1789

Druk nr 1789 Warszawa, 30 maja 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja

Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu ni"ej podpisani pos!owie wnosz# projekt ustawy:

- o zmianie ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upowa"niamy pani# pose! Izabel$ Jarug$-Nowack#. (-) Romuald Ajchler; (-) Anna Ba%kowska; (-) Eugeniusz Czykwin; (-) Witold Gintowt-Dziewa!towski; (-) Henryk Go!$biewski; (-) Tadeusz Iwi%ski; (-) Izabela Jaruga-Nowacka; (-) Ryszard Kalisz; (-) Jan Kochanowski; (-) Janusz Kraso%; (-) Krystyna &ybacka; (-) Wac!aw Martyniuk; (-) Zbigniew Matuszczak; (-) Jaros!aw Matwiejuk; (-) Krzysztof Matyjaszczyk; (-) Henryk Milcarz; (-) Wojciech Olejniczak; (-) Stanis!awa Prz#dka; (-) Stanis!aw Rydzo%; (-) Joanna Senyszyn; (-) Jerzy Szmajdzi%ski; (-) Jolanta Szymanek-Deresz; (-) Jerzy Wenderlich; (-) Marek Wiki%ski; (-) Bogus!aw Wontor; (-) Stanis!aw Wzi#tek; (-) Ryszard Zbrzyzny; (-) Janusz Zemke.

projekt USTAWA z dnia

2008 r.

o zmianie ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw Art. 1 W ustawie z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180 poz. 1493 z pó'n. zm.) wprowadza si$ nast$puj#ce zmiany: 1) Preambu!a ustawy otrzymuje brzmienie: „Uznaj#c, "e przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa cz!owieka, w tym prawo do "ycia i zdrowia oraz poszanowania godno(ci osobistej, a w!adze publiczne maj# obowi#zek zapewni) wszystkim obywatelom i obywatelkom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolno(ci, a tak"e w celu zwi$kszania skuteczno(ci przeciwdzia!ania przemocy w rodzinie stanowi si$, co nast$puje:”, 2) po art. 3 dodaje si$ art. 3a w brzmieniu: „Art. 3a. Osobom wykonuj#cym w!adz$ rodzicielsk#, opiek$ lub piecz$ nad ma!oletnim zabrania si$ stosowania form karcenia naruszaj#cych prawa lub godno() osób ma!oletnich.”, 3) po art. 10 dodaje si$ art. 10a-10g w brzmieniu: „Art. 10a. 1. Tworzy si$ Komitet Monitoruj#cy ds. Przeciwdzia!ania Przemocy w Rodzinie, zwany dalej "Komitetem", jako organ opiniodawczomonitoruj#cy oraz pomocniczy ministra w!a(ciwego do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego. 2. Do zada% Komitetu nale"y w szczególno(ci: 1) ci#g!e monitorowanie funkcjonowania ustawy, wyra"anie opinii w sprawach dotycz#cych stosowania ustawy, w tym opiniowanie rz#dowych sprawozda% z realizacji ustawy przed skierowaniem ich do Sejmu; 2) wyra"anie opinii o rz#dowych projektach aktów prawnych dotycz#cych przeciwdzia!ania przemocy w rodzinie; 3) udzielanie pomocy i wyra"anie opinii w przypadku sporów mi$dzy organami administracji publicznej a organizacjami po-

1

zarz#dowymi realizuj#cymi zadania w zakresie przeciwdzia!ania przemocy w rodzinie; 4) wyra"anie opinii w sprawach zada% publicznych w obszarze przeciwdzia!ania przemocy w rodzinie, zlecania tych zada% do realizacji przez organizacje pozarz#dowe oraz inne podmioty wymienione w art. 9 ust. 1 oraz rekomendowanych standardów pomocy dla ofiar przemocy i pracy ze sprawcami przemocy w rodzinie; 5) tworzenie, we wspó!pracy z organizacjami pozarz#dowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 9 ust. 1, mechanizmów informowania o standardach udzielania pomocy ofiarom przemocy w rodzinie i pracy za sprawcami przemocy oraz o stwierdzonych przypadkach naruszenia tych standardów; 6) upowszechnienie wyników monitoringu ustawy. 3. Kadencja Komitetu trwa 3 lata. Art. 10b. 1. Komitet sk!ada si$ z: 1) pi$ciu przedstawicieli organów administracji rz#dowej i jednostek im podleg!ych lub przez nie nadzorowanych; 2) pi$ciu przedstawicieli jednostek samorz#du terytorialnego; 3) dziesi$ciu przedstawicieli organizacji pozarz#dowych, zwi#zków i porozumie% organizacji pozarz#dowych oraz podmiotów wymienionych w art. 9 ust. 1., pi$ciu z nich reprezentuj#cych organizacje kobiece i feministyczne dzia!aj#ce na rzecz ochrony kobiet przed przemoc#. 2. Cz!onków Komitetu powo!uje i odwo!uje minister w!a(ciwy do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego, z tym "e powo!anie cz!onków Komitetu, reprezentuj#cych: 1) organizacje pozarz#dowe, zwi#zki i porozumienia organizacji pozarz#dowych oraz podmioty wymienione w art. 9 ust. 1, nast$puje spo(ród kandydatek i kandydatów zg!oszonych przez te organizacje; 2) organy administracji rz#dowej i jednostki im podleg!e lub przez nie nadzorowane, nast$puje spo(ród osób zg!oszonych przez te organy i kierowników takich jednostek; 3) jednostki samorz#du terytorialnego, nast$puje spo(ród osób zg!oszonych przez stron$ samorz#dow# w Komisji Wspólnej Rz#du i Samorz#du Terytorialnego. 3. Minister w!a(ciwy do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego odwo!uje cz!onka Komitetu przed up!ywem kadencji: 1) na jego wniosek; 2) na wniosek podmiotu, o którym mowa w ust. 2, reprezentowanego przez tego cz!onka; 3) w przypadku skazania cz!onka Komitetu prawomocnym wyrokiem za przest$pstwo pope!nione z winy umy(lnej.

2

Art. 10c. Posiedzenia Komitetu s# zwo!ywane przez ministra w!a(ciwego do spraw pracy zabezpieczenia spo!ecznego lub na wniosek co najmniej jednej czwartej liczby cz!onków Rady. Art. 10d. Komitet mo"e: 1) powo!ywa) ekspertów; 2) zaprasza) do uczestnictwa w jej posiedzeniach przedstawicieli organów administracji publicznej i organizacji pozarz#dowych oraz podmiotów wymienionych w art. 9 ust. 1 niereprezentowanych w Komitecie; 3) zleca) przeprowadzanie bada% i opracowanie ekspertyz zwi#zanych z realizacj# ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie. Art. 10e. 1. Koszty funkcjonowania Komitetu zwi#zane z obs!ug#, przeprowadzaniem bada% i opracowywaniem ekspertyz, a tak"e z uczestnictwem w jego posiedzeniach ekspertów, cz!onków komitetu i osób nieb$d#cych jego cz!onkami, pokrywa si$ z cz$(ci bud"etu, której dysponentem jest minister w!a(ciwy do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego. 2. Za udzia! w pracach Komitetu przys!uguj# diety oraz zwrot kosztów podró"y na zasadach okre(lonych w przepisach wydanych na podstawie art. 775 § 2 Kodeksu pracy. 3. Pracodawca jest obowi#zany zwolni) pracownika b$d#cego cz!onkiem Komitetu od pracy w celu wzi$cia udzia!u w posiedzeniach Komitetu. Za czas zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego wed!ug zasad obowi#zuj#cych przy obliczaniu ekwiwalentu pieni$"nego za urlop wypoczynkowy, pokrywanego z cz$(ci bud"etu, której dysponentem jest minister w!a(ciwy do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego. Art. 10f. Minister w!a(ciwy do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego okre(li, w drodze rozporz#dzenia: 1) tryb powo!ywania cz!onków komitetu, uwzgl$dniaj#c potrzeb$ zapewnienia reprezentatywno(ci organizacji pozarz#dowych oraz podmiotów wymienionych w art. 9 ust. 1, tak by przy zagwarantowaniu 5 miejsc w sk!adzie Komitetu dla przedstawicielek organizacji dzia!aj#cych na rzecz ochrony kobiet przed przemoc#, w sk!adzie Komitetu znale'li si$ przedstawiciele organizacji dzia!aj#cych na rzecz praw dzieci oraz pracuj#cych ze sprawcami przemocy.

3

2) organizacj$ i tryb dzia!ania Komitetu oraz zasady uczestnictwa w jej pracach przedstawicieli organów administracji publicznej i organizacji pozarz#dowych oraz podmiotów wymienionych w art. 9 ust. 1 niereprezentowanych w Radzie. Art. 10g. Obs!ug$ administracyjno-biurow# Komitetu zapewnia urz#d obs!uguj#cy ministra w!a(ciwego do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego.”. 4) Art. 12 otrzymuje brzmienie: „Art. 12. 1. Osoby, które w zwi#zku z wykonywaniem swoich obowi#zków s!u"bowych lub pe!nion# funkcj#, a w szczególno(ci: nauczyciele i wychowawcy, lekarze, piel$gniarki i po!o"ne oraz pracownicy socjalni, powzi$!y podejrzenie o pope!nieniu przest$pstwa z u"yciem przemocy wobec cz!onków rodziny, s# zobowi#zane niezw!ocznie zawiadomi) o tym Policj$ lub prokuratora. 2. Kto, wbrew obowi#zkowi nie zawiadamia organów (cigania o powzi$tym podejrzeniu pope!nienia przest$pstwa z u"yciem przemocy wobec cz!onków rodziny, podlega karze grzywny.”.” 5) art. 14 skre(la si$. Art. 2 W ustawie z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks post$powania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr. 89 poz. 555 z pó'n. zm.) wprowadza si$ nast$puj#ce zmiany: 1) w art. 244: a) dodaje si$ §1a w brzmieniu: „§ 1a. Policja zatrzymuje osob$ podejrzan# o stosowanie przemocy w rodzinie, je"eli zachodzi uzasadniona obawa, "e ponownie u"yje ona przemocy wobec pokrzywdzonych”. b) dodaje si$ §5 w brzmieniu: „§ 5 Wobec osób podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinie policja ma prawo zakaza) kontaktowania si$ z pokrzywdzonymi lub nakaza) im opuszczenie mieszkania zajmowanego wspólnie z osobami pokrzywdzonymi na okres nie d!u"szy ni" 10 dni.”. 2) po art. 275 dodaje si$ art. 275a w brzmieniu:

4

„Art. 275a §1 Tytu!em (rodka zapobiegawczego, w sprawach dotycz#cych przemocy w rodzinie, mo"na zakaza) oskar"onemu kontaktowania si$ z osobami pokrzywdzonymi w okre(lony sposób lub nakaza) mu opuszczenie zajmowanego wspólnie z nimi mieszkania. §2 Je"eli osob#, o której jest mowa w §1, jest ma!oletni, s#d lub prokurator, zawiadamia o zastosowanym (rodku zapobiegawczym, w!a(ciwy s#d opieku%czy w celu wydania odpowiedniego zarz#dzenia.”. Art. 3 W ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opieku%czy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9 poz. 59 z pó'n. zm.) wprowadza si$ nast$puj#ce zmiany: 1) w art. 28 dodaje si$ § 3 i 4 w brzmieniu: „§3. Je"eli jeden z ma!"onków wspólnie zajmuj#cych mieszkanie, swoim ra"#co nagannym zachowaniem, polegaj#cym w szczególno(ci na stosowaniu przemocy w rodzinie lub gro'by jej u"ycia, uniemo"liwia dalsze wspólne zamieszkiwanie, s#d mo"e nakaza) mu opuszczenie mieszkania oraz zakaza) mu kontaktowania si$ ze wspó!ma!"onkiem lub innymi osobami w stosunku do których stosowa! przemoc lub gro'b$ jej u"ycia. §4. Nakaz lub zakaz, o którym mowa w §3 , s#d mo"e, na wniosek ka"dego z ma!"onków, do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie mieszkania zajmowanego wspólnie przez ma!"onków, zmieni) albo uchyli).”. 2) art. 109 §1 otrzymuje brzmienie: „§ 1. Je"eli dobro dziecka jest zagro"one, a szczególnie, gdy wobec dziecka rodzic dopuszczaj#c si$ przemocy w rodzinie, stosuje formy karania naruszaj#ce jego prawa lub godno(), s#d opieku%czy wydaje odpowiednie zarz#dzenia.”. 3) w art. 109 §2 dodaje si$ pkt 6 i 7 w brzmieniu: „6) zakaza) rodzicowi kontaktów z ma!oletnim, 7) nakaza) rodzicowi opuszczenie miejsca zamieszkania zajmowanego wspólnie z ma!oletnim.” Art. 4 Ustawa wchodzi w "ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

