1407

Druk nr 1407 Warszawa, 7 pa!dziernika 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja

Pan Bronis"aw Komorowski Marsza"ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu ni#ej podpisani pos"owie wnosz$ projekt ustawy:

-

o szczególnych zasadach odpowiedzialno!ci funkcjonariuszy publicznych za ra"#ce naruszenie prawa.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upowa#niamy pana pos"a Marka Wójcika. (-) Czes"aw Czechyra; (-) Waldy Dzikowski; (-) Krzysztof Gadowski; (-) Artur Gierada; (-) Witold Kochan; (-) Domicela Kopaczewska; (-) Agnieszka Koz"owska-Rajewicz; (-) Stanis"aw Lamczyk; (-) Arkadiusz Litwi%ski; (-) Beata Ma"ecka-Libera; (-) Tadeusz Ross; (-) Grzegorz Roszak; (-) Jakub Rutnicki; (-) Rados"aw Witkowski; (-) Norbert Wojnarowski.

Projekt

USTAWA z dnia ............. 2008 r. o szczególnych zasadach odpowiedzialno!ci funkcjonariuszy publicznych za ra"#ce naruszenie prawa

Art. 1. Ustawa okre&la: 1) szczególne zasady odpowiedzialno&ci odszkodowawczej funkcjonariuszy publicznych za stanowi$ce ra#$ce naruszenie prawa dzia"ania lub zaniechania dzia"a% funkcjonariuszy przy wykonywaniu w"adzy publicznej; 2) zasady prowadzenia post'powania wyja&niaj$cego w zwi$zku z naruszeniem prawa. Art. 2. 1. Funkcjonariusz publiczny, którego dzia"anie lub zaniechanie doprowadzi"o do przyznania odszkodowania za szkod' wyrz$dzon$ przez tego funkcjonariusza przy wykonywaniu w"adzy publicznej, ponosi odpowiedzialno&( na zasadach okre&lonych w ustawie. 2. Przepisów ustawy nie stosuje si', je#eli wszcz'to przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu post'powanie przed Trybuna"em Stanu. 3. Stosowanie przepisów ustawy jest wy"$czone w odniesieniu do rozstrzygania indywidualnych spraw administracyjnych przez podmioty inne ni# organy administracji publicznej i inne organy pa%stwowe, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z pó!n. zm. 1)). Art. 3. U#yte w ustawie okre&lenia oznaczaj$: 1) indywidualna sprawa administracyjna – indywidualna sprawa rozstrzygana w drodze decyzji administracyjnej; 2) funkcjonariusz publiczny – osoba dzia"aj$ca w charakterze organu administracji lub z jego upowa#nienia albo jako cz"onek kolegialnego organu administracji lub osoba b'd$ca pracownikiem urz'du organu administracji bior$ca udzia" w wykonywaniu w"adzy publicznej; 3) podmiot odpowiedzialny – Skarb Pa%stwa, jednostka samorz$du terytorialnego lub inny podmiot, który zgodnie z odr'bnymi przepisami ponosi odpowiedzialno&( maj$tkow$ za szkody wyrz$dzone przy wykonywaniu w"adzy publicznej;

1)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz.U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr 170, poz. 1660 oraz z 2004 r. Nr 162, poz. 1692 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565 i Nr 78, poz. 682.

1

Projekt 4) organ administracji – rozumie si' przez to ministrów, centralne organy administracji rz$dowej, wojewodów, dzia"aj$ce w ich imieniu lub we w"asnym imieniu inne terenowe organy administracji rz$dowej, organy jednostek samorz$du terytorialnego oraz organy i podmioty powo"ane z mocy prawa lub na podstawie porozumie% administracyjnych do za"atwiania indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej lub do wydawania rozstrzygni'(, o których mowa w art. 106 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks post'powania administracyjnego lub wykonuj$ce inne czynno&ci z zakresu w"adzy publicznej. Art. 4. 1. Funkcjonariusz publiczny ponosi odpowiedzialno&( na zasadach przewidzianych w ustawie w razie "$cznego zaistnienia nast'puj$cych przes"anek: 1) na mocy prawomocnego orzeczenia s$du, lub na mocy ugody, przyznane zosta"o odszkodowanie od podmiotu odpowiedzialnego za szkod' maj$tkow$ wyrz$dzon$ przy wykonywaniu w"adzy publicznej z ra#$cym naruszeniem prawa; 2) ra#$ce naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zosta"o spowodowane zawinionym dzia"aniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego; 3) ra#$ce naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zosta"o stwierdzone w trybie okre&lonym w art. 8 lub art. 9. 2. Dzia"anie lub zaniechanie funkcjonariusza publicznego mo#e polega( na: 1) podj'ciu lub zaniechaniu podj'cia jakiejkolwiek czynno&ci z zakresu w"adzy publicznej, w tym rozstrzygni'cia indywidualnej sprawy administracyjnej z ra#$cym naruszeniem prawa; 2) wydaniu polecenia wskazuj$cego rozstrzygni'cie w indywidualnej sprawie administracyjnej lub ocen' stanu faktycznego lub interpretacj' przepisów prawa, o ile to polecenie zosta"o uwzgl'dnione w tre&ci rozstrzygni'cia wydanego z ra#$cym naruszeniem prawa; 3) wydaniu polecenia wskazuj$cego powstrzymanie si' od wydania rozstrzygni'cia w indywidualnej sprawie administracyjnej, o ile to polecenie zosta"o uwzgl'dnione; 4) nak"onieniu innego funkcjonariusza publicznego do wydania rozstrzygni'cia w indywidualnej sprawie administracyjnej, które w sposób ra#$cy narusza prawo lub do powstrzymania si' z ra#$cym naruszeniem prawa od wydania takiego rozstrzygni'cia, chocia#by nak"aniaj$cy dzia"a" w tym zakresie bez nale#ytego uprawnienia albo z przekroczeniem granic uprawnienia; 5) g"osowaniu przez funkcjonariusza publicznego b'd$cego cz"onkiem kolegialnego organu administracji za uchwa"$ tego# organu stanowi$c$ podstaw' wydania rozstrzygni'cia w indywidualnej sprawie administracyjnej z ra#$cym naruszeniem prawa; 6) wydaniu rozstrzygni'cia w toku post'powania administracyjnego, o którym mowa w art. 106 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego, z ra#$cym naruszeniem prawa; 7) powstrzymaniu si' z ra#$cym naruszeniem prawa od wydania rozstrzygni'cia w toku post'powania administracyjnego, o którym mowa w art. 106 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego, z ra#$cym naruszeniem prawa;

