1412

Druk nr 1412 Warszawa, 20 listopada 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-200-08 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy

- o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo!ciami. W za!"czeniu przedstawiam tak#e opini$ proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.

dotycz"c"

zgodno%ci

Ponadto uprzejmie informuj$, #e do prezentowania stanowiska Rz"du w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zosta! upowa#niony Prezes Rady Ministrów.

(-) Donald Tusk

Projekt

USTAWA z dnia................................. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo!ciami

Art. 1. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo%ciami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z pó&n. zm.1)) w art. 137 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Je#eli w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, cel wyw!aszczenia zosta! zrealizowany tylko na cz$%ci wyw!aszczonej nieruchomo%ci, zwrotowi podlega pozosta!a cz$%'.”. Art. 2. Ustawa wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

1)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2782, z 2005 r. Nr 130, poz. 1087, Nr 169, poz. 1420 i Nr 175, poz. 1459, z 2006 r. Nr 64, poz. 456, Nr 104, poz. 708 i Nr 220, poz. 1600 i 1601, z 2007 r. Nr 173, poz. 1218 oraz z 2008 r. Nr 59, poz. 369.

11/03si

UZASADNIENIE

Przedmiotowy projekt ustawy stanowi realizacj$ wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt K 6/05 (Dz. U. Nr 59, poz. 369). W orzeczeniu tym Trybuna! Konstytucyjny orzek! o niezgodno%ci: 1) art. 136 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo%ciami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z pó&n. zm.) z art. 2, art. 21 ust. 2, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 1 w zwi"zku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 2) art. 137 ust. 2 ww. ustawy w zakresie, w jakim uzale#nia zwrot cz$%ci wyw!aszczonej nieruchomo%ci niezagospodarowanej na cel okre%lony w decyzji o wyw!aszczeniu od istnienia mo#liwo%ci zagospodarowania jej zgodnie z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w dniu z!o#enia wniosku o zwrot cz$%ci nieruchomo%ci, a w przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu albo je#eli przylega do nieruchomo%ci stanowi"cej w!asno%' osoby wnioskuj"cej o zwrot, z art. 2 oraz art. 21 ust. 2, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 w zwi"zku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 3) art. 229a ww. ustawy z art. 21 ust. 2 w zwi"zku z art. 64 ust. 2 oraz z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 4) art. 15 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492, z pó&n. zm.) z art. 2 w zwi"zku z art. 64 ust. 2 oraz art. 21 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jak wskazuje w swoim orzeczeniu Trybuna! Konstytucyjny, zasada zwrotu wyw!aszczonej nieruchomo%ci, która nie zosta!a u#yta na cel publiczny, stanowi"cy przes!ank$ jej wyw!aszczenia, jest zasad" konstytucyjn", wynikaj"c" z art. 21 ust. 2 Konstytucji RP. Jej konsekwencj" jest przyznanie poprzednim w!a%cicielom lub ich spadkobiercom prawa do zg!oszenia wniosku o zwrot wyw!aszczonej nieruchomo%ci, zgodnie z postanowieniami art. 136 ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami. Prawo to jednak nie przy-

