowadzone przez Prezesa URE wskazuj!, %e w aktualnej strukturze podmiotowej polskiego rynku energetycznego, po utworzeniu czterech du%ych, pionowo zintegrowanych grup energetycznych, mo%e dochodzi' do wykorzystywania pozycji dominuj!cej i zachowa$ sprzecznych z zasadami konkurencji. Dotyczy to zarówno rynku hurtowego, jak i rynku detalicznego. Finalnym efektem Programu dla elektroenergetyki by"o administracyjne wytypowanie podmiotu o de facto dominuj!cej pozycji, który dysponuje nadwy%k! mocy wytwórczych, na który to podmiot nie zosta"y na"o%one %adne zobowi!zania maj!ce ogranicza' potencjalne zachowania antyrynkowe zarówno na poziomie rynku hurtowego, jak i rynków detalicznych. Nie ulega w!tpliwo&ci, i% tak ukszta"towana struktura podmiotowa rynku energetycznego w Polsce sprzyja dzia"aniom maj!cym na celu nadu%ywanie systemu rekompensat przyznanych na podstawie ustawy o rozwi!zaniu KDT. Powy%sze okoliczno&ci powoduj! konieczno&' interwencji ustawodawcy realizowanej poprzez uchwalenie niniejszego projektu ustawy. Celem projektowanej regulacji jest doprowadzenie do stworzenia transparentnego i przyjaznego dla odbiorcy ko$cowego systemu obrotu energi! elektryczn! wytwarzan! przez przedsi#biorców, do których znajduj! zastosowanie przepisy ustawy o rozwi!zaniu KDT oraz innych du%ych wytwórców energii. W innych krajach europejskich, w których kontrakty d"ugoterminowe rozwi!zano z mocy prawa, uwolniony w ten sposób strumie$ energii zosta" obligatoryjnie skierowany na rynek gie"dowy.

Polska ustawa by"a w znacznej cz#&ci wzorowana na regulacjach iberyjskich, nie wdro%ono jednak najwa%niejszej cz#&ci tych rozwi!za$, czyli oparcia wysoko&ci rekompensat na transparentnej cenie gie"dowej. Polski system prawny i rynek gie"dowy s! w pe"ni przygotowane do wdro%enia proponowanych rozwi!za$. Gie"dowy rynek konkurencyjny organizuje i prowadzi Towarowa Gie"da Energii S.A. z siedzib! w Warszawie, powsta"a w wyniku wygrania nieograniczonego konkursu ofert og"oszonego przez Ministra Skarbu Pa$stwa. Gwarancj! nale%ytego dzia"ania gie"d towarowych jest – zgodnie z ustaw! z dnia 26 pa(dziernika 2000 roku o gie"dach towarowych – nadzór Komisji Nadzoru Finansowego. Temu nadzorowi podlega równie% Towarowa Gie"da Energii S.A. Polski rynek gie"dowy jest lepiej przygotowany do wdro%enia obowi!zku sprzeda%y energii przez gie"d#, ni% by" rynek hiszpa$ski 10 lat temu. Na polskim rynku istnieje szeroka gama produktów (rynek dnia nast#pnego i rynki forward), a gie"dowa izba rozliczeniowa zapewnia bezpiecze$stwo zawieranych transakcji. 2. Ró"nice pomi#dzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym 2.1. Obowi!zek sprzeda"y energii na gie$dzie