2

Projekt 8) akceptacji tre&ci rozstrzygni'cia w indywidualnej sprawie administracyjnej wydanego z ra#$cym naruszeniem prawa; 9)przygotowaniu tre&ci rozstrzygni'cia w indywidualnej sprawie administracyjnej wydanego z ra#$cym naruszeniem prawa. Art. 5. 1. W razie przyznania odszkodowania, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, kierownik jednostki organizacyjnej, z dzia"aniem której jest zwi$zane dochodzone roszczenie, przesy"a w ci$gu 30 dni od daty zaistnienia tych przes"anek, odpis wyroku s$du lub ugody wraz z aktami post'powania s$dowego lub administracyjnego, w którym stwierdzono ra#$ce naruszenie prawa, do prokuratury okr'gowej w"a&ciwej dla siedziby tej jednostki organizacyjnej podmiotu odpowiedzialnego wraz z wnioskiem o wszcz'cie post'powania wyja&niaj$cego. 2. Po wp"yni'ciu wniosku, o którym mowa w ust. 1, prokurator okr'gowy wszczyna post'powanie wyja&niaj$ce. Wszcz'cie post'powania nast'puje przez wydanie postanowienia o jego wszcz'ciu. O wszcz'ciu post'powania powiadamia si' wnioskodawc' oraz osob', której przyznano prawo do odszkodowania w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1. 3. Na postanowienie o wszcz'ciu post'powania nie przys"uguje za#alenie. 4. Celem post'powania wyja&niaj$cego jest: 1) ustalenie funkcjonariusza publicznego, który poprzez zachowanie, o którym mowa w art. 4 ust. 2 dopu&ci" si' ra#$cego naruszenia prawa; 2) ustalenie, czy spe"niona jest przes"anka odpowiedzialno&ci funkcjonariusza publicznego okre&lona w art. 4 ust. 1 pkt 2; 3) ustalenie wysoko&ci szkody podmiotu odpowiedzialnego powstaj$cej w zwi$zku z orzeczeniem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1. 5. W post'powaniu wyja&niaj$cym prokurator mo#e #$da( nades"ania lub przedstawienia akt oraz dokumentów i pisemnych wyja&nie%, przes"ucha( &wiadków oraz zasi'gn$( opinii bieg"ych. Do czynno&ci prokuratora wymienionych w zdaniu poprzedzaj$cym stosuje si' odpowiednio przepisy Kodeksu post'powania administracyjnego o uprawnieniach organu administracji. 6. Je#eli po przeprowadzeniu post'powania wyja&niaj$cego stwierdzono, #e w stosunku do ustalonego funkcjonariusza publicznego zachodzi przes"anka odpowiedzialno&ci okre&lona w art. 4 ust. 1 pkt 2, prokurator wydaje postanowienie o wytoczeniu na rzecz podmiotu odpowiedzialnego powództwa o odszkodowanie przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu i bezzw"ocznie wytacza takie powództwo. W razie stwierdzenia, #e wymieniona powy#ej przes"anka nie zachodzi, albo #e zachodzi wskazana w art. 2 ust. 2 lub 3 ustawy przes"anka wy"$czaj$ca zastosowanie albo je#eli nie ustalono odpowiedzialnego funkcjonariusza, prokurator umarza post'powanie wyja&niaj$ce. 7. Postanowienie o wytoczeniu powództwa albo o umorzeniu post'powania powinno by( wydane w terminie miesi$ca od dnia wp"yni'cia wniosku, o którym mowa w ust. 1. 8. Na postanowienie o wytoczeniu powództwa i na postanowienie o umorzeniu post'powania wyja&niaj$cego nie przys"uguje za#alenie. 9. W czasie prowadzenia przez prokuratora post'powania wyja&niaj$cego podmiot odpowiedzialny nie wykonuje przys"uguj$cych mu praw do samodzielnego dochodzenia roszczenia w stosunku do funkcjonariusza publicznego na zasadach okre&lonych w ustawie. Umorzenie przez prokuratora post'powania wyja&niaj$cego, ze wzgl'du na stwierdzenie, #e 3

Projekt nie zachodz$ przes"anki odpowiedzialno&ci funkcjonariusza publicznego albo ze wzgl'du na nieustalenie odpowiedzialnego funkcjonariusza publicznego, nie wy"$cza i nie ogranicza praw podmiotu odpowiedzialnego do samodzielnego dochodzenia roszczenia w stosunku do funkcjonariusza na zasadach okre&lonych w ustawie. 10. Przed wniesieniem powództwa prokurator przesy"a funkcjonariuszowi publicznemu, w stosunku do którego zachodz$ przes"anki odpowiedzialno&ci przewidzianej ustaw$, wezwanie do zap"aty odszkodowania ustalonego zgodnie z zasadami okre&lonymi w ustawie w terminie 30 dni od otrzymania wezwania. Art. 6. 1. Powództwo w sprawach o odszkodowanie, o którym mowa w art. 5 ust. 6, rozpatruje s$d w"a&ciwy dla siedziby jednostki organizacyjnej podmiotu odpowiedzialnego, z któr$ jest zwi$zane dochodzone roszczenie. W przypadku, gdy przy zastosowaniu powy#szej regu"y uzasadniona jest w"a&ciwo&( miejscowa wi'cej ni# jednego s$du, wybór s$du nale#y do powoda. 2. W przypadku, gdy w toku post'powania s$dowego w sprawie z powództwa podmiotu odpowiedzialnego o odszkodowanie dojdzie do wst$pienia osoby wezwanej w miejsce pozwanego, zgodnie z art. 194 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks post'powania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z pó!n. zm. 2)) lub do dopozwania, zgodnie z art. 195 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks post'powania cywilnego, nie jest konieczne prowadzenie post'powania wyja&niaj$cego, o którym mowa w art. 5 ust. 2, w odniesieniu do osoby wezwanej w miejsce pozwanego lub w odniesieniu do osoby dopozwanej. Art. 7. 1. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 5 ust. 6, ustala si' w wysoko&ci szkody wyrz$dzonej podmiotowi odpowiedzialnemu, jednak nie wy#szej ni# kwota 12 krotno&ci przeci'tnego wynagrodzenia z poprzedniego kwarta"u og"aszanego przez Prezesa G"ównego Urz'du Statystycznego w Dzienniku Urz'dowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu 2)

Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz.U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157 i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141, poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i poz. 1193 i Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, , Nr 219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 109, poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185. Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169 poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438 i Nr 178, poz. 1478, z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 208, poz. 1540 i 1537 i Nr 235, poz. 1699, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 99, poz. 662, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831 i Nr 176, poz. 1243 oraz z 2008 r. Nr 96, poz. 609.