5

Uzasadnienie Obowi#zuj#ca od 29 lipca 2005 roku ustawa o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie stanowi fundament prawny systemu przeciwdzia!ania i zwalczania przemocy domowej w Polsce. Wprowadzone poprzez ustaw$ zobowi#zania pa%stwa do tworzenia i wzmacniania ró"norodnych form pomocy ofiarom przemocy i pracy korekcyjnej ze sprawcami przemocy, przyczyni!y si$ do realnej poprawy sytuacji osób krzywdzonych w rodzinie. Szeroka dyskusja spo!eczna zapocz#tkowana po uchwaleniu ustawy, z udzia!em praktyków tj. osób pracuj#cych na rzecz ofiar przemocy w rodzinie, da!a impuls do przygotowania jej nowelizacji, tak by mog!a ona jeszcze lepiej spe!nia) swoje zadania. Zmiany w ustawie powinny przede wszystkim spe!nia) cztery zadania: 1) unaoczni), ze przemoc w rodzinie nie jest kwesti# obyczajow#, ale problemem naruszania podstawowych praw i wolno(ci cz!owieka, a pa%stwo buduj#c warunki do zapobiegania i ograniczania przemocy w rodzinie, wype!nia swoja rol$ gwaranta bezpiecze%stwa obywateli; 2) u!atwi) i usprawni) mo"liwo() zapewnienia bezpiecze%stwa ofiarom przemocy w rodzinie poprzez !atwiejsz# izolacj$ sprawców przemocy od osób poszkodowanych; 3) wzmocni) rol$ policji, której funkcjonariusze powinni mie) uprawnienia pozwalaj#ce na natychmiastowe i rzeczywiste przerwanie przemocy i zapewnienie bezpiecze%stwa pokrzywdzonym poprzez nakaz izolacji sprawców; 4) w!#czy) w system zapobiegania przemocy w rodzinie s#dy rodzinne i wzmocni) zobowi#zania osób, które wykonuj#c okre(lone zawody i funkcje spo!eczne powinny przeciwdzia!a) przemocy. W toku debaty zwracano uwag$ na konieczno() zmiany preambu!y ustawy, w której powinno znale') si$ podkre(lenie, "e przemoc w rodzinie narusza prawa i wolno(ci cz!owieka. Proponowany zapis w brzmieniu: „Uznaj#c, "e przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa cz!owieka, w tym prawo do "ycia i zdrowia oraz poszanowania godno(ci osobistej, a w!adze publiczne maj# obowi#zek zapewni) wszystkim obywatelom i obywatelkom równe traktowanie i poszanowanie praw i wolno(ci, a tak"e w celu zwi$kszania skuteczno(ci przeciwdzia!ania przemocy w rodzinie stanowi si$, co nast$puje:”, spe!nia te oczekiwania. Za konieczne uznano tak"e w!#czenie do tre(ci ustawy przepisu wprost zakazuj#cego karania dzieci w sposób naruszaj#cy ich prawa i godno(). Istniej#ce dotychczas rozwi#zania prawne nie stanowi# bowiem wystarczaj#cej ochrony dla dzieci. Prowadzona od lat przez (rodowiska obro%ców praw dzieci akcja u(wiadamiaj#ca zwi$kszy!a, co prawda, liczb$ osób deklaruj#cych powstrzymywanie si$ przed biciem dzieci, jako form# ich karcenia, jednak nadal w wielu rodzinach bicie dzieci jest stosowan# kar#. Obecnie po!owa Polaków uwa"a bicie dzieci za niedopuszczalne, pi$) lat temu uwa"a!a tak 1/3 rodziców (badania Ogólnopolskiego Pogotowia na Rzecz Ofiar Przemocy w Rodzinie). Wprowadzenie do prawodawstwa przepisów wprost zakazuj#cych przemocy wobec dzieci w rodzinie powinno przyczyni) si$ do lepszego rozumienia 6

praw dziecka do ochrony przed okrutnym traktowaniem i sk!oni) osoby sprawuj#ce w!adz$ rodzicielsk# do szukania prawid!owych metod post$powania z dzie)mi, wykluczaj#c tzw. „sprawianie dziecku lania” z katalogu kar stosowanych w rodzinach. Dlatego w!a(nie proponuje si$ wprowadzenie odpowiedniego artyku!u do ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie w brzmieniu: „Osobom wykonuj#cym w!adz$ rodzicielsk#, opiek$ lub piecz$ nad ma!oletnim zabrania si$ stosowania form karcenia naruszaj#cych prawa lub godno() osób ma!oletnich”, a tak"e zmian$ w artykule 109 Kodeksu rodzinnego i opieku%czego. Dotychczasowy artyku! 12 ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie otrzymuje brzmienie pozwalaj#ce w sposób bardziej skuteczny sk!ania) osoby, które w zwi#zku z wykonywaniem swoich obowi#zków s!u"bowych lub pe!nion# funkcj#, dowiedzia!y si$ o mo"liwo(ci pope!nienia przest$pstwa przemocy w rodzinie, do powiadamiania o tym organów (cigania. Na!o"enie szczególnego zobowi#zania do powiadamiania organów (cigania na nauczycieli i wychowawców, lekarzy, piel$gniarki i po!o"ne oraz pracowników socjalnych, a wi$c na osoby, które maj# szczególnie cz$st# mo"liwo() dostrze"enia zagro"enia przemoc# domow#, pozwoli znacznie szybciej udziela) realnej pomocy ofiarom przemocy oraz szybciej i bardziej efektywnie powstrzymywa) sprawców. Szczególnie istotne jest stworzenie mo"liwo(ci bardziej skutecznej interwencji policji w sytuacji przemocy w rodzinie. Specyficzne uprawnienia policji, jako instytucji pa%stwa mog#cej realnie powstrzymywa) stosowanie przemocy w chwili zagro"enia "ycia i zdrowia osób pokrzywdzonych zawieraj# ju" systemy prawne wszystkich pa%stw Unii Europejskiej. Polski system prawny dotychczas dawa! takie uprawnienia w o wiele za ma!ym stopniu. Dlatego te" wprowadza si$ do Kodeksu post$powania karnego zobowi#zanie policji do zatrzymywania osób podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinie, je(li zachodzi obawa, "e mog# one u"y) ponownie przemocy – zmiana w artykule 244 §1. Wyposa"a si$ tak"e policj$ w nowe, niestosowane dot#d uprawnienie, w postaci zakazu kontaktowania si$ z ofiarami przemocy i nakazu opuszczenia przez sprawc$ przemocy wspólnie zajmowanego mieszkania, na czas nie d!u"szy ni" 10 dni, poprzez dodanie w art. 244 paragrafu 5 w brzmieniu: „Wobec osób, podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinie policja ma prawo zakaza) kontaktowania si$ z pokrzywdzonymi lub nakaza) im opuszczenie mieszkania zajmowanego wspólnie z osobami pokrzywdzonymi na okres nie d!u"szy ni" 10 dni”. Konieczno() zapewnienia osobom pokrzywdzonym przemoc# w rodzinie bezpiecze%stwa wymaga bowiem przede wszystkim natychmiastowej reakcji poprzez oddzielenie sprawcy od ofiar. Nie zawsze musi si$ to wi#za) z zatrzymaniem sprawcy albo jego aresztowaniem, a wobec sprawców trze'wych, umieszczanie w izbie wytrze'wie%, cz$sto powstrzymuj#ce pijanego sprawc$ przemocy, nie mo"e by) stosowane. W wielu przypadkach, zw!aszcza wobec osób, w stosunku do których po raz pierwszy policja podejmuje interwencj$, nakazanie sprawcy przemocy natychmiastowego opuszczenia mieszkania i powstrzymania si$ od kontaktowania z okre(lonymi osobami by!oby wystarczaj#ce. Taki nakaz i zakaz zastosowany w sytuacji, gdy przemoc domowa nie sta!a si$ jeszcze sta!# praktyk# rozwi#zywania konfliktów w rodzinie da sprawcy jasny sygna! mocy s!u"b strzeg#cych prawa, realnie przerwie stosowanie przemocy i zapobiegnie jej ponowieniu. Ofiarom przemocy udowodni, "e mog# liczy) na rzeczywist# ochron$ ze strony policji. W!#czony w katalog uprawnie% policji opisanych w proce7

durze „Niebieskie Karty” wraz z funkcjonuj#cym w niej zobowi#zaniem policji do informowania pokrzywdzonych o ich prawach, pomo"e pokrzywdzonym w podejmowaniu decyzji o zawiadamianiu organów (cigania o przemocy w rodzinie, zapewniaj#c im poczucie bezpiecze%stwa. Uzupe!nienie istniej#cych (rodków zapobiegawczych poprzez dodanie w Kodeksie post$powania karnego artyku!u 275a w proponowanym brzmieniu, poszerza ten katalog o istotne i jasno sformu!owane uprawnienie dla s#du lub prokuratora, pozwalaj#ce na realn# ochron$ ofiar przemocy. Zobowi#zanie opisane w paragrafie 2 dodanego artyku!u, przyczyni si$ do znacznie lepszej ochrony osób ma!oletnich, ofiar przemocy w rodzinie. Zaproponowane w niniejszej nowelizacji ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie zmiany w Kodeksie rodzinnym i opieku%czym w!#czaj# s#dy rodzinne w system przeciwdzia!ania przemocy, uzupe!niaj#c go o jeszcze jedno, bardzo wa"ne ogniwo. Wnioskodawcy proponuj# powo!anie Komitetu Monitoruj#cego ds. Przeciwdzia!ania Przemocy w Rodzinie jako organu doradczo – monitoruj#cego przy ministrze w!a(ciwym do spraw pracy i zabezpieczenia spo!ecznego pozwoli na skuteczniejsze monitorowanie dzia!ania ustawy. Stworzy forum wymiany do(wiadcze% pomi$dzy administracj# rz#dow#, samorz#dem i organizacjami pozarz#dowymi oraz innymi podmiotami realizuj#cymi zadania wynikaj#ce z ustawy. Pozwoli na lepsz# kontrol$ standardów przeciwdzia!ania przemocy w rodzinie. Powo!ywani przez Komitet eksperci zagwarantuj# lepsz# jako() prac w obszarze wykonywania zada% wynikaj#cych z ustawy. Szczególnie wa"n# rol$ powinien spe!ni) Komitet jako organ opiniuj#cy rz#dowe sprawozdania z realizacji ustawy przed przekazaniem ich do sejmu. Udzia! w pracach Komitetu przedstawicieli organizacji pozarz#dowych i innych podmiotów wymienionych w ustawie, a wi$c praktyków bezpo(rednio zaanga"owanych w przeciwdzia!anie przemocy w rodzinie wzmocni dialog spo!eczny i podkre(li znaczenie obywatelskiej aktywno(ci w rozwi#zywaniu najtrudniejszych problemów spo!ecznych. Zagwarantowanie 5 miejsc w Komitecie dla organizacji broni#cych praw kobiet i przeciwdzia!aj#cych przemocy wobec kobiet podkre(li zrozumienie istoty zjawiska przemocy w rodzinie jako specyficznej formy przemocy przede wszystkim wobec kobiet. Stworzenie Komitetu Monitoruj#cego ds. Przeciwdzia!ania Przemocy w Rodzinie jest zgodne ze standardami dzia!ania obowi#zuj#cymi w tym obszarze w Unii Europejskiej. Podobne organy, a czasem wr$cz wyodr$bnione instytucje dzia!aj# np. we Francji, Hiszpanii, Wlk. Brytanii. Szacujemy, "e projektowane przepisy nie spowoduj# dodatkowych wydatków z bud"etu pa%stwa. Przed!o"ony projekt ustawy nie by! poddany konsultacjom spo!ecznym w rozumieniu art. 34 ust 3 Regulaminu Sejmu RP. Przedmiot projektowanej regulacji nie jest obj$ty zakresem prawa Unii Europejskiej.