Obecnie nie ma unormowa$ gwarantuj!cych wszystkim uczestnikom rynku równy dost#p do energii elektrycznej. Duzi wytwórcy mog! decydowa' z kim zawrze' umow# sprzeda%y energii elektrycznej oraz za jak! cen#. Nie ma regulacji, która zapobiega"aby arbitralnemu ró%nicowaniu cen dla nabywców energii. Jednym z nast#pstw takiej sytuacji jest mo%liwo&' sprzeda%y energii przez wytwórc# w ramach grupy kapita"owej za tak! cen#, która uprawnia do finansowania kosztów osieroconych, podczas gdy na zewn!trz grupy kapita"owej energia sprzedawana jest za cen# znacznie wy%sz!. Zasadnicza zmiana polega na wprowadzeniu obowi!zku sprzeda%y energii elektrycznej na gie"dzie towarowej dzia"aj!cej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 pa(dziernika 2000 r. o gie"dach towarowych. W projekcie proponuje si#, aby obowi!zek ten dotyczy" przedsi#biorstw energetycznych o mocach wytwórczych nie mniejszych ni% 100 MW oraz wytwórców, do których stosuje si# przepisy ustawy o rozwi!zaniu KDT, bez wzgl#du na wielko&' mocy zainstalowanej elektrycznej. Wyj!tek od powy%szej zasady obejmowa"by energi# elektryczn! dostarczan! przez wytwórców odbiorcom ko$cowym za pomoc! linii bezpo&redniej, energi# wytworzon! w odnawialnych (ród"ach energii, z wy"!czeniem energii elektrycznej wytworzonej w technologii wspó"spalania lub w uk"adzie hybrydowym, energi# zu%ywan! przez wytwórców na potrzeby w"asne oraz energi# niezb#dn! do wykonywania przez operatorów systemów elektroenergetycznych ich zada$ okre&lonych w ustawie. Ponadto na wniosek przedsi#biorstwa energetycznego Prezes Urz#du Regulacji Energetyki b#dzie móg" zwolni' z obowi!zku sprzeda%y przez gie"d# energi# elektryczn! sprzedawan! na potrzeby wykonywania d"ugoterminowych zobowi!za$ wynikaj!cych z umów zawartych z instytucjami finansowymi w celu realizacji inwestycji w nowe moce wytwórcze, je%eli nie spowoduje to istotnego zak"ócenia warunków konkurencji. )!czna moc zainstalowana elektryczna, od wielko&ci której uzale%niony b#dzie obowi!zek sprzeda%y na gie"dzie, ustalana b#dzie na podstawie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Przedsi#biorstwu energetycznemu, o którym mowa w ust. 1, wytwarzaj!cemu energi# elektryczn! w odnawialnych (ród"ach energii w technologii wspó"spalania lub w uk"adzie hybrydowym, które nie b#dzie wy"!czone z zakresu ustawy, nie b#dzie przys"ugiwa' wobec sprzedawcy z urz#du roszczenie o zakup tej energii elektrycznej na podstawie art. 9a ust. 6

Prawa energetycznego. Chodzi o wyeliminowanie w!tpliwo&ci co do tego, który z tych sposobów zawierania umowy ma pierwsze$stwo. Powy%sze zmiana maj! zosta' wprowadzone poprzez dodanie nowego art. 9o w ustawie – Prawo energetyczne. Charakter pomocniczy ma wprowadzenie w art. 3 Prawa energetycznego trzech nowych definicji – jednostki wytwórczej, uk"adu hybrydowego i wspó"spalania. Definicje te pozwol! precyzyjnie okre&li' zakres obowi!zku sprzeda%y energii elektrycznej na gie"dzie. 2.2. Nowe kompetencje Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki

Konsekwencj! na"o%enia na niektórych wytwórców energii elektrycznej obowi!zku jej sprzeda%y przez gie"d# jest rozszerzenie zakresu zada$ Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki o kontrolowanie wykonywania tego obowi!zku (dodanie w art. 23 w ust. 2 Prawa energetycznego pkt 4a), mo%liwo&' na"o%enia na przedsi#biorstwo energetyczne kary, w przypadku nie przestrzegania tego obowi!zku (dodanie w art. 56 w ust. 1 Prawa energetycznego pkt 17) oraz stworzenie Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki – w zakresie niezb#dnym do kontroli wykonywania przez przedsi#biorstwa energetyczne obowi!zków okre&lonych w Prawie energetycznym – mo%liwo&ci dost#pu do tajemnicy zawodowej w rozumieniu ustawy z dnia 26 pa(dziernika 2000 r. o gie"dach towarowych (dodanie w art. 54 w ust. 1 tej ustawy pkt 9). 2.3. Normy przej%ciowe