4

Projekt Ubezpiecze% Spo"ecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z pó!n. zm. 3)), za ostatni kwarta" kalendarzowy poprzedzaj$cy dat' wyrz$dzenia szkody. 2. W razie wyrz$dzenia szkody przez kilku funkcjonariuszy publicznych, ka#dy z nich ponosi odpowiedzialno&( za cz'&( szkody stosownie do przyczynienia si' i stopnia winy. Je#eli nie jest mo#liwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia si' poszczególnych funkcjonariuszy publicznych do powstania szkody, odpowiadaj$ oni w cz'&ciach równych. 3. W razie wyrz$dzenia szkody przez kilku funkcjonariuszy publicznych ka#dy z nich ponosi odpowiedzialno&( do kwoty 12 krotno&ci wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1. 4. Je#eli funkcjonariusz publiczny dopu&ci" si' zachowa% uzasadniaj$cych jego odpowiedzialno&( na zasadach okre&lonych w ustawie z winy umy&lnej, odpowiada on za szkod' w pe"nej wysoko&ci. 5. W razie umy&lnego wyrz$dzenia szkody przez kilku funkcjonariuszy publicznych odpowiadaj$ oni solidarnie. Art. 8. 1. Organ administracji, który stwierdza niewa#no&( decyzji administracyjnej albo stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa na podstawie art. 158 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego, stwierdza w sentencji swego rozstrzygni'cia, czy decyzja zosta"a wydana z ra#$cym naruszeniem prawa. 2. S$d administracyjny, który na podstawie art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o post'powaniu przed s$dami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z pó!%. zm. 4 ) lub na podstawie art. 145 i art. 193 ustawy uchyla decyzj' administracyjn$ lub stwierdza niewa#no&( decyzji lub stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa, stwierdza w sentencji swego rozstrzygni'cia, czy uchylona decyzja zosta"a wydana z ra#$cym naruszeniem prawa. 3. Za równoznaczne ze stwierdzeniem ra#$cego naruszenia prawa przy wydaniu decyzji administracyjnej uznaje si': 1) wydanie, na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego, decyzji administracyjnej stwierdzaj$cej niewa#no&( zaskar#onej decyzji administracyjnej, 2) wydanie, na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 i art. 158 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego, decyzji administracyjnej stwierdzaj$cej, #e zaskar#ona decyzja administracyjna zosta"a wydana z naruszeniem prawa. 4. Rozstrzygaj$c w przedmiocie nieza"atwienia indywidualnej sprawy administracyjnej w oznaczonym terminie, organ administracji stwierdza w sentencji swego rozstrzygni'cia, czy stanowi"o to ra#$ce naruszenie prawa. 5. Orzekaj$c w przedmiocie bezczynno&ci organu administracji, s$d administracyjny orzeka w sentencji swego rozstrzygni'cia, czy bezczynno&( stanowi"a ra#$ce naruszenie prawa.

3)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz.U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 208, poz. 1534, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 82, poz. 558 i Nr 191, poz. 1369 oraz z 2008 r. Nr 67, poz. 411. 4 Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 169, poz. 1417, z 2006 r. Nr 209, poz. 1536, Nr 217, poz. 1590 oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 121, poz. 831.

5

Projekt 6. Przepisy ust. 1-5 dotycz$ce decyzji administracyjnych stosuje si' tak#e do postanowie%, od których stronom s"u#y za#alenie lub skarga do s$du administracyjnego. Art. 9. S$d w wyroku przyznaj$cym odszkodowanie od podmiotu odpowiedzialnego, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, orzeka w sentencji swego rozstrzygni'cia czy dzia"anie lub zaniechanie przy wykonywaniu w"adzy publicznej, którym wyrz$dzono szkod', nast$pi"o z ra#$cym naruszeniem prawa, chyba #e s$d administracyjny w trybie art. 9 wcze&niej orzek" czy decyzja zosta"a wydana z ra#$cym naruszeniem prawa. Art. 10. Kto wbrew ci$#$cemu na nim obowi$zkowi, o którym mowa w art. 5 ust. 1, nie sk"ada w terminie wniosku o wszcz'cie post'powania wyja&niaj$cego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno&ci albo pozbawienia wolno&ci do lat 2. Art. 11. W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post'powania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z pó!n. zm.)) wprowadza si' nast'puj$ce zmiany: 1)

art. 6 otrzymuje brzmienie: „Art. 6. § 1. Organy administracji publicznej dzia"aj$ na podstawie przepisów prawa, uwzgl'dniaj$c w procesie stosowania prawa zasady dotycz$ce pierwsze%stwa przepisów Konstytucji oraz ratyfikowanych umów mi'dzynarodowych. § 2. Organy administracji publicznej s$ zobowi$zane interpretowa( i stosowa( przepisy obowi$zuj$cego prawa w sposób zapewniaj$cy najpe"niejsz$ realizacj' zasad konstytucyjnych oraz ratyfikowanych umów mi'dzynarodowych. W przypadku istnienia kilku dopuszczalnych sposobów wyk"adni przepisów, organy administracji publicznej s$ zobowi$zane do wyboru tej wyk"adni przepisów, która najpe"niej realizuje chronione konstytucyjnie prawa i wolno&ci oraz postanowienia ratyfikowanych umów mi'dzynarodowych.”;

2) art. 7 otrzymuje brzmienie: „Art. 7. W toku post'powania organy administracji publicznej stoj$ na stra#y praworz$dno&ci i podejmuj$ wszelkie kroki niezb'dne do dok"adnego wyja&nienia stanu faktycznego i rozstrzygni'cia sprawy, maj$c na wzgl'dzie interes obywatela i s"uszny interes spo"eczny.”; 3) w art. 107 § 3 otrzymuje brzmienie: „§ 3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególno&ci zawiera( wskazanie faktów, które organ uzna" za udowodnione, dowodów na których si' opar" oraz przyczyn dla których innym dowodom odmówi" wiarygodno&ci i mocy dowodowej. Uzasadnienie prawne decyzji powinno zawiera( w szczególno&ci: 1) wskazanie przepisów prawa w oparciu, o które organ ustali" tre&( normy prawnej b'd$cej podstaw$ prawn$ decyzji,