8

Warszawa, 9 czerwca 2008 r. BAS-WAEM-1488/08 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia w sprawie zgodno"ci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: pose! Izabela Jaruga-Nowacka) Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwa!y Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2002 r., Nr 23, poz. 398 ze zmianami) sporz#dza si$ nast$puj#c# opini$:

1. Przedmiot projektu ustawy Projekt ustawy wprowadza zmiany w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493, ze zmianami; dalej: ustawa). Projekt zak!ada wprowadzenie nowego brzmienia preambu!y ustawy oraz dodanie nowych artyku!ów (10a-10g), które by!yby podstaw# do powo!anie nowej instytucji pod nazw# Komitet Monitoruj#cy ds. Przeciwdzia!ania Przemocy w Rodzinie. Projekt wprowadza te" zmiany w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks Post$powania Karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 ze zmianami) oraz w ustawie z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opieku%czy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 ze zmianami). Zgodnie z art. 4 projektu ustawy, ustawa wchodzi w "ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii obj#tej projektem Materia, której dotyczy projekt pozostaje poza zakresem regulacji prawa Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod k$tem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Projekt nie reguluje kwestii obj$tych zakresem prawa Unii Europejskiej. 4. Konkluzje Projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw nie jest obj$ty zakresem prawa Unii Europejskiej. Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Micha! Królikowski

Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, przemoc

Warszawa, 9 czerwca 2008 r. BAS-WAEM-1489/08 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: pose! Izabela Jaruga-Nowacka) jest projektem ustawy wykonuj$cej prawo Unii Europejskiej Projekt ustawy wprowadza zmiany w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdzia!aniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493, ze zmianami; dalej: ustawa). Projekt zak!ada wprowadzenie nowego brzmienia preambu!y ustawy oraz dodanie nowych artyku!ów (10a-10g), które by!yby podstaw# do powo!anie nowej instytucji pod nazw# Komitet Monitoruj#cy ds. Przeciwdzia!ania Przemocy w Rodzinie. Projekt wprowadza te" zmiany w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks Post$powania Karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 ze zmianami) oraz w ustawie z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opieku%czy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 ze zmianami). Projekt nie zawiera przepisów maj#cych na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Projekt nie jest projektem ustawy wykonuj#cej prawo Unii Europejskiej. Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Micha! Królikowski

Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, przemoc

W a r s z a w a, d r t t a 9w r z e

t r i 2a 0 0 8 r .

RZECZPOSPOLITA POLSKA MINIsTER SPRAWIEDL|Wo cI PROKURATOR GENERALNY

DL-P-t-023-103/08

.)fl ?5- ,|\qlOR Pan Lech Czapla Zast pca Szefa Kancelarii Sejmu

W odpowiedzina pismo z dnia 23 czerwca2008 r. nr BM - 2596l0BlL w sprarvieopinii w przedrniocicrozwiryafi zaproporlorvanvch rv poselskim projekcie ustawy- o zrrrianieustarvYo przecirvdziatarriu prz mooyr,vrodzirrieoraz rriektór1'.ch innychustaw,uprzejrnieprzedstarviarn nast pu.icestanor 'isko. prz mocylv rodzinie(Dz. U. Nr 1B0, Nowelizacjaustar,vyo przecir,vdzia iiniu jej stosowania.Zobor,vi zania poz. i493) ma na c lu zr,i,.i kszenie skuteczno ci pa strvalv tym zakresie maj slr,oje zrodto w ustawie zasadniczej- rvynikaj bezpo rednio z unormorva Konsty'tucji RzcczypospolitejPolskiej (vide przepis art.72),zgodniez któryrni powinrroono Zape\\'niaó rodziniepomoc i ochron . Podnie ónalez-v' e cel projektorvanychzmian zas ugujena aprobat . projektorvanej Natonliastinstrumentyprawneprzewidzianew tek cienornratyrvnym ustawy, proponowanedla realizacji zadtln okre lonychl,v uzasadrri niuprojekttr, nasuwaj pew.ner,v tpl iwo ci. Autorzy projcktu star,vi aj przedpropolro\\lany mi rclzwi zan i ami czteryzadania: lvp ylv na wzrost

rviaclomo spo ci ecznej'ze zlva\czanezjawisko przemocy w

praw i r'volno ci cz owieka, rodzinie jest wynikiem naruszania podstalvorv1'clr ro1ipolic.|i,wt czenielv zapervnienie bezpiecze strvaofiarotnprzernocy.rvznrocnienie

wYTulA FREZYDI I,NY L. dz. . . . . . . . . . . . .

Datawp wu...^..9'--p-'5'"'.2*f3

roz\\.i

Zania sy'sternolve rv rodzinie s dow,rodzinnychoraz zapobieganiaprzemoc},'

przedstaw icieli okre ltln'vch zar,vodów. Alaliza zaw.aftychw projekcie rozwi an uprarvnia dcl przcdstawienia rv odniesieniu do nich szeroguuwag. Wydaje si ' ze w proponowanylnw alt. 1 pkt 1 nowym brzmieniupreambu y nies usz'nie pornini tyzosta zapis o inicjowaniui wspieranirrdzia a polegaj cyclr tra podnoszeniu t 'iadomo spo ci ecznejlv zakresie przyczyn i skutków przemocy \\r rodzinie. W;,eliminowan]. fragrnent bezpo redniokoresponduje bowierrr z podstawor,vym zadaniemprzygotowanejnowelizacji. W

art. 1 pkt f

projektu zawarta jest propozycja dodania przepisu

prarvalub godno wprorvadzaj cego zakaz,,stosowania form karcenianaruszaj cych osob matoletnich'''odnosz c si do tej propozycji'lraleiy zwróciÓ uwag ' e zakaz stosowaniakar cielesnychrvynikawprostz normy zawartejw art.40 KonstytucjiRP, zgodniez ktor rvszelkiedzialaniarodzicóu' r,vobecdzieci zrvi zaneze stosowanielrr kar cielesnychpozostaj bezprawn .Podkre liónalezy rórt,nicz,ze oboi,vi zuj ce przepis1'pra\ akarnegornaterialnego penalizuj uzycie przemocywobec dziecka.W zalezno ciod okoliczno cikonkretnejSprawy'dzia anieSprawcymoz zostaóuznane (art.217 $ 1 k.k.)' spoi,vodor,vani uszczerbkuna Za naruszenieniet,vkalrro cielesnej ci zdrorviu(art. 156 ltrb art, 15] k.k.)' czy te zn caniesi nad cz onkiemrodziny (aft 207k.k.). a nowelizacji Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego przygotor,va projekt ustawy- Kodeks rodzinn1'iopiektr czy, ktiiry zosta przyj typtzezRad Ministrówi w drriu12 sierpnia2008 r. skierowanydo Sejmu.Zarvieraon propozycj nadania$ 1 w art.95 k.r.o. nast puj cego brzrnienia:,,|Y adzarodzicielskaobejnluje,y szczegolno ci obowi zek i prawo rodziców do wykory,waniapieczy nad osob i jego goclno ci i nlaj tkiemdzieckaoraz do wychow'vluanio dziecka,z pos:anowaniem prav),,. Proponowanyprzepis urnozliwi wyeliminowanieprzypadkowporvo r.r'vania si nzrtz'rv.pozaustar,vor'r,y kontratypkarc niama ol trriclr. Z ulvagi na to,

uregulorvaniaprawne zar,vieraj zakaz e obow,i ztri ce

r,vobecdzieci, wniklirvegorozwa eniawymaga celowo c stosor ,ania kar cielesrr-vch

wprowadzeniakolejnegozakazu,proponowancgo w dodawanymart. 3a ustawyo przccirvdzia aliiu przemoc'vlr.roclzinie. W art. 1 pkt 3 projektuZaproponowano dodaniew wy ,ejr,vyrnienionej ustawie przepisów art. 10a.l0g, ktore starrowi podstaw do utlvorzenia Konlitetu Monitoruj cego ds. Przeciwdzia ania Przemocyw Rodzirlie. Projektol,vana zmiana budzi w tplir,vo Zgodnie ci. z intencj projektodarvcórv, Konritetten,jako organdoradczo-monitoruj oraz cy pomocniczyministrarv a

cir,vego

do sprarv pracy i zabezpteczenn spo ecznego,mia by stanorvió forunl wynlianv do wiadcze porni dzy administracj rz dow

samorz dem i

organizacjami

pozarz dorvytni oraz innymi podmiotalnirealizuj cymizadaniawynikaj cez ustawy. Zatn,va 7,c na|e, y, ze clotyclrczasowypodzia zadafiw zakresieprzecirvdzia ania przemocyw rodzinie jest klarowanyi racjonalny.okre loneustar,v zadanlaw tym rvzgl dzierealizuj organysamorz dowe na szczeblugnriny(art.6 ust.2 ustawy),na szczeblupowiatu(art.6 ust.3 i 4 ustawy)orazwojewództwa (art.6ust.6 ustawy), a takze organyaclministracjirz dorvej- wojeu,oda(art.7 ustarvy)i ministerw a cirvy do sprar'vpracy i zabezpteczsnlaspo ecznego(art. 8 ustawy).Zadantate realizuje rowniez Koordynatordo Spraw Krajoi.vegoProgramuPrzecirvdziatania Przemocyw Rodzinieoraz Zespo Monitorqi cl'Realizacj KrajowegoProgramuPrzecir,vdzia,lania Przenrocyw Rodzinie. Rada Ministrów coroczniesk aclaSejmor,vi RP sprarvozdante z reali zacji zacla przyj tegoProgramu. Z tcgo rvzgl du porvo aniedoclatkor,vego organu w celu 'uvykon1'lvania wskazanychzaclannie rvydajesi b"v celol .e. Ustosunkolvuj csi do zmian,jakie art. 1 pkt 4 projektuprzervidujew obr bie przetnocyrv rodzini ,a których istotaspror,vadza afl. 12 ustalv,vo przecirvdzia aniu si clo ustanorvieniirobor,vi zkuporviadalnianiaPolic.ji lub prokuratclrao podejrzeniu popc riieniaprzest pstr,va z uz1,ciem prz niocy rvobec cz onkórv rodziny oraz zagro eniasankcj karn osób, ktorc wbrerv ci i cemu na nich oboi,vi zkorvi nie zarr'iadollri' rv y a ciw1'ch organow o polvzi t1'tllpode'irzeniupope nieniatakiego przest pstrr'a' ZAuwaZycnalez.v,co nast puje' Przepis art. 30.1statuujespo ecznyobor,vi zek prokuratoralub zarviadarniania przest pstu.a ciganego Policji o pope 'nieniu z urz du.W my