2

s!uguje wy!"cznie wy#ej wymienionym, ale równie# u#ytkownikom wieczystym i ich spadkobiercom, co wi"#e si$ z za!o#eniem, i# u#ytkowanie wieczyste jest prawem zbli#onym do prawa w!asno%ci. St"d te#, jak zaznacza Trybuna! Konstytucyjny, zasada zwrotu wyw!aszczonej nieruchomo%ci obejmuje nie tylko restytucj$ prawa w!asno%ci, ale równie# prawa u#ytkowania wieczystego, a tak#e ograniczonych praw rzeczowych. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami, dotycz"ce zwrotu wyw!aszczonych nieruchomo%ci, wprowadzi!y nie tylko rozró#nienie traktowania i ochrony prawa w!asno%ci – by!ych w!a%cicieli nieruchomo%ci i u#ytkowników wieczystych, ale równie# zró#nicowa!y sytuacj$ tych podmiotów w zale#no%ci od tego, czy cel wyw!aszczenia zrealizowano na ca!ej nieruchomo%ci czy na jej cz$%ci. Przed stwierdzeniem jego niekonstytucyjno%ci, art. 137 ust. 2 ww. ustawy ogranicza! uprawnienia by!ych w!a%cicieli i spadkobierców wyw!aszczonej nieruchomo%ci, w przypadku gdy cel publiczny zrealizowano wy!"cznie na jej cz$%ci. Zwrot pozosta!ej cz$%ci tej nieruchomo%ci by! uzale#niony od mo#liwo%ci jej zagospodarowania zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu miejscowego, zgodnie z ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Mog!a by' ona równie# zwrócona, je#eli przylega!a do nieruchomo%ci stanowi"cej w!asno%' osoby wnioskuj"cej o zwrot. Zdaniem Trybuna!u Konstytucyjnego wprowadzenie do ww. ustawy ogranicze(, ró#nicuj"cych w sposób nieuzasadniony sytuacj$ by!ych w!a%cicieli (u#ytkowników wieczystych i innych) prowadzi!o do naruszenia zasady równo%ci podmiotów wobec prawa. Zaw$#enie konstytucyjnej zasady zwrotu wyw!aszczonej nieruchomo%ci jedynie do sytuacji, gdy ca!a nieruchomo%' sta!a si$ zb$dna na cel publiczny wskazany w decyzji o wyw!aszczeniu, nie znajduje tak#e uzasadnienia w %wietle zasady proporcjonalno%ci. W rozwa#anym orzeczeniu Trybuna! Konstytucyjny wyra&nie podkre%la! wyj"tkowy charakter instytucji wyw!aszczenia, która powinna by' stosowana tylko w „sytuacjach koniecznych”, uzasadnionych celami publicznymi. Przes!anka celu publicznego – %ci%le okre%lonego w decyzji o wyw!aszczeniu, traci!a jednak na znaczeniu w %wietle art. 229a ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami. Zgodnie z tym artyku!em nieruchomo%' nie podlega!a zwrotowi wówczas, gdy zosta!a wyw!aszczona decyzj" wydan" przed dniem 1 stycznia 1998 r., je#eli na nieruchomo%ci zosta! zrealizowany inny cel ni# okre%lony w decyzji o wyw!aszczeniu, który w dniu wydania tej decyzji móg! stanowi' podstaw$ wyw!aszczenia. W wyniku rozstrzygni$cia norma ta zosta!a uznana za niezgodn"

3

z Konstytucj", wskutek czego Trybuna! Konstytucyjny uchyli! przepis art. 229a ww. ustawy. Wyeliminowanie art. 229a ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami z obiegu prawnego nie tworzy luki czy stanu niepewno%ci i tym samym nie powoduje konieczno%ci podj$cia dzia!a( ustawodawczych w tym zakresie. Nie wyst$puje równie# konieczno%' dokonywania zmian w zakresie art. 136 ust. 6 ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami. Przepis ten na mocy wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego utraci! moc prawn" z dniem publikacji wyroku, tj. z dniem 9 kwietnia 2008 r. Zauwa#y' nale#y, #e abrogacja normy zawartej w art. 136 ust. 6 ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami powoduje powrócenie do stanu prawnego obowi"zuj"cego przed dniem wej%cia w #ycie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami i niektórych innych ustaw. Tym samym uchylenie ust. 6 w art. 136 stanowi powrót do wyk!adni prawa, która wskazuje, i# przepis art. 136 w ca!o%ci odnosi si$ równie# do u#ytkownika wieczystego. Przedmiotowy projekt ustawy odnosi si$ równie# wprost do regulacji art. 137 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami. Maj"c na uwadze wytyczne zawarte w tre%ci uzasadnienia do wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego, w projekcie ustawy przewidziano nieograniczone prawo domagania si$ zwrotu pozosta!ej cz$%ci wyw!aszczonej nieruchomo%ci – je#eli mimo up!ywu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wyw!aszczeniu sta!a si$ ostateczna, cel ten zosta! zrealizowany tylko na cz$%ci tej nieruchomo%ci. W ocenie Trybuna!u Konstytucyjnego zró#nicowanie sytuacji by!ych w!a%cicieli (u#ytkowników wieczystych i innych) w zale#no%ci od tego, czy cel wyw!aszczenia zrealizowano na ca!ej nieruchomo%ci czy te# jedynie na jej cz$%ci, stanowi naruszenie zasady równo%ci oraz zasady proporcjonalno%ci. Nie mo#na bowiem ogranicza' prawa do zwrotu nieruchomo%ci wyw!aszczanej jedynie do sytuacji, gdy ca!a nieruchomo%' sta!a si$ zb$dna na cel publiczny wskazany w decyzji o wyw!aszczeniu. Trybuna! Konstytucyjny orzek! równie# o niekonstytucyjno%ci art. 15 ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami oraz o zmianie niektórych innych ustaw, z którego tre%ci wynika stosowanie normy okre%lonej w art. 229a ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami do spraw wszcz$tych i niezako(czonych przed dniem wej%cia w #ycie ustawy nowelizuj"cej.