6

Projekt 2) wskazanie, czy w oparciu o przepisy prawa mo#liwy jest wi'cej ni# jeden sposób wyk"adni przepisów i ustalenia tre&ci normy prawnej b'd$cej podstaw$ prawn$ decyzji oraz - je#eli to ma miejsce, 3) wskazanie powodów przyj'cia przez organ sposobu wyk"adni przepisów i ustalenia tre&ci normy prawnej wskazanego w uzasadnieniu decyzji.”. Art. 12. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) wprowadza si' nast'puj$ce zmiany: 1) art. 120 otrzymuje brzmienie: „Art. 120. § 1. Organy podatkowe dzia"aj$ na podstawie przepisów prawa, uwzgl'dniaj$c w procesie stosowania prawa pierwsze%stwo przepisów Konstytucji oraz ratyfikowanych umów mi'dzynarodowych. § 2. Organy podatkowe s$ zobowi$zane interpretowa( i stosowa( przepisy obowi$zuj$cego prawa w sposób zapewniaj$cy najpe"niejsz$ realizacj' zasad konstytucyjnych oraz ratyfikowanych umów mi'dzynarodowych. W przypadku istnienia kilku dopuszczalnych sposobów wyk"adni przepisów organy podatkowe s$ zobowi$zane do wyboru tej wyk"adni przepisów, która najpe"niej realizuje chronione konstytucyjnie prawa i wolno&ci oraz postanowienia umów mi'dzynarodowych.”; 2) art. 122 otrzymuje brzmienie: „Art. 122. W toku post'powania organy podatkowe stoj$ na stra#y praworz$dno&ci i podejmuj$ wszelkie kroki niezb'dne do dok"adnego wyja&nienia stanu faktycznego i rozstrzygni'cia sprawy, maj$c na wzgl'dzie interes obywatela i s"uszny interes spo"eczny.”; 3) w art. 210 § 4 otrzymuje brzmienie: „§ 4. Uzasadnienie faktyczne decyzji zawiera w szczególno&ci wskazanie faktów, które organ uzna" za udowodnione, dowodów, którym da" wiar', oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówi" wiarygodno&ci. Uzasadnienie prawne decyzji powinno zawiera( w szczególno&ci: 1) wskazanie przepisów prawa, w oparciu o które organ ustali" tre&( normy prawnej b'd$cej podstaw$ prawn$ decyzji, 2) wskazanie, czy w oparciu o przepisy prawa mo#liwy jest wi'cej ni# jeden sposób wyk"adni przepisów i ustalenia tre&ci normy prawnej b'd$cej podstaw$ prawn$ decyzji oraz - je#eli to ma miejsce, 3) wskazanie powodów przyj'cia przez organ sposobu wyk"adni przepisów i ustalenia tre&ci normy prawnej wskazanego w uzasadnieniu decyzji.”. 4) w art. 233 po § 2 dodaje si' § 2a w brzmieniu: „§ 2a. W przypadku, o którym mowa w § 1 i 2, organ odwo"awczy stwierdza, czy decyzja zosta"a wydana z ra#$cym naruszeniem prawa.”; 5) w art. 253 § 4 otrzymuje brzmienie:

7

Projekt „§ 4. W przypadkach wymienionych w § 1 w"a&ciwy organ wydaje decyzj' w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji, w której stwierdza, czy dotychczasowa decyzja zosta"a wydana z ra#$cym naruszeniem prawa.”. Art. 13. W ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o post'powaniu przed s$dami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) wprowadza si' nast'puj$ce zmiany: 1) w art. 145 po § 1 wprowadza si' § 1a w brzmieniu: „§ 1a. S$d uwzgl'dniaj$c skarg' w sprawach, o których mowa w § 1, stwierdza czy decyzja lub postanowienie zosta"o wydane z ra#$cym naruszeniem prawa.”; 2) w art. 146 po § 1 wprowadza si' § 1a w brzmieniu: „§ 1a. S$d uwzgl'dniaj$c skarg' w sprawach, o których mowa w § 1, stwierdza czy akt lub czynno&( zosta"y wydane z ra#$cym naruszeniem prawa.”.

Art. 14. Przepisy ustawy stosuje si' do dzia"a% i zaniecha% z zakresu w"adzy publicznej dokonanych po dniu wej&cia w #ycie ustawy. Art. 15. Ustawa wchodzi w #ycie po up"ywie 30 dni od dnia og"oszenia.

8

Projekt

UZASADNIENIE

1.

WPROWADZENIE. Wykonuj$c prawo, aparat administracyjny zbyt cz'sto dzia"a z jego naruszeniem. Przez wadliwe rozstrzygni'cia, dzia"ania podejmowane poza post'powaniem administracyjnym lub nieuzasadnion$ bierno&( urz'dnicy wyrz$dzaj$ obywatelom, w tym i przedsi'biorcom wymierne, niejednokrotnie bardzo powa#ne, szkody. W najbardziej drastycznych przypadkach dochodzi do spektakularnych bankructw i likwidacji setek miejsc pracy. Dalsz$ konsekwencj$ tego stanu rzeczy jest oczywisty uszczerbek na autorytecie pa%stwa i jego instytucji. Lekcewa#one przez funkcjonariuszy publicznych prawo nie znajduje tak#e zrozumienia i aprobaty w spo"ecze%stwie. W coraz wi'kszym stopniu wi$#e si' to tak#e z odpowiedzialno&ci$ cywiln$ Skarbu Pa%stwa i jednostek samorz$du terytorialnego, które zmuszone s$ naprawia( wyrz$dzone obywatelom i przedsi'biorcom szkody. Projektowana ustawa zmierza do zahamowania i odwrócenia niekorzystnych trendów w tym zakresie. Zak"ada si', #e mechanizmem skutecznie zapobiegaj$cym wynaturzeniom w funkcjonowaniu administracji b'dzie przede wszystkim sprawne i nieuchronne obci$#anie urz'dników, przynajmniej w ograniczonym zakresie, materialnymi skutkami ich dzia"a% niezgodnych z prawem. Co do zasady ju# obecnie na urz'dnikach ci$#y obowi$zek zwrócenia organom, w imieniu których dzia"aj$, kwot wyp"aconych przez te organy w charakterze odszkodowa%. W praktyce obowi$zek ten egzekwowany jest jednak bardzo rzadko. Istot$ proponowanej regulacji jest zmuszenie Skarbu Pa%stwa i jednostek samorz$du terytorialnego do dochodzenia od urz'dników nale#nych im kwot – zgodnie z ujednolicon$, zobiektywizowan$ i czyteln$ procedur$. Co jest tak#e bardzo istotne, procedura ta ma by( wykonywana z udzia"em prokuratury – instytucji niezale#nej od administracji publicznej. Zgodnie z przyj'tym za"o#eniem, zasad$ odpowiedzialno&ci regulowanej ustaw$ ma by( wina urz'dnika przy naruszeniu prawa. Zastosowano zatem konstrukcj' standardow$, w polskim systemie prawnym doznaj$c$ bardzo niewielu wyj$tków. Rozwi$zanie to jest w"a&ciwe ponadto z tego powodu, i# nie przenosi na urz'dników odpowiedzialno&ci za !le zredagowane, czy z innych powodów niejasne przepisy i nie parali#uje funkcjonowania administracji, co niew$tpliwie mia"oby miejsce w przypadku bardziej surowej zasady odpowiedzialno&ci (opartej na zasadzie ryzyka lub odpowiedzialno&ci absolutnej). Opisuj$c przes"anki odpowiedzialno&ci urz'dników ustawa u#ywa poj'cia „ra#$ce naruszenie prawa”, instytucj' znan$ w doktrynie polskiego systemu prawa, szeroko omawian$ tak#e w orzecznictwie. Wykonywanie przepisów projektowanej ustawy gwarantowane jest przez przepisy karne.