W projekcie przewiduje si# nast#puj!ce skutki prawne wej&cia w %ycie ustawy dla umów zawartych przed wej&ciem w %ycie obowi!zku sprzeda%y energii elektrycznej przez gie"d#, których tre&' uniemo%liwia"aby lub mog"aby uniemo%liwia' wykonywanie tego obowi!zku: 1) Bezskuteczno&' (art. 3 ust. 3) – nast#puje z chwil! wej&cia w %ycie art. 9o Prawa energetycznego w odniesieniu do umów zawartych przed up"ywem 14 dni od dnia og"oszenia ustawy przez wytwórców, do których stosuje si# ustaw# o rozwi!zaniu KDT, z podmiotami nale%!cymi do tej samej grupy kapita"owej. Bezskuteczno&' dotyka powy%szych umów w takim zakresie, w jakim uniemo%liwia"yby lub mog"yby uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku sprzeda%y przez gie"d#. Trwa"o&' tego rodzaju umów i w konsekwencji ich pierwsze$stwo przez transparentnym sposobem sprzeda%y energii przez gie"d# nie zas"uguje na ochron#. Stron! tych umów s! bowiem wytwórcy, którzy korzystaj! z pomocy publicznej na podstawie ustawy o rozwi!zaniu KDT. Skoro otrzymuj! ju% oni rekompensaty za przedterminowe rozwi!zanie kontraktów d"ugoterminowych, ustawodawca nie powinien tolerowa' zawierania przez tych wytwórców kolejnych umów d"ugoterminowych z podmiotami z tej samej grupy kapita"owej. Pami#ta' bowiem nale%y, i% umowy zawierane w ramach grupy kapita"owej wy"!czone s! mechanizmy rynkowe. Prawdopodobne jest przy tym, i% powy%sze umowy zawarte zostan! w reakcji na prace legislacyjne nad niniejszym projektem ustawy, w celu obej&cia wynikaj!cych z niej mechanizmów zapobiegaj!cych nadu%ywaniu prawa do rekompensat z ustawy o rozwi!zaniu KDT. 2) Niewa%no&' (art. 3 ust. 4) – dotyczy umów zawartych po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia ustawy w zakresie, w jakim te umowy uniemo%liwia"yby lub mog"yby uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku sprzeda%y przez gie"d#. Je&li umowa b#dzie mia"a szerszy zakres, skuteczno&' pozosta"ej cz#&ci podlega' b#dzie ocenie na gruncie art. 58 § 3 Kodeksu cywilnego, czyli zasadniczo pozostanie w mocy, chyba %e z okoliczno&ci wynika, i% bez postanowie$ dotkni#tych niewa%no&ci! umowa nie zosta"aby zawarta. Konieczno&' zamieszczenia tego unormowania w przepisach przej&ciowych wynika z faktu, i% niewa%no&ci nie mo%na by"oby jeszcze wywodzi' z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego w zwi!zku ze sprzeczno&ci! z art. 9o Prawa energetycznego. Art. 9o Prawa energetycznego wejdzie bowiem w %ycie w terminie 3 miesi#cy od dnia og"oszenia ustawy. Umowy, które uniemo%liwia"yby lub mog"yby uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku sprzeda%y przez gie"d#, zawarte po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia ustawy, stanowi' b#d! w ewidentny