4

W projektowanej ustawie nie przewidziano jednak nowelizacji powy#szej ustawy. Nie ulega bowiem w"tpliwo%ci, i# skoro sama norma okre%lona w art. 229a ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami zosta!a uznana za niekonstytucyjn", to tym bardziej regulacja nakazuj"ca jej zastosowanie do post$powa( wszcz$tych a niezako(czonych b$dzie podlega!a abrogacji. Zauwa#y' przy tym nale#y, i# uchylenie art. 15 powo!anej ustawy zmieniaj"cej nie powoduje luki w prawie. Ponadto podj$cie próby nowelizacji w zakresie uchylonego wyrokiem art. 15 ustawy zmieniaj"cej sta!oby w sprzeczno%ci z zasadami poprawnej legislacji. Zgodnie z § 91 ust. 1 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. z sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz. U. Nr 100, poz. 908) nie nowelizuje si$ przepisów zmieniaj"cych inn" ustaw$. Wyj"tkowo mo#na dokona' nowelizacji takich przepisów w okresie ich vacatio legis, gdy konieczne jest wyeliminowanie ra#"cego b!$du w przepisach zmieniaj"cych og!oszonej ustawy. Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Projektowana ustawa nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia!alno%ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414), projekt ustawy zosta! zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rz"dowego Centrum Legislacji. Nie zg!oszono uwag w trybie przewidzianym ww. ustaw".

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

I.

Cel projektowanej ustawy Projekt ustawy stanowi realizacj$ wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt K 6/05. Zaproponowana zmiana ustawy o gospodarce nieruchomo%ciami, zgodnie z zaleceniami Trybuna!u Konstytucyjnego, umo#liwia ubieganie si$ o zwrot cz$%ci wyw!aszczonej nieruchomo%ci, na której nie zrealizowano celu publicznego okre%lonego w decyzji o wyw!aszczeniu tej nieruchomo%ci, bez konieczno%ci spe!nienia dodatkowych przes!anek.

5

II. Podmioty, na które oddzia!uje projektowana ustawa Projekt ustawy b$dzie oddzia!ywa! na podmioty uprawnione do #"dania zwrotu wyw!aszczonej nieruchomo%ci, w szczególno%ci na by!ych w!a%cicieli, u#ytkowników wieczystych i ich spadkobierców. III. Konsultacje spo!eczne Projekt ustawy zosta! przekazany do konsultacji spo!ecznych z: Polsk" Federacj" Rynku Nieruchomo%ci, Instytutem Gospodarki Nieruchomo%ciami, Instytutem Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Krakowskim Instytutem Nieruchomo%ci oraz Europejskim Instytutem Nieruchomo%ci. )aden z ww. podmiotów nie zg!osi! uwag do niniejszego projektu. Projekt ustawy przekazano równie# do Komisji Wspólnej Rz"du i Samorz"du Terytorialnego. Komisja Wspólna Rz"du i Samorz"du Terytorialnego pozytywnie zaopiniowa!a niniejszy projekt, przy czym wskaza!a na potrzeb$ podj$cia prac nad projektem kompleksowej zmiany mechanizmu wyw!aszczania nieruchomo%ci, wyp!acania odszkodowa( za wyw!aszczon" nieruchomo%' oraz zwrotu wyw!aszczonej nieruchomo%ci, a w szczególno%ci jej cz$%ci. Przedmiotowy projekt zamieszczono w Biuletynie Informacji Publicznej Rz"dowego Centrum Legislacji. IV. Wp!yw regulacji na sektor finansów publicznych, w tym bud#et pa(stwa i bud#ety jednostek samorz"du terytorialnego Wej%cie w #ycie projektu ustawy mo#e mie' wp!yw na bud#et pa(stwa i bud#ety jednostek samorz"du terytorialnego, jednak#e skutki te s" trudne do oszacowania. V. Wp!yw regulacji na rynek pracy Wej%cie w #ycie projektu ustawy nie wp!ynie na rynek pracy. VI. Wp!yw regulacji na konkurencyjno%' gospodarki i przedsi$biorczo%', w tym na funkcjonowanie przedsi$biorstw

6

Wej%cie w #ycie projektu ustawy nie wp!ynie na konkurencyjno%' gospodarki i przedsi$biorczo%'. VII. Wp!yw regulacji na sytuacj$ i rozwój regionalny Wej%cie w #ycie projektu ustawy nie wp!ynie na sytuacj$ i rozwój regionalny.

11/t04si