2.

POTRZEBA I CEL USTAWY. Zgodnie z zasad$ praworz$dno&ci rozstrzyganie spraw administracyjnych obywateli przez administracj' publiczn$ winno by( dokonywane zgodnie z przepisami prawa i jedynie na podstawie tych przepisów. Zasadnicze znaczenie, jakie rozstrzyganie spraw administracyjnych ma dla obywateli, wymaga stworzenia dla administracji silnych bod!ców do dzia"ania zgodnego z prawem. 9

Projekt Problem konieczno&ci ustanowienia skutecznego re#imu odpowiedzialno&ci urz'dniczej odpowiedniego do szerokiego zakresu kompetencji administracji publicznej jest podnoszony w doktrynie prawniczej od wielu lat. Jak to ju# w 1978 roku zawa#y" J. )'towski, „[nie]rozdzielno&( kompetencji i odpowiedzialno&ci to fundament organizacji i sprawnego dzia"ania ka#dej struktury administracyjnej”. (Odpowiedzialno&( pracownika administracji, Ossolineum 1978, str. 9.) Naruszenie prawa przez w"adz' publiczn$ wi$#e si' zwykle z istotnymi szkodami dla obywateli. W ich wyniku, zw"aszcza w sprawach podatkowych, niejednokrotnie dochodzi do upad"o&ci podmiotów gospodarczych i utraty miejsc pracy przez zatrudnionych w nich pracowników. Ostateczne stwierdzenie przez s$dy administracyjne, #e decyzja administracyjna zosta"a wydana z naruszeniem prawa, nie pozwala zwykle zniwelowa( szkód spo"ecznych i ekonomicznych wyrz$dzonych tak$ decyzj$. Taka sytuacja czyni koniecznym wprowadzenie do polskiego prawa rozwi$za% wprowadzaj$cych dodatkowe bod!ce maj$ce sk"ania( administracj' publiczn$, zarówno I jak i II stopnia (administracyjne organy odwo"awcze) do dokonywania rozstrzygni'( administracyjnych, które w wy#szym ni# obecnie stopniu realizuj$ wymogi praworz$dno&ci, a w szczególno&ci wymóg zgodno&ci decyzji administracyjnej z prawem, oraz wymogi rzetelno&ci i bezstronno&ci przy dokonywaniu rozstrzygni'( administracyjnych. Konieczno&( wprowadzenia silniejszego i bardziej skutecznego mechanizmu zabezpieczaj$cego praworz$dne dzia"anie administracji publicznej jest tym wi'ksza, #e w zwi$zku z orzeczeniem Trybuna"u Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 roku (sygn. akt 18/2000) oraz nowelizacj$ kodeksu cywilnego, bardzo znacznemu poszerzeniu uleg" zakres odpowiedzialno&ci Skarbu Pa%stwa za szkody wyrz$dzone obywatelom w wyniku wydania niezgodnego z prawem rozstrzygni'cia administracyjnego. Szeroka odpowiedzialno&( odszkodowawcza Skarbu Pa%stwa za dzia"ania urz'dników powi$zana z pozostawieniem obecnego nieskutecznego mechanizmu zapewniania praworz$dno&ci dzia"ania administracji publicznej skutkowa"aby znacznymi szkodami dla bud#etu pa%stwa. Jak s"usznie wskazano w uzasadnieniu projektu nowelizacji kodeksu cywilnego (druk nr 2007 z dnia 15 wrze&nia 2003) ”wielko!" ewentualnych obci#$e% finansowych z tego tytu&u [z tytu"u odpowiedzialno&ci odszkodowawczej Pa%stwa za szkody wyrz$dzone m.in. niezgodnymi z prawem rozstrzygni'ciami administracyjnymi] b'dzie zale$e" od tego, czy organy w&adzy publicznej b'd# dzia&a&y zgodnie z prawem” (str. 10 uzasadnienia). Projekt ustawy o odpowiedzialno&ci urz'dniczej nie ma na celu rozwi$zania wszystkich problemów zwi$zanych z prawid"owym funkcjonowaniem administracji publicznej, a w szczególno&ci zwi$zanych z prawid"owym rozstrzyganiem spraw administracyjnych. Wprowadzeniu nowych mechanizmów prawnych s"u#$cych zwi'kszeniu praworz$dno&ci rozstrzygania spraw administracyjnych towarzyszy( powinno podj'cie dzia"a% faktycznych przez w"a&ciwych ministrów s"u#$cych zwi'kszeniu efektywno&ci procedur ju# przewidzianych w polskim prawie, tzn. przede wszystkim procedury odpowiedzialno&ci dyscyplinarnej. Bardziej efektywne stosowanie procedury odpowiedzialno&ci dyscyplinarnej nie stanowi jednak alternatywy dla propozycji legislacyjnych zawartych w niniejszej ustawie, lecz &rodek komplementarny. Wynika to z tego, #e odpowiedzialno&( dyscyplinarna: 1) nie dotyczy wszystkich urz'dników obj'tych projektowana ustaw$; 2) jest nakierowana przede wszystkim na ustalenie czy mia"y miejsce delikty urz'dnicze wskazane w odpowiednich pragmatykach urz'dniczych, a nie bezpo&rednio na wyja&nienie przyczyn wydania decyzji niezgodnych z prawem; 10

Projekt 3) ze swej natury nie pe"ni i nie mo#e pe"ni( funkcji instrumentu reguluj$cego zagadnienie cywilnoprawnej odpowiedzialno&ci odszkodowawczej urz'dników wobec Skarbu Pa%stwa za wydanie rozstrzygni'cia ra#$co naruszaj$cego prawo.

3.