sposób naruszenie woli ustawodawcy, w zwi!zku z czym powinny by' w zakresie sprzecznym z t! wol! niewa%ne. 3) Mo%liwo&' wydania zakazu wykonywania umowy przez Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki w drodze decyzji (art. 3 ust. 5) – dotyczy wszystkich umów zawartych przez przedsi#biorstwa energetyczne przed up"ywem 14 dni od dnia og"oszenia ustawy, z wy"!czeniem umów zawartych przez wytwórców, do których stosuje si# ustaw# o rozwi!zaniu KDT, z podmiotami nale%!cymi do tej samej grupy kapita"owej (te ostatnie umowy stan! si# bezskuteczne z chwil! wej&cia w %ycie art. 9o Prawa energetycznego – patrz punkt 1 powy%ej). W stosunku do umów, które z mocy prawa nie stan! si# bezskuteczne, równie% istnieje ryzyko, %e b#d! reakcj! przedsi#biorstw energetycznych na proponowane w projekcie unormowania (próba ich obej&cia). W zwi!zku z tym, %eby nie zaprzepa&ci' szansy na osi!gni#cie celów stawianych przed ustaw!, w projekcie zaproponowano kompetencj# dla Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki do wydania w drodze decyzji zakazu wykonywania w zakresie, w jakim uniemo%liwia"yby lub mog"yby uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku sprzeda%y przez gie"d#, je%eli przemawiaj! za tym wzgl#dy zapewnienia ochrony interesów odbiorców ko$cowych, skutecznej konkurencji lub zapobie%enia nadu%ywaniu przez wytwórc# uprawnie$ wynikaj!cych z ustawy o rozwi!zaniu KDT. Tego rodzaju decyzje Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki podlega' maj! natychmiastowemu wykonaniu. Ponadto projekt przewiduje w art. 3 ust. 1, %e w terminie 30 dni od dnia wej&cia w %ycie ustawy, przedsi#biorstwa energetyczne obowi!zane do sprzeda%y energii elektrycznej przez gie"d# zobowi!zane b#d! przed"o%y' Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki uwierzytelnione kopie umów zawartych przed up"ywem 14 dni od dnia og"oszenia ustawy, które uniemo%liwiaj! lub mog! uniemo%liwia' wykonywanie tego obowi!zku, wraz z informacj!, które postanowienia tych umów i w jaki sposób uniemo%liwiaj! lub mog! uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku (nie dotyczy to umów zawartych przez wytwórców, do których stosuje si# ustaw# o rozwi!zaniu KDT, z podmiotami nale%!cymi do tej samej grupy kapita"owej, które to umowy stan! si# bezskuteczne z chwil! wej&cia w %ycie art. 9o Prawa energetycznego). Jest to rozwi!zanie, które ma pozwoli' regulatorowi rynku energetycznego zidentyfikowa' przeszkody w osi!gni#ciu celów stawianych przed ustaw! oraz w razie potrzeby umo%liwi' wydanie decyzji, o której mowa w art. 3 ust. 5 projektu. Sankcj!, w razie nieprzedstawienia w terminie uwierzytelnionych kopii umów wraz z wymagan! informacj!, b#dzie niemo%no&' powo"ywania si# na te umowy jako okoliczno&' uniemo%liwiaj!c! sprzeda% energii elektrycznej przez gie"d#.

Wykonywanie umowy dotkni#tej bezskuteczno&ci!, niewa%no&ci! lub wbrew decyzji Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki, jak równie% samo zawarcie umowy w zakresie dotkni#tym niewa%no&ci! w zwi!zku z uniemo%liwieniem realizacji ustawowego trybu sprzeda%y energii na gie"dzie, wi!za' si# b#dzie z kar! pieni#%n! nak"adan! na zasadach okre&lonych w art. 56 ust. 2 i ust. 3-7 Prawa energetycznego na przedsi#biorstwo energetyczne oraz kierownika tego przedsi#biorstwa. Decyzja w sprawie kary podlega' ma równie% natychmiastowemu wykonaniu. 2.4. Kwestia konstytucyjno%ci przepisów przej%ciowych

Powy%sza konstrukcja powoduj!ca z mocy bezskuteczno&' niektórych umów, jak równie% mechanizm umo%liwiaj!cy Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki w"adcz! ingerencj# w umowy zawarte przed up"ywem 14 dni od dnia og"oszenia ustawy powoduje, i% nowe unormowania mog! mie' zastosowanie do stanów faktycznych zaistnia"ych przed wej&ciem w %ycie ustawy. Podkre&li' jednak wyra(nie nale%y, i% co prawda zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybuna"u Konstytucyjnego zasada lex retro non agit, wywodzona z art. 2 Konstytucji, stanowi istotny sk"adnik zasady zaufania obywateli do pa$stwa, jednak%e nie ma ona charakteru bezwzgl#dnego. Odst#pstwo od tej zasady dopuszczalne jest wtedy, gdy jest to