l$ 2 por,vo anego

przepisuinsty.tucje pa strvor,ve i samorz clolve. które rv zrvi zkuZe sw dzia alno ci dowiedzia 'vsi

o pope nieniuprzest pstr,r'aciganegoz urz du, s

obor,vi zane

niezlr' ocznic zar,viadtlnric t'ltvm prokura,tora lub Policj oraz przedsi wzi niezb dne czy'nno ci do czasu przybycia organtlpo'uvotanego do

ciganiaprzest pstwlub do

czasuwydaniaprzez ten organStosownegoz'arz dzenia, aby nie dopu ció do zatarcia ladolvi dowodciwprzest pstrva. ZachorvanieSprawcy przest pstw,a z u yciemprzemocy wobec cz onkórv rodziny, rvskazanelv art. 12 ustar,vyo przecilvdzia aniu przemocy rv rodzinie, w r,vi kszo prz-vpadków ci b dzier,vype niac znamionaprzest pstr,vciganych z urz du, do ktorychodrrosisi ustalvclr,vy obolvi zekz art.304 k.p.k' Zaulya ycnalezv,ze obor,vi zek spo ccznyulegaprzekszta ceniu r,vobor,vi zek jezeli przepisob1igujedo z ozeniazalviadomienia, prawl}}l' a niepodporz dkowanie si nakazorviopatrzone.jestsankqj karn .Taka s-vtuacja unornrowana zosta a'uvart. 240 $ .l ustawyz drria6 czerwca1991r, - Kodekskarny(Dz.U. Nr 88' poz.553,zpo n, jakich rlotyczysankcjotror,vany zrrr.).ktory okre lakategorieprzest pstw, obolvi zek z o eniazarviadomienia.W katalogutych przest pstwnie zosta y'wprar .dzie uj te przest pstr,r'a port.i zaneZ Szerokopoj tyrnzjar,viskiemprzemocy w rodzini . ale zmianaporvy szego uregulowanianie wydajc si potrzebna. Ustar,va o przeciwdzia aniuprz nlocy w rodzinie konstruuje bowiem szczególny przy'padekobor,vi zktr porviadarniania o przcst pstwie'r,vprzypadkach, kicdy uprarvniado tego wiedza osób, ktore por,vzi

ystosolvne podejrzenieo

przest pstvr i e lv zlvi zku z r,r'\,. konyrval'ii em slvoi ch obolr'i zkorv. Oborvi zuj cyprzepisart. 12 rrstawyo przeciwdzia aniu przemocylv rodzinie lvvdaje si r,v'vstarczaj orvaniemomar,vianego zagadnierri a. oyrnuregu1 ()dnoszip si natomiastdo znrian obj tychart,2 pkt 1 lit. a) i b) projektuw zakresienorvclizacjiprzepisorvart.244 i 275 Kodekstrpost porvania karncgo.nale y zrvróci uwag r'ranast puj ce krvestie. Proponowany przepis $la

w

art. 244 k.p.k. lvprorvadza instytucj

obligatoryjnego przez Policj osoby podejrzanejo stosor,vanie zatrz'vnraniii przemocy' w rodzinie,jezeli zachodzi uzasadnionaobawa, ze ponownie uzyje ona przemocy

\\'obecpokrzyr,vdzonych. Przcpis w takim brzmicniunie koreluJez. przepisem$ 1. który stanorvipodstar,t'do dokorraniaprzezPolicj zatrzymaniaosobpodejrzanych i okre laprzeslar.rki zatrz'ymania. Regulacjaw tynrzakresienie wynragauzupe nienia. Llzvtc w porvyi,sZymprzepisiesfbrmu owanie ,'osobApodejrzanao stosowanie przemoc}'rv rodzinie''jest nieostrei wydaje si niezgodnez zasadamikonstruow'ania norm prar,vnycli, nie ptlsiadaborvienijasno okre loriego desygnatu.Rozdzia XXVI Kodeksukarncgojest zatytu olvany przeciwrodziniei opiece''.Zalvierzt ,,Przest pstwa tln artyku y206 - 2|I, dotycz ceprzest pstu,takicjak l bigamia,zn caniesi rrad osob najblizsz lub pozostaj c rv stosunku za| zno ci. rozpijanie ma oletniego, niealirrrentacja, porzucenieosoby trta oletnie.i lub nieporadnejoraz uprowadzenielub z'atrzymanie mir oletniego wbrer,r' rvoli opiekuna.W rvypadkachprzemocyw rodzinie mog tez miec zastosowalricprzepisy' ztirvarte\ . tozdzia|e XIX, obejmuj c'vm przest pstwaprzeciwko zyciu i zdrorviu' lttb w rozdziale XXIII, obejmuj c1,m przest pstr,va przecilt'ko r,volno ci, czy te art. 217 Kodeksu karnego,penalizuj cy narusz nierrietykalllo ciclesnej. ci W kazdymwypadkudyspozvojeposzczególnych typorvprzest pstr'v rvskaztrj jako pokrzvwdzonychosoby ftzycz'ne,nie za rodzin jako tak . A zatem, poniewa r,vKodeksie karnym nie r,vyst puje typ przest pstr,va jako stosorvanieprzemoc\'lv rodzinic,nie jest prawid orve okre larrcgo si odrriesienie do takiego typu. Nalei.v |e zaus,va Yc, ze ustar,vao przeciwdzia aniu przemocy W roc.lzinie w przepisachart.13 - l4' clotycz, cl'ch stosorvania rodka zapobiegawczego i rvarunkou'cgoumorzcnia post potr'ania, nie uzywa poj cia .,osobapodejrzariao stosorr'anie przctnoc)'rr'rodzinie,,,|ecz pos uguje przest pstrva si poj ciem,.Spra\vcy pope nionego wobec cz onkarodziny''. z uz1,cielnprz mocylub grozb1'' bezprar,vnej odrroszt1csi

do propoz,vcjizmiarry okre lonejw art. f pkt 2 projektu,

dotycz cej dodania pO a . 215 KodcksLr post powarliakarnego a . 275a .nvprow.irdzaj cego tytu'lem rodkazirpobiegawczego zakaz kontaktorvaniasi przez oskarzoneso z osobami pokrz,vrvdz-ony,n.li lr-rb nakaz opuszczenia zajrnowanego wspólnic z nin-limieszkania,rvskaza na|e yna problematvczno postulor,vanego w tym zakresicrozr,vi zania. Dotvczy to dookre lenia sposobuegzeklt'olvania obowi zku opuszczenia wspólniez pokrzywdzonymi, mieszkaniazajmowanego wskazaniadok d Sprawcamia b-v si rv1''prowadrlc, szczegolnierv sytuacji'gdy mieszkaniektoremia by

opu cic, stitnorr'ijego lvy

czn lv asno c.Postulolvane rozwl Zania mog

rodzi

r'v tplirvo lv ci zakresie ograniczetriaprawa r,v asno ci, szczególnie w przypadku, gdy w.v"

cznym w' a

cicie lernjest osoba,przecivl'koktórej prowadzonejest post powanie.

I,odnie

nalezy'.

Ministerstr,vo Spralt'iedlir,vo ciopracor,va oprojekt

kompleksorvycli zmian kodyfikacji karnych (projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy - Kodeks karny skarbclwy,ustawy - Kodcks post powania karnego,ustawy - Kodeks karny wykonawcZy oraz niektórych inrrychustaw),który rv dniu 28 sierpnia 2008 r. przyj ty zostal przez Komitet Rady Mirristrów.

W

porr,o anymprojekcie Zart'artajcst propozycja rozszer efiia zakresu art' 215 k.p.k m.in. tl uprarvnienie prokltratora do stosorvania rodka zapobiegar,vczegorv postaci dozoru policji pod warunkienr opuszczen:raprZ Z podejrzanego lokalu zajmowanegcl wspólnie z pokrzywdzon1'm OraZ orz Czenia zakazu zb|i antasi przez podejrzanego do pokrzywdzonegoi jego miejsca zamieszkania.Projektowanemuprzepisowi nadancr nas t pt r jc e br z mi eni c : ,,f 2 oddany pod dozor ma obowi zek stosowania si do wymaga zawarty,cll w postanowieniu s du lttb prokt ratorcl. obowiqzek ten mo e polegac na zakazie opLtszczania olct.e lonego miejsca pobyttt, zgtaszanitt si

do organu dozorul cego yL,

okre' lonychodst pach c:zasu, zawiadamianiu go o zamierzonym wyje dzie oraz o terminie pov,rotu, zokazie kontaktowania si

z pob.zyvdzony,mlub innymi osobami,

zakazie pr:eb1vania w okre lonychmiejscach, a takze na innych ograniczeniach jego dozort . swobody, niezb c|nychdo wykon1,,v,ania $ .] Jezeli zc chodz przes anki zastosowania tymczasowego areszto]vaniu v,obec oskar onego o przest pstwo pope nione z u ycieln przemocy Lttb gro b.y, |:ezprc v,nej na szkod osobynajbLi szejtllbo in.nejosobv za nieszkujqcejwspolnie ze sp .a\1,C zamiast I))mCzctsowegouresztolvanit] noZ .lazastosowac dozor, pod v,arllllkiem', e o,ska.r o. \N, \1,,):zno,Czon\,,m .Ly terminie opu cilokal zajnlo\|any vr,spólniez p okr zw d , z o nyn1o r c zo kr e l i m iejsc e s v,oj e.go p o byt W

',,

poriy szego'prz-ewiclziane w projekcie poselskim w $ 5lv art.244 ri'ietle

k.p'k. uprarvnicnia policji do orzckarlia wobec osób podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinic zakar'u kontaktorvania si

z pokrzywdzonyrn lub nakazu

optlszczenia wspólnie zajmoi,vanegornieszkania tra okres do 10 dni, rvydaj si

triecelorve'szczegolni rv

zasaclylvyrazorrejw art. 249 $ 3 k'p.k'' zgodniez rvietle

nalezydo s dulrrbprokuratclra. zapobiegarvcz'vch któr stosorvatrie roclkorv i zmiarryw Kodeksierodzirrrrym Rozwaienia wy,rrragajtakze Zaproponowane opieku czym. do clyspozycjis dów cywilrrych Zmiana art.28 k'r.o. polegana wprowaclzeniu tej na odseparowaniusprawcy przemocy w rodzinie od ofiar rodkapolega.; cego przernocy.

rodkor,v obecrrie art. 28 k.r'o. w $ 1 i 2 reguluje tryb dochodzenia z ma zonków,który nie ptzeznaczonychna zaspokojeniepotrzeb rodziny od tego

tych potrzeb. si do zaspokajania spe niaoi i cegona nim obowi zkuprzyczyn|arria umozliwiaj cenakazanie Projektowanyprzepis $ 3 wprowadzarozr,vi zanie

ktorego ra conagannezachowanie Opuszczeniamieszkania prze,ztegoz nra zonkór,v. przemocy r,v rodzinie lub gro bajej zastosowania) (lv szczegolno ci stosor,vanie Sprawcykontaktowania utliemozlirviadalszervspóinezamieszkiwanie,oraz zakazanle lub lub innymi osobami'rvobecktorych uzyrva przemocy si ze rvspó rnatzonkiern grozi jej uz-vcienr.

albo uchylenia'na ó si rnozlir,vo zmiany W projektowill)},m $ 4 przer-virluje orz czorrychiv trybie $ 3 ' rvniosekkazdegoz ma zonkórv, roclkow zasady na poparcie' Kierun k Zaproponowanychzmian zas ugrrjeco do Przedc lvszystkim rvskaza przepisy budz Szereg zastrze eil. jcclnakzeprojektor,varre

nale.z-vtlaograniczonyzakresdzia aniapostl'tlor,vanychrozrvi zan. przcpis Wybrany przez projektodawcówobszar regulacji i nowelizowanv

b dzienria jed,vrrie relaojiporni dzyma zonkami.Projektowanyprzepisnie cloty'cz;jezeli Sprawc przemocyrv rodzinieby ainna nii r,vspó ma zonek rvi czastosolvania, \\ jedn-vmlokalu z ofiat tejprzemocy. osobazamieszkrrj ca C, czy nrozlirveb clzie wyegzekworvanienakazu Nadto rodzi si r,v tplitvo prawny do zajmorvanego opuszczellialokalir r,v przypadku, gdy r,vy cznyt.vtu Nakaz opuszczenia rvspolnie pfze,Ztna zorrkówlokalu posiadaSprawcaprzemocy. bowiem Zw|qzanyz przepisu nie b-v by projektowanego lokalu orzekanyna pocls*.awie jedynie czasowe utrzrt tvtu tt prawncgo' a jcgo wykonariie powodowa oby korzystaniaz lokalu' ograniczenie

Analiza tre

ciprzepisu$ 3 prowadzido wniosku,ze dla zapewnieniajego

rvelvn trznejspójno ciprojektor,vany zapis nie powinien zawierac okre lenia,,\,V szczegolno

ci,'.