RZECZYWISTY STAN W DZIEDZINIE, KTÓRA MA BY$ UNORMOWANA Istniej$ce dotychczas w polskim systemie prawnym instrumenty s"u#$ce zapobieganiu wydawaniu niezgodnie z prawem rozstrzygni'( administracyjnych, tzn. odpowiedzialno&( karna za przekroczenie uprawnie% lub niedope"nienie obowi$zków urz'dniczych (przewidzian$ obecnie w art. 231 Kodeksu karnego, poprzednio w art. 246 Kodeksu karnego z 1969 roku) oraz odpowiedzialno&( dyscyplinarna (dotycz$ca li tylko cz'&ci urz'dników rozstrzygaj$cych sprawy administracyjne) nie spe"niaj$ stawianych im zada%. Ze wzgl'du na natur' problemu spo"ecznego, jakim jest dokonywanie rozstrzygni'( administracyjnych niezgodnie z prawem, skali tego zjawiska nie ogranicza tak#e pracownicza odpowiedzialno&( porz$dkowa i cywilna, której poddana jest równie# tyko cz'&( urz'dników dokonuj$cych rozstrzygni'( administracyjnych. Jak z tego wynika, w administracji publicznej i w imieniu administracji publicznej rozstrzygni'cia wydaj$ osoby dzia"aj$ce na podstawie ró#nych przepisów, konstytuuj$cych ró#ny ich status prawny. To wszystko sprawia, #e nie ma jednego, systemowego i spójnego mechanizmu badania efektywno&ci pracy urz'dników administracji publicznej oraz przeprowadzania kontroli, nadzoru i wyci$gania stosownych wniosków wobec zatrudnionych kadr.

4.

RÓ%NICA POMI&DZY DOTYCHCZASOWYM A PROJEKTOWANYM STANEM PRAWNYM. Projektowana Ustawa wprowadza dodatkowe bod!ce s"u#$ce zwi'kszeniu stopnia praworz$dno&ci rozstrzygni'( administracyjnych. Bod!cami tymi s$: 1) wymóg przeprowadzenia post'powania wyja&niaj$cego w ka#dym przypadku uchylenia lub stwierdzenia niewa#no&ci decyzji administracyjnej ze wzgl'du na jej niezgodno&( z prawem; 2) osobista odpowiedzialno&( cywilna urz'dnika w przypadku dzia"ania z ra#$cym naruszeniem prawa, o ile podmiot odpowiedzialny (Skarb Pa%stwa lub jednostka samorz$du terytorialnego) zap"aci" odszkodowanie na rzecz podmiotu ponosz$cego szkod' w wyniku wspomnianego naruszenia prawa. W odró#nieniu od istniej$cych re#imów odpowiedzialno&ci dyscyplinarnej i pracowniczej dotycz$cych niektórych tylko (i niepokrywaj$cych si') grup urz'dników dokonuj$cych rozstrzygni'( administracyjnych, zasady przewidziane w projekcie ustawy maj$ charakter uniwersalny i dotycz$, co do zasady wszystkich osób, które: 1) ze wzgl'du na swoje uprawnienia wykonuj$ w"adz' publiczn$, w tym dokonuj$ rozstrzygni'( administracyjnych (jako piastuni funkcji organu administracji) oraz 2) ze wzgl'du na swe kompetencje prawne maj$ wp"yw na tre&( rozstrzygni'( administracyjnych.

11

Projekt W szczególno&ci, aczkolwiek nie wy"$cznie, w zakresie zastosowania projektu ustawy znajduj$ si' nast'puj$ce grupy urz'dników: 1) pracownicy urz'dów pa%stwowych o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 8, 10, 12, 13 5 i ust. 2 pkt 1,2,3 i 5 ustawy z dnia 16 wrze&nia 1982 roku o pracownikach urz'dów pa%stwowych 6 ; 2) inni pracownicy urz'dów administracji publicznej, których status prawny okre&laj$ z mocy przepisów szczególnych normy ustawy z dnia 16 wrze&nia 1982 roku o pracownikach urz'dów pa%stwowych; 3) osoby obj'te zakresem zastosowania ustawy z dnia 16 wrze&nia 1982 roku o pracownikach urz'dów pa%stwowych na mocy art. 2 pkt 2 tej#e ustawy; 4) pracownicy urz'dów skarbowych i izb skarbowych, o których mowa w ustawie a dnia 21 czerwca 1996 roku o urz'dach i izbach skarbowych; 5) inspektorzy kontroli skarbowej, o których mowa w art. 6 ustawy z 28 wrze&nia 1991 roku o kontroli skarbowej; 6) pracownicy jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej, o których mowa w art. 6 ustawy z 28 wrze&nia 1991 roku o kontroli skarbowej; 7) funkcjonariusze celni w rozumieniu art. 1 ust. 1 i 3 oraz art. 7 ustawy z dnia 24 lipca 1999 roku o s"u#bie celnej; 8) osoby zajmuj$ce wysokie stanowiska pa%stwowe na podstawie ustawy o pa%stwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach pa%stwowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1217, z pó!n. zm.); 9) cz"onkowie korpusu s"u#by cywilnej w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 roku o s"u#bie cywilnej, nie nale#$cy do grup wskazanych w punktach 1-7 powy#ej; 10) osoby, których status prawny okre&laj$ z mocy przepisów szczególnych normy ustawy z dnia 18 grudnia 1988 roku o s"u#bie cywilnej, nie nale#$ce do grup wskazanych w punktach 1-8 powy#ej; 11) pracownicy samorz$dowi, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 roku o pracownikach samorz$dowych; 12) cz"onkowie samorz$dowych kolegiów odwo"awczych, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 12 pa!dziernika 1994 roku o samorz$dowych kolegiach odwo"awczych; 13) pracownicy biura samorz$dowych kolegiów odwo"awczych, o których mowa w art. 15 ust.2 pkt 2 ustawy z dnia 12 pa!dziernika 1994 roku o samorz$dowych kolegiach odwo"awczych; 14) osoby, nie nale#$ce do osób wskazanych w punktach 1-12 powy#ej, pe"ni$ce funkcje jednoosobowych organów administracji publicznej rozstrzygaj$cych w drodze decyzji administracyjnej indywidualne sprawy administracyjne, o których mowa w art. 1 niniejszej ustawy, lub b'd$ce cz"onkami kolegialnych organów administracji publicznej, lub podejmuj$cych uchwa"y b'd$ce podstaw$ do rozstrzygni'cia w drodze decyzji

5

Ustawa nie obejmuje pracowników zatrudnionych w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, kancelarii Prezydenta RP, S$dzie Najwy#szym, Trybunale Konstytucyjnym, Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Krajowym Biurze Wyborczym, Biurze Rzecznika Interesu Publicznego i Instytucie Pami'ci Narodowej. 6 Urz'dnikami w rozumieniu ustawy s$ tak#e takie osoby, które nie s$ pracownikami urz'dów pa%stwowych w rozumieniu ustawy z dnia 16 wrze&nia 1982 roku o pracownikach urz'dów pa%stwowych.