konieczne w celu realizacji warto&ci konstytucyjnej, ocenionej jako wa%niejsza od warto&ci chronionej zakazem retroakcji, a tak%e je%eli przemawia za tym konieczno&' realizacji innej zasady konstytucyjnej, a realizacja tej zasady nie jest mo%liwa bez wstecznego dzia"ania prawa (zob. np. wyroki TK z 5 listopada 2002 r., sygn. P 7/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 80 i powo"ane tam orzeczenia; z 7 lutego 2006 r., sygn. SK 45/04, OTK ZU nr 2/A/2006, poz. 15 oraz z 5 wrze&nia 2007 r., sygn. P 21/06). Jak podniós" Trybuna" Konstytucyjny w wyroku z 9 czerwca 2003 r., sygn. SK 12/03 (OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 51), niesporne jest na tle polskiego dorobku konstytucyjnego, %e rozstrzygaj!c o konkretnej kwestii intertemporalnej, ustawodawca ma du%! swobod# w zakresie wyboru rozwi!zania, jednak przy zachowaniu pewnych regu" kierunkowych, maj!cych zakotwiczenie w konstytucyjnej zasadzie zaufania do pa$stwa i stanowionego przez nie prawa, genetycznie zwi!zanej z ide! pa$stwa prawnego. Te zasady kierunkowe obejmuj! rygorystyczny, cho' nie absolutny, zakaz retroakcji w"a&ciwej. W wypadku retrospektywno&ci (bezpo&rednie dzia"anie nowego prawa dla stosunków powsta"ych w czasie obowi!zywania prawa dotychczasowego) Trybuna" Konstytucyjny uznaje, %e ustawodawca mo%e korzysta' z zasady bezpo&redniego dzia"ania prawa, "je%eli przemawia za tym wa%ny interes publiczny, którego nie mo%na wywa%y' z interesem jednostki" (zob. orzeczenie z 2 marca 1993 r., sygn. K. 9/92, OTK w 1993 r., cz. I, poz. 6; podobnie wyrok z 15 lipca 1996 r., sygn. K. 5/96, OTK ZU nr 4/1996 poz. 30). Kolejn! zasad! kierunkow! jest zasada poszanowania praw niewadliwie nabytych, zakazuj!ca arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przys"uguj!cych jednostce, zarówno publicznych, jak i prywatnych (wyrok z dnia 10 grudnia 2007 r., sygn. P 43/07, OTK-A 2007/11/155). A contrario prawa wadliwie nabyte, w wyniku ra%!cego nadu%ycia prawa podmiotowego, nie powinny zas"ugiwa' na bezwzgl#dn! ochron#. Istnieje co najmniej kilka zasad konstytucyjnych, których realizacja nie jest mo%liwa bez rozwi!za$ proponowanych w projekcie. Zgodnie z art. 2 Konstytucji, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym pa$stwem prawnym, urzeczywistniaj!cym zasady sprawiedliwo&ci spo"ecznej. Si#gaj!c do rozumienia sprawiedliwo&ci wynikaj!cej ze staro%ytnej paremii – iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribiendi (sprawiedliwo&' to sta"a i niezmienna wola oddania ka%demu tego, co mu si# nale%y) – mo%na stwierdzi', i% brak reakcji ustawodawcy i przyzwolenie na obecnie funkcjonuj!cy mechanizm rekompensowania kosztów osieroconych by"by w istocie przyznaniem na podstawie normy prawnej tego, co si# nie nale%y. Pami#ta' bowiem trzeba, i% rekompensata finansowana jest z kieszeni odbiorców energii, w tym w istotnym zakresie przez osoby korzystaj!ce z energii dla celów nie zwi!zanych z prowadzon! dzia"alno&ci! gospodarcz! czy zawodow!, a wi#c o pozycji nieporównywalnie s"abszej ni% wytwórcy energii. Transfer &rodków pieni#%nych od odbiorców energii do nadu%ywaj!cych swojej pozycji rynkowej wytwórców nie daje si# pogodzi' nie tylko z zasad! sprawiedliwo&ci spo"ecznej, lecz równie% z wynikaj!cymi z art. 32 ust 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji zasadami równo&ci wobec prawa i zakazu dyskryminacji oraz równej dla wszystkich ochrony praw maj!tkowych. Nie istnieje bowiem %adne aksjologiczne uzasadnienie dla normy, która arbitralnie nakazywa"aby "o%enia przez jeden typ podmiotów (w tym wypadku odbiorców energii) na dzia"alno&' innego typu podmiotów (w tym wypadku wytwórców energii, którzy finansowanie kosztów osieroconych uzyskuj! z wysokich cen za energi# elektryczn! pobieranych przez grup# kapita"ow!). Ponadto zgodnie z art. 76 Konstytucji w"adze publiczne obowi!zane s! chroni' konsumentów m.in. przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. 2.5. Data wej%cia w "ycie

Zasadnicza cz#&' ustawy ma wej&' w %ycie po up"ywie 3 miesi#cy od dnia og"oszenia. Jest to wystarczaj!cy okres do tego, aby wytwórcy przygotowali si# do wykonywania obowi!zku wynikaj!cego z ustawy, w tym spe"nili wszelkie wymogi formalne warunkuj!ce dopuszczenie do zawierania transakcji na gie"dzie.