Budzi zastrze enia brak r,vskazania przes anek do zrrrialryorzec7'onego nakazu lurbzakazu,o którejmowaw proponowanym art'28 $ 4 k.r.o.Kwestiarozci gni cia lv czasie skutkor,vorzeczenianakazuj cegoopLlszczeniemieszkaniajest tez powodem, dla ktoregoomarvianapropozycjanie moze by zmodyfikor,vana rv kierunkutypor,vego wyroku eksmisyjnego orzekanego w

procesie. Zasadnicz

funkcj

wyroku

jest borviemrrsuni cieosobyzajmuj cejlokal bez tytu uprawnego. eksrrlisyjnego W kwestionowanejpropozycji c iodzi za o tlsuniecieosoby maj cejtytu prarvny' W razie eksmisji takiej osoby zachorvujeotla prawo ( np. w asno lub spo, dzielcze rv asno ciowe prawo do lokalu),natotniasttraci mozliwo

korzystaniaz przedmiotu

prawii.Brak rv omawian .i propozycji'jak tez w obor,vi zuj cym systemieprawnym' podstawc]orvskazaniaperspektvrvyczasorvejutrzytnl,warria si takiegoStanu,który jednakzenie moze b1' trlva y'albowiem b'v bykrvalifikowanyjako rvyr,v aszczenie. O ile podobn1,charakterma eksrnisjaprzy rozwodzie(dotyczyosoby,ktora ma tr'tu prawlly do lokalu), o tyle w tamtym przypadkujednoczesneustaniema ze stwa otrvieradrog do rozlicze i rozstrzvgni cia o prarvierv ramachpodzia umaj tku. Zattlva ycnalezy nadto. ie ocz kilvana

skuteczno ó proponowanych

rozrvi za ustarvolvych uzalezniona jest od zaper,vnieniaprz z projektodarvc prarvid owego trybu orzekaniau. nor,votworzonej kategoriiSpraw'a tego omawiany p r o j e knt i er e a l i z u j e . Wnioski sk adane w trybieoborvi zuj cego art,28k.r.o.podlegaj rozpoznaniu pr,Iszs drt' post powaniurrieprocesowym. Projektnie z,ar,viera natomiasturegulolva okre laj cy'ch tryb stosorr'ania rodkór'vokre lonychw projektor,van.vrn $ 3 jak równiez ni. 1t'yja nia omawianegoartyku u, tej krvestiiw uzasadnieniu.Nie jest zat m jasna intencja projektodawców,cz,y rozstrzyganiew przedrniocienakazu opuszczelliamieszkaD1aprzez ma zonkazachowuj cego si rv sposobra

conaganny

polvinttozosta rvydanerv trybie post porvania nieprocesowego'czy te rv r,vyniku przeprowadzonego post pow'ania procesowego.

Ztntanar,vynikaj ca Z art.3 pkt 2 projektowanej ustawy,polegaj cana nadaniu nowcgobrzmienia$ 1 r,vart. 109 k.r.o.'rvi zesi z w.yekspono\Vaniem ty'lkojednego, konkretnego zachor'vania,które rnog ob1'spe, niacprzes ank zagro 'eniadobra dziecka. 'Iakie

rozr,vi zanie nie ma r,vystarczaj cego uzasadnienia,poniewa przemoc

rvobec c]zieckaspe niaraczei przes ank raz cegonaduzy.ciarv adzyrodzicielskiej, ktore poci ga Za sob dalcj id ce konsekrvencjetakie jak pozbar,vienier,v adzy rodzicielskiej.Dodatkor,vo taka jednostkor,va egzemplifikacjamog abysugerowaó,ze ustarvodarvcapotraktorva wskazane zachowanie jako najbardziej typowe dla zastosowania art.109k.r.o. Ponadtcluzupe nianie przepisr-r art. 109 $ 1k.r.o. o sfornru orvanie,,d szczcgólnie,gdy rt,obecdziecka,'nie by'lobyzasadne,gdyz w kazdyrnivypadku'gdy zosta ozagro onedtlbro dzic'cka,s d opieku czylv1'dajcodpor,viednie zarz d7'en|a. obecn redakcj teeo przepisu rralezy uzna Za S,ZersZ i barclzieielastyczn a propon()\\anq znlian - za niecelorr . odnosz c si do proponowanychr,va . 3 pkt 3 projektuzmian w art. 109 $ 2 k.r.o., polegaj cychna umozlirvieniu s dorvi opiekuricz muzakazania rodzicowi kontaktów z ma oletnim oraz nakazatria opuszczenia przez rodzica miejsca zatnieszktrnia zajtnorvanego ivspóinie z matoletnim,naiezy zaull,ai,l. ze , w obecny.m statrie pra\\.n}'lllnie istnieje norlna zezr,i'-ala.i ca na z'akazantec 'y t z cho by tvmczasowewstrzymanickontaktciw z dzicckienlrodzica'który nie jest plozbawiony rv adzyrodzicielskiej'S d Na.jrvyzszylv uchlvale7 s dziórvz dnta8 marca2006 r., CZP 98105 str'vicrdzi ze , przepis arl. 113 $ 1 k'r.o. nie l,vy

czaudzie|eniana

podstawie art. 755 $ 1 k.p.c. zabezpieczenta przez zakazante rodzicom nie pozbarvion.vmrv adzy'' rodzicielskiejosobi stejstyczrro ciz dzieckiem. Zrnian1'polegaj na ce dodaniurv art. 109k.r.o.punktu7 stoj wSprzeczno zci art. l13. k.r.o.i s nierrrozlilve dclrvprowadzenia bezjego zmiany-. oborvi zuj cy art. 113 k.r.o. pozr,valaograniczac kontaktl, dzieci z roclz.tcamitylko rv przr,'paclku unieszczeniarv rodziniezast pczejlub placorvceopieku czej.zakazacza kontaktólv ..jedvnierv razieptlzbar,r'ienia lv adzyrodzicielskiej'

opracowany w Mirristerstwie Podnie cnalez1', e por'votywanyr'vcze niej, Spraw.iedlill.o projekt ci, nor,velizacji Kodekstrrodzinnegoi opiekunczegoprzewiduje, w ranrachrozburJowanej regulacji kontaktórvrodzicow Z,dzie mt,rv art. l133-1135 k.r.o.rn.in.normy dotycz cezakazvlub ograniczeniautrzymywaniakontaktow,Zakaz zagro enlalub tlaruszenia taki by byjedlrak orzekany tylko r,vprzypadkupo\,Vaznego d o b r ad z i e c k a( a r t .I l 3 r k . r . o . ) . Z porvyzszych wzgl dorvnoi'velizacjaKodeksu rodzinnego i opieku czego Zapropotlowanaw projektowanej ustawie o zmianie ttstalv'vo przeciwdzia aniu przemocyw rodzinieoraz niektórychinnychustarv- budzi istotner,v tplirvo ci.

{l it"lt *'e,Nr"'..-.".*-..,'..} fi{.)

$\91i,i.* r.'s',:*.

"p{*-*}-&: -** t*.. u*-*

10

Warszawa, dnia /f4

lipca 2008r.

PIERWSZY PREZES

s DU NAJWYzszEGo

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ BSA I-021-84/08

Pan Lech CZAPLA Zast pca Szefa KancelariiSejmu

ft*,,

"LL,Lzo,

L n,

W odpowiedzi na pismo z dnia 13 czeruca 2008 r., Ps-149/08 upzejmie przesy amuwagi S du Najwyzszego do pose/skiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdzia aniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

GARDOCKI

PREZ\lDIAtNY WYD1 A3.. L . d z .. . . . . . . . . . . . ^,

/.\

n

R . y ..1l t'...(..|:'.{..,9]Q Dltaw1 wu

Warszawa, dnia ,/,4 lipca2008r.

s D NAJWY szv tsIURO STUDIOW i ANALIZ

Pl. Krasi skich 2416'00.951Warszawa

BSAt-021-84/08

UWAGI DO POSELSKIEGO PROJEKTU USTAWYO ZMIANIEUSTAVTY

o PRZtclWDzIA ANlu PRzEMocYW RoDzlNl oRAz zM|ANlE NIEKTORYCH INNYCH USTAW UWAGI OGCItNE Doniesieniao przypadkachpobiciama ychdzieci pr ezjednegoz rodzicow|ub innq osob

b|isk (zako czonych mierci |ub trwa ymka|ectwemofiar) i ich

omawianieW ostatnimokresie przez

rodkimasowego przekazu zapewne mia y

Wp yvv na podj cieprzez grup pos owdecyzji o wniesieniuprojektunowe|izacji p emocy w rodzinie,mimo e ustawyz dnia 5 |ipca 2005 r. o przeciwdzia aniu rowno|eg|etocz si

zarowno rz dowe.,.jak i spo eczne' prace nad Stosownymi

,

o swojej stronie internetowej, MinisterstwoPracy i Polityki Spo ecznejpoinformowa na www.mps.qov.p|, zdat 3 czerwca 2008 r. w tek ciezatytu owanym: ,,Co zrobi o MPiPS, aby zapobiega przemocywobec dziec|',ie p|anujenast puj ce zmianyw ustawiez dnia29 |ipca2005 r. przemocy w rodzinie:wprowadzeniedo ustawy procedury NiebieskiejKa y, o przeciwdzia aniu bezp atnejobdukcji Iekarskiej,zakazu krzywdzeniadzieci oraz ,,ca kowitej likwidacji stosowaniakar cielesnych'',nakazu opuszczenia |oka|u przez osob stosuj c przemoc w rodzinie od chwi|i zg oszeniazdarzenia przez ofiar ,oraz wskazaniamiejsc do ktorychsprawcy b d mog|ibyc kierowani'wzmocnieniesystemuprofi|aktyki w gminachprzez Wprowadzenie obowi zkutworzenia zespo ówinterdyscyplinarnych oraz tworzeniai realizowania|oka|nychprogramowprzeciwdzia ania w rodzinie. Drzemocv ' 2 Fundacja ,,RazemLepiej''i Wie|kopo|skie StowarzyszenieKuratorÓwS dowychopracowa o projektustawy o zmianie ustawy o przeciwdzia aniu przemocyw rodzinie oraz niektórychinnych ustaw,zamieszczonyna stronieinternetowej Fundacji(www.razem|eoiei.pl) oczekuj cuwagdo niego. Konsultacjespotecznezosta yzap|anowanedo dnia 2 |ipca2008 r. Po ich zako czeniuma si I

projektami. Mimo, i zakaz dopuszczaniasi przemocyw rodziniewynika z wie|uumow mi dzynarodowych normuj cychprawa cz owieka,za

zn canie si

fizyczne Iub

psychicznenad osob najb|izsz|ubinn osob pozostaj cw stosunkuza|eznosci od sprawcyjest od dawnaprzest pstwem ciganym z urz du(a .,207k.k.),uznano ze konieczne jest ,,udoskonaleniesystemu prawnego,ktory zapewnia bynie tylko sciganiesprawcow,ale rownie prawo ich ofiarclo ochrony''3'Projektpo|skiejustawy z 2005 r., na co wskazanow jego uzasadnieniu' by Wzorowanyna rozwi zaniach austriackichw ich wersji z 1997 r. Interdyscyplinarny charakterprojektowanych rozwi zanprzes dzi o ich unormowaniuW ,,Samodzielnej ustawie'''Jej stosowanie jest ocenianekrytyczniea, a zjawrskoprzemocyw rodziniejest w Polsce powaznym problememspo ecznyms.