12

Projekt administracyjnej indywidualnych spraw administracyjnych, o których mowa w art. 1 niniejszej ustawy 7 ; 15) osoby nie nale#$ce do osób wskazanych w punktach 1- 13 powy#ej, które dzia"aj$c bez odpowiedniego upowa#nienia prawnego lub z przekroczeniem granic tego upowa#nienia, poprzez wydanie polecenia, sk"oni"y osoby o których mowa w punktach 1-13 powy#ej do rozstrzygni'cia sprawy administracyjnej w okre&lony sposób.

5.

PRZEWIDYWANE SKUTKI SPO'ECZNE, GOSPODARCZE, FINANSOWE I PRAWNE. Przewiduje si', #e Ustawa spowoduje, i#: 1) znacz$co spadnie ilo&( ra#$cego naruszenia prawa, administracyjnych wydawanych z naruszeniem prawa;

w

tym

rozstrzygni'(

2) zauwa#alnie wzro&nie zaufanie obywateli do organów administracji publicznej, a w konsekwencji tak#e szacunek wobec instytucji pa%stwowych w ogóle, jak równie# wobec praworz$dno&ci; 3) istotnym pozytywnym zmianom ulegn$ warunki prowadzenia dzia"alno&ci gospodarczej, co skutkowa( b'dzie rozwojem przedsi'biorczo&ci; 4) zmniejsz$ si' wydatki Skarbu Pa%stwa i jednostek samorz$du terytorialnego. W pozosta"ym zakresie wej&cie w #ycie przedmiotowej regulacji nie spowoduje skutków finansowych dla bud#etu pa%stwa, ani nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla jednostek samorz$du terytorialnego.

6.

SZCZEGÓ'OWE UZASADNIENIE WYBRANYCH PRZEPISÓW Art.1. Ustawa normuje zasady odpowiedzialno&ci odszkodowawczej funkcjonariuszy publicznych za ra#$ce naruszenie prawa. Ustawa normuje tak#e zasady prowadzenia post'powania wyja&niaj$cego w zwi$zku z naruszeniem prawa oraz zasady podawania do publicznej wiadomo&ci informacji na ten temat. Art.2. Okre&la, i# funkcjonariusz publiczny, którego dzia"anie lub zaniechanie doprowadzi"o do przyznania odszkodowania za szkod' wyrz$dzon$ przy wykonywaniu w"adzy publicznej, b'dzie ponosi( odpowiedzialno&( na zasadach okre&lonych w ustawie. Art.4. Przepis ten wymienia przes"anki odpowiedzialno&ci funkcjonariusza publicznego, o której mowa wy#ej, a które musz$ wyst$pi( "$cznie:

7

Z katalogu urz'dników mog$cych ponosi( odpowiedzialno&( wy"$czono osoby b'd$ce cz"onkami jednoosobowych i kolegialnych organów organizacji zawodowych, samorz$dowych i spo"ecznych rozstrzygaj$cych w drodze decyzji administracyjnej indywidualne sprawy administracyjne, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks post'powania administracyjnego, lub podejmuj$cych uchwa"y b'd$ce podstaw$ do wydania decyzji administracyjnej.

13

Projekt 1) na mocy prawomocnego orzeczenia s$du, lub na mocy ugody, przyznane zosta"o odszkodowanie od podmiotu odpowiedzialnego za szkod' maj$tkow$ wyrz$dzon$ przy wykonywaniu w"adzy publicznej z ra#$cym naruszeniem prawa; 2) ra#$ce naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zosta"o spowodowane zawinionym dzia"aniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego; 3) ra#$ce naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zosta"o stwierdzone przez s$d administracyjny lub s$d cywilny w trybie okre&lonym w art. 8 lub art. 9. Art.5. Okre&la post'powanie w przypadku, gdy wyst$pi odpowiedzialno&( odszkodowawcza podmiotu odpowiedzialnego. Kierownik jednostki organizacyjnej, z dzia"aniem, której jest zwi$zane dochodzone roszczenie, przesy"a w ci$gu 30 dni odpis wyroku s$du lub ugody wraz z aktami post'powania do prokuratury okr'gowej w"a&ciwej dla siedziby tej jednostki organizacyjnej wraz z wnioskiem o wszcz'cie post'powania. Celem post'powania wyja&niaj$cego jest ustalenie odpowiedzialnego funkcjonariusza, ustalenie, czy spe"nione s$ przes"anki jego odpowiedzialno&ci oraz ustalenie wysoko&ci ca"kowitej szkody. Je#eli po przeprowadzeniu post'powania wyja&niaj$cego stwierdzono, #e w stosunku do ustalonego funkcjonariusza zachodzi przes"anka odpowiedzialno&ci prokurator wydaje postanowienie o wytoczeniu na rzecz podmiotu odpowiedzialnego powództwa o odszkodowanie przeciwko winnemu funkcjonariuszowi. W innych przypadkach prokurator umarza post'powanie. Art. 6. Powództwo w sprawach o odszkodowanie ma w zasadzie rozpatrywa( S$d powszechny w"a&ciwy dla siedziby jednostki organizacyjnej podmiotu odpowiedzialnego, z któr$ jest zwi$zane dochodzone roszczenie. Art.7. Okre&la granice odpowiedzialno&ci odszkodowawczej funkcjonariusza oraz odpowiedzialno&ci w przypadku udzia"u kilku osób. Wysoko&( odszkodowania ma by( ograniczona pu"apem dwunastokrotno&ci przeci'tnego wynagrodzenia z poprzedniego kwarta"u. Art. 8. Stwierdzenie kwalifikowanego naruszenia prawa ma nale#e( do organu administracji, albo s$du administracyjnego, który uchyla decyzj' administracyjn$, zmienia j$ lub uznaje za niewa#n$. Przepisy tego artyku"u maj$ by( stosowane równie# do postanowie%, od których stronom s"u#y za#alenie lub skarga do s$du administracyjnego. Art. 9. Stwierdzenie ra#$cego naruszenia prawa przy wykonywaniu w"adzy publicznej mo#e nast$pi( tak#e w orzeczeniu s$du cywilnego, gdy szkoda nie zosta"a wyrz$dzona wydaniem lub zaniechaniem wydania decyzji administracyjnej. Art. 10. Przepis ten wprowadza sankcje karne za nie skierowanie wniosku do prokuratora o wszcz'cie post'powania wyja&niaj$cego – s$ to grzywna, kara ograniczenia wolno&ci albo pozbawienia wolno&ci do lat 2.