Wyj!tek w zakresie vacatio legis dotyczy przepisów nakazuj!cych w terminie 30 dni od dnia wej&cia w %ycie ustawy przed"o%y' Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki uwierzytelnione kopie umów zawartych przed dniem jej wej&cia w %ycie, które uniemo%liwiaj! lub mog! uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku sprzeda%y na gie"dzie wraz z informacj!, które postanowienia tych umów i w jaki sposób uniemo%liwiaj! lub mog! uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku (art. 3 ust. 1 projektu ustawy), przewiduj!cych bezskuteczno&' zawartych przed up"ywem 14 dni od dnia og"oszenia ustawy z podmiotami nale%!cymi do tej samej grupy kapita"owejoraz niewa%no&' umów zawartych po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia ustawy w zakresie, w jakim uniemo%liwiaj! lub mog! uniemo%liwia' wykonywanie obowi!zku sprzeda%y energii elektrycznej przez gie"d# (art. 3 ust. 3 i 4 projektu ustawy). Taki sam termin wej&cia w %ycie ma przepis daj!cy Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki mo%liwo&' zakazania wykonywania umów okre&lonych w art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. a lub pkt 2 lit. a (art. 3 ust. 5). Chodzi o to, aby organ regulacyjny móg" przeprowadzi' post#powanie i wyda' decyzj# w takim terminie, aby od daty wej&cia w %ycie art. 9o Prawa energetycznego zakaz ten by" skuteczny. Jednocze&nie przewidziano, %e przed t! dat! decyzja o zakazie nie podlega wykonaniu (art. 3 ust. 6 in fine). Takie samo vacatio legis maj! przepisy dotycz!ce trybu wydawania i zaskar%ania decyzji Prezesa Urz#du Regulacji Energetyki. 3. Skutki proponowanych zmian Wprowadzenie proponowanych zmian pozwala oczekiwa' pozytywnych skutków spo"ecznych, gospodarczych, finansowych i prawnych. Przede wszystkim wyeliminowane zostan! opisane we wcze&niejszej cz#&ci uzasadnienia patologiczne zjawiska nadu%ywania prawa do refundacji kosztów osieroconych. Tym samym pozwoli to na znacz!c! obni%k# op"at za energi# elektryczn! dla odbiorców ko$cowych, zw"aszcza odbiorców przemys"owych. Obligatoryjna sprzeda% gie"dowa spowoduje dodatkowo, %e zostanie wykreowana referencyjna cena energii na poziomie wytwarzania i w warunkach konkurencji. Wszystkie grupy energetyczne znajd! si# po obu stronach rynku, co praktycznie powinno uniemo%liwi' manipulacj# w interesie jakiej& pojedynczej grupy. Wszyscy uczestnicy rynku uzyskaj! równy dost#p do energii. Sztuczne ograniczanie poda%y b#dzie mia"o w tej sytuacji ograniczony sens, bowiem odcina"oby od energii w równym stopniu cz"onków w"asnej grupy kapita"owej i podmioty nie powi!zane. Mo%na oczekiwa', %e rynek stanie si# w pe"ni transparentny w odniesieniu do mar% osi!ganych przez spó"ki obrotu. B#d! one musia"y konkurowa' ze sob! poprzez ograniczanie kosztów i jako&' obs"ugi a nie przez dost#p do ta$szej energii wynikaj!cy z powi!za$ kapita"owych z wytwórc!. Podkre&li' przy tym nale%y, i% wprowadzony obowi!zek dotyczy wy"!cznie tzw. obrotu pierwotnego, zatem w %adnym wypadku nie oznacza braku mo%liwo&ci dzia"ania zarówno dla niezale%nych firm obrotu jak i dla alternatywnych platform. Rol# brokerów takie rozwi!zanie wr#cz wzmacnia. Projekt ustawy nie poci!ga za sob! obci!%enia bud%etu pa$stwa ani bud%etów jednostek samorz!du terytorialnego. 4. Proponowane zmiany w %wietle prawa Unii Europejskiej Proponowane zmiany zgodne s! z prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 23 marca 2009 r. BAS – WAL – 512/09 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia w sprawie zgodno"ci z prawem Unii Europejskiej komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o gie!dach towarowych (przedstawiciel wnioskodawców: pose! Antoni M#$yd!o) Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwa!y Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2002 r., Nr 23, poz. 398 ze zmianami) sporz$dza si# nast#puj$c$ opini#:

1. Przedmiot projektu ustawy Projekt ustawy ma na celu zmian# ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, ze zmianami) poprzez wprowadzenie definicji jednostki wytwórczej, uk!adu hybrydowego oraz wspó!spalania. Ponadto w projekcie wprowadza si# obowi$zek dla okre'lonej kategorii przedsi#biorstw energetycznych do zbywania, poza wyj$tkami przewidzianymi w projekcie, wytworzonej przez siebie energii elektrycznej wy!$cznie poprzez sprzeda" na gie!dzie towarowej dzia!aj$cej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 pa&dziernika 2000 r. o gie!dach towarowych. Ponadto projekt zawiera przepisy przej'ciowe dotycz$ce obowi$zku dostarczenia Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki uwierzytelnionych kopii umów dotycz$cych sprzeda"y energii oraz niewa"no'ci umów zawieranych z naruszeniem przepisów ustawy. Ustawa ma wej'( w "ycie po up!ywie 3 miesi#cy od dnia og!oszenia, z wyj$tkiem art. 3 ust 1, 3-6 i 8-10, które wejd$ w "ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii obj#tej projektem Zagadnienia dotycz$ce wspólnych zasad rynku w dziedzinie energii elektrycznej zawarte s$ w dyrektywie 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotycz$cej wspólnych zasad rynku wewn#trznego energii

elektrycznej i uchylaj$cej dyrektyw# 96/92/WE (Dz. Urz. UE z 15.7.2003 r., L 176 str. 37; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 12, t. 2, str. 211). 3. Analiza przepisów projektu pod k%tem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Regulacje prawa Unii Europejskiej, w tym w szczególno'ci przepisy wspomnianej dyrektywy nie reguluj$ kwestii zwi$zanych z form$, w jakiej przedsi#biorstwa energetyczne zbywaj$ wytworzon$ przez siebie energi# elektryczn$. Sprzeda" wytworzonej przez przedsi#biorstwa energetyczne energii elektrycznej na gie!dzie towarowej nie jest sprzeczna z postanowieniami dyrektywy 2003/54/WE. 4. Konkluzje Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o gie!dach towarowych nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego i Mi"dzynarodowego Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha! Królikowski

Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, prawo energetyczne, gie!dy towarowe

2

Warszawa, 23 marca 2009 r. BAS – WAL – 513/09 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia w sprawie, czy komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o gie!dach towarowych (przedstawiciel wnioskodawców: pose! Antoni M#$yd!o) jest projektem ustawy wykonuj%cej prawo Unii Europejskiej Projekt ustawy ma na celu zmian# ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, ze zmianami) poprzez wprowadzenie definicji jednostki wytwórczej, uk!adu hybrydowego oraz wspó!spalania. Ponadto w projekcie wprowadza si# obowi$zek dla okre'lonej kategorii przedsi#biorstw energetycznych do zbywania, poza wyj$tkami przewidzianymi w projekcie, wytworzonej przez siebie energii elektrycznej wy!$cznie poprzez sprzeda" na gie!dzie towarowej dzia!aj$cej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 pa&dziernika 2000 r. o gie!dach towarowych. Ponadto projekt zawiera przepisy przej'ciowe dotycz$ce obowi$zku dostarczenia Prezesowi Urz#du Regulacji Energetyki uwierzytelnionych kopii umów dotycz$cych sprzeda"y energii oraz niewa"no'ci umów zawieranych z naruszeniem przepisów ustawy. Projekt ustawy nie wykonuje "adnego przepisu prawa Unii Europejskiej. Projekt ustawy nie jest projektem ustawy wykonuj$cej prawo Unii Europejskiej. Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego i Mi"dzynarodowego Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha! Królikowski Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, prawo energetyczne, gie!dy towarowe