UWAG|DoTYcz cE PRoPozYcJl zMlANW USTAW|E z DNIA29 L|PCA 2005 R (ART"1 PROJEKTU) I. Preambu a Proponowanazmiana (rozszerzenie)tre

ciPreambutydo ustawy nie zmienia

stanu normatywnego.Zawiera stwierdzeniaoczywiste.Dlatego taka zmiana nie - dydaktyczn . wydajesi konieczna,Byc moze spe nijednak funkcj informacyjno

rozpocz Czbieranie 100 tys podprsowaby projektmog byc wniesionydo Sejmu w ramach obywatelskrej inrclatywy ustawodawczej 'Zuzasadnienia projektuustawyzdnta29lipca2005r Selm RP lV kadencjinrdruku3639 - -, Z o b , ' n p A ' M r o z l k E R u t k o w s k a|,' S t e f a c z y kK' o g o c h r o n i m yp r z e dp r z e m o c ?D w a | a t a ustawyz dnia 29 ltpca2O05r o przeciwdzia' aniu przemocyw rodzinie'Rapo KrytycznyFundac1a Femtnoteka,Warszawa 2007, B. Gruszczy ska' Przemoc wobec kobiet W Polsce. Aspekty prawnokryminolog iczne,Warszawa2007. . Zob np Wynikibada TNS oBoP dIa Ministerstwa Pracy i PoIltykiSpo eczne1' ,Polacywobec zjawiska przemocy W rodzinie oraz opinie ofiar, sprawcow i swiadkow o wyst powaniui okolicznosciach przemocyw rodzinie''Warszawa,pazdziernrk wyst powania 2007 1,

ll, Zakaz karcenia w sposób naruszajqcy prawa Iub godno

ma oletnich

(art. 1 pkt 2 Projektu przewiduj cy dodanie art. 3a) Wprowadzeniezakazu stosowaniatakichform karceniaosob ma o|etnich, ktore naruszajqich prawa |ubgodnosc,adresowanegodo rodzicowwykonuj cych w adz rodzicie|sk opiekunow , piecz nad ma o|etnimi i innych osob sprawuj cych nie zmieniastanu prawnego(w szczego|nosci przys uguje' osobommatoletnim tak jak wszystkimosobomfizycznym,nieza|e nie od ich wieku,cywi|noprawna ochronaich dobr osobistych- a ' 23 k'c., 24 k.c., nie jest dopuszczaInestosowaniekar mog cych stanowiÓzagrozeniedla ich zycia Iub zdrowia,a stworzenietakiego zagro eniastanowi CzYn zabronionyprzez ustawodawstwokarne - np. Szereg przest pstw przeciwkozyciui zdrowiu,opisanychw rozdzia|e X|X kodeksukarnego). jako Byc moze jednakb dziesprzyja przeciwdziataniu biciudzieci,traktowanemu o dozwo|onai uniwersalna,,metodawychowawcza''o. Jest jednak kwesti otwart , przepisuw systemieprawa. umiejscowienie stosownego Za |oka|izacjomawianegoprzepisuw kodeksierodzinnymi opiekunczymmoze przemawiac kr g g ownych adresatow przepisu: osoby wykonujqce w adz rodzicielskq,opiek lub piecz nad ma oletnim. W zwi zku z powy szymna|ezy zwrocic uwag , iz w projekcienoweIizacjikodeksu rodzinnegoi opieku czego, przygotowanymprzez Komisj Kodyfikacyjn Prawa CywiInego7,znajduje si propozycja zmiany a . 95 s 1 k.r.o., ktora nak adaobowi zek poszanowania

" Zgodnlez badaniemwykonanymprzezTNS oBoP d|aMinisterstwa Pracy i Po|itykiSpo ecznej na ogo|nopolskie'1, reprezentatywne1, dobrane1|osowoprobie3000 osob ktore uko czy y18 |a| i , Po|acywobeczjawiskaprzemocyw rodzinieoraz opinieofiar,sprawcowl swiadkowo wyst powaniu okoliczno ciachwyst powaniaprzemocy W rodzinie, Warszawa. pazdziernik 2007 r., 1 %o by' y respondentow Zy]ew gospodarstwie, w ktorynlofiar przemocy1estdziecko'Dzieci na.1cz scle.1 ze w zamieszkiwanymprzez nich ofiarami przemocy psychiczne11)Yo badanych stwierdzi o' gospodarstwie stwierdzi przemoc o domowymofiar przemocypsychicznejby aosobama o|etnia,7o p s y c h l c z n a,3 % e k o n o m i c z n , Ministerstwa si na stronieinternetowe1 Pro.1ekt w wersjiz dnia 12 czerwca2008 r zna1du.;e www'ms.qov'pl Sprawiedliwo ci, 3

godno

ci i prawdzieckaw procesiewychowania, nie ograniczaj go c do karcenia..

Za rea|izacj przedstawionejkoncepcjizamieszczeniaprzepisu zakazuj cego przemocyW wskazanychform karcenia,jako a . 3a ustawy o przeciwdzia aniu rodzinie (wersja przyj ta W projekcie), przemawia odniesienie obowi zku poszanowania godnoscii prawosobymatoletniej do jednegoaspektuwychowywania (karcenie). Przepis nie precyzujetez rodzajui podstawysprawowaniapieczy nad osob ma o|etniw sytuacji,gdy piecza nie na|ezydo zakresuw adzyrodzicielskiej sytuacje, b dz opieki.Mozna wi c s dzic, e W gr wchodz bardzo zro nicowane takzetakie,ktorenie S normowaneprzez praworodzinne(pieczafaktyczna,piecza w wykonaniuumowy). IlI.Komitet Monitoruj cy (art. 1 pkt 3 Projektu) Zasadno

c powotywaniaKomitetu Monitoruj cegonie b dzie przedmiotem

niniejszychuwag. Ce|owe wydaje si

jednak wskazanie, e cz

czadan, ktore

si z obowi zkamiministrawtasciwegodo mia byrealizowacKomitet,pokrywa aby Spraw zabezpieczenia spo ecznego (art

8

ustawy). Trudno, W

wiet|e

projektowanychprzepisow dotycz cych zadan i uprawnie cz onkowKomitetu, przepisynie spowoduj dodatkowych wydatkow podzie|icpog| d,iz projektowane z budzetupa stwa.

UWAGl DoTYcz cE pRoPoNoWANYcH ZM|AN PRzEPlsoW KARNEGo(ART.1 PKT 4 | 5 z ZAKRESU PRAWA l PoST PoWAN|A oRAZ ART.2 PROJEKTU) l. Odpowiedzialno c karna za niewype nienie obowi zku zawiadomienia organów

cigania o powzi tym podejrzeniu pope nienia przest pstwa

z u yciem przemocy wobec cz onkow rodziny (art, 1 pkt 4 projektu,

,1 w w art. 95. $ otrzymujebrzmienie',W adzarodzicielskaobe1mu1e " Wed' ugpro.1ektu dziecka szczegolno obowi ci zeki praworodzicowdo wykonywaniapieczynad osob l ma1 tklem jego godno cii pral,t, oraz do wychowaniadziecka,z poszanowaniem A.

zmieniajqcy art. 12 ustawy o przeciwdzia aniuprzemocy w rodzinie) W projekcieustawy Zaproponowanow stosunku do osob, ktore w zwi zku z wykonywaniem obowi zkows uzbowych Iubpe nionfunkcj powzi ,

y podejrzenie

o pope nieniuprzest pstwaz uzyciem przemocy wobec cz onkow rodziny' wprowadzenie odpowiedzia|nosci karnej

za

niewype nienie obowi zku

zawiadomieniaorganowsciganiao powzi tympodejrzeniu. Takie rozwi zaniebudzi zastrze enia,poniewaz kara|noscniezawiadomieniao pope nieniuprzest pstwa dotyczyjedynie przest pstwbardzo ci zkich.W art' 24a k.k. przewidzianotak odpowiedziaIno ty|ko c za niezawiadomienie o pope nieniu10 enumeratywnie wymienionychpowaznychprzest pstw.Dotychczasowatresc a . 12 spe nraswoj ro| wystarczaj co. l. Uprawnienia przyznane Policji (dodanie do aft. 244 k,p,k,$ 1a i $ 5,) i nowy rodekzapobiegawczy (dodanie art, 275a k.p.k.) Dodanie$ .1ado ar1.244 k p k rozszerzamoz|iwoscistosowaniaprzez Po|icj zatrzymaniaosoby podejrzanejo stosowanieprzemocyW rodzinie.Zgodnie z t propozycj Policja ma prawo zatrzymac tak osob podejrzan W sytuacji,gdy zachodziuzasadnionaobawaponownegouzyciaprzemocywobecpokrzywdzonych. Proponowanerozwi zanienawi zujedo przyj tejw art. 258 s 3 k'p'k. moz|iwo ci wy1 tkowegostosowania tymczasowego aresztowania,gdy zachodzi obawa ponownegopope nienia przez oskarzonegopowaznegoprzest pstwa. Zatrzymanie z powoduobawyponownegouzyciaprzemocywobecpokrzywdzonych spe nifunkcj prewencyjn Powazne zastrzezeniawywo ujeprzYznaniePo|icji(w dodanyms 5 do ar1'. 244 k p k ) prawa do wydania zakazu kontaktowaniaSi

z pokrzywdzonymiosob

podejrzanycho stosowanieprzemocy w rodzinie,jak rowniez nakazania im opuszczeniamieszkaniazajmowanegowspolnie z pokrzywdzonymi. Nie budzi w tpliwoscipotrzeba szybkiegopodejmowaniadecyzji W takich sprawach,aIe rozstrzygni cietak z o onejprob|ematykipowinno by

domen

s du Iub

jeststosowanie prokuratora,w ktorychdyspozycji srodkowzapobiegawczych.

Nie powiniento by jednak nowy

rodekzapobiegawczy,|eczwprowadzenie

w miejscetzw. warunkowego dozoruPo|icji(skre |enie ar1.. 14 zmienianejustawy) modyfikacji dozoruPolicji,przez nowelizacj ar1,275 $ 2 k,p.k.Umieszczeniezakazu kontaktowaniaSi

oskarzonego z pokrzywdzonymiIub nakazania opuszczenia

mieszkaniazajmowanego wspo|niez pokrzywdzonymi, w rodogranicze swobody oskarzonego nak adanychW ramach dozoru Policji, jest znacznie |epszym wprowadzenie tych obowi zkow jako

nowego srodka

zapobiegawczego' Przemawia za tym wi ksza skuteczno

Ówykonania tych

rozwi zaniem ni

pod kontro| Policjisprawuj cejdozor. obowi zkow,gdyz oskarzonypozostawa by Ponadtotaka nowe|izacjaa , 275 $ 2 k.p.k.spowodowa aby,e do dozoru Po|icji, ztymi nowymi obowi zkami,mia ybyzastosowanieogo|ne podstawystosowania rodkow zapobiegawczych,bez potrzebyich zaw

aniado takich,ktore pozwa|aj

na zastosowanietymczasowegoaresztowaniae.