14

Projekt Nast'pne przepisy dokonuj$ koniecznych zmian w innych ustawach, a mianowicie w Kodeksie post'powania administracyjnego, w ordynacji podatkowej oraz w ustawie o post'powaniu przed s$dami administracyjnymi. Podkre&li( jednak nale#y, #e b'd$ one mia"y niebagatelne znaczenie dla obywateli. Mianowicie, organy administracji publicznej b'd$ zobowi$zane, w przypadku istnienia kilku mo#liwych wyk"adni tego samego przepisu, do stosowania takiej, która najpe"niej b'dzie realizowa"a konstytucyjne prawa i wolno&ci obywatelskie. Ponadto, w toku post'powania organy administracji publicznej maja sta( na stra#y praworz$dno&ci maj$c na wzgl'dzie interes obywatela i s"uszny interes spo"eczny. Art. 15. Okre&la stosowne vacatio legis. W projekcie zaproponowano wej&cie ustawy w #ycie w terminie 30 dni od dnia og"oszenia. Jednocze&nie okre&lono, i# do decyzji wydanych przed dniem wej&cia w #ycie ustawy maj$ mie( zastosowanie przepisy dotychczasowe.

7.

POZOSTA'E KWESTIE Nie ma takich pieni'dzy, które warto by wyda(, aby administracja publiczna pracowa"a sprawnej i budowa"a wi'ksze zaufanie obywateli do w"adzy. Wszak w pa%stwie demokratycznym w"adza i administracja s"u#y( winny spo"ecze%stwu. Mimo to, uchwalenie ustawy nie powinno poci$gn$( za sob$ obci$#enia bud#etu pa%stwa ani bud#etów jednostek samorz$du terytorialnego. Czynno&ci przewidziane przez ustaw' urz'dnicy i prokuratorzy wykonywa( b'd$ bowiem w ramach swych obowi$zków i dotychczasowego wynagrodzenia. Ewentualne nieznaczne dodatkowe koszty z tym zwi$zane zostan$ pokryte znacznie wi'kszymi przychodami bud#etu z tytu"u odszkodowa% zas$dzonych na rzecz Skarbu Pa%stwa oraz jednostek samorz$du terytorialnego. W nieco d"u#szej perspektywie nale#y ponadto oczekiwa( powa#nych oszcz'dno&ci w wydatkach Skarbu Pa%stwa i rzeczonych jednostek, wynikaj$cych z ograniczenia skali odszkodowa% p"aconych w zwi$zku niezgodnymi z prawem praktykami administracji. Niebagateln$ te# warto&( dla pa%stwa, samorz$dów i obywateli winno mie( usprawnienie dzia"alno&ci administracji publicznej, co na tym etapie trudno jest wymierzy(, zw"aszcza w pieni$dzu. Nie przewiduje si' aktów wykonawczych do przed"o#onego projektu ustawy.. Przedmiot projektowanej regulacji nie jest obj'ty prawem Unii Europejskiej.

15

Warszawa, 21 pa!dziernika 2008 r. BAS-WAEM-2734/08 Pan Bronis"aw Komorowski Marsza"ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodno!ci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o szczególnych zasadach odpowiedzialno!ci funkcjonariuszy publicznych za ra"#ce naruszenie prawa (przedstawiciel wnioskodawców: pose( Wojciech Sa(uga) Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwa"y Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zmianami) sporz$dza si' nast'puj$c$ opini':

1. Przedmiot projektu ustawy Przedstawiony projekt ustawy okre&la szczególne zasady odpowiedzialno&ci odszkodowawczej funkcjonariuszy publicznych za stanowi$ce ra#$ce naruszenie prawa dzia"ania lub zaniechania dzia"a% funkcjonariuszy przy wykonywaniu zada% publicznych. Projekt okre&la te# zasady prowadzenia post'powania wyja&niaj$cego w sprawach naruszenia prawa przez funkcjonariuszy. Projekt przewiduje zmian' ustaw: z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks post'powania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zmianami), z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zmianami), z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o post'powaniu przed s$dami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zmianami). Proponowana ustawa ma wej&( w #ycie po up"ywie 30 dni od dnia og"oszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii obj)tej projektem Prawo Unii Europejskiej nie zawiera zagadnienia b'd$ce przedmiotem projektu ustawy.

przepisów

reguluj$cych

3. Analiza przepisów projektu pod k#tem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Przepisy projektu nie nale#$ do materii regulacji prawa UE.

2

4. Konkluzja Przedmiot projektu ustawy o szczególnych zasadach odpowiedzialno&ci funkcjonariuszy publicznych za ra#$ce naruszenie prawa nie jest obj'ty prawem Unii Europejskiej. Sporz#dzi&: Zespó& Prawa Europejskiego Akceptowa&: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha& Królikowski

Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, funkcjonariusz publiczny, odpowiedzialno&( cywilna, odszkodowanie, post'powanie administracyjne, post'powanie cywilne, s$downictwo administracyjne, ordynacja podatkowa, Skarb Pa%stwa

Warszawa, 21 pa!dziernika 2008 r. BAS-WAEM-2735/08

Pan Bronis"aw Komorowski Marsza"ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy poselski projekt ustawy o szczególnych zasadach odpowiedzialno!ci funkcjonariuszy publicznych za ra"#ce naruszenie prawa (przedstawiciel wnioskodawców: pose( Wojciech Sa(uga) jest projektem ustawy wykonuj#cej prawo Unii Europejskiej Przedstawiony projekt ustawy okre&la szczególne zasady odpowiedzialno&ci odszkodowawczej funkcjonariuszy publicznych za stanowi$ce ra#$ce naruszenie prawa dzia"ania lub zaniechania dzia"a% funkcjonariuszy przy wykonywaniu zada% publicznych. Projekt okre&la te# zasady prowadzenia post'powania wyja&niaj$cego w sprawach naruszenia prawa przez funkcjonariuszy. Przedmiot projektu ustawy nie jest obj'ty prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych zasadach odpowiedzialno&ci funkcjonariuszy publicznych za ra#$ce naruszenie prawa nie jest projektem ustawy wykonuj#cej prawo Unii Europejskiej. Sporz#dzi&: Zespó& Prawa Europejskiego Akceptowa&: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha& Królikowski

Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, funkcjonariusz publiczny, odpowiedzialno&( cywilna, odszkodowanie, post'powanie administracyjne, post'powanie cywilne, s$downictwo administracyjne, ordynacja podatkowa, Skarb Pa%stwa