UWAG!DoTYcZ cE PRoPoNoWANYcHZM|ANPRZEP|SoWKoDEKsu RoDzlNNEGol oP|EKu czeoo{ART.3 PRoJEKTU) .

Nakaz

opuszczenia

kontaktowania si

wspolnie

ze wspo ma

zajmowanego

mieszkania,

zakaz

onkiem(art. 3 pkt 1 Projektu _ propozycja

dodania do a , 28 k,r.o, s 3 i s 4/ CeIowo

c orzeczenia nakazu opuszczenia przez sprawc

przemocy

mieszkaniazajmowanego razemz otiar orazzakazukontaktowania si z osobami, ktorymSprawcagrozi przemoc lub wobec ktorychj

stosowa jest , niew tp|iwa.

Budzi natomlast zastrze eniaZarowno Samo umieszczenie stosownej normy projektowanego w kodeksierodzinnymi opieku czymjak i proponowana ,'|okaIizacja,' przepisuw tym kodeksiew jegoaktua|nie obowi zuj cym brzmieniu' Pierwsze zastrzezenie jest konsekwencj w tpIiwosci,czy

,

mozna

roznewariantytego zagadnieniazg aszanew toku prac nad ustaw Zob' te J Kosonogaprzedstawiaj cy pruzemocyw r odzi ni ew J' Kosonoga-Dozor Pol i c1ij ako r odekzapobi egawczy w pol skr m o pr zeci wdzi a ani pr ocesi ekar nym,War szawa2008,s 103- 105 R

projektowany zakwa|ifikowac przepisjako norm materialnego prawa rodzinnego Wskazujena to chocby fakt,i chodzio konsekwencjeprzemocy,ktorejzaistnienie uzasadniaz regutyodpowiedziaInokarn c . Przyj cie za o enia, i

chodzi o

rodzinnoprawne i

cywilnoprawne

konsekwencje przemocy nie uSuwa wskazanych w tpIiwosci.Zaprojektowany przepisodno niedo nakazuopuszczeniamieszkania wydajesi rozstrzygac kwesti procesoW ' na|ez c do post powania zabezpleczaj cegozwi zanegoz nie sprecyzowanymb|izejpost powaniem, w ktorymma zapas ,,orzeczenie w sprawie mieszkaniazajmowanegowspolnieprzez ma

(zob' $ 4 projektowanejtre ci onkow,,

art'.28 k.r.o.).Na|eza oby wi c rozwa yc,czy zamieszczenieprzepisuo takiej|ub zb|i onej tresci nie powinnonast piów kodeksiepost powaniacywilnego. ,,Powi zanie''z problematyk normowan przez prawo rodzinne wynika z faktu, iz sprawc ra

conagannegozachowania(ktore moze przybrac form

okre |on jako ,,przemoc W rodzinie,,),uniemoz|iwiaj cego da|sze wspoIne jest ma zonek. zamieszkiwanie, To zapewne (brak odniesieniasi do tej kwestii przez autorowprojektuw jego uzasadnieniu)przes dzi oo |okalizacjiprojektowanej zmiany W

kodeksie rodzinnym i

opieku Czym, Nie

u|ega w tp|iwo

ci'

jestjednymz obiektywnych ze dysponowanie samodzielnym mieszkaniem warunkow nalezytegofunkcjonowaniama ze stwa(osi gni cia,,sukcesumatze skiego''10) Wprowadzeniado po|skiegoprawa poj ciamieszkaniarodzinnego,jego ustawowej definicjii unormowaniazasad jego zajmowaniaprzez ma zonkow(w tym skutkow ra

conagannegozachowaniasi ma zonka dopuszczaj cego si przemocy)mozna

by obyoczekiwacw kodeksienormuj cym praworodzinne. Na|ezyjednakodnotowac, e w po|skimprawienie ma stosownej definicji ani kompleksowych unormowa prawa do mieszkania(|oka|umieszka|nego) b d cego mieszkaniem rodzinnym, za

przewa aj cawi kszo

ó przepisów

dotycz cychprawa do mieszkania(|okalumieszka|nego) znajdujesi w innych

'"

M Trawi ska'Barieryma ze skiego sukcesu'Warszawa1977,s 286 _ 287 1

aktach normatywnych11ni

kodeks rodzinny i opieku czy. Zwa ywszyna

prawo do mieszkania mi dzy ma zonkami stosunkowmaj tkowych unormowante albo do ma1 tku moze na|ezec do maj tkuosobistego1ednegoz ma zonkow, wspolnego.Prawo to moze miec charakterrzeczowylub obligacyjnyt'.Musi to byc uwzg| dnionetakze przY projektowaniurozwi zan ograniczaj cychnegatywne przemocyw rodziniedla ich ofiar. konsekwencje iz konsekwencjeprzemocy w rodzinie,ktorej dopu ci si Przy za o eniu, (i/|ub wspolnychdzieci),powinnybyc odnosnie matzonekwobec drugiegoma zonka przez Sprawc l ofiar do nakazuopuszczeniamieszkaniawspoIniezajmowanego (ofiary) przemocy, przewidziane w kodeksie rodzinnym i zamieszczenieich w art.28 k'r.o'nie jest wta ciwe.

opiekunczYm,

brzmieniunie dotyczy w ogóle prawa do Art' 28 k.r.o.w dotychczasowym mieszkania zajmowanego przez ma onków. Przewiduje szczego|ny tryb si do zaspokajaniapotrzebrodziny,gdy dochodzeniaobowi zkuprzyczyniania pozostaj we wspolnympozyciu. matzonkowie cato ci Przewidzianyw tym przepisienakazwyptacaniado r kwspo ma zonka Iub cz sci wynagrodzeniaza prac (innych swiadcze ) naleznego od tego ktory nie przyczyniasi do zaspokajaniapotrzebrodziny(wydawanyw z ma onkow, jesttez jakosciowo a . 565 s 2 k.p.c'13;, na podstawie nieprocesowym post powaniu nakazu opuszczeniawspólnie od projektowanego odmiennymrozstrzygni ciem trzecimart.28 k.r.o. o ktorymmowaw paragrafie mieszkania, zajmowanego a . prawomi obowi zkomma zonkow, Ko|ejnyprzepisdzia upo wi conemu 17 czerwca z 281k.r.o.,dodanydo tekstukodeksuprzez ustaw nowe|izacyjn dnia

. ' T y t u 1 e mp r z y k a dm c tk a Izr d n i a 2 4 c z e r w c a1 9 9 4r t e k s t u o n aw s k a z a cu s t a w yo: w a s n o l o eszkaniowych a ci h j e d n o l i toyp u b Iw D z U n r 8 0 z 2 O O Or , p o z . 9 0 3z p o z n z m i a n a m io' s p o ' d z r e l n i m p o z n .z m i a n a m i ' p o z . z 1 1 1 6 r . , z d n i ai 5 g r u d n r 2a 0 0 0r t e k s tj e d n o l r toyp u b lw D z U . n r 1 1 92 2 0 0 3 z dnia 21 cywilnego kodeksu gminy i zmianle o o ochroniópraw lokatorow,mieszkalnymzasobie poin zmianami' czerwca2001 r., Dz U nr 71, poz 733 z ,, jako przedmiotstosunKow prawodo lokalumleszkalnego Zob.na ten tematnp M Sladkowski. 2008' Warszawa ml dzVma zonkami' maiatkowvch , ... okre lonychSpraw,ktore w kodeksie rodztnnym Pizep,s ien, dotyczy rozpoznania ci le 3 6 1i 3 9 3 0 2 , 2 8 w a r I , 2 s I o p t e k u c z ysm u n o r m ó* u n " X

2OO4r.1a,przewidujeuprawnieniema zonkado korzystaniaz mieszkaniaw ce|u zaspoka1ania potrzebrodzinya|e tyIkoodno

nie do takiegomieszkania,do ktorego

prawo przys ugujewyt czniedrugiemu z ma zonkow(na|ezy do jego maj tku osobistego).Projektodawcy nie przewidzielidodaniaproponowanych zapisow do tegoartyku iwydaje u si ,ze post pili zasadnie. Bior cpod uwag dorobeknaukiprawai orzecznictwadotycz cywyk adni a . 58 s 2 k'r.o. odno niedo eksmisji ma zonka,ktory SWym ra conagannym post powaniem uniemozliwia (w tym np. dopuszczasi wspo|nezamieszkiwanie przemocyrodzinnej), e zakres poj ciamieszkaniawspo|nego(rozumianego jako mieszkaniewspolniezajmowane,nieza|e nie w zasadzie od jego statusu prawnego ipodmiotu,ktoremuprzystuguje do mieszkaniatzw. ,,tytuprawn|,),nie obejmuje j odr bnego) maj tku tego mieszkania na|ez cego do osobistego (wczesnie z ma zonkow' przeciwko ktoremu skierowane jest z danie eksmisji, b d przydzie|onego mu w zwi zkuze Sprawowan funkcj 15. W konk|uzjina|e ystwierdzic,iz ewentualnezamieszczenieW kodeksie rodzinnymi opieku czymnakazuopuszczeniamieszkaniaprzez Sprawc przemocy powinno byc po

czoneZ opracowaniemkompIeksuprzepisow o mieszkaniu

rodzinnym.Konieczne by obytakze odpowiednierozwi zanieprocesowe.Jest to

.o

D z . U ' n r 1 6 2 ,p o z . 1 6 9 1 A r t 2 8 r k r o k t o r yz o s t a o k r e I o w n yu z a s a d n i e n ipur o j e k t (uD r u k Selmu RP lV kadencji nr 1566) jako Regime primdre, odpowiada zasadom wyrazonym w Rekomendacji nr R(B1)15 przyj te1 w dniu 16 pa "dzternika 1981r. przez KomitetMintstrowRady Europy w sprawle praw ma zonkowdo zajmowaniamieszkaniarodzinnegooraz korzystania z przedmiotowgospodarstwadomowego.Zob na jel temat K. PietrzykowskiRekomendacjanr R ( B 1 ) 1 5 ,w s p r a w i ep r a w m a z o n k o w d o z a j m o w a n i am i e s z k a n i ar o d z i n n e g oo r a z k o r z y s t a n i a gospodarstwa z przedmiotow domowegoa stan prawnyobowi zuj cy w Polsce(w:)|nstytut Wymiaru SprawiedIiwo ci. StandardyPrawneRady Europy'Tom I Prawo rodzinne'Tekstyi komentarze(red M . S a f j a n )W , a r s z a w a' 1 9 9 4s, 3 1 0- 3 1 6 'Tak w szczegolnosw ci uchwa|p e e n e gsok a d uI z b yC y w i l n eSj N z d n l a, 1 9 7 B r . ,| | |C Z P 3 0 1 7 7 , oSN CP 197B, nr 11, poz 39. Na|ezyjednak takze odnotowacstanowiskoS du Na1wyzszego w y p o w i e d z i a nwe w y r o k uz d n i a 2 1 m a r c a2 0 0 6 r . V C S K 1 8 5 i 0 5 O S N C . 2 0 0 6 ,n r 1 2 , p o z 2 0 8 ,t z ma zonek'ktoregoprawo do korzystaniaz mieszkaniawynika z art. 28 k r o , jest |okatoremw rozumieniuart. 2 ust 1 pkt 1 ustawyz dnia 21 czerwca 2001 o ochroniepraw lokatorow.Takie stanowiskoumoz|iwiama zonkowi osoby. w ktorejmaj tkuosobistymznajdujesi to prawo do mieszkania,skorzystaniez uprawnie przewidzianychw art' 13 wymienione1 ustawy, w tym domaganiasi eksmisjiwspo ma zonka ktoregozachowaniejest raz co nagannei uniemozIiwia w s p o l n ez a m i e s z k i w a n i e q

trudnezadanie.Wymaga powaznychprac studyjnych. Wydajesi , ze powinnobyc powierzoneKomisjiKodyfikacyjnej PrawaCywilnego. Projektowanyzakaz kontaktowania si ze wspo ma

onkiem nle miesci si

prawarodzinnego' w prob|ematyce Kodeksrodzinnyi opieku czyzdecydowanie nie jestwta

ciwym miejscemjego lokalizacji w systemieprawa.

il, lngerencje w wykonywanie w adzy rodzicielskiej (art,3 usf' 2 i 3 projektu dotycz ce nowe|izacji art. 109k.r.o,) Kodeks rodzinnyi opieku czyprzewidujezro nicowane formy ingerencjiw wykonywanie wtadzyrodzicie|skiej. Rozwi zaniazawartew a . ,109k.r.o.od dawna i powszechnie nazywane jest w nauce prawa rodzinnegol6i w

praktyce

ograniczeniemw adzyrodzicie|skiej,mimo ze wskazanyprzepisnie nazywatak skutkowwydaniaodpowiednichzarz dze .Termin ten jest natomiastuzyty w a . 579 kodeksupost powania cywiInego. Przes ankzastosowania a . 109 k.r.o.jest co najmniejstan zagro eniadobra dziecka, nieza|eznieod przyczyn' które go wywo a y. ze Nie budziw tpIiwosci, ingerencjas du nie jest za|ezna od tego, ,,czyzagro eniedobra dziecka zosta o spowodowanezawinionymdzia aniemrodzicowi nie ma represyjnego charakteru. Celem ograniczeniaw adzyrodzicielskiejjestochrona dziecka, lecz tak eniesienie pomocy rodzicom dla w a ciwegowykonywania tej w adzy'''jak wyjasni 'S d z dnia13 wrzesnia2000 r., ll CKN 1141l00,LEX Najwyzszy,np.w postanowieniach: n r 5 1 9 6 9 ,z d n i a 2 8 k w i e t n i a2 0 0 0 r . , l l C K N 4 5 2 1 0 0L, E X n r 5 2 5 4 8 ,z d n i a 1997 r', |||CKN 321197,LEX nr 236525. 27 pa dziernika w adz rodzicie|sk nie Jeze|imimo zastosowaniazarz dzeniaograniczaj cego usta stan zagro eniadobra dziecka, b d , gdy w adza rodzicie|skanie jest przeszkody|ubrodzicejej naduzywa1 b dw sposob wykonywanaz powodutn,vate1 ra

cyzaniedbuj swe obowi zkiwzg| demdziecka,s d ma obowi zekorzeczenIa

,u

Zob w szczegoInosci A Zlelr skl'S downlctwoopieku czew sprawach m a o I e t n i c h , a a d z yr o d z i c i e | s k iW e ;a,r s z a w as, 55 - 126 W a r s z a w a , 1 9 7s5 1 8 8 i n , A a p i s k io. g r a n i c z e n iw 10

o pozbawieniurodzicoww adzyrodzicie|skiej (a

111 k.r'o').AktuaInie,tylko

rodzicowi pozbawionemuw adzy rodzicielskiejS d opieku czy moze zakazac o s o b i s t esjt y c z n o zc di z i e c k i e m ( a .1 1 3 .s 1 k . r . o . ) 1 7 . Przyj ciezaproponowanej zmianyart' 109 $ 1 k.r.o.spowodowatoby zak ocenie niekwestionowanej stopniowa|nosci srodkowingerencji we w adz rodzicie|sk oraz konieczno

czmiany wyk adnia ' 109' Dodanie proponowanegoprzyk adu zagro eniaprzemawia oby za wyktadni uza|e niaj czastosowanieprzepisu od zawinionego zachowaniarodzica.8orazkonieczno czmianyprzepisuo pozbawieniu w adzyrodzicieIskiej' Rodzic stosuj cy przemoc' karc cy dziecko w sposób naruszaj cyjego godno lub inne prawa' nadu ywaswej w adzy rodzicielskiej i wg aktua|nie obowi zuj cego stanuprawnegopod|ega ztej przyczynyjej pozbawieniu'Wydaje si ,ze jest to w asciwerozwi zanie. Art. 109 S 2 pkt 6 w zaprojektowanym brzmieniuprzewidujezakaz kontaktow z dzieckiem.Zapis taki podwa a by Iez ,i prawodo ,,kontaktol,,,/, (aktuaInie ustawa uzywa poj cia,,osobislastycznosc''a nie poj ciakontakty)wynikaz pokrewie stwa (ewentualniestosunku bIisko ci,ktora nie musi byc koniecznie zwi zana ze stosunkiem rodzinnoprawnym), za

w adza rodzicielskanie jest jedynym jego

zrod em19.

.,

Nie mniej 1ak wyjasni S d Na1wyzszyw uchwalesk adusiedmius dziowz dnia B marca 2 0 0 6r . ,| | |C Z P 9 8 / 0 5o, S N C 2 0 0 6 ,n r 1 0 ,p o z , 1 5 8p' r z e p i sa r t 1 1 3$ 1 k r o . n i ew y c z u adzielenia na podstawie art. 755 $ 1 k.p.c. zabezpleczeniaprzez zakazanierodzicomniepozbawionym w adzy rodzicielskiei osobiste1 stvczno ciz dzieckiem. '' CeIowewyoa1ós' przypo'nienle'ze W swe1preruvotne1 wersjl obowl zuj cej do dnla 1 marca 1976r ' s d mog wydac zarz dzenie ogran|CZa] w Ceadz rodzicie|sk tylko wtedy gdy uzasadniony by zarzu|1e';nlena|ezytego wykonywania. By on rownoznaczny z przypisanlem rodzicowico na;mniej winy nieumy lnej Rozwi zanietakienle sprzyja ochronie o dobradzieci Zosta ozmienionew art' 1 u s t a w Jz d n i a1 9 g r u d n i a1 9 7 4r . ,D z . U 1 9 7 5 n r 4 5 ,p o z 2 3 4 '" Z o b . n a t e n t e m a tM . G r u d z i s k aK' o n t a k t zy d z i e c k i e mS doweustalenie' Wzory,Warszawa 2000, J Strzebi czyk(w') System prawa prywatnego,tom 12 Prawo rodzinnei opreku cze(red' T Smyczy ski), Warszawa2003,s' 27 _ 27B. tt

Brak kompleksowegounormowaniaprawa do osobistejstycznosci(prawa do kontaktow) jest oceniany krytycznie. Dlatego Komisja Kodyfikacyjna Prawa CywiInegoW przygotowanejnowelizacjikodeksu rodzinnegoi opieku czego20 przewidzia dodanie a oddzia uzatytu owanego z dzieckiem,'' W oddzia|e ,,Kontakty tym przewidujesi ro neformyograniczeniakontaktoworaz ich zakaz. Projektowany tam ar1. 1133 stanowi, ze: ,Jeidi utrzymywaniekontaktowrodzicow z dzieckiem powa nie zagra a dobru dziecka lub je narusza, s d zaka e ich utrzymywania,,' Stosowanieprzemocywobec dziecka niew tp|iwie wype niaprzes ank naruszenia dobradziecka. Projektowanyzapis art. 109 s 2 pkt 7 k.r.o. budzi tak eistotnezastrze enia' Na|ezyzauwa yc, e u ytew nim poj cie,,miejsce zamieszkania'' ma definicj ustawow wa . 25 kodeksucywi|nego' ktorystanowico nast puje. ,,Miejscemzamieszkaniaosoby fizycznejjest miejscowo

,w ktorejta osoba

przebywa z zamiarem sta egopobytu,,. W uzasadnieniupro1ektu nie ma zadnychwyjasnie ani uwag do propozycji zawar\e1wjego art.3. Trudnowi c ocenic,czy zamiarprojektodawcow jest zgodnyz omaw|anymzapisem (opuszczeniemiejscowosci)'Czy te nakazanie rodzicowi,ktory dopuszcza Si

chodzi oim ty|ko o

przemocy,opuszczeniamieszkania

zamieszkiwanegorazemz ofiar (npdzieckiem)

."

Pro1ektby przedmiotemprac par|amentarnych w Se1mreRP V kadencji(drukSeJmoWynr 1166) W zwi zkuze skróceniemkadencjipar|amentu nie nast pi uchwalenie o stosownejustawy Pro1ektten zosta wniesionyponownieprzez grup pos' owklubu par|amentarnego PlS Komisja Kodyfikacy1na Prawa Cywilnegokontynuowa prace a nad pro1ektem uwzgl dniaj oprnre c o pro1ekcie w dotychczasowym kszta cie, dyskus1 w komisjachSe'1muRP V kadenc1iw wynikuktóre1zosta a przedstawiona (drukSejmu V kadencjrnr 2154),zmianystanu Sejmowizmienionawersla pro.lektu prawnego'Pro1ekt o tresciustalone'1 w dniu 12 czerwca'sklerowany na Rad Mintstrow1estdost pny na stronieinternetowe1 Ministerstwa Sprawied|iwo (www ci ms gov pl)

12

Warszawa.6 rnarca2009r.

Pose rraSejnr Pol s k r c 1 Rz e c z y pos poi i t el {zabela JARUGA

- NowACK' -;'-' '

I

l- I

I

Pan

Bronis awKoMoI].owSKI Marsza ek Sejmu

SzanownyPanie Marsza ku, W nawi zaniudo pisma Pana Marsza kaw sprawie uzupe nieniabraków rv przemocyw rodzinieoraz o zmianie uzasadnieniuprojektuustawyo przeciwdziatantu niektorych irrrrychustaw uprzejnlie inforrnuj ,ze wnioskodawcy proponuj aby , drodze spotecznegookre li w minister w a ciwydo spraw pracy t zabezpteczen:ra rozporz dz nla tryb powo y.'var.riacz onków Komitetu Monitoru; cego ds. Przeclwdzia ania Przemocy w Rodzinie' uwzgl dniaj c potrzeb zapewnienia t pozarz dowychoraz podmiotor'vwymienionychw art. reprezentaty.wno organizacj ci b dzie 9 ust. 1. Da to gwarancj , e 5 miejsc w sk adzieKomitetu zarezerwolvanych przemoc w oraz dla organizacji dzia a1 cychna rzecz ocfuony kobiet przed sk adzieKornitetu znajd si przedstawicieleorgatizac1idzia aj cychna rz cz praw ministerw a ciwy dzieci oraz pracuj cychZe Sprawcamiprzemocy.W rozporz dzeniu do spraw pracy t zabezpieczeniaspo ecznegookre lirówniez organizacj i tryb dzia antaKorniteru Monitoruj cegods. Prz ciwdzia aniaPrzemocy w Rodzinie, a tak e zasady uczestnictwa w jeJ pracach przedstawicieli organów administracji publicznej i organizacjt pozarz dowychoraz podmiotowwyrnienionychrv ar1.9 ust. 1 w Radzie. ustar,vy, niereprezentowanych PonadtoZWraca[Isi do Pana Marsza kao pilne skierowanieprzedrniotowego projektu ustarvydo druku oraz pierwszego czytaniaw Komisji Polityki Spo eczneji Rodziny, lv celu cznego rozpaLrzentaz rz dowym projektem ustawy o zrnianie przemocyw rodzinie oraz niektóryclrinnych ustarv(druk ustar,vyo przecirvdzia aniu nr 1698).

Z powa anlem

a.-

ae"-_.__